Επανάληψη Χημεία Β΄ Λυκείου

Χημεία Β΄ Λυκείου Επανϊληψη

Ερωτήςεισ – Αςκήςεισ τησ Τρϊπεζασ Θεμϊτων

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 1

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 2

Επανϊληψη Χημείασ Β΄ Λυκείου

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 3

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 4

Εισαγωγή Ιζαθσηγηα ηκν άθδλαζα θα ζξγμαηίβεε πκηηέμ εθυζεεμ. 





Διαθέτει τέσσερα μονήρη (μοναχικά) ηλεκτρόνια ζηδκ ελωηενζηή ημο ζηζαάδα ή, όπωξ ζοκήεωξ θέιε, έπεζ ηέζζενζξ ιμκάδεξ ζοββέκεζαξ (πμο ζοιαμθίγμκηαζ ιε ιία παύθα δ ηαεειία). Γζ' αοηό ιπμνεί κα εκωεεί ιε άημια άθθωκ ζημζπείωκ (ζοκδεέζηενα είκαζ ηα H, O, N, S, αθμβόκα) ή ιε άθθα άημια άκεναηα. Έηζζ, ζπδιαηίγεζ απθέξ εκώζεζξ (π.π. ιε έκα άημιμ άκεναηα) ή πμθύπθμηεξ εκώζεζξ (π.π. ιε δεηάδεξ δζζεηαημιιύνζα άημια άκεναηα). Έχει μικρής ατομικής ακτίνα βζ' αοηό ζπδιαηίγεζ ζηαεενμύξ μιμζμπμθζημύξ δεζιμύξ (ηα ημζκά γεύβδ δθεηηνμκίωκ ζοβηναημύκηαζ ζζπονά, επεζδή είκαζ ημκηά ζημκ πονήκα ημο αηόιμο ημο άκεναηα). Δπίζδξ ηα άημια ημο άκεναηα ιπμνεί κα ζοκδεεμύκ ιεηαλύ ημοξ ιε απθό, δζπθό ή ηνζπθό δεζιό Οι ενώζειρ ζηιρ οποίερ όλα ηα άηομα άνθπακα ζςνδέονηαι μεηαξύ ηοςρ με απλούρ δεζμούρ λέγονηαι κορεσμένες. Οι ενώζειρ ζηιρ οποίερ δύο ηοςλάσιζηον άηομα άνθπακα ζςνδέονηαι μεηαξύ ηοςρ με διπλό ή ηπιπλό δεζμό λέγονηαι ακόρεστες.

Σαιεθσμγζγ

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 5

Ομσηκαεμ ζεελέμ

Γεκζηόξ Μ.Σ.

Οιόθμβδ ζεζνά

Πανάδεζβια / όκμια

CκH2κ+2

ΑΛΚΑΝΙΑκ ≥1

CH3CH2CH3 πνμπάκζμ

CκH2κ

ΑΛΚΔΝΙΑκ ≥2

CH3CH=CHCH3 2-αμοηέκζμ

ΑΛΚΙΝΙΑκ ≥2

CH3CH2CH2C≡CH 1-πεκηίκζμ

ΑΛΚΑΓΙΔΝΙΑκ ≥3

CH2=CHCH=CH2 1,3-αμοηαδζέκζμ

CκH2κ+1Υ

ΑΛΚΤΛΑΛΟΓΟΝΙΓΙΑκ ≥1

CH3CH2CH2I 1-ζωδμπνμπάκζμ CH3CH2CH(OH)CH3 2-αμοηακόθδ

CκH2κ+2O

ΚΟΡΔ΢ΜΔΝΔ΢ ΜΟΝΟ΢ΘΔΝΔΙ΢ ΑΛΚΟΟΛΔ΢ (R-OH)κ ≥1 ΚΟΡΔ΢ΜΔΝΟΙ ΜΟΝΟΑΙΘΔΡΔ΢ (R-O-R')κ ≥2

CH3-O-CH2CH3 αζεοθμιεεοθαζεέναξ ή ιεεμλοαζεάκζμ

ΚΟΡΔ΢ΜΔΝΔ΢ ΑΛΓΔŸΓΔ΢ (RCOH)κ ≥1

CH3CHO αζεακάθδ

ΚΟΡΔ΢ΜΔΝΔ΢ (R-CO-R')κ ≥3

CH3CH2COCH2CH3 3-πεκηακόκδ

CκH2κ-2

CκH2κO

CκH2κO2

ΚΔΣΟΝΔ΢

ΚΟΡΔ΢ΜΔΝΑ ΜΟΝΟΚΑΡΒΟΞΤΛΙΚΑ ΟΞΔΑ (RCΟOH)κ ≥1

CH3CH2COOH πνμπακζηό μλύ

Δ΢ΣΔΡΔ΢(RCOOR')κ ≥2

CH3COOCH3 αζεακζηόξ ιεεοθεζηέναξ

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 6

Οθκμαηκηκαία

α' ζοκεεηζηό

α' ζοκεεηζηό

β' ζοκεεηζηό

1 άημιμ C: μεθ-

ημνεζιέκδ έκωζδ :-αν-

Τδνμβμκάκεναηεξ: -ιο

2 άημια C: αιθ-

αηόνεζηδ ιε 1 δ.δ.:-εν-

Αθημόθεξ: -ολη

3 άημια C: πποπ-

αηόνεζηδ ιε 1 η.δ.:-ιν-

Αθδεΰδεξ: -αλη

4 άημια C: βουτ-

αηόνεζηδ ιε 2 δ.δ.:-διεν-

Κεηόκεξ: -ονη

5 άημια C: πεντ-

ηαναμλοθζηά μλέα:

6άημια C: εξη.μ.η.

-ικό οξύ

Ιζκμέλεεα 







Ιζομέπεια είναι ηο θαινόμενο καηά ηο οποίο δύο ή πεπιζζόηεπερ ενώζειρ με ηον ίδιο μοπιακό ηύπο έσοςν διαθοπέρ ζηιρ ιδιόηηηερ ηοςρ (θςζικέρ ή σημικέρ). Αςηό οθείλεηαι, είηε ζηη διαθοπεηική διάηαξη ηων αηόμων άνθπακα ζηο επίπεδο (ζςνηακηική ιζομέπεια), είηε ζηη διαθοπεηική διάηαξη ηων αηόμων ζηο σώπο (ζηεπεοϊζομέπεια). Ιζομέπεια αλςζίδαρ ονομάζεηαι ένα είδορ ζςνηακηικήρ ιζομέπειαρ, πος οθείλεηαι ζηο διαθοπεηικό ηπόπο ζύνδεζηρ (διάηαξηρ) ηων αηόμων άνθπακα ζηα μόπια ηων ιζομεπών ενώζεων. Ιζομέπεια θέζηρ ονομάζεηαι ένα είδορ ζςνηακηικήρ ιζομέπειαρ πος οθείλεηαι ζηη διαθοπεηική θέζη μιαρ σαπακηηπιζηικήρ ομάδαρ ή ενόρ πολλαπλού δεζμού ζηα μόπια ηων ιζομεπών ενώζεων. Ιζομέπεια ομόλογηρ ζειπάρ ονομάζεηαι ένα είδορ ζςνηακηικήρ ιζομέπειαρ πος εμθανίζοςν ενώζειρ πος ανήκοςν ζε διαθοπεηικέρ ομόλογερ ζειπέρ.

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 7

Τρϊπεζα θεμϊτων Θζμα 2ο 1. Α) Να ονομάςετε κατά IUPAC τισ επόμενεσ ενϊςεισ: α) CH3-CH3, β) CH3-CH2-CH=CH2, γ) CH3 -CΟ-CH2-C≡CH δ) CH3-C≡CH, ε) CH3-CH2-COOH, η) CH2=CΘ-CH2-CH2-CΟΟΘ

θ)

κ) (μονάδεσ 2) Β) Δίνονται οι παρακάτω ςυντακτικοί τφποι οργανικϊν ενϊςεων: CH3CΟΟΘ, CH2 =CH-COOH, CΘ3-CH2-CΘ=Ο, CH2=CH-CH2–OH α) Να γράψετε τα ονόματα για τισ παραπάνω ενϊςεισ. β) Να αναωζρετε ποιεσ από αυτζσ είναι κορεςμζνεσ και ποιεσ ακόρεςτεσ. γ) Να αιτιολογιςετε τθν απάντθςθ ςασ. (μονάδεσ 12) Γ) Δίνονται οι παρακάτω ςυντακτικοί τφποι οργανικϊν ενϊςεων: CH3-CH2–OH, CH2=CH2 , ΘCΘ=Ο, ΘCΟΟΘ α) Να γράψετε τα ονόματα για τισ παραπάνω ενϊςεισ. β) Να γράψετε τουσ γενικοφσ μοριακοφσ τφπουσ των ομόλογων ςειρϊν ςτισ οποίεσ ανικουν κακϊσ και το 2ο μζλοσ κακεμιάσ από αυτζσ τισ ομόλογεσ ςειρζσ. (μονάδεσ 4+8) 2. Α) Να γράψετε το ςυντακτικό τφπο των παρακάτω οργανικϊν ενϊςεων: α) 2-μεκυλοπεντάνιο β) 1-βουτζνιο γ) 1-χλωροβουτάνιο δ) βουτάνιο ε) 2-βουτίνιο η) προπίνιο θ) προπζνιο κ) 1-βουτίνιο ι) 2-χλωροβουτάνιο κ) 2,2-διμεκυλοβουτάνιο λ) 2,3διμεκυλο πεντάνιο μ) 2-βουτζνιο ν)2-πεντίνιο ξ) μεκυλοβουτάνιο Β) Να γράψετε το ςυντακτικό τφπο των παρακάτω οργανικϊν ενϊςεων: α) 1-προπανόλθ β) βουτανόνθ γ) προπενάλθ δ) μεκυλοπροπανικό οξφ ε) προπανικό οξφ η) αικανόλθ θ) μεκυλο 1-προπανόλθ κ) βουτανικό οξφ ι) 3-πεντανόνθ κ) μεκανικό οξφ λ) μεκανάλθ μ) μεκυλο 2-προπανόλθ ν) βουτανάλθ ξ) 2-μεκυλοβουτανικό οξφ ο) 2μεκυλοπροπανόλθ π) 1,2,3-προπανοτριόλθ ρ) αικανάλθ ς) αικανικό οξφ τ) 4-µζκυλο-2πεντανόνθ υ) 2-προπανόλθ (μονάδεσ 2) Να γραωεί ο γενικόσ μοριακόσ τφποσ των ομολόγων ςειρϊν ςτισ οποίεσ ανικουν κακεμιά από τισ παραπάνω ενϊςεισ α) και δ). (μονάδεσ 2) Γ) Να γράψετε τουσ ςυντακτικοφσ τφπουσ οι οποίοι αντιςτοιχοφν ςτο όνομα κάκε μιασ από τισ παρακάτω ενϊςεισ και μετά να γράψετε τα ςωςτά ονόματα αυτϊν των ενϊςεων. α. 3-βουτζνιο β. 1-βουτζν-4-όλθ γ. 4,4-διμεκυλοπεντάνιο(μονάδεσ 9)

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 8

3. Α) Παρακάτω δίνονται τα ονόματα τεςςάρων οργανικϊν ενϊςεων: 2-μεκυλοπροπάνιο , 2-βουτανόλθ , αικανάλθ , αικανικό οξφ. α) Να γράψετε ςε ποια ομόλογθ ςειρά ανικει κάκε μια από τισ ενϊςεισ αυτζσ. (μονάδεσ 4) β) Να γράψετε τουσ ςυντακτικοφσ τφπουσ των ενϊςεων αυτϊν (μονάδεσ 8) Β)Να γραωοφν οι ςυντακτικοί τφποι των παρακάτω ενϊςεων: α) προπανόνθ, β) μεκυλοπροπανικό οξφ, γ) 2- βουτενάλθ, δ) 1- βουτζνιο, ε) αικζνιο (μονάδεσ 10) Ποιεσ από τισ παραπάνω ενϊςεισ ανικουν ςτθν ίδια ομόλογθ ςειρά.(μονάδεσ 2) γ) Για τθν ζνωςθ CH3-CH2-C≡CH να γραωεί ο ςυντακτικόσ τφποσ ενόσ ιςομεροφσ κζςθσ και ενόσ ιςομεροφσ ομόλογθσ ςειράσ. (μονάδεσ 4) 4. Α) Να αναωζρετε ποιεσ από τισ επόμενεσ ενϊςεισ κεωροφνται οργανικζσ και ποιεσ ανόργανεσ. α) Κ2CO3, β) CH4, γ) CH2 ═ CH2, δ) H2O(μονάδεσ 4) Να αναωζρετε ποιεσ από τισ παραπάνω οργανικζσ ενϊςεισ είναι κορεςμζνεσ και ποιεσ είναι ακόρεςτεσ. (μονάδεσ 2) Β) Να γράψετε το ςυντακτικό τφπο και το όνομα των επόμενων άκυκλων οργανικϊν ενϊςεων: α) CH2O2, β) C3H6, γ) C2H4O, δ) CH4O, ε) C2H6 , ςτ) C2H2(μονάδεσ 12) 5. Α) Δίνονται οι ςυντακτικοί τφποι των οργανικϊν ενϊςεων: . Ι) CH3-CH2-COOH II) CH2=CH2 III) CH≡C-CH2-CH3 IV) CH3-CH2-CH2-OH ι) Να γράψετε τα ονόματα για τισ παραπάνω ενϊςεισ. (μονάδεσ 4) ιι) Να γράψετε το ςυντακτικό τφπο ενόσ ςυντακτικοφ ιςομεροφσ κζςθσ για τθν οργανικι ζνωςθ (IV). (μονάδεσ 2) Β) Να γράψετε τουσ ςυντακτικοφσ τφπουσ και τα ονόµατα δφο χθµικϊν ενϊςεων, από τισ οποίεσ θ µία εµωανίηει ιςοµζρεια αλυςίδασ και θ άλλθ ιςοµζρεια οµόλογθσςειράσ, α) µε το 1-βουτίνιο.(µονάδεσ 6) β) µε τθ βουτανάλθ.(µονάδεσ 1+6) Γ) Να γραωοφν τα ονόματα των παρακάτω ενϊςεων, κακϊσ και το όνομα τθσ ομόλογθσ ςειράσ ςτθν οποία ανικει κάκε μία από ενϊςεισ αυτζσ. α) CH3-CH2-CH=CH2 β) CH3-CH2-CH2-CH2OH γ) HCOOH δ) CH3-CH=CH-CH3 (μονάδεσ 8) Ποιεσ από τισ παραπάνω ενϊςεισ είναι ςυντακτικά ιςομερείσ και ποιο είδοσ ςυντακτικισ ιςομζρειασ (αλυςίδασ, κζςθσ ι ομόλογθσ ςειράσ) παρουςιάηουν.(μονάδεσ 2+3) 6. Α) Να χαρακτθρίςετε τισ επόμενεσ προτάςεισ ωσ ςωςτζσ (΢) ι λανκαςμζνεσ (Λ). α) Θ ζνωςθ C3H6 είναι ζνα αλκίνιο β) Θ ζνωςθ CH3CH=O είναι αλδεψδθ γ) Θ ζνωςθ CO2 είναι οργανικι δ) Θ κορεςμζνθ ζνωςθ C2H4O μπορεί να είναι αλδεψδθ ι κετόνθ. ε) Οι ενϊςεισ CΘ3-CH2-CH2-OH και CΘ3-CH2-CH2-CH2-CH2-OH είναι διαδοχικά μζλθ ςτθν ίδια ομόλογθ ςειρά. η)Οι ενϊςεισ αικζνιο και προπζνιο είναι διαδοχικά μζλθ τθσ ίδιασ ομόλογθσ ςειράσ. θ) Οι ενϊςεισ CH3CCH και CH2=C=CH2 παρουςιάηουν ςυντακτικι ιςομζρεια ομόλογθσ ςειράσ. κ) Οι ενϊςεισ ClCH2CH2CH3 και CH3CH2CH2Cl παρουςιάηουν ςυντακτικι ιςομζρεια κζςθσ. Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 9

ι) Θ ζνωςθ CH3CH=O είναι ακόρεςτθ. κ) Θ ζνωςθ CH3COCH3 είναι ζνασ αικζρασ. λ) Ο μεγάλοσ αρικμόσ οργανικϊν ενϊςεων οωείλεται και ςτθ ςχετικά μεγάλθ ατομικι ακτίνα του C. μ) Οι ενϊςεισ CH3-O-CH3 και CH3-CH2-OH είναι ιςομερείσ. ν) Οι ενϊςεισ CH3-CH=CH2 και CH3-CH2-CH=CH2 είναι ιςομερείσ. ξ) Κάκε χθμικι ζνωςθ που περιζχει άνκρακα ςτο μόριό τθσ κεωρείται οργανικι.

ο) Θ χαρακτθριςτικι ομάδα « καρβοξφλιο» είναι θ π) Οι ενϊςεισ αικάνιο και προπάνιο είναι διαδοχικά μζλθ τθσ ίδιασ ομόλογθσ ςειράσ. ρ) Οι χθµικζσ ενϊςεισ CΘ3CΟOH και CH3CH2COOH είναι ιςοµερι οµόλογθσ ςειράσ. ς) Σο άτοµο του άνκρακα µπορεί να ςχθµατίηει µόνο απλοφσ δεςµοφσ τ) Θ ζνωςθ CH3CΘΟ είναι κορεςµζνθ. υ) Τπάρχει οργανικι ζνωςθ που ονομάηεται αικανόνθ.

ω) Θ οργανικι ζνωςθ με ςυντακτικό τφπο

είναι κορεςμζνθ.

χ) Θ ζνωςθ είναι ιςοκυκλικι. ψ) Θ ζνωςθ CH2=CH-CH2-OH ονομάηεται 1-προπζν-3-όλθ.

ω) Οι ενϊςεισ και CH3-CH2-CH2-OH είναι ιςομερι αλυςίδασ Να αιτιολογιςετε τισ απαντιςεισ ςασ ςε όλεσ τισ περιπτϊςεισ. (μονάδεσ 1+2/3) Β) Να χαρακτθρίςετε τισ επόμενεσ προτάςεισ ωσ ςωςτζσ (΢) ι λανκαςμζνεσ (Λ). α) Ο άκυκλοσ υδρογονάκρακασ με μοριακό τφπο C12H24 / C10H20 ανικει ςτθν ομόλογθ ςειρά των αλκανίων. β) H ζνωςθ CΘ2=CH-CH3 είναι το 2ο μζλοσ τθσ ομόλογθσ ςειράσ των αλκενίων. γ) Θ ζνωςθ µε µοριακό τφπο C2H6O ανικει ςτθν οµόλογθ ςειρά των αλκοολϊν. δ) Θ ζνωςθ µε µοριακό τφπο C3H6O ανικει ςτθν οµόλογθ ςειρά των κετονϊν.

ε) Θ Χαρακτθριςτικι ομάδα των κετονϊν είναι θ η) Σο τρίτο μζλοσ τθσ ομόλογθσ ςειράσ των κορεςμζνων μονοκαρβοξυλικϊν οξζων ζχει μοριακό τφπο C3H7COOH. θ) Θ χαρακτθριςτικι ομάδα του αικανικοφ οξζοσ είναι το καρβονφλιο. Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 10

κ) Θ ζνωςθ ΘCOΟΘ ονομάηεται μεκανικό οξφ ι) Σο πζμπτο μζλοσ τθσ μοριακισ ςειράσ των αλκινίων ζχει μοριακό τφπο C5H8. κ) Όλεσ οι ενϊςεισ που περιζχουν άνκρακα ονομάηονται οργανικζσ. λ) Θ χαρακτθριςτικι ομάδα των καρβοξυλικϊν οξζων είναι: -CH=O μ) Σο πζμπτο μζλοσ τθσ ομόλογθσ ςειράσ των αλκοολϊν ζχει μοριακό τφπο C5H10O ν) Όλεσ οι οργανικζσ ενϊςεισ που περιζχουν διπλό δεςμό ςτο μοριό τουσ κεωροφνται ακόρεςτεσ. ξ) Σο τρίτο μζλοσ τθσ ομόλογθσ ςειράσ των κετόνων ζχει μοριακό τφπο C3H6Ο. Να αιτιολογιςετε τισ απαντιςεισ ςασ ςε όλεσ τισ περιπτϊςεισ. (μονάδεσ 1+2/3) 7. Να γράψετε τουσ ςυντακτικοφσ τφπουσ και τα ονόματα όλων των άκυκλων ενϊςεων με μοριακό τφπο α) C4H10 (μονάδεσ 6) β) C3H8O (μονάδεσ 6) γ) C4H6 (μονάδεσ 6) Ποιο είδοσ ςυντακτικισ ιςομζρειασ (αλυςίδασ, κζςθσ ι ομόλογθσ ςειράσ) εμωανίηεται ςταπαραπάνω ιςομερι. Να αιτιολογιςετε τθν απάντθςι ςασ. (μονάδεσ 1+2) δ) τισ ςυντακτικά ιςομερείσ αλκοόλεσ που αντιςτοιχοφν ςτο μοριακό τφπο i. C3H7OH, ii.

C4H10O και να τισ διακρίνετε ςε πρωτοταγείσ, δευτεροταγείσ και τριτοταγείσ. (μονάδεσ 8+4) ε) C4H8 (μονάδεσ 9) να εξθγιςετε ποια από τα προθγοφμενα ιςομερι παρουςιάηουν i) ιςομζρεια αλυςίδασκαι ii) ιςομζρεια κζςθσ. (μονάδεσ 4) η) C3H6Ο. Να χαρακτθρίςετε το είδοσ τθσ ςυντακτικισ ιςοµζρειασ που εµωανίηουν µεταξφ τουσ. (µονάδεσ 7) 8. Δίνονται τα ακόλουκα ηεφγθ οργανικϊν ενϊςεων. i.

ii.

iii.

