Amnesty in Actie, september 2014 by amnesty international

Amnesty #09 in Actie VOOR DE ACTIEVE ACHTERBAN JAARGANG 15 - SEPTEMBER 2014

VLUCHTVERHALEN uit Amsterdam INDONESIË de strijd om een stem MEXICO het verhaal van Claudia Medina

AMNE_AIA_NR9_03.indd 1

20-08-14 11:25

INHOUD 2 UITGELICHT 3 GOED NIEUWS 4 ACHTERGROND Indonesische verkiezingen 6 Bij Amnesty met… 7 Citizens Evidence Lab Tool 8 FOTOREPORTAGE Vluchtgarage 10 ZWARTE CROSS en Raif Badawi 11 VERHALEN uit Gaza 12 PORTRET Advocate Araceli Olivos Portugal 14 ACTIE Mansoura-vrouwen Egypte 15 GROETENACTIE

LEDENRAADVERGADERING Op zaterdag 28 juni kwam de Ledenraad van Amnesty Nederland voor de tweede keer dit jaar bijeen. Het Jaarverslag 2013 en het financiële verslag 2013 werden goedgekeurd. Ook sprak de raad over de bezuinigingen en aanpassingen die vanwege de teruglopende inkomsten worden gedaan in het beleidsplan Agenda ’10-’16.

Ila Kasem (voorzitter), Heleen de Jonge van Ellemeet (secretaris) en Marieke Schoenmakers (regulier bestuurslid) werden op de vergadering eind juni herbenoemd in het bestuur voor een tweede termijn van drie jaar. Op een klankbordbijeenkomst op 2 september 2014 wordt gesproken over de ondersteuning van vrijwilligers. Voor de bijeenkomst zijn vertegenwoordigers van lokale groepen en andere actieve leden van Amnesty uitgenodigd.

Op 8 februari van dit jaar stemde de Ledenraad al in met de nieuwe koers voor 2015 en 2016. Deze bestaat onder meer uit: - Een financieel evenwichtige situatie creëren in 2015, waarbij de verplichtingen aan de internationale organisatie overeind blijven en Amnesty in Nederland een krachtige, invloedrijke en door de bevolking breed gedragen organisatie blijft. - Reductie van het aantal betaalde krachten van Amnesty Nederland. - Focus op vijf mensenrechtenprogramma’s, namelijk: Mensenrechten en Veiligheid, Strategische landen, Mensenrechten dichtbij huis, Investeren in Mensenrechten en Mensenrechten en Sport. De Strategische landen zijn vooralsnog: Rusland, China, Indonesië, Turkije, Brazilië en Saudi-Arabië. - Aanpassing van de regionale ondersteuning voor lokale activisten en groepen. - De ambitie om alle kinderen en jongeren minimaal één keer tijdens hun schooltijd kennis te laten maken met mensenrechten, alsmede een voortdurende lobby om mensenrechten deel te laten uitmaken van het landelijk curriculum.

Lees het online jaarverslag 2013 op jaarverslag.amnesty.nl

2 | AMNESTY IN ACTIE september 2014

AMNE_AIA_NR9_03.indd 2

20-08-14 11:25

Regelmatig krijgen we de vraag of het zinvol is om actie te voeren voor één individu, zeker als het gaat om een groot conflictgebied zoals Syrië. Zinloos is zo’n actie absoluut niet. Nog steeds komen gevangenen vrij na internationale acties. En voor familieleden is het enorm belangrijk dat er internationaal aandacht is voor hun man, vrouw, vader, moeder, broer of zus. Het toont solidariteit met hun leed en dat biedt veel troost.

Saskia Grootegoed Hoofdredacteur PS. Als Amnesty-vrijwilliger kunt u op zondag 21 september tegen gereduceerd tarief het vredesconcert van Masterpeace in de Amsterdamse Ziggo Dome bijwonen. Kijk voor meer informatie op www.amnesty.nl/podiumvandevrijheid.

COVER Naji uit Sudan behoort tot de groep uitgepro-

Sudan: Meriam Ibrahim eindelijk veilig Meriam Yeyhya Ibrahim, voor wie Amnesty een grootschalige spoedactie begon, is op 24 juli veilig in de Verenigde Staten aangekomen. De Sudanese kreeg op 15 mei 2014 de doodstraf en honderd zweepslagen opgelegd omdat ze met een christelijke man trouwde, terwijl de autoriteiten haar als moslim beschouwen. Ibrahim beschouwt zichzelf als christen. Volgens de Sudanese wet maakte zij zich daarom schuldig aan overspel en afvalligheid. Ze werd samen met haar zoontje van anderhalf vastgehouden in een gevangenis in de Sudanese hoofdstad Khartoum en beviel daar van een dochter. Vanuit de hele wereld stroomden protesten binnen bij de Sudanese autoriteiten. Op 23 juni werd Ibrahim in hoger beroep vrijgesproken. Maar toen ze Sudan wilde verlaten, werd ze samen met haar man en kinderen op het vliegveld gearresteerd omdat haar reispapieren niet in orde zouden zijn. Inmiddels is ze op borgtocht vrij en is ze via Italië naar de VS gereisd. De massale internationale druk heeft er ongetwijfeld aan bijgedragen dat zij en haar gezin nu in veiligheid zijn.

Nu de zomer bijna weer achter ons ligt, maken we op het Amnesty-kantoor de festivalbalans op. Na ieder festival dragen mijn collega’s dozen vol petitieformulieren het kantoor binnen. Opgehaald door enthousiaste vrijwilligers die korte nachten en modderige campings trotseren om zoveel mogelijk handtekeningen op te halen. Ze vertellen het verhaal van de mensen voor wie wij actievoeren, keer op keer en vol verve. Op het Zwarte Crossfestival (pagina 10) was dat het verhaal van de Saudische blogger Raif Badawi, die een onvoorstelbare straf kreeg omdat hij de islam zou hebben beledigd. Amnestyvrijwilligers haalden ruim 11.000 handtekeningen op onder de oproep hem onmiddellijk vrij te laten. Op Lowlands voerden we actie voor de Syrische dichter Nasser Saber Bondek. Bondek werd waarschijnlijk opgepakt omdat hij humanitaire hulp verleende aan landgenoten die op de vlucht waren geslagen voor het geweld in Syrië. Eveneens een onvoorstelbaar verhaal. Een gedicht van zijn hand leest u op de achterpagina van dit blad.

