Amnesty in actie juni, 2012 by Amnesty International Vlaanderen

AMNESTY INTERNATIONAL VLAANDEREN VZW / JAARGANG 39 NR 2 / JUNI 2012 / VERSCHIJNT DRIEMAANDELIJKS / ISSN 0771-7687 / P2A9062

DEZE EDITIE

VOORWOORD 2 AGENDA 2 GOED NIEUWS

CAMPAGNE

Geen wapens voor wreedheden 4

LEESTIPS

Zeven spannende verhalen over wapens en hun handelaars 6

INTERVIEW

“Wanhoop en vrees steken voortdurend de kop op” 8

RAPPORTAGE

2011 in cijfers 10

IN BEWEGING

SCHRIJFACTIE 13 PRIKBORD 15

Vaak krijg ik de opmerking dat mijn Amnesty-werk toch iets helemaal anders is dan mijn professioneel werk als bedrijfsadviseur. Mensen reageren verbaasd als ik antwoord dat het verband voor mij juist erg duidelijk en direct is. Internationaal opererende bedrijven hebben de laatste decennia een ongekende macht en invloed gekregen en dat is helaas niet altijd in het voordeel van de gemeenschappen waarin ze opereren. Amnesty-onderzoek toont steeds opnieuw de negatieve impact die bedrijven vaak hebben op de lokale mensen en hun woongebied. Soms door zelf direct mensenrechten te schenden. Soms door samen te werken met organisaties of overheden die dat doen. En ondanks deze gekende problemen, zijn er weinig of geen mechanismen om hen hierin resoluut te stoppen. Overheden hebben nochtans de taak en plicht om regels op te stellen en zo burgers te beschermen in hun rechten. Regels die bindend en afdwingbaar zijn. En toch gebeurt het niet. Toegegeven, er worden zeker ook oprechte inspanningen geleverd door sommige bedrijven om de situatie ter plaatse te verbeteren. Maar zonder referentiekader blijven deze goedbedoelde inspanningen noodgedwongen beperkt tot een aantal acties die niet tot een gecoördineerd en duurzaam resultaat kunnen leiden. In het slechtste geval, en dat komt helaas zeer vaak voor, beperkt de inspanning zich tot wat blinkende folders waarin de inspanningen onjuist of zeer overdreven worden voorgesteld. We hebben nood aan wereldwijde standaarden, die afdwingbaar zijn, waar bedrijven zich aan moeten houden. Dat is goed voor alle mensen, maar ook voor de bedrijven zelf. Want dan strijden ze tenminste in een concurrerend veld met gelijke wapens. Daarom hebben we uw help en steun broodnodig. Ga naar onze website www.aivl.be en klik op ‘doe mee’ ofwel ‘steun ons’…Doen! Vele groeten, Karine Vandenberghe, voorzitter

Een jongen toont de kogels die hij net van de grond raapte, Noord-Darfoer © UN Photo/Albert Gonzalez Farran

Agenda 1 september – 10 december 2012 Newtopia

JAARRAPPORT 2012

Van 1 september tot 10 december strijkt ‘Newtopia: de staat van de mensenrechten’ neer op diverse locaties in Mechelen. Newtopia is een internationale tentoonstelling van hedendaagse beeldende kunst, gewijd aan de mensenrechten. Een aanrader!

Op 24 mei verscheen het Amnesty International Jaarrapport 2012. Het biedt een overzicht per land van de wereldwijde mensenrechtensituatie in 2011. Het volledige Engelstalige rapport kan je bestellen via www.amnesty.be/shop.

Meer over deze en andere activiteiten op www.amnesty.be/kalender

2 / JUNI 2012 /

GOED NIEUWS © UGent, Hilde Christiaens

Amnesty Leerstoel voor Thomas Hammarberg Op 9 maart werd de Amnesty International Leerstoel 2012 aan de Universiteit Gent uitgereikt aan Dr. Thomas Hammarberg. Hammarberg startte zijn loopbaan als journalist, werd secretaris-generaal van Amnesty International en werkte vervolgens als mensenrechtenspecialist voor verschillende organisaties. Sinds 2006 is hij Mensenrechtencommissaris van de Raad van Europa. Met de toekenning van de Leerstoel willen de UGent en Amnesty International hommage brengen aan zijn uitzonderlijke realisaties op vlak van mensenrechten.

VN Mensenrechtenraad neemt resolutie Sri Lanka aan De Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties stemde op 22 maart in met een resolutie die een einde moet maken aan de straffeloosheid in Sri Lanka. De resolutie werd door 24 landen gesteund, een teken dat de internationale gemeenschap zeer bezorgd is om de mensenrechtensituatie in Sri Lanka. De Srilankaanse overheid slaagt er niet in om gerechtigheid te brengen en naleving van de mensenrechten te garanderen, zelfs niet nu de Liberation Tigers of Tamil Eelam zijn verslagen.

De Amerikaanse staat Connecticut schafte eind april als zeventiende staat in de Verenigde Staten de doodstraf af. Amnesty International noemt de ontwikkeling een belangrijke stap richting volledige afschaffing van de doodstraf in de VS. Het aantal doodstraffen in Amerika is momenteel historisch laag. Het lijkt erop dat steeds meer Amerikanen zich bewust worden van de fouten die gemaakt worden bij terdoodveroordelingen. Sinds 1973 zijn 140 mensen die in een Amerikaanse dodencel verbleven, vrijgesproken.

Connecticut bant de doodstraf

ICC velt baanbrekend vonnis Op 14 maart 2012 velde het Internationaal Strafhof voor het eerst een vonnis. De Congolees Thomas Lubanga werd schuldig bevonden aan het ronselen en inzetten van kindsoldaten. Lubanga was aanvoerder van de Congolese gewapende Patriottische Strijdkrachten voor de Bevrijding van Congo (FPLC). Het vonnis is een enorme sprong voorwaarts voor de internationale gemeenschap. Hopelijk is dit het begin van het einde aan de straffeloosheid waarmee strijdkrachten over de hele wereld kinderen inzetten in gewapende conflicten.

Charles Ntakirutinka eindelijk weer vrij man Begin maart werd Charles Ntakirutinka vrijgelaten in Kigali, Rwanda. Ntakirutinka is een voormalig Rwandees minister. Na een oneerlijk proces werd hij veroordeeld tot tien jaar cel voor ‘het aanwakkeren van burgerlijke ongehoorzaamheid’. Volgens Amnesty was hij een gewetensgevangene. “Ik bedank de activisten van Amnesty International voor de steun aan de bevolking van Rwanda en aan mij en mijn familie in het bijzonder. Die steun heeft me erg geholpen in de afgelopen tien jaar”, aldus Ntakirutinka.

Meer goed nieuws op www.amnesty.be/ goednieuws / JUNI 2012 / 3

RUBRIEK CAMPAGNE

GEEN WAPENS VOOR WREEDHEDEN INTERNATIONAAL WAPENHANDELVERDRAG IN DE LAATSTE FASE Brian Wood is wapenhandel expert op het Internationaal Secretariaat van Amnesty International in Londen. Eind april was hij op bezoek bij Amnesty Vlaanderen. Op de jaarlijkse Algemene Vergadering sprak hij een volle zaal de leden en activisten toe over de lange weg naar een internationaal wapenhandelverdrag (Arms Trade Treaty). Amnesty staat immers aan de vooravond van de eindfase van de grote campagne die sinds 2003 loopt om de regeringsleiders te overtuigen dat er een sterk en bindend verdrag

Filip Reyniers Overal ter wereld worden wapens gebruikt om mensenrechtenschendingen te plegen. De menselijke tol is enorm. Mensen worden vermoord, gewond, gefolterd en op de vlucht gedreven met behulp van alle soorten wapens en wapentuig. Door onvoldoende controle van import en export is het mogelijk dat geweren, kogels, tanks en raketten terechtkomen in de handen van wrede dictators en gewapende groepen. Ontstellend genoeg bestaat er immers geen wereldwijd bindend verdrag dat de wapenhandel regelt. Erger nog, momenteel is de handel in pakweg bananen beter gereguleerd dan de wapenhandel.

handel in bananen is beter gereguleerd dan wapenhandel

nodig is. Als het over productie, uitvoer en aankoop van wapens gaat dan beroepen staten zich graag op het recht op zelfverdediging. Dat recht is opgenomen het Charter van de Verenigde Naties. Er is inderdaad rechtmatig gebruik van wapens mogelijk. Sterker nog, soms zijn wapens zelfs nodig om mensenrechten te beschermen. Denk maar aan de uitrusting van de politie en vredestroepen. Jammer genoeg vergeten staten hierbij vaak dat ze ook de plicht hebben om bij te dragen tot vrede en veiligheid. Brian Wood 4 / JUNI 2012 /

Wie wapens op de markt brengt en hun verspreiding in de hand werkt heeft een verpletterende verantwoordelijkheid.

Wapens in verkeerde handen Hoe kunnen we voorkomen dat wapens in verkeerde handen vallen? Amnesty’s wapenhandelexpert Brian Wood spant zich al sinds 1993 in om een antwoord te vinden op deze vraag. Meer bepaald wil hij de wereldleiders overtuigen van de noodzaak van een sterk en bindend wapenhandelverdrag met mensenrechten in een prominente rol. Brian leidt het wapenhandelteam van het Internationaal Secretariaat en is een vat vol kennis. Zijn expertise werd ook buiten Amnesty International opgemerkt: zo diende hij de Verenigde Naties al van advies over deze materie. Na twintig jaar onderzoek en campagnewerk kan geen enkel tegenargument hem nog van zijn stuk brengen. Hij is allerminst onder de indruk van regeringen die stellen dat ze onmogelijk controle kunnen houden op het eindgebruik van de wapens die zij uitvoeren. Volgens hem moeten ze in de eerste plaats de risico’s correct inschatten en daar hun beslissing op baseren. Dat is lang niet altijd het geval.

Een lange weg De strijd voor een wapenhandelverdrag kent een lange geschiedenis. Al eind jaren ‘90 zette een groep Nobelprijs winnaars de krijtlijnen van een mogelijk internationaal wapenhandelverdrag op papier. Maar het bleef niet bij ideeën

CAMPAGNE RUBRIEK

alleen. In 2003 sloegen Amnesty International, Oxfam en het International Action Network on Small Arms (IANSA) de handen in elkaar: de Control Arms Campagne was geboren. Drie jaar later overhandigden de drie ngo’s een petitie met één miljoen gezichten aan Kofi Annan, toenmalig secretaris-generaal van de Verenigde Naties. Enkele maanden later beslisten 153 lidstaten van de VN om een wapenhandelverdrag voor te bereiden. Naast een pak onthoudingen was er slechts één tegenstem. Afkomstig van de grootste producent van wapens ter wereld: de Verenigde Staten.