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 11

α) Να εξθγιςετε ποιο είδοσ ςυντακτικισ ιςομζρειασ χαρακτθρίηει κάκε ηεφγοσ.(μονάδεσ 9) β) Να αναωζρετε τισ ομόλογεσ ςειρζσ ςτισ οποίεσ ανικουν οι ενϊςεισ των δφο τελευταίων ηευγϊν. (μονάδεσ 4) 9. Α) Να ςυμπλθρωκοφν τα κενά κελιά ςτον πίνακα που ακολουκεί. Χαρακτθριςτικι ομάδα Όνομα χαρακτθριςτικισ ΢υντακτικόσ τφποσ του 2ου ομάδασ μζλουσ τθσ κορεςμζνθσ ομόλογθσ ςειράσ CΘ3CΘ2ΟΘ καρβοξυλομάδα -CH=O CΘ3CΘ=Ο >C=O κετονομάδα (μονάδεσ 12) Β) Να ςυμπλθρωκοφν τα κενά κελιά ςτον πίνακα που ακολουκεί. Μοριακόσ τφποσ Γενικόσ μοριακόσ τφποσ Ονομαςία ομόλογθσ ςειράσ CH4O C5H12 C4H9Cl (μονάδεσ 6) Γ) Δίνονται οι χθμικοί τφποι: α) CH2Ο2 β) C2H4 γ) C2H4O δ) C3H8 ε) CH3CH2COOH η) C4H6 θ) C4H10 κ) C4H9ΟΘ. Να γράψετε το γενικό μοριακό τφπο τθσ ομόλογθσ ςειράσ ςτθν οποία αντιςτοιχεί κακζνασ από αυτοφσ. (μονάδεσ 2) 10. Α) Να γράψετε το ςυντακτικό τφπο του πρϊτου μζλουσ τθσ ομόλογθσ ςειράσ: α) των αλκινίων β) των κορεςμζνων μονοςκενϊν αλδεχδϊν γ) των κορεςμζνων μονοςκενϊν αλκοολϊν δ) των κορεςμζνων μονοςκενϊν κετονϊν (μονάδεσ 8) Β) Να γράψετε το ςυντακτικό τφπο του δευτζρου μζλουσ τθσ ομόλογθσ ςειράσ: α) των αλκινίων, β) των κορεςμζνων μονοςκενϊν κετονϊν γ) των κορεςμζνων μονοςκενϊν αλδεχδϊν δ) των αλκενίων. (μονάδεσ 8) Γ) Να γράψετε το ςυντακτικό τφπο του τρίτου μζλουσ τθσ ομόλογθσ ςειράσ: α) των αλκενίων, β) των κορεςμζνων μονοςκενϊν κετονϊν. (μονάδεσ 4) Δ)Να γράψετε τουσ ςυντακτικοφσ τφπουσ των τριϊν πρϊτων μελϊν τθσ ομόλογθσ ςειράσ των κορεςμζνων μονοκαρβοξυλικϊν οξζων κακϊσ και το γενικό μοριακό τφπο τθσ ομόλογθσ ςειράσ. (μονάδεσ 4) Ε) Να γραωοφν οι μοριακοί τφποι και τα ονόματα των τριϊν πρϊτων μελϊν τθσ ομόλογθσ ςειράσ των αλκενίων.(μονάδεσ 6) Η) Να γράψετε τουσ ςυντακτικοφσ τφπουσ και τα ονόματα όλων των άκυκλων ςυντακτικϊν ιςομερϊν που αντιςτοιχοφν ςτο τζταρτο μζλοσ τθσ ομόλογθσ ςειράσ των αλκανίων. (μονάδεσ 4) 11. Να γράψετε το ςυντακτικό τφπο και τα ονόματα: α) ενόσ αλκενίου µε τρία άτοµα άνκρακα(µονάδεσ 3) β) µιασ κορεςµζνθσ µονοςκενοφσ κετόνθσ µε τζςςερα άτοµα άνκρακα(µονάδεσ 3) γ) ενόσ αλκινίου µε δφο άτοµα άνκρακα. (µονάδεσ 3) δ) ενόσ αλκανίου µε πζντε άτοµα άνκρακα και διακλαδιςµζνθ αλυςίδα (µονάδεσ 3) ε) τθσ δευτεροταγοφσ αλκοόλθσ με 4 άτομα άνκρακα (µονάδεσ 3) Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 12

η) ενόσ αλκανίου µε τζςςερα άτοµα άνκρακα, µε διακλάδωςθ (µονάδεσ 3) θ) µιασ αλδεψδθσ µε τζςςερα άτοµα άνκρακα, χωρίσ διακλάδωςθ (μονάδεσ 4) κ) Ενόσ αλκενίου (A) το οποίο ζχει 4 άτομα άνκρακα ςτο μόριό του και διακλαδιςμζνθ ανκρακικι αλυςίδα. (μονάδεσ 4) ι) µιασ δευτεροταγοφσ αλκοόλθσ µε τρία άτοµα άνκρακα (µονάδεσ 3) κ) Μιασ κορεςμζνθσ μονοςκενοφσ και πρωτοταγοφσ αλκοόλθσ (Β) με τρία άτομα άνκρακα ςτο μόριό τθσ. (μονάδεσ 5) λ) Ενόσ κορεςμζνου μονοκαρβοξυλικοφ οξζοσ (Γ) με δφο άτομα άνκρακα ςτο μόριό του. (μονάδεσ 4) ν) τθσ αλκοόλθσ με τφπο C4H9ΟΘ που είναι: α) δευτεροταγισ β) τριτοταγισ (μονάδεσ 4+2) 12. A) Δίνεται θ οργανικι ζνωςθ CH3CH2CH2CH=O (Α). Nα γράψετε: α) Σο όνομα τθσ Α και το Γενικό Μοριακό Σφπο τθσ ομόλογθσ ςειράσ ςτθν οποία ανικει. (μονάδεσ 4) β) Σο όνομα και το ςυντακτικό τφπο ενόσ ιςομεροφσ αλυςίδασ τθσ ζνωςθσ Α. (μονάδεσ 3) γ) το ςυντακτικό τφπο και το όνομα του πρϊτου μζλουσ μιασ άλλθσ ομόλογθσ ςειράσ που ζχει τον ίδιο Γενικό Μοριακό Σφπο με αυτόν τθσ Α. (μονάδεσ 6) B) Ζνα ςφνολο κορεςμζνων οργανικϊν ενϊςεων περιζχει μόνο τθ χαρακτθριςτικι ομάδα –CH=O α) Ποιόσ είναι ο γενικόσ μοριακόσ τφποσ και το όνομα τθσ ομόλογθσ ςειράσ των ενϊςεων αυτϊν; Γράψτε το ςυντακτικό τφπο και το όνομα του τρίτου μζλουσαυτισ τθσ ομόλογθσ ςειράσ. (μονάδεσ 9) β) Γράψτε το ςυντακτικό τφπο και το όνομα του πρϊτου μζλουσ τθσ ομόλογθσ ςειράσ κορεςμζνων οργανικϊν ενϊςεων που εμωανίηει ιςομζρεια ομόλογθσ ςειράσμε τισ παραπάνω ενϊςεισ. (μονάδεσ 4) 13. Εξθγιςτε γιατί είναι λανκαςμζνεσ οι παρακάτω προτάςεισ: α) Θ άκυκλθ κορεςμζνθ ζνωςθ C3H6O δεν ζχει ςυντακτικά ιςομερι. (μονάδεσ 4) β) Όταν μια οργανικι ζνωςθ περιζχει ςτο μόριό τθσ ζνα διπλό δεςμό είναι ακόρεςτθ ζνωςθ. (μονάδεσ 4) 14. Δίνονται οι ενϊςεισ: Α) 2-βουτανόλθ, βουτανάλθ, βουτανικό οξφ, αικανάλθ, βουτανόνθ. Β) 1- βουτζνιο, 1,3-βουταδιζνιο, 2-βουτζνιο, 2-μεκυλο-προπζνιο Γ) 2-μεκυλο-2-βουτζνιο, 2- βουτζνιο, 2-βουτίνιο, 1-βουτζνιο. i) Nα γραωοφν οι ςυντακτικοί τυποι των ενϊςεων. (μονάδεσ 10) ii) Ποιεσ από τισ προθγοφμενεσ ενϊςεισ είναι ιςομερείσ; (μονάδεσ 3)

Θζµα 4ο 1. α) Δείγμα καφςιμου Α που αποτελείται από 44,8 L CH4 ( ςε STP) καίγεται πλιρωσ. Να υπολογίςετε τθ μάηα (ςε g) του CO2 που παράγεται από τθν καφςθ. (μονάδεσ 10) β) Από τθν πλιρθ καφςθ δείγματοσ καφςιμου Β, που αποτελείται από 0,5 mol αλκανίου, παράγονται 176 g CO2 .Να προςδιορίςετε το μοριακό τφπο του αλκανίου. (μονάδεσ 15) Δίνονται οι ςχετικζσ ατομικζσ μάηεσ : Αr (C)=12, Αr (O)=16,. Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 13

2. Για τισ οργανικζσ ενϊςεισ Α και Β δίνονται οι εξισ πλθροωορίεσ: Θ οργανικι ζνωςθ Α είναι το 1-βουτίνιο. Θ οργανικι ζνωςθ Β είναι αλκάνιο του οποίου θ ςχετικι μοριακι μάηα (Mr) είναι 58. α) Να υπολογίςετε τθ μάηα (ςε g) του CO2 που παράγεται κατά τθν πλιρθ καφςθ 10,8 g τθσ ζνωςθσ Α. (μονάδεσ 8) β) Να προςδιορίςετε τον ςυντακτικό τφπο τθσ ζνωςθσ Β. (μονάδεσ 8) γ) Να υπολογίςετε τον όγκο του αζρα, ςε STP, που απαιτείται για τθν πλιρθ καφςθ 0,2 mol τθσ ζνωςθσ Β. (΢φςταςθ αζρα: 20% v/v Ο2) . (μονάδεσ 9) Δίνονται οι ςχετικζσ ατομικζσ μάηεσ: Ar(C)=12 , Ar(H)=1, Ar(O)=16 3. Για τισ οργανικζσ ενϊςεισ Α και Β δίνονται οι εξισ πλθροωορίεσ: H ζνωςθ Α είναι ζνα αλκζνιο με 3 άτομα άνκρακα ςτο μόριό του. Θ ζνωςθ Β είναι ζνα αλκάνιο για το οποίο ιςχφει ότι μάηα 14,5 g του αλκανίου αυτοφ κατζχουν όγκο 5,6 L ςε STP. α) 8,4 g του αλκενίου Α καίγεται πλιρωσ με τθν απαιτοφμενθ ποςότθτα οξυγόνου. Να υπολογίςετε τα mol του οξυγόνου που απαιτοφνται για τθν καφςθ.(μονάδεσ 8) β) Να βρείτε τον μοριακό τφπο του αλκανίου Β. (μονάδεσ 9) γ) Να υπολογίςετε τθν μάηα ςε g του νεροφ που κα παραχκεί αν θ παραπάνω ποςότθτα του αλκανίου Β (14,5 g) καεί πλιρωσ με περίςςεια οξυγόνου. (μονάδεσ 8) Δίνονται οι ςχετικζσ ατομικζσ μάηεσ: Ar(C)=12 , Ar(H)=1, Ar(O)=16 4. Ποςότθτα 3 mol κορεςμζνθσ μονοςκενοφσ αλκοόλθσ ζχει μάηα 222 g. α) Να βρείτε το μοριακό τφπο τθσ αλκοόλθσ. (μονάδεσ 10) β) Γίνεται πλιρθσ καφςθ 0,5 mol αυτισ τθσ αλκοόλθσ με τθν απαιτοφμενθ ποςότθτα οξυγόνου (O2). Να υπολογίςετε τθ μάηα ςε g του παραγόμενου H2O και τον όγκο του CO2 ςε STP. (μονάδεσ 15) Δίνονται οι ςχετικζσ ατομικζσ μάηεσ: Ar (C)=12, Ar (H)=1, Ar (O)=16 5. Ζνα μείγμα αποτελείται από 5 mL C2H4 και οριςμζνο όγκο C3H8. Σο μείγμα αυτό καίγεται πλιρωσ με αζρα και παράγονται 55 mL CO2. α) Να υπολογίςετε τον όγκο (ςε mL) του C3H8. (μονάδεσ 13) β) Να υπολογίςετε τον όγκο του αζρα που απαιτικθκε για τθν καφςθ του μείγματοσ. (μονάδεσ 12) Οι όγκοι όλων των αερίων αναωζρονται ςτισ ίδιεσ ςυνκικεσ κερμοκραςίασ και πίεςθσ. Θ ςφςταςθ του ατμοςωαιρικοφ αζρα είναι 20 % v/v Ο2 και 80 % v/v Ν2.

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 14

Υδρογονάνθρακες Πεηλέηαεκ Πεςοέλαιξ είμαι έμα σγοό ξοσκςό με εκαςξμςάδεπ ξσρίεπ, κσοίχπ σγοώμ σδοξγξμαμθοάκχμ ρςξσπ ξπξίξσπ είμαι διαλσμέμξι αέοιξι και ρςεοεξί σδοξγξμάμθοακεπ.

΢ξγμαηεζμσμ πεηλεηαίκν Τξ πεςοέλαιξ ρυημαςίρςηκε από ζχικξύπ και τσςικξύπ ξογαμιρμξύπ, κσοίχπ από ςξ πλαγκτόμ, ποιμ από πξλλά εκαςξμμύοια υοόμια. Οι μικοξξογαμιρμξί ασςξί καςαπλακώθηκαμ ρε αμμώδειπ ή αογιλώδειπ εκςάρειπ από ςξ μεοό ςχμ θαλαρρώμ ή ςχμ λιμμώμ. Έςρι, με ςημ επίδοαρη σφηλώμ θεομξκοαριώμ και πιέρεχμ, έγιμαμ διάτξοεπ υημικέπ αμςιδοάρειπ πξσ ξδήγηραμ ςελικά ρςξ μίγμα ξσριώμ πξσ ρήμεοα ξμξμάζξσμε πεςοέλαιξ.

Δετηεζγ Για μα μεςαςοαπεί ςξ αογό πεςοέλαιξ ρε εμπξοεύριμα ποξψόμςα, σπξβάλλεςαι ρε μία καςεογαρία πξσ ξμξμάζεςαι διύλιση και η ξπξία γίμεςαι ρε ειδικέπ εγκαςαρςάρειπ πξσ ξμξμάζξμςαι δισλιρςήοια. Η διύλιρη πεοιλαμβάμει ςα ενήπ ρςάδια: 1. απξμάκοσμρη ςχμ νέμχμ ποξπ ςξσπ σδοξγξμάμθοακεπ ξσριώμ και κσοίχπ ςξσ θείξσ.

2. κλαρμαςική απόρςανη. Καςά ςη διεογαρία ασςή ςξ πεςοέλαιξ διαυχοίζεςαι ρε κλάρμαςα με βάρη ςα ρημεία ζέρεχπ ςχμ ρσρςαςικώμ ςξσ. Η κλαρμαςική απόρςανη γίμεςαι ρε ειδική ρςήλη πξσ ξμξμάζεςαι απξρςακςική ρςήλη Η διύλιση αουίζει με απόρςανη ςξσ αογξύ πεςοελαίξσ ρε ςοία κύοια κλάρμαςα :

  

βεμζίμη κίμησης κηροζίμη ορυκτέλαια

Πεοαιςέοω απόρςανη σπό ελαςςωμέμη πίερη δίμει

 

λιπαμτικά έλαια κηρούς

Πεηλκξγμεία – Πεηλκξγμεζά Έμα άλλξ μέοξπ ςχμ ποξψόμςχμ ςξσ πεςοελαίξσ υοηριμξπξιείςαι χπ ποώςη ύλη για ςημ παοαρκεσή άλλχμ υημικώμ ξσριώμ κσοίχπ ξογαμικώμ. Οι ξσρίεπ ασςέπ ξμξμάζξμςαι πετροχημικά. Τξ κετάλαιξ ςηπ υημείαπ πξσ μελεςά ςημ παοαγχγή ασςώμ ςχμ ξσριώμ από ςξ πεςοέλαιξ ξμξμάζεςαι πετροχημεία/. Πεςοξυημεία είμαι ξ κλάδξπ ςηπ βιξμηυαμικήπ υημείαπ, πξσ πεοιλαμβάμει ςξ ρύμξλξ ςωμ μεθόδωμ παοαγωγήπ υημικώμ ποξϊόμςωμ με ποώςη ύλη ςξ πεςοέλαιξ.

Βεθβίθγ Η βεμζίμη είμαι ςξ ρημαμςικόςεοξ κλάρμα ςηπ διύλιρηπ ςξσ πεςοελαίξσ. Από υημικήπ ρκξπιάπ η βεμζίμη είμαι μίγμα σδοξγξμαμθοάκχμ με 5 έχπ 12 άςξμα άμθοακα ρςξ μόοιό ςξσπ. Οι μέρεπ ςιμέπ ςχμ ιδιξςήςχμ ςηπ βεμζίμηπ πληριάζξσμ ασςέπ ςξσ ξκςαμίξσ.

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 15

Αλεδμσμ κζηαθίκν Η πξιόςηςα ςηπ βεμζίμηπ καθξοίζεςαι από ςη ρσμπεοιτξοά ςηπ καςά ςημ καύρη ρε ποόςσπξ βεμζιμξκιμηςήοα. Μεςοιέςαι δε με έμα δείκςη πξσ ξμξμάζεςαι αριθμός οκταμίου. Όρξ μεγαλύςεοξπ είμαι ξ αοιθμόπ ξκςαμίξσ μιαπ βεμζίμηπ, ςόρξ καλύςεοηπ πξιόςηςαπ είμαι. Οι σδοξγξμάμθοακεπ με εσθύγοαμμη αλσρίδα έυξσμ μικοό αοιθμό ξκςαμίχμ. Αμςίθεςα, ξι σδοξγξμάμθοακεπ με πξλλέπ διακλαδώρειπ έυξσμ μεγάλξ αοιθμό ξκςαμίχμ

Πνλσηνζγ Τα αμώςεοα κλάρμαςα ςξσ πεςοελαίξσ, πξσ δεμ έυξσμ ςόρξ μεγάλη ζήςηρη όρξ η βεμζίμη, σπξβάλλξμςαι ρε μία καςεογαρία πξσ ξμξμάζεςαιπυρόλυση(cracking). Καςά ςημ πσοόλσρη θεομαίμεςαι ςξ κλάρμα ςξσ πεςοελαίξσ παοξσρία καςαλσςώμ (Al2O3 και SiO2), ξπόςε διαρπάςαι ρε σδοξγξμάμθοακεπ με λιγόςεοα άςξμα άμθοακα π.υ. ςξ δεκαςοιάμιξ μπξοεί μα διαρπαρςεί C13H28 → C8H18 + CH2=CH2 + CH3CH=CH2 βεμζίμη ποώςεπ ύλεπ πεςοξυημείαπ

Η βεμζίμη πξσ παίομξσμε από ςημ πσοόλσρη είμαι καλύςεοηπ πξιόςηςαπ, από ςη βεμζίμη πξσ παίομξσμε με κλαρμαςική απόρςανη ςξσ αογξύ πεςοελαίξσ. Με αμάμεινη ςχμ δύξ ασςώμ ειδώμ ςηπ βεμζίμηπ παίομξσμε ςη βεμζίμη πξσ υοηριμξπξιξύμε ρςημ καθημεοιμή ζχή.

Νάθδα • Νάτθα είμαι ςξ κλάρμα ςηπ απόρςανηπ ςξσ αογξύ πεςοελαίξσ πξσ βοίρκεςαι μεςανύ ςηπ βεμζίμηπ και ςηπ κηοξζίμηπ. Τξ κλάρμα ασςό απξςελείςαι κσοίωπ από αλκάμια με 5 έωπ 9 άςξμα άμθοακα. Οι ποώςεπ ύλεπ ςηπ πεςοξυημείαπ είμαι αέοιξι και σγοξί σδοξγξμάμθοακεπ πξσ ποξέουξμςαι κσοίχπ από ςξ πεςοέλαιξ και ειδικόςεοα από ςη μάτθα. Η ρημαμςικόςεοη διεογαρία μέρχ ςηπ ξπξίαπ η μάτθα δίμει ςιπ κύοιεπ ποώςεπ ύλεπ ςηπ πεςοξυημείαπ είμαι η πσοόλσρη. Καςά ςημ πσοόλσρη ςηπ μάτθαπ ποξκύπςξσμ ςα ενήπ ποξψόμςα: 1. Αέοιξ μάτθαπ, πξσ υοηριμξπξιείςαι κσοίχπ χπ καύριμξ και πεοιέυει πεοίπξσCH4 (75%), H2 (5%), C4H10 (5%).

2. Βεμζίμη 3. Καςώςεοξι ακόοερςξι σδοξγξμάμθοακεπ, όπχπ αιθέμιξ, ποξπέμιξ, βξσςέμιξ, 1,3 - βξσςαδιέμιξ. Μαζί μ’ ασςξύπ παοάγεςαι μικοή πξρόςηςα αοχμαςικώμ σδοξγξμαμθοάκχμ με ρημαμςικόςεοξ ςξ βεμζόλιξ.

• Με βάρη ςξσπ «μικοξύπ» ασςξύπ σδοξγξμάμθοακεπ (μεθάμιξ, αιθέμιξ, ποξπέμιξ, βξσςέμιξ, 1,3 βξσςαδιέμιξ, βεμζόλιξ) μπξοξύμ μα παοαρκεσαρςξύμ πλήθξπ ξογαμικώμ ποξϊόμςωμ, ακόμη και πξλύπλξκηπ δξμήπ μεγαλξμόοια, μεγάληπ ςευμξλξγικήπ και ξικξμξμικήπ ρημαρίαπ. Αμάμερα ρ' ασςά αματέοξσμε ςα απξοοσπαμςικά, αζωςξύυα λιπάρμαςα, πξλσμεοή, στάμριμεπ ίμεπ κλπ.

Αιθάκηα Φνζεζσ αέλεκ – Πηεκθεζηήμαηα πμ ζατζεμκ έθαθηε ηκν πεηλεηαίκν Σσμήθχπ ςξ πεςοέλαιξ ρσμσπάουει με αέοιξ μίγμα, κσοίχπ σδοξγξμαμθοάκχμ, πξσ ξμξμάζεςαι τσρικό αέοιξ.

• Τξ τσρικό αέοιξ είμαι μίγμα αέοιωμ σδοξγξμαμθοάκωμ με κύοιξ ρσρςαςικό ςξ μεθάμιξ, CH4 (μέυοι και 90%). Τξ τσρικό αέοιξ υοηριμξπξιείςαι χπ καύριμξ και παοξσριάζει δύξ βαρικά πλεξμεκςήμαςα έμαμςι ςξσ πεςοελαίξσ: 1. Δίμαι καθαοό καύριμξ, γιαςί ατ' εμόπ μεμ καίγεςαι πλήοχπ και με εσκξλία ποξπCO2, ατ' εςέοξσ δεμ πεοιέυει S ή Ν2, ξπόςε δε δίμει οσπξγόμα αέοια όπχπ, SO2,CO, NΟx.

2. Έυει μεγάλη θεομαμςική ικαμόςηςα (9000 - 12000 Kcal για κάθε 1 m3κασρίμξσ).

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 16

Δκςόπ από καύριμξ ςξ τσρικό αέοιξ υοηριμξπξιείςαι και χπ ποώςη ύλη ρςη βιξμηυαμία πεςοξυημικώμ ποξψόμςχμ.

Βεκαέλεκ Βιοαέριο είμαι το αέριο που παράγεται από τη σήψη της βιομάζας (το σύμολο της οργαμικής ύλης που παράγουμ τα ζώα και τα φυτά) και του οποίου το κύριο συστατικό είμαι το μεθάμιο.

Υγμεζέμ Ιδεσηγηεμ 1. Κατζγ 2. Πνλσηνζγ (Δεάζπαζγ, ζνζηκπκίγζγ, εζκμελείπζγ, αθνδλκασθπζγ) • Πυρόλυση αλκαμίωμ είμαι η θερμική διάσπαση απουσία αέρα κάτω από πίεση, με ή χωρίς καταλύτη, που οδηγεί σε μίγματα κορεσμέμωμ και ακόρεστωμ υδρογομαμθράκωμ με μικρότερη σχετική μοριακή μάζα ή σε ισομερείς με διακλαδισμέμη αλυσίδα

3. Τπκζαηάζηαζγ hv CH4  Cl2   (CH3Cl,CH2 Cl2 ,CHCl3 ,CH4 ) 

Καοζαένηα αοημθηκήηωκ Αδλαθή (μγ ηκιεζά)

Ν2, Ο2, Η2Ο, CΟ2

Η2Ο, CΟ2

άζανζηκνμ

θαεθσμεθκ δελμκζγπίκν

νδλκακθάθδλαζεμ Ρτπκε

ΝΟ, ΝΟ2

θπηκξγμεζσ θέθκμ σιεθγ ΰλκξή ζξγμαηεζμσμ Ο3

SO2

σιεθγ ΰλκξή

CO

αεμκαηκΰίθγ

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 17

Καηαιύηεξ αοημθηκήηωκ Οι καταλυτικοί μετατροπείς (ή καταλύτες) τωμ αυτοκιμήτωμ περιέχουμ ευγεμή μέταλλα (π.χ.

Pt και Rh), σε μορφή μικρώμ κόκκωμ, τα οποία επιταχύμουμ τις χημικές αμτιδράσεις για τημ μετατροπή τωμ επικίμδυμωμ ρύπωμ σε αβλαβή για τημ ατμόσφαιρα καυσαέρια.

Cx H y(g) 

4x  y 4

Pt,Pd O2(g)  CO2(g) 

y H2 O(g) 2

Pt,Pd 2CO(g)  O2   CO2(g)

Rh 2NO(g)   N2(g)  O2(g)

Η υοήρη ςηπ αμόλσβδηπ βεμζίμηπ ρε ασςξκίμηςα με καςαλύςεπ επιβάλλεςαι για ςξσπ παοακάςχ ρξβαοξύπ λόγξσπ: 1. Ο μόλσβδξπ ρυημαςίζει κοάμαςα με ςα εσγεμή μέςαλλα (π.υ. Pt και Pd). Έςρι ξ καςαλύςηπ δηληςηοιάζεςαι (απεμεογξπξιείςαι).

2. Ο μόλσβδξπ τοάζει ςξσπ διαύλξσπ ςξσ κεοαμικξύ σπξρςοώμαςξπ πάμχ ρςξ ξπξίξ βοίρκεςαι ξ καςαλύςηπ (ςα εσγεμή μέςαλλα) Έςρι, ςα μόοια ςχμ κασραεοίχμ δεμ βοίρκξσμ ςξ δοόμξ ςξσπ ποξπ ςξμ καςαλύςη.

Αιθέκηα Υγμεζέμ εδεσηγηεμ 1. Πλκζδήζγ: RCH  CHR ' A  B  R  CH CH R ' |

|

A

B

Η2(Ni, Pt, Pd) X2 (CCl4 με Br2 ξαλαζηγλεζηεζή αθηίδλαζγ) Η-Υ (ζ. Markovnikov) H-OH (H2SO4 – ζ. Markonikov) 2. Πκηνμελεζμσμ vCH2  CH  (CH 2  CH )v |

A

Α: H, CH3, Cl, CN, C6H5-

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 18

3. Κατζγ Αηζίκημ Υγμεζέμ εδεσηγηεμ 1. Πλκζδήζγ  H2 Ni,P t,Pd CH  CH  H2   CH2  CH2   CH3CH3 Ni,Pt,Pd

Br

Br

|

|

CCl4  Br2 CH  CH  Br2   CH  CH   CH CH CCl4 |

|

|

|

Br

Br

Br

Br

 HCl CH  CH  H  Cl  CH2  CH  Cl   CH3 CH Cl |

Cl

CH  CH  HCN  CH2  CH  CN H2SO4 CH  CH  H2 O  [CH2  CHOH]  CH3CHO HgSO4

2. Κατζγ 3. Πκηνμελεζμσμ 3CH  CH  C6 H6 CuCl 2CH  CH   CH2  CH  C  CH NH4Cl

4. Αθηεζαηάζηαζγ σιεθκν νδλκασθκν 1  Na HC  CH  Na   HC  CNa   NaC  CNa  H 2 1  H2 2 2

HC  CH  2CuCl  2NH3  CuC  CCu  2NH4Cl

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 19

Φωημπεμηθή νύπακζε Πλπηκαεθείμ λνπαθηέμ

ΝΟ, SO2, CO, άζανζηκε H/C, αεπλκτμεθα ζπμαηίδεα

Δενηελκαεθείμ λνπαθηέμ

Ο3, αηδεςδεμ, θεηλεζά νπελκιναζεητηεα

Φπηκξγμεζκί λτπκε

H/C, N2Ox, O3

΢πεμαηηζμόξ ηνμπμζθαηνηθμύ Ο3: ρςημ παοαγχγή ςξσ ρσμβάλλξσμ ξι μεγάλεπ ρσγκεμςοώρειπ ξνειδίξσ ςξσ αζώςξσ, ξογαμικώμ πςηςικώμ εμώρεχμ, καθώπ επίρηπ η σφηλή ηλιξτάμεια και η θεομξκοαρία  NO2   NO  O 

 O  O2   O3 

Σνύπα όδμκημξ Τξ όζξμ (Ο3) απξςελεί έμα από ςα ρσρςαςικά ςηπ γήιμηπ αςμόρταιοαπ και, παοόλξ πξσ ρσμιρςά μικοό μόμξ πξρξρςό ςχμ ρσρςαςικώμ ςηπ, απξςελεί απαοαίςηςξ ρςξιυείξ για ςημ ύπαονη ςηπ ζχήπ πάμχ ρςξμ πλαμήςη. Οι σφηλόςεοεπ ρσγκεμςοώρειπ όζξμςξπ ρςξμ αέοα παοαςηοξύμςαι ρςη στρατόσφαιρα σε ύψος 20-25 km (1 :100.000). Ασςό μαπ ποξρςαςεύει από ςιπ επικίμδσμεπ σπεοιώδειπ ακςιμξβξλίεπ (UV) και ιδιαίςεοα από ςιπ σπεοιώδειπ Β (UV-B). Οι ακςιμξβξλίεπ ασςέπ μπξοξύμ μα ποξκαλέρξσμ καοκίμξσπ ςξσ δέομαςξπ, βλάβεπ ρςξσπ ξτθαλμξύπ, ρημαμςικά ποξβλήμαςα ρςξ αμξρξπξιηςικό ρύρςημα ή ακόμα μα ποξκαλέρξσμ ρημαμςικέπ ζημιέπ ρςα ξικξρσρςήμαςα και ρςη γεχογία. Οι υλχοξτθξοάμθοακεπ (CFCs) είμαι μία ξμάδα ξογαμικώμ εμώρεχμ, ξι ξπξίεπ εσθύμξμςαι καςά UV πξλύ για ςημ εμτάμιρη ςηπ ςούπαπ ςξσ όζξμςξπ. CCl2 F2  CClF2  Cl 

Cl  O3  O2  ClO 

ClO  O  Cl  O2 Η διαδικαρία αμςικαςάρςαρηπ ςχμ ξσριώμ πξσ καςαρςοέτξσμ ςξ όζξμ, με πεοιρρόςεοξ τιλικέπ ποξπ ςξ πεοιβάλλξμ ξσρίεπ π.υ HFCs (σδοξτθξοάμθοακεπ) γίμεςαι με πξλύ αογξύπ οσθμξύπ. και δεμ ποξβλέπεςαι μα ξλξκληοχθεί μχοίςεοα από ςξ 2030.

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 20

Φαηκόμεκμ ζενμμθεπίμο Αέλεα δελμκζγπίκν: H2O(g), CO2 (50%), CH4 (18%), NOx (8%), O3 (12%), CFCs (14 – 16%) Οι ρσμέπειεπ ςηπ σπεοθέομαμρηπ ςηπ Γηπ 1) η μείχρη ρςα απξθέμαςα ςξσ μεοξύ.

2) Οι απόςξμεπ μεςαβξλέπ ρςη θεομξκοαρία ςξσ αέοα.

3) Οι σφηλέπ θεομξκοαρίεπ ρςη θεοιμή πεοίξδξ.

4) Η είρξδξπ ςχμ θαλάρριχμ σδάςχμ ρςξμ παοάκςιξ σπόγειξ σδοξτόοξ ξοίζξμςα και η σπξβάθμιρή ςξσ.

5)Οι ρημαμςικέπ μεςακιμήρειπ πληθσρμξύ και αγαθώμ 6)Ποξβλημαςικά κλιμαςξλξγικά ταιμόμεμα, όπχπ ξι νηοαρίεπ, ξι πλημμύοεπ, ςξ Δl Nino και άλλα, αμαμέμεςαι μα εμταμίζξμςαι πιξ ρσυμά

Τρϊπεζα θεμϊτων Θζμα 2ο 1. Εξθγιςτε γιατί είναι λανκαςμζνθ θ παρακάτω πρόταςθ: i) Θ βενηίνθ αποτελείται μόνο από ιςομερείσ υδρογονάκρακεσ με μοριακό τφπο C8H18. (μονάδεσ 4) ii) Σο προπζνιο δεν μπορεί να πολυμεριςκεί. (μονάδεσ 3) iii) Με προςκικθ υδροβρωμίου ςτο αικίνιο λαμβάνεται ωσ κφριο προϊόν το 1,2δίβρωμοαικάνιο(μονάδεσ 3) iv)Σο ωυςικό αζριο αποτελείται κυρίωσ από αικάνιο. (μονάδεσ 3) 2. Να χαρακτθρίςετε τισ παρακάτω προτάςεισ ωσ ςωςτζσ (΢) ι λανκαςμζνεσ (Λ): i) Θ χθμικι εξίςωςθ C4H8 + 4Ο2 → 4CO+ 4H2O περιγράωει ατελι καφςθ. ii) Θ βενηίνθ είναι τεχνθτό καφςιμο. iii) Θ πυρόλυςθ γίνεται ςε υψθλι κερμοκραςία παρουςία αζρα. iv) Θ προςκικθ νεροφ ςτο προπζνιο δίνει ωσ κφριο προϊόν τθν 2-προπανόλθ. v) Σο ωυςικό αζριο και το βιοαζριο ζχουν το ίδιο κφριο ςυςτατικό. vi) Θ ζνωςθ προπάνιο δίνει αντιδράςεισ προςκικθσ. vii) Σο ωυςικό αζριο είναι προϊόν τθσ κλαςματικισ απόςταξθσ του πετρελαίου. viii) Οι χλωροωκοράνκρακεσ (CFCs) χρειάηεται να αντικαταςτακοφν από υδροωκοράνκρακεσ. ix) Σο 1-βουτζνιο και το 2-βουτζνιο με καταλυτικι υδρογόνωςθ δίνουν το ίδιο προϊόν. Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 21

x) Κατά τθν προςκικθ ΘCl ςτο προπζνιο λαμβάνεται ωσ κφριο προϊόν το 2-χλωρο-προπάνιο. xi) Θ ετικζτα μιασ ωιάλθσ ζχει μερικϊσ καταςτραωεί με αποτζλεςμα να μθν γνωρίηουμε αν θ ωιάλθ περιζχει αικζνιο ι αικίνιο. Μποροφμε να βροφμε ποιο αζριο περιζχεται ςτθ ωιάλθ αν προςκζςουμε περίςςεια του αερίου ςε διάλυμα που περιζχει Br2. xii) Μποροφμε να διαπιςτϊςουμε αν ζνα αζριο είναι προπάνιο ι προπίνιο, ρθςιμοποιϊντασ διάλυμα Br2 ςε CCl4. xiii) Με επεξεργαςία ανϊτερων κλαςμάτων του πετρελαίου μποροφμε να πάρουμε βενηίνθ. xiv) Θ άκυκλθ ζνωςθ C3H6 μπορεί να αποχρωματίςει διάλυμα Br2. xv) Φυςικό αζριο ονοµάηεται το αζριο που παράγεται από τθ ςιψθ τθσ βιοµάηασ. xvi) Σο ωυςικό αζριο αποτελείται κυρίωσ από προπάνιο. xvii) Σο βρϊµιο, Br2, διαλυµζνο ςε τετραχλωράνκρακα, είναι ζνα κατάλλθλο αντιδραςτιριο για να ελζγξουµε εργαςτθριακά αν µια χθµικι ζνωςθ είναι ακόρεςτθ. xviii) Τγραζριο ονοµάηεται το αζριο που παράγεται από τθ ςιψθ τθσ βιοµάηασ. xix) Σο µονοξείδιο του άνκρακα (CO) κεωρείται ςθµαντικόσ περιβαλλοντικόσ ρφποσ κυρίωσ γιατί ςυµµετζχει ςτο ωαινόµενο του κερµοκθπίου. xx) Θ ποιότθτα τθσ βενηίνθσ ωσ καυςίµου δεν µπορεί να µετρθκεί. xxi) Θ βενηίνθ λαµβάνεται µόνο από τθν κλαςµατικι απόςταξθ του αργοφ πετρελαίου. xxii) Πυρόλυςθ είναι κερμικι διάςπαςθ αλκανίων παρουςία αζρα, κάτω από πίεςθ. xxiii) Σο όηον που υπάρχει ςτθ ςτρατόςωαιρα ςε φψοσ 20-25 km αποτελεί ρφπο. xxiv)Tα αλκάνια δίνουν αντιδράςεισ πολυμεριςμοφ ενϊ τα αλκζνια δε δίνουν. xxv) Ο καταλυτικόσ μετατροπζασ των αυτοκινιτων περιζχει χθμικζσ ουςίεσ, οι οποίεσ ςυγκρατοφν τα ρυπογόνα καυςαζρια. xxvi) Κατά τθν προςκικθ περίςςειασ HCl ςε αικίνιο ςχθματίηεται 1,1 διχλωροαικάνιο. xxvii) Θ βενηίνθ είναι μείγμα υδρογονανκράκων με 12 ζωσ 18 άτομα άνκρακα ςτο μόριό τουσ. Να αιτιολογιςετε τισ απαντιςεισ ςασ. (μονάδεσ 1+2/3) 3. Α) Θ βενηίνθ είναι μείγμα υδρογονανκράκων και ζνα από τα ςυςτατικά τθσ είναι και το εννεάνιο. Να γράψετε τθν αντίδραςθ πλιρουσ καφςθσ του εννεάνιου (μονάδεσ 4) Να χαρακτθρίςετε τισ ουςίεσ οι οποίεσ αποτελοφν τα προϊόντα τθσ παραπάνω καφςθσ αν είναι ςχετικά αδρανείσ (μθ τοξικζσ) ι περιβαλλοντικοί ρφποι. (μονάδεσ 2) Β) Ποια είναι τα πλεονεκτιματα που παρουςιάηει το ωυςικό αζριο ωσ καφςιμο, ζναντι του πετρελαίου; (μονάδεσ 5) Γ) Κατά τθν πυρόλυςθ τθσ νάωκασ, µεταξφ άλλων προϊόντων, παράγονται κατϊτεροι ακόρεςτοι υδρογονάνκρακεσ όπωσ αικζνιο, προπζνιο, 1,3-βουταδιζνιο κ.α. α) Να γράψετε τουσ ςυντακτικοφσ τφπουσ των παρακάτω χθµικϊν ενϊςεων: i) αικζνιο, ii) προπζνιο iii) 1,3-βουταδιζνιο.(µονάδεσ 6) Δ) Δίνονται οι υδρογονάνκρακεσ: i) μεκάνιο, ii) αικζνιο, iii) προπζνιο, iv) 1-βουτζνιο, v) 1,3–βουταδιζνιο α) Να γράψετε τουσ ςυντακτικοφσ τφπουσ των παραπάνω υδρογονακράκων. (μονάδεσ 8) β) Οι παραπάνω υδρογονάνκρακεσ αποτελοφν πρϊτεσ φλεσ τθσ πετροχθμείασ. Να εξθγιςετε γιατί πολλοί υποςτθρίηουν ότι «το πετρζλαιο είναι κρίμα να καίγεται». (μονάδεσ 4)

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 22

4. Α) ΢τα καυςαζρια των αυτοκινιτων, περιλαµβάνονται και οι ρφποι: µονοξείδιο του άνκρακα (CO), άκαυςτοι υδρογονάνκρακεσ (CxHy) και οξείδια του αηϊτου (NO, NO2). Να αναωζρετε τα προϊόντα ςτα οποία µετατρζπονται οι παραπάνω ρφποι µε τθ βοικεια των καταλυτϊν των αυτοκινιτων (δεν απαιτείται θ γραωι χθµικϊν εξιςϊςεων).(µονάδεσ 7) Β) Κατά τον ζλεγχο καυςαερίων ενόσ αυτοκινιτου ςε ΚΣΕΟ βρζκθκε ότι θ περιεκτικότθτα των καυςαερίων ςε οξείδια του αηϊτου (NO2) είναι παραπάνω από το επιτρεπόμενο όριο. Να γράψετε ςφντομα ζνα λόγο ο οποίοσ να εξθγεί τθν διαπίςτωςθ αυτι. (μονάδεσ 4) Γ) ΢ε ζνα καταλυτικό αυτοκίνθτο ο ιδιοκτιτθσ του αωαίρεςε τον καταλυτικό μετατροπζα. α) Να γράψετε τουσ χθμικοφσ τφπουσ τριϊν αερίων τουσ οποίουσ κα εκπζμπει το αυτοκίνθτο αυτό και τα οποία χαρακτθρίηονται περιβαλλοντικοί ρφποι. (μονάδεσ 6) β) Να γράψετε τα μθ τοξικά προϊόντα ςτα οποία μετατρζπονται δφο από τα αζρια αυτά με τθ βοικεια του καταλυτικοφ μετατροπζα. (μονάδεσ 6) Δ) α) ΢τον καταλυτικό μετατροπζα ενόσ αυτοκινιτου, λόγω καταςκευαςτικοφ ςωάλματοσ, καταςτράωθκε θ επίςτρωςθ με τον καταλφτθ Ρόδιο (Rh). Ποιοι πρωτογενείσ ρφποι κα αυξθκοφν από το ςυγκεκριμζνο καταςκευαςτικό ελάττωμα; (μονάδεσ 7) β) Να αναωζρετε τρεισ παράγοντεσ που ςυμβάλλουν ςτθν ανάπτυξθ ωωτοχθμικοφ νζωουσ. (μονάδεσ 6) 5. ∆ίνονται οι όροι: i) οι χλωροωκοράνκρακεσ, ii) τα οξείδια του αηϊτου, iii) το CH4 και το CO2. Να ςυµπλθρϊςετε τισ παρακάτω προτάςεισ χρθςιµοποιϊντασ τουσ όρουσ αυτοφσ α) …………………………………… είναι πρωτογενείσ ρφποι και ςυςτατικά τθσ ωωτοχθµικισ ρφπανςθσ. β) ΢τθ αφξθςθ τθσ τρφπασ του όηοντοσ ςυµβάλλουν ……………………………………….. γ) ……………………………………………….. ςυµβάλουν ςτο ωαινόµενο του κερµοκθπίου και είναι τα κφρια ςυςτατικά του βιοαερίου.(µονάδεσ 6) 6. Α) Ποςότθτεσ όηοντοσ καταγράωονται τόςο ςτθν τροπόςωαιρα όςο και ςτθν ςτρατόςωαιρα. α) ΢ε ποια από τισ δφο παραπάνω περιοχζσ τθσ ατμόςωαιρασ θ παρουςία του όηοντοσ ζχει ευεργετικι επίδραςθ ςτον άνκρωπο και ςτουσ ηωντανοφσ οργανιςμοφσ; Ποια είναι θ ευεργετικι του επίδραςθ ςτον άνκρωπο; (μονάδεσ 1+6) β) ΢ε ποια από τισ δφο παραπάνω περιοχζσ τθσ ατμόςωαιρασ θ παρουςία του όηοντοσζχει βλαπτικι επίδραςθ ςτον άνκρωπο και ςτουσ ηωντανοφσ οργανιςμοφσ; Ποια είναι θ βλαπτικι του επίδραςθ ςτον άνκρωπο; (μονάδεσ 1+5) Β) Να αναωζρετε ζνα λόγο για τον οποίο το όηον (O3) ςτθν τροπόςωαιρα (ςτρϊμα τθσ ατμόςωαιρασ από τθ Γθ μζχρι φψουσ 10Km) είναι ρφποσ. (μονάδεσ 6) Γ) Όπωσ αναωζρεται ςτο ςχολικό βιβλίο: «Σο όηον (Ο3) αποτελεί ζνα από τα ςυςτατικά τθσ γιινθσ ατμόςωαιρασ» (ςτρατόςωαιρα), ενϊ ταυτόχρονα «To όηον αποτελεί ωωτοχθμικό ρφπο και ςυγκεντρϊνεται ςτθν ατμόςωαιρα μζχρι το φψοσ των10 km περίπου τροπόςωαιρα)». α) Ποιεσ είναι οι επιπτϊςεισ ςτον άνκρωπο από τθν εμωάνιςθ του όηοντοσ ςτθν τροπόςωαιρα; (μονάδεσ 6) β) Να περιγράψετε το ρόλο του όηοντοσ ςτθν ςτρατόςωαιρα. (μονάδεσ 6)

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 23

γ) Να αναωζρετε δφο παράγοντεσ που ςυμβάλλουν ςτθν φπαρξθ όηοντοσ ςτθν τροπόςωαιρα (κατϊτερθ ατμόςωαιρα). (μονάδεσ 2) δ) Να εξθγιςετε τθν εμωάνιςθ του όηοντοσ ςτθν τροπόςωαιρα (οι χθμικζσ εξιςϊςεισ δεν είναι απαραίτθτεσ). (μονάδεσ 6) 7. i) Να αναωζρετε τρία από τα ανκρωπογενοφσ προζλευςθσ αζρια που ςυμμετζχουν ςτο ωαινόμενο του κερμοκθπίου. (μονάδεσ 2) ii) Να αναωζρετε τρία προβλιματα που αντιμετωπίηουμε και οωείλονται ςτθν ενίςχυςθ του ωαινομζνου του κερμοκθπίου. (μονάδεσ 3) iii) Να αναωζρετε δυο επιπτϊςεισ τθσ παγκόςμιασ υπερκζρμανςθσ που ςχετίηονται με το υδάτινο περιβάλλον του πλανιτθ. (μονάδεσ 6) iv) Να εξθγιςετε με ποιο τρόπο αζρια τθσ ατμόςωαιρασ κερμαίνουν το ςφςτθμα Γθκατϊτερθ ατμόςωαιρα. (μονάδεσ 6) 8. Παρακάτω δίνονται οι ςυντακτικοί τφποι τεςςάρων οργανικϊν ενϊςεων: i) CH3COCH3 ii) CH3CH2CΘ=CH2 iii) CH3CΘ2CHΟ iv) CH3CH=CΘCH3 α) Να γράψετε ςε ποια ομόλογθ ςειρά ανικει κάκε μια από τισ ενϊςεισ αυτζσ. (μονάδεσ 4) β) Να γράψετε τα ονόματα των ενϊςεων αυτϊν. (μονάδεσ 4) γ) Να γράψετε ποιεσ ενϊςεισ από αυτζσ παρουςιάηουν ςυντακτικι ιςομζρεια ομόλογθσ ςειράσ. (μονάδεσ 2) δ) Να γράψετε τθ χθμικι εξίςωςθ ςχθματιςμοφ του κφριου προϊόντοσ προςκικθσ υδροχλωρίου (HCl) ςτθν ζνωςθ 2. (μονάδεσ 3) 9. α) Να γράψετε το γενικό μοριακό τφπο τθσ ομόλογθσ ςειράσ ςτθν οποία ανικει κακεμία από τισ ακόλουκεσ οργανικζσ ενϊςεισ: α) C3H8 και β) C3Θ6. (μονάδεσ 4) β) Ποια από τισ δφο παραπάνω ενϊςεισ μπορεί να αντιδράςει με ΘΒr; (μονάδεσ 2) Να αιτιολογιςτε τθν απάντθςι ςασ, γράωοντασ τθ ςχετικι χθμικι εξίςωςθ. Να γράψετε το ςυντακτικό τφπο και το όνομα του κφριου προϊόντοσ τθσ αντίδραςθσ. (μονάδεσ 3+2+2) 10. α) Να γράψετε το γενικό τφπο τθσ ομόλογθσ ςειράσ ςτθν οποία ανικει κακεμία από τισ ακόλουκεσ οργανικζσ ενϊςεισ: α) C3H8 , β) C3H6 και γ) C3H7ΟΘ . (μονάδεσ 6) β) Ποιοσ από τουσ παραπάνω υδρογονάνκρακεσ μπορεί να αντιδράςει με διάλυμα Br2 ςε τετραχλωράνκρακα. (μονάδεσ 2) Να γράψετε τθ ςχετικι χθμικι εξίςωςθ και να ονομάςετε το προϊόν τθσ αντίδραςθσ (μονάδεσ 3+2) 11. Να ςυμπλθρϊςετε τισ επόμενεσ χθμικζσ εξιςϊςεισ: CHCH + H2O (τελικό προϊόν) (μονάδεσ 4)

 CH2=CH2 + H2  (μονάδεσ 3) CH2=CH2 + ΘCl → (μονάδεσ 3) CH3-CH=CH2 + H2 → (μονάδεσ 3) CH3-CH=CH2 + Br2 → (μονάδεσ 3) CH3-CH=CH2 + ΘBr → (μονάδεσ 3) CH3-CH=CH2 + Θ2O → (μονάδεσ 3) Pt

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 24

CH≡ CH + 2HCl  (μονάδεσ 4) Ni CH≡CH + 2H2  (μονάδεσ 3) CH≡CH + H-CN→ (μονάδεσ 3) CΘ3-C≡CH + Βr2 → (τελικό προϊόν) (μονάδεσ 3) CΘ3-C≡CH + H2 → (τελικό προϊόν) (μονάδεσ 3) CΘ3-C≡CH + HCl→ (τελικό κφριο προϊόν) (μονάδεσ 4) CH3CH2CH=CH2 + H2O → (κφριο προϊόν) (μονάδεσ 3)

+ ΘCl→ (κφριο προϊόν) (μονάδεσ 3)  ν(CH2=CH2) (Πολυμεριςμόσ) (μονάδεσ 3) αικίνιο + ……….. →CH2=CHCN (μονάδεσ 3) αικίνιο + ……….. →CH3CHO (μονάδεσ 4) αικίνιο + 2Br2 → (μονάδεσ 4) αικίνιο + 2Na → (μονάδεσ 4)





H2SO4 / HgSO4 αικίνιο + H2Ο (μονάδεσ 4) προςκικθ νεροφ ςε αικζνιο (μονάδεσ 4) προςκικθ χλωρίου, Cl2, ςτο προπζνιο (μονάδεσ 3) CH3-CΘ=CH2 + ΘCl → Α (κφριο προϊόν) (μονάδεσ 3). Να αιτιολογιςετε τθν απάντθςι ςασ για το προϊόν Α. (μονάδεσ 2) προπζνιο + H2O→κφριο προïόν (μονάδεσ 4) μετατροπι του αικινίου ςε αικάνιο (μονάδεσ 4) μετατροπι του αικενίου ςε χλωροαικάνιο (μονάδεσ 4) μετατροπι αικινίου ςε αικανάλθ (μονάδεσ 5) μετατροπι του αικενίου ςε αικάνιο (μονάδεσ 4) μετατροπι του αικενίου ςε αικανόλθ (μονάδεσ 4) τθσ τζλειασ καφςθσ αλκινίου, χρθςιμοποιϊντασ το γενικό μοριακό τφπο.(μονάδεσ 4) τθσ τζλειασ καφςθσ αλκανίου, χρθςιμοποιϊντασ το γενικό μοριακό τφπο.(μονάδεσ 4)

12. Α) Να γραωεί θ αντίδραςθ τθσ πλιρουσ καφςθσ του τρίτου μζλουσ τθσ ομόλογθσ ςειράσ των αλκινίων.(μονάδεσ 3) Β)Μια ςθµαντικι χθµικι ιδιότθτα των αλκενίων είναι ο πολυµεριςµόσ. Να γράψετε τθ χθµικι εξίςωςθ πολυµεριςµοφ του αικενίου. (µονάδεσ 4) Γ) Να ςυμπλθρϊςετε τισ επόμενεσ χθμικζσ εξιςϊςεισ (προϊόντα και ςυντελεςτζσ): α) C2H4Ο + O2 → (πλιρθσ καφςθ) β) CH2= CH2 + H2O → γ) CH3-CH2-CH=CH2 + HCl → (κφριο προϊόν)(μονάδεσ 9) Να διατυπϊςετε τον κανόνα ςφμωωνα με τον οποίο κακορίηεται το κφριο προϊόν ςτθν αντίδραςθ γ.(μονάδεσ 4) Δ) Ποιεσ από τισ ενϊςεισ α) προπζνιο, β) προπάνιο, γ) προπίνιο μποροφν να αντιδράςουν με περίςςεια διαλφματοσ βρωμίου (Br2) ςε τετραχλωράνκρακα;(μονάδεσ 4) Να αιτιολογιςετε τθν απάντθςι ςασ, γράωοντασ τισ ςχετικζσ χθμικζσ εξιςϊςεισ των Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 25

αντιδράςεων και να ονομάςετε τα προϊόντα. (μονάδεσ 9) Ε) Δίνονται οι οργανικζσ ενϊςεισ: CH2=CH2 (A) και CHCH (B). Να χαρακτθρίςετε ωσ ςωςτζσ (΢) ι λανκαςμζνεσ (Λ) τισ παρακάτω προτάςεισ: α) θ ζνωςθ Β μπορεί με κατάλλθλο αντιδραςτιριο να δϊςει ωσ προϊόν CH3CH=O. β) θ ζνωςθ Α δεν πολυμερίηεται. γ) και οι δφο ενϊςεισ αντιδροφν με Na. (μονάδεσ 3) Να αιτιολογιςετε το χαρακτθριςμό ςασ, γράωοντασ τισ ςχετικζσ χθμικζσ εξιςϊςεισ όπου είναι απαραίτθτο. (μονάδεσ 9) 14. Ζνασ μακθτισ πειραματίηεται με μια άγνωςτθ ουςία Χ, για τθν οποία γνωρίηει ότι είναι ζνασ υδρογονάνκρακασ . Από τα αποτελζςματα των πειραμάτων διαπιςτϊνει ότι θ άγνωςτθ ζνωςθ: i. αντιδρά με κόκκινο διάλυμα Br2 ςε CCl4 και το αποχρωματίηει. ii. αντιδρά με μεταλλικό νάτριο. Από τα δεδομζνα αυτά θ ζνωςθ Χ μπορεί να είναι: α) C2H4 β) C3H8 γ) C2H2. Να επιλζξετε τθ ςωςτι απάντθςθ. (μονάδα 1) Να αιτιολογιςετε τθν επιλογι ςασ . (μονάδεσ 6) 15. Να αντιςτοιχιςετε τον κάκε υδρογονάνκρακα τθσ ςτιλθσ (Ι)/ (ΙΙI) με τθ ωυςικι κατάςταςθ που βρίςκεται (ςε ςυνθκιςμζνεσ ςυνκικεσ) και αναγράωεται ςτθ ςτιλθ (ΙΙ). (Ι) (ΙΙ) (ΙΙI) Α. C4H10 α. ςτερεό Α. C4H8 Β. C8H18 Β. C8H18 Γ. C22H46 β. υγρό Γ. C20H42 Δ. C5H12 Δ. C7H14 Ε. C10H22 γ. αζριο. Ε. C10H22 (μονάδεσ 5) 16.Δίνονται οι ενϊςεισ: προπάνιο, βουτζνιο, οκτάνιο, εξίνιο, εικοςάνιο, α) Να γραωοφν οι μοριακοί τφποι των ενϊςεων αυτϊν β) Ποιζσ από τισ ενϊςεισ αυτζσ είναι: i) αζριεσ ii) υγρζσ iii)ςτερεζσ γ) Ποιζσ από τισ ενϊςεισ αυτζσ δεν δίνουν αντιδράςεισ προςκικθσ 17. Αν διαβιβάςουμε μείγμα προπανίου, προπενίου και προπινίου ςε περίςςεια διαλφματοσ Br2 ςε CCl4, τότε από το διάλυμα εξζρχεται αζριο που περιζχει: α) προπάνιο και προπζνιο β) προπίνιο και προπάνιο γ) προπζνιο και προπίνιο δ) προπάνιο. i) Να επιλζξετε και να αιτιολογιςετε τθ ςωςτι απάντθςθ. (μονάδεσ 2+3) ii) Να γραωοφν οι χθμικζσ εξιςϊςεισ των αντιδράςεων που πραγματοποιοφνται. (μονάδεσ 6) iii) Να ονομαςτοφν τα προιόντα των προθγοφμενων αντιδράςεων. (μονάδεσ 2)

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 26

Θζµα 4ο 1. ΢το εργαςτιριο διακζτουμε μείγμα το οποίο αποτελείται από 2,24 L C2H2 και 2,24 L C2H4, μετρθμζνα ςε STP. α) Να υπολογίςετε τον όγκο (ςε L) του H2, μετρθμζνο ςε STP, που μπορεί να αντιδράςει πλιρωσ με τθν παραπάνω ποςότθτα του μίγματοσ. (μονάδεσ 10) β) Σο αζριο που προκφπτει από τθν πλιρθ υδρογόνωςθ του παραπάνω μείγματοσ καίγεται πλιρωσ. Να υπολογίςετε πόςα L οξυγόνου, μετρθμζνα ςε STP, απαιτικθκαν για τθ ςυγκεκριμζνθ καφςθ, κακϊσ και πόςα g CΟ2 παράχκθκαν. (μονάδεσ 9+6) Δίνονται οι ςχετικζσ ατομικζσ μάηεσ : Ar(H)=1, Ar(C)=12 , Ar(O)=16.

2. α) Να υπολογίςετε τον όγκο (ςε L STP ) του ατμοςωαιρικοφ αζρα (περιεκτικότθτασ ςε οξυγόνο 20% v/v) που απαιτείται για τθν πλιρθ καφςθ 2 mol C3H6. (μονάδεσ 9) β) Να υπολογίςετε τθν ποςότθτα (ςε g) του C3H6 που πρζπει να αντιδράςει με νερό ϊςτε να παραςκευαςκοφν 6 g αλκοόλθσ; (μονάδεσ 8) γ) Να υπολογίςετε τθν ποςότθτα (ςε g) του C3H6 που μπορεί να αντιδράςει πλιρωσ με διάλυμα που περιζχει 16 g Br2 διαλυμζνα ςε CCl4 ; (μονάδεσ 8) Δίδονται Ar (C)= 12, Ar (H)= 1, Ar (Br)= 80 3. ΢το εργαςτιριο διακζτουμε αικζνιο και C2H6. α. Να υπολογίςετε τον όγκο (ςε L) ατμοςωαιρικοφ αζρα (περιεκτικότθτα 20/% v/v ςε οξυγόνο) μετρθμζνα ςτισ ίδιεσ ςυνκικεσ κερμοκραςίασ και πίεςθσ που απαιτείται για τθν καφςθ 10 L C2H6. (μονάδεσ 8) β. Ποςότθτα αικενίου, 2,24 L ςε STP , διαβιβάηονται ςε διάλυμα Br2 ςε CCl4. Να υπολογίςετε τθ μάηα (ςε g) του προϊόντοσ τθσ αντίδραςθσ. (μονάδεσ 8) γ. Αν διαβιβάςουμε 0,2 mol ιςομοριακοφ μείγματοσ από τουσ παραπάνω υδρογονάνκρακεσ ςε νερό παρουςία H2SO4 , να υπολογίςετε τθ μάηα του παραγόμενου προϊόντοσ. (μονάδεσ 9) δ) Ποςότθτα του αικενίου πολυμερίηεται πλιρωσ. Σο πολυμερζσ που προκφπτει ζχει ςχετικι μοριακι μάηα Mr= 56.000. Να υπολογίςετε τον αρικμό μορίων του μονομεροφσ που ςυνκζτουν ζνα μόριο του πολυμεροφσ. (μονάδεσ 12) Δίνεται ότι οι όγκοι των αερίων μετρικθκαν ςτισ ίδιεσ ςυνκικεσ.Δίνονται: Ar (O)= 16, Ar (C)= 12, Ar (Θ)= 1, Ar (Br)= 80 4. Α) Ζνα δείγμα βιοαερίου όγκου 8,96 L (ςε STP ), που αποτελείται μόνο από CH4 και CO2, καίγεται πλιρωσ. Σα καυςαζρια περιζχουν 10,8 g Θ2Ο. Να υπολογίςετε: α) τον όγκο (ςε L) ςε STP κακενόσ από τα ςυςτατικά του βιοαερίου. (μονάδεσ 15) β) τον όγκο (ςε L) του αζρα (περιζχει 20 % v/v Ο2) ςε STP που απαιτείται για τθν πλιρθ καφςθ του CH4. (μονάδεσ 10) Δίνονται οι ςχετικζσ ατομικζσ μάηεσ: Ar(H)=1, Ar(O)=16. Β) Από τθν πυρόλυςθ νάωκασ απομονϊκθκε μείγμα που αποτελείται από 5,6 g C2H4 και ποςότθτα CH4, τα οποία αντζδραςαν πλιρωσ με περίςςεια Ο2 και ςτα καυςαζρια βρζκθκαν 11,2 L CO2 (ςε STP). α) Να υπολογίςετε τα mol του CH4 . (μονάδεσ 13) Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 27

β) Με πολυμεριςμό του C2H4 παραςκευάςτθκε ζνα πολυμερζσ με ςχετικι μοριακι μάηα 84000. Να υπολογίςετε πόςα μόρια του μονομεροφσ ςυνκζτουν το πολυμερζσ.(μονάδεσ 12) Δίνονται οι ςχετικζσ ατομικζσ μάηεσ: Ar(H)=1, Ar(C)=12 5. Δίνονται οι παρακάτω ποςότθτεσ χθμικϊν ουςιϊν: Α. 4,48 L αλκενίου μετρθμζνα ςε STP ςυνκικεσ. Β. 7,8 g ακετυλενίου (CH≡CH) α) Θ ποςότθτα του αλκενίου αντιδρά πλιρωσ με νερό και παράγονται 12 g οργανικισ ζνωςθσ. Να προςδιορίςετε τον μοριακό τφπο του αλκενίου. (μονάδεσ 13) β) Κατά τθν κατεργαςία με νερό όλθσ τθσ ποςότθτασ του ακετυλενίου, παρουςία κατάλλθλων καταλυτϊν, παράγεται προϊόν Χ. Να υπολογίςετε τθ μάηα (ςε g) του προϊόντοσ Χ. (μονάδεσ 12) Δίδονται Ar (C)= 12, Ar (H)= 1, Ar (Ο)= 16 6. α) 4,4 g ενόσ αλκανίου Α καίγονται πλιρωσ παρουςία αζρα και παράγονται 13,2 g CO2. i) Να βρείτε το μοριακό τφπο του αλκανίου Α. (μονάδεσ 10) ii) Να υπολογίςετε τον όγκο του οξυγόνου, μετρθμζνο ςε STP, που απαιτικθκε για τθν πλιρθ καφςθ.(μονάδεσ 5) β) Να προςδιορίςετε πόςα L υδρογόνου, μετρθμζνα ςε STP, απαιτοφνται για τθν πλιρθ υδρογόνωςθ 5,2 g C2H2.(μονάδεσ 10) Δίνονται οι ςχετικζσ ατομικζσ μάηεσ: Ar(C)=12 , Ar(H)=1, Ar(Ο)= 16.

7. Κατά τθν πλιρθ καφςθ οριςμζνθσ ποςότθτασ ενόσ αλκινίου (Α) με O2, βρζκθκε ότι θ μάηα των υδρατμϊν που παράχκθκε ιταν ίςθ με τθ μάηα του αλκινίου που κάθκε. α) Να βρείτε το μοριακό τφπο του αλκινίου (Α). β) Να υπολογίςετε τον όγκο (ςε L) του αερίου, ςε STP, που παράγεται κατά τθν αντίδραςθ 10,8g του αλκινίου (Α) με περίςςεια Na. Δίνονται οι ςχετικζσ ατομικζσ μάηεσ: Ar(H)=1, Ar(O)=16, Ar(C)=12 8. Αζριο αλκζνιο (Α) όγκου 14 mL απαιτεί για πλιρθ καφςθ 420mL αζρα (ο αζρασ περιζχει 20% v/v O2). Οι όγκοι των αερίων μετρικθκαν ςτισ ίδιεσ ςυνκικεσ. α) Να βρείτε το μοριάκο τφπο του αλκενίου (Α), και να γράψετε το ςυντακτικό τφπο του, αν γνωρίηουμε ότι το αλκζνιο (Α) με επίδραςθ νεροφ δίνει μόνο ζνα προιόν. β) Να υπολογίςετε τθ μάηα (ςε g) τθσ ζνωςθσ που παράγεται, κατά τθν αντίδραςθ 84 g του αλκενίου (Α) με Br2. Δίνονται οι ςχετικζσ ατομικζσ μάηεσ: Ar(H)=1, Ar(C)=12, Ar(Br)=80 9. α) 10 L του αλκενίου Α απαιτοφν για τθν πλιρθ καφςθ τουσ 45 L οξυγόνου μετρθμζνα ςτισ ίδιεσ ςυνκικεσ κερμοκραςίασ και πίεςθσ. Να βρείτε το Μ.Σ. του αλκενίου. (μονάδεσ 9) β) 0,2 mol του αλκενίου Α αντιδροφν πλιρωσ με ΘBr. Να υπολογίςετε τθν ποςότθτα ςε g του ςχθματιηόμενου οργανικοφ προϊόντοσ. (μονάδεσ 8) γ) Ποςότθτα 0,1 mol C3H4 αντιδρά με τθν ακριβϊσ απαιτοφμενθ ποςότθτα κόκκινου διαλφματοσ Br2 ςε CCl4 8 % w/v και το αποχρωματίηει. Να υπολογίςετε τον όγκο (ςε mL) του διαλφματοσ Br2 που αντζδραςε, αν είναι γνωςτό ότι παράγεται κορεςμζνθ ζνωςθ.(μονάδεσ 10) Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 28

Δίδονται Ar (C)= 12, Ar (H)= 1, Ar (O)= 16, Ar(Br)= 80.

10. Ζνα αζριο μείγμα αποτελείται από 5,2 g CH≡CH και 3 g CH3-CH3. α) Όλθ θ ποςότθτα του μείγματοσ αυτοφ καίγεται πλιρωσ με τθν απαιτοφμενθ ποςότθτα οξυγόνου. Να υπολογίςετε τθν μάηα, ςε g, του νεροφ που παράγεται κατά τθν παραπάνω καφςθ. (μονάδεσ 12) β) Όλθ θ ποςότθτα του παραπάνω μείγματοσ κατεργάηεται με περίςςεια μεταλλικοφ Na. Να υπολογίςετε τον όγκο ,ςε L ςε STP, του αερίου που εκλφεται. (μονάδεσ 13) Δίνονται: Ar(H)=1 , Ar(O)=16 , Ar(C)=12 11. Διακζτουμε ιςομοριακό μείγμα C2Θ2 και αλκανίου Α. α) Θ μιςι ποςότθτα του μείγματοσ για να υδρογονωκεί πλιρωσ απαιτεί 0,4 g Θ2, παρουςία καταλφτθ παλλαδίου (Pd). Να υπολογίςετε τα mol κάκε ςυςτατικοφ ςτο μίγμα. (μονάδεσ 10) β) Θ άλλθ μιςι ποςότθτα του μείγματοσ καίγεται πλιρωσ δίνοντασ 13,44 L CΟ2, μετρθμζνα ςε STP. Να βρείτε τον μοριακό τφπο του αλκανίου Α. (μονάδεσ 15) Δίνονται οι ςχετικζσ ατομικζσ μάηεσ: Ar(C)=12 , Ar(H)=1, Ar(O)=16.

12. Διακζτουμε δφο αλκζνια το ζνα είναι το προπζνιο (CH3CH=CH2) και το άλλο είναι άγνωςτο (Χ). α) Πόςθ μάηα ςε g προπενίου αποχρωματίηουν 0,1 mol βρωμίου (Br2); (μονάδεσ 8) β) Πόςοσ είναι ο όγκοσ (ςε L) του οξυγόνου (O2) μετρθμζνοσ ςε STP ο οποίοσ απαιτείται για τθν πλιρθ καφςθ 4,2 g προπενίου; (μονάδεσ 8) γ) Να προςδιορίςετε το ςυντακτικό τφπο του άγνωςτου αλκζνιου (Χ) αν ξζρετε ότι 84 g αυτοφ απαιτοφν για πλιρθ αντίδραςθ 44,8 L αερίου υδρογόνου (H2), μετρθμζνα ςε STP. (μονάδεσ 9) Δίνονται οι ςχετικζσ ατομικζσ μάηεσ: Ar(H)=1, Ar(C)=12.

13. Διακζτουμε ζνα αλκζνιο Α και ζνα υδρογονάνκρακα Β με μοριακό τφπο C4H10. α) Μια ποςότθτα του υδρογονάνκρακα Β καίγεται με περίςςεια αζρα οπότε παράγονται 8,8 g CO2. Να υπολογίςετε τoν όγκο (ςε L) του υδρογονάνκρακα Β που κάθκε, μετρθμζνο ςε STP. (μονάδεσ 10) β) Μια ποςότθτα του αλκενίου Α απαιτεί για πλιρθ αντίδραςθ 32 g βρωμίου (Br2) και δίνει 43,2 g προϊόντοσ. i) Να βρείτε το μοριακό τφπο του αλκενίου Α. (μονάδεσ 10) ii) Να βρείτε τον ςυντακτικό τφπο του αλκενίου Α αν αυτό με προςκικθ νεροφ (παρουςία H2SO4) μπορεί να δϊςει μόνο ζνα προϊόν. Να εξθγιςετε τθν απάντθςθ ςασ. (μονάδεσ 5) Δίνονται οι ςχετικζσ ατομικζσ μάηεσ: Ar(C)=12 , Ar(H)=1, Ar(O)=16, Ar(Br)= 80.

14.Ζνα αζριο καφςιμο είναι μείγμα αικινίου και ενόσ αλκενίου Α. α) Ποια είναι θ ποςότθτα (ςε mol) του αικινίου ςτο μείγμα, αν γνωρίηουμε ότι αντιδρά με 32 g Br2 και ςχθματίηει κορεςμζνο προϊόν; (μονάδεσ 8) β) Σο αλκζνιο Α παράγεται από αωυδάτωςθ 13,8 g CH3CH2OH, ςε 170 0C. Να βρείτε τον ςυντακτικό τφπο και τθν ποςότθτα (ςε mol) του αλκενίου Α. (μονάδεσ 10)

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 29

γ) Ποιοσ είναι ο όγκοσ του αερίου (ςε L, ςε STP) που παράγεται από τθν πλιρθ αντίδραςθ 0,2mol αικινίου με Na; (μονάδεσ 7) Δίνονται οι ςχετικζσ ατομικζσ μάηεσ Αr (H)=1, Αr (C)=12, Αr (Br)=80 ,Αr (O)=16 15. ΢ε εργαςτιριο υπάρχουν τρεισ αζριοι υδρογονάνκρκεσ: CH3CH3, CH2=CH2 και CH≡CH. Ζνα µείγµα που περιζχει ίςα mol από το CH≡CH και το CH3CH3, ζχει όγκο 4,48 L (ςε STP). Σο µείγµα αυτό διαβιβάηεται ςε περίςςεια διάλυµατοσ βρωµίου, Br2, ςε τετραχλωράνκρακα. α) Να υπολογίςετε τθν ποςότθτα (ςε mol) του Br2 που αντζδραςε και τθ µάηα του προϊόντοσ (ςε g). (µονάδεσ 8) β) Σο αζριο που εξζρχεται από το διάλυµα χωρίσ να αντιδράςει, ςυλλζγεται και καίγεται πλιρωσ µε τθν απαραίτθτθ ποςότθτα οξυγόνου. Να υπολογίςετε τον όγκο (ςε L) του οξυγόνου που απαιτικθκε για τθν καφςθ ςε STP.(µονάδεσ 10) γ) ΢ε άλλο πείραµα 4,48 L CH2=CH2 αντιδροφν πλιρωσ ςε κατάλλθλεσ ςυνκικεσ µε νερό. Να υπολογίςετε τθν ποςότθτα (ςε mol) του προϊόντοσ.(µονάδεσ 7) ∆ίνονται οι ςχετικζσ ατοµικζσ µάηεσ Αr(H)=1, Αr (C)=12, Αr (Ο)=16, Αr (Br)=80.

16. Για τισ οργανικζσ ενϊςεισ Α και Β δίνονται οι εξισ πλθροωορίεσ: Θ οργανικι ζνωςθ Α είναι το 2-βουτζνιο , ενϊ θ οργανικι ζνωςθ Β είναι ζνα αλκίνιο που το μόριό του περιζχει 4 άτομα υδρογόνου. α) Μάηα 11,2 g τθσ ζνωςθσ Α κατεργάηεται με νερό ςε όξινο περιβάλλον, οπότε όλθ θ ποςότθτα τθσ Α μετατρζπεται ςε οργανικι ζνωςθ Γ. Να υπολογίςετε τθ μάηα ςε g τθσ ζνωςθσ Γ και να γράψετε το όνομα τθσ ζνωςθσ Γ. (μονάδεσ 12) β) i) Να προςδιορίςετε τον ςυντακτικό τφπο τθσ οργανικισ ζνωςθσ Β. (μονάδεσ 7) ii) Μάηα 12 g τθσ ζνωςθσ Β αντιδρά με τθν ακριβϊσ απαιτοφμενθ ποςότθτα υδρογόνου, παρουςία καταλφτθ, οπότε όλθ θ ποςότθτα τθσ ζνωςθσ Β μετατρζπεται ςε κορεςμζνο υδρογονάνκρακα. Να υπολογίςετε τον όγκο του απαιτοφμενου για τθν αντίδραςθ υδρογόνου, ςε L και ςε STP. (μονάδεσ 6) Δίνονται οι ςχετικζσ ατομικζσ μάηεσ: Ar(C)=12 , Ar(H)=1, Ar(O)=16 17. Ζνασ άκυκλοσ υδρογονάνκρακασ Α (αλκάνιο ι αλκζνιο ι αλκίνιο) ζχει ςτο µόριό του 6 άτοµα υδρογόνου, θ ςχετικι µοριακι του µάηα (Mr) είναι ίςθ µε 42 και µπορεί να αντιδράςει µε διάλυµα Br2. α) Να βρεκεί ο µοριακόσ τφποσ του υδρογονάνκρακα. (µονάδεσ 10) β) Μάηα 10,5 g από τον υδρογονάνκρακα Α καίγεται πλιρωσ µε τθν ακριβϊσ απαιτοφµενθ ποςότθτα οξυγόνου. Να υπολογίςετε: i) τθ µάηα (ςε g) του Θ2Ο που παράγεται, ii) τα mol του οξυγόνου που καταναλϊκθκε, iii) τον όγκο του CO2 (ςε L) που παράγεται ςε STP.(µονάδεσ 5+5+5) ∆ίνονται οι ςχετικζσ ατοµικζσ µάηεσ Αr (C)=12, Αr (Ο)=16, Αr (Θ)=1

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 30

Αλκοόλες Παλαζζενέμ 1. Η αεδαθσηγ απσ αηνζσβγ με αηζκκηεζή βτμπζγ  C6 H12 O6    2CH3CH2OH  2CO2

2. Απσ ηα αηζέθεα με πλκζδήζγ Η2Ο Cv H2v  H2 O  Cv H2v 1OH

3. Η μεδαθσηγ απσ ιγλά απσζηαιγ ιτηπθ (ινησπθενμα)  4. Η μεδαθσηγ CO  2H2   CH3OH

Υγμεζέμ Ιδεσηγηεμ 1. Κατζγ 2. Γζηελκπκίγζγ   RCOOR ' H2O RCOOH  R 'OH  

3. Οιείδπζγ O

O

RCH2 OH   RCHO   RCOOH  H2 O O

R C HR '   R  C R '  H2 O |

||

OH

O

|Ο|: K2Cr2O7/H2SO4, KMnO4/H2SO4, CuO, O2/ζαηαητηγμ (ΰεκμγξαθία) 4. Αθνδάηπζγ H2SO4 Cv H2v 1OH   Cv H2v  H2 O 170o

H2SO4 2Cv H2v 1OH   Cv H2v 1OCv H2v 1  H2 O 130 140o C

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 31

5. Αθηεδλκτθ με δλαζηεζά μέηαηηα (δεάζλεζγ απσ αεδέλεμ) 1 ROH  Na  RONa  H 2 2

Κανβμκοιηθέξ εκώζεηξ 1. Πλκζδήζγ ζηκθ ζαλΰκθνηεζσ δεζμσ Ni R  C R ' H 2  R  C H  R ' Pt,Pd ||

|

O

O

R' |

R  C R ' HCN  R  C H  CN ||

|

O

OH

2. Οε αηδεςδεμ κιεεδυθκθηαε ζε κιέα αζσμα ζαε απσ ήπεα κιεεδπηεζά μέζα. α. Φεηίααεεκ ναλσ (CuSO4, NaOH) πκν δίθεε Cu2O↓ ΰ. Αθηεδλαζηήλεκ Tollens (AgNO3, NH3) πκν δίθεε Ag↓ 3. Οε αηδεςδεμ πκηνμελίβκθηαε 4CH3CHO  (CH3CHO)4

Τρϊπεζα θεμϊτων Θζμα 2ο 1. Να ςυμπλθρϊςετε τισ επόμενεσ χθμικζσ εξιςϊςεισ: CH3CΘ2OH + Na → (μονάδεσ 3) CH3CHO + [O]  (μονάδεσ 3) 

C6H12O6  (μονάδεσ 4)  CΟ + H2  (μονάδεσ 3) H2SO4 /  CH3CH2OH CH3CHOΘCH2CH3 + [O] →......... + H2O CH3CH2OH + *Ο+ αλδεψδθ

 

(μονάδεσ 4) (μονάδεσ 3)

CH3CH2OH + [O] ……………………  ……………………(μονάδεσ 6) CH3CHOΘCH3+ [O] (μονάδεσ 3). Να γράψετε τα ονόματα των προϊόντων τθσ αντίδραςθσ (μονάδεσ 2) [O]

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 32

CH3CH2OH + O2 (μονάδεσ 3) …………………….. + H2O  CH3CH2OH (μονάδεσ 4) μετατροπι τθσ γλυκόηθσ (C6H12O6) ςε αικανόλθ (μονάδεσ 5) πλιρθσ καφςθ τθσ αικανόλθσ με οξυγόνο (μονάδεσ 5) από τθν ζνωςθCH3CH2CH2ΟΘ παράγεται θ ζνωςθ CH3CH2=CH2. (μονάδεσ 4) από τθν ζνωςθCH3-CH2ΟΘ παράγεται θ ζνωςθ CH3-CH2ΟNa. (μονάδεσ 4) 2. Να χαρακτθρίςετε τισ παρακάτω προτάςεισ ωσ ςωςτζσ (΢) ι λανκαςμζνεσ (Λ): i) Θ ζνωςθ CH3-CH2-CH2-OH είναι μια δευτεροταγισ αλκοόλθ. ii) Θ ζνωςθ 1-προπανόλθ αντιδρά με νάτριο. iii) Όταν οξειδϊνεται θ 2-προπανόλθ προκφπτει θ προπανάλθ

iv) Θ ζνωςθ είναι μια πρωτοταγισ αλκοόλθ. v) Θ αικανόλθ μπορεί να παραςκευαςτεί από το αικζνιο. vi) Θ κορεςμζνθ ζνωςθ C2H4O μπορεί να είναι αλδεψδθ ι κετόνθ. vii) Κατά τθ κζρμανςθ τθσ CH3-CH2-OH ςτουσ 170 0C, παρουςία πυκνοφ H2SO4, παράγεται θ ζνωςθ CH3-CH=CH-CH3. viii) Οι δευτεροταγείσ αλκοόλεσ οξειδϊνονται και δίνουν ωσ τελικό προϊόν καρβοξυλικό οξφ. ix) Με αωυδάτωςθ τθσ αικανόλθσ , παρουςία H2SO4 ςτουσ 170 0C, παράγεται αικίνιο. x) Όλεσ οι ιςοµερείσ αλκοόλεσ µε µοριακό τφπο C4H9OH µποροφν να οξειδωκοφν. xi) Θ 1-προπανόλθ δίνει αντιδράςεισ προςκικθσ. xii) Θ 2-προπανόλθ αντιδρά με νάτριο. xiii) Θ 2-προπανόλθ είναι µια δευτεροταγισ αλκοόλθ. xiv) Σο κφριο ςυςτατικό των αλκοολοφχων ποτϊν είναι θ µεκανόλθ. xv) Θ αικανόλθ είναι δευτεροταγισ αλκοόλθ

xvi) Θ ζνωςθ δεν μπορεί να οξειδωκεί . xvii) Με τθν επίδραςθ Na ςε αλκοόλεσ εκλφεται αζριο xviii)Οι πρωτοταγείσ αλκοόλεσ οξειδϊνονται και δίνουν ωσ τελικό προϊόν κετόνθ.

xix) Θ ζνωςθ είναι μια κορεςμζνθ διςκενισ αλκοόλθ. xx) Θ αικανόλθ μπορεί να χρθςιμοποιθκεί ωσ καφςιμο. xxi) Όταν οξειδϊνεται θ 2-προπανόλθ προκφπτει θ προπανάλθ xxii) Κατά τθ κζρμανςθ τθσ CH3-CH2-OH ςτουσ 130-140 0C, παρουςία πυκνοφ H2SO4, παράγεται θ ζνωςθ CH3-O-CH3. xxiii) Θ αικανόλθ μπορεί να χρθςιμοποιθκεί ωσ καφςιμο.

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 33

xxiv) Θ ζνωςθ είναι δευτεροταγισ αλκοόλθ xxv) Θ μεκανάλθ (HCΘΟ) δεν οξειδϊνεται xxvi) Θ ζνωςθ βουτανόνθ δεν μπορεί να οξειδωκεί, χωρίσ διάςπαςθ τθσ ανκρακικισ τθσ αλυςίδασ xxvii) Κατά τθν αλκοολικι ηφμωςθ των ςακχάρων παράγεται θ ζνωςθ CH3-COOH xxviii) Θ ζνωςθ CΘ2=Ο μπορεί να προκφψει κατά τθν οξείδωςθ τθσ CH3-OH. xxix) Εςτεροποίθςθ ονομάηεται θ αντίδραςθ ενόσ οξζοσ με μία βάςθ. xxx) Με οξείδωςθ των δευτεροταγϊν αλκοολϊν παράγονται καρβοξυλικά οξζα xxxi) Κατά τθν αωυδάτωςθ τθσ αικανόλθσ παράγεται αικζνιο ωσ μοναδικό οργανικό προιόν, ανεξάρτθτα από τισ ςυνκθκεσ. xxxii) Θ 2-μζκυλο-2- προπανόλθ είναι τριτοταγισ αλκοόλθ. Να αιτιολογιςετε τισ απαντιςεισ ςασ. (μονάδεσ 1/3) 3. Α) Να γράψετε το ςυντακτικό τφπο και το όνομα των παρακάτω οργανικϊν ενϊςεων: α) Μίασ κορεςμζνθσ μονοςκενοφσ καρβονυλικισ ζνωςθσ (Β) με τρία άτομα άνκρακα ςτο μόριό τθσ, που μπορεί να οξειδωκεί. (μονάδεσ 4) β) Μίασ κορεςμζνθσ μονοςκενοφσ καρβονυλικισ ζνωςθσ (Β) με τρία άτομα άνκρακα ςτο μόριό τθσ, που δεν μπορεί να οξειδωκεί. (μονάδεσ 4) Β) Να γράψετε τουσ ςυντακτικοφσ τφπουσ των παρακάτω οργανικϊν ενϊςεων: α) Ο άκυκλοσ υδρογονάνκρακασ (A) ζχει 3 άτομα άνκρακα ςτο μόριό του και δεν αντιδρά με διάλυμα Br2 ςε CCl4. β) Θ ζνωςθ C3H6O (Β), κατά τθν οξείδωςι τθσ, δίνει ωσ τελικό προϊόν καρβοξυλικό οξφ. γ) Θ αλκοόλθ C3H8O (Γ) μπορεί να οξειδωκεί δίνοντασ ωσ τελικό προϊόν κετόνθ. (μονάδεσ 3) δ) Θ ζνωςθ C3H6O (Δ) δεν μπορεί να οξειδωκεί, χωρίσ διάςπαςθ τθσ ανκρακικισ τθσ αλυςίδασ. ε) Θ αλκοόλθ C3H8O (Ε) μπορεί να οξειδωκεί δίνοντασ ωσ τελικό προϊόν καρβοξυλικό οξφ. Να αιτιολογιςετε τισ απαντιςεισ ςασ. (μονάδεσ 1/3) 4. α) Να γράψετε τουσ ςυντακτικοφσ τφπουσ μίασ πρωτοταγοφσ, μίασ δευτεροταγοφσ και μίασ τριτοταγοφσ μονοςκενοφσ αλκοόλθσ. (μονάδεσ 6) β) Να γράψετε τισ χθμικζσ εξιςϊςεισ των δφο δυνατϊν τρόπων αωυδάτωςθσ τθσ αικανόλθσ. (μονάδεσ 6) 5. α) Να γράψετε το γενικό τφπο τθσ ομόλογθσ ςειράσ ςτθν οποία ανικει κακεμία από τισ ακόλουκεσ οργανικζσ ενϊςεισ: α) C4H8 , β) C4H10 και γ) C2H5ΟΘ . (μονάδεσ 6) β) Ποια από τισ παραπάνω ενϊςεισ μπορεί να αντιδράςει με Νa; (μονάδεσ 2) Να γράψετε τθ ςχετικι χθμικι εξίςωςθ και να ονομάςετε το προϊόν τθσ αντίδραςθσ (μονάδεσ 3+2)

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 34

6. Α) α) Να γράψετε και να ονομάςετε όλα τα άκυκλα ςυντακτικά ιςομερι που αντιςτοιχοφν ςτο μοριακό τφπο C4H9OΘ. (μονάδεσ 9) β) Κατά τθν επίδραςθ ζγχρωμου διαλφματοσ KMnO4 παρουςία Θ2SO4 ςε μια από τισ παραπάνω ιςομερείσ αλκοόλεσ δεν παρατθρικθκε καμία μεταβολι. Ποιοσ είναι ο ςυντακτικόσ τφποσ αυτισ τθσ αλκοόλθσ; Να αιτιολογιςετε τθν απάντθςθ ςασ.(μονάδεσ 5) Β) Δίνεται θ οργανικι ζνωςθ CH3CH2CΘ2OΘ (Α). Nα γράψετε: α) Σο όνομα τθσ Α και το Γενικό Μοριακό Σφπο τθσ ομόλογθσ ςειράσ ςτθν οποία ανικει. (μονάδεσ 4) β) Σο όνομα και το ςυντακτικό τφπο ενόσ ςυντακτικοφ ιςομεροφσ κζςθσ τθσ ζνωςθσ Α. (μονάδεσ 3) γ) Σουσ ςυντακτικοφσ τφπουσ και τα ονόματα των προϊόντων οξείδωςθσ τθσ Α. (μονάδεσ 6) Γ) Να γράψετε το ςυντακτικό τφπο και το όνοµα µιασ χθµικισ ζνωςθσ θ οποία να εµωανίηει µε τθ 1-βουτανόλθ ιςοµζρεια: i) αλυςίδασ, ii) κζςθσ(µονάδεσ 6) Να χαρακτθρίςετε κάκε µία από αυτζσ τισ τρείσ αλκοόλεσ ωσ πρωτοταγι ι δευτεροταγι ι τριτοταγι.(µονάδεσ 3) Να γράψετε ποια είναι τα προϊόντα οξείδωςθσ των πρωτοταγϊν και των δευτεροταγϊν αλκοολϊν.(µονάδεσ 4) Δ) Να γράψετε τουσ ςυντακτικοφσ τφπουσ των ενϊςεων: μεκυλο-1-προπανόλθ και 2-βουτανόλθ. (μονάδεσ 4) β) Να αναωζρετε μία ομοιότθτα και μία διαωορά που εμωανίηουν ςτισ χθμικζσ τουσ ιδιότθτεσ οι ενϊςεισ αυτζσ και να γράψετε τισ αντίςτοιχεσ ςχετικζσ χθμικζσ εξιςϊςεισ. (μονάδεσ 9) Ε) Δίνονται οι αλκοόλεσ: i) 1-βουτανόλθ, ii) 2- βουτανόλθ, iii) 2-μεκυλο-2-προπανόλθ α) Να δείξετε ότι είναι ςυντακτικά ιςομερείσ. (μονάδεσ 6) β) Να γράψετε τισ χθμικζσ εξιςϊςεισ των αντιδράςεων οξείδωςθσ των αλκοολϊν i και ii. (μονάδεσ 6) 7. Α) ΢ε δφο δοχεία Α και Β ξζρουμε ότι περιζχονται προπάνιο και προπζνιο αλλά δεν ξζρουμε ςε ποιο δοχείο περιζχεται ο κάκε υδρογονάνκρακασ. Να υποδείξετε ζναν τρόπο με τον οποίο κα μπορζςουμε να βροφμε το περιεχόμενο κάκε δοχείου. Αν θ διαδικαςία απαιτεί κάποια αντίδραςθ να γράψετε τθν χθμικι τθσ εξίςωςθ. (μονάδεσ 6) Β) Διακζτουμε τα αντιδραςτιρια: Νa2CO3, διάλυμα Br2 ςε CCl4, H2Ο.Εξθγείςτε πϊσ κα καταλάβουμε αν ςε μια ωιάλθ περιζχεται αικάνιο ι προπζνιο, γράωοντασ τθ χθμικι εξίςωςθ τθσ αντίδραςθσ που πραγματοποιείται. (μονάδεσ 4) 8. Α) Να γράψετε και να ονομάςετε όλα τα άκυκλα ςυντακτικά ιςομερι που αντιςτοιχοφν ςτο μοριακό τφπο C4H8O. (μονάδεσ 9) α) Ποια από τα παραπάνω ςυντακτικά ιςομερι οξειδϊνονται με ιπια οξειδωτικά μζςα και ποια είναι τα προϊόντα τθσ οξείδωςισ τουσ.(μονάδεσ 2+2) Β) Διακζτουμε ζνα μείγμα των τριϊν ιςομερϊν καρβονυλικϊν ενϊςεων που ζχουν μοριακό τφπο C4H8O. α) Να βρείτε τουσ ςυντακτικοφσ τφπουσ των καρβονυλικϊν ενϊςεων του μείγματοσ και να τισ ονομάςετε. (μονάδεσ 6+3) β) Ποιο ι ποια από τα παραπάνω ιςομερι οξειδϊνονται με ιπια οξειδωτικά μζςα όπωσ

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 35

τα διαλφματα Fehling και Tollens; (μονάδεσ 4) 9. Δίνονται οι ενϊςεισ: 2-μζκυλο-2-προπανόλθ, μεκανόλθ, προπανόνθ, α) Να γραωοφν οι ςυντακτικοί τφποι των ενϊςεων αυτϊν(μονάδεσ 3) β) Ποιεσ από τισ ενϊςεισ αυτζσ αντιδροφν: i) με Na, ii) με HCN(μονάδεσ 3) Να γραωοφν οι χθμικζσ εξιςϊςεισ των χθμικϊν αντιδράςεων που πραγματοποιοφνται (μονάδεσ 3 +2+2) 10. α) Να χαρακτθρίςετε τισ προτάςεισ που ακολουκοφν, οι οποίεσ αωοροφν ςτθ 2βουτανόλθ και ςτθ 2-μεκυλο-2-προπανόλθ, ωσ ςωςτζσ (΢) ι λανκαςμζνεσ (Λ); i) Και οι δφο μποροφν να οξειδωκοφν. ii) Και οι δφο μποροφν να προκφψουν ωσ κφρια προϊόντα τθσ προςκικθσ νεροφ ςε κατάλλθλο αλκζνιο. iii) Μόνο θ 2-βουτανόλθ αντιδρά με νάτριο.(μονάδεσ 3) β) Να αιτιολογιςετε τουσ χαρακτθριςμοφσ ςασ. (μονάδεσ 3+4+3) 11. Μια αλκοόλθ Α με μοριακό τφπο C3H7OH αωυδατϊνεται ςε κατάλλθλεσ ςυνκικεσ προσ το αλκζνιο Β, το οποίο με προςκικθ νεροφ δίνει ωσ κφριο προϊόν τθν αλκοόλθ Γ,που είναι ιςομερισ τθσ Α. α) Να προςδιορίςετε τουσ ςυντακτικοφσ τφπουσ των ενϊςεων Α, Β και Γ. (μονάδεσ 7) β) Να γράψετε τισ χθμικζσ εξιςϊςεισ των αντιδράςεων. (μονάδεσ 6) 12. Δίνονται τα ονόματα των παρακάτω οργανικϊν ενϊςεων: 1) 2-μεκυλοβουτάνιο 2) 2-μεκυλο-1-προπανόλθ 3) μεκυλοπροπανάλθ α) Να γράψετε τουσ ςυντακτικοφσ τφπουσ των παραπάνω ενϊςεων.(μονάδεσ 6) β) Να χαρακτθρίςετε τισ επόμενεσ προτάςεισ, που αναωζρονται ςτισ παραπάνω ενϊςεισ ωσ ΢ωςτζσ (΢) ι Λανκαςμζνεσ (Λ). i) Θ ομόλογθ ςειρά ςτθν οποία ανικει θ ζνωςθ 2) ζχει γενικό μοριακό τφπο CvH2v+2Ο. ii) Θ ζνωςθ2) εμωανίηει όξινο χαρακτιρα. (μονάδεσ 2) Να αιτιολογιςετε τισ απαντιςεισ ςασ. (μονάδεσ 2+3) 13. Δίνονται οι οργανικζσ ενϊςεισ: CH2=CH2 (A) και CH3CH2OH (B). Να χαρακτθρίςετε ωσ ςωςτζσ (΢) ι λανκαςμζνεσ (Λ) τισ παρακάτω προτάςεισ: α) θ ζνωςθ Β μπορεί με κατάλλθλο αντιδραςτιριο να δϊςει ωσ προϊόν τθν Α. β) θ ζνωςθ Α πολυμερίηεται. γ) και οι δφο ενϊςεισ αντιδροφν με Na. (μονάδεσ 3) Να αιτιολογιςετε το χαρακτθριςμό ςασ , γράωοντασ τισ ςχετικζσ χθμικζσ εξιςϊςεισ όπου είναι απαραίτθτο. (μονάδεσ 9) 14. Δίνονται τα ονόματα των παρακάτω οργανικϊν ενϊςεων: 1) μεκυλοπροπάνιο 2) μεκανάλθ 3) 2-βουτζνιο 4) 2-υδροξυπροπανικό οξφ (γαλακτικό οξφ) 5) 2-μεκυλο-2-προπανόλθ. α) Να γράψετε τουσ ςυντακτικοφσ τφπουσ των παραπάνω οργανικϊν ενϊςεων.(μονάδεσ 10) β) Να ςυμπλθρϊςετε τθν παρακάτω χθμικι εξίςωςθ: Θζρμανςθ τθσ ζνωςθσ 5) με πυκνό H2SO4 ςτουσ 1700C. (μονάδεσ 3) Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 36

Θζµα 4ο 1. ΢το εργαςτιριο διακζτουμε αικανόλθ και μια κορεςμζνθ δευτεροταγι αλκοόλθ Α. α) 9,2 g αικανόλθσ αντιδροφν πλιρωσ με περίςςεια νατρίου (Na). Να υπολογίςετε τον όγκο μετρθμζνο ςε STP του υδρογόνου (Θ2) ο οποίοσ κα παραχκεί από τθν παραπάνω αντίδραςθ. (μονάδεσ 6) β) Άλλα 9,2 g αικανόλθσ αωυδατϊνονται με κειικό οξφ ςτουσ 170 0C. Να υπολογίςετε τον όγκο μετρθμζνο ςε STP, του αλκενίου ο οποίοσ κα παραχκεί από τθν παραπάνω αντίδραςθ. (μονάδεσ 7) γ) Από τθν πλιρθ καφςθ 30 g τθσ αλκοόλθσ Α παράγονται 33,6 L διοξειδίου του άνκρακα (CO2) μετρθμζνα ςε STP. Να προςδιορίςετε τον ςυντακτικό τφπο τθσ αλκοόλθσ Α. (μονάδεσ 12) Δίνονται oι ςχετικζσ ατομικζσ μάηεσ: Ar(H)=1, Ar(C)=12, Ar(O)=16.

2. 7,4 g μιασ κορεςμζνθσ μονοςκενοφσ αλκοόλθσ (Α) καίγονται πλιρωσ οπότε παράγονται 8,96 L αερίου CO2 ςε STP. α. Ποιοσ είναι ο Μ.Σ. τθσ αλκοόλθσ (Α) και ποιοσ είναι ο ςυντακτικόσ τφποσ τθσ Α αν αυτι δεν μπορεί να οξειδωκεί; (μονάδεσ 9) β. 0,1 mol από τθν αλκοόλθ (Α) αντιδρά με Na. Να υπολογίςετε τον όγκο του εκλυόμενου αερίου (ςε L STP)(μονάδεσ 9) γ. Να γράψετε τθ χθμικι εξίςωςθ τθσ αντίδραςθσ ςχθματιςμοφ τθσ αλκοόλθσ (Α) από το αντίςτοιχο αλκζνιο. (μονάδεσ 7) Δίδονται Ar(C)=12, Ar(H)=1, Ar(O)=16 3. Διακζτουμε 24 g κορεςμζνθσ μονοςκενοφσ αλκοόλθσ Α τθν οποία χωρίηουμε ςε δφο ίςα μζρθ. Tο 1ο μζροσ τθσ Α καίγεται πλιρωσ οπότε παράγονται 26,4 g CO2. Σο 2ο μζροσ τθσ Α οξειδϊνεται ςε κατάλλθλεσ ςυνκικεσ και δίνει τθν κετόνθ Β. α) Να προςδιορίςετε το μοριακό τφπο τθσ αλκοόλθσ Α κακϊσ και τθ μάηα των ςχθματιηόμενων υδρατμϊν. (9+6 μονάδεσ) β) Να βρείτε το ςυντακτικό τφπο τθσ αλκοόλθσ Α και τθ μάηα (ςε g) τθσ κετόνθσ Β που παράχκθκε. (5+5 μονάδεσ) Δίνονται οι ςχετικζσ ατομικζσ μάηεσ των ςτοιχείων: Ar(C)=12, Ar(H)=1, Ar(O)=16.

4. ΢ε ζνα χθμικό εργαςτιριο διακζτουμε δφο ιςομερείσ αλκοόλεσ Α και Β. α) 30 g από τθν αλκοόλθ Α οξειδϊνονται πλιρωσ και μασ δίνουν x g προπανόνθσ (CH3COCH3). Να υπολογίςετε το x και να προςδιορίςετε τουσ ςυντακτικοφσ τφπουσ των δφο αλκοολϊν Α και Β. (μονάδεσ 13) β) 60 g ιςομοριακοφ μείγματοσ των δφο αλκοολϊν Α και Β αντιδροφν πλιρωσ με περίςςεια νατρίου (Na). Να υπολογίςετε τον όγκο μετρθμζνο ςε STP του υδρογόνου (Θ2) ο οποίοσ κα παραχκεί από τισ δφο παραπάνω αντιδράςεισ. (μονάδεσ 12) Δίνονται oι ςχετικζσ ατομικζσ μάηεσ: Ar(H)=1, Ar(C)=12, Ar(O)=16.

5. α) Για τθν υδρογόνωςθ 11,2 g ενόσ αλκενίου Α απαιτοφνται 0,4 g Θ2 και παράγεται το αλκάνιο Β. Να βρείτε τον μοριακό τφπο του αλκενίου Α. (μονάδεσ 10) β) Πόςα L οξυγόνου (O2) μετρθμζνα ςε STP απαιτοφνται για τθν πλιρθ καφςθ τθσ ποςότθτα του αλκανίου Β που παράχκθκε; (μονάδεσ 7) Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 37

γ) Σο αλκζνιο Α αντιδρά με υδρατμοφσ ςε κατάλλθλεσ ςυνκικεσ και δίνει ωσ κφριο προϊόν τθν αλκοόλθ Γ, θ οποία δεν οξειδϊνεται ςε ςυνικεισ οξειδωτικζσ ςυνκικεσ. Να προςδιορίςετε το ςυντακτικό τφπο των ενϊςεων Α και Γ. (μονάδεσ 8) Δίνονται οι ςχετικζσ ατομικζσ μάηεσ: Ar(C)=12 , Ar(H)=1.

6. α) Μια ποςότθτα 0,2 mol κορεςµζνθσ µονοςκενοφσ αλκοόλθσ Α αωυδατϊνεται πλιρωσ παρουςία πυκνοφ H2SO4 ςτουσ 170 0 C οπότε παράγονται 8,4 g µιασ οργανικι ζνωςθσ Β που είναι το µοναδικό οργανικό προϊόν. Θ οργανικι ζνωςθ Β µπορεί να αποχρωµατίςει διάλυµα Br2 ςε τετραχλωράνκρακα. Να προςδιορίςετε τουσ µοριακοφσ τφπουσ τθσ αλκοόλθσ A και τθσ ζνωςθσ Β. (µονάδεσ 13) β) Ποςότθτα 24 g µιασ άλλθσ αλκοόλθσ µε µοριακό τφπο C3H7OH, καίγεται πλιρωσ µε τθν ακριβϊσ απαιτοφµενθ ποςότθτα Ο2 . Να υπολογίςετε τθ µάηα του νεροφ που παράγεται. (µονάδεσ 12) ∆ίνονται οι ςχετικζσ ατοµικζσ µάηεσ Αr(H)=1, Αr (C)=12, Αr (Ο)=16.

7. Θ μάηα του οξυγόνου (Ο) είναι τετραπλάςια τθσ μάηασ του υδρογόνου (Θ) ςτο μόριο μίασ κορεςμζνθσ μονοςκενοφσ αλκοόλθσ α) Να βρείτε το ςυντακτικό τφπο τθσ αλκοόλθσ. β) Γίνεται πλιρθσ καφςθ 0,2 mol αυτισ τθσ αλκοόλθσ με τθν απαιτοφμενθ ποςότθτα οξυγόνου (O2). Να υπολογίςετε τθ μάηα ςε g του παραγόμενου H2O και τον όγκο του CO2 ςε STP. γ) Να υπολογίςετε τον όγκο ςε L αερίου υδρογόνου (H2), μετρθμζνα ςε STP, ο οποίοσ παράγεται από τθν πλιρθ αντίδραςθ 0,2 mol αυτισ τθσ αλκοόλθσ μενάτριο (Na). (μονάδεσ 4+12+9) Δίνονται οι ςχετικζσ ατομικζσ μάηεσ: Ar (C)=12, Ar (H)=1, Ar (O)=16 8. Για τον προςδιοριςμό του ςυντακτικοφ τφπου μιασ κορεςμζνθσ μονοςκενοφσ αλκοόλθσ Α δίνονται τα παρακάτω ςτοιχεία: i) ποςότθτα τθσ αλκοόλθσ A με πλιρθ οξείδωςθ παράγει 0,5 mol ενόσ προϊόντοσ Β το οποίο ςτθ ςυνζχεια μπορεί να οξειδωκεί ςε οξφ. ii) με κζρμανςθ 2 mol τθσ αλκοόλθσ Α ςτουσ 170 0C, παρουςία H2SO4, παράγεται αλκζνιο Γ με Μr=42. Να βρείτε: α) τουσ ςυντακτικοφσ τφπουσ των ενϊςεων Α, Β και Γ. (μονάδεσ 13) β) τθ μάηα (ςε g) των Β και Γ. (μονάδεσ 12) Δίνονται οι ςχετικζσ ατομικζσ μάηεσ: Ar(C)=12, Ar(O)=16, Ar(Θ)=1.

9. Για τισ οργανικζσ ενϊςεισ Α και Β δίνονται οι εξισ πλθροωορίεσ: Θ οργανικι ζνωςθ Α είναι κορεςμζνθ μονοςκενισ και πρωτοταγισ αλκοόλθ με 8 άτομα υδρογόνου ςτο μόριό τθσ. Θ οργανικι ζνωςθ Β είναι κορεςμζνθ μονοςκενισ και δευτεροταγισ αλκοόλθ για τθν οποία ιςχφει ότι θ μάηα του οξυγόνου ςτο μόριό τθσ είναι διπλάςια από τθν μάηα του υδρογόνου ςτο μόριό τθσ. α) Να προςδιορίςετε τουσ ςυντακτικοφσ τφπουσ των οργανικϊν ενϊςεων Α και Β.(μονάδεσ 3+5) Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 38

β) Μάηα 6 g τθσ ζνωςθσ Α καίγονται πλιρωσ. Να υπολογίςετε τθν μάηα, ςε g, του παραγόμενου νεροφ. (μονάδεσ 8) γ) Μάηα 24 g τθσ ζνωςθσ Β αντιδροφν με περίςςεια μεταλλικοφ Na. Να υπολογίςετε τον όγκο, ςε L ςε STP, του παραγόμενου αερίου. (μονάδεσ 9) Δίνονται: Ar(H)=1 , Ar(O)=16 , Ar(C)=12.

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 39

Οξζα Αηζακηθό μλύ/(Κανβμλοιηθά μλέα) Παλαζζενέμ 1. Απσ κιείδπζγ ηγμ αεδαθσηγμ (Βεκμγξαθεζά ζαε ελααζηγλεαζά) CH3CH2 OH  O2  CH3COOH  H2O

2. Βεκμγξαθεζά: α. Καηαηνηεζή κιείδπζγ αηζαθίπθ ΰ. Καηαηνηεζή κιείδπζγ αζεηαηδεςδγμ 1 CH3CHO  O2  CH3 COOH 2

α. Απσ μεδαθσηγ με επίδλαζγ CO. δ. Σα αθυηελα μέηγ ηγμ ζεελάμ απσ βπεζά ή θνηεζά ηίπγ 3. Με νδλσηνζγ ηκν CH3CN (ελααζηγλεαζά) 

H CH3CN  2H2 O   CH3COOH  NH3  

Υγμεζέμ Ιδεσηγηεμ 1. Αθηεδλκτθ με ΰάζεεμ ζαε ΰαζεζά κιείδεα RCOOH  NaOH  RCOONa  H2O 2RCOOH  CaO  (RCOO)2 Ca  H2O

2. Δεαζπκτθ ηα αθδλαζεζά άηαηα (ξαλαζηγλεζηεζά αθηίδλαζγ) 2RCOOH  Na 2 CO3  2RCOONa  CO2  H2 O

3. Αθηεδλκτθ με μέηαηηα γηεζηλκδεηεζσηελα ηκν Η2 RCOOH  Mg  (RCOO)2 Mg  H2

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 40

4. Αθηεδλκτθ με αηζκσηεμ (εζηελκπκίγζγ)   RCOOR ' H2O RCOOH  R 'OH  

Γαιαθηηθό μλύ Παλαζζενέμ 1. Γαηαζηεζή βτμπζγ ζαζξάλπθ  C6 H12 O6   2CH3 C HCOOH |

OH

2. Απσ ηγθ αζεηαηδεςδγ με ηγθ ζναθεδλεζή ζτθδεζγ 2H2 O CH3  C H  H  CN  CH3 C HCN   CH3 C HCOOH  NH3 H ||

|

|

O

OH

OH

Υγμεζέμ εδεσηγηεμ 1. Ιδεσηγηεμ κιέκμ α. Γικνδεηέλπζγ (π.ξ. με NaOH) ΰ. Γζηελκπκίγζγ (π.ξ. με CH3COH) 2. Ιδεσηγηεμ αηζκσηγμ α. Γζηελκπκίγζγ (π.ξ. με CH3COOH) ΰ. Οιείδπζγ ζε πνλκζηαθνηεζσ (ζεηκπλκπαθεζσ)

Τρϊπεζα θεμϊτων Θζμα 2ο 1. Να ςυμπλθρϊςετε τισ επόμενεσ χθμικζσ εξιςϊςεισ: CH3CΟOH + Na2CO3  (μονάδεσ 3) 

CH3COOH + CH3CH2OH

H  

(μονάδεσ 3)

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 41



H  

CH3CH2COOH + CH3OH (μονάδεσ 4) HCOOH + Na (μονάδεσ 3) CH3COOH + NaOH → (μονάδεσ 3) CH3COOH + CaO → (μονάδεσ 4) αικανικό οξφ + αικανόλθ  πλιρθσ καφςθ του μεκανικοφ οξζοσ (μονάδεσ 4) προςκικθ Na2CO3 ςε αικανικό οξφ (μονάδεσ 5) CH3COOH + Mg (μονάδεσ 3). Να γράψετε τα ονόματα των προϊόντων τθσ αντίδραςθσ (μονάδεσ 2) 2. Να χαρακτθρίςετε τισ παρακάτω προτάςεισ ωσ ςωςτζσ (΢) ι λανκαςμζνεσ (Λ) α) Με αικανολικι ηφμωςθ τθσ γλυκόηθσ(C6H12O6) παίρνουμε αικανικό οξφ (CH3COOH). β) Θ 2-προπανόλθ οξειδϊνεται ςε οξφ. γ) Σο αικανικό οξφ αντιδρά με το Mg. δ) Με τθν επίδραςθ αικανικοφ οξζοσ ςε ανκρακικό νάτριο (Na2CO3) εκλφεται CO2. ε) Σο αικανικό οξφ μπορεί να αντιδράςει με NaOH. η) Σα καρβοξυλικά οξζα αντιδροφν με Na2CO3 και εκλφεται αζριο. θ) Κατά τθν παραςκευι του γιαουρτιοφ ι άλλων γαλακτοκοµικϊν προϊόντων (ξινόγαλα κ.α.) ςυντελείται αλκοολικι ηφµωςθ. κ)Κατά τθν αλκοολικι ηφµωςθ µετατρζπεται θ λακτόηθ ςε γαλακτικό οξφ. ι) Θ ζνωςθ CΘ3-CH2-COOH αντιδρά με Νa. κ) Θ οργανικι ζνωςθ CH3COOH αλλάηει το χρϊμα οριςμζνων δεικτϊν. λ) Από τθν αντίδραςθ οξζοσ με αλκοόλθ ςχθματίηεται εςτζρασ. μ)Σο αικανικό οξφ (CH3CΟΟH) δεν αντιδρά με οξείδιο του αςβεςτίου (CaΟ) ν) Σο προπανικό οξφ (CH3CH2COOH) μπορεί να αντιδράςει με NaOH και με CaO. ξ) Θ ζνωςθ CH3-COOH είναι το ξφδι. Να αιτιολογιςετε τισ απαντιςεισ ςασ. (μονάδεσ 1/3) 3. ΢ε ποια ομόλογθ ςειρά ανικει κάκε μία από τισ παρακάτω ενϊςεισ; α) CH3-CH2-OH β) H-COOH γ) CH3-C≡CH δ)CΘ3-CΘ=Ο (μονάδεσ 8) Β. Ποια από τισ παραπάνω ενϊςεισ αντιδρά με Na2CO3; (μονάδα 1) Να αιτιολογιςετε τθν απάντθςι ςασ. (μονάδεσ 3) 4. Διακζτουμε τρεισ οργανικζσ ενϊςεισ: αικάνιο, αικίνιο και αικανικό οξφ. Να αναωζρετε ποια ι ποιεσ από αυτζσ αντιδροφν: α) με νάτριο (Na), β) με ανκρακικό νάτριο (Na2CO3). (μονάδεσ 3) Να γράψετε τισ χθμικζσ εξιςϊςεισ των αντιδράςεων οι οποίεσ γίνονται. (μονάδεσ 9) 5. H ζνωςθ Α ζχει μοριακό τφπο C4H9OΘ. α) Δεδομζνου ότι θ Α ςε κατάλλθλεσ ςυνκικεσ οξειδϊνεται προσ τθν οργανικι ζνωςθ Β, θ οποία δεν ζχει όξινο χαρακτιρα, να προςδιορίςετε τον ςυντακτικό τφπο τθσ ζνωςθσ Α και να τθν ονομάςετε. (μονάδεσ 6) β) Ποιοσ είναι ο ςυντακτικόσ τφποσ ζνωςθσ Γ θ οποία παρουςιάηει ιςομζρεια κζςθσ με τθν Α. Να γράψετε τθν αντίδραςθ οξείδωςθσ τθσ Γ και να εξθγιςετε αν το προϊόν τθσ οξείδωςθσ αυτισ παρουςιάηει ι όχι όξινο χαρακτιρα. (μονάδεσ 2+3+2) Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 42

6. Δίνονται οι ςυντακτικοί τφποι των οργανικϊν ενϊςεων: I) CH3-CH2-CH2-Br

II) III) CH3COOH

IV)

V) α) Να γράψετε τα ονόματα των παραπάνω ενϊςεων. (μονάδεσ 5) β) Να χαρακτθρίςετε τισ επόμενεσ προτάςεισ, που αναωζρονται ςτισ παραπάνω ενϊςεισ ωσ ΢ωςτζσ ι Λανκαςμζνεσ. i) Θ ζνωςθ V) οξειδϊνεται χωρίσ διάςπαςθ τθσ ανκρακικισ τθσ αλυςίδασ. ii) Θ ζνωςθ III) αντιδρά με αικανόλθ.(μονάδεσ 2) Να αιτιολογιςετε τισ απαντιςεισ ςασ. (μονάδεσ 2+3) 7. Δίνονται τα ονόματα των παρακάτω οργανικϊν ενϊςεων: I) προπίνιο II) 2-μεκυλο-2-προπανόλθ III) μεκυλοπροπανικό οξφ α) Να γράψετε τουσ ςυντακτικοφσ τφπουσ των παραπάνω ενϊςεων. (μονάδεσ 6) β) Να χαρακτθρίςετε τισ επόμενεσ προτάςεισ, που αναωζρονται ςτισ παραπάνω ενϊςεισ ωσ ΢ωςτζσ (΢) ι Λανκαςμζνεσ (Λ). i) Θ ομόλογθ ςειρά ςτθν οποία ανικει θ ζνωςθ II) ζχει γενικό μοριακό τφπο CvH2v+2Ο. ii) Θ ζνωςθ III) εμωανίηει όξινο χαρακτιρα.(μονάδεσ 2) Να αιτιολογιςετε τισ απαντιςεισ ςασ. (μονάδεσ 2+3) 8. Διακζτουμε τα αντιδραςτιρια: ΝaOH, διάλυμα Br2 ςε CCl4, KMnO4. Εξθγείςτε πϊσ κα καταλάβουμε αν ςε μια ωιάλθ περιζχεται αικίνιο ι προπάνιο, γράωοντασ τθ χθμικι εξίςωςθ τθσ αντίδραςθσ που πραγματοποιείται. (μονάδεσ 7) 9. Δίνονται οι ςυντακτικοί τφποι των οργανικϊν ενϊςεων:

1)

2)

3)

4) 5) α) Να γράψετε τα ονόματα των παραπάνω ενϊςεων. (μονάδεσ 5) Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 43

β) Να χαρακτθρίςετε τισ επόμενεσ προτάςεισ, που αναωζρονται ςτισ παραπάνω ενϊςεισ ωσ ΢ωςτζσ ι Λανκαςμζνεσ. i) Θ ζνωςθ 3) οξειδϊνεται χωρίσ διάςπαςθ τθσ ανκρακικισ τθσ αλυςίδασ. ii) Θ ζνωςθ 5) αντιδρά με αικανόλθ.(μονάδεσ 2) Να αιτιολογιςετε τισ απαντιςεισ ςασ. (μονάδεσ 2+3) 10. Να γράψετε τισ χθμικζσ εξιςϊςεισ (αντιδρϊντα, προϊόντα και ςυντελεςτζσ) των παρακάτω αντιδράςεων: α) αλκοόλικθ ηφμωςθ τθσ γλυκόηθσ (C6H12O6) παρουςία του ενηφμου ηυμάςθ. β) προςκικθ νεροφ ςτο αικζνιο παρουςία οξζοσ. γ) πλιρθσ καφςθ του μεκανικοφ οξζοσ με οξυγόνο.(μονάδεσ 12) 11. Δίνονται τα ονόματα των παρακάτω οργανικϊν ενϊςεων: 1) 2-μεκυλοβουτάνιο 2) 2-μεκυλο-1-προπανόλθ 3) μεκυλοπροπανάλθ α) Να γράψετε τουσ ςυντακτικοφσ τφπουσ των παραπάνω ενϊςεων. (μονάδεσ 6) β) Να χαρακτθρίςετε τισ επόμενεσ προτάςεισ, που αναωζρονται ςτισ παραπάνω ενϊςεισ ωσ ΢ωςτζσ (΢) ι Λανκαςμζνεσ (Λ). i) Θ ομόλογθ ςειρά ςτθν οποία ανικει θ ζνωςθ 2) ζχει γενικό μοριακό τφπο CvH2v+2Ο. ii) Θ ζνωςθ2) εμωανίηει όξινο χαρακτιρα. (μονάδεσ 2) Να αιτιολογιςετε τισ απαντιςεισ ςασ. (μονάδεσ 2+3) 12.Α. ΢ε ποια ομόλογθ ςειρά ανικει κάκε μία από τισ παρακάτω ενϊςεισ; α)CH3-OH β)CH3-COOH γ)CH3-CH=CH2 δ)CΘ3-CΘ=Ο (μονάδεσ 8) Β. Ποια από τισ παραπάνω ενϊςεισ αντιδρά με μαγνιςιο; (μονάδα 1) Να αιτιολογιςετε τθν απάντθςι ςασ. (μονάδεσ 3) 13. Να γράψετε τουσ ςυντακτικοφσ τφπουσ των παρακάτω οργανικϊν ενϊςεων: α) Θ ζνωςθ με μοριακό τφπο C4H8 (Α) με προςκικθ HCl /Θ2Ο δίνει ζνα μοναδικό προϊόν. β) Θ ζνωςθ με μοριακό τφπο C2H6O (Β) αντιδρά με νάτριο και ελευκερϊνει Θ2. γ) Θ ζνωςθ με μοριακό τφπο C3H6O2 /C2H4O2 (Γ) αντιδρά με Νa2CO3 και ελευκερϊνει CO2. (μονάδεσ 3) Να αιτιολογιςετε τισ απαντιςεισ ςασ. (μονάδεσ 3+3+4) 14. Δίνονται οι ενϊςεισ: αικίνιο, αικάνιο, αικανικό οξυ. α) Ποιζσ από αυτζσ αντιδροφν: i) με Na, ii) με Br2(μονάδεσ 3) β) Να γραωοφν οι χθμικζσ εξιςϊςεισ των αντιδράςεων (μονάδεσ 9)

Θζµα 4ο 1. ΢ε ζνα χθμικό εργαςτιριο διακζτουμε 1-προπανόλθ (CH3CΘ2CΘ2OH) και ζνα κορεςμζνο μονοκαρβοξυλικό οξφ Α. α) 30 g από τθν 1-προπανόλθ καίγονται τζλεια. Πόςοσ όγκοσ ςε L, μετρθμζνοσ ςε STP, διοξειδίου του άνκρακα (CO2) κα παραχκεί; (μονάδεσ 8) β) 60 g τθσ 1-προπανόλθσ οξειδϊνονται πλιρωσ και παράγουν το κορεςμζνο μονοκαρβοξυλικό οξυ Α. Να υπολογίςετε τα g του παραγόμενου οξζοσ Α. (μονάδεσ 8)

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 44

γ) 14,8 g του κορεςμζνου μονοκαρβοξυλικοφ οξζοσ Α αντιδροφν με περίςςεια Na2CO3. Πόςοσ όγκοσ ςε L, μετρθμζνοσ ςε STP, διοξειδίου του άνκρακα κα παραχκεί;(μονάδεσ 9) Δίνονται oι ςχετικζσ ατομικζσ μάηεσ: Ar(H)=1, Ar(C)=12, Ar(O)=16.

2. α) Πόςθ μάηα ςε g αλκοόλθσ Α κα παραχκοφν με προςκικθ νεροφ παρουςία οξζοσ ςε 14 g αικενίου (CH2=CH2); (μονάδεσ 8) β) Πόςθ μάηα ςε g οξζοσ Β κα παραχκοφν αν οξειδϊςουμε πλιρωσ 46 g αλκοόλθσ Α; (μονάδεσ 8) γ) 60 g του οξζοσ Β αντιδροφν πλιρωσ με τθν απαιτοφμενθ ποςότθτα μαγνθςίου (Mg). Πόςοσ είναι ο όγκοσ ςε L του υδρογόνου (H2) ο οποίοσ κα παραχκεί από τθν αντίδραςθ αυτι μετρθμζνοσ ςε STP; (μονάδεσ 9) Δίνονται oι ςχετικζσ ατομικζσ μάηεσ: Ar(H)=1, Ar(C)=12, Ar(O)=16.

3. Ζνα ομογενζσ μείγμα (Α) περιζχει 0,2 mol CH3COOH και 0,3 mol CH3CH2COOH. α) Πόςθ μάηα (ςε g) NaOH απαιτείται για τθν εξουδετζρωςθ του μείγματοσ (Α); β) Πόςοσ όγκοσ αερίου (ςε L και ςε STP) παράγεται κατά τθν αντίδραςθ του μείγματοσ (Α) με τθν ακριβϊσ απαιτοφμενθ ποςότθτα Mg; γ) Πόςα mol αερίου παράγονται κατά τθν αντίδραςθ του μείγματοσ (Α) με τθν ακριβϊσ απαιτοφμενθ ποςότθτα Na2CO3; Δίνονται οι ςχετικζσ ατομικζσ μάηεσ: Ar(H)=1, Ar(O)=16, Ar(Na)= 23 4. H ζνωςθ Α ζχει χθμικό τφπο CνΘ2ν+1ΟΘ. Όταν καοφν πλιρωσ 10 g τθσ Α παράγονται 11,2 L CO2 ςε STP. α) Να βρείτε το μοριακό τφπο τθσ ζνωςθσ Α. (μονάδεσ 12) β) Ποςότθτα τθσ Α οξειδϊνεται πλιρωσ και λαμβάνεται το καρβοξυλικό οξφ Β. Να προςδιορίςετε το ςυντακτικό τφπο τθσ ζνωςθσ Α. (μονάδεσ 5) γ) Πόςα g υδροξειδίου του νατρίου (ΝaΟΘ) απαιτοφνται για τθν πλιρθ εξουδετζρωςθ 7,4 g του καρβοξυλικοφ οξζοσ Β; (μονάδεσ 8) Δίνονται οι ςχετικζσ ατομικζσ μάηεσ: Ar(Na)=23, Ar(C)=12, Ar(O)=16 και Ar(H)=1.

5. 4,4 g κορεςμζνου μονοκαρβοξυλικοφ οξζοσ εξουδετερϊνονται πλιρωσ με 2 g NaOH. α) Να βρεκεί ο μοριακόσ τφποσ και ο ςυντακτικόσ τφποσ του οξζοσ, αν γνωρίηετε ότι ζχει διακλαδιςμζνθ αλυςίδα.(μονάδεσ 13) β)Σο παραπάνω οξφ αντιδρά πλιρωσ με 53 g Na2CO3. Να υπολογιςτεί ο όγκοσ (ςε L) του αερίου που παράγεται ςε STP.(μονάδεσ 12) Δίνονται οι ςχετικζσ ατομικζσ μάηεσ: Αr(C)=12, Αr(H)=1 Αr(Ο)=16, Αr(Na)=23.

6. Μάηα 36 g αικανικοφ οξζοσ χωρίηεται ςε δφο ίςα μζρθ. Σο 1ομζροσ διαλφεται ςε νερό και μετά εξουδετερϊνεται πλιρωσ με διάλυμα NaOH 10% w/v. Σο 2ομζροσ αντιδρά με περίςςεια Na2CO3 οπότε εκλφεται αζριο Χ. α) Να υπολογίςετε τον όγκο του διαλφματοσ NaOH που απαιτικθκε για τθν εξουδετζρωςθ του 1ου μζρουσ του αικανικοφ οξζοσ. (μονάδεσ 10) β) Να υπολογίςετε τον όγκο του αερίου Χ που εκλφκθκε (ςε STP) και τθ μάηα του άλατοσ που παράχκθκε. (μονάδεσ 10+5) γ) Οριςμζνθ ποςότθτα από το παραπάνω οξφ αντιδρά με κορεςμζνθ μονοςκενι αλκοόλθ (Α), οπότε προκφπτει οργανικι ζνωςθ (Β) που ζχει ςχετικι μοριακι μάηα, Mr=102. Αν θ Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 45

αλκοόλθ (Α) μπορεί να οξειδωκεί ςε κετόνθ να προςδιορίςετε τουσ ςυντακτικοφσ τφπουσ των ενϊςεων (Α) και (Β). (μονάδεσ 15) Δίνονται: Ar(H)=1 , Ar(O)=16 , Ar(C)=12 7. α) Όγκοσ αλκενίου ίςοσ µε 4,48 L (ςε STP), αντιδρά µε Θ2Ο (g), ςε κατάλλθλεσ ςυνκικεσ και µετατρζπεται πλιρωσ ςε 9,2 g χθµικισ ζνωςθσ Χ. Να προςδιορίςετε το µοριακό τφπο του αλκενίου και τθσ ζνωςθσ Χ (µονάδεσ 12) β) Ποςότθτα CH3CH2CH2OH ίςθ µε 6,0 g οξειδϊνεται πλιρωσ και παράγεται οργανικι ζνωςθ Ψ. Να υπολογίςετε τθν ποςότθτα (ςε mol) του NaOH που απαιτείται για τθν πλιρθ εξουδετζρωςθ όλθσ τθσ ποςότθτασ τθσ ζνωςθσ Ψ.(µονάδεσ 13) ∆ίνονται οι ςχετικζσ ατοµικζσ µάηεσ Αr(H)=1, Αr (C)=12, Αr (Ο)=16.

8. Για τισ οργανικζσ ενϊςεισ Α και Β δίνονται οι εξισ πλθροωορίεσ: Θ ζνωςθ Α είναι ζνα κορεςμζνο μονοκαρβοξυλικό οξφ με 3 άτομα άνκρακα ςτο μόριό του.

H ζνωςθ Β είναι μία κορεςμζνθ μονοςκενισ αλκοόλθ , για τθν οποία ιςχφει ότι ποςότθτα τθσ αλκοόλθσ αυτισ ίςθ με 0,25 mol ηυγίηει 15 g. α) 14,8 g τθσ ζνωςθσ Α αντιδροφν πλιρωσ με Na2CO3. Να υπολογίςετε τον όγκο του παραγόμενου αερίου ςε STP ςυνκικεσ. (μονάδεσ 10) β) Να προςδιορίςετε τον μοριακό τφπο τθσ ζνωςθσ Β. (μονάδεσ 8) γ) 12 g τθσ ζνωςθσ Β καίγονται πλιρωσ με τθν απαιτοφμενθ ποςότθτα Ο2. Να προςδιορίςετε τον όγκο (ςε L ςε STP ςυνκικεσ), του οξυγόνου που απαιτείται για τθν καφςθ. (μονάδεσ 7) Δίνονται: Ar(H)=1 , Ar(O)=16 , Ar(C)=12 9. Θ μάηα του οξυγόνου (Ο) είναι οκταπλάςια τθσ μάηασ του υδρογόνου (Θ) ςτο μόριο ενόσ κορεςμζνου μονοκαρβοξυλικοφ οξζοσ. α) Να βρείτε το ςυντακτικό τφπο του οξζοσ. (μονάδεσ 5) β) Γίνεται πλιρθσ αντίδραςθ 0,5 mol NaΟΘ με τθν απαιτοφμενθ ποςότθτα αυτοφ του οξζοσ. Να υπολογίςετε τθ μάηα ςε g του παραγόμενου άλατοσ του οξζοσ. (μονάδεσ 8) γ) Γίνεται πλιρθσ αντίδραςθ 0,4 mol Na2CO3 με τθν απαιτοφμενθ ποςότθτα αυτοφ του οξζοσ. Να υπολογίςετε τθ μάηα ςε g του παραγόμενου άλατοσ του οξζοσ και τον όγκο του CO2 ςε STP. (μονάδεσ 12) Δίνονται οι ςχετικζσ ατομικζσ μάηεσ: Ar (C)=12, Ar (H)=1, Ar (O)=16, Ar (Νa)=23 10. Για τισ οργανικζσ ενϊςεισ Α και Β δίνονται οι εξισ πλθροωορίεσ: Θ ζνωςθ Α είναι το 2ο μζλοσ τθσ ομόλογθσ ςειράσ των κορεςμζνων μονοκαρβοξυλικϊν οξζων, ενϊ θ ζνωςθ Β είναι κορεςμζνθ μονοςκενισ και πρωτοταγισ αλκοόλθ. α) Μάηα 12 g τθσ ζνωςθσ Α αντιδροφν πλιρωσ με Mg. Να υπολογίςετε τα mol του παραγόμενου άλατοσ, κακϊσ και τον όγκο (ςε L και ςε STP) του παραγόμενου αερίου. (μονάδεσ 12) β) Μάηα 12 g τθσ ζνωςθσ Β αντιδροφν με τθν απαιτοφμενθ για πλιρθ αντίδραςθ ποςότθτα μεταλλικοφ νατρίου, οπότε παράγονται 2,24 L αερίου μετρθμζνα ςε STP. Να προςδιορίςετε τον μοριακό και τον ςυντακτικό τφπο τθσ ζνωςθσ Β. (μονάδεσ 13) Δίνονται: Ar(H)=1 , Ar(O)=16 , Ar(C)=12

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 46

ΑΝΣΙΔΡΑ΢ΓΙ΢ ΠΡΟ΢ΘΗΚΗ΢

Πναγμαημπμημύκηαη: ζε αηζέθεα (-C=C-), αηζίθεα (-CC-), ζαλΰκθνηεζέμ ( C=O αηδείδεμ, ζεησθεμ), θεηλίηεα

(-CN). Οε αθηεδλάζεεμ πλκζδήζγμ είθαε αεθεζά

ειυδελμεμ αθηεδλάζεεμ (ΔΗ < 0).

1. Πνμζζήθε ζημ δηπιό δεζμό Γεκηθό ζπήμα:

A B   C=C + AB  - C–C  ΢ηεμ αθηεδλάζεεμ πλκζδήζγμ ηκεπσθ ηα δτκ μέλγ ηκν αθηεδλαζηγλίκν πλκζδήζγμ ΑΒ, πλκζηίδεθηαε ζηα άηκμα C, ηκ Α εθυθεηαε με ηκθ έθαθ άθδλαζα ζαε ηκ Β με ηκθ άηηκ. Γθανμμγέξ πνμζζήθεξ ζημ δηπιό δεζμό α. Τδνμγόκμο.

CH3CH=CH2 + H2 Ni / Pd CH3CH2  CH3 Pt

β. Αιμγόκμο Υ2: F2 , Cl2 , Br2 , I2 CCl4 CH3CH=CH2 + Br2 Tκ δεάηνμα ηκν

Br2

CH3CHCH2   Br Br ζε δεαητηγ CCl4 είθαε ζαζηαθέλνδλκ. Αθ αίθεε πλκζδήζγ

αηζεθίκν ζαε έξκνμε πηήλγ αθηίδλαζγ ηκν Br2 ,ησηε ηκ δεάηνμα απκξλπμαηίβεηαε. Αθάηκαεμ

αθηεδλάζεεμ

πλκζδήζγμ

με

Br2

δίθκνθ

ζαε

άηηκε

αζσλεζηκε

νδλκακθάθδλαζεμ. Γεθεζσηελα, γ πλκζδήζγ Br2 απκηεηεί έθα απησ ελααζηγλεαζσ έηεαξκ ηγμ αζκλεζησηγηαμ, ζαδυμ γ ειαθάθεζγ ηγμ ζσζζεθγμ ξλκεάμ ηκν Br 2 ζγμαίθεε σηε γ έθπζγ είθαε αζσλεζηγ. γ. Τδναιμγόκμο ΗΥ : HI , HBr, HCl CH3CH=CH2

+ HCl 

CH3CH-CH3 (ζτλεκ πλκρσθ ησαπ Μarkovnikov)

 Cl H πλκζδήζγ αθηεδλαζηγλίκν ΗΥ αίθεηαε ζτμθπθα με ηκθ ζαθσθα Μarkovnikov: σηαθ έθα μσλεκ ΑΒ πλκζηίδεηαε ζηκ δεπησ δεζμσ εθσμ μγ ζνμμεηλεζκτ αηζεθίκν ηκ ζτλεκ πλκρσθ ηγμ αθηίδλαζγμ είθαε ανησ πκν πλκζτπηεε απσ ηγθ πλκζδήζγ ηκν δεηεζκτ ημήμαηκμ (ηκ κπκίκ είθαε ζνθήδπμ Η+) ζηκθ άθδλαζα με ηα πελεζζσηελα νδλκασθα. Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 47

Δγηαδή ηκ Η εθυθεηαε με ηκθ C ηκν δεπηκτ δεζμκτ πκν έξεε ηα πελεζζσηελα Η (κ “πηκτζεκμ” ζε νδλκασθα C αίθεηαε «πηκνζεσηελκμ»). ΢ε πκητ μεζλσ πκζκζησ έξκνμε ζαε ζξγμαηεζμσ CH3CH2CH2Cl. Γνζκηία πλκζδήζγμ νδλαηκασθπθ ζηα αηζέθεα : HI > HBr > HCl δ. Νενμύ H2O: Η+ ΟΗ-

CH3CH=CH2 +

H2O

H2SO4

CH 3CHCH3  OH

H πλκζδήζγ H2O αίθεηαε ζτμθπθα με ηκθ ζαθσθα Μarkovnikov. Γεθεζά: H Αηζέθεκ + θελσ   

Η μκθαδεζή

δενηελκηααήμ ή ηλεηκηααήμ

αηζκσηγ

πλπηκηαηααήμ αηζκσηγ πκν ζξγμαηίβεηαε είθαε γ αεδαθσηγ, απσ ηκ

αεδέθεκ: H CH2=CH2 + H2O   CH3CH2OH 

2. Πνμζζήθε ζημκ ηνηπιό δεζμό Γεκηθό ζπήμα: -C C -

  + AB  Α - C = C -Β

+AB

όπμο ΑΒ : Η2, Βr2, Cl2, HCl, HBr, HI, ΗCN

  Α - C – C –Β   Α Β

Πλααμαηκπκεείηαε ζε δτκ ζηάδεα. Αλξεζά κ ηλεπησμ δεζμσμ μεηαηλέπεηαε δεπησ δεζμσ ζαε ζηγ ζνθέξεεα ζε απησ δεζμσ. Αθάηκαα με ηεμ ζνθδήζεμ ηγμ αθηίδλαζγμ (δελμκζλαζία ,πίεζγ, ζαηαητηεμ, αθηεδλαζηήλεα) γ αθηίδλαζγ μπκλεί θα ζηαμαηήζεε ζηκ 1κ ζηάδεκ (π.ξ. πλσζδγζγ HCN). Οε αθηεδλάζεεμ πλκζδήζγμ ζηα αζτμμεηλα αηζίθεα αζκηκνδκτθ ηκθ ζαθσθα ηκν Markovnikov. Γθανμμγέξ πνμζζήθεξ ζημ ηνηπιό δεζμό a. Τδνμγόκμο.

CH3C  CH + H2

Ni, Pt, Pd

CH3CH=CH2

+

H2

Ni, Pt, Pd

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

CH3CH2CH3

Σελίδα 48

Αθ κ ζαηαητηγμ είθαε κ Lindlar (αδλαθκπκεγμέθκμ Ρd / CaCO3 ) γ πλκζδήζγ ζηαμαηά ζηκ 1κ ζηάδεκ. β.Αιμγόκμο Υ2: F2 , Cl2 , Br2 , I2 CCl4 CH3C CH + Br2

CH3C Br =CHBr

+ Br2 CCl4

CH3CBr -CHBr   Br Br

Σα αηζίθεα (σππμ ζαε ηα αηζέθεα) απκξλπμαηίβκνθ ηκ ζαζηαθέλνδλκ δεάηνμα Br2, CCl4.

γ. Τδναιμγόκμο ΗΥ: HI , HBr, HCl H πλκζδήζγ αθηεδλαζηγλίκν ΗΥ αίθεηαε ζτμθπθα με ηκθ ζαθσθα Μarkovnikov.

CH3CCH

+ HCl

CH3CCH2  Cl

Cl  CH3CCH3  Cl (ζτλεκ πλκρσθ ησαπ Μarkovnikov)

+ HCl

δ. Νενμύ.

CH3C CH + Η2Ο

Ηg,HgSO4 H2SO4

CH3C= CH2   OH Αζηαδήμ εθσηγ

CH3CCH3  O

Η πλκζδήζγ θελκτ ζηα αηζίθεα πλααμαηκπκεείηαε ζε έθα ζηάδεκ, αθκτ ηκ εθδεάμεζκ πλκρσθ είθαε αζηαδήμ

έθπζγ ζαε ΰλίζζεηαε ζε ηαξεία εζκλλκπία με ηγθ ζεησθγ πκν

είθαε ζαε ηκ ηεηεζσ πλκρσθ. Σκ θαεθσμεθκ ανησ είθαε είδκμ ζνθηαζηεζήμ εζκμέλεεαμ (ίδεκ μκλεαζσ ητπκ ζαε δεαθκλεηεζσ ζνθηαζηεζσ) ζαε ηέαεηαε ηανηκμέλεεα. πλκζδήζγ

H2O

H

αίθεηαε ζτμθπθα με ηκθ ζαθσθα Μarkovnikov κπσηε ηκ OH

εθυθεηαε με ηκθ πελεζζσηελκ νπκζαηεζηγμέθκ άθδλαζα. Γεθεζά: αηζίθεκ + θελσ  ζεησθγ Η μκθαδεζή αηδείδγ πκν ζξγμαηίβεηαε είθαε γ αεδαθάηγ απσ ηκ αεδίθεκ: CH  CH + H2O  CH3CH=O

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 49

ε. Τδνμθοακίμο Η πλκζδήζγ HCN αίθεηαε ζτμθπθα με ηκθ ζαθσθα Markonikov. Η πλκζδήζγ HCN ζηκ αζνηεηέθεκ δίθεε αζλνηκθεηλίηεκ πλυηγ τηγ αεα πκηνμελή.

CH  CH  HCN  CH2  CH  CN

3. Πνμζζήθε ζημ θανβμκύιημ αιδεϋδώκ/θεημκώκ a. Πνμζζήθε Η2 CH3CH=O + H2  CH3CH2OH Γεθεζά: αηδείδγ + Η2 Νi,Pt,Pd πλπηκηααήμ αηζκσηγ CH3CCH3 + H2  CH3CHCH3   O OH Γεθεζά: ζεησθγ + Η2

Νi,Pt,Pd

δενηελκηαηααήμ αηζκσηγ

Mε νδλκασθπζγ αηδείδγμ ή ζεησθγμ δεθ μπκλκτμε θα παλαζζενάζκνμε ηλεηκηααή αηζκσηγ. β. Πνμζζήθε HCN (ζναθεδλεθεζή ζτθδεζγ)

CH3 Cδ+=Oδ- + H+ CN-  CH3CHCN Η

H2SO4

OH

CH3-CH-COOH + NH3

+2 H2O

2 νδλκινπλκπαθκθεηλίηεκ

OH 2 νδλκινπλκπαθεζσ κιτ

(ζναθεδλίθγ)

3. Πνμζζήθε ζηα κηηνίιηα (–CN) Σα αθηεδλαζηήλεα πλκζδήζγμ είθαε Η2 ζαε Η2Ο. Γθανμμγέξ

CH3CN

+ 2H2

CH3CN + 2 Η2Ο

Ni,Pt,Pd

Η

CH3CH2NH2

(1o ηααήμ αμίθγ)

+

ή OH-

CH3COOH + NH3

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 50

ΑΝΣΙΔΡΑ΢ΓΙ΢ ΑΠΟ΢ΠΑ΢Η΢ Γεκηθό ζπήμα: Οε αθηεδλάζεεμ απσζπαζγμ είθαε ζηγθ κνζία αθηίδεηεμ ηπθ αθηεδλάζεπθ πλκζδήζγμ, σππμ θαίθεηαε ζηκ παλαζάηπ ζξήμα: C–C  A B



C=C

+ AB

σπκν ΑΒ : Η2,Cl2,Br2,I2,H2O

1. Αθοδνμγόκωζε αιθακίωκ RH. Μεα ζκλεζμέθγ έθπζγ μεηαηλέπεηαε ζε αζσλεζηγ. Η αθνδλκασθπζγ ηπθ αηζαθίπθ κδγαεί ζε ζξγμαηεζμσ αηζεθίπθ, επεηναξάθεηαε ζε ογηέμ δελμκζλαζίεμ απκνζία κινασθκν (πνλσηνζγ).

Cv H2v  2  Cv H2v  H2

π.ξ. CH3CH2CH2CH2CH3  CH3CH  CHCH2CH3  H2 2. Αθοδναιμγόκωζε αιθοιαιμγμκηδίωκ RX Καηά ηγ δέλμαθζγ αηζνηαηκακθεδίκν με ΚΟΗ ή ΝaΟΗ ζε αηζκσηγ ( ζνθήδπμ αεδαθσηγ) αίθεηαε απσζπαζγ ηκν Υ (Cl,Br,I) ζαε εθσμ Η απσ ηκ αεεηκθεζσ άηκμκ άθδλαζα ζαε ζξγμαηίβεηαε δεπησμ δεζμσμ.

RCHCH2 + KOH αηζκσηγ   H X παλαδείαμαηα: CH3CH2Br + KOH πλπηκηααέμ

CH3CHCH2CH3 + KOH  Br

αηζκσηγ

δενηελκηααέμ

RCH=CH2 + KX + H2O αηζκσηγ

CH2=CH2 + KBr + H2O

CH2=CHCH2CH3 + KBr + H2O ( 20%) CH3CH=CHCH3 + KBr + H2O ( 80%)

Σκ ζτλεκ πλκρσθ, δγηαδή ανησ πκν ζξγμαηίβεηαε ζε πκητ μεααητηελγ πκζσηγηα απσ ηκ άηηκ, πλκΰηέπεηαε απσ ηκθ ζαθσθα ηκν Saytzeff

: ζαηά ηγθ απσζπαζγ μκλίκν

ΗΑ απσ κλααθεζή έθπζγ, ηκ Η απκζπάηαε ενζκησηελα απσ ηκ ηλεηκηααέμ άηκμκ άθδλαζα, ηεασηελκ ετζκηα απσ ηκ δενηελκηααέμ άηκμκ άθδλαζα ζαε δνζζκησηελα απσ ηκ πλπηκηααέμ άηκμκ άθδλαζα. Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 51

3. Αθοδναιμγόκωζε θμνεζμέκωκ δηαιμγμκηδίωκ Καηά ηγ δέλμαθζγ δεαηκακθεδίκν με ΚΟΗ ή ΝaΟΗ ζε αηζκσηγ ( ζνθήδπμ αεδαθσηγ) αίθεηαε απσζπαζγ δτκ αησμπθ Υ (Cl,Br,I) ζαε δτκ αησμπθ Η απσ ηκ αεεηκθεζσ άηκμκ άθδλαζα ζαε ζξγμαηίβεηαε ηλεπησμ δεζμσμ. Ιζξτεε κ ζαθσθαμ ηκν Saytzeff. Αθ ηκ δεαηκακθίδεκ έξεε ηα δτκ άηκμα αηκασθκν (Υ) ζηκ ίδεκ άηκμκ άθδλαζα ή ζε αεεηκθεζά άηκμα άθδλαζα , ησηε ηκ πλκρσθ είθαε αηζίθεκ: CH3CH2CHCl2 + 2KOH CH3CHCH2Cl + 2KOH

αηζκσηγ αηζκσηγ

CH3CCH + 2KCl + 2H2O CH3CCH + 2KCl + 2H2O

Cl Αθ ηκ δεαηκακθίδεκ έξεε ηα δτκ άηκμα αηκασθκν (Υ) ζε απκμαζλνζμέθα άηκμα άθδλαζα ,ησηε ηκ πλκρσθ είθαε αηζαδεέθεκ: Cl CH2CH2CH2CH2Cl + 2KOH

αηζκσηγ

CH2=CHCH=CH2 + 2KCl + 2H2O

4. Αθοδάηωζε αιθμμιώκ ROH (απόζπαζε κενμύ) Καηά ηγ δέλμαθζγ με πνζθσ H2SO4 ζε νογηή δελμκζλαζία 1700C ζξγμαηίβεηαε αηζέθεκ: π. H2SO4, 1700C

CH3CH2CH2OH CH3CH=CH2 + H2O Ιζξτεε κ ζαθσθαμ Saytzeff. Καηά ηγ δέλμαθζγ με πνζθσ H2SO4 ζηκνμ 1700C ηγμ CH3CHCH2CH3 ηκ ζτλεκ πλκρσθ είθαε ηκ CH3CH=CHCH3 ζαε ηκ δενηελετκθ ηκ ΟΗ CH2=CHCH2CH3.

Aθ αηηάικνμε ηεμ ζνθδήζεμ δγηαδή έξκνμε δέλμαθζγ ζηκνμ 1400C ησηε ζξγμαηίβεηαε αεδέλαμ: π. H2SO4, 1400C

2 CH3OH CH3OCH3 + H2O Πεκ ετζκηα αθνδαηυθκθηαε κε ηλεηκηααείμ αηζκσηεμ απσ ηεμ δενηελκηααείμ ζαε ανηέμ απσ ηεμ πλπηκηααείμ.

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 52

ΑΝΣΙΔΡΑ΢ΓΙ΢ ΤΠΟΚΑΣΑ΢ΣΑ΢Η΢ Παλαηγλείηαε αθηεζαηάζηαζγ (νπκζαηάζηαζγ) εθσμ αησμκν ή μεαμ κμάδαμ Α απσ έθα άηηκ άηκμκ ή κμάδα Β.

C A

+

B

C–B



+

A

1. Τπμθαηάζηαζε αιμγόκμο (X) ζηα αιθοιαιμγμκηδηα (RX) O δεζμσμ Cδ+- Xδ- είθαε πκηπμέθκμ ησαπ ηγμ μεααητηελγμ γηεζηλαλθγηεζσηγηαμ ηπθ αηκασθπθ ζε ζξέζγ με ηκθ άθδλαζα. Σα RX ηκεπσθ δεπλκτθηαε πκητ δλαζηεζέμ εθυζεεμ αε’ανησ αθηεδλκτθ ετζκηα.

H ζεελά δλαζηεζσηγηαμ είθαε γ αζσηκνδγ: RI > RBr > RCl >> RF Γεκηθό ζπήμα: Rδ+ - Xδ-

+

Τ- : 

R–Y +

X-

Γθανμμγέξ οπμθαηάζηαζεξ ζηα αιθοιαιμγηκίδηα α. Με οδνμγόκμ Καηά ηγθ επίδλαζγ Η2 ζε αηζνηαηκακθίδεκ αθηεζαδίζηαηαε ηκ Υ απσ νδλκασθκ ζαε ζξγμαηίβεηαε αηζάθεκ: Pt RX  H2   RH  HX Pt π.ξ. CH3CH3Cl  H2   CH3CH3  HX

β. Με θοακημύπμ θάιημ (KCN) Η αθηίδλαζγ αηζνηαηκακθίδεκν με ζναθεκτξκ ζάηεκ (KCN) κδγαεί ζηκ ζξγμαηεζμσ θεηλεηίκν (RCN), ηκ κπκίκ ζηγ ζνθέξεεα μπκλεί θα

νδλκηνδεί πλκμ ζξγμαηεζμσ

κιέκμ: RX + KCN  RC N + KX RCN + 2H2O

H+

RCOOH + NH3

αεα παλάδεεαμα: CH3Cl + KCN  CH3CN + KCl CH3CN +2H2O

H+

CH3COOH + NH3

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 53

γ. Με επίδναζε καηνίμο (Νa) Καηά ηγθ επίδλαζγ Νa ζε αηζνηαηκακθίδεκ αθηεζαδίζηαηαε ηκ αηκασθκ απσ αηζτηεκ ζαε έξκνμε δεπηαζεαζμσ ηγμ αθδλαζεζήμ αηνζίδαμ (μέδκδκμ Wurtz).  2RX  2Na    R  R  2NaX 

π.ξ.

