Σεπτέμβριος 2021
H Ιστορία Της Έκθεσης
Η έκθεση που άλλαξε την ιστορία οχι μιας πόλης αλλά τριών και πλέον γενεών
σελ. 2
Η Ιστορία
«Την ημέρα των εγκαινίων της εκθέσεως την οποία ευνόησεν το υπέροχο κυανούν του ουρανού μας και το απαράμμιλον αίθριον της ατμόσφαιρας, όλοι οι θεσσαλονικείς κι επισκέπται Έλληνες ενεφανίσθησαν συνειδητά υπερήφανοι. Ο σεμνός στίβος της Ελληνικής παραγωγής και της Ελληνικής ειρηνικότητας επαρουσίασεν εις τα όμματα των ξένων έναν μέγιστον βαθμόν αποδόσεως εργασίας. Ησθάνθημεν τον Ελληνικόν παλμόν, ησθάνθημεν την Ελλάδα εις το περίπτερον του Ελληνικού Καπνού, την Ελλάδα με το υπέρτερον δημιουργικόν της σφρίγος εις την έγερσιν της Θεσσαλονίκης, εις την σύγχρονον δημιουργική κι εμπορικήν ενεργητικότητά της, εις το όλον κομψόν συγκρότημα της μικράς πόλεως των 15 ημερών. Η επιτυχία της εκθέσεως ήτο τοιαύτη, ώστε να ημπορεί τις, χωρίς υπερβολήν, να χαρακτηρίσει αυτήν εθνική νίκη» Μακεδονία 3 Οκτωβρίου 1926, Αχιλλέας Καλεύρας, γενικός διευθυντής Μακεδονίας
Η πρώτη ΔΕΘ λειτούργησε στο πεδίο ασκήσεων του Γ’ Σώματος Στρατού, (πεδίον του Άρεως), συνολικής έκτασης 37.500 τ.μ. εκ των οποίων η έκθεση κατέλαβε τα 7.000 τ.μ. . Ο χώρος βρισκόταν ανάμεσα στις λεωφόρους Στρατού και Βασιλέως Γεωργίου, πίσω ακριβώς από το κτίριο το οποίο δεν υφίσταται σήμερα, αυτό της ηλεκτρικής εταιρίας. Η μοναδική είσοδος της έκθεσης βρισκόταν επί της Β. Γεωργίου, είχε μήκος 15 μ. και ύψος 7 μ. . Το σχέδιο της πύλης ήταν των Θεσσαλονικέων αδερφών Δημητριάδη, η καλλιτεχνική διακόσμηση του Σταμέρη και του εξ Αθηνών επιτελείου του, ενώ την κατασκευή είχε αναλάβει ο εργολάβος Αναγνωστόπουλος. Ο τελευταίος είναι ο ίδιος που είχε κατασκευάσει την αψίδα στην Ελληνοαιγυπτιακή έκθεση της Αλεξάνδρειας το 1912. Οι στεγασμένοι εκθεσιακοί χώροι περιελάμβαναν 9 περίπτερα για Ελληνικές και ξένες συμμετοχές, ενώ υπήρχαν ακόμη περίπου 30 ανεξάρτητες προσωρινές κατασκευές για μεμονωμένες ή ομαδικές συμμετοχές. Δεσπόζουσα θέση κατείχε το προσφυγικό περίπτερο.
Αριστερά της κεντρικής εισόδου βρισκόταν το περίπτερο του επικοισμού που ήταν μια καλύβα με 5 υπερμεγέθη κολοκύθια στη στέγη της. Μέσα στην καλύβα εξετίθεντο γεωργικά προϊόντα , ενώ υπήρχε και ανάγλυφος χάρτης της Μακεδονίας. Άλλα περίπτερα που ξεχώρισαν ήταν της εταιρίας «Σπάρτα» , του οίκου «Παπαγεωργίου», ο οποίος είχε κτίσει ως εκθετήριο μια εκκλησία Βυζαντινού ρυθμού, του οίκου «Ζέο Λε Ζεν», ο οποίος παρουσίαζε σαπούνια, αρώματα, οδοντόπαστες και πούδρες. Υπήρχαν αντιπροσωπείες αυτοκινήτων, γεωργικά μηχανήματα,
εταιρία φρούτων και λαχανικών κτλ. .
