Gasthuiscourant #1, uitgave mei 2015
VOOR DE BELEVING ‘s-Hertogenbosch staat qua aantrekkelijkheid van wonen op de vierde plaats van de vijftig grote steden in Nederland, volgens de laatste Atlas gemeenten. De vele culturele en culinaire voorzieningen en evenementen
ONGEKEND
Onze ambitie is dat het Gasthuiskwartier zich gaat aansluiten
Centrale ligging in de binnenstad. Aanwezigheid karakteristieke
bij de historische binnenstad. Daarvoor moeten we de
(rijks)monumenten. Aansluiting op winkelgebied. Stedelijk
geschiedenis, waarin de stad organisch is gegroeid, in korte tijd
wonen in rustig woongebied. Historisch karakter van de
simuleren.
binnenstad. Woon-, werk-, winkel-, en verblijfsgebied
>> p. 3
spelen hierbij een rol, evenals de nabijheid van
>> p. 4 - 5
natuurgebieden, de sfeer en kwaliteit van de (binnen) stad en de sterk verbeterde bereikbaarheid via de A2 en de zuidwestelijke randweg. Het aantal bewoners van de gemeente ‘s-Hertogenbosch zal de komende jaren toenemen, met name door de ontwikkelingen in de Groote Wielen, de wijk tussen Rosmalen en ‘s-Hertogenbosch. Het aantal inwoners in de binnenstad bedraagt circa 12.500 en kan nog maar beperkt toenemen, aangezien daartoe met uitzondering van het Gasthuiskwartier - vrijwel geen fysieke mogelijkheden in
de
binnenstad
zijn.
De
transformatie
van
GOED GEVOEL
EEN UNIEKE KANS
ziekenhuisterrein naar onderscheidend woongebied is daarom interessant voor iedereen die graag groots wil wonen in de stad. Wonen in hartje centrum in een stijlvolle woning met tuin, dat vind je enkel in het Gasthuiskwartier. Een ontwikkeling om goed in de gaten te houden!
Steeds in nauwe samenwerking met het stedenbouwkundig
Welke binnenstad in Nederland heeft een terrein van bijna
team en de gemeente. We hebben allemaal een goed gevoel
5 hectare beschikbaar om daadwerkelijk te transformeren?
over het resultaat van het eerste woongebied. Dit wordt een
Het is een unieke kans die we met beide handen moeten
gebied dat echt past bij Den Bosch en bij de tijd.
aangrijpen.
>> p. 6
>> p. 7
“Waarom zou ik zelf in het Gasthuiskwartier willen wonen? Dat is een vraag die ik mij als ontwerper
“ONTWERPEN VOOR DE BELEVING”
natuurlijk stel. Het antwoord: je loopt zo via de Gasthuispoort naar de markt en je zit echt in de binnenstad. En toch is er rust en groen, grote bomen en mooie stadstuinen. Je ziet de Sint-Jan, en je hoort tegelijk de vogels fluiten. Je hebt al die voorzieningen van het centrum, maar wel een bijna serene rust. Dat vind ik zelf heel aantrekkelijk. Ik woon in Rotterdam, maar als ik in Den Bosch kom, denk ik: wat is het hier mooi! De Bossche binnenstad is ontstaan in de loop van honderden jaren. Mensen bouwden een huis, breidden het uit. Soms kreeg het een andere functie, werd het van woonhuis een pakhuis. Zo is de stad organisch gegroeid. Dat is een traditie die we in Nederland een beetje zijn kwijtgeraakt. Eeuwenlang hebben we gebouwd langs straten. De schaal van ontwikkeling lag bij particulieren. Na de oorlog werden woningen vooral door projectontwikkelaars gebouwd. Die willen meestal een bepaald woningtype zo vaak mogelijk herhalen in één gebied. Het besef begint door te dringen dat je daarmee een binnenstad kapot maakt. Bouwen in een historisch centrum vraagt om een andere benadering. Onze ambitie is dat het Gasthuiskwartier zich gaat aansluiten bij de historische binnenstad. Daarvoor moeten we de geschiedenis, waarin de stad organisch is gegroeid, in korte tijd simuleren. Het gebied krijgt een mooie schaalgrootte die de binnenstad ook heeft. Niet een repetitie van één woningtype, maar juist de vormenrijkdom die je in het oude centrum aantreft. Het is echt ontworpen op beleving. De inspiratie ligt in de stad voor het oprapen, je moet het alleen durven inzetten
H e t is e e n p a ra d ox a le klu s : e e n orga n is c h gegr oei d stadsdeel ontwer pen. Gel ukki g l i gt HET RUIM VIJF HECTARE GROTE GASTHUISKWARTIER WORDT DE KOMENDE JAREN
in D e n Bos ch d e in s p ira t ie voor h e t op rapen. Dat v i ndt Edz o Bi ndel s, ur ban desi gner
GETRANSFORMEERD NAAR EEN INSPIREREND WOON-, WINKEL-, WERK- EN VERBLIJFSGEBIED.