 2CH3CH2 Cl  2Na    CH3CH2  CH2 CH3  2NaCl 

2. Τπμθαηάζηαζε ημο ΟΗ ζηηξ ROH Γζηενμπμίεζε ηωκ αιθμμιώκ H2SO4 RCOOH + R’OH RCOOR’ + H2O Παλάδεεαμα: H2SO4 CH3COOH + CH3CHCH3 CH3COOCH CH3 + H2O   ΟΗ CH3 Η πλκμ ηα δειεά αθηίδλαζγ κθκμάβεηαε εζηελκπκίγζγ ζαε αίθεηαε ζε σιεθκ πελεΰάηηκθ (με H2SO4). Η πλκμ ηα αλεζηελά ξαλαζηγλίβεηαε νδλσηνζγ ηπθ εζηέλπθ ζαε αίθεηαε ζε σιεθκ ή ΰαζεζσ πελεΰάηηκθ (κπσηε ηέαεηαε ζαε ζαππθκπκίγζγ). π.ξ. CH3COOCH2 CH3  KOH  CH3COONa  CH3CH2 OH 3. Τπμθαηάζηαζε ηεξ μμάδαξ R’O ζημοξ εζηένεξ Η νδλσηνζγ ηπθ εζηέλπθ αίθεηαε ζε σιεθκ πελεΰάηηκθ: H2SO4

RCOOR’ + H-OH RCOOH + R’OH αηηά ζαε ζε ΰαζεζσ πελεΰάηηκθ (αηζαηεζή νδλσηνζγ με δελμσ δεάηνμα NaΟH ή ΚΟΗ) με μεααητηελγ απσδκζγ απσ ηγθ σιεθγ: RCOOR’ + NaOH  RCOONa + R’OH. Η αηζαηεζή νδλσηνζγ κθκμάβεηαε ζαε ζαππθκπκίγζγ ηκν εζηέλα Παλάδεεαμα: CH3CH2COOCH3 +

NaOH  CH3CH2COONa + CH3OH

4. Τπμθαηάζηαζε οδνμγόκμο ζηα αιθάκηα (CVH2V+2) Οε δεζμκί -C-H- ζαε –C-C- είθαε ζηαδελκί, αε’ανησ ζαε ηα αηζάθεα αεθεζά δεπλκτθηαε αδλαθείμ

εθυζεεμ.

Με

ζαηάηηγηεμ

ζνθδήζεμ

σμπμ

δίθκνθ

αθηεδλάζεεμ

νπκζαηάζηαζγμ. Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 54

Η πεκ ξαλαζηγλεζηεζή νπκζαηάζηαζγ είθαε γ αηκασθπζγ πκν είθαε μεα θπηκξγμεζή αθηίδλαζγ (απαεηεί δεάξνηκ θπμ). αηζάθεκ + Υ2

δεάξνηκ θπμ

RX + HX

σπκν Υ2 : Cl2 ή Br2

Η αηκασθπζγ είθαε μεα αηνζπηή αθηίδλαζγ ζηγθ κπκία αθηεζαδίζηαθηαε δεαδκξεζά ηα Η απσ άηκμα Υ. Σκ ηεηεζσ μίαμα πελεέξεε σηα ηα δνθαηά εζκμελή μκθκαηκακθκπαλάαπαα ζαε πκηναηκακθκπαλάαπαα. Παλάδεεαμα: CH4 + Cl2  CH3Cl + HCl CH3Cl + Cl2  CH2Cl2 + HCl CH2Cl2 + Cl2  CHCl3 +HCl CHCl3 + Cl2  CCl4 + HCl 5. Τπμθαηάζηαζε Η ζημ βεκδόιημ Αθηεζαδίζηαηαε ηκ νδλκασθκ απσ αηκασθκ, με επίδλαζγ αηκασθκν παλκνζία FeBr3.

FeBr3 Br2  

Br  HBr

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 55

ΑΝΣΙΔΡΑ΢ΓΙ΢ ΠΟΛΤΜΓΡΙ΢ΜΟΤ Πμιομενηζμόξ:

γ αθηίδλαζγ ζαηά ηγθ κπκία πκηηά μεζλά μσλεα (ηα μκθκμελή)

εθυθκθηαε μεηαιτ ηκνμ ζαε ζξγμαηίβκνθ έθα μεαάηκ μσλεκ (μαζλκμσλεκ ή πκηνμελέμ) ζτμθπθα με ηγ αεθεζσ ζξήμα: θ (Α) 

- Α-Α-Α-Α-Α-Α-Α-Α-Α-

μκθκμελή

πκηνμελέμ

Δηάθνηζε πμιομενώκ: ζε θνζεζά (άμνηκ, ζνηηαλίθγ) ζαε ζνθδεηεζά (πκηναεδνηέθεκ, πκηνΰεθνηκξηπλίδεκ) ΢εμαζία ημο πμιομενηζμμύ: Σα πελεζζσηελα απσ ηα νθάζμαηα, ξλυμαηα, αναηεά, ΰελθίζεα, ζσηηεμ πκν ξλγζεμκπκεκτμε ζήμελα είθαε ζνθδεηεζά πκηνμελή.

1. Πμιομενηζμόξ εκώζεωκ πμο έπμοκ ηε νίδα βηκύιημ, CH2 = CHΗ αεθεζή αθηίδλαζγ πκηνμελεζμκτ μπκλεί θα ζνμΰκηεζηεί: θ CH2 = CH  A

[ - CH2CH- ]θ ή CH2CH-CH2CH-CH2CHA

A

A

A

Όπκν Α = -H, -CH3, -Cl, -CN, Απαεηκτθηαε ζναζεζλεμέθεμ ζνθδήζεμ πίεζγμ, δελμκζλαζίαμ ζαε ζαηαητηγ, ηα κπκία ζαδκλίβκνθ ζαε ηκ μέαεδκμ ηγμ αθδλαζεζήμ αηνζίδαμ ηκν πκηνμελκτμ. ΢ηκθ παλαζάηπ πίθαζα αθαθέλκθηαε ηα πκηνμελή αθάηκαα με ηκθ νπκζαηαζηάηγ Α.

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 56

Α

Μμκμμενέξ

Πμιομενέξ

Υνήζε

Η-

CH2=CH2 αεδνηέθεκ

πκηναεδνηέθεκ (-CH2-CH2-)θ

Πηαζηεζέμ ζαζζκτηεμ, πηαζηεζά παεξθίδεα

CH3-

CH3CH=CH2 πλκπέθεκ

Πκηνπλκπέθεκ (-CH2-CH-)V

Πηαζηεζά ζξκεθεά

CH3 Cl-

CH2=CH-Cl ΰεθνηκξηπλίδεκ

Πκηνΰεθνηκξηπλίδεκ (-CH2-CHCl-) θ

Δίζζκε, πηαζηεζά ξλυμαηα

θαεθτηεκ

΢ηνλσηεκ

Πκηνζηνλσηεκ (-CH2CH-)V C6H5

Πηαζηεζά δάπεδα

ζνάθεκ

αζλνηκθεηλίηεκ

Πκηναζλνηκθεηλίηεκ

CN-

CH2=CH-CN

(-CH2-CH-)V

CH2=CH C6H5

΢νθδεηεζή νθάθζεμγ τηγ (orlon)

CN

2. Πμιομενηζμόξ ημο αθεηοιεκίμο (αηζίκημ). Σκ αζνηεηέθεκ μπκλεί θα πκηνμελεζηεί ζε ζαηάηηγηεμ ζνθδήζεμ ζε ΰεθβσηεκ (ηλεμελεζμσμ) ή ζε ΰεθνηαζεηνηέθεκ (δεμελεζμσμ).

3CH  CH  C6 H6 (ΰεθβσηεκ).

CuCl 2CH  CH   CH  C  CH  CH2 (ΰεθνηαζεηνηέθεκ).

NH4 Cl

3. Πμιομενηζμόξ αθεηαιδεϋδεξ (αηζακάιεξ). Η αζεηαηδεςδγ ηεηλαμελίβεηαε ζε μεηαηδεςδγ (ζηελεσ κεθσπθενμα).

4CH3CHO  (CH3CHO)4

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 57

ΑΝΣΙΔΡΑ΢ΓΙ΢ ΟΞΓΙΔOΑΝΑΓΩΓΗ΢ Γίκαη: κε αθηεδλάζεεμ ζηεμ κπκίεμ μεηαΰάηηεηαε κ αλεδμσμ κιείδπζγμ ηπθ αησμπθ ή εσθηπθ.

Ανηζμόξ μλείδωζεξ (Α.Ο.) ΢ηεμ εκθηεζέμ (εηελκπκηεζέμ) εθυζεεμ, κθκμάβεηαε ηκ πλααμαηεζσ θκληίκ πκν έξεε έθα εσθ. ΢ηεμ κμκεκπκηεζέμ (μκλεαζέμ) εθυζεεμ, κθκμάβεηαε ηκ θαεθκμεθεζσ θκληίκ πκν δα απκζηήζεε έθα άηκμκ, αθ ηα ζκεθά βεταγ γηεζηλκθίπθ ηπθ κμκεκπκηεζυθ δεζμυθ απκδκδκτθ ζηκ γηεζηλαλθγηεζσηελκ άηκμκ.

Πναθηηθμί θακόκεξ γηα ημκ οπμιμγηζμό ημο Α.Ο.

1. Σα αηκασθα, F , Cl , Br , I ζηεμ εθυζεεμ ηκνμ έξκνθ Α.Ο.= -1.

2. Σκ κινασθκ (Ο) ζηεμ εθυζεεμ ηκν έξεε Α.Ο. -2, 3. Ο Α.Ο. ηκν νδλκασθκν (Η) είθαε +1, 4. Σα αηζάηεα (π.ξ. Κ, Na) έξκνθ Α.Ο. =+1 ζαε κε αηζαηεζέμ ααίεμ (π.ξ. Ca, Mg) Α.Ο.=+2.

5. Σκ άδλκεζμα ηπθ Α.Ο. ηπθ αησμπθ ζε μεα έθπζγ εζκτηαε με ηκ μγδέθ, εθυ ηκ άδλκεζμα ηπθ Α.Ο. ηπθ αησμπθ ζε πκηναηκμεζσ εσθ εζκτηαε με ηκ θκληίκ ηκν εσθηκμ.

Παλάδεεαμα: Να ΰλείηε ηκθ αλεδμσ κιείδπζγμ ηπθ αησμπθ ηκν άθδλαζα ζηγ παλαζάηπ έθπζγ: 1

2

CH3 – CH = O Ο άθδλαζαμ 1 εθυθεηαε με 3 άηκμα Η ζαε έθα άηκμκ C (μεηαιτ ηπθ αησμπθ άθδλαζα δεθ νπάλξεε δεαθκλά γηεζηλαλθγηεζσηγηαμ ζαε δεθ επγλεάβεηαε ηκ θαεθκμεθεζσ θκληίκ πκν δα απκζηήζεε κ άθδλαζαμ 1) . Σκ άδλκεζμα ηπθ Α.Ο. ηπθ αησμπθ ζηγθ κμάδα CH3 εζκτηαε με ηκ μγδέθ. Αθ x είθαε κ Α.Ο. ηκν άθδλαζα 1 εζξτεε: x+3(+1) = 0  x =-3

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 58

Ο άθδλαζαμ 2 εθυθεηαε με 1 άηκμκ Η ζαε έθα άηκμκ Ο. Σκ άδλκεζμα ηπθ Α.Ο. ηπθ αησμπθ ζηγθ κμάδα CH = O

εζκτηαε με ηκ μγδέθ. Αθ y είθαε κ Α.Ο. ηκν άθδλαζα

εζξτεε: y + 1(+1) + 1(-2) = 0  y = -1

Ολείδωζε: είθαε γ ατιγζγ ηκν αλεδμκτ κιείδπζγμ εθσμ αησμκν ή εσθηκμ. Γεδεζά ζηγθ κλααθεζή κ άθδλαζαμ κιεεδυθεηαε σηαθ:  εθυθεηαε με Ο, Ν, ζαε Υ (αηκασθα) ζαηά ηκθ ζξγμαηεζμσ δεζμυθ C-O, C-N, C-X. Παλαδείαμαηκμ ξάλγ γ πλκζδήζγ ηκν Br2 ζε αεδέθεκ: -2

-2

-1

-1

CH 2  CH 2  Br2  CH 2 Br  CH 2 Br Καε κε δτκ C κιεεδυθκθηαε απσ Α.Ο. = -2 ζε -1  απκΰάηηκθηαε Η ζαθ επαζσηκνδκ ηγμ δεάζπαζγμ ηπθ δεζμυθ C-H.

Aκαγωγή: είθαε γ εηάηηπζγ ηκν αλεδμκτ κιείδπζγμ εθσμ αησμκν ή εσθηκμ. Γεδεζά ζηγθ κλααθεζή κ άθδλαζαμ αθάαεηαε σηαθ:  εθυθεηαε με Η ζαε ζξγμαηίβκθηαε δεζμκί C-H. Καηά ηγ πλκζδήζγ Η2 ζε αηζέθεα, αηζίθεα, ζαλΰκθνηεζέμ εθυζεεμ ζαε θεηλίηεα κ άθδλαζαμ αθάαεηαε.  απκΰάηηεε Ο, Ν, ζαε Υ(αηκασθα) ζαθ επαζσηκνδκ ηγμ δεάζπαζγμ ηπθ δεζμυθ C-O, C-N, C-X.

Oλεηδωηηθά ζώμαηα: ηα ζηκεξεία, κε ξγμεζέμ εθυζεεμ ή ηα εσθηα πκν πλκζαηκτθ ηγθ κιείδπζγ δγηαδή πελεέξκνθ άηκμα ηα κπκία μπκλκτθ θα αθαξδκτθ, δγηαδή θα εηαηηυζκνθ ηκθ αλεδμσ κιείδπζήμ ηκνμ.

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 59

Ολεηδωηηθά μέζα γηα ηεκ μλείδωζε μνγακηθώκ εκώζεωκ ΢οκήζε μλεηδωηηθά Οιεεδυθκνθ αηζκσηεμ, αηδείδεμ, ηα κιέα ΗCOOH, HOOCCOOH ζαε ηα άηαηα ηπθ παλαπάθπ κιέπθ Μεταβολι Α.Ο. κατά 5  H2SO4  KMn+7O4 Mn+2SO4 ερυκρό άχρωμο

Ήπηα μλεηδωηηθά Οιεεδυθκνθ μσθκ ηεμ αηδείδεμ

Φελίγγειο υγρό ( Fehling) αλκαλικό διάλυμα ιόντων Cu+2SO4 Μεταβολι Α.Ο. κατά 1 



NaOH + Cu+2SO4  Cu2+1O + Γαλάηιο

Μεταβολι Α.Ο. κατά 3  H2SO4  +6 +3 K2Cr2 O7 Cr2 (SO4)3 πορτοκαλί πράςινο

Na2SO4

καςτανζρυκρο

Αντιδραςτιριο Tollens αμμωνιακό διάλυμα AgNO3, Μεταβολι Α.Ο. κατά 1 



Αg+ NO3 + NH3 + H2O  Ag0 + NH4NO3 Ο Ag ζξγμαηίβεε ζηα ηκεξυμαηα ηκν δκξείκν πκν αίθεηαε γ αθηίδλαζγ ζάηκπηλκ.

Aκαγωγηθά ζώμαηα: ηα ζηκεξεία, κε ξγμεζέμ εθυζεεμ ή ηα εσθηα πκν πλκζαηκτθ ηγθ αθααπαή δγηαδή πελεέξκνθ άηκμα ηα κπκία μπκλκτθ θα κιεεδπδκτθ, δγηαδή θα ανιήζκνθ ηκθ αλεδμσ κιείδπζήμ ηκνμ.

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 60

Ακαγωγηθέξ μνγακηθέξ εκώζεηξ Μεηαΰκηή Α.Ο. ζαηά 2



Μεηαΰκηή Α.Ο. ζαηά 2





[  ]

[  ]

RCH 2 OH  RCHO  RCOOH  2 

ππωτοταγείρ

ΑΛΚΟΟΛΓ΢

αλδεϋδερ

οξέα

Μπκλκτμε θα νπκηκαίβκνμε ηγ μεηαΰκηή ηκν αλεδμκτ κιείδπζγμ ηκν

άθδλαζα

(πκν

κιεεδυθεηαε)

αζκηκνδυθηαμ

ζάπκεκνμ

πλαζηεζκτμ ζαθσθεμ: 

Όηαθ έθα άηκμκ άθδλαζα ξάθεε 1 άηκμκ Η ή 1 άηκμκ αηζαηίκν

(π.ξ. Na ή Κ) έξκνμε ατιγζγ

ηκν Α.Ο. ζαηά 1. Σκ άηκμκ ηκν

άθδλαζα ηγμ πλπηκηαακτμ αηζκσηγμ ξάθεε 2 άηκμα Η σηαθ ζξγμαηίβεηαε αηδείδγ κπσηε ανιάθεηαε κ Α.Ο. ζαηά 2. 

Όηαθ έθα άηκμκ άθδλαζα εθυθεηαε με

1 άηκμκ κινασθκν,

έξκνμε ατιγζγ ηκν Α.Ο. ζαηά 2. Σκ άηκμκ ηκν άθδλαζα ηγμ αηδείδγμ εθυθεηαε με 1 άηκμκ κινασθκν σηαθ ζξγμαηίβεηαε κιτ κπσηε μεηαΰάηηεηαε κ Α.Ο. ζαηά 2. 

Όηαθ μεα πλπηκηααήμ αηζκσηγ κιεεδυθεηαε απενδείαμ ζε κιτ

ξάθεε 2 άηκμα Η, εθυθεηαε με 1 άηκμκ κινασθκν ζαε ανιάθεηαε κ Α.Ο. ζαηά 4. Μεηαΰκηή Α.Ο. ζαηά 2





R1 CH OH R2

R1

+ [O]

C

- H2O

O

R2

δεστεροταγείς

κετόνες Μεηαΰκηή Α.Ο. ζαηά 2

ΟΞΓΑ



 2

4

HCOOH  CO2

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 61

Μεηαΰκηή Α.Ο. ζαηά 1

 +3



+3

+4

HOOCCOOH 2CO2 Μεηαΰκηή Α.Ο. ζαηά 2



ΑΛΑΣΑ



+2

+4

HCOOΝa

CO2



Μεηαΰκηή Α.Ο. ζαηά 1

 +3

 +3

+4

ΝaOOCCOOΝa 2CO2

 Οε

πλπηκηααείμ αηζκσηεμ σηαθ

κιεεδυθκθηαε απσ σιεθκ δεάηνμα KMnO4

μεηαηλέπκθηαε απκζηεεζηεζά ζε ζαλΰκινηεζά κιέα αεαηί ηκ σιεθκ δεάηνμα KMnO4 είθαε εζξνλσηελκ κιεεδπηεζσ απσ ηκ K2Cr2O7 .

Αθηίδεηα, γ κιείδπζγ μεαμ

πλπηκηαακτμ αηζκσηγμ μέξλε ηκ ζηάδεκ ηγμ αηδείδγμ αίθεηαε ζνθήδπμ με K2Cr2O7.  Όηεμ κε πλπηκηααείμ ζαε δενηελκηααείμ αηζκσηεμ σηαθ δελμαθδκτθ ζηκνμ 3000C παλκνζία Cu, μεηαηλέπκθηαε ζε αηδείδεμ ζαε ζεησθεμ αθηίζηκεξα (ζαηαηνηεζή αθνδλκασθπζγ).

RCH2OH

300 C, Cu   RCH=O + Η2 0

300 C, Cu RCHR’   R-C-R’ + Η2   OH O  Οε ηλεηκηααείμ αηζκσηεμ ζαε κε ζεησθεμ δεθ κιεεδυθκθηαε.

0

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 62

ΑΝΣΙΔΡΑ΢ΓΙ΢ ΟΞΓΩΝ Ωμ κιέα δεπλκτθηαε κε παλαζάηπ κλααθεζέμ εθυζεεμ a. RCOOH

ΰ. C6H5OH (θαεθσηεμ) α. ROH δ. RC CH 1-αηζίθεα (με αζεηνηεθεζσ

νδλκασθκ) αεαηί πελεέξκνθ νδλκασθκ πκν μπκλεί ετζκηα θα απκζπαζηεί. Η ζεελά εζξτκμ είθαε: RCOOH > C6H5OH > ROH > RC CH Οε ROH ζαε ηα RC CH είθαε πκητ αζδεθή κιέα (αζδεθέζηελα απσ ηκ θελσ).

1. Όληκμξ παναθηήναξ RCOOH. α. Ικθηεζμσμ RCOO- + H3O+

RCOOH + H2O

β. Γικνδεηέλπζγ με ΰάζεεμ (NaOH ή ΚOH ή NH3) RCOOH + NaOH  RCOONa + H2O RCOOH + NH3  RCOONH4 γ. Αθηεζαηάζηαζγ νδλκασθκν ηκν ζαλΰκινηίκν απσ μέηαηηα (Na, Κ, Ca).

RCOOH + Na  RCOONa + ½ H2 2RCOOH + Ca  (RCOO)2Ca + H2 δ. Αθηίδλαζγ δεπηήμ αθηεζαηάζηαζγμ με αθδλαζεζά άηαηα.

2RCOOH + Na2CO3  2RCOONa + CO2  + H2O RCOOH + NaHCO3  RCOONa + CO2  + H2O H αθηίδλαζγ ανηή είθαε ξαλαζηγλεζηεζή αεα ηγθ παλκνζία - COOH. 2. Όληκμξ παναθηήναξ C6H5OH. Οε θαεθσηεμ είθαε αλπμαηεζέμ εθυζεεμ πκν πελεέξκνθ ζηκ μσλεκ ηκνμ έθα ηκνηάξεζηκθ –ΟΗ ζνθδεδεμέθκ απενδείαμ με ηκθ αλπμαηεζσ δαζητηεκ. ΟΗ

ή

C6H5OH

α. Ικθηεζμσμ C6H5OH + H2O

C6H5O- + H3O+

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 63

β. Γικνδεηέλπζγ με ΰάζεεμ (NaOH ή ΚOH) C6H5OH + NaOH  C6H5ONa + H2O Δεθ αθηεδλά με ΝΗ3. γ. Αθηεζαηάζηαζγ νδλκασθκν ηκν νδλκινηίκν απσ μέηαηηα (Na ή Κ).

C6H5OH + Na 

C6H5ONa + ½ H2

3. Όληκμξ παναθηήναξ ROH. Οε αηζκσηεμ είθαε πκητ αζδεθή κιέα ζαε δεθ εκθηίβκθηαε. Αθηεζαηάζηαζγ νδλκασθκν ηκν νδλκινηίκν απσ μέηαηηα (Na ή Κ).

ROH + Na  RONa + ½ H2

4. Όληκμξ παναθηήναξ RC CH. Σα αηζίθεα με αζεηνηεθεζσ Η ( πκν έξκνθ ηκθ ηλεπησ δεζμσ ζηγθ άζλγ) εμθαθίβκνθ αζδεθή σιεθκ ξαλαζηήλα. Αθηεζαηάζηαζγ ηκν αζεηνηεθεζκτ νδλκασθκν απσ μέηαηηα με απενδείαμ επίδλαζγ ή με επίδλαζγ CuCl – NH3 (Na,Κ) RC CH + Na  RC  CNa + ½ H2 RC CH + CuCl + ΝΗ3  NH4Cl + RC  CCu

ίβγμα

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 64

ΑΝΣΙΔΡΑ΢ΓΙ΢ ΢ΥΑ΢Η΢ (ΔΙΑ΢ΠΑ΢Η΢) ΣΗ΢ ΑΝΘΡΑΚΙΚΗ΢ ΑΛΤ΢ΙΔΑ΢

1. Σα Αιθάκηα Καηά ηγθ δέλμαθζγ αηζαθίπθ απκνζία αέλα (πνλσηνζγ) δεαζπάηαε γ αθδλαζεζή αηνζίδα πλκμ μείαμα αηζαθίκν αηζεθίκν.

C7 H16  CH3CH  CH3  CH3CH2 CH2 CH2 CH3 

2. Σα άιαηα ηωκ μνγακηθώκ μλέωκ με κάηνημ Καηά ηγθ δέλμαθζγ ηπθ αηάηπθ με Νa ή Κ ζκλεζμέθπθ μκθκζαλΰκινηεζυθ κιέπθ με ζηελεσ ΝaΟΗ ή ΚΟΗ έξκνμε απκζαλΰκινηίπζγ πλκμ ζξγμαηεζμσ αηζαθίκν.  CH3COONa  NaOH   CH4  Na 2 CO3

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 65

Τράπεζα θεμάτων Β Λυκείου - Δημήτρης Μπαμπίλης Δρ. Χημείας

Σελίδα 66