Το κατάστημα Κούνιο διένειμε δωρεάν 8.000 Μεγάλη ατραξιόν της πρώτης καρτ ποστάλ της πόλης, ΔΕΘ ήταν το μικρό Ελβετικό ενώ στο περίπτερο των σπιτάκι της “Nestle” το οποίο φαρμακευτικών προϊόντων φιλοξενούσε μια αγελάδα. της Παστέρ, παρουσιαζόταν Οι επισκέπτες της ΔΕΘ, η ριζική θεραπεία της κυρώς λόγω της ανέχειας της συφιλίδος με το ελληνικό εποχής έκαναν ατέλειωτες βισμούθιο (salibsmall) και ουρές καθώς η Nestle μοίραζε των ρευματισμών με τη δωρεάν γάλα στα παιδιά. ρευματόλη. Στο περίπτερο της Nutricia μια όμορφη Ολλανδέζα με πράσινο φόρεμα και παραδοσιακό φακιόλι, καλωσόριζε τους επισκέπτες και τους παρουσίαζε για πρώτη φορά γάλα σε σκόνη ως βοήθεια του μητρικού θηλασμού.
Οι εκθέτες αριθμούσαν τους 600 ενώ το κόστος ενοικίασης του εκθετηρίου χώρου ανερχόταν σε 400 δρχ. / τ.μ., ενώ οι επισκέπτες σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσε η ΔΕΘ ανέρχονταν στις 100.000.
σελ. 3 Αξιοσημείωτα ακόμα στο περίπτερο του Φιξ, η μπύρα κόστιζε 1 δρχ. το ποτήρι ενώ γίνονταν παράλληλα πολλές εκδηλώσεις, όπως αθλητικοί αγώνες, λεμβοδρομίες, παραστάσεις θιάσων, ενώ ως προάγγελος του φεστιβάλ κινηματογράφου, η οργανωτική επιτροπή διοργάνωσε προβολές κινηματογραφικών ταινιών με τη χορηγία της DAG FILM CIE. Κορυφαία εκδήλωση ο ποδοσφαιρικός αγώνας μεταξύ του Ηρακλή Θεσσαλονίκης καις της Σλάβια Σόφιας. Το πρόγραμμα περιελάμβανε ακόμη παρελάσεις, ποδηλασίες, κατασκευή πύργου παρατηρίου, πλήρη αναπαράσταση προσκοπικού στρατοπέδου, επιδείξεις α’ βοηθειών κτλ. . Τέλος στο πλαίσιο της πρώτης ΔΕΘ πραγματοποιήθηκε πανηγυρική έναρξη του εθνικού Ελληνικού μελοδράματος με την ΕΡΝΑΝΗΝ του Βέρντι. Με την ευκαιρία της διεθνούς εκθέσεως Θεσσαλονίκης του 1926, ο Έλληνας της διασποράς Χρήστος Τσιγγιρίδης, που ήρθε στην Ελλάδα το 1925, παρουσιάζει τον πρώτο ραδιοφωνικό σταθμό. Κατά τη διάρκεια της ΔΕΘ, η εμπορική κίνηση της πόλης παρουσίαζε σημαντική αύξηση. Μάλιστα, το 1926 οι πωλήσεις των καταστημάτων της Θεσσαλονίκης αυξήθηκαν κατά 20% έναντι του 1925. Kατά τη διάρκεια των δύο πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα, η Ελλάδα συμμετέχει στα διεθνή γεγονότα που συγκλονίζουν τον κόσμο, πολεμάει στο πλευρό των συμμάχων, αλλά και εναντίον των γειτόνων της και γνωρίζει στη συνέχεια
της έκθεσης την τραγωδία του 1922. Στη Θεσσαλονίκη, που προσπαθεί ακόμη να συνέλθει από την καταστροφική πυρκαγιά του 1917, συγκεντρώνονται αμέτρητα πλήθη προσφύγων που αναζητούν μια καλύτερη μοίρα στη φτωχομάνα. Η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας την περίοδο αυτή χαρακτηρίζεται από μια προσπάθεια των κυβερνήσεων να επιλύσουν το πρόβλημα των δημοσιονομικών ελλειμμάτων και του υψηλού πληθωρισμού. Αυτό, εξάλλου, αποτελούσε όρο των διεθνών κεφαλαιαγορών προκειμένου να αποκατασταθεί η δημόσια πίστη της χώρας, που χρειαζόταν δάνεια από το εξωτερικό για να αποκαταστήσει 1,5 εκατομμύριο πρόσφυγες και να εξισορροπήσει τον κρατικό προϋπολογισμό. Ενδεικτικό της κατάστασης είναι ότι την άνοιξη του 1927 η Ελληνική Kυβέρνηση προσέφυγε στην Kοινωνία των Εθνών για να πετύχει έκδοση δανείου υπό την εγγύησή της, αφού η πίστη της χώρας στις ξένες αγορές ήταν τότε χαμηλή. Η πόλη, πάντως, διαθέτει και τα στοιχεία εκείνα που θα επιτρέψουν στους κατοίκους της να ελπίζουν σε ένα καλύτερο μέλλον. Μακραίωνη ιστορία, λιμάνι σημαντικό, σύνδεση με τα Βαλκάνια και τη Δυτική Ευρώπη. Εμπορεύματα καταφθάνουν ακόμη και με καραβάνια από καμήλες, κυκλοφορούν πολλά ξένα νομίσματα, υπάρχουν ισχυρές εταιρείες, τράπεζες προξενεία. Η σύνθεση του πληθυσμού αποτελείται από Έλληνες, Τούρκους, Βούλγαρους, Γάλλους, Αρμένιους, Ιταλούς και πολυάριθμους Εβραίους.
Από οικονομικής πλευράς το κλίμα ήταν ευνοϊκό, καθώς υπήρχε κυκλοφορία διεθνών νομισμάτων και οι εμπορικές πράξεις είχαν υπολογίσιμη απήχηση στο εξωτερικό. Ήδη το 1928 λειτουργούν στην πόλη 24 προξενεία, χρηματιστηριακά γραφεία, οίκοι συναλλαγών, τράπεζες και ανώνυμες εταιρείες. Ετσι, όταν ο Νικόλαος Γερμανός οραματίστηκε την καθιέρωση «ετησίας εμποροπανηγύρεως», το έδαφος ήταν πρόσφορο. Ο ιδρυτής της ΔΕΘ ήταν άνθρωπος διορατικός, δραστήριος και μορφωμένος. Είχε σπουδάσει στη Γερμανία και γνώριζε «τας εν Εσπερία γενομένας διεθνείς εμποροπανηγύρεις, των οποίων πολλάς επεσκέφθη», γεγονός που τον οδήγησε στην πεποίθηση ότι η διοργάνωση «μιας τοιαύτης Εκθέσεως θα ήτο μεγάλης ωφελείας πρόξενος και διά την Μακεδονίαν και δι’ ολόκληρον την Ελλάδα». Για τη Θεσσαλονίκη, βέβαια, μια παρόμοια «γιορτή» δεν ήταν κάτι το πρωτοφανές. Αρχαιολογικές ανασκαφές μετά τη μεγάλη πυρκαγιά του 1917 οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι στην πόλη γιορτάζονταν τα Kαβείρια της προχριστιανικής εποχής, γιορτή θρησκευτική και εμπορική που κατήργησε ο Μέγας Θεοδόσιος το 394 μ.Χ. Kατά τα βυζαντινά χρόνια η μεγάλη αυτή εμποροπανήγυρη γίνονταν προς τιμήν του πολιούχου Αγίου Δημητρίου, τα θρυλικά Δημήτρεια. Εκεί τότε κατέφθαναν τα καραβάνια με τα εμπορεύματα και ξεφόρτωναν ακόμα και από καμήλες τα εξωτικά ανατολίτικα είδη, στη μεγάλη εμποροπανήγυρη της 26ης Οκτωβρίου. Σε μια τέτοια πόλη,
πολυεθνική και πολύγλωσση και σε σημαντικότατη
γεωγραφική θέση, μια διεθνής εμποροπανήγυρις δεν θα ήταν δυνατόν να σημειώσει αποτυχία. Το πρώτο βήμα για την ίδρυση της Εκθέσεων μπορεί να θεωρηθεί μια σύσκεψη που οργανώθηκε από παράγοντες της πόλης στις 25 Μαΐου του 1926, αν και από τότε ο Γερμανός και οι συνεργάτες του θα δώσουν πολλές μάχες ακόμη και ενάντιον της γραφειοκρατίας (η Αθήνα ενέκρινε μία μόνο διοργάνωση!), και θα αξιωθούν να εγκαινιάσουν την Πρώτη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης την Kυριακή 3 Οκτωβρίου του 1926. Το Ιδρυτικό Συμβούλιο της Εκθεσης αποτέλεσαν οι Νικόλαος Γερμανός, Διομήδης Βαρλαμίδης (διευθυντής της Εθνικής Τραπέζης), Νικόλαος Δαρβέρης (διευθυντής του Ταχυδρόμου Βορείου Ελλάδος), Βασίλης Δημητρίου (διευθυντής της Ηλεκτρικής Εταιρείας), Πέτρος Συνδίκας (δήμαρχος), Πέτρος Λούβαρης (διευθυντής της εφημερίδας «Μακεδονικά Νέα») και οι έμποροι Μικές Μαυροκορδάτος, Σ. Γεωργιάδης, Ζήσης Βέρος, Δημήτρης Kουκουμπάνης και Α. Kατσαρός.
Η Ιστορία
σελ. 4
Από τότε που ο πρωτοπόρος Ν. Γερμανός και πέντεέξι οξυδερκείς Θεσσαλονικείς συλλάβανε την ιδέα της «εμποροπανηγύρεως» μέχρι την υλοποίησή της, η ΔΕΘ ναυάγησε τρεις φορές. Αλλά ακόμη κι όταν ξεκίνησε υπήρχε έντονος προβληματισμός για τον χαρακτήρα της. Οι βασικοί στόχοι της (σύσφιγξη εμπορικών δεσμών Βορρά και Νότου, Ελλάδας και Βαλκανίων, ελληνικής και διεθνούς αγοράς) δεν φάνταζε να επιτυγχάνονται. Παρά, όμως, τα σοβαρά εμπόδια ο θεσμός επιβλήθηκε, θριάμβευσε και συνεχίζει την πορεία για να φτάσουμε σήμερα να γιορτάζουμε την 84η ΔΕΘ. Η ιστορική, πια, αίτηση για τη διοργάνωση της Διεθνούς Εκθεσης Θεσσαλονίκης υποβλήθηκε στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας στις 28 Απριλίου 1925. Πρωθυπουργός ήταν ο συντηρητικός φιλελεύθερος Α. Μιχαλακόπουλος και αρμόδιος υπουργός ο Κ. Σπυρίδης. Στις 29 του ιδίου μηνός, δηλαδή την επόμενη ημέρα που ο Ν. Γερμανός συνέταξε την αίτηση, ο στρατηγός Οθωναίος, ένας από τους αφανείς συντελεστές στην ίδρυση της ΔΕΘ (είναι αυτός που εξασφάλισε τον πρώτο προσωρινό χώρο της), αναχώρησε από τη Θεσσαλονίκη για την Αθήνα. Ισως η σύμπτωση να μην είναι τυχαία και ο στρατηγός να κόμιζε την επιστολή του Ν. Γερμανού προς το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας. Ο Αλέξανδρος Οθωναίος, από τους πρωτεργάτες του κινήματος του 1909, υπήρξε ο πρόεδρος του στρατοδικείου στη μοιραία δίκη των Εξι. Η επιρροή του στον βενιζελογενή χώρο την εποχή εκείνη ήταν αναμφισβήτητη. Οπως κι αν έφθασε η αίτηση στα χέρια του, ο Σπυρίδης την ενέκρινε χωρίς καθυστέρηση στις 30 Απριλίου». Ενα μήνα αργότερα συνέρχεται η επιτροπή πρωτοβουλίας για τον θεσμό και συντάσσει το
επίσημο πρακτικό που υποβάλλει στην κυβέρνηση, ώστε να εκδοθεί η τελική άδεια για την έκθεση. Η απάντηση έρχεται αμέσως και είναι θετική. Αρκεί οι διοργανωτές να βρουν χρήματα και χώρο. Το κράτος δεν διαθέτει τίποτα από τα δύο! Παρ όλα αυτά, προγραμματίζεται η πρώτη έκθεση να πραγματοποιηθεί 18 – 31 Οκτωβρίου 1925. Λίγες εβδομάδες, όμως, μετά η κυβέρνηση (στο μεταξύ έχει επιβληθεί η δικτατορία Πάγκαλου) την αναβάλλει, με το αιτιολογικό ότι αρκετοί πρεσβευτές στη χώρα δεν ενημερώθηκαν εγκαίρως.
«Δεν βλέπω το λόγον, έγραφε, διότι μερικοί βιομήχανοι των Αθηνών και του Πειραιώς παρεμβάλλουν προσκόμματα εις την έκθεσιν, ενώ δι αντιπροσώπων των άλλοτε εδήλωναν συμμετοχήν. Ισως διότι δεν γίνεται εις Αθήνας. Εγώ, εν πάση Ξαναπρογραμματίζονται περιπτώσει, μεταβαίνων εις (Νοέμβριος 1925) τα εγκαίνια Αθήνας θα επιμείνω να μην για τον Μάιο του 1926. Οι αναβληθή…» πανίσχυροι βιομηχανικοί κύκλοι των Αθηνών Πριν φθάσει στην προσπαθούν να πείσουν πρωτεύουσα η κυβέρνηση ότι η διοργάνωση της ανέβαλλε πάλι την έκθεση. έκθεσης στη Θεσσαλονίκη «Ινα ετοιμαστούν καλλίτερον θα είναι επιζήμια για την οι Ελληνες βιομήχανοι» ελληνική βιομηχανία. Δύο σύμφωνα με τη σχετική μήνες νωρίτερα μέλη της απόφαση. οργανωτικής επιτροπής ήρθαν στην Αθήνα για να Νέα σύσκεψη στη πείσουν όσους αντιδρούσαν Θεσσαλονίκη και νέα στην έκθεση. Ο γενικός ημερομηνία για τα εγκαίνια! διοικητής Μακεδονίας Το πινγκ-πονγκ μεταξύ δήλωνε ότι ήταν αδύνατη μια Βορρά και Νότου συνεχίζεται. νέα αναβολή, αφού πολλά Στις αρχές Μαρτίου 1926 εκθέματα είχαν πάρει τον κυκλοφορούν φήμες πως η δρόμο προς τη Θεσσαλονίκη έκθεση ματαιώνεται πάλι. και αντιπρόσωποι των Τελικώς, ορίζεται για το εκθετών βρίσκονταν ήδη φθινόπωρο και στις 3 στην πόλη για συνεννοήσεις. Οκτωβρίου, επιτέλους, εγκαινιάζεται.
Στην Ελλάδα, όπως συνέβη και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, η ραδιοφωνία ξεκίνησε δειλά την δεκαετία του 1920. Το 1926, στο Υπουργείο Συγκοινωνίας, αρμόδιο για τα Ταχυδρομεία, τον Τηλέγραφο και την τηλεφωνία, ιδρύθηκε ειδική Ράδιο-ηλεκτρική Υπηρεσία για να αναλάβει τον έλεγχο των ραδιοφωνικών εκπομπών. Ο πρώτος σταθμός που μετέδωσε κανονικά προγράμματα, ξεκίνησε στη Θεσσαλονίκη το 1926 από τον Χρήστο Τσιγγιρίδη, ο οποίος είχε ζήσει στη Γερμανία αρκετά χρόνια και είχε σπουδάσει ηλεκτρονική στο Πανεπιστήμιο της Στουτγάρδης. Γυρίζοντας στην Ελλάδα, ο Τσιγγιρίδης είχε φέρει μαζί του όλα τα αναγκαία εξαρτήματα που χρειάζονταν για να φτιάξει πομπό. Λειτούργησε τον σταθμό του από στούντιο που έχτισε στον χώρο της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης.
σελ. 5
της έκθεσης 2η ΔΕΘ 1927 Αμέσως μετά την ίδρυσή της και από χρόνο σε χρόνο, η Διεθνής Εκθεση Θεσσαλονίκης μεγαλώνει σε έκταση, δύναμη και ακτινοβολία. Οι επίσημες κρατικές συμμετοχές αυξάνονται, οι ελληνικές επιχειρήσεις χτίζουν δικά τους περίπτερα, οι εμπορικοί επισκέπτες κάνουν χρυσές δουλειές και ο αριθμός των απλών επισκεπτών μεγαλώνει εντυπωσιακά φτάνοντας τις 200.000, αν και η οικονομική κατάσταση της χώρας ήταν τραγική καθώς την άνοιξη του 1927 η Ελληνική Kυβέρνηση προσέφυγε στην Kοινωνία των Εθνών για να πετύχει έκδοση δανείου υπό την εγγύησή της, αφού η πίστη της χώρας στις ξένες αγορές ήταν τότε χαμηλή. Το κλίμα στην Έκθεση εορταστικό: στο περίπτερο του Αγίου Όρους, εκτός από αγιογραφίες, πωλούνται λάδια, μπαχαρικά και βότανα ως παυσίπονα και ιαματικά, ενώ στην είσοδο του
Τo 1926, μέσα στον χώρο της ΔΕΘ, o Χρίστος Τσιγγιρίδης στήνει τον πομπό του. Τον λειτουργεί μόνον κατά την διάρκεια της ΔΕΘ τον Σεπτέμβριο. Ο Πρώτος Ραδιοφωνικός Σταθμός της Ελλάδας, των Βαλκανίων και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης είναι πλέον γεγονός. Ο σταθμός του είχε πομπό ισχύος αρχικά 400W και στη συνέχεια 4,5 KW (κιλοβάτ) και εξέπεμπε σε συχνότητα μεσαίων κυμάτων (218,5 kHz), με κεραία ύψους 45 μέτρων. (Κεσσίσογλου, 1962, σελ. 20). Ας σημειωθεί ότι το αντικείμενο ήταν άγνωστο τότε στην Ελλάδα. Οι μεγαφωνικές του εγκαταστάσεις και ειδικά τα μεγάφωνά του είχαν χαρακτηρισθεί ως «κλαπατσίμπαλα» και προκαλούσαν δέος και θαυμασμό. Ο όρος μεγάφωνο ήταν τότε αδόκιμος. Έτσι, μετάφρασε τον Αγγλικό όρο Loudspeaker στην κυριολεξία, που είναι “ΜΕΓΑΣ ΛΕΚΤΗΣ”.
3η ΔΕΘ 1928 Ο Δάγκειος πυρετός θερίζει την Ελλάδα και η διοίκηση της ΔΕΘ αποφασίζει, για κοινωνικούς λόγους, να μειώσει το εισιτήριο. Ωστόσο, ξεχωριστό εισιτήριο 2 δραχμών απαιτείται για την επίσκεψη στο περίπτερο του Αγίου Ορους, σύμφωνα με τα αναφερόμενα στο λεύκωμα του κ. Ποζρικίδη. Εντύπωση προκαλεί στους επισκέπτες το ομοίωμα του Λευκού Πύργου από σαπούνι, που παρουσιάζει η εταιρία «ΟικονομίδουΦλίσκου». Την ίδια χρονιά, γίνεται διάρρηξη στα γραφεία διοίκησης, αλλά ο διαρρήκτης εμφανίζεται πολύ επιλεκτικός, αφού αφαιρεί μόνο εκλεκτά πούρα! Το 1928 είναι και η πρώτη φορά που Έλληνας πρωθυπουργός επισκέπτεται τη ΔΕΘ: ο Ελευθέριος Βενιζέλος κάνει μια στάση στη Θεσσαλονίκη, ερχόμενος από το Βελιγράδι. Στο περίπτερο της ταπητουργίας, οι Έλληνες πρόσφυγες ταπητουργοί τού δωρίζουν ένα χαλί. Οι βιομήχανοι των Αθηνών εξακολουθούν να σνομπάρουν και την 3η ΔΕΘ
περιπτέρου της οινοποιητικής «Αχάια», οι επισκέπτες μαγνητίζονται από μια φρουρά εντυπωσιακών φουστανελοφόρων. Κυριαρχεί το περίπτερο 12 όπου συμμετείχε η περίφημη επιπλοποιία «Δ. Αθηναίου & Θ. Βαράγκη» Όλα βαίνουν καλώς μέχρι τις 27 Σεπτεμβρίου, όταν αρχίζουν …τα παρατράγουδα. Όπως μαθαίνουμε από το λεύκωμα, το απόγευμα της 27ης διακόπτεται η ηλεκτροδότηση και η μισή έκθεση βυθίζεται στο σκοτάδι. Αλλά… τα χειρότερα έπονται. Επικαλούμενη ανακοινωθέν του Γ΄ Σώματος Στρατού, η εφημερίδα «Φως» αποκαλύπτει ότι στις 28/9/27 «η Θεσσαλονίκη διέτρεξε μεγάλο κίνδυνο». Κι αυτό γιατί, ομάδα κομιτατζήδων σχεδίαζε να χτυπήσει την κατάμεστη ΔΕΘ, σερβικά ιδρύματα, το Κυβερνείο, το Στρατηγείο «και τας αποθήκας Πυρομαχικών».
4η ΔΕΘ 1929 Οι επιχειρηματικές πράξεις θα ξεπεράσουν τα 40 εκατ. δρχ. Την πρώτη διάκριση παίρνει ο «Λουμίδης», η συμμετοχή των Ελληνικών μπισκότων «Παπαδοπούλου» θεωρείται λίαν αξιέπιανη, ενώ τις εντυπώσεις κερδίζει η πρώτη έκθεση Ελληνικού Τύπου με εφημερίδες και περιοδικά που κυκλοφόρησαν μετά την επανάσταση του 1821! Η εταιρία «Λάιφ Σέιβερς» μοιράζει δωρεάν καραμέλες. Η στέρηση των Ελλήνων εκείνη την εποχή είναι τόση, που πιτσιρικάδες και γονείς συρρέουν κατά εκατοντάδες και οι υπάλληλοι της εταιρίας αναγκάζονται κάθε τόσο να κλείνουν τις πόρτες του περιπτέρου, για να ελέγχουν την κατάσταση.
σελ. 6
Η Ιστορία
ΔΕΘ και εκλογές Η 7η ΔΕΘ (11/9/ – 2/10/ 1932) ήταν η πρώτη προεκλογική διοργάνωση από την αρχή της λειτουργίας της, το 1926). Οι εκλογές πραγματοποιήθηκαν στις 25/9. Η έκθεση ήταν προγραμματισμένη να λειτουργήσει μέχρι τις 25/9 αλλά τελικά παρατάθηκε μέχρι τις 2/10. Οι εκλογές πραγματοποιούνται εν μέσω διεθνούς οικονομικής κρίσης. Οι εκλογές έγιναν με απλή αναλογική από τον Ελευθέριο Βενιζέλο και κανένα κόμμα δεν συγκέντρωσε αυτοδύναμη πλειοψηφία. Το Λαϊκόν Κόμμα υπό τον Παναγή Τσαλδάρη πρώτευσε με το 33,80% των ψήφων και 95 έδρες, έναντι 33,42% και 98 εδρών που συγκέντρωσε το Κόμμα των Φιλελευθέρων του Ελευθερίου Βενιζέλου. Το ΚΚΕ κατήλθε με την επωνυμία Ενιαίον Μέτωπον Εργατών – Αγροτών και απέσπασε το 4,97% των ψήφων και 10 βουλευτές.
Η 16η ΔΕΘ (16/9-2/10/1951) ανοίγει μια βδομάδα μετά τις εθνικές εκλογές της 9ης Σεπτεμβρίου και είναι η πρώτη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την παύση της δεκαετίας 19411950). Η επαναλειτουργία της είχε ανακοινωθεί επίσαημα τον Γενάρη του ίδιου έτους από τον Πρωθυπουργό Νικόλαο Πλαστήρα που είχε αναλάβει ως ο πρώτος μετεμφυλιακός πρωθυπουργός στις εκλογές της 5ης Μαρτίου του 1950. Ο Ο στρατηγός Ν. Πλαστήρας μετά την λήξη του Εμφύλιου ήταν πρωταγωνιστής στην πολιτική ζωή ως αρχηγός της ΕΠΕΚ (Εθνική Προοδευτική Ένωσις Κέντρου). Το σύνθημά του ήταν η λέξη «Αλλαγή». Σχημάτισε δύο φορές κυβέρνηση συνασπισμού από κόμματα του κέντρου την περίοδο 1950-1952 (15 Απριλίου 1950 – 21 Αυγούστου 1950 και 1 Νοεμβρίου 1951 – 11 Οκτωβρίου 1952) που χαρακτηρίστηκε ως «κεντρώο διάλειμμα». Η
ακυβερνησία οδήγησε σε νέες εκλογές, με την είσοδο στην πολιτική του στρατάρχη Αλέξανδρου Παπάγου, που ηγήθηκε του Εθνικού Στρατού κατά την τελευταία φάση του Εμφυλίου Πολέμου. Το κόμμα του, Εθνικός Συναγερμός, συγκέντρωσε το 36,53% των ψήφων και 116 έδρες, χωρίς να επιτύχει αυτοδυναμία, παρά το εκλογικό σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής που εφαρμόστηκε. Ακολούθησε η ΕΠΕΚ υπό τον Νικόλαο Πλαστήρα (23,49% και 75 έδρες), το Κόμμα των Φιλελευθέρων του Σοφοκλή Βενιζέλο (19,04% και 57 έδρες). Στο διάστημα της ΔΕΘ υπήρχαν διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό κυβέρνησης που κατέληξαν στο σχηματισμό κεντρώας κυβέρνησης συνεργασίας υπό τον Πλαστήρα πρωθυπουργό (συνεργασία μτ το Κόμμα των Φιλελευθέρων του Σ. Βενιζέλου).
Η 46η ΔΕΘ (13-27/9 1981) πραγματοποιήθηκε σε ασταθές πολιτικό περιβάλλον αφού στις 15 Σεπτεμβρίου παραιτήθηκε η κυβέρνηση Ράλλη, ο οποίος είχε παραστεί στα εγκαίνια της έκθεσης στις 13 Σεπτεμβρίου (προς τιμήν του δόηκε επίσημο δείπνο στο Μακεδονία Παλλάς). Μετά την παραίτησή του προκυρήχτηκαν εκλογές και ξεκίνησε η προεκλογική περίοδος. Στις 18 Οκτωβρίου 1981, το ΠΑΣΟΚ, υπό τον Ανδρέα Παπανδρέου και σύνθημα «Αλλαγή», αναλαμβάνει τη διακυβέρνηση της χώρας, λαμβάνοντας την ψήφο του 48,07% του εκλογικού σώματος και καταλαμβάνοντας 172 έδρες στη Βουλή. Η ΝΔ περιορίζεται στο 35,87% με 115 έδρες, ενώ το ΚΚΕ εξασφαλίζει το μεγαλύτερο ποσοστό ψήφων που έλαβε μετά την Μεταπολίτευση – 10,93% και 12 έδρες.
σελ. 7 Η 54η ΔΕΘ (9-18/9/1989) ήταν επίσης προεκλογική. Στις 11 Σεπτεμβρίου κατατέθηκε το πόρισμα που απέδιδε ευθύνες στον Ανδρέα Παπανδρέου για τις τηλεφωνικές υποκλοπές. Στις 18/6 το αποτέλεσμα των εκλογών δεν δίνει την πλειοψηφία σε κανένα κόμμα Σχηματίζεται κυβέρνηση συνεργασίας μεταξύ της ΝΔ και του Συνασπισμού -που συγκεντρώνει τα κόμματα της Αριστεράς, συμπεριλαμβανομένου και του ΚΚΕ- υπό τον Τζανή Τζαννετάκη (που εγκαινίασε και την Έκθεση). Ο Ανδρέας Παπανδρέου παραπέμπεται στο Ειδικό Δικαστήριο για την «υπόθεση Κοσκωτά». Στις 12 Οκτωβρίου αναλαμβάνει καθήκοντα η υπηρεσιακή κυβέρνηση του Ιωάννη Γρίβα και οδηγεί τη χώρα σε νέες εκλογές και στις 5/11 νικητής των εκλογών αναδεικνύεται ξανά η ΝΔ, χωρίς όμως να εξασφαλίζει και πάλι την απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή. (ΝΔ 46,19% – 148 έδρες, ΠΑΣΟΚ 40,67% – 128 έδρες). Οι τρεις πολιτικοί αρχηγοί -Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, Ανδρέας Παπανδρέου και Χαρίλαος Φλωράκης- αποφασίζουν τη σύσταση οικουμενικής κυβέρνησης υπό τον ακαδημαϊκό, καθηγητή Ξενοφώντα Ζολώτα.
H 58ης ΔΕΘ (11-20/9/1993) ήταν επίσης προεκλογική, αφού η κυβέρνηση Μητσοτάκη μετά την αποχώρηση Σαμαρά και την ίδρυση της Πολιτικής Άνοιξης διέθετε ισχνή κονοβουλευτική πλειοψηφία. Στις 10 Οκτωβρίου 1993, οι εκλογές αναδεικνύουν νικητή το ΠΑΣΟΚ που συγκεντρώνει το 46,88% και 170 έδρες στη Βουλή έναντι της ΝΔ που έλαβε 39,30% και 111.
της έκθεσης Ο λόγος του Ανδρέα Παπανδρέου στα εγκαίνια της Έκθεσης γίνεται αιτία της παραίτησης του Υπουργού Βιομηχανίας και Εμπορίου Κ. Σημίτη την επομένη των εγκανίων στην διοργάνωση της 60ης ΔΕΘ. Ο Ανδρέας Παπανδρέου παραμένει στην πρωθυπουργία έως 15 Ιανουαρίου 1995, οπότε αναγκάζεται να αποχωρήσει λόγω της βεβαρημένης κατάστασης της υγείας του. Καθήκοντα πρωθυπουργού αναλαμβάνει, στις 21 Ιανουαρίου, ο Κώστας Σημίτης, ενώ οι εκλογές στις 22 Σεπτεμβρίου του 1996, αμέσως μετά την 61η ΔΕΘ (7-16/9) ανέδειξαν και πάλι το ΠΑΣΟΚ πρώτο κόμμα (εξασφαλίζει άνετη πλειοψηφία 162 εδρών με ποσοστό ψήφων 41,49%. Δεύτερη έρχεται η ΝΔ με 38,12%) και τον Σιμήτη πρωθυπουργό.
Η διενέργεια εθνικών εκλογών συμπίπτει για πρώτη φορά στην ιστορία της ΔΕΘ με την δεύτερη Κυριακή της 72ης διοργάνωσης (9-16/2007), με αποτέλεσμα να πληγεί η επισκεψιμότητα. Οι εκλογές της 16ης Σεπτεμβρίου, δίνουν εντολή στον Κώστα Καραμανλή και τη Νέα Δημοκρατία για δεύτερη κυβερνητική θητεία, αλλά με μικρότερη κοινοβουλευτική εκπροσώπηση, λόγω του εκλογικού νόμου. Πανωλεθρία του ΠΑΣΟΚ, που ίδρυσε το 1974 ο Ανδρέας Παπανδρέου. Με αρχηγό τον γιο του, Γεώργιο Παπανδρέου, συγκέντρωσε το μικρότερο ποσοστό του από το 1981 (ΝΔ 41,84% (152 έδρες), ΠΑΣΟΚ 38,10% (102). Προεκλογική ήταν και η 74η ΔΕΘ (5-13/9/2009) αφού είχαν προκηρυχτεί εκλογές για τις 4 Οκτωβρίου. Ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμαλνλής δηλώνει ότι η έκθεση θα μετεγκατασταθεί στην Σίνδο. Το ΠΑΣΟΚ επιστρέφει στην εξουσία με πρόεδρο τον Γιώργο Παπανδρέου, ενώ η Νέα Δημοκρατία υφίσταται τη μεγαλύτερη ήττα στην ιστορία της, ανήμερα της 35ης επετείου από την ίδρυσή της (ΠΑΣΟΚ 43,92% (160 έδρες), ΝΔ 33,48% (91 έδρες).
Αντί Βιβλιογραφίας... Ευχαριστούμε, «75 χρόνια επί 15 ημέρες» Γ.Δ. της ΔΕΘ ΑΕ, κ. Κυρ. Ποζρικίδη Κεσσίσογλου, 1962, σελ. 20 αρχείο της ΕΡΤ με εικόνες από την ιστορία της ΔΕΘ thessalonikiartsandculture.gr parallaximag.gr thessalonikifair.gr Μα... κυρίως τις δικές σας μνήμες που μέσα απο αυτές ξετυλίξαμε την ιστορία μιας έκθεσης που κάθε Σεπτέμβρη δίνει το δικό της στίγμα στην πόλη.