e n d ire ct e u r va n on t we rp b u re a u voor stedenbouw en l andsc hapsar c hi tec tuur
ER ONTSTAAT STRAKS EEN NIEUW STUK BOSSCHE BINNENSTAD, WAAR OUD EN NIEUW,
We s t 8. H ij ma a kt e h e t s t e d e n b ou wkundi g pl an v oor het Gasthui skwar ti er en al s
RIJKSMONUMENTEN EN KARAKTERVOLLE NIEUWE WONINGEN, ÉÉN GEHEEL VORMEN.
s u p e rvis or h ou d t h ij t oe zich t op d e ar c hi tec toni sc he ui twer ki ng. “Het pl an bl i j f t goe d ove re in d . I k b e n n og s t e e d s e u for i sc h! ”
ALLES TEGELIJK "Als stedenbouwkundig ontwerper denk ik na over hoe de panden in de openbare ruimte staan. Waar komt een straat, waar komt een plein? Dat verschilt in de diverse delen van het plan. Aan de Zuid-Willemsvaart bijvoorbeeld komen hoge statige panden. Die krijgen een souterrain, de begane grond ligt 1.80 tot 2 meter boven straatniveau zodat je over het verkeer heenkijkt. In de kleine straatjes is het juist intiem wonen. Daar komen geen auto's, de straat is echt een verlengde van je huis. Om de diversiteit in het plan te krijgen, werken we met vier verschillende architecten. Dat vergt een andere manier van werken. Normaal verloopt zo'n project in opeenvolgende stappen. Eerst is de stedenbouwkundige aan de beurt, dan de architect, vervolgens de bouwer en als laatste de makelaar. Nu doen we alles tegelijk. Daarbij werken we met een maquette zodat je ook echt kunt zien hoe elk gebouw zich verhoudt tot zijn omgeving. Natuurlijk zijn er grenzen aan de diversiteit door de hogere bouwkosten. Daar proberen we een balans in te vinden. Maar het plan blijft heel goed overeind. Dat komt ook omdat de ontwikkelaar en de bouwer er echt in geloven. Ik ben nog steeds euforisch over het project!
NIEUW TIJDSELEMENT "Is het ontwerp van het Gasthuiskwartier typisch Bosch'? Ik denk het wel, maar niet letterlijk. We gaan geen oude panden nabouwen. Het zit 'm meer in de schaal en sfeer. De kleine kromme straatjes, de diversiteit, de kleurstellingen met grijs, beige en roodbruin. En ook de Bossche stoepjes en de stadspaleisjes waarbij je niet direct ziet of het één woonhuis is, of dat het bestaat uit meerdere appartementen of misschien een kantoor is. Maar we bouwen wel anno 2015. De architectuur is weldegelijk van deze tijd. Het is geïnspireerd op de Bossche binnenstad, maar we voegen heel bewust een nieuw tijdselement toe. Het is geen nostalgie. Wat ook heel Bosch' is: we hebben de nieuwe straatjes gecomponeerd met zicht op monumenten en historische gebouwen. Op de Sint-Jan en op de monumentale panden van het gasthuiscomplex zoals het stergebouw, het Mariapaviljoen en de Gasthuispoort. Die zijn op een heel mooie manier in het plan opgenomen. Ik denk daarom dat dit project heel belangrijk is voor Den Bosch. Het GZG-terrein is echt deel van de stadscultuur."
“ALS IK IN DEN BOSCH KOM, DENK IK: WAT IS HET HIER MOOI!”