Zonder link tussen wapens en mensenrechten is het verdrag een lege doos Intussen zijn we zes jaar verder. Diplomaten en experten werkten al die jaren in stilte aan een verdragstekst. Daarbij werden ze nauwgezet gevolgd en geadviseerd door mensen als Brian Wood, die keer op keer bleef hameren op de sleutel tot een sterk verdrag: de Gouden Regel inzake mensenrechten en wapenhandel. Deze Gouden Regel zegt het volgende: als het risico dat iemand de wapens kan gebruiken voor mensenrechtenschendingen te groot is, dan moet je de wapens tegenhouden. In feite vraagt Amnesty dus niet veel. Maar als deze cruciale link tussen wapens en mensenrechten niet in het verdrag komt, dan is het verdrag een lege doos. Daarbij moeten we ook voor ogen houden dat de Gouden Regel moet gelden voor alle wapens en ordehandhavingsmateriaal, ook voor kleine wapens en munitie. Ook dat ligt gevoelig voor sommige staten.

Kunnen we slagen? In juli zullen de regeringsleiders zich buigen over de tekst van het verdrag. Daardoor komen de onderhandelingen in de slotfase. Wat zijn de slaagkansen van een sterk verdrag? Vaak wordt gezegd dat de wapenindustrie economisch gewoon te

sterk is. Het is een big business die de bezorgdheid over mensenrechten heel gemakkelijk van tafel kan vegen. Anderzijds hebben de economische sectoren die juist te lijden hebben onder de ongecontroleerde verspreiding van wapens, een nog veel groter economisch gewicht. Niet alleen de menselijke maar ook de economische kost is immers enorm. Vraag het maar aan ondernemers die grondstoffen ontginnen of aan investeerders in landen die ondermijnd worden door structureel gewapend geweld. Alles hangt dus af van de houding van de grootmachten. Iedereen kijkt dan ook naar de Verenigde Staten, Rusland en China. Willen zij een verdrag waarin mensenrechten een centrale rol spelen? Samen met vele partners blijft Amnesty International de druk op de ketel houden.

EIS EEN STERK wapenhandelverdrag De laatste maand vóór de cruciale onderhandelingen voor een internationaal wapenhandelverdrag voert Amnesty International wereldwijd de druk op. Met z’n allen wijzen we de regeringsleiders erop dat ze deze historische kans op een sterk en bindend verdrag niet mogen laten schieten. Spreek je ook uit voor een sterk wapenhandel verdrag en teken nu onze petitie op www.aivl.be/wapenhandelverdrag

/ JUNI 2012 / 5

LEESTIPS

In het kader van onze campagne tegen ongereguleerde wapenhandel hebben we een lijstje van literaire klassiekers samengesteld over wapens en hun handelaars. Een lijst met zeven must-reads en -sees!

Zeven spannende verhalen over wapens en hun handelaars

Daan Bronkhorst

Revolver te koop (A Gun for Sale) van Graham Greene

De laatste etappe (A Farewell to Arms) van Ernest Hemingway

Lord of War, een film van Andrew Niccol

Gepubliceerd in 1936 en een klassieker geworden. Hoofdpersoon Raven is een koelbloedige moordenaar die toch een gevoel van fatsoen en rechtvaardigheid blijkt te hebben. De film This Gun for Hire werd vijf jaar later een groot succes. Ook populair bij scholieren omdat het een meeslepend en niet zo dik Engels boek is.

Een autobiografisch geïnspireerde roman uit 1929 over een Amerikaanse luitenant die in de Eerste Wereldoorlog dienst doet in het Italiaanse leger als chauffeur van een ziekenwagen. Hij raakt gewond, belandt in een ziekenhuis in Milaan, wordt verliefd. Dan moet hij op de vlucht voor Duitse troepen. Het succes van het boek betekende Hemingway’s doorbraak. Het werd meerdere keren verfilmd.

Nicolas Cage schittert in deze productie die werd uitgebracht met een aanbeveling van Amnesty International. Een illegale wapenhandelaar, die veel gelijkenis vertoont met de Russische handelaar Victor Bout, blikt terug op twintig jaar in het vak. Hij wordt achterna gezeten door Interpol, maar pas na jaren opgepakt. Inmiddels heeft hij zelf ook wroeging over de vernietiging van levens waaraan zijn handel heeft bijgedragen.

De ideale vijand (The Night Manager) van John Le Carré De nachtmanager van een groot hotel in Zwitserland is een Britse spion, die probeert een steenrijke handelaar in criminele zaken te ontmaskeren. De jacht op de grootste wapenhandelaar van het moment leidt tot een machtsstrijd tussen de elkaar tegenwerkende geheime diensten van Amerika en Engeland. Het boek zit vol ingewikkelde plots en knap geconstrueerde schijnbewegingen. Filmrechten zijn verkocht aan Brad Pitt.

De honden van de oorlog of De huurlingen of De slaven van de oorlog (The Dogs of War) van Frederick Forsythe Het boek werd ook bij ons zo gewild dat het onder maar liefst drie verschillende titels is vertaald. Het fictieve land Zangaro is klein en straatarm. Er zitten edele metalen in de grond en huurlingen worden ingezet om die te beschermen, respectievelijk in handen te krijgen. De verwijzingen naar de gebeurtenissen in Biafra in de jaren zestig zijn legio. Het boek uit 1974 en de verfilming in 1980 waren een groot succes. 6 / JUNI 2012 /

Probeer het mortuarium van Eva Maria Staal Eva Maria Staal (een pseudoniem) is wapenhandelaar. Ze doet overal ter wereld haar zaken, met zowel regeringen als met krijgsheren en oppositiegroepen. Ze doet dat omdat ze denkt levens te redden: ‘Zonder wapens wordt iedereen slachtoffer.’ Als ze uit de handel stapt, trouwt en een dochter krijgt, lijkt alles achter de rug. Maar jaren later bekruipen haar twijfels en schuldgevoel. Bij het verschijnen in 2007 baarde de openhartige literaire biografie nogal wat opzien.

The Passenger (Professione: reporter), een film van Michelangelo Antonioni Een verslaggever neemt de identiteit aan van iemand die hij dood in een hotel heeft aangetroffen. Die man blijkt wapenhandelaar te zijn geweest. Hoofdrolspeler Jack Nicholson zet de man neer met cynische berusting, hoop op liefde en angst om geliquideerd te worden. Spel en beeld zijn fenomenaal, de lange slotscène die in één camerabeweging werd gefilmd behoort tot de beroemdste van de filmgeschiedenis.

In 2011 liet Europa 1.500 mannen, vrouwen en kinderen sterven op zee. Elk van hen vluchtte naar Europa. Naar veiligheid. Naar een beter leven. Gammele bootjes aangespoeld op een strand, Afrikaanse migranten tussen zonnebadende toeristen, versleten overzetboten volgestouwd met migranten die hopen veilig aan wal te raken. De beelden kennen we, maar de realiteit en het beleid erachter blijven grotendeels verborgen. Soms horen er vreselijke verhalen bij over mensen die verdronken zijn op zee. Het dodenaantal is meestal onbekend. En de media brengen meestal niet het volledige verhaal. De realiteit is dat Europa de migranten aan hun lot overlaat. Amnesty eist dat Europa bootvluchtelingen beschermt. Daarom deze noodkreet aan de Europese Unie en haar lidstaten: kijk niet langer de andere kant op, probeer niet langer uit alle macht om migranten buiten de Europese grenzen te houden, maar neem verantwoordelijkheid en red mensenlevens.

Reageer en voeg jouw noodkreet aan Europa bij de onze. Surf naar www.aivl.be/soseuropa.

INTERVIEW

“Wanhoop en vrees steken voortdurend de kop op” Delly Mawazo op de sofa bij het landenteam

Grote Meren

De Congolese mensenrechtenactivist Delly Mawazo Sesete is één van de oprichters van het Centre de recherche sur l’Environnement, la Démocratie et les Droits de l’Homme of CREDDHO in Goma. Deze ngo focust op het bestrijden van straffeloosheid en het verdedigen van mensenrechten, geen simpele opdracht in een land als de Democratische Republiek Congo. Amnesty International wist Delly Mawazo te strikken voor een boeiend gesprek.

Midden februari 2012 was Delly Mawazo Sesete in België op uitnodiging van het landenteam Grote Meren van Amnesty International Vlaanderen. Naast een lezing in het Gentse Vredeshuis en ontmoetingen op Buitenlandse Zaken en de Europese Instanties, spraken we met Mr. Mawazo over zijn activiteiten in Oost-Congo en zijn uitgebreide internationale ervaring in het aankaarten van mensenrechtenschendingen.

Amnesty: Mr. Mawazo, met welke obstakels krijgen mensen rechtenactivisten in de D.R. Congo zoal te kampen? Delly Mawazo: De obstakels waarop we botsen, zijn voornamelijk logistieke, politieke en sociale problemen. Vele gebieden in Oost-Congo zijn erg moeilijk bereikbaar. Niet alleen kleinere enclaves, maar ook grotere gebieden staan volledig onder controle van de rebellen. Dit maakt het moeilijk om exact op de hoogte te blijven van nieuwe mensenrechtenschendingen. Er zijn ook zware politieke hindernissen. Bepaalde autoriteiten en rebellengroepen bestempelen ons vaak en graag als ‘politieke opposanten’. We houden ons bezig met materie die bij hen erg gevoelig ligt: mensenrechtenschendingen, corruptie, levensomstandigheden in de gevangenissen en exploitatie van de natuurlijke rijkdommen. Sociaal gezien houdt ons werk ook aanzienlijke gevaren in. Publiceren over wanpraktijken, levert vaak gevaar op voor activisten in de D.R. Congo. Recent zouden militanten zijn vermoord, foltering komt nog steeds voor en sommigen kunnen niet anders dan in ballingschap gaan. Is het moeilijk om over uw persoonlijke ervaringen als mensenrechtenactivist te vertellen? Ja, soms is het moeilijk en pijnlijk om over bepaalde dingen te spreken. Mensenrechtenactivisten als ik kampen ook vaak met tegenstrijdige gevoelens: we blijven hoopvol, maar wanhoop en vrees voor vervolging steken voortdurend de kop op. Welke bijdrage leveren de mensenrechtenactivisten in de D.R. Congo voor de verbetering van de situatie daar? Ons werk en onze getuigenissen zijn van cruciaal belang voor een verbetering van de mensenrechten ter plaatse. We zijn

8 / JUNI 2012 /

Kinderarbeid in de mijnen van Noord-Kivu, DRC

INTERVIEW

Landenteam Grote Meren

Amnesty’s landenteam Grote Meren bestaat uit een groep enthousiaste vrijwil ligers met een passie voor de Democratische Republiek Congo, Rwanda en Burundi. De teamleden bundelen hun expertise om zo de schendingen van de mensenrechten in deze landen strategisch en doeltreffend te bestrijden. Meer weten? Surf naar www.aivl.be/landenteams.

Soldaat in de straten van Goma, DRC

actief op het terrein zelf en verstrekken degelijke informatie op onafhankelijke basis. We houden de situatie in het oog en kunnen zo aantonen hoe en in welke mate de mensenrechtensituatie in de D.R. Congo erop vooruit- of achteruitgaat. Lopen activisten die internationale bekendheid genieten, volgens u meer of minder risico dan hun minder bekende collega’s? Internationale bekendheid biedt zeker niet meer garantie voor de veiligheid van een activist. Wat wel van belang blijkt, is de perceptie die de overheid of de rebellengroepen er van een bepaalde activist opnahouden.

Europa moeten op ‘geweten’ inwerken Floribert Chebeya, een internationaal erg gerespecteerde mensenrechtenactivist, werd uit een politiebureau in Kinshasa ontvoerd en vervolgens vermoord. In 2005 werd een andere bekende activist, Pascal Kabungulu, ook om het leven gebracht. De nationale en internationale bekendheid van bepaalde Congolese activisten doet de overheid er dus zeker niet voor terugdeinzen om moorden te plegen. Welke rol moet Amnesty International volgens u in de D.R. Congo spelen? Amnesty International moet volgens mij op drie vlakken in de D.R. Congo actief blijven: preventie, capaciteitsverbetering en lobbying.

wat Amnesty ons kan bieden. Die hebben we nodig om onze activiteiten in optimale omstandigheden te blijven uitvoeren. Amnesty moet zeker verder lobbyen bij de Europese Unie die een partner is van de Congolese regering. De Europese instanties moeten op het ‘geweten’ van de Congolese overheid blijven inwerken, zodat ze in de toekomst zelf over de interesses van de Congolese activisten zal en wil waken. Hoe schat u de toekomst van CREDDHO en van de mensen rechten in de D.R. Congo in? CREDDHO heeft, in samenwerking met Amnesty International en andere partners, zowel op het nationale als het internationale niveau reeds heel wat positief werk geleverd. Zo hebben we ervoor gezorgd dat het aantal slachtoffers van foltering in de provincie Noord-Kivu daalde. Onze ngo blijft dan ook, samen met anderen, voor een verbeterde mensenrechtensituatie in Congo ijveren. Op bijvoorbeeld het niveau van de exploitatie van natuurlijke rijkdommen blijven we op nationaal en internationaal vlak pushen voor meer transparantie. Ook blijven we werken aan de verdere ontwikkeling van een cultuur van respect voor mensenrechten bij de Congolezen zelf. De toekomst van de mensenrechten in Congo... die hangt af van twee cruciale factoren: van de moed van de mensenrechtenactivisten in het land én van de internationale steun die ze krijgen.

Qua preventie moet Amnesty zeker blijven informeren over de veiligheid van de Congolese activisten. Als een mensenrechtenactivist in moeilijkheden verkeert, heeft Amnesty ook een een rol te spelen. Is er een militant in levensgevaar of staat hij op het punt om zijn fundamentele vrijheden te verliezen, dan kan Amnesty hem helpen een nieuwe onderkomen te vinden of mocht dit niet volstaan, in ballingschap te gaan. Hulp op het vlak van informatica en online veiligheid is ook iets Delly Mawazo Sesete in België

/ JUNI 2012 / 9

RAPPORTAGE RUBRIEK

2011 in cijfers

Jouw bijdrage aan de strijd voor mensenrechten

Amnesty International wil iedere

Inkomsten 2011

UITGAVEN 2011

schenker, ieder lid en iedere activist laten weten wat er met zijn of haar financiële steun aan de organisatie gebeurt. Daarom publiceren we ieder jaar een duurzaamheidsverslag met een overzicht van onze inkomsten en uitgaven van het afgelopen jaar. Het volledige verslag vind je op onze website aivl.be, maar hier geven we je al graag een kijkje in onze financiële balans van

53% bestendige opdracht 20% giften 12% subsidie 6% andere 5% lokale werking 4% lidgeld

36% onderzoek 19% administratie en huisvesting 17% acties en campagnes 15% fondsenwerving 13% mensenrechteninformatie

het jaar 2011. Hilde Goyens

Inkomsten in 2011 Amnesty International draagt onafhankelijkheid en onpartijdigheid hoog in het vaandel. Van groot belang daarin is haar financiële onafhankelijkheid. Amnesty is voor haar werk bijna geheel aangewezen op giften en bijdragen van haar leden en schenkers. Zo kwam 77% van onze totale inkomsten in 2011 of 1.645.488

10 / JUNI 2012 /

euro van schenkers of leden zoals jij. De meeste mensen kozen ervoor om via een doorlopende opdracht te steunen (53%). Daardoor is er meer zekerheid over de inkomsten, zijn er minder administratiekosten en kan Amnesty haar acties beter plannen. Meer en meer mensen beslissen ook om het werk voor de mensenrechten te blijven steunen

RAPPORTAGE RUBRIEK als zij er niet meer zijn door Amnesty International in hun testament op te nemen. Amnesty International accepteert geen giften of subsidies van de federale overheid. Wel aanvaarden we een subsidie (12% van de inkomsten) van de Vlaamse Gemeenschap die we enkel gebruiken voor mensenrechteneducatie en lokale groepenbegeleiding. Daarnaast organiseren Amnestyvrijwilligers door het hele land allerlei activiteiten om extra budget in te zamelen voor het mensenrechtenwerk, zoals de jaarlijkse kaarsenverkoop in de eindejaarsperiode. Deze inkomst vertegenwoordigt 5% van onze inkomsten. Andere inkomsten, 6%, komen van andere financiële opbrengsten zoals licenties, evenementen enz.

Uitgaven in 2011 In 2011 besteedde Amnesty Inter national Vlaanderen 1.598.738 euro aan het wereldwijd beschermen van mensen wiens rechten geschonden worden. Het grootste bedrag, 866.837 euro of 36% van onze uitgaven, ging naar het onderzoek en lobbywerk dat vanuit Londen gevoerd wordt. Op Amnesty Internationals hoofdkantoor in Londen verzamelen en analyseren medewerkers informatie over mensenrechtenschendingen uit de hele wereld. Ook worden er geregeld onderzoeksmissies uitgestuurd om de mensenrechtensituatie ter plekke te onderzoeken, met slachtoffers en mensenrechtenactivisten te praten, de overheid aan te spreken en rechtszaken bij te wonen. Voor effectief

beleidsbeïnvloedend werk is het van cruciaal belang om in te spelen op de actualiteit. In maart 2011 bijvoorbeeld besloot de Algemene Vergadering van de VN om in te gaan op drie cruciale eisen van Amnesty betreffende het conflict in Libië. Pas als onze onderzoekers helemaal zeker zijn van hun zaak, gaat Amnesty International tot actie over. 17% of 414.261 euro investeerden we in sterke acties die we samen met onze activisten opzetten. 317.639 euro of 13% besteedden we in 2011 aan mensenrechtencommunicatie. Hieronder valt bijvoorbeeld het mediawerk dat we doen. Immers, eens het ruime publiek via de media weet krijgt van de wantoestanden, kan de dader niet langer ongemerkt zijn gang gaan. Dat scheelt. We gebruiken ook allerlei andere communicatiekanalen om het brede publiek en onze actieve achterban te sensibiliseren en hen te mobiliseren voor mensenrechten. Om Amnesty International te kunnen blijven verzekeren van haar financiële onafhankelijkheid investeert zij in het werven van individuele giften en andere inkomsten. Amnesty werkt net als andere ngo’s samen met gespecialiseerde partners voor haar fondsenwerving en dat kost geld (15% van de uitgaven in 2011). Tot slot, zoals elke organisatie heeft Amnesty een aantal vaste uitgaven die te maken hebben met haar huisvesting en uitgaven voor het voeren van een goede administratie: boekhouding, logistiek, databeheer, telefoon, internet, pc-netwerk, portkosten enz (19%).

Meer weten? Surf naar www.aivl.be/duurzaamheidsverslag en download daar ons Duurzaamheidsverslag 2011. Je kan onze rekeningen ook opvragen via e-mail naar StafC@aivl.be of via telefoon op 03 271 16 16.

Transparantie Amnesty International gaat op een transparante en verantwoordelijke manier om met de fondsen die haar door jou en alle andere schenkers en leden ter beschikking worden gesteld. De jaarrekening 2011 werd zonder voorbehoud goedgekeurd door een externe revisor, Clybouw en in april 2012 ook door de Algemene Vergadering. Daarnaast voert de Federale Overheidsdienst Financiën regelmatig controles uit, onder andere om fiscale attesten te mogen afleveren. In 2011 schreven wij zo meer dan 15.000 attesten uit. Als lid van de Vereniging voor Ethiek in de Fondsenwerving (VEF) onderschrijven wij eveneens de ethische code en stellen we onze rekeningen ter beschikking van iedereen.

/ JUNI 2012 / 11

in BEWEGING

SOS Europa tijdens Open Doek Van 20 tot 29 april programmeerde Filmfestival Open Doek in Turnhout een aparte reeks films rond de thema’s asiel en migratie onder de titel ‘On the Move’. Dé uitgelezen kans voor Amnesty International om het Europees beleid terzake aan de kaak te stellen met een boeiend debat en een petitie. Dankzij enkele enthousiaste vrijwilligers werden maar liefst 1.500 noodkreten aan Europa verzameld, net zoveel als er in 2011 bootvluchtelingen stierven op zee. Voeg ook jouw noodkreet toe, surf naar www.aivl.be/soseuropa.

Claxons voor Ernest Manirumva

Een reis om nooit te vergeten

Drie jaar geleden werd Ernest Manirumva, een prominente Burundese activist, vermoord voor zijn huis in Bujumbura. Tot op vandaag blijven de schuldigen ongestraft. Lokale activisten in Burundi die opheldering vragen in de zaak worden bedreigd en lastiggevallen. Daarom trokken Amnesty’s landenteam Grote Meren en 11.11.11 begin april naar de Burundese ambassade in Brussel. Met een claxon-actie zorgden ze ervoor dat de eis om gerechtigheid luid en duidelijk gehoord werd. Zelfs tot in Burundi waar verschillende radiostations over de Brusselse actie verslag uitbrachten.

Eind maart trokken Sus en Wendy van Amnesty’s landenteam Colombia naar het gelijknamige Zuid-Amerikaanse land. Samen met andere activisten bezochten ze er de Vredesgemeenschap van San José de Apartadó, de Moeders van Soacha en tal van andere organisaties. Uit eerste hand kregen ze er te horen over de moeilijkheden en uitdagingen in een land verscheurd door strijd tussen het leger, paramilitairen en guerrilla. Het indrukwekkende verslag van de reis kan je nalezen op de blog wendyincolombia. posterous.com.

Leuvense jamsessies Op 27 maart organiseerde de Leuvense studentenkern opnieuw een Jamnesty in de Blauwe Kater. Een stevige ploeg studentenkerners leidde het geheel in goede banen. Er waren optredens van Laurélia, Coulds of Ilias, Tale Quale en Keep the Light. De opbrengst van Jamnesty wordt gebruikt om Leuven verder onveilig te maken met tal van schrijfacties, films en andere evenementen. Jamnesty Leuven werkte zo aanstekelijk dat de Gentse studenten er in mei alvast ook een organiseerden.

Scholen-slotendag in Nijlen Op vrijdag 30 maart organiseerde het Nijlens Comité voor Ontwikkelings samenwerking de jaarlijkse scholen-slotdag. Het vijfde en zesde leerjaar van alle scholen in Nijlen, Kessel en Bevel konden die dag informatiestandjes bezoeken van organisaties die zich inzetten voor een betere wereld. Op het Amnesty-standje kregen de, vaak uitgelaten, leerlingen een woordje uitleg over de werking van Amnesty International. Niet alleen het zonnige weer maar ook de enthousiaste leerlingen zorgden voor een geslaagde dag! 12 / JUNI 2012 /

Kom zelf in beweging op www.amnesty.be/ doemee

SCHRIJFACTIE

Tunesië: gerechtigheid voor Manal Manal Boualagi, 26 jaar oud en moeder van twee, werd op 9 januari 2011 doodgeschoten in de Tunesische stad Regueb. Die dag werd er in de stad met scherp geschoten op pro-hervormingsdemonstranten. Manal die net terugkeerde van een bezoekje aan haar moeder, kwam in de vuurlinie terecht. Haar familie diende in maart 2011 een klacht in en haar moeder legde een verklaring af. Ruim een jaar later is er nog steeds niemand verantwoordelijk gesteld voor Manals dood.

In mei 2011 werd besloten om alle zaken te verwijzen naar de militaire rechtbank. Ook daar legde de moeder een verklaring af in januari 2012, zonder gevolg. In verschillende gelijkaardige zaken is er ook sprake van gebreken in het onderzoek én van bedreigingen t.o.v. getuigen, advocaten en familie van de slachtoffers. De familie van Manal houdt twee officieren verantwoordelijk voor haar dood omdat ze de orders gaven tot schieten. Eén officier is ondervraagd, de andere weigert voor de rechtbank te verschijnen. Beide officieren blijven in functie. Schrijf voor 31 augustus een beleefde brief naar de Tunesische autoriteiten. Vraag om een volledig, onafhankelijk en onpartijdig onderzoek naar Manals dood. De schuldigen moeten berecht worden.

Voorbeeldbrief [Plaats, datum ]

Stuur een brief naar: Minister of Human Rights and Transitional Justice, Samir Dilou Ministry of Human Rights and Transitional Justice Rue du 2 Mars 1934 Le Bardo 2000 Tunis TUNESIË F: +216 71 662 255

Dear Minister, Please allow me to raise my concern about Manal Boualagi, a mother of two who was killed in January 2011. The perpetrators of her killing have not yet been brought to justice. I demand that the Tunisian authorities ensure full, independent and impartial investigations into the death of Manal Boualagi and try anyone found responsible for her death in fair proceedings, without resorting to the use of the death penalty.

EN EEN KOPIE NAAR:

Ambassade van Tunesië T.a.v. Ambassadeur Mohamed Ridha Farhat Tervurenlaan 278 1150 Sint-Pieters-Woluwe

Yours sincerely, [ naam, adres en handtekening ]

Eventuele antwoorden graag aan Amnesty International bezorgen. Meer schrijfacties op www.amnesty.be/schrijfacties

/ JUNI 2012 / 13

SCHRIJFACTIE

Albert Woodfox

Stuur een brief naar: Governor of Louisiana Bobby Jindal Office of the Governor PO Box 94004 Baton Rouge LA 70804 VERENIGDE STATEN

VS: BIJNA VEERTIG JAAR IN EENZAME OPSLUITING Albert Woodfox en Herman Wallace worden al jaren in eenzame opsluiting vastgehouden in de Amerikaanse gevangenis Angola. Albert zit al veertig jaar in de cel, Herman 37 jaar. Ze zitten 23 uur per dag alleen in een kleine cel, met beperkte toegang tot hun persoonlijke bezittingen, tot een advocaat en bezoek. Ze mogen drie uur per week naar buiten. Beide mannen hebben gezondheidsproblemen, waarvan sommige het gevolg zijn van hun eenzame opsluiting. Albert en Herman waren lid van de radicale organisatie Black Panther Party. n 1972 kregen ze levenslang voor de moord op een gevangenisbewaker. De mannen zeggen onschuldig te zijn. Er is geen fysiek bewijs dat hen met de moord verbindt en ze zijn enkel op basis van getuigenissen van andere gevangenen veroordeeld. De hoofdgetuige zou omgekocht zijn door bewakers en een andere getuige trok zijn verklaring later weer in. Schrijf voor 31 augustus een brief naar de Amerikaanse autoriteiten en roep hen op onmiddellijk een einde te maken aan de eenzame opsluiting van Albert Woodfox en Herman Wallace.

Voorbeeldbrief [ Plaats, datum ]

EN EEN KOPIE NAAR: Ambassade van de Verenigde Staten van Amerika T.a.v. Ambassadeur Howard William Gutman Regentlaan 27 1000 Brussel F: 02 811 45

Dear Governor, Please allow me to express my concern about Albert Woodfox en Herman Wallace, who have been held in solitary confinement for 40 and 37 years, respectively. Both men have served most of their time in Louisiana State Penitentiary Angola. In March 2009, Wallace was transferred to the Elayn Hunt Correctional Center. In November 2010, Albert Woodfox was transferred to Wade Correctional Centre. I am very concerned about the cruel, inhuman and degrading conditions under which Albert Woodfox and Herman Wallace are being held. The conditions are a violation of the US Constitution and the USA’s obligations under international human rights treaties prohibiting such treatment. I urge you to immediately release Albert Woodfox en Herman Wallace from solitary confinement and ensure that their treatment complies with the USA’s obligations under international standards and the US Constitution. Yours sincerely, [ naam, adres en handtekening ]

Eventuele antwoorden graag aan Amnesty International bezorgen. Meer schrijfacties op www.amnesty.be/schrijfacties 14 / JUNI 2012 /

COLOFON RUBRIEK Amnesty in Actie is een interne uitgave van de Vlaamse afdeling van Amnesty International.

Wapenland

Wapenland, dat is een multimediaal project voor jongeren van 12 tot 16 jaar waarin de thema’s mensenrechten, ontheemding, migratie, integratie en milieumisbruik in Colombia worden uitgediept. Het project bestaat uit een boek, een theaterstuk, een mini-expo, een 3D-computergame, een weblog en een grondig pedagogisch dossier, gemaakt door experts van Amnesty International. Tijdens het eerste seizoen in het schooljaar 2011-2012 passeerden maar liefst 100 voorstellingen van Wapenland de revue. Zo’n 20.000 Vlaamse jongeren konden zo met de problematiek kennismaken, vaak in het kader van een projectdag of -week rond Colombia. Zowat 3.500 boeken vonden eveneens hun weg naar de scholen in Vlaanderen. Ook in jouw school? Zin in Wapenland in jouw school tijdens het schooljaar 2012-2013? Contacteer ETA via telefoon 032 26 42 00 of e-mail promo@etaproducties.be

HOOFDRedactie Nina Berghmans E: AmnestyinActie@aivl.be W: www.amnesty.be/amnestyinactie Verantwoordelijke uitgever Karen Moeskops / Kerkstraat 156 / 2060 Antwerpen Werkten mee Erica Baeck, Daan Bronkhorst, Hilde Goyens, Elien Heivers, Danielle Hennaert, Filip Reyniers, Greet Segers, Karine Vandenberghe, Ruth Van Roosmalen Vormgeving Wendy Guns, Gramma, Antwerpen Druk Dessain Printing, Mechelen Oplage 28.000 Verschijningsdata 2012 01/03, 01/06, 01/09, 01/12 ISSN 0771-7687 Amnesty International is een wereldwijde onafhankelijke en onpartijdige organisatie die de naleving van alle mensenrechten nastreeft door onderzoek en actie. Onze activisten worden gedreven door verontwaardiging over ernstige mensenrechtenschendingen en door hoop op een wereld waarin alle mensenrechten werkelijkheid zijn voor alle mensen. Raad van Bestuur Lieven De Wolf, Dominic Duthoit, Ilona Plichart, Ellen Renson, Luc Toelen, Karine Vandenberghe, Rik Vereecken, Alain Versluys Amnesty International Vlaanderen vzw Kerkstraat 156 / B-2060 Antwerpen T: 03 271 16 16 / F: 03 235 78 12 E: Amnesty@aivl.be / W: www.amnesty.be Giften zijn welkom op rekeningnummer BE25 0000 0000 8282. Vanaf 40 euro op jaarbasis ontvang je een fiscaal attest. Meer over hoe je Amnesty International kan steunen lees je op www.amnesty.be/steunons Amnesty International Vlaanderen vzw onderschrijft de ethische code van de Vereniging voor Ethiek in de Fondsenwerving www.vef-aerf.be

ADVERTENTIE Adhérez à AMNESTY INTERNATIONAL BELGIQUE FRANCOPHONE

ADVERTENTIE Support AMNESTY INTERNATIONAL 1 Easton Street / UK – London WC1X 8D

Rue Berckmans 9 / 1060 Bruxelles ADVERTENTIE Sluit aan bij AMNESTY INTERNATIONAL

ADVERTENTIE Steun AMNESTY INTERNATIONAL

NEDERLAND

VLAANDEREN

Keizersgracht 177 / NL-1016 BR Amsterdam

Kerkstraat 156 / 2060 Antwerpen

Tijdschrift opzeggen Wil je Amnesty in Actie niet langer ontvangen? Mail je gegevens naar AmnestyinActie@aivl.be De folie rond deze Amnesty in Actie is volledig biologisch afbreekbaar. Gooi hem op de composthoop.

/ JUNI 2012 / 15

* Dit pistool behoorde toe aan de voormalige Libische dictator Muammar Khadaffi. Het werd gefabriceerd in België.

Grijp de historische kans om jaarlijks honderdduizenden levens te redden. Teken de petitie op www.aivl.be/wapenhandelverdrag.

Nu krijgen we één kans om de wereld een stuk veiliger te maken: wereldleiders onderhandelen in juli over een internationaal wapenhandelverdrag. Dit verdrag moet voorkomen dat wapens in de verkeerde handen vallen.

De handel in wapens is volledig uit de hand gelopen. Door wapens sterven jaarlijks honderdduizenden mannen, vrouwen en kinderen. Miljoenen raken gewond. Mensenrechten worden geschonden. Toch kan deze miljardenbusiness internationaal ongereguleerd doorgaan.

EIS EEN STERK WAPENHANDELSVERDRAG

GEEN WAPENS VOOR MENSENRECHTENSCHENDERS