GOED NIEUWS

Sudan: drie activisten vrij De Sudanese jongerenactivisten Mohamed Salah Mohamed Abdelrahman, Moamar Musa Mohamed en Taj Alsir Jaafar werden op 11 juli vrijgelaten. Ze hadden twee maanden in detentie gezeten wegens deelname aan een demonstratie. De mannen waren op 12 mei door de Sudanese veiligheidsdienst bij de universiteit van Khartoum opgepakt. Ze waren betrokken bij demonstraties op de universiteit nadat een student door veiligheidstroepen was doodgeschoten. Amnesty voerde een bliksemactie voor hen. Abdelrahman en Jaafar zeggen te zijn mishandeld. Ze werden vastgezet in zogenoemde ‘koelkasten’: ruimtes die koud worden gemaakt zodat gevangenen zich onprettig voelen. Ook werden ze geslagen. Abdelrahman kan nog steeds met één oog moeilijk zien. De drie mannen zijn nooit aangeklaagd en kregen geen toegang tot een advocaat. Pas na een maand gevangenschap mochten hun families op kort bezoek. Op 11 juli werden de mannen zonder verklaring vrijgelaten.

Laos: Thao Moua en Pa Fue Khang vervroegd vrij In Laos zijn Thao Moua en Pa Fue Khang vrijgelaten. De twee lokale gidsen behoren tot de Hmong, een etnische groep die onder andere in de jungle van Laos leeft en regelmatig door het leger wordt aangevallen. In juni 2003 werden ze gearresteerd, samen met twee Europese journalisten en hun tolk. De journalisten deden in de provincie Xieng Khouang onderzoek naar de Hmong. Thao Moua en Pa Fue Khang fungeerden als hun gidsen en werden aangeklaagd voor tal van misdrijven. Ze kregen gevangenisstraffen opgelegd van respectievelijk twaalf en vijftien jaar. Dit gebeurde tijdens een politiek gemotiveerd en oneerlijk proces. De journalisten en de tolk werden Laos uitgezet. Pa Fue Khang is drie jaar voordat zijn straf erop zat vrijgelaten, Thao Moua had nog enkele maanden gevangenisstraf te gaan. © Privéfoto

FESTIVALZOMER

cedeerde asielzoekers die sinds 13 december 2013 in de gekraakte Vluchtgarage en Vluchtschool in Amsterdam wonen. © AI / Jorn van Eck

MEER GOED NIEUWS OP WWW.AMNESTY.NL/GOEDNIEUWS AMNESTY IN ACTIE september 2014 | 3

AMNE_AIA_NR9_03.indd 3

20-08-14 11:25

PRESIDENT JOKOWI: MAN VAN HET VOLK

De spanning tussen de kandidaten liep hoog op tijdens de presidentsverkiezingen in Indonesië op 9 juli. Ex-generaal Prabowo (47 procent van de stemmen) aanvaardt de uitslag niet. De winnaar Joko Widodo (Jokowi) behaalde 53 procent van de stemmen. Hij slaat nieuwe wegen in. De verwachtingen zijn hooggespannen.

Op 9 juli ging Indonesië naar de stembus. Voor de verkiezingen waren er twee kandidaten voor het presidentschap en vicepresidentschap. Er werden nogal wat kwade geruchten over de kandidaten verspreid: Jokowi zou geen vroom moslim zijn, maar zelfs in het geheim christen. Iets wat in het overwegend islamitische Indonesië niet als pre wordt gezien. Prabowo zou betrokken zijn geweest bij mensenrechtenschendingen. Gedurende de hele campagnetijd werd er ook gestreden om de gunst van tien politieke partijen in de hoop dat zij zich bij een van de kandidaten aansloten. Welke deals daarbij zijn gesloten blijft nog even onduidelijk.

Lijken uit de kast In de campagnes van beide kandidaten speelden mensenrechten een onverwacht grote rol. Hier speelde Amnesty op in door de winnaar, Jokowi, meteen een wenslijst aan te reiken en hem te vragen mensenrechten in Indonesië te respecteren. Mensenrechtenorganisaties protesteerden vanaf het begin tegen de kandidatuur van Prabowo vanwege zijn militaire achtergrond. Maar ze konden de beschuldigingen van mensenrechtenschendingen niet hard maken. Prabowo lijkt zich steeds net op tijd te hebben teruggetrokken uit probleemgebieden in onder andere Papoea en Oost-Timor. Als

ex-schoonzoon van de vroegere dictator Soeharto (1967-1998) wordt hij geassocieerd met het verleden. Net voordat in mei 1998 de rellen uitbraken die Soeharto tot aftreden dwongen, was Prabowo uit het leger ontslagen. Volgens geruchten was de reden voor dat ontslag zijn betrokkenheid bij de ontvoering en verdwijning van meer dan twintig politieke activisten. Vlak voor de verkiezingen ‘vond’ iemand het document waarin zijn ontslag uit het leger werd beargumenteerd en vastgelegd. Daarin staat zwart op wit dat Prabowo werd ontslagen vanwege zijn optreden in een speciale eenheid die in 1998 ontvoeringen uitvoerde. Dertien van de destijds ontvoerde activisten zijn nooit teruggevonden. Ook werd Prabowo in het document machtsmisbruik verweten. Een anoniem persoon plaatste het document op het web. Prabowo’s militaire rivaal ex-generaal Wiranto, nu supporter van Joko Widodo, verklaarde dat het authentiek is. Zijn handtekening en die van de zittende president Susilo Bambang Yudhoyono staan eronder. Prabowo betitelde het als ‘smaad’. Onverwacht kreeg hij toch nog een groot aantal stemmen, vooral vanwege zijn strijdvaardige en besluitvaardige uitstraling. Ook nu hij zijn

ACTIE De Indonesische studenten Robert Yelemaken (16) en Oni Wea (21) werden begin augustus gearresteerd in Indonesië. Deze twee activisten zetten zich in voor de onafhankelijkheid van West-Papoea. Ze werden opgepakt toen ze onafhankelijkheidsleuzen spoten met graffiti. De jongens werden geslagen en geschopt door de agenten die hen arresteerden. Ook moesten zij door vies water rollen en werden ze doordrenkt met verf. Indonesische veiligheidsdiensten begaan regelmatig mensenrechtenschendingen en worden hier zelden of nooit voor gestraft. Yelemaken en Wea zijn opgepakt omdat ze gebruikmaakten van hun recht op vrijheid van meningsuiting. Zij horen niet in de gevangenis. Robert Yelemaken is volgens internationale wetgeving nog een kind. Kom in actie voor hun vrijheid via www.amnesty.nl/actiepapoea

4 | AMNESTY IN ACTIE september 2014

AMNE_AIA_NR9_03.indd 4

20-08-14 11:25

Amnesty vraagt de nieuwe Indonesische president Joko Widodo, die verkiezingen op 9 juli won, om mensenrechten te respecteren.

verlies zou moeten nemen, kiest hij voor de aanval. Eind juli diende hij bij het Constitutionele Hof een klacht in over onregelmatigheden bij de verkiezingen.

Makkelijk benaderbaar Jokowi is Prabowo’s tegenpool. De voormalige burgemeester van Solo en gouverneur van Jakarta speelt op een heel andere manier in op zijn aanhangers. Hij is de man van het volk en is makkelijk benaderbaar. Hij stelde voor arme inwoners van Jakarta een e-card in waarmee ze toeslagen en kortingen kunnen krijgen op het terrein van onderwijs en gezondheidszorg. Zal hij de hooggespannen verwachtingen waar kunnen maken? Zijn eerste prioriteit is een heel pragmatische: het professionaliseren van het ambtenarenapparaat, het leger en de politie en het verhogen van hun salarissen. Dit is gericht op het bestrijden van corruptie. Want corruptie is nog altijd bijna routine binnen de rechtspraak, de politiek en de politie.

Strijd tegen corruptie Een veelzeggend voorbeeld is de recente veroordeling van de president van het

Constitutionele Hof. Hij kreeg levenslang wegens corruptie. Deze hoogste rechter moest politieke geschillen beslechten tussen rivaliserende kandidaten in regionale verkiezingen. Hij hanteerde een simpele prijslijst: hoe meer men de uitspraak in eigen voordeel wilde doen keren, des te hoger het bedrag dat onder de tafel door moest. De president van het Hof is weliswaar vervangen, maar de rest zit er nog. Datzelfde Hof moet binnenkort over de klachten van Prabowo gaan beslissen. De tweede prioriteit van Jokowi is economische ontwikkeling op het platteland en een meer gelijkmatige verdeling van de groei over de bevolking. Hij wil gezinnen met een minimuminkomen een maandelijkse bijdrage geven zolang de nationale economie blijft groeien. Zijn e-card wil hij in het hele land invoeren. En hij wil sociale woningbouw, wat tot nu toe altijd te duur werd gevonden. Er is in Indonesië nog nauwelijks een traditie van het doorrekenen van beleidsvoorstellen, maar het zou zomaar kunnen dat er geld voor dit soort plannen beschikbaar komt als de corruptie vermindert.

Amnesty’s wensenlijst Amnesty heeft de nieuwe president een wensenlijst aangereikt op het terrein van mensenrechten. Hierin staan wensen zoals bestrijding van de straffeloosheid, en het tegengaan van discriminatie van vrouwen. Ook de rechten op vrijheid van meningsuiting, godsdienst en vergadering moeten beter worden gegarandeerd. Toegang tot de provincies Papoea en West-Papoea is voor journalisten en mensenrechtenverdedigers een voorwaarde om goed onderzoek te kunnen doen naar wat daar precies gebeurt. Dit soort onderwerpen hebben in de verkiezingscampagne nauwelijks een rol gespeeld. Amnesty komt regelmatig in actie tegen mensenrechtenschendingen in Indonesië. Zo is de handtekeningenactie voor Johan Teterissa, een Molukse onderwijzer die tot vijftien jaar cel is veroordeeld wegens het zwaaien met een Zuid-Molukse vlag, een succes te noemen: bijna 45.000 mensen hebben in Nederland de petitie voor zijn vrijlating ondertekend. Martha Meijer

AMNESTY IN ACTIE september 2014 | 5

AMNE_AIA_NR9_03.indd 5

20-08-14 11:25

24 UUR SCHRIJVEN met Moniek van Zijl (43). In haar vrije tijd maakt ze kleifilmpjes die ze op YouTube plaatst. Vroeger wilde ze dierenarts worden, maar mensenrechten pasten toch meer bij haar. Ze werkt al veertien jaar bij Amnesty en is nu actiecoördinator.

Nederland komt “ontwrichtend” voor de samenleving. Tegelijkertijd mogen maar 250 Syriërs uit vluchtelingenkampen van de Verenigde Naties naar Nederland komen dit jaar. Dat vind ik zó schandalig. Amnesty’s boodschap dat opvang bieden aan 250 vluchtelingen bij lange na niet genoeg is, is moeilijk over te brengen. Het lukt maar niet om dit aantal te veranderen. Ik denk dan: landen als Jordanië en Libanon, die zijn pas vol. Het is gênant dat Nederland zo weinig Syriërs opneemt.’

Moniek van Zijl: ‘De schrijfmarathon gaat terug naar de basis van Amnesty's werk.’

Waarom werk je bij Amnesty? ‘Ik begon in 2000 als hoofdredacteur van het voormalige jongerenblad Frontaal. Toen ik de vacature zag, dacht ik: dit ben ik. Ik had sociale wetenschappen en journalistiek gestudeerd en ik was al lid van Amnesty. Ik wilde me inzetten voor gewetensgevangenen, dappere mensen die strijden voor hun rechten. Ik vond Amnesty een imposante club. Belangrijk, groot en bekend. Het voelde als een eer dat ik er mocht werken. De jaren daarna ben ik steeds andere dingen gaan doen binnen de organisatie.’ Wat houdt je werk als actiecoördinator in? ‘Ik organiseer acties, projecten en activiteiten. Soms moet ik snel inspelen op de actualiteit. Maar ik organiseer bijvoorbeeld ook de schrijfmarathon die plaatsvindt op 10 december, Internationale Dag van de Mensenrechten. Vorig jaar deed Amnesty Nederland hier voor het eerst aan mee. We schreven 24 uur lang brieven aan gewetensgevangenen en autoriteiten. De schrijfmarathon gaat terug naar de kern van Amnesty’s werk. Brievenschrijvers verdiepten zich echt in de zaken van de mensen voor wie zij schreven. Ik ben nu al bezig met de voorbereidingen van de schrijfmarathon in december 2014.’

Waarom is je werk onmisbaar? ‘Brieven schrijven is maar een klein deel van wat Amnesty doet. Het klinkt misschien simpel en nietig, maar het heeft wel degelijk effect. Autoriteiten voelen dat de wereld meekijkt, gewetensgevangenen en slachtoffers van mensenrechtenschendingen voelen zich gesteund als zij postzakken vol brieven krijgen. De schrijfmarathon is een mooie manier om te laten zien dat iedereen zich kan inzetten voor Amnesty zonder een portemonnee te trekken.’ Wanneer gaf je jezelf een schouderklopje? ‘Het was vier uur ‘s nacht op 11 december 2013 en ik keek om me heen op het Amnesty-kantoor in Amsterdam. De schrijfmarathon was nog steeds gaande. Buiten brandde een kampvuurtje en het was enorm gezellig. Er waren nog dertig mensen druk aan het pennen. Van te voren was ik bang dat ik dingen over het hoofd zou zien of dat er niemand zou komen opdagen. Misschien zouden we ’s nachts maar met twee collega’s op het kantoor zitten. Maar dat was dus niet het geval. Ik kijk heel tevreden terug.’

Wat was een ontroerend moment? ‘Een aantal jaar geleden coördineerde ik een project over (seksueel) geweld tegen vrouwen in Congo. We wilden het geweld bespreekbaar maken en het taboe doorbreken. Mijn collega’s en ik werkten samen met Congolese vrouwenrechtenorganisaties. Wij lieten stoffen maken met teksten als: “zeg nee tegen geweld tegen vrouwen, zeg ja tegen gerechtigheid.” Later zag ik foto’s van Congolese vrouwen die de jurken droegen. En vorig jaar zag ik ergens een foto van het bezoek van minister Ploumen (Handel en Ontwikkelingssamenwerking) aan Congo, waarop een van de aanwezigen ook zo’n jurk droeg. Dat ontroert me.’ Wat doe je in de toekomst? ‘Geen idee, ik ben niet zo’n planner. Ik heb nu veel vrijheid en mogelijkheden om leuke en zinnige acties te organiseren. Voorlopig heb ik het enorm naar mijn zin in deze functie bij Amnesty.’ Pimm Westra

U KUNT NU AL AAN DE SLAG OM OP 10 DECEMBER UW eigen schrijfmArAthon te orgAniseren! mAil VOOR MEER INFORMATIE NAAR ACTIE@AMNESTY.NL

Wanneer wilde je de haren uit je hoofd trekken? ‘In mei noemden politici het aantal vluchtelingen dat op eigen houtje naar

6 | AMNESTY IN ACTIE september 2014

AMNE_AIA_NR9_03.indd 6

20-08-14 11:25

De lichamen van slachtoffers van de Mexicaanse drugsoorlog in 2009 (links), waren volgens een Russische website de lichamen van ongeïdentificeerde Oekraïnse militairen (rechts).

OORLOGVOERING 2.0

Het is zo gedaan: een oude foto of een filmpje van het internet plukken en er een nieuwe kop boven zetten. Media worden steeds vaker als wapen gebruikt in conflicten. Heftige beelden staan zo online. Maar hoe weten we wat echt is en wat niet? De foto van een huilend meisje dat op straat tegen het levenloze lichaam van een oudere vrouw aan zit, werd razendsnel verspreid via sociale media. Het bijschrift: ‘Dit is democratie, het Oekraïense leger vermoordt mensen in Donbass.’ Het meisje zou slachtoffer zijn van een militaire actie in de Oekraïense regio. Maar wat blijkt? De foto is eigenlijk promotiemateriaal van een Russische oorlogsfilm uit 2010, Fortress of War. Ook gevestigde media gaan wel eens de fout in. Zo publiceerde de BBC een foto van een kind dat over een rij lijken springt. Dit beeld werd gelinkt aan een bloedbad in het Syrische Houla in 2012. De foto is echt. Maar het gebeurde niet in Syrië, en ook niet in 2012. De foto was in 2003 in Irak gemaakt.

Vertrouwen op burgerjournalistiek Beeldmateriaal wordt, zeker tijdens conflicten, snel in een verkeerde context geplaatst of gemanipuleerd. Door onderzoekers naar de betreffende locaties te sturen onderzoekt Amnesty of mensenrechtenschendingen daar daadwerkelijk plaatsvinden. Ook maakt Amnesty gebruik van satellietbeelden. Op die manier werd bijvoorbeeld de uitbreiding van gevangenenkampen in Noord-Korea vastgesteld. Maar sinds kort is er ook het Citizens Evidence Lab. Hierin komen tal van methoden samen om de betrouwbaarheid van filmpjes en foto’s vast te stellen. Want als onderzoekers niet ter plekke kunnen zijn, moeten zij vaak vertrouwen op burgerjournalistiek. Vooral in Syrië worden veel schendingen vastgelegd door burgers en via sociale media de wereld ingestuurd. Facebook, Twitter, YouTube en andere sociale websites stroomden vol met beeldmateriaal van bombardementen, schietpartijen en andere gewelddadigheden. Maar om deze foto’s en video’s te kunnen gebruiken als bewijsmateriaal in rapporten of rechtszaken, moeten ze ge-

verifieerd worden. Het Citizens Evidence Lab biedt handvatten waardoor het controleren van dit soort beeldmateriaal makkelijker wordt en de betrouwbaarheid van informatie wordt vergroot.

Nep of echt Regende het die dag bijvoorbeeld wel in dat deel van Brazilië, staat er in dat Somalische dorp echt een ziekenhuis? Klopt het dat die woonwijk in Syrië op de genoemde dag werd gebombardeerd? De toolbox van Amnesty’s Citizen Evidence Lab geeft een overzicht van gratis bronnen en websites die het makkelijk maken om beeldmateriaal te verifiëren. De Reverse Image Search maakt het bijvoorbeeld mogelijk om na te gaan of een foto al eerder is gepubliceerd, of misschien is gemanipuleerd in Photoshop. Andere tools helpen onder andere bij het controleren van de locatie, de datum en het tijdstip waarop werd gefotografeerd of gefilmd. En ook het profiel van de persoon die het materiaal online zette kan worden gecontroleerd. Het online laboratorium assisteert onderzoekers om systematisch video’s te beoordelen die mogelijk schendingen in beeld brengen. De gevonden informatie kan worden gedeeld met andere onderzoekers of experts. Iedereen kan helpen bij het onderzoek of ideeën aandragen die het Citizens Evidence Lab beter maken. Want als de betrouwbaarheid vastgesteld kan worden, kunnen mensenrechtenschendingen beter in kaart worden gebracht en daders worden berecht. Pimm Westra LEER HOE U ZELF BEELDMATERIAAL KUNT CONTROLEREN OP BETROUWBAARHEID VIA WWW.CITIZENEVIDENCE.ORG AMNESTY IN ACTIE september 2014 | 7

AMNE_AIA_NR9_03.indd 7

20-08-14 11:25

VLUCHTVERHALEN Ghamdan (27) ontvluchtte Jemen uit angst voor bloedwraak. Zijn oom vermoordde een lid van een machtige clan, en sloeg op de vlucht. Sindsdien lijkt hij van de aardbol te zijn verdwenen. Ghamdan was de enige persoon uit zijn kleine familie op wie wraak kon worden genomen. Oog om oog, tand om tand – dat is hoe conflicten in Jemen veelal worden uitgevochten. Dus zocht Ghamdan zijn heil in Nederland. Zijn asielverzoek werd afgewezen en in september 2013 sloot hij zich in Amsterdam aan bij de groep ‘Wij Zijn Hier’. Deze groeiende groep uitgeprocedeerde asielzoekers protesteert al sinds begin 2012 tegen hun, naar eigen zeggen, uitzichtloze situatie. Het is voor hen een constant gevecht om te voorzien in basisbehoeften. Ze woonden in verschillende tentenkampen en zitten inmiddels op twee gekraakte locaties in Amsterdam: de Vluchtgarage, waar Ghamdan woont, en de Vluchtschool. Amnesty volgt Ghamdan en andere uitgeprocedeerden op de voet. Lees hun vluchtverhalen op vluchtgroepamsterdam.amnesty.nl. Foto’s: © AI / Jorn van Eck

AMNE_AIA_NR9_03.indd 8

20-08-14 11:25

AMNE_AIA_NR9_03.indd 9

20-08-14 11:25

Stuntman Jackson Strong verbrak een wereldrecord voor Amnesty met zijn Giant Backflip For Mankind.

MUZIEK, BIER EN MENSENRECHTEN Het grootste festival van Nederland voerde actie voor de vrijlating van de Saudische blogger Raif Badawi. De backflip van 44 meter was de hoofdstunt op het Zwarte Cross-festival, waar 11.083 mensen tekenden voor de vrijlating van de internetactivist. Amnesty’s persvoorlichter, Emile Affolter, vertelt over zijn ervaring op het festival. Dit jaar kwamen in het weekend van 1 juli 185.000 mensen naar het Zwarte Cross-festival in Lichtenvoorde. Amnesty-vrijwilligers uit het land zamelden drie dagen lang handtekeningen in voor de vrijlating van Raif Badawi. Eén van de 11.083 handtekeningen is afkomstig van een man die zaterdagavond met flinke passen op mij afliep. Een imposante man, die mij zonder moeite over een hek van tweeënhalve meter zou kunnen werpen. Gelukkig werd snel duidelijk dat dat niet zijn bedoeling was. We hadden een kort gesprek. Na twee zinnen wist ik waarom hij Amnesty opzocht op Zwarte Cross. ‘Waar kan ik tekenen voor die jongen?’ Die jongen is Raif Badawi (31). Een blogger en internetactivist uit Saudi-Arabië die in 2012 werd gearresteerd en begin dit jaar is veroordeeld tot tien jaar cel, duizend zweepslagen en een boete van een miljoen Saudische rial (191.000 euro). Badawi is medeoprichter van een van de grootste online fora van Saudi-Arabië, Saudi Arabian Liberals. Hij is veroordeeld vanwege overtreding van een Saudische internetwet en ‘afvalligheid’. Zijn veroordeling is onderdeel van een meedogenloze campagne van de autoriteiten om vreedzame activisten in Saudi-Arabië de mond te snoeren. In de dagen voor het festival sprak ik Ensaf Haidar, de vrouw van Badawi. Zij is twee jaar geleden vanuit Saudi-Arabië naar Canada gevlucht, samen met hun drie kinderen. We hadden het over de

omstandigheden waaronder haar man gevangenzit en de moeite die ze heeft om haar kinderen uit te leggen waar hun vader is en hoe het met hem gaat. Zoals ze eerder ook in een filmpje aan Amnesty liet weten, kan ze hen geen antwoorden geven. In ditzelfde filmpje bedankt ze Amnesty voor alle inzet en pogingen om haar man vrij te krijgen. Tijdens ons gesprek hadden we het ook over de Zwarte Cross. Haidar zei blij te zijn met Amnesty’s actie op dit festival en hoopte dat de verzamelde handtekeningen ervoor zullen zorgen dat de Saudische autoriteiten weten dat de wereld meekijkt en dat haar man niet wordt vergeten. Nadat de imposante festivalganger de petitie voor Badawi had getekend, keek hij naar de motorschans waarover de Australische stuntman Jackson Strong eerder die dag een Giant Backflip For Mankind had gemaakt. ‘Dat is toch niet normaal’, zei hij. ‘Nee’, zei ik, ‘een backflip over 44 meter is wat mij betreft ook niet normaal’. Ik vertelde hem dat een ritje achterop een scooter – twee jaar geleden door het centrum van Amsterdam – mij nog steeds in de weg zit. Hij lachte, meer uit beleefdheid dan vanwege de kwaliteit van mijn grap, en zei dat hij eigenlijk de gevangenisstraf van Raif Badawi bedoelde. Hij heeft gelijk. Dat is ook niet normaal. Emile Affolter

LIKE AMNESTY op Facebook en bekijk de foto’s van het Zwarte Cross-festival, waar Jackson Strong een wereldrecord verbrak voor Amnesty: www.facebook.com/amnestynl

10 | AMNESTY IN ACTIE september 2014

AMNE_AIA_NR9_03.indd 10

20-08-14 11:25

LEVEN ONDER EXTREME STRESS

Het conflict in Gaza laaide de afgelopen maand weer op. Hierbij werden al meer dan 1.976 Palestijnen, 64 Israëlische soldaten en drie Israëlische burgers gedood. Een lokale veldwerker vertelt in een blog over het dagelijks leven in Gaza. Een snapshot van het leven tussen de bombardementen.

Terwijl ik vanmorgen mijn tanden aan het poetsen was, hoorde ik het vertrouwde geluid van een drone die boven ons huis cirkelde. Ik negeerde het geluid. Er vliegen continu drones boven ons. Je weet nooit of ze het gebied aan het verkennen zijn of dat het een mogelijke raketaanval is. Die onzekerheid maakt me hulpeloos – maar wat kan ik eraan doen? Vijf minuten later sloeg er vlakbij een raket in. Door de harde knal kwamen mijn kinderen en de kinderen van mijn broers op me afgerend. Op zoek naar troost en veiligheid kropen ze dicht tegen me aan in de badkamer. Ze zagen er bang uit. Hun gezichten wit en hun ogen rood door het gebrek aan slaap. Ik sta erom bekend dat ik mijn hoofd koel houd. Mensen zeggen dat ik stalen zenuwen heb. Maar ik kon alleen maar naar ze lachen, de tandenborstel nog steeds in mijn hand geklemd. Door mijn lach leken de kinderen enigszins opgelucht. Ze begonnen te giechelen. Het is één van de absurde reacties die mensen hebben wanneer ze leven onder extreme stress.

gende doelwit kan zijn. Maar ik ben ervan overtuigd dat mijn werk belangrijk is, ongeacht het gevaar. Het is essentieel dat de waarheid naar buiten komt.

Het is oorlog

Voedsel raakt op

Over het algemeen probeer ik alles zo normaal mogelijk te houden. We hebben het niet constant over de oorlog. We nemen rationele voorzorgsmaatregelen, maar we proberen die niet te overdrijven om paniek te voorkomen. Dus we schreeuwen niet ‘ga naar beneden, ga naar beneden!’ bij elke drone die we horen. Mijn huis is relatief veilig omdat ik alle buren ken. Er woont geen mogelijk doelwit.

Momenteel wonen er 28 mensen in mijn huis. Mijn drie broers wonen normaal gesproken in Salatin, het noordelijke deel van de Gazastrook. Maar daar is het nu te gevaarlijk. Daarom zijn ze hier, met ieder zes of zeven kinderen. Al onze families onder één dak. De wegen rondom GazaStad worden belegerd of regelmatig aangevallen door drones. Een weg in het zuiden wordt alleen gebruikt door ambulances en humanitaire hulpdiensten – ze lopen groot risico. En het is op dit moment onmogelijk om de voedselvoorziening in de stad aan te vullen vanuit het noorden. In het vluchtelingenkamp Al-Shati bevindt zich de enige markt die nog steeds open is. Het is er enorm druk. De marktkoopmannen moeten hun leven riskeren om aan verse producten te komen. De winkeltjes die nog open zijn, zijn bijna door hun voorraden heen.

Toch is het nergens in Gaza echt veilig. Het leven is gevaarlijk. Het is oorlog. Ik probeer weg te blijven uit de gebieden waar de aanvallen zijn. Deze zijn vaak al tot verboden gebied verklaard door het Israëlische leger. Het grootste gevaar loop ik wanneer ik op pad ben om foto’s te maken of mensen te interviewen in de gebieden die het meest onder vuur liggen. Ieder huis waarin ik me begeef kan het vol-

Gaza in juli: overvliegende drones, een slinkende voedselvoorraad en beperkte voorzieningen.

Hopen op stroom We hebben iedere dag ongeveer vier uur elektriciteit. Niemand weet wanneer. Als er stroom is, laden we snel onze mobiele telefoons op. Een generator kost vierhonderd dollar, en dat kunnen de meesten zich niet veroorloven. Als er geen elektriciteit is, moeten we water oppompen vanuit tanks op het dak om ons te wassen. Water om te drinken en om mee te koken, koop ik. Ik heb een bureau met alles wat ik nodig heb om te werken: computers, opladers, internet, camera’s. Maar geen elektriciteit. Het is gelukt om mijn oude dieselgenerator te repareren en ik heb genoeg brandstof voor vandaag. Hopelijk red ik het ermee en kan ik ‘s avonds doorwerken. Als de generator afslaat, kan ik de buitenwereld geen getuigenissen en foto’s sturen die ik heb verzameld. Ik voel een enorme druk om de verhalen uit Gaza te vertellen, dus wanneer de stroomtoevoer stokt, is dat ontzettend frustrerend.

AMNESTY DRINGT AAN OP EEN VN-WAPENEMBARGO voor álle pArtijen. LEES MEER BLOGS OP WEBLOGS. AMNESTY.NL/MENSENRECHTENVANDAAG AMNESTY IN ACTIE september 2014 | 11

AMNE_AIA_NR9_03.indd 11

20-08-14 11:25

TABOES DOORBREKEN IN MEXICO

Claudia Medina werd gemarteld op een marinebasis in Mexico, maar de daders zijn niet berecht. Haar advocate, Araceli Olivos Portugal, legt uit hoe de zaak in elkaar steekt. Ook vertelt ze over stelselmatige martelingen en de cultuur van straffeloosheid die in Mexico heerst, en hoe dit volgens haar gestopt kan worden. Eerst een introductie. Wie is Araceli Olivos Portugal? ‘Ik was een jaar of dertien toen mijn klas een uitje had naar een instantie van de Verenigde Naties. Ik leerde daar over mensenrechten en problemen als armoede. Toen realiseerde ik me dat mensen soms advocaten nodig hebben om ze te beschermen tegen onrecht, zoals illegale huisuitzettingen. Inmiddels ben ik 27 en werk ik al drieënhalf jaar als advocaat bij het Prodh Centrum.’ Wat doet deze organisatie? ‘Bij Prodh houden we ons bezig met strafrecht, gedwongen verdwijningen en sociale en economische rechten. Onze prioriteiten liggen bij de rechten van vrouwen, migranten, inheemse volkeren en mensenrechtenverdedigers. Nu werk ik bijvoorbeeld op het thema marteling, als een van de advocaten van Claudia Medina.’ Wat is Claudia Medina’s verhaal? ‘Claudia werd ’s nachts door mariniers uit haar huis gehaald in augustus 2012. Geblinddoekt en met haar handen vastgebonden werd ze afgevoerd. Op de marinebasis werd ze gemarteld. Ze werd getrapt en geslagen, ze kreeg elektrische schokken. Met een injectienaald spoten de mariniers chilisaus in haar neus. Claudia werd gedwongen om de kleren van de mariniers te wassen, er werd gedreigd met verkrachting en ze werd aangerand. Een dag later werd ze naar het kantoor van de federale aanklager gebracht.

Daar werd Claudia gedwongen om haar man te beschuldigen van een misdrijf óf om een verklaring te ondertekenen die ze niet mocht lezen.’ Een onmogelijke keuze. ‘Claudia ging voor de laatste optie. Ze ondertekende een verklaring zonder te weten wat erin stond. Kort daarna werd ze aan de media gepresenteerd als een gevaarlijk en gewelddadig bendelid. Ze werd publiekelijk beschuldigd van de moord op journalisten, terwijl hierover in Claudia’s strafdossier niet wordt gerept.’ Mag dat in Mexico, zo’n publiekelijke veroordeling? ‘Nee, de presentatie aan de media was in strijd met het uitgangspunt dat je onschuldig bent tot het tegendeel is bewezen. Dit was niet uitzonderlijk. Er zijn veel publieke beschuldigingen in de Mexicaanse media. De uitzending is nu nog steeds online te zien, dus dit blijft Claudia achtervolgen.’ Hoe kwam je met Claudia Medina in contact? ‘Ik ontmoette Claudia drie maanden nadat ze was ontvoerd en gemarteld. Ze had een pro-deo advocaat, en samen met hem kwam ze naar het Prodh Centrum om hulp te zoeken. Ik wist dat hij de zaak zou laten vallen, want dat doen veel advocaten bij grote zaken. Het kost ze teveel tijd. Claudia had geen geld om een advocaat te betalen: ze was haar baan kwijtgeraakt.’

12 | AMNESTY IN ACTIE september 2014

AMNE_AIA_NR9_03.indd 12

20-08-14 11:25

Araceli Olivos Portugal strijdt in de rechtbank tegen marteling en straffeloosheid in Mexico.

Moest Claudia voor de rechter verschijnen? ‘Ja, ze was aangeklaagd voor negen verschillende misdrijven op basis van de verklaring die ze gedwongen ondertekende. Ze is uiteindelijk maar voor één misdrijf veroordeeld, namelijk voor illegaal wapenbezit. Een verzonnen aanklacht.’

Is het taboe? ‘Absoluut. Seksuele marteling vindt iedere dag plaats – binnen huwelijken, door de politie, door militairen of, zoals in Claudia’s geval, door mariniers. Vrouwen denken dat ze zich ervoor moeten schamen. Maar als ze er niet over praten, is het alsof het nooit is gebeurd. Daarom is

‘MEXICO HEEFT OMVOORKOMEN, ‘MEXICO HEEFT GENOEGGENOEG WETTEN OMWETTEN MARTELING TE MARTELING TE VOORKOMEN, MAAR TOCH MAAR TOCH GEBEURT HET.’ GEBEURT HET.’ Wat kon jij nog voor haar betekenen? ‘Ik vroeg Claudia om bewijsmateriaal voor haar mishandelingen te verzamelen. Hier zijn we maandenlang druk mee geweest. Medische specialisten onderzochten haar. Ik sprak met betrokkenen en familieleden. Ik vroeg de Nationale Mensenrechtencommissie – een Mexicaanse overheidsinstelling – om actie te ondernemen. Via deze commissie kreeg Claudia een psycholoog die haar verhaal zou documenteren maar dat was een groot fiasco. Hij zei bijvoorbeeld: “Vertel me maar geen details, die hoef ik niet te weten.” Het was een moeilijke tijd voor Claudia omdat er in Mexico niet wordt gepraat over seksuele marteling.’

Prodh, in samenwerking met onder andere Amnesty, een campagne begonnen: Breaking the Silence. Claudia’s zaak is hier onderdeel van. Ze leerde om te praten over wat haar is overkomen. Ze sprak met vrouwen die iets soortgelijks is overkomen, en met medewerkers van Prodh. Dit hielp Claudia met haar verwerkingsproces. Ze probeert het taboe te doorbreken.’ Claudia kreeg een stem. Maar krijgt ze ook gerechtigheid? ‘We proberen Claudia’s zaak voor het Hooggerechtshof te krijgen, omdat dit hof het meest onafhankelijk is. Er heerst een cultuur van straffeloosheid in Mexico en het is moeilijk om aandacht te krijgen voor Claudia’s zaak. Dit komt, denk

ik, omdat marteling en aanranding stelselmatig gebeuren. Mexico heeft alle verdragen tegen marteling ondertekend en er zijn genoeg wetten om het te voorkomen. Zo mogen militairen en mariniers geen arrestanten meenemen naar hun basis – maar tóch gebeurt het, en tóch vinden er martelingen plaats. De mariniers die Claudia martelden moeten onmiddellijk uit hun functie worden gezet en worden vervolgd. We blijven vechten voor gerechtigheid.’ Wat moet er gebeuren om een einde te maken aan marteling en straffeloosheid in Mexico? ‘Twee dingen eigenlijk. Slachtoffers moeten harder schreeuwen, zodat taboes worden doorbroken en er aandacht komt voor dit soort zaken. Ten tweede moeten internationale overheden en organisaties kritiek uiten op het nalatige Mexicaanse beleid. Internationale druk kan de overheid aanzetten om daders van marteling te berechten en marteling in de toekomst te voorkomen.’ Pimm Westra

ARACELI OLIVOS IS OP 27 SEPTEMBER EN 4 OKTOBER TE GAST OP DE AMNESTY-DAGEN IN DE REGIO. TEKEN VOOR GERECHTIGHEID VOOR CLAUDIA VIA WWW.AMNESTY.NL/CLAUDIA AMNESTY IN ACTIE september 2014 | 13

AMNE_AIA_NR9_03.indd 13

20-08-14 11:25

VAST NA VREEDZAAM PROTEST Egypte: laat Mansoura-vrouwen vrij!

Op 12 november 2013 slaat een vreedzame demonstratie tegen de Egyptische regering op de universiteit in Mansoura plotseling om. De veiligheidsdiensten grijpen in en slaan het protest neer met behulp van traangas. Ruim 23 studenten worden gearresteerd, onder wie de studentes Abrar Al-Anany (18) en Menatalla Moustafa (18) en hun lerares Yousra Elkhateeb (21). Amnesty beschouwt de drie vrouwen als gewetensgevangenen die alleen gebruikmaakten van hun recht op vrije meningsuiting toen ze aan het vreedzame protest deelnamen. Op het moment dat de rellen uitbraken, vluchtten zij weg en hielden ze zich schuil in een van de universiteitsgebouwen.

Nieuwe demonstratiewet Beveiligers van de universiteit hebben verklaard dat de vrouwen niet bij de rellen betrokken waren. Desondanks zijn ze veroordeeld tot twee jaar gevangenisstraf. Yousra Elkhateeb kreeg zelfs zes jaar omdat ze ook bij een ander protest betrokken zou zijn geweest. Dit ondanks tegenbewijs van haar advocaten. De vrouwen worden er onder andere van beschuldigd lid te zijn van een verboden organisatie die gebruikmaakt van terroristische methoden en van vernieling van staatseigendommen.

Een vreedzaam protest draaide uit op jarenlange gevangenisstraffen voor twee studenten en hun docent.

STUUR VÓÓR 30 SEPTEMBER EEN BRIEF NAAR: President Abdel Fattah al-Sisi Office of the President / Al Ittihadia Palace Cairo, Egypte Fax: +202 2 391 1441 VOOR ANDERE ACTIES: WWW.AMNESTY.NL/ACTIES

Sinds september vorig jaar vinden regelmatig demonstraties plaats op Egyptische universiteiten. De veiligheidsdiensten treden hier hard tegen op en schuwen extreem geweld niet. Een nieuwe wet geeft hen het recht vuurwapens te gebruiken tegen vreedzame demonstranten.

(plaats, datum)

Wat kunt u doen? Schrijf een brief naar de president van Egypte. Roep hem op de drie vrouwen onmiddellijk en onvoorwaardelijk vrij te laten en de demonstratiewet in te trekken.

Allow me to draw your attention to the case of Abrar Al-Anany, Menatalla Moustafa and Yousra Elkhateeb. These three women were sentenced to two and six years imprisonment, after participating in a peaceful protest at the Mansoura University on 12 November 2013. Though the protest turned violent, eyewitnesses and university security officials testified that the women were not involved in the clashes. Amnesty International considers these women to be prisoners of conscience, detained solely for peacefully exercising their right to freedom of assembly and freedom of expression.

Your Excellency,

I urge you to immediately and unconditionally release Abrar Al-Anany, Menatalla Moustafa and Yousra Elkhateeb. I call on you to repeal the Law Regulating the Right to Public Gatherings, Processions and Peaceful Protests (Law 107 of 2013), or amend it to bring it in line with international law and standards. Yours sincerely, (naam, adres)

14 | AMNESTY IN ACTIE september 2014

AMNE_AIA_NR9_03.indd 14

20-08-14 11:25

GROETENACTIE

De sjiitische moslimleider Tajul Muluk uit Oost-Java is veroordeeld tot vier jaar gevangenisstraf wegens godslastering. Zijn volgelingen zijn aangevallen en uit hun dorp verdreven.

Tajul Muluk richtte in 2004 een religieuze kostschool op in een dorp op het Indonesische eiland Madura. Lokale soennitische moslimleiders bestempelden de leer op de school als ‘afwijkend’. Muluk en zijn volgelingen werden bedreigd en eind 2011 werden hun huizen, een kostschool en een sjiitisch heiligdom aangevallen. Muluk en ruim driehonderd dorpelingen werden verdreven. Enkele dagen later verboden religieuze leiders Tajul Muluks ‘afwijkende leer’ met een fatwa (religieus bevel). In maart 2012 klaagden ze hem aan wegens godslastering. Hij werd veroordeeld tot twee jaar gevangenisstraf. In hoger beroep werd zijn straf met twee jaar verhoogd.

VOORBEELDGROET

Saya kirim salam dan berusaha untuk pembebasan Anda yang segara dan tanpa syarat.

TAJUL MULUK C/O JALAN TUNJUNGAN NO. 74, SURABAYA 60725, JAWA TIMUR (Ik groet u en zet me in voor uw onmiddellijke en onvoorwaardelijke vrijlating)

Steek Tajul Muluk een hart onder de riem en stuur hem een kaart.

INDONESIË

S.v.p. geen religieuze groeten

meer groeten op www.Amnesty.nl/groetenlijst

IN MEMORIAM Onze dierbare collega Tessa van der Sande was een van de inzittenden van het Malaysia Airlines-vliegtuig dat in Oekraïne neerstortte. Zij was samen met haar broer en ouders op weg naar Indonesië voor een vakantie. Tessa was 26 jaar. Tessa studeerde Rechten en International Relations. Voordat zij in januari 2013 bij Amnesty in dienst kwam, werkte ze bij het ministerie van Buitenlandse Zaken en in Zuid-Sudan. Bij Amnesty werkte Tessa bij het Special Programme on Africa, waar ze betrokken was bij de ontwikkeling en uitvoering van programma's over mensenrechteneducatie met partnerorganisaties in Sierra Leone en Oeganda.

Amnesty in Actie is een interne uitgave van de Nederlandse afdeling van Amnesty International en geeft achtergrondinformatie aan actieve leden | Hoofdredactie Saskia Grootegoed | Eindredactie Pimm Westra | Redactie Elke Kuijper, Floor Beuming, Bernadette Booij en Moniek van Zijl | Verder werkten mee Emile Affolter en Martha Meijer | Fotoredactie Jorn van Eck en Karen Veldkamp | Uitgever Ellen Nieuwenhuis | Lay-out Heijdens Karwei, Amsterdam | Druk Senefelder Misset, Doetinchem | Redactie- & Amnesty-secretariaat Keizersgracht 177 (bezoekadres) Postbus 1968, 1000 BZ Amsterdam, T 020 626 44 36, E amnestyinactie@amnesty.nl | Servicecenter T 020 535 21 11, E servicecenter@ amnesty.nl | IBAN NL42 INGB 0000 454000 t.n.v. Amnesty International, Amsterdam | verschĳningsdata 2014 26/09, 24/10 | ISSN 1570-6193 Oplage 15.000 | Amnesty in Actie wordt verpakt in recyclebaar kunstfolie waaruit bij verbranding geen giftige stoffen ontstaan

Ook werkte ze aan trainingsprogramma's voor het vastleggen van mensenrechtenschendingen in Zuid-Sudan en Somalië. Tessa was een getalenteerde en veelbelovende mensenrechtenexpert die bekendstond om haar betrokkenheid, haar vriendelijkheid en haar heerlijke gevoel voor humor. Haar vrienden omschrijven haar als het gelukkigste meisje op aarde. Tessa leefde haar leven vol energie en liefde voor de mensen om haar heen. Wereldreiziger, avonturier, vrijwilliger, voorvechter van recht, bestrijder van onrecht, collega, vriendin, partner en nog zoveel meer.

PEFC gecertificeerd Dit hout komt uit duurzaam beheerd bos en gecontroleerde bronnen PEFC/30-31-151

www.pefcnederland.nl

Het werk van Amnesty International wordt mede mogelijk gemaakt door: AMNESTY IN ACTIE september 2014 | 15

AMNE_AIA_NR9_03.indd 15

20-08-14 11:25

DE SYRISCHE DICHTER NASSER SABER BONDEK WERD IN FEBRUARI 2014 GEARRESTEERD. de kAns is groot dAt hij wordt gemArteld. Amnesty pleit voor zijn vrijheid.

20-08-14 11:25

AMNE_AIA_NR9_03.indd 16