Gasthuiscourant #1, uitgave mei 2015
Edzo Bindels, stedenbouwkundige en supervisor, West8
p. 2 - 3
ONGEKEND Centrale ligging in de binnenstad; Aanwezigheid karakteristieke (rijks)monumenten; Aansluiting op winkelgebied; Stedelijk wonen in rustig woongebied; Historisch karakter van de binnenstad; Woon-, werk-, winkel-, en verblijfsgebied Bereikbaarheid is goed, zowel met de auto
als met het OV (zeker als de busterminal gerealiseerd wordt); Ondergrondse stallingsgarage voor bewoners; Ondergrondse fietskelder; Groen en duurzaam gebied;
aan deze kaart kunnen geen rechten worden ontleend
Uitzicht Zuid Willemsvaart, monumenten, Sint-Jan.
Gasthuiscourant #1, uitgave mei 2015
p. 4 - 5
“GOED GEVOEL” A l s b o u w k u n d e s t u d e n t lie p Ma rce l J a n s s e n t win t ig ja a r ge le d e n d a ge lijks la n gs h e t G Z G - t er r e i n n a a r d e vr oe ge re h t s . N ie t we t e n d e d a t h ij la t e r a ls p roje ct d ire ct e u r d e s p i l zo u zi j n i n d e h eron t wikke lin g va n h e t ge b ie d . “D a a r b e n ik b e s t t rot s op . H e t w o r d t ee n fa n t a s t i s ch e woon b e le vin g.” "Vrijwel iedereen in Den Bosch heeft mooie en minder mooie herinneringen aan het GZGterrein. Ik ook. Ons zoontje is er geboren. Maar ook is mijn schoonmoeder er overleden. Het Gasthuiskwartier wordt een mooie, nieuwe toevoeging voor de stad, maar met respect voor dat verleden. Als het ziekenhuis straks weg is, zie je pas goed hoe die oude monumentale gebouwen in het gebied liggen. Vanaf de brug over de Zuid-Willemsvaart zie je in de verte het stergebouw, de polikliniek, het Mariapaviljoen en het klooster met de kapel liggen. Dat gebied wordt nu voor de stad ontsloten. Ik ben weliswaar niet in Den Bosch geboren, maar ik voel me na twintig jaar wel Bosschenaar. Dat ik nu kan meewerken aan een mooi nieuw stukje binnenstad, daar ben ik best trots op ja. Er is heel wat gebeurd sinds het masterplan uit 2009. In 2013 en 2014 is er een nieuw plan gemaakt, sinds vorig jaar ben ik er zelf bij betrokken. Nu geef ik leiding aan het ontwikkelteam. Er komen minder winkels, de nadruk ligt veel meer op wonen. We kiezen niet voor grootschalige complexen, maar voor meer kwaliteit: 'less is more'. Tegelijkertijd moet het natuurlijk wel financieel haalbaar zijn. Dat is dus continu stoeien met aantallen. Steeds in nauwe samenwerking met het stedenbouwkundig team en de gemeente. We hebben allemaal een goed gevoel over het resultaat van het eerste woongebied. Dit wordt een gebied dat echt past bij Den Bosch en bij de
“HET IS EEN UNIEKE KANS DIE WE MET BEIDE HANDEN MOETEN AANGRIJPEN”
tijd.
OASE VAN RUST “Het eerste deel van het plan dat ontwikkeld gaat worden, is het gedeelte Tolbrugstraat Zuid-Willemsvaart - Nieuwstraat, waar het oude ziekenhuis stond. Het wordt een kleinschalig woongebied met grondgebonden stadswoningen en herenhuizen met tuin, gecombineerd met kleinere appartementenblokken. Het zijn bijna allemaal verschillende panden, vrijwel niets is hetzelfde. Het wordt een fantastische woonbeleving. Dat is voor mij altijd het criterium: zou ik er zelf willen wonen? Daar kan ik in dit geval volmondig ‘ja’ op zeggen. Waar tref je een gebied waar je kunt wonen in de binnenstad met een eigen tuin? Achter de privé-tuinen komen besloten gemeenschappelijke tuinen, waar ook de bewoners van de appartementen gebruik van kunnen maken. Parkeren gebeurt ondergronds, dus er is geen blik in zicht. Het Gasthuiskwartier wordt De sl oop v an het oude z i ekenhui s i s i n v ol l e gang. De star t daar v an ei nd v or i g j aar
een oase van rust midden in de drukte van de binnenstad.
was een bel angr i j ke mi j l paal i n de ontwi kkel i ng v an het gebi ed. M aar al s v ol gend j aar In het gebied aan de overkant van de Tolbrugstraat, waar nu nog de voormalige zusterflat staat,
de woni ngbouw star t en l ater de eer ste woni ngen wor den opgel ev er d, dan wor dt di t
en het gebied aan de zuidkant komen ook enkele tientallen stadswoningen en herenhuizen. Maar
FLEXIBEL ONTWIKKELEN
deze terreinen worden later ontwikkeld. Dat is maatwerk, we pakken het gefragmenteerd aan
"Hetzelfde geldt voor de monumenten op het GZG-terrein. Die zijn op een heel mooie manier in
en kijken steeds hoe we zo slim mogelijk kunnen omgaan met de ruimte en met de bestaande
het plan verweven. In die gebouwen zitten nu ongeveer 150 ondernemers als tijdelijke huurders.
Wethouder Eric Logister:
gebouwen. Wat kun je behouden en wat kun je beter weghalen? Ik heb me persoonlijk sterk
Het zijn veelal creatieve bedrijfjes, die ervoor zorgen dat het nu al een leuk gebied is. We hebben
“uiteraard geven de vele ondernemers, die momenteel het gasthuiskwartier tot creatieve
gemaakt voor het behoud van de kelders van het ziekenhuis, om die te hergebruiken als
er zelf ook ons kantoor. Het is een creatieve, inspirerende werkomgeving. Als je dat kan behouden,
broedplaats maken, al kleur aan het gebied. Toekomstige bewoners zullen daaraan zeker een
parkeergarage. Iedereen staat daar nu gelukkig achter. Als je bedenkt hoeveel beton je anders
zou dat fantastisch zijn. We hopen dat een aantal van de tijdelijke huurders wil blijven. Maar we
extra dimensie geven. Daar doen we het voor. Ruimte bieden aan wonen, werken en verblijf. Welke
zou moeten slopen en afvoeren, ik vind dat we het verplicht zijn aan elkaar om goed na te denken
zijn ook in gesprek met andere partijen. Er zijn allerlei ideeën en initiatieven. We kijken nu hoe we
binnenstad in Nederland heeft een terrein van bijna 5 hectare beschikbaar om daadwerkelijk
over hoe dat duurzamer kan. Hergebruik van de ziekenhuiskelders heeft bovendien als voordeel
die zo goed mogelijk in het plan kunnen inpassen. Dat maakt dit project een hele uitdaging, maar
te transformeren? Het is een unieke kans die we met beide handen moeten aangrijpen. En
dat we nu ondergronds royaal de ruimte hebben voor parkeren voor de bewoners. Iedere woning
ook heel interessant. We zeggen niet in één keer: 'zo wordt het', maar we ontwikkelen faseerbaar
bovendien noodzakelijk willen we de binnenstad aantrekkelijk houden voor onze inwoners, voor
heeft straks een of twee parkeerplaatsen en er is nog ruimte voor bergingen.
en flexibel."
winkeliers, voor bezoekers en voor investeerders. Het betekent investeren en blijven investeren.
gebi ed i n har tj e bi nnenstad ec ht ni euw l ev en i ngebl az en.
Dat gebeurt nu in deze eerste fase met woningbouw, en dat gaan we later doen met het toevoegen van winkels en culturele trekpleisters. Een uitdagende opgave, waarop ik me de komende jaren volop ga richten.”
‘IK HEB ME STERK GEMAAKT VOOR HERGEBRUIK VAN DE ZIEKENHUISKELDERS. WE ZIJN HET AAN ELKAAR VERPLICHT OM GOED NA TE DENKEN OVER DUURZAAMHEID’
Gasthuiscourant #1, uitgave mei 2015
Marcel Jansen,
Eric Logister,
projectdirecteur vof GZG
wethouder van onder meer stedelijke transformatie
p. 6 - 7
vastgoedcommunicatie & branding visuele totaalconcepten
Op de website vindt u veel informatie, de laatste ontwikkelingen en nieuws over en rondom het Gasthuiskwartier.
aan deze courant kunnen geen rechten worden ontleend
U kunt ons ook volgen via de sociale media of op de hoogte blijven via de digitale nieuwsbrief. Meld u nu aan via:
GASTHUISKWARTIER.NL Gasthuiskwartier is een ontwikkeling van: