Ang Pulo (Literary & Arts Journal) Volume 1 Issue 1

ANG

PULO

Literary & Arts Journal

Abejuro • Amadeo • Aranil • Blancaflor • Bollosa • Bondoc • Cruz • De Guzman • Entereso • Ganzon • Lanzaderas • Maynigo • Mercado • Nicolas • Ocumen • Recto • Relocano • Señal • Tuastumban

VALENZUELA ARTS & LITERARY SOCIETY Ang Pulo Volume 1 Issue 1 Karapatang-ari © 2020 Nananatili sa may-akda at artista ang karapatang-ari ng mga akda at likha Mga Editor: Marren Araña Adan, Rogerick Fernandez Disenyo ng Pabalat ni Kane L. Blancaflor Disenyo ng Aklat ni Rone Cruz

ANG

PULO

Literary & Arts Journal

Volume 1 Issue 1

Ang Pulo

at y o l u t a : Isang Tal a ng Pagpap

Nilalaman ng kauna-unahang arts and literary journal ng Valenzuela Arts and Literary Society (VALS) ang mga akdang sumalang sa nakaraang dalawang taon ng Valenzuela Writers’ Workshop (VWW) at mga piling artwork. Sa pambihirang pagkakataon, muling binalikan ng mga manunulat na miyembrong bumubuo ng kolektiba ang mga akda— muling binasa at ni-revise matapos ang ilang buwan at taon para sa tuluyang pakakalathala ng mga ito sa journal na pinangalanang Ang Pulo.

Maituturing na isang paglingon sa kasaysayan ang Ang Pulo bilang hinango ito sa sinaunang pangalan ng lungsod. Isang bayang naliligiran ng tubig at ang sabi nga ng manunulat na si Jerry B. Gracio na sa kasalukuya’y nananahan sa nasabing lungsod, nagmumukha itong maliit na arkipelago sa loob ng isang mas malaking arkipelago. Ang pangalan na Ang Pulo ay suhestyon ni Diana Nica (fellow ng VWW 2019 para sa pagsulat ng sanaysay sa Ingles) na siyang sinang-ayunan ng karamihan ng mga miyembro ng VALS bilang akmang pangalan na dadalhin pa para sa mga susunod pang paglalathala ng journal. Ayon kay Diana Nica, taglay ng salitang “pulo” ang maraming kahulugan tulad ng pagtakas, pananahan, at ang pulo bilang isang paraiso.

Kung may pagsipat sa nakaraan, kikilalanin din ng Ang Pulo sa pagkakataong ito ang panahon kung kailan ito nailathala. Ang kasalukuyan ay punong-puno ng kawalang katiyakan dulot ng pandemya.

Laganap ang kawalan ng trabaho, kaliwa’t kanang pamumulitika at pananamantala, kawalan ng hustisya, at pagkitil sa mga mamamayang ipinaglalaban ang katwiran at karapatang pantao. Samantala, patuloy kaming sumasaludo sa mga frontliner na sa kabila ng kakulangan ng suporta mula sa mga taong may-kapangyarihan, ay buong puso at tapang pa ring tumatalima sa sinumpaang propesyon at pangakong paglingkuran ang sambayanan. ii

mat a l a s t Pasa

Pero bakit nga ba pinili ng isang kolektibang naka-base sa lungsod ng Valenzuela ang paglalathala ng mga akda at artwork sa gitna ng lahat?

Ang mabilis na sagot ay wala itong tiyak na ambag sa kasalukuyang mga nagaganap sa lipunan. Wala itong “ambag” sa pagsupil sa kumakalat na COVID-19. Wala rin itong “ambag” sa ating kaligtasan mula sa lahat na ng mga salot ng kasalukuyang panahon.

Ang maituturing naming tiyak sa gawaing ito at ang tanging katinuang makakapitan ay ang pagpapatuloy. Nais naming magpatuloy sa pagkatha’t paglikha sa gitna ng lahat. Nais naming magpatuloy bilang isang komunidad na tapat ang layunin sa pagsulat o paglikha. Ito ay isang anyo ng pagpapatuloy ng aming hininga sa gitna ng pandemya. Ito ay maituturing na napakaliit na anyo ng pahinga mula sa araw-araw na tila isang siklo na lang ng paggising, pagkain, at pagtulog (tunay ngang pribilehiyo na ang lahat ng mga ito ngayon) sa pagkakakulong sa kanyakanyang espasyo ng bahay at buhay.

Sa pagkakataong ito, labis ding pinasasalamatan ng VALS ang mga katuwang sa pagpapatuloy: Dr. Nonon Carandang, Dr. Joselito Delos Reyes, Dr. Chuckberry Pascual, Bb. Deane Camua, Bb. Beverly “Bebang” Siy, Bb. Rochelle Silverio, G. Michael King Urieta, G. Rogerick Fernandez, G. Jerry B. Gracio, at G. Jonathan Balsamo. Nagsimula ang lahat ng pangangarap ng kolektiba sa isang sikat na kapihan sa lungsod at ngayo’y patuloy na ipinagpupunyagi ang marami pang proyekto para sa sining at panitikan ng bayan.

Muli, huminga nang malalim. Magpatuloy.

VALENZUELA ARTS AND LITER ARY SOCIETY iii

Mapalad ang mga manunulat ng Valenzuela Arts and Literary Society dahil may sariling bayan sila na maitatampok sa akda. Nagpapalikot sa kanilang imahinasyon ang pintig ng lungsod.

Mas mapalad ang Valenzuela at may sarili itong manunulat. Ang bawat sulok at sandali nito ay nagiging imortal sa pamamagitan ng panitikan.

Ngunit pinakamapalad sa lahat ang mambabas. Sa kanyang isip nagtatagpo ang bayan at haraya.

Sa pagbabasa nagkakaroon ng kaganapan ang mga salita. Sa pagbabasa ng Ang Pulo, naipapasa ang noon, ngayon, at bukas ng Valenzuela.

— Beverly Wico Siy

k i Mae R e cto

elo

osa

m Ja s p e r A

pambungad na panalangin | 14 kaltot |15 Never There | 17 Ephemeral Strength| 18

Ro

ne

ade o

u Cr

z

Pantasya | 25

C

ri

s

n La

z

am

Y

Countdown | 36

s

ade

Jo h

nM ir o

what terrified the | 19 godly beings

To-Thor | 47 vi

SHORT STORY • MAIKLING KWENTO

g An

ll Bo

jur o

do

ra

Jr.

ra

Ab

r ela

A S.

, ni l

Abe

Mal aya Nic

12 | Tahong 13 | Nazanegro

s ola

igo

Ni k

5 | Si Mingming 7 | Bahalenzuela 8 | Gahasa 10 | Pula ang Kulay ng Lila

Ma yn

TULA • POETRY

Nilalaman

Mar k K

n i ca

John Haro

ni E

eso

r

90 | Dedma and the Dedmaster

on

93 | Te xts

1 | Sa Gabi Namamasyal

16 | Pulo 107 | Bakunawa 21 | Arakne

78 | Dr. Pio Valenzuela's Residence

elo ld R

ca n o

ba

n

cafl o

do

nt e r

a nz

men

m

ca

nG

81 | Sub-30 Going Sublime

st u

J e st o

iM er

O cu

n

IP

Le

B lan

z ma

63 | Evanescent

eT ua

K irste e L.

e Gu

doc

IS KR

D ha

K an

ARTWORKS • SININNG

i ca D

i m B on

56 | Kalaguyo ng Gabi

ell

na N

CREATIVE NONFICTION

Dia

l li ane L

e ña l

M i ch

K im Ju

e v in S

111 | Kung Paano Kita Isinulat vii

1

Kane L. Blancaflor

Sa Gabi Namamasyal Digital Art

Tula

Poetry

Tula • Poetry

Mula nang ako’y layasan ni Yin at Yang, sumpa ko’y di na mag-aatang ng pangalan sa susunod na pusang sisiksik, sisilong at magmamarka ng balahibo niya’t amoy kapalit ang pinakuluang galunggong sa paanan ng paminggalan tuwing almusal, tanghalian, hapunan.

Di ko kasi mapaghahandaan ang bigat ng ganoong paglisan.

Kaya nang manatili ka, di ko na pinag-isipan: Si Mingming kang marahang-marahang magpipikit ng mata’t magwawasiwas ng putol mong buntot at mauupo sa aking kandungan habang aking inuubos ang ginataang tambakol na binahog sa kaning-lamig.

Nikki M ae

5 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Recto

Tula • Poetry

Sa kalahating dekada na nating pagsasama, di ako nababagabag sa ilang oras mong di pag-uwi dahil maaaring abala kang makipagtagisan sa mga kaibigan mo sa lansangan o nakahanap kayo ng pagkaing pagsasaluhan.

Di naman mapapatid ng panandalian mong pag-alis ang paglalapag ko ng kapiraso mong ulam.

Ngunit may mga gabing di ko namamalayang hinihintay ko palang umingit ang pintong isisiwalat ang nang-aapura mong huni’t kaluskos, hinihintay ko palang sumikot-sikot ka sa binti’t maghimas ng iyong pisngi at imuwestra ako sa lalagyan mo ng pagkain, hinihintay ko palang mangawit ka sa kadidila sa lahat ng sulok ng ‘yong katawan hanggang mapatihaya kang antok at busog sa aking tabi.

At tuwing uuwi ka, para mong sinisinop ang nagkalat na mga tinik na pumipiit sa aking dibdib.

Nawawakasan ang walang ngalan kong ligalig.

6

Tula • Poetry

Nikki Mae Recto

Tuwing bumabaha’t aapaw ang pila Ang mauulinig ay sanlaksang maktol Sa terminal ng jeep pa-Valenzuela.

Guro’t estudyanteng galing eskuwela’y Di mahabol-habol ang oras na gahol Tuwing bumabaha’t aapaw ang pila.

Sa di magkamayaw na pagkaantala, Napaos na barker ang mistulang pastol Sa terminal ng jeep pa-Valenzuela.

Pag dumalang ang jeep, kaylaking abala, Bubuntong-hininga’t diwa’y magbubuhol Tuwing bumabaha’t aapaw ang pila.

Bugso man ng tubig sa paa’y manghila, Pagkapal ng tao’y walang palya’t gatol Sa terminal ng jeep pa-Valenzuela.

Sasakya’y mistulang maginhawang hawla; Sa ‘yong pagtitiis, daig mo’y apostol Tuwing bumabaha’t aapaw ang pila Sa terminal ng jeep pa-Valenzuela.

7 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

a s a Gah

Tula • Poetry

icolas Malaya N

Habang walang nakatingin, pilit akong dinala sa dilim, upang sila’y makapaghasik ng lagim sa aking katawan nang palihim.

Matapos titigan ang aking mutya, ang mga dayo’y unti-unti akong hinubaran, hinipo ang bawat kurba ng aking katawan, masusing sinalat ang aking kabuuan.

Labas-pasok ang mga ari sa aking puki, ramdam ang kirot, ang sakit, ang hapdi sa bawat pagbaon ng kanilang mga ari. sa bawat pagbayo ng kanilang mga sarili, ni hindi ko na mabilang kung ilang ari na ang nagpapasasa sa lalim at hiwaga ng aking hiwa.

Ninais kong tumakas sa kanilang panggagahasa pero hindi ako makagalaw, pilit mang naghuhumiyaw walang napukaw sa aking mga sigaw.

8

Tula • Poetry

Hindi takot kundi poot ang pumupuno sa kaibuturan ng aking pagkatao; silang hayok sa laman, may budhi ng kadiliman, kung ma’y impyerno ma’y, nararapat silang doon ay manahan.

Mga buhay silang walang kaluluwa, silang walang awa sa mga nagdurusa; ligaya nila’y tanikala ng iba.

Mistulang rehas itong dilim, gawa ng mga berdugong mapaglihim ng lagim; subalit may isang nakarinig sa tinig na nanginginig, namulat sa karahasan na aking nararanasan.

Hindi nag-atubiling kumilos at nag-alsa, isinama ang masa, daang libo na sila: kaya ako’y nakalaya sa mga kamay ng mapagsamantala.

9 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Tula • Poetry

Malaya Nicolas

Lulan pa rin siya ng mga alaala sa paghehele sa batang umiiyak; mga sandaling hindi niya tiyak kung paano mapatahan ang sanggol na hawak-hawak; mga gunitang laging sa kanya’y nananahan.

Nagluluksang tinalikuran ang batang kanyang napatahan bago tumungo sa kanayunan.

Isa siyang mandirigma ng pulang bandila tinangan ang baril at bala subalit isa rin siyang ina, nag-aalala sa kanyang inulila nang tahakin niya ang daan sa paglaya.

Isa siyang mandirigmang nakikibaka sa pangungulila sa batang abang nilisan niya, Siya’y nangangarap makauwi upang mabawi ang mga sandali sa sanggol na ‘di na masubaybayan ang paglaki.

10

Tula • Poetry

Katulad siya ng marami pang kababaihang nagtangan ng sandata upang putulin ang tanikala.

Iisa ang kanilang mithi, Iisa ang kanilang budhi.

Pinili nilang maging mandirigma kaysa maging ina, kaysa maging asawa; upang mapalaya ang mga api; upang mapalaya ang uri.

Sabik mang matawag na ina, hinding-hindi tatalikuran ang panata sa bandilang pula, sapagkat ito rin ang panata sa batang inulila; maputol ang tanikala’t mamuhay nang malaya.

11 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Tula • Poetry

Abelardo S. Aranil, Jr.

Tahong

Sa mga alon ng baybay, Tahong akong nakiramdam; Nilulumot sa paghihintay Paghintay na kumĂĄti ang tubig Ng maalat na dagat ng naudlot na pag-ibig.

Patuloy akong kakapit sa mga kawayan, Matitigas na kawayang nakatulos Sa malambot na buhangin sa ilalim, Buhangin na walang kasiguruhang Nangingimi sa mga alon ng ibabaw.

At ako’y tahong pa ring nakatingala Sa liwanag ng buwang mapanglaw.

12

Tula • Poetry

Abelardo S. Aranil, Jr.

Nazanegro Nakaw-tingin.

Mga nakaw-tingin.

Tuwing ika’y ngingiti, Ako’y nangingiti na rin.

Marahil ay hindi mo pansin, Mga mata ko’y nakapako Sa iyong dibdib, aking ninanais Na ako ri’y diyan nakapako.

Taon na ang lumipas Ngunit hanggang ngayo’y Nandito pa ri’t naghihintay, Hindi lilisan, mga paa’y matitigas.

Patuloy akong pipila, Patuloy akong aasa, Maghihintay sa mga himala: Himalang ‘tayong dalawa’.

Mananatiling nakayapak, Mundo’y magunaw man din.

Sakripisyong tikom-bibig, Krus ko’y aking papasanin.

Patuloy na magdedeboto Kahit ika’y ihatid na sa altar, At ako’y nasa dulo ng simbahan: Nakabelo.

Luhaan.

13 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Tula • Poetry

Angelo Bollosa

pambungad na panalangin bumabangon bago maunahan ng busina humihirap ang pagsalubong sa araw kumakalas ang kaluluwa sa katawan kagabi pang kumakalam ang sikmura may pag-ikli ng pag-asa sa bawat pagbanat ng buto: magdasal tayo sa tuwing sinasakop ng pag-iisa pagbagal ng paghinga’y nalalayo sa ginhawa nais masumpungan ang kanlungan hindi ang namamanginoong kapaguran puyat na hanggang kinabukasan: magdasal tayo, para sa mga paasang kakampi na may almusal, tanghalian, hapunan at almusal, tanghalian, hapunan: magdasal kayo, kayo na ang kakainin bukas.

14

Tula • Poetry

Angelo Bo ll

o

sa

t

to

k al

binanat ang binti kasabay ang boses na kunwaring nagtitimpi kunwaring nasasaktan bubuksan, bubulusok, magsusumikip sa sulok magsusumikap na abutin ang rurok ng rupok kapag malapit na sa tuktok katawan ay lalambot mapapaluluhod muli sa tumpok ng lungkot mawawala unti-unti ang bisa ng rupok

15 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Lei Mercado

Pulo Digital Art

16

Tula • Poetry

Jasper Amadeo

Never There Sitting on this chair and recalling the past I start to wonder, Did anyone ever love me?

As a child, I always go from a house full of distraught to another filled with scum.

An ambulant child who never had a home.

Was I truly loved?

Time has passed, Still I have not found my place.

Though I’ve sauntered possibilities, and dreamt of someone loving me, There never once was someone to stay.

But how could they?

If I were elusive, always nearing, but never there.

17 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Tula • Poetry

Jasper Amadeo

Ephemeral Strength The sun has risen, is all lost in one morning?

When once I felt brave?

And just last night I had strength to battle adversity.

The sun has risen, and now I am terrified, afraid of today.

Why once did I feel courage, if to be taken away?

A mettle, a creed, serves nothing when I’m afraid.

The sun has risen, but my cowardice has won and pillaged me of vigor.

18

Tula • Poetry

Rone Cruz

what terrified the godly beings Nothing terrified the godly beings more than the idea of their own blood left to dry on their own living room floor: Vaporized through nonexistence, co-existing with the void and the songs of the martyrs gradually blurring through time.

The apeness in them crafted weapons of wood, then stone, then metals.

They started collecting nations, giving them names the way they give names to their pets and children.

The moment they learned how to domesticate fire, they began firing at every disturbance in the wind until their magazines groaned with emptiness: they reload it again – this time firing at the moon, the sun, then at the nations that coalesced into continents.

But nothing terrified the godly beings more than the idea of integration with lesser monsters of incomprehensible characters.

So, the rulers in them erected pyramids and started isolating human hopes and endeavors into rooms and floors and numbers.

19 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Tula • Poetry

The moment they learned to domesticate death, they began consuming every unfamiliar village; replacing them with more comprehensible, more familiar cities of beauty and innovation: they marvel at the glory of their creation.

But nothing terrified the godly beings more than the idea of rising Babel; how systems break and get toppled.

How nothingness continues to form clearer and clearer before them.

So, the high priests in them built altars and carved icons: decoys of power and influence and control.

The moment they learned to domesticate faith, they began influencing fear by smiting cities into ashes just for them to build it again, fashioned from their own image of hubris: their immortal cycle of rising and falling through manufactured revolutions and coup d’etats.

And nothing terrified the godly beings more than themselves, so, the human in them felt ease.

20

21

Jestoni Entereso

Arakne

Acrylic on Canvas

Maikling Kwento

Short Story

Mi John

igo n ay M o r

Naramdaman ko ang bawat niyang

haplos sa aking katawan nang may panggigigil at puno ng pagkagusto habang pinupupog ko ng halik at laway ang makinis niyang leeg. Binalikan ko ang kanyang mga pisngi at labi nang mas madidiin pang mga halik habang nagmamadali kong tinanggal ang kawit ng kanyang suot na bra sa kanyang likuran.

Umungol siya ng bahagya sabay hawak sa aking ibaba. Pinisil niya ito nang parang isang maton na may balak bangasan ang mukha. Napausog ako nang kaunti palayo sa kanya sapagkat hindi ako nakahinga sa kanyang ginawa. Nanlaki ang aking mga mata sa aking nadatnan nang maibaling ko ang tingin sa mukhang kanina ko pa hinahalikan. Isang patag at makinis na balat na lamang ito at walang bakas ng kahit na anong parte. Mas nilakihan ko ang distansya sa pagitan namin sa pamamagitan ng patuloy na pag-atras ko mula sa kanya ngunit buong loob naman niyang inabot muli ang aking bayag. Sinubukan kong hampasin ang kanyang kamay upang bitiwan niya ako ngunit maski ang mga kamay nito’y nagbago. Nagkaroon na lamang ito ng apat na daliring may mahahaba at matatalim na kuko. Nang muli kong balikan ng tingin ang kanyang mukha’y mayroong butong tumutubo sa parteng bibig nito na animo’y tuka ng isang ibon. Lumundag ito palapit sa akin at saktong pumatong sa ibabaw ng aking tiyan. Tinuka niya ang aking mukha at dibdib. Sinubukan kong humingi ng tulong ngunit walang lumabas na boses sa aking bibig bagkus ay purong mabibilis na paghinga lamang.

25 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Pantasya

Maya maya pa’y narinig ko ang boses ni nanay mula sa ‘di kalayuan.

Palakas ito nang palakas. Tila naman namanhid na ang aking pakiramdam sa patuloy na pagtuka ng bagay na ito sa akin. Dumilat ako at bumangon.

Si Fely lang pala ang kaninang babaeng ibon, ang aking alagang manok.

Nakawala na naman siguro ito mula sa kanyang pagkakatali sa tabi ng aking kama. Binuhat ko ito at hinimas-himas sa ulo nitong may pulang palong at idinikit sa aking mukha na animo’y nagsasabing pasensya ka na. Muli ko itong itinali at binigyan ng pagkain saka bumaba ng kwarto.

“Anong oras ka na naman ba natulog kagabi at mag-aalas diyes na e hindi ka pa gising? Alam mo, Clemente, kung magpupuyat ka lang nang magpupuyat e ibababa ko nalang yung kompyuter dito sa sala para wala kang pagkapuyatan. Rerequest-request ka ng kompyuter tapos ganyan naman.”

Maagang sermon na naman ang pinakain sa ‘kin ni nanay. Halos magkanda-tapon na nga yung inihahanda niyang sinangag at pritong daing na galunggong sa pagkayamot sa akin. Tumingin lamang ako sa kanya at ngumiti nang bahagya.

“Nako, Clemente. Anak ka talaga ng tatay mo. Kung hindi siguro dahil sa ngiti niyong yan e sumama na ko sa first boyfriend kong sundalo.

Mayaman pa yun. Mayaman na rin siguro ko ngayon.”

Matapos kaming iwan ni tatay at ipagpalit sa ibang pamilya ay katuwang na ng bawat almusal ko sa umaga ang pagsisisi ni nanay sa pagsama niya kay tatay. Kabisado ko na nga maski ang pagkakasabay ng mga salita niya sa kanyang litanya sa pagkurap ng kanyang mata, paglaki ng butas ng ilong, pagtalsik ng laway, pag-angat ng kanyang kaliwang kilay na may malaking nunal at tatlong hibla ng buhok at pagpamewang sabay pahid ng pawis sa likod ng kanyang tainga. Ganoon naman si nanay. Hindi naman niya raw minahal si tatay. Ako lamang daw ang mahal niya.

“O siya sige na. Dalian mo na diyan at maligo ka na. Alas onse andito na yung service niyo. Nga pala sabi ni Martha, yung nanay ni ano, yung 26

Maikling Kwento • Short Story

kaklase mong to-tomboy tomboy noon nung grade 6 ka. Sino nga yun?”

Gumihit ako ng hugis bituin sa hangin gamit ang aking kanang hintuturo habang puno ng kanin ang bibig.

“Ayun si Tala! Sabi ni Martha, may class picture daw kayo mamaya.

Suotin mo yung bagong uniform mo para pogi ka sa picture ha.

Magpulbo ka. Ngumiti ka rin, anak. Pero ‘wag yung labas ngipin a.

Mamaya mapunit ko na naman yan, sige ka.”

Dalawang class pictures ko na kasi ang napunit ni nanay nang makita niya kong nakangiti dito ng labas ang mga ngipin. Naaalala niya raw kasi si tatay sa mga ngiti ko. Doon din kasi siya nahulog dito kasama ng ilang mga love letter, kalamay, at bulaklak.

Matapos kumain ay dumiretso na ako sa banyo upang maligo.

Napansin kong basa ang pundya ng aking brief. Siguro’y dahil ito sa panaginip ko kaninang umaga. Pagkahubad ko’y napansin ko rin ang ilang hibla ng buhok sa itaas ng aking ari. Nakaramdam ako ng hiya.

Labing-apat na taon na ako’y hindi pa rin ako tuli at ngayo’y tinutubuan pa ako nito. Naisip ko bigla ang panaginip ko kanina. Pumikit ako at tumingala sabay nagbuhos ng isang tabong tubig. Naramdaman ko ang unti-unting pagtayo ng aking ari. Hinawakan ko ito gamit ang aking kanang kamay at marahang iginalaw nang pataas at pababa. Pataas at pababa. Patuloy na bumibilis. Pataas at pababa.

“Clemente, andito na si Julius, yung kasabay mo. Dalian mo na diyan.”

Nagulat ako kay nanay sapagkat kinalabog niya pa ang pinto ng banyo. Itinigil ko ang aking ginagawa saka nagmadaling maligo. Naisip kong mamayang gabi ko na lamang ito itutuloy. Mamayang gabi uli.

“Julius, umuwi agad kayo ha. ‘Wag mong iwan si Clemente nako malilintikan ka sa ‘kin. Ibigay mo na rin ‘to sa tatay mo mamaya para 27 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Pantasya

sa in-order ko na baboy sa kanya. May amoy na nga yung baboy niyo e. Ewan ko ba diyan sa tatay mo kung ano ginagawa sa baboy. Sige na lumakad na kayo. Andyan na yung service niyo.”

“Sige po, Tita Valencia.”

“Mag-iingat kayo ha.”

Tumuro ako sa aking kwarto at isinenyas ko kay nanay bago kami umalis. Hudyat iyon na tingnan niya si Fely mamayang hapon habang wala ako.

“Ang daldal talaga ng nanay mo, Clem. Mabuti pa yung manok mo tahimik lang e.”

Natawa ako nang mahina sa sinabi ni Julius. Totoo naman kasing madaldal pa sa manok ang nanay ko. Dumating na ang service namin na tricycle ngunit nakapagtataka na wala itong mga sakay. Lima kasi kaming sabay-sabay na pumapasok sa eskwela. Tatlong babae sa loob samantalang dalawa naman kami ni Julius sa likod ni Mang Mio na aming driver.

“Kuya Mio, asan po sila Didit?”

“May sakit daw e. Sila Flor at Chayong naman e maaga pumasok.

May practice daw ng sayaw.”

“Ganun po ba.”

Malungkot ang boses ni Julius. May lihim kasi siyang pagtingin kay Chayong. Mukhang nagalit pa naman ito sa kanya noong nakaraang araw nang asarin niya itong ‘tahong ni Chayong, amoy bagoong’.

“Siya nga pala, Clem, punta ka sa susunod na linggo sa amin.

Birthday kasi ng kapatid kong si Julie. Maghahanda yun si tatay.”

28

Maikling Kwento • Short Story

Tumango lamang ako sa kanya. Bahagya namang nabawasan ng aking pagsang-ayon ang gusot sa mukha ni Julius.

Sa likod kami ni Mang Mio umupo kahit pa wala kaming mga kasabay. Bago kami umalis ay tinanaw ko muna ang bahay sa kabilang pasilyo. Walang lumabas na teacher sa pintuan nito. Marahil ay nauna na si Ma’am sa eskwela. Sayang at di kami uli nagkasabay.

Alas dose na nang makarating kami sa eskwela. Nandoon na nga si Ma’am. Sabi ko na nga ba at nauna na siya. Nakramdaman kaming pareho ni Julius ng hiya. in?”

“Good afternoon po, Ma’am. We’re sorry we’re late po. Can we come

Nagtago ako sa likod ni Julius sa takot na magkatagpo ang mga pagtingin namin ni Ma’am. Kung hindi siguro sumabog ang gulong ng tricycle ni Mang Mio ay nakarating kami nang maaga sa eskwela.

“It’s okay, Julius and Clemente. You may come in.”

Napakalambing talaga ng boses ni Ma’am. Sa tuwing magsasalita siya ay parang nakikinig ako ng isang kantang ginawa upang patulugin ang mga sanggol. Inuugoy ako nito sa kabila ng init ng katanghalian.

Humahagod ito sa aking likuran pataas at pababa mula batok hanggang tumbong. Magkahalong mga kiliti at kilig din ang yumakap sa akin.

Sumulyap ako ng pagtingin kay Ma’am Sabino nang kaunti habang papunta kami sa aming silya sa may likuran. Nang marating namin ito ay mas napagmasdan ko ang kagandahan ni Ma’am. Kabisado ko na rin ang pagglaw ng bawat bahagi ng kanyang katawan kasabay ng mga litanyang ‘Is that understood?’ saka ‘Clap your hands three times’. Sa bawat pagtatagpo ng kanyang mga makikinis na palad ay ang marahang pagyugyog din ng mga maliliit ngunit namimintog niyang dibdib.

Maiisip ko ang mga hitsura nito: hugis, laki, amoy maging ang kulay ng 29 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Pantasya

utong nito. Kulay itim kaya ito tulad ng sa napanood ko kagabi? Baka naman mapusyaw sapagkat maputi naman ang balat ni Ma’am.

“Yes, Clemente? Is there any problem?”

Madalas niya kasi akong nakikita na bahagyang nakapikit at nakatingala. Ngumiti lamang ako sabay senyas ng wala sa pamamagitan ng pagwawasiwas ng aking ulo.

Pumila na kami sa labas para sa sa aming class picture. Kanyakanyang hingi ng pulbo ang aking mga kaklase maging ang mga lalaki.

“Bakla ka ba Clem?”

Kumunot ang aking noo sa narinig mula kay Julius kung kaya’t buong paninindigan kong itinanggi ito.

“E ba’t ka may dalang pulbo? Ang laki pa nito, o!”

Nagkibit-balikat lamang ako kay Julius. Pinabaon lang naman kasi yun ng aking nanay. Padala siguro ng kausap niyang Arabo sa computer.

Ipinuwesto kami ng photographer base sa aming taas at ipinila sa isang mahabang upuan. Natuwa ako sapagkat hindi ko katabi si Julius.

Kinukurot kasi niya ako sa pwet sa tuwing kukuhanan na kami ng litrato kung kaya’t may mga picture akong mukhang natatae. Lumakas naman ang kabog sa aking dibdib ng tumabi sa akin si Ma’am. Umakbay pa siya sa akin ng saglit bago umayos ng postura. Naramdaman kong bahagyang dumikit ang kanyang dibdib sa aking balikat. Mas lalong lumakas ang kabog sa aking dibdib.

Hindi kami nagsabay ni Julius sa pag-uwi sapagkat dumaan pa siya sa palengke para ibigay ang bayad ni nanay sa kanyang tatay. Wala rin maski si Mang Mio sa aming hintayan. Siguro’y nanood pa ng sakla sa may kanto namin.

30

Maikling Kwento • Short Story

“O, Clemente? Wala ka bang kasabay? Si Julius?”

Boses iyon ni Ma’am. Nangilabot ako na parang nahihiya at nanginginig nang ibaling ko ang tingin sa kanya.

“Sige, sabay ka nalang sa akin.”

Hindi ako nakatanggi kay Ma’am. Pagkakataon ko na rin kasi iyon upang makasama siya nang matagal at mas malapitan. Sumakay kami ng tricycle sa isang malapit na terminal. Swerteng dalawa lang kami na naroon kaya sa loob kami ng tricycle napunta.

Amoy sa loob ng tricycle ang pabango ni Ma’am. Parang nalalasahan ko pati dahil sa manamis-namis at maanghang na halimuyak nito. Pareho kaming walang imik sa loob. Abala kasi siya sa pagtetext sa cellphone niyang malaki pa sa suso niya. Nilubos ko ang pagkakataong abala siya.

Inilapit ko ang aking mukha sa kanyang leeg nang palihim. Napakabango nito kahit bakas ang ilang latay ng pawis dito. Naramdaman kong unti unting tumatayo ang aking ari sa loob ng aking pantalon. Pumikit ako at bahagyang tumingala sabay ipinasok ang aking kamay sa loob ng bulsa ng aking pantalon.

Lumiwanag ang buong kapaligiran sabay lumitaw ang anino ng isang babaeng hubad. Sa paglapit nito’y nadiskubre ko ang hitsura ni Ma’am Sabino. Buhok na hanggang balikat, maliit na pangangatawan at suso, may kalakihang balakang na animo’y ‘di normal sa kanyang hugis at malagong buhok sa kanyang ari. Hindi ako makapaniwala sa nakita.

Si Ma’am Sabino nga ito. Walang ibang nakatakip sa kanyang katawan kundi ang malalago nitong mga buhok sa kanyang ari. Bawat hakbang niya ay siya namang pagdiin ko sa aking aring naninigas. Kinagat ko nang bahagya ang aking labi at muling idiniin ang paghawak sa aking ari. Biglang umuga ang paligid nang madaan sa malubak na lugar ang aming sinasakyan. Natisod si Ma’am sa paglalakad at biglang naglaho.

31 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Pantasya

“Ano ba ‘yan manong! Dahan-dahan lang po.”

Napadilat ako at bumalik sa ulirat. Hinipo ko ang aking labi at nakitang may dugo ito. Marahil ay dahil din ito sa pagdaan namin sa lubak. Nanghinayang ako sa aking pantasya. Maya maya pa ay nakarating na kami sa aming kalye. Si Ma’am na rin ang nagbayad ng aking pamasahe. late.”

“Agahan mo ang pagpasok bukas, Clemente ha. Huwag na male-

Tumango ako kay Ma’am nang may kasamang malaking ngiti bilang pasasalamat. Nagmadali akong pumasok ng bahay at nadatnang nagluluto si nanay.

“Napicturan na kayo? O, kumusta? Baka naman mapunit ko yun ha pag nakita ko.”

Hindi ko pinansin ang mga tanong ni nanay at agad na naghubad ng uniporme.

“Bakit nga pala parang mahina na yang manok mo sa kwarto?

Hindi mo ba ‘yon pinapakain man lang? Parang may sakit e. Iika-ika pa maglakad.”

Nang marinig ko iyon ay agad akong kumaripas ng takbo paitaas habang suot ko pa ang isang medyas sa aking kanang paa. Naabutan ko namang nakatali pa rin si Fely habang natutulog. Tinanggal ko ang tali sa kanyang paa at saka ito binuhat habang hinihimas-himas. Idinikit ko rin ang mukha ko sa katawan nito na parang nagsasabing pasensya ka na. Tinanaw ko mula sa itaas ng aming bintana si Ma’am Sabino sa kanilang bahay. Nakita ko siya sa kanilang bukas na bintana na may kausap sa telepono. Tumingala ako at pumikit muli sabay hinimas si Fely. May naisip akong gawin. Tama. Itutuloy ko na ang naudlot kong gawin kaninang tanghali. Tutal ay marami naman na akong naipon na 32

Maikling Kwento • Short Story

pantasya sa aking isipan.

Ini-lock ko ang pinto saka iniwan si Fely sa ibabaw ng kama. Tuluyan kong tinanggal ang mga natitira kong suot na sando at salawal ngunit iniwan ang medyas sa aking kanang paa. Bumalik ako sa may bintana at tinanaw si Ma’am. Nandoon pa rin siya ngunit ngayo’y nakaupo na sa kama at nagtatanggal ng bra. Hinila ko ang kurtina ng aming bintana at binuksan ang computer. Tiningnan ko si Fely sa ibabaw ng kama saka inikot ng tingin sa paligid. Tahimik sa kwarto at tanging ang mahinang putak ni Fely lamang at tikatik ng keyboard ang pumupuno dito. Ibinaling ko ang tingin sa computer at tumambad sa akin ang dalawang dalagitang nakikipagtalik sa isang negrong kano. Hindi ko pala na-exit ang site na pinanuoran ko kagabi. Lalong umigting ang init ko sa aking katawan.

Hinubad ko ang aking brief at kumuha ng lotion. Pumisil ako ng ilang patak mula dito saka hinawakan ang kanina ko pang naninigas na ari.

Pumikit ako at tumingala. Sinimulan ko ang mosyong pataas at pababa.

Madulas at mabagal ang pagkilos ko. Inisip kong muli ang hubad na katawan ni Ma’am. Mula sa pagkakatisod ay lumapit siya sa akin sabay pumatong sa aking ari. Napakagat-labi muli ako ngunit ngayon ay mas madiin. Nakalimutan kong may sugat pala ako dito kung kaya’t muli ay nagdugo ito. Tumilaok si Fely nang malakas. Nagkatinginan kaming dalawa pagkatapos ay nagsalita ito.

“Clemente.”

Tumayo ito at nagpagaspas ng pakpak nang malakas. Lumipad ito pakisame at tinangay pataas si Ma’am. Sa itaas ay nakita kong nagsabong ang manok kong si Fely at si Ma’am. Walang laban namang nilamon nang buong-buo ni Ma’am si Fely. Wala siyang iniwan na kahit isang pilas ng balahibo nito. Bumaba si Ma’am nang pinupunasan pa ang bibig na puno ng dugo.

Agad ko siyang tinulak sa kama at pinadapa. Maliit ang pwet ni Ma’am. Nagduda akong kasya rito ang aking ari. Nang ipasok ko ang galit kong ari sa makitid niyang tumbong ay anong sarap ang aking 33 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Pantasya

naramdaman. Hawak ko ang kanyang mga braso kung kaya’t kahit anong palag pa niya ay ‘di ito makawala. Binayo ko siya nang binayo.

Malakas at madiin.

Tumingala lamang ako saka pumikit.

Nagtaka akong dahan-dahan sa ginagawa at napaisip na walang ungol ang lumalabas o naririnig mula kay Ma’am. Inilabas ko muna ang namumula at halos tumitibok kong ari mula sa kanya at siya’y iniharap sa akin. Dilat na dilat ang mga mata nito at hinihingal. Naisip kong ipagpatuloy ang ginagawa dahil mas nakaramdam ako ng init nang makita ko ang pawis at ang namumula niyang mukha. Dahan dahan kong ipinasok muli ang aking ari at pilit na ipinagkasya sa kayang makitid na harapan. Tiningnan ko si Ma’am saka muling pumikit at tumingala. Mas lumaki ang pagkakabuka ng aking bibig sa nadaramang sarap at ligaya kahit pa mas makipot ito at tuyo. Napatigil ako sandali sa narinig. Nagsalita si Ma’am. Hindi. Hindi iyon salita sapagkat hindi ko iyon naintindihan. Iniangat ko ang kanyang ulo habang muli siyang binibigyan ng mga mas madidiin na pagbayo ngunit mas kinilabutan ako sa narinig. Pumutak si Ma’am gaya ng sa manok. Malakas at matinis ang boses nito. Umulit iyon ng ilang ulit pa dahilan para tumigil ako at umatras sa ginagawa. Tinubuan ito ng pakpak sa likod at muling lumipad patungo sa sa kabilang sulok ng aking kwarto.

Pinuntahan ko si Ma’am at nakita si Fely. Nakatumba at pumuputak nang mahina at may halak. Binuhat ko siya at dinala sa aking bisig.

Hinimas himas ko ang kanyang katawan. Pabagal nang pabagal. Muli ay idinikit ko ang aking mukha sa kanyang katawan na animo’y nagsasabing pasensya na. Nagbihis ako at tuluyan nang hinubad ang medyas sa aking kanang paa. Bumaba ako ng kwarto buhat ang aking alagang manok habang patuloy pa rin itong hinimas-himas. Nadatnan ko si nanay na naghahain na sa mesa. Tumingin siya sa akin at sa aking dala sabay nagtanong.

Ano nga uli yung pangalan ng adviser mo? Yung nakatira diyan sa 34

Maikling Kwento • Short Story

tapat natin?”

Tiningnan ko ang patuloy na humahalak kong alaga sabay inilapit ito kay nanay.

“Ayun tama. Si Ma’am Felicidad Sabino nga pala.”

35 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Countdo

Countdown

wn

Cris Lan

zaderas

5

Maingat na isinalin ni Lydia ang natirang menudo. Mabigat ang

bandehadong seramiko at puno man ng panginginig ang kanyang mga kalamnan sa braso, tiniis niya para lamang mailipat ang malapot nang sarsa at iilang piraso ng baboy, kerot, at patatas sa lalagyang plastik.

Tiniyak niyang hindi magiging maingay ang pagsasalin bagama’t sa labas ng pintuan ng kusina ay maririnig na ang naghuhumiyaw na ngiyaw ng mga pusang galang nakaabang sa anumang pinagtirhan ng nagdaang Pasko. Matalas ang ilong at tainga ng mga ito. Kaunting kalansing ay mag-uunahan na. At kahit ang tunog ng pagpiprito’y alam ng mga itong may pagkain. Napagod na yata sa kakahimod ng mga nagkalat sa sukâ sa eskinita papasok sa kanilang tahanan – mga iniwang bakas ng hindi mabilang na nag-inuman bilang pagdiriwang sa kaarawan ng Mesiyas.

Hindi siya nagtagumpay sa pagtatago sa mga pusa kaya pakiramdam niya ay dapat bigyan ang mga ito ng premyo kaya initsa niya palabas ng pintuan ang nasimot nang isda galing sa sarciado. Nagkumahog at nagunahan ang mga pusa pero maya-maya pa’y nagsibalik ang mga ito at ang pagngiyaw ay mas malakas pa kaysa sa nauna. Gutom pa’t hindi yata nasapatan.

“Mga putang’na n’yo!”

Pinalo-palo niya ng walis tingting ang sahig na ikinagulat naman ng mga hayop. Naglundagan ang ilan samantalang ang iba’y hindi na nakita ang reaksyon dahil sa bilis ng pagtakas. Napahagikgik si Lydia 36

Maikling Kwento • Short Story

sa kaniyang ginawa. Sa apat na pusang madalas nakikihati sa kanilang mga kinakain, wala ni isa man sa mga ito ang kanyang pinangalanan.

Paniwala niya ay kapag nagsimula na niya itong tawagin ayon sa kanyang pagkakakilala, lalapit ang kanyang loob sa mga ito at malamang sa malamang ay maging permanente na niya itong kasama tulad ng kanyang mga apo na ang ikinaiba lamang ay natatawag niya ang mga ito sa kanilang mga pangalan.

Ang totoo ay ayaw niya talagang nag-aabang ang mga pusa sa labas ng kanyang kusina. Natatakot siya na makalmot ng mga ito si Biboy, ang pinakabunso sa kanyang mga apo na kilala sa kanilang compound na malikot at makulit. Hinahablot ang anumang mahawakan, inihahagis ang kahit anong bagay na gusto niyang ihagis. Noong unang misa ng simbang gabi, nagkalat ang mga kandila sa simbahan dahil pinag-iitsa ito ni Biboy. Muntik na ring mabasag ang isa sa mga tatlong Mago ng kanyang belen at nahuli na rin niya ito na hinihila ang buntot ng isa sa mga pusa. Mabuti na lamang na ang hayop ay marahil nanunukli ng utang na loob – sa lahat ng mismis, tinik, at tira-tira na kanyang iniitsa.

Anim na taong gulang na si Biboy, ang mga nauna ay binata at dalaga na. Labindalawa na si Trina at labingwalo naman si Paul. Ang tatlo niyang apo sa dadalawa niyang mga anak at ang kanyang asawa ang mga kasama niya sa bahay at mas madalas na naiiwan ang bunsong apo dahil nasa galaan ang ate at kuya. Kapag may klase naman ay nasa eskwelahan ang mga ito. Ang mga magulang naman ay palaging nasa trabaho. Kaya kasa-kasama niya palagi ang pag-aalala kapag nawawala sa kanyang paningin si Biboy. Maya’t maya ang pagtawag niya rito kahit hindi pa oras ng pagkain, paliligo, o pagtulog sa hapon.

Sinilip niya mula sa bintana ng kusina ang labas ng kanilang bahay.

Nakaupo sa isang monobloc chair si Trina habang nagte-text at naglalaro naman ng kotse si Biboy. Naririnig naman niya mula sa loob ang tunog ng barilan mula sa nilalarong computer game ni Paul. Binuksan niya ang kabinet sa ibabaw ng lababo. Tumingkayad at sinilip kung anu-ano ang kailangang punan para sa paparating na Bagong Taon. May ilan 37 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Countdown

pang mga de lata at isang kilo ng pasta. Mabilis lamang kanyang pagsilip dahil pagod ang kanyang katawan mula sa maghapong paghahanda sa nagdaang Pasko. Ngunit sa kabila ng kapaguran at inaasahang dagdag na gastusin, panatag ang kanyang kalooban.

4 Laman ng balita sa TV ang pagpapaalala ng gobyerno sa mas mahigpit na pagpapatupad sa pagbabawal ng malalakas na paputok. Nakaupo sa sopa si Isko katabi ang kanyang asawang si Lydia. Napapakunot ang noo ng lalaking matanda habang nanonood.

“Lumulukot na naman ang noo mo,” biro ni Lydia sa seryosong asawa.

“Kung bakit ba naman naghihigpit ang gobyerno sa ganyan. Ke dami-dami namang ibang problema.”

Napalitan ang paalala ng mga balita ng bilang ng naputukan sa isang ospital sa Tondo.

“O, ayan, Isko. Sagot sa tanong mo.”

“Nasa pag-iingat lang ‘yan.” Inangat ni Isko ang kanyang kanang kamay at ipinakita kay Lydia. “Kumpleto pa naman ang mga daliri ko.

Hindi ko rin naman pahahawak sa mga bata ang paputok. Lalo na kay Biboy.”

“Baka kamo sinusuwerte. Huwag ngayong taon, Isko ha. Ayokong dadalhin kayo riyan sa Jose Reyes. At nako, ‘pag may nangyari sa mga bata, itaga mo sa bato. Huling pagpapaputok mo na ito.”

Nawala ang lukot sa noo ni Isko. Napalitan ito ng panunuyo niya kay Lydia. Para kay Isko, mabubuo lamang ang kanyang pagsalubong sa Bagong Taon kung may paputok. Sa kanyang tradisyong pinagmulan, 38

Maikling Kwento • Short Story

maliban sa pagtataboy ng malas, ito na rin ang paraan ng kanyang pasasalamat sa isang buong taon ng biyaya para sa kanya at sa kanyang pamilya.

Lumapit siya kay Lydia at inakbayan niya ito. Tumugon ang babae sa pamamagitan ng marahang pag-usad palayo.

“Pinagbigyan na kita noong nakaraang taon.”

“Alam mo namang kinasanayan ko na ito.”

Lalong naging madiin ang pag-akbay ni Isko sa asawa at hindi na ito makaiwas sa kanya. Sa TV, iniisa-isa ng reporter ang mga pampasuwerte sa paparating na bagong taon. Tinikman pa ang malalagkit na nakahain sa isang tindahan sa isang palengke. Gayundin naman ang tingin ni Isko kay Lydia. Malagkit at may pakindat-kindat pa. Napabuntung-hininga na lamang ang babae dahil alam niyang kahit tumanggi siya, dadayo at dadayo si Isko ng Bocaue para makabili ng taunan nitong pagsalubong.

Taun-taon mang pagsabihan si Isko, umuuwi ito ng Tondo na may dalang mga paputok. Palibhasa ay may dugong Instik na lumaki sa mga selebrasyong maliwanag, makulay, at maingay.

Nakilala ni Isko si Lydia sa kanilang malaking tindahan sa Divisoria. Nag-iimbentaryo siya ng mga ready-to-wear sa isang estante nang magtanong ang isang dalagang may bulaklaking blusa at itim na saya. Itinatak niya sa isip ang malambing na boses nito dahil hindi niya natitigang mabuti ang mukhang natabunan ng liwanag ng mga ilaw.

Ang una nilang pagkikita ay hindi ang huli. Nagkaroon ng mukha ang tinig dahil pabalik-balik ang babae sa tindahan na natuklasan niyang nagsusuplay ng mga damit sa isa pang maliit na tindahan ng mga damit sa Tondo. At hindi naging masalimuot ang panliligaw ni Isko kay Lydia.

Si Lydia’y nagmula rin sa isang pamilyang Instik bagaman malayo na at hindi na rin mababanaag sa mga mata nitong mabilog. Malayo sa singkit niyang mga mata na tila naglalaho kapag siya ay tumatawa na tulad ng kanyang pagtawa sa naging reaksyon ng asawa matapos niya 39 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Countdown

itong kindatan.

“Kasama akong bibili sa Bocaue. At isasama natin si Paul.�

May pag-uutos sa tinig ni Lydia. Napatango lamang si Isko at itinuloy ang panonood ng programa sa TV na nagbabalita naman ng mga presyuhan ng paputok sa Bocaue. Mabilis ang naging pagkakatayo ni Isko mula sa sopa upang kumuha ng papel at panulat.

3 Sinusuring mabuti ni Trina ang mga hinahawakang bote ng mantika.

Limang minuto na siyang pabalik-balik sa hilera ng Cooking Oil and Salad Aids sa paghahanap, pamimili, at panghuhula sa kung anong klaseng mantika ang pinabibili ng kanyang Lola Lydia. Nakalagay lamang kasi sa listahan ay isang bote ng mantika. At dahil hindi siya kadalasang bitbit ng kanyang lola sa pamimili, nalunod ang kanyang isip sa pag-alala kung canola, vegetable, corn, olive o ordinaryong mantikang pamprito’t panggisa ang pinahahanap sa kanya. Mantika pa lamang ito at nag-aalala na siya sa mahabang listahang ibinigay ng kanyang lola upang mapunan ang stock sa bahay na nagamit noong nakaraang Noche Buena.

Hindi pa rin sumasagot si Paul sa kanyang text kaya binili muna niya ang kaya niyang mabili – dalawang pack ng tasty, mantikilya, gatas na kondensada at ebaporada, all-purpose cream. Aalog-alog pa ang kanyang bitbit na basket pero sa kanyang pagkukuwenta ay aabot na sa limandaang piso ang laman nito. Ni hindi pa siya nangangalahati sa listahang nanlalabot na dahil sa pawis galing sa kanyang palad.

Kung hindi lamang nagkasakit ang kanyang lola ay hindi siya ang gagawa nito bagaman okay na rin sa kanya. Naging abala siya at pansamantalang nakawala sa kabagutang bumabalot sa kanilang bahay.

Wala rin siyang gaanong ka-text maliban sa isang kaklaseng kanina nangungulit sa kanya para sa coverage ng kanilang exam sa susunod na taon.

40

Maikling Kwento • Short Story

Tumunog ang kanyang cellphone. Sumagot na ang kanyang kuya sa kanyang tanong: ung veggie oil daw. today raw ung frut cocktail n gus2 ni lola oks kua Binalikan ni Trina ang hilera ng mga mantika. Hinanap ang mga bote ng vegetable oil at tiningnan ang mga presyo nito. Napansin niyang sa bawat istanteng kanyang binisita’t nilakaran, iyong mga may kamahalang tatak ang nasa ibabaw, ang mga nasa ilalim naman ang pinakamura. Natawa siya sa hitsura ng mga mumurahing mantikang nakabote – kalahati ng laman ay nagsebo na samantalang iyong mga nasa taas, na ang isang litro ay halos isandaang piso na ang presyo, ay nangingintab sa tama ng liwanag ng naglalakihang mga bumbilya. Hindi naman nagpasilaw si Trina, iginawi niya ang kanyang paningin sa gitna at doon pinasadahan ng kanyang mga mata ang presyo na papasok sa hawak niyang pera.

Paudlut-udlot ang pagtugtog ng mga awiting Pamasko sa supermarket. Sumisingit sa pagitan ng mga kanta ni Jose Mari Chan ang mga anunsyo ng customer service at ang pagpalakpak ng mga saleslady at salesman na tinakasan yata ng ngiti ang mga mukha. Nairita si Trina sa naririnig gayundin sa nakikita kaya ipinasak niya sa tainga ang pansamantalang ipinahingang earphones at nakinig na lamang sa kanyang playlist na nakalimutan pala niyang i-pause.

Mabagal ang kanyang pag-iikot kahit higit nang kakaunti ang mga taong namimili kumpara noong bago mag-Pasko. Dumaraan siya sa mga istanteng naglalaman ng mga bilihing wala naman sa listahan ng kanyang Lola Lydia. Dumaan siya sa aisle na may mga damit kung saan siya nagtagal. Tumitingin siya ng mga bestida kahit hindi naman bibili.

Itinatapat pa sa katawan para tingnan kung kasya o bagay ito sa kanya at ibinabalik din naman sa pinagkuhanan. Kahit hindi niya tipo ang design 41 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Countdown

pero maganda naman ang tela ay tatanggalin niya sa pagkakasabit.

Sisipatin lang kung pure cotton ang damit pagkatapos ay titingnan ang presyo.

Nang mapagod ang mga paa at nabili na naman ang lahat ng nasa listahan, dumiretso na si Trina sa cashier. Nakatanaw siya ng mumurahing tsokolateng nakalagay sa plastik na hugis Santa Claus. Kumuha siya ng dalawa. Sosorpresahin niya ang bunsong kapatid.

May kahabaan ang pila pero mabilis naman ang pag-usad. Sa kanyang harapan ay nakapuwesto ang isang matanda. Maya-maya pa’y naglabas ito ng cellphone at tila may kinukuwenta, ipinasok ang cellphone sa bag at saka nagbawas ng laman ng bitbit na basket.

Pumalakpak muli ang lahat. Itinigil ng kahera ang ginagawa at bumati ng “Happy to serve!” Matapos ang pagbati’y nagpatuloy naman ito kaagad ng pagpasada ng mga de lata sa ilaw na pula.

2 Nagluluha man ang mga mata ay hindi pa rin tumitigil sa pagsasayaw ang mga daliri ni Paul sa screen ng kanyang cellphone. Mabilis ang pagpapalit ng mga ito ng puwesto kahit ang kanang braso niya ay nabababad na sa mainit na sikat ng araw na tumatagos sa salamin ng kanilang sasakyan.

Marahil ay hindi na nararamdaman dahil sa umiinit na ring labanan kasama ang kanyang mga kalaro sa loob ng birtwal na mundo.

Tumigil lamang siya sa paglalaro nang magkaroon sila ng stop over para magmeryenda. May kahabaan din ang biyahe mula Tondo hanggang Bocaue. Napilitan lang siyang sumama dahil walang makakasama ang kanyang lolo at lola maliban kay Biboy na natulog lang naman sa kabuuan ng pagbiyahe. May tournament pa naman siya sa compshop pero naisip din naman niya na maagang simulan ang kanyang New Year’s Resolution – bawasan ang pagkokompyuter. Pero mahirap tanggihan ang mapanuksong alok ng kanyang mga kalaro. Kahit malayo sa harap 42

Maikling Kwento • Short Story

ng laptop sa bahay o sa PC ng compshop, napakadali namang mabitbit ng cellphone niya. At dahil kakatapos lang ng Pasko, ipinang-load niya ang naipong aguinaldo. Sinakto niyang panlimang araw para hindi siya mamumrublema sa pagbati ng mga kaibigan sa bisperas ng Bagong Taon.

Paakyat na ng exit ng Bocaue ang sinasakyan nina Paul at ng kanyang lolo at lola nang tumigil siya sa paglalaro. Si Biboy naman ay naalimpungatan sa malakas na pagyugyog ng sasakyan. Bumagal ang kanilang pagtakbo dahil dagsa na rin ang iba pang mga sasakyan.

Hahabol sa mga huling oras bago pa man magpalit ang mga kalendaryo.

Si Lolo Isko ang nagpumilit na bumili sila ng mga paputok ng mismong bisperas. Umaasa ito na mas mura ang mga paputok at mas kakaunti ang mga tao. Subalit lahat yata ng mamimili ay ganoon din ang inisip.

Tumunog ang cellphone ni Paul.

jan na kau kua?

d2 n kme, trapik lng

ingat kau

Tiningnan niya ang oras sa kanyang cellphone. Mag-a-alas diyes na rin. Inabot sila ng kinse minutos mula sa exit hanggang sa tindahan ng mga paputok na kung lalakarin ay wala pang dalawang minuto.

Maraming tao. At ang unang sumalubong sa kanila ay isang pulis na namamahagi ng mga polyetong may paalala sa wastong paggamit ng mga pailaw at paputok. Dumiretso kaagad ang kanyang lolo sa isang tindahanat ang lola naman niya ang naiwan sa loob ng sasakyan.

Nagpaalam siyang mag-iikot-ikot at kukuha ng mga litrato para may mai-upload siya sa Instagram.

Sarado ang ilang tindahan. Hindi katulad noong taon na bukas ang lahat. Sarado ang tindahang binilhan niya ng luces noong nakaraang taon. Sarado rin ang pinagbilhan nila ng bagsak-presyong fountain.

43 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Countdown

Nakumpirma niya ang narinig sa mga balita. Marami-raming nagsarang tindahan dahil sa mahigpit na ordinansa. Ang marami ay iyong mga nagtitinda ng mga torotot. Paligid-ligid ang mga ito sa mga tindahan at nag-aalok sa mga bumibili ng mga paputok. May maliit at may malalaki na halos sintangkad na ni Biboy. Ibinili niya ang kapatid ng maliit na torotot. Hugis trumpeta na may disenyong Mickey Mouse.

Nang pabalik na sa sasakyan ay dumaan si Paul sa toldang tinatambayan ng ilang pulis. Inaayos ng isa ang kanilang display ng mga paputok na ipinagbabawal habang mayroon namang reporter na nagiinterbyu sa isa pa. Kumaway siya sa camera at saka kumuha ng litrato ng “Goodbye Philippines.� Ipinadala niya ang litrato sa mga kalaro niya sa compshop at nagbanta na ipayayakap ito sa kanila kapag natalo sila sa tournament na hindi niya sinipot.

1 Maginaw ang gabi ng huling araw ng taon. Suot-suot ni Biboy ang sweater na regalo sa kanya ng kanyang lola. May kasikipan kaya bakat ang kanyang malintog na tiyan na puno na ng tasty na pinalamanan ng leche flan at ng tsokolateng pasalubong ng kanyang ate. Hindi pa man nag-a-alas dose’y busog na siya dahil sa kakapuslit ng mga handa ng kanyang Lola Lydia at ng kanyang Mama.

Sinilip ni Biboy ang labas ng kusina. Ganado pa naman siyang mangulit pero wala ang nakasanayan niyang mga mahiwagang pusa.

Kaya kinulit na lamang niya ang kanyang Mama na naglilipat ng nilutong pasta sa isang malaking bandehado. Hinila niya ang suot na apron nito at saka nagtago sa ilalim ng mesa. Natawa lamang ang kanyang Mama at napailing.

Biboy, huwag na huwag kang lalabas ha. Dito ka lang.

Pero kanina pa nananabik si Biboy na makalabas. Hinihingal na siya sa kakaihip ng torotot. Malakas ang pang-akit ng maiingay na mga 44

Maikling Kwento • Short Story

paputok at ipinangako ng kanyang Lolo Isko at ng kanyang Papa na makapagpapailaw siya ng luces. Special request din niya ang sparklers.

Ngunit dala ng kanyang lolo ang lahat ng paputok at pailaw na binili nila sa Bocaue. Kaya kailangan niya talagang lumabas ng bahay.

Sinubukan din naman niyang magpaalam. Wowa, Mama, lalabas ako. Nonood akong paputok. Pero masyado nang abala ang kanyang lola at Mama. Ate Trina? May nakapasak na earphones sa kanyang Ate. At hindi rin niya mahagilap ang kanyang kuya na malamang ay kasama ng kanyang mga kabarkada sa kabilang barangay. Kaya naging mabilis ang kanyang pagdedesisyon – lalabas na siya para makapagpailaw.

Isinuot ni Biboy ang kanyang de gomang tsinelas. Pinahid niya ng kanyang mga palad ang tumutulo niyang sipon. Mausok ang paligid, nagsasalimbayan ang mga kanta sa videoke at naglalakikang speakers, at walang humpay ang pagpapalit-palit ng kulay ang langit. Lalo siyang naengganyong lumabas na ng kanilang compound at makisaya sa mga tao sa kalsada.

Mapanghing-mapanghi ang eskinita papasok ng kanilang bahay.

Palibhasa’y dalawang mahabang pader na magkabilaan at kung iihi’y hindi talaga masisilipan, ang mga nag-iinom mula sa kalsada ay dito pinipiling sagutin ang tawag ng kalikasan. Nasasawsaw man ang mga paa ni Biboy sa naipong mga ihi, hindi na niya ito napapansin. Tinakpan na lamang niya ng mga munti niyang kamay ang ilong at bibig tulad ng kanyang ginagawa kapag ipinapaamoy ng kanyang Kuya Paul ang masama nitong hangin.

Pero naroon man ang mga ihi’t bakas ng mga manginginom ng Balutan, sa pagdaan ni Biboy ay wala ang mga ito. Walang nagdaraan sa eskinita ngunit natanaw naman niya ang dulo at nakitang naroon ang mga tao. Sumesenyas ang mga ito sa kanya. Ang karamihan ay nakabukas ang dalawang palad at para bang siya ay pinahihinto. Nakabuka rin ang bibig ng ilan na tila may sinasabi subalit natabunan ng ingay ng mga paputok ang mga salitang lumalabas mula sa mga ito.

45 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Countdown

Napatingala siya sa langit dahil sa pagsabog ng isang makulay na pailaw. Nagliwanag ang buong paligid sa paningin ni Biboy. Sinundan ito ng napakalakas na pagsabog na mabilis na nagnakaw sa kulay at liwanag na kanyang natanaw.

0 Lumakas pa ang ingay ng mga paputok. Habang papalapit pa ang alas dose’y lalong naging makulay ang langit. Sa isang sulok ng bahay ni Aling Lydia, sa ilalim ng pinagpatung-patong na kahoy pampanggatong, nakatalungko ang mga hayop na hinanap ni Biboy. Nanginginig at natatakot sa ingay na naririnig.

BukĂĄs at walang tao sa kusina ngunit walang lakas ng loob na lumabas ang mga pusa.

46

Maikling Kwento • Short Story

Yam Abejuro

To-Thor ITINAAS ni Toto sa ere gamit ang dalawang kamay ang

masoniyang gawa sa bakal, tinunaw na bahagi ng bituin, at dugo ng mga ninunong diyos ng kidlat habang nakatingala sa nagngangalit na kalangitang natatakpan ng maitim na ulap. Sinabayan niya rin ng malakas at pagaralgal na sigaw na tila umalingawngaw sa buong purok, “Kzzzzz! Bruuuum! Blagag! Pushiiing! Pushiiing! Pushiiing!”

Kumulog nang sunod-sunod at lumakas ang ihip ng hanging bumuhat sa mga palay at balanggot mula sa mga ulo ng magsasaka.

Nagkagulo ang mga taong naglalakad, maging ang mga magsasakang napatigil sa paggapas ng palay. Ngunit parang walang naramdaman si Toto na pumikit pa habang nakatingala. Makaraan ang ilang saglit, isang matalim na kidlat ang biglang lumusot sa kalangitan at diretsong tumama sa kaniyang maso. Gumapang ang kidlat sa buo niyang katawan at lumitaw ang umiilaw niyang mga mata. “Kzzzzz! Bruuuum! Blagag!

Ako si To-Thor, ang diyos ng kidlaaat!” sigaw niya.

Ramdam ni Toto ang kakaibang lakas mula sa kalangitan, pakiwari niya ay siya na ang pinakamalakas na diyos sa lahat ng mga diyos. Tanaw niya habang nakatingala ang nag-aalburotong langit at ang kumikislap na mga guhit ng kidlat nang biglang lumitaw ang pamilyar na mukha ng isang lalaking nakayuko’t nakatingin sa kaniya. Kinuha nito ang nakataas niyang maso at sabay sabing, “Tanghali na, Anak. Uwi na tayo?”

Lumawak ang ngiti ni Toto at kasabay nito ang matulin na pagbalot ng sarili na tila papel sa kaharap.

Binagtas ng mag-ama ang makikitid at mapuputik na pilapil sa 47 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

To-Thor

Parang bulang naglaho ang kapangyarihan at pagiging malakas ni Toto sa isang iglap lamang. Ganito ang nangyayari kapag wala sa kaniyang tabi ang pinagmumulan ng kaniyang kalakasan. Ganito kapag hindi niya nahahawakan ang kaniyang maso. Ang matipuno at ubod nang lakas niyang katawan ay babalik sa payat at mahinang parang papel na katawan. Ang maso niyang gawa sa bakal, tinunaw na bahagi ng bituin, at dugo ng mga ninunong diyos ng kidlat ay manunumbalik sa itsura nitong boteng plastik at patpat na binalutan ng teyp at itim na pintura. Ang galit na panahon ay babalik sa pagiging maaliwalas at payapa. Dudungaw ang napakainit at napakaliwanag na araw at babalik ulit sa dating gawi ang mga tao kasama ang mga magsasaka na tila’y walang nangyari. gitna ng palayan. Nagmamadaling naglakad si Toto dahil hindi na siya makapaghintay na makauwi dahil tuwing tanghali ay nakikipaglaro sa kaniya ang kaniyang tatay. Maglalabanan sila: ang tatay niya laban sa kaniya na isang diyos ng kidlat. Inalala niya ang kaunting eksenang napanood niya sa pelikula ni Thor. Kaunti lamang dahil hindi niya naabutan ang ilang mga eksena maliban sa eksena ng kaniyang idolo— Si Thor na may maso at diyos ng kidlat. Si Thor na bayani at mahusay makipaglaban. Si Thor na madalas niyang ginagaya.

“TARA NA! Kakain na tayo!” pagtawag ng tatay kay Toto na abala sa paglalaro ng kaniyang maso. “Bitawan mo na muna ‘yan, kakain muna tayo bago maglaro,” dagdag niya habang hawak ang platong may apat na tuyô at kaserolang may lamang kanin. Malamig na ang kaning bigay lamang sa kanila mula sa kapilya. Nakakakuha sila ng kanin tuwing araw ng Sabado dito bunga ng pagboboluntaryong paglilinis ng kapilya.

Madalas silang kumain nang isa o dalawang beses sa isang araw para makatipid. Walang magawa ang ama dahil bukod sa wala siyang sariling lupain, ang mga pananim na tinatanim niya ay hindi naman sa kanila.

Ang kikitain pa’y kakarampot lamang na paghahati-hatian pa.

48

Maikling Kwento • Short Story

“TENENENEN tenen!” sigaw ni Toto na kunwari ay tunog trumpeta na hudyat ng simula ng laro ng mag-ama at labanan ng dalawang kaharian.

Sa dalawang sulok ng kanilang kubo nakapuwesto ang bawat pinuno ng kaharian. Nasa pintuan nakapuwesto si Toto na may suot na pulang panyo sa kaniyang ulo na may pintang hugis-karit at maso, at puting kapa. Hawak ng kaniyang kanang kamay ang masong gawa sa plastik at patpat. Sa kabilang sulok naman ang tatay niyang may balabal na telang itim. Pinasuot ito ni Toto sa kaniya dahil sabi niya, siya raw si Kamatayan.

Lagi kasing may hawak na karit para sa pagsasaka na kapareho nito, at pareho pa sa pagiging payat.

“Pushiiing! Pushiiing! Ako si To-Thor, ang diyos ng kidlat! Hindi ako matatalo ni Kamatayan! Kzzzz! Bruuum! Blagag!” sigaw ni Toto sabay takbo palapit sa ama na akmang hahatawin ng maso ngunit bago pa makalapit si Toto ay kumurot na ang tatay ng kapiranggot na palay sa sako na nasa gilid lamang niya at inihagis sa direksyon ng anak.

Napakunot ang noo ng anak.

“Ano po ‘yan, Tay? Wala namang palay si Kamatayan,” tanong ni Toto.

“Hindi naman ako si Kamatayan, e!” wika ng ama sa malalim na boses. “Ako si Mr. Palay!” dugtong pa nito at saka nagsaboy ulit ng kaunting palay.

“Wala namang powers ang magsasaka. Hindi mo po ako matatalo,” paliwanag ni Toto na halata sa mukha ang pagkainis. Tuloy ay binaba niya ang laruang maso at napasalampak sa sahig.

“Makinig ka! Mayroon akong powers,” panimula ng tatay. Lumapit at umupo siya sa tabi ng anak at nilagyan ng palay ang ibabaw ng ulo nito.

“Talo ko nga kayong lahat, e. Sa tingin mo ba, ‘pag wala ako, 49 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

To-Thor

mabubuhay ‘yang si Thor saka lahat ng mga tao?”

Napatingin si Toto sa ama.

“Kapag walang magsasaka, magugutom ang mga tao. Wala silang makakain na kanin o kaya gulay, o kaya prutas. Manghihina ‘yang lahat pati si Thor tapos wala na, ubos na ang powers niya. Ubos na ang powers mo. Ikaw ba, kaya mo bang mabuhay nang walang kanin?”

“E, hindi po,” sagot ng anak.

“Oh? Kaya huwag mong tatalunin ang magsasaka kasi ikaw rin ang manghihina. Dapat ‘yong mga katulad mong To-Thor, tinutulungan kami kasi kailangan mo kami at kailangan ka rin namin,” paliwanag ng tatay.

“Ibig sabihin po, may powers talaga si Mr. Palay?” manghang tanong ni Toto. Tumango ang ama.

Napangiti si Toto at dali-daling tumakbo papunta sa likod ng pinto.

Inalis niya ang mga tela at mga tablang tumatakip sa kahong kulay pula na may markang titik ‘T’ na simbolo ng pangalang Toto. Kinuha niya ang kahon at binuksan ito. Tumambad ang tanging laman nitong dilaw na koronang ginawa niya gamit ang mga karton, teyp, at pinturang hiningi niya sa tindahan ni Aling Maring. Kinuha niya ang korona at binalik ang pulang kahon sa dating pinaglagyan. Nagmamadaling bumalik si Toto sa puwesto kaharap ang ama na nagtataka sa ginagawa ng anak.

“Ano ‘yan, ‘To?” tanong ng tatay.

“Korona po,” masayang tugon ni Toto at ipinatong ang laruan sa ulo ng ama. “Kasi po, panalo kayo sa laro,” dagdag niya.

“Heto pa, ‘Tay!” sabi muli ni Toto at tinanggal sa kaniyang ulo ang pulang panyong may pinturang hugis karit at maso at itinali sa braso ng 50

Maikling Kwento • Short Story

kaniyang tatay.

“Para saan naman ito?” natatawang tanong ng ama.

“Nakuha ko lang po ‘yan malapit sa may iskul noong dating dating lingo pa po. Panyo ko po ‘yan, ‘Tay, pantanggal ng pawis. E, palagay ko po mas marami kang pawis, kaya sa iyo na po ‘yan. May karit naman po diyan, bagay po sa inyo, kayo po kasi si Mr. Palay, e,” paliwanag ni Toto na nagpahalakhak nang malakas sa kaniyang ama.

TANGING mga kuliglig na lamang ang naririnig sa kanilang lugar. Gabi na at karamihan sa mga tao ay tulog na sa kani-kanilang tirahan. Maliban lamang sa tatay ni Toto na hindi makatulog at si Toto na kagigising lamang.

“Tatay, bakit hindi ka pa po natutulog?” tanong ng bata.

“Aba, dapat ikaw ang tanungin ko at may pasok ka pa bukas,” sabi ng tatay. “Saka hindi pa ako inaantok, Anak. Iniisip ko kung ano ang sasabihin ko sa pagpupulong sa susunod na Linggo,” dugtong na paliwanag ng tatay na isa sa mga magsasalita sa dayalogo at mga aktibidad na ginawa ng grupo ng mga magsasaka at mga manggagawang bukid para sa mga piling opisyal na galing pa sa Maynila. Kahit na paulit-ulit niya itong ginagawa ay kinakabahan pa rin siya dahil hindi naman siya mahusay magsalita, gayunpaman iniisip na lamang niya ang layon ng kanilang ginagawa upang mabawasan ang kaba. Hihingi sila ng tulong sa mga ito upang mabungkal ang malalawak na lupain na kontrolado ng mga hasyendero. Hihingi rin sila ng tulong pinansiyal para makabili ng mga makinarya para sa mas mabilis na paggapas ng palay. Bukod rito ay gusto rin nilang ipaglaban ang tunay na reporma sa lupa at libreng pamamahagi ng lupain para sa kanila—ang lupa ng kanilang mga ninuno. Mas lalo nilang pinaigting ang paglaban para sa kanilang karapatan lalo na noong napag-alaman nilang may planong ibenta ang lupain na ginagamit nila para sa araw-araw nilang pamumuhay. Kung 51 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

To-Thor

mangyayari ay mapapalayas sila na hinding-hindi papayagan ng mga tulad ng ama ni Toto.

“Tatay, bakit ba paulit-ulit ninyong ginagawa ‘yan?” tanong Toto na papikit-pikit na dahil sa antok.

“Maraming dahilan, Toto, at balang-araw, ikaw mismo ang makakakita at makaiintindi,” sagot ng ama at tuluyan na muling nabalot ng katahimikan ang kubo.

MAG-AALAS SAIS na ng gabi nang dali-daling umuwi si Toto sa kanilang kubo mula sa kanilang paaralan. Hindi na siya makapaghintay na makita ang tatay upang ipakita ang kamay niyang may tatak na bituin dahil nakasagot siya sa tanong ng kaniyang guro, at upang makapaglaro muli kasama ang ama. Nais niyang bawiin ang korona ngayong gabi, babawiin ni To-thor kay Mr. Palay.

Maya-maya’y napalitan ng pangamba ang mukha ni Toto nang marinig niya ang malalakas na tunog ng mga sasakyan malapit sa kanilang kubo, maging ang ingay ng mga tao mula roon. Hindi siya sanay sa ganitong ingay dahil tahimik lamang sa kanilang lugar, lalo na’t wala ring dumadaang sasakyan sa kanila. Binilisan niya pa lalo ang pagtakbo ngunit kahit gaano kabilis ang kaniyang mga hakbang ay sumasakop lamang ito ng kaunting distansiya dahil sa maliit at payat niyang mga binti.

Isang pamilyar na mukha ang tumatakbo ring sumalubong sa kaniya. Matandang babae na may katabaan, si Aling Maring na kaibigan ng kaniyang ama at may-ari ng tindahan na malapit sa kanila. Nang magkalapit ang dalawa ay dali-daling binuhat ni Aling Maring ang magaang batang si Toto at hingal na hingal na tumakbo muli palayo sa kanilang kubo.

“B-Bakit po, A-Aling Maring? Saan ninyo po ako dadalhin?”

52

Maikling Kwento • Short Story

nagtataka’t kinakahabang tanong ni Toto.

“S-sa bahay ka na muna namin,” sagot ni Aling Maring na tila malapit nang umiyak.

“B-Bakit po? Nasaan si Tatay? Isasama ba natin si Tatay?” nagaalalang tanong ni Toto.

“H-Hindi, Toto e... wala na... wala na ang tatay mo,” at tuluyan nang napaiyak si Aling Maring habang tumatakbo’t buhat-buhat si Toto.

Hindi naman makapaniwala si Toto sa kaniyang narinig kaya’t dali-dali siyang naglilikot at pilit na kumawala sa pagkakayakap sa kaniya ni Aling Maring. Dahil na rin sa pagod at katandaan ay hindi na napigilan pa ni Aling Maring na makababa at makatakbo si Toto palayo sa kaniya at pauwi sa kanilang kubo.

Hingal na hingal si Toto nang makita ang bahay nila na napapaligiran ng maraming taong may kaniya-kaniyang hawak na gasera at flashlight.

May mga hindi ring pamilyar na mukha na nakaitim at may baril sa bulsa. Mayroon ding isang sasakyan sa gilid ng kubo habang ang dalawa namang sasakyan ay nagwa-wang-wang palayo. Gusto man sana magtanong ni Toto kung ano ang nangyayari ngunit hindi niya mapigilan na pumasok na agad sa kanilang kubo na hinaharangan ng mga tao at dilaw na barikadang teyp na may nakasulat na crime scene do not enter.

Dahil sa liksi at liit ni Toto ay madali siyang nakapasok sa kanilang kubo at tumambad sa kaniya ang mga pulis na may mga hawak na flashlight, ang iba’y may hawak na kamera at cellphone, at ang iba’y may hawak na papel at panulat. Ang ilang pulis ay nasa likod ng pintuan at nakatutok sa dalawang baril na nakalagay sa pulang kahon na may tatak na titik ‘T’. Nagtaka si Toto kung bakit may baril sa kaniyang kahon ngunit hindi niya na lamang ito pinansin dahil ang nakakuha ng kaniyang atensiyon ay ang kanilang papag na may dugo at ang nawawala niyang ama. Naalala niya ang sinabi sa kaniya ni Aling Maring, “...wala na ang tatay mo.”

53 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

To-Thor

Napaiyak nang malakas si Toto. Kinuha niya sa kaniyang bag ang kaniyang laruang maso, lumapit siya sa mga pulis at pinagpapalo ang likuran nito. Sigaw nang sigaw si Toto, “Nasaan po ang tatay ko? Nasaan siya?” Ngunit imbis na sagutin ng mga pulis ay kinuha na lamang ng isa ang payat nitong braso at hinila pababa sa kubo.

“Bawal ang bata rito, sino ba ang magulang nito? Kunin n’yo nga! Tatamaan ‘yan dito!” sigaw ng pulis. Agad namang kinuha ng humihikbing si Aling Maring ang pumapalahaw sa iyak na si Toto.

“Huwag n’yo namang patulan ang bata, binaril n’yo na nga ang tatay niya!” nanginginig na sigaw ni Aling Maring.

Nagpanting ang tainga ng isang pulis at sinagot si Aling Maring.

“Ale, hindi naman namin binaril nang basta-basta, nanlaban siya, mayroon siyang baril, alangan namang hayaan naming kami ang mapatay. Pinagtanggol lang namin ang sarili namin.”

“Wa-walang baril ang tatay ko!” sigaw ni Toto.

“Ale, palayuin ninyo na muna ang bata rito,” pakiusap ng pulis.

“Mabait siya, imposibleng manlaban siya sa inyo. Napakarami ninyo tapos mag-isa lang siya, mahina pa. Imposible...” naiiyak na sigaw ni Aling Maring.

“Walang imposible sa rebelde, Ale. Kumpirmadong NPA ang matanda,” sagot ng pulis at inilabas ang hawak na selopin na may lamang pulang panyo na may pintang hugis karit at maso.

NAKAPIKIT si Toto habang mahigpit na nakakapit at nakayakap kay Aling Maring na buhat siya at tumatakbo palayo sa kubo. Gumuhit sa pisngi ni Toto ang luha. Nahihirapan siyang idilat ang mga mata dahil bukod sa punong-puno ito ng luha ay ayaw niyang makita muli ang 54

Maikling Kwento • Short Story

pinagkakaguluhan niyang bahay. Pero dahil sa pagtakbo ni Aling Maring ay nalaglag ni Toto ang laruan niyang maso kaya napilitan siyang dumilat at titigan ang maso niyang paliit nang paliit habang sila’y palayo nang palayo. Napatingin muli si Toto sa kubo nilang mailaw at maraming tao at pumasok sa alaala niya ang sinabi sa kaniya ng kaniyang ama: “Oh? Kaya huwag mong tatalunin ang magsasaka dahil ikaw rin ang manghihina. Dapat ‘yong mga katulad mong To-Thor, tinutulungan kami kasi kailangan mo kami at kailangan ka rin namin.”

Pumikit ulit si Toto at bigla na lamang gumapang sa kaniyang buong katawan ang kapangyarihan na biglang lumusot sa kalangitan at diretsong tumama sa kaniyang puso. Ramdam na ramdam niya ang kakaibang lakas kahit na hindi niya hawak ang kaniyang maso. Sapagkat nananalaytay na sa kaniyang dugo ang tunay na lakas na hindi makukuha sa kidlat o maging sa kaniyang maso, kundi ang lakas na nakuha niya sa nasaksihang katotohanan. At sa mga oras na iyon, handa na siyang lumaban hindi para manalo si To-thor, kundi para manalo si Mr. Palay.

55 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Kalaguyo ng Gabi

Kalaguyo Mark Kevin Señal

ng

Gabi

Muling

gagapang ang karimlan. Muling gigising ang mga kaluluwang nahihimlay sa paghihintay ng pinakapaborito nilang oras sa buong araw. Muling maninindig sa kanilang mga puso ang pagnanasa at ang galit. Muling hahanap ng nagnanasang pag-iisip upang kahalayin ito sa isang gabing mamayani’y halinghing ng paghihiganti. At muli, may mga higanting magwawagi at mga pusong masasawi.

Isang pangkaraniwang gabi para kay Svek, isa sa mga Sucubin at gaya ng iba pang mga gabi, lagim ang pakay ng kanyang paglalakbay.

Ang mga Sucubin ay tribo ng mga demonyong naghahatid-libog sa mga babaeng nag-iisip-libog sa kanilang mga panaginip. Pagkakatuwaan ng mga Sucubin ang kanilang isipan, paglalaruan ang mga katawang kanilang inaasam, lahat ng nanaisin ng kaisipan ay gagawin at magaganap hangga’t nananaginip ang babaeng pinagnanasaan. Kung suwerteng magising ang biktima, pasa-pasa nitong matatagpuan ang katawan, may amoy panis na laway sa maseselang bahagi ng katawan (na siya namang paboritong dila-dilaan ng mga Sucubin), ngunit mananatili sa kanyang isipan ang ligayang natamasa mula kinagabihan. Kung suswertehin ang Sucubin, makukuha niya pati kaluluwa ng babae. At sa pagkakuhang iyon, tataas ang kanyang katungkulan sa tribong kinabibilangan ‘pagkat maiaalay niya ang kaluluwa ng babae sa kapatid-tribo nilang Buccusus na siya namang nagnanasa ng mga kalalakihan. At gagawin ni Svek ang lahat upang maging ‘Punong Sucubin’ ng kanilang tribo.

56

Maikling Kwento • Short Story

Maraming mga alamat ang nagsasalaysay ng kanilang pinagmulan bilang mga demonyo. Sila raw ay galing sa mga nasayang na semilya ng mga lalaking may kinakaluguyo liban sa kanyang asawa, semilya ng mga lalaking nagkakamay at pagkayari’y mag-iilusyon ng kasalanang gawi, semilya ng mga paring ginagapang ang kanilang mga madre at semilyang mula sa supot na isinusuot sa ari ng mga lalaki kapag nakikipagtalik.

Lahat ng nasang hindi ninanasa ng Diyos ng mga tao, bagsakan ang mga demonyo. Ngunit ang pinakapinaniniwalaang alamat ay, ang mga Sucubin ay mga batang lalaking ipinalaglag ng kanilang mga ina sa hindi malamang mga dahilan.

God bless. God bless. God bless. God bless. God bless.

Patuloy ang pagmumura niya habang sinusuyod ang bawat kabahayan, minamataang may lumabas na itim na usok, ang siyang hudyat na may nagnanais nang maging biktima niya. Iyon ang patuloy na naglalaro sa kanyang isipan. Bakit kailangang sila ang makaranas ng mga yaon? Bakit sila ang dapat itanggi? Hindi ba sila karapat-dapat mamuhay nang gaya sa kung paano mamuhay silang tunay na mga makasalanan? Bakit sila ang dapat na maparusahan? Bakit sila ang kailangang latayan sa tuwing walang kaluluwang makatatalik sila? Bakit sila ang magmamana ng walang hanggang kamatayan? Bakit sila ang tinatawag nilang mga demonyo kung nasa lupa ng mga tao ang tunay na mga asal-demonyo?

God bless. God bless. God bless. God bless. God bless.

Alam niyang puro kasalanan na ang naiisip niya, kasalanang tribo nila ang nagtakda. Sa gayong pag-iisip tumambad sa kanya ang isang gusaling puting-puti, tila ba paraiso— para sa mga tao. At sa tuktok nito, binubuga ng bubungan ang isang napakaitim na usok. Mukhang maliligayahan siya sa biktima at maaari niya pang makuha ang kaluluwa nito, batay sa pagkaitim ng usok ng gusali, libog na libog na ang biktima.

57 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Kalaguyo ng Gabi

Nakasara mang mabuti ang pinto, mabilis siyang nag-anyong itm na usok at dali-daling pumasok sa butas ng puting dingding. Pagpasok sa loob, bumungad sa kanya ang kaibang gusaling iyon. Bahagyang natatanglawan ang loob ng gusali ng dilawang ilaw kaya’t namamataan niya ang mga naroon. Malawak ang loob, at may espasyong lakaran ang gitna patungo sa mesang nasa kabilang dulo. Maraming disenyong taong-bato sa loob. Bagaman, hindi siya karaniwang nag-iikot-ikot sa loob ng biktima, nakatuwaan niyang ikutin ang bahay na yaon. Habang binabagtas ang espasyo, napansin niya ang maayos na pagkakahilera ng mga mahahabang upuan sa magkabilang gilid. Marikit ang pagkakaayos ng bahagi na iyon ng bahay. Malalaki ang mga ilaw sa kisame na sa tingin niya’y magpapaliwanang sa buong bahaging iyon kung mabubuksan.

Maging ang mga bintana’y may disenyong mga larawan, iba-iba ang mga kulay.

Simbahan. Nasa bahay-dalanginan ng mga tao. Sino namang alagad ng Diyos ang nagnanasa sa aming serbisyo?

Habang pinaglalandas niya sa pinakamalaking disenyo ang kanyang mga daliri, unti-unti na niyang naamoy ang masarap na halimuyak ng itim na usok. Sa pag-aakalang may kung sino mang madre ang nagnanasa sa kanya ay sinundan niya ito hanggang sa makarating siya sa tapat ng isang kuwarto ng bahay. Muli, nag-anyong itim na usok siya at walang kahirap-hirap na pinasok ang kuwarto. Ang kwartong yao’y malaki rin at gaya ng namasdan kanina, may mga taong-bato rin ang kwartong yaon ngunit maliliit lamang ang mga ito. Bagaman madilim, naaaninag ni Svek ang nahihimbing na kaluluwa ‘pagkat may tanglaw itong munting ilaw.

Putang-ina, salamat sa biyaya!

Bago paligayahin ang sarili, masusi niyang pinagplanuhan kung paano makukuha ang kaluluwa nito. Kailangang tumigil sa pagpintig ang puso nito at gaya niya, maging itim na usok ang kaluluwa nito pagkayari 58

Maikling Kwento • Short Story

ng kanilang talik. Kailangang maligayahan din nito. Kailangan niyang makuha ang kaluluwa nito.

Bumalikwas ang biktima at malinaw na niyang namasdan ang hitsura nito.

God bless. Jesus Christ. Holy Spirit.

Hindi na niya alintana kung paano niyang nakabisado ang mga tampalasan na iyon at nasabi nang diretso. Muli niyang tiningnan ang usok na inilalabas ng puso nito. Itim. Itim ang usok.

Ngunit bakit lalaki ang natutulog? God bless na ‘yan!

Sinilip niya ang panaginip nito. Bagaman naguluhan sa nangyayari, nag-anyong usok si Svek at pumasok sa panaginip ng lalaki.

++++++ “Forgive me father for I have sinned...” namayani ang katahimikan ng ilang sandali, “...bakla po ako.”

Muling namayani ang ugong ng katahimikan. Kasalukuyang nasa loob ng madilim at masikip na espasyo si Svek at hindi niya malaman kung bakit niya nasabi ang mga iyon.

“Anong mga ginawa mo?” kapagkuwa’y muli niyang narinig.

Muli, hinayaan niya lamang na magsalita ang katawang ginaganapan niya.

“Tinira ko ho ang asawa ng kapatid ko— sa p’wet.”

“Anak, tara sa itaas, ‘pagkat mabigat ang nagawa mong kasalanan.”

59 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Kalaguyo ng Gabi

Lumabas siya mula sa masikip na kwartong iyon at tumambad sa kanya ang maaliwalas na bahagi ng gusaling kani-kanina lang ay binabagtas niya.

“Anak.”

Napalingon siya sa lalaking nakasuot ng mahabang puting bestida na may disenyong kagaya ng malaking disenyo sa may malaking mesa sa dulo ng kwartong iyon. Sinundan niya ito hanggang sa makarating sila sa kwartong kani-kanina lamang ay pinasok niya. Sinundan niya ito sa loob at isinara nito ang pinto.

“Anak, malaking kasalanan ang iyong nagawa at ang tanging makapaglilinis lamang nito ay magawa mo ito sa isang banal na tao at anak, bilang pari ng bayang ito, tutulungan kita para r’on.”

Hindi man naintindihan ay alam na niya ang mangyayari. Lumapit siya sa pari at nagpaubaya. Narinig niya ang langitngit ng mga naguuntugang bakal sa kanyang ibaba at doo’y nahantad ang munting telang kumukulong sa ari ng katawang iyon. Tila ba isang gutom na tigre ang ngumasab sa umbok na iyon at sa unang pagkakataon, iba sa karaniwang ligaya ang nadama ni Svek sa tagpong iyon. Hanggang sa tuluyang alisin ng lalaki ang tela, nagpabitin ang maugat nitong ari. at tuluyang isinubo ng pari nang buong-buo. Napapikit si Svek sa pagsakop ng nasa sa kanyang damdamin. Tumutusok ang kiliti sa bawat hagod ng masikip na bukana sa laman ng kanyang katawan. Paulit-ulit. Tuloytuloy...

“Anak, tirahin mo rin ako.”

Tumayo ang lalaki, tumalikod sa kanya at bahagyang yumuko.

Kinuha niya ang gunting at ginutay-gutay ang puting bestida nito.

Nang tuluyang maialis at masilayan ang damit at salawal nito, inihagis ang gunting, ibinaba niyang marahas ang salawal at saka dinuraan ang kamay at ipinahid sa puwetan nito. Ipinasok niya ang ari sa mas masikip 60

Maikling Kwento • Short Story

na bukana ng puwitan ng pari at mas matinding nasa ang bumalot sa bawat bahagi ng katawang yaon. Sa una’y marahan hanggang sa tuluyang umindayog sa ritmo ang laman at ang butas na iyon. Sumayaw ang dalawang nilalang sa awitin ng nakaliliyong pagnanasa. Nagpang-abot ang karimlan at liwanang sa tagpong lihim nilang isinasagawa. Saksi ang mga santo, ang gula-gulanit na puting bestida at ang librong itim na nasa mesa.

Pinagbubuti ni Svek ang pag-ayuda at ipinaparamdam sa biktima ang ninanasa nitong panaginip. Sabu-sabunot ang buhok. Naging marahas ang pagpasok. Patuloy ang paghagod. Naging maharot ang musika, hanggang sa naging mas maharot at pinakamaharot. Gumuhit ang ngiti sa kanyang mga labi.

Malapit na.

Pinagbuti ang huling mga ayuda, pinaliyo ang liwaliw sa awiting namamayani, pinaharot ang pinakamaharot na mga hagod hanggang sa umabot sa rurok ang tinatamasang sensasyon upang mapagtagumpayan ang kanyang plano, ang tinatangi niyang plano. Binalot ng kaiitiman ang puso ng kaluluwang kani-kanina lamang ay puting natutuldukan lamang ng maliliit na mga itim. Ang huling halinghing ang nagtakda.

61 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Kalaguyo ng Gabi

Nagbalik ang kwarto sa kung ano ang hitsura nito bago ang mga naganap. Hawak-hawak na niya ang sisidlan ng bagong kaluluwang itim.

Nagtagumpay siya sa inaasam na pangarap.

Amcn. ++++++ Muling gagapang ang karimlan. Muling gigising ang mga kaluluwang nahihimlay sa paghihintay ng pinakapaborito nilang oras sa buong araw. Muling maninindig sa kanilang mga puso ang pagnanasa at ang galit. Muling hahanap ng nagnanasang pag-iisip upang kahalayin ito sa isang gabing mamayani’y halinghing ng paghihiganti. At muli, may mga higanting magwawagi at mga pusong masasawi.

Matamang pinagmamasdan ni Svek ang mga kaluluwang isinugo niya upang maghasik ng lagim. Suot-suot ang koronang itim, nakaupo siya sa tronong itim din. Siyang tinaguriang pinakadakila sa tribo ng mga demonyong kung tawagin ay, Sucubin.

62

Maikling Kwento • Short Story

Kim Julliane Lim Bondoc

Evanescent It’s a pretty humid morning and I’m running late for work. Five in

the morning is actually pretty early considering that my shift only starts at eight but I know how brutal it is to find a jeepney and a bus that isn’t too crowded. I live in the busiest area of Manila City so I always have to go two to three hours earlier than my shift. There’s also that coworker that’s always snitching on me to the manager and has been picking on me ever since I started working at the company so I have to be extra careful.

It’s been pretty tough to adjust on my job, especially since this isn’t really what I studied and graduated for. I graduated with a bachelor's degree of nursing and my parents have sold everything that they have just to help me pursue that career. It’s just too bad that the demand for that job started to decline just as I was about to graduate so now, I had to work in a small telecommunication company in Quezon City while waiting for opportunities. I really thought having a degree would guarantee me a good job and things will turn out like those rags-to-riches stories but reality slapped me pretty hard after college.

I finally got on a jeepney after fighting my way through a feisty and tired hoard of office workers and students. I don’t even know if you can consider what I’m currently doing as “seating” because it’s just my behind hovering on top of the small gap between two people’s legs inside this crowded jeepney. I’m basically just pretending to sit while I wait for one of the passengers to get out so I can make myself comfortable.

I took a bath this morning but Manila traffic is very brutal and I 63 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Evanescent

have to sit inside this jeepney for more than an hour exchanging sweat with random strangers while all the dust and dirt attach themselves in my clothes so that bath is pretty useless by the time I get to work. The simple makeup that I applied to look decent is also washed up and all melted now and it’s just serving as a barrier between my skin and the dirty, humid air slapping my face from the window of the jeepney.

While I internally complain about everything that’s annoying me with my current situation in this hot metal box they call a public transportation vehicle, I made eye contact with a guy outside riding a motorcycle. He’s wearing a helmet but after one glance at the face inside the helmet, I couldn’t stop myself from staring at every feature of his face. His eyes are dark and fiercely slanted accompanied by his thick and bushy eyebrows that just perfectly complements his milky white skin.

Not to mention that his lips are very pink and luscious and his cheeks are all red because of the heat.

My short observation was quickly cut off by screams of the people inside the jeepney.

“HELP! HELP! Someone please call the ambulance!” the jeepney driver screamed while the old lady beside me clasped a rosary and prayed to herself while turning away from the disfigured body of the dreamy guy that I was just describing beautifully earlier.

Just as I was starting to take interest, he really just had to get run over by a cargo truck huh? Things like this doesn’t even bother me anymore considering how much road accidents I’ve witnessed since moving to this city. Heavy traffic also allowed me to witness the police arresting the truck driver and ambulance picking him up.

As I've predicted, that slight road altercation made me 30 minutes late to work. I received a good scolding from our manager and my coworker’s coy smile is just telling me she was the one who informed him about it. I also had to work overtime to compensate. I know my life is 64

Maikling Kwento • Short Story

boring and dreadful but I guess seeing that guy die on the road is just draining the tiniest bit of luck I have left for today.

I really want to just go straight home after this tiring day but the team from New York arrived yesterday and they invited us to a company dinner. The team managers aren’t really taking no for an answer, especially for newly hired employees like me. I know they’re just doing this to build team connections, bond and blah blah but to be honest, something that would really make me work harder and like them more is if they just let me go home and rest.

The supposed company dinner didn’t really quite end as just dinner because it ended with us newbies assisting our superiors because they were all drunk and are unable to go home by themselves. We also had to take back the New York team to their Airbnb. By the time we all finished and could finally go home, it was already 2 am and there were no buses around anymore so I had to book a taxi. We’re already overworked and underpaid, now I even have to spend money on a taxi just to go home.

The ride was going smoothly since it was already 2 am on a weekend and there’s no traffic whatsoever. I was fighting myself from closing my eyes when I became wide awake after a person suddenly appeared in the middle of the road. He was signaling us to stop but it looks like the driver doesn't have any plan to acknowledge him.

"MANONG WAIT!" I quickly stopped the taxi driver before he ran over someone.

"WHAT THE HELL ARE YOU DOING ON THE MIDDLE OF THE ROAD?!" I opened the window and shouted at the person that we almost killed.

The person didn’t answer me so I jumped out of the taxi to check if the person was okay. I glared at the taxi driver as he was looking at me all weird and confused, not really helping me check if he just killed 65 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Evanescent

someone or not.

"Hey, are you ok?" I offered my hand but there was no one there.

I looked around and realized there was really nothing in here, just me and the taxi driver in the middle of an empty road. I felt chills travel down my back so I quickly went back inside the taxi. The taxi driver was still staring at me as If I was growing a second head on the side of my neck.

"Ma’am, what's the problem? I don’t see anything, what do you mean a person?" the driver asked me while I was entering the taxi.

"Never mind manong, sorry I must've been hallucinating because it's very late and I haven't had a proper sleep." I closed the door and buckled my seatbelt. I'm tired and I’m probably still a little bit tipsy so I just tried to get over it. I probably just need some sleep.

I got out of the taxi and went on my way to my apartment building when I felt chills from my arms to my neck for the second time. I think someone is following me.

I walked faster and went through a shortcut. If there really is someone following me I wanted to lose and sidetrack him, not bring him to my house like a dumbass.

Walking turned into running but I came into my senses and stopped in front of a lamppost to take a breath. I kind of felt stupid because going back to what happened earlier, I just felt like someone is following me but I didn't hear any footsteps nor saw anyone. I looked around to see if there really was a person but I didn’t see anyone so I just brushed it off and went my normal route. I just wasted energy for no reason when I should’ve been in my house sleeping by now.

I entered the building and entered the elevator. When I got to my 66

Maikling Kwento • Short Story

floor I still looked around while humming to calm my nerves. I stopped at my apartment and looked through my bag for keys but just like earlier, the chills came back and cold sweat started to drip down my forehead.

I felt my throat drying up. I just realized that if someone really was following me earlier, now they know where I live.

I stopped rummaging on my bag but my body won't move to check if someone is really there. I'm torn between being scared but also wanting to check to know if I’m not just freaking myself out but I know I need to get inside my apartment as fast as I can.

I was just standing there like a statue when I felt something cold touching my shoulder. I slowly twisted my head to look at the person but no one was there.

"Boo?" a ghostly figure of a man appeared near my shoulder. It made me fall on the floor and nearly gave me a heart attack.

"Who the heck are you?" the mixture of fear, shock, and exhaustion confused me and that's the only thing that came out of my mouth.

The ghost didn’t answer me but instead just started laughing like an idiot. I don’t really know what to feel right now and maybe the leftover alcohol in my body is just doing it’s magic but instead of running away I just stared at him and observed him laugh his ass off.

I just realized that he was the same guy who got in an accident earlier.

The guy on the motorcycle who got ran over by the big cargo truck. Well, he’s not as grotesque looking now and he’s back to his handsome human face but he’s pretty much transparent because I’m seeing the wall behind him through his body like one of those cliché CGI effects on movies that separates ghosts from people that are alive.

"Hello too then, geez people nowadays don't have any manners.

I'm also not sure what or who I am but I guess I'm a ghost, aren't you 67 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Evanescent

supposed to get scared or something,." he finally stopped laughing and stood straight in front of me. He placed his hand on his waist like he's bored and stood arrogantly.

I just stared at him and thought to myself that yes ghosts are supposed to be scary right? And question myself on what the hell is wrong with me?

"You were so scared earlier. It was actually hard to stop myself from laughing when you ran like crazy so I was expecting a big reaction when I touched your shoulder but that reaction was very boring. I thought you'll at least shout or run again." he added while leaning on my apartment door.

So he was the one following me earlier?

"Did you also--" he cut me off.

"Yes, I was the one trying to stop the taxi earlier, I was just psyching you. It worked right? You're soooo freaked out and the face that you made was really funny. The taxi driver was also looking at you like you're nuts-," he laughed and even slapped me on my shoulders even though I didn’t really feel anything, just cold air.

I really want to punch him in the stomach to stop him from laughing and mocking him but I know it will just probably go through him and he’ll just make fun of me even more and call me dumb so I stopped myself. The fear that I felt earlier isn’t there anymore, I’m just pissed off. I stood up, dusted myself and went back from finding the keys in my bag.

"Okay, I get it you're a ghost but what the hell do you want from me?

I'm very tired and I don't want to deal with anyone right now so I don't care if you're a ghost or if you're Satan himself," I opened the door and entered my apartment.

68

Maikling Kwento • Short Story

He was about to follow me inside when I quickly closed the door on him.

"You do get that ghosts can go through walls right? If you continue doing this, I'm really going to think you're stuuuuupid," he mockingly said to me.

"Oh what was that? I can't hear you. I'm a normal person and I can't see nor hear ghosts. Now fuck off," I went to my room and ignored him.

I removed my blouse to change clothes because I don’t want to sleep smelling like sweat and alcohol.

"Hey, woman, listen I--" he was about to go through the wall again when I shouted at him.

"Get out! I’m changing!" I threw my shoes and pillows at him.

"Oh geez sorry," he said while raising both of his hands in submission while turning around and getting out of the room.

His sassiness and harassment towards my fashion sense, choice of food and makeup continued for about a month. I swear I've tried to get rid of him multiple times. We both tried to get away from each other several times but he said he can’t really do anything about it because every time he closes his eyes, he’ll open them and he’s beside me again. I don’t know if I’m cursed or something but the only thing I know is that we have to endure this and tolerate each other because we both don’t know what to do to get away.

He loves making fun of me in any way that he can. He's also very picky and loves bossing me around ON MY OWN HOUSE. I think the only good thing here is that he’s at least behaving when I'm in public because if he doesn't, I'm going to look like someone from a psychiatric ward talking to myself.

69 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Evanescent

The fact that he can't remember anything and I'm not able to find any traces of his identity added to the mystery of who this man is and why he's always following me around. I tried contacting the ambulance who took him but they said they are not allowed to disclose any information about their patients and the family of the victim requested things to be confidential. I also don't want to look like a lunatic telling them that I'm with the guy's ghost wanting to know more about his identity so that’s also a dead end.

I needed to do overtime again for work because our department just closed a deal with a very big company and our clients from Hong Kong will pay a visit in two days. Other people can't see him and he gets bored really easily but he’s stuck with me so he’s always trying everything to annoy and bother me for his amusement.

My job finished pretty late so once again, I don’t have any choice but to call a taxi.

"I'll just float outside. It’s boring here," I just nodded and he sat on the top of the taxi.

The ride went pretty normal, not until the taxi went on a different route, not the usual route I take from work. I’m not sure why since there’s no traffic and there’s no need for a shortcut.

"Manong, what's wrong?" I asked the driver. -"Ma’am, -there's an accident on Ortigas Avenue, we need to go on a shorter route," the driver continued driving.

The road started to get sketchier, buildings are starting to disappear and it’s starting to get unfamiliar. I’m also starting to freak out on the inside because I know it’s pretty dangerous for women to ride taxis alone.

I think I got too comfortable because I have this ghost dude with me that I forgot about that. Both of us don't have any idea what his name was so I usually just call him dude or ghost dude.

70

Maikling Kwento • Short Story

"Hey, I think we're taking longer than usual," the ghost dude popped his head up from the roof.

"Manong, you said it was a short cut, aren't we taking a bit longer?"

I asked the driver again. He suddenly stopped and locked the doors of the taxi.

"You ask too many questions, ma’am," he stopped the car in the middle of the unknown road and approached me while forcibly grabbing my arms.

I tried to get away from him but he's really strong. I tried punching and kicking him to get him off of me but he just slammed my head on the car window and slapped me hard in the face. I was trying so hard to stay conscious and the only thing running through my head right now is where the hell is that ghost dude and why the fuck do I always get myself in this type of unlucky situations.

I was starting to lose hope when I heard dogs barking outside of the taxi. I just remembered that dogs can see ghosts and that’s probably the solution that came through that dude’s head. I heard the door on the side of the driver get unlocked and bust slightly open.

I saw the ghost dude wink at me on the outside and he signaled to me. I kicked the man hard on his chest and he fell out of the vehicle, the dogs quickly attacked him. I immediately locked the door and called the police to report the incident. My mind is pretty much blank throughout the whole process in the police station but I forced myself to settle everything to get the man jailed.

When I finally arrived home, I slumped on my bed and cried my heart out. My reaction to what happened arrived late. I just started processing everything that just happened, how I could've gotten raped if I didn't have this ghost dude with me. I felt his presence in the room but he didn't say anything. It's like he just wanted to make me feel safe and 71 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Evanescent

that I'm not alone.

"Thank you," I just whispered before I completely fell asleep.

The month went by with him comforting me and making me feel secured. I thought he would laugh at me and call me dumb because I’m crying so much but his reaction was the opposite of that. I'm no longer irritated with him bossing me around and being sassy around me. I got comfortable with him being around.

"Hey! Change the channel to cartoon network or something I don't like watching the news," he ordered me while sitting comfortably on the sofa.

"Nah, I was waiting for a show after this," I hugged the remote because I know he can sometimes touch things if he has a strong enough will to do it.

"No! If I can't watch what I want, you can't too," he went in front of the tv in an attempt to cover it.

"You do realize you're basically transparent right? I can see through you," I continued watching while annoying him with my face.

"Hey, can you come here for a sec?" I signaled him to come near me.

He looks a little bit different today but I can’t tell what it is because he usually just looks the same.

He looked at me and raised his right eyebrow while smiling. "You said you can see through me but you're still distracted, aren't you? No, I will just stay here and distract you till you change the channel," he's stubbornly stood in front of the television.

"No, I think there's something different about you," I said, still signaling him to go near me.

72

Maikling Kwento • Short Story

"Of course I'm different, I'm a ghost," he teleported beside me.

"Not that dumbass of course I know you’re a ghost. I just think you're kind of more faded than usual," I looked at him from head to toe while squinting my eye to see more clearly, I even tried to wear my glasses to see if I’m just imagining things.

We just shrugged the idea off and thought it was just normal for ghosts. But the more he's fading, the more anxious I'm getting. He's been providing me security and company for the past two months and I've become very attached to him. If he just suddenly faded away, I'm afraid that I won't be able to stand on my two feet like I used to.

Days went by and we just shrugged off the changes happening to him. But each day is making me feel more restless and anxious.

"Hey, dude! Adventure Time is on right now, Isn't this your favorite show?" I called out to him so he won't miss his favorite show and complain about me later.

"I know dumbass, you know I never miss this show," I heard a voice on the sofa. I looked around the whole living room but I couldn't see anything.

"I'm here, dummy," I heard another voice from the sofa.

"I heard you, shithead. I just can't see you," I continued looking around since he might just be playing a prank on me.

"Come on, dude, if this is just a prank, can you stop now? You're really making me anxious," I looked around one more time. I'm shaking and sweating.

"HEY ANSWER ME! YOU'RE SCARING ME!" I shouted but it was quiet, he didn't reply.

73 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Evanescent

I looked on every corner of my apartment but I didn't see nor hear anything. I can't find him anywhere. Did he just disappear completely? I can still feel that he's here, that can’t be true right?

I looked everywhere, on every corner of my house and even through the whole neighborhood. I’m trying so hard to convince myself that he probably just figured out how to get away with me and he just got bored and got out. I tried every excuse I can give to myself while I wait for him to return so things can get back to normal but I was starting to get desperate.

I was starting to lose hope when I ran into an old lady who was setting up a booth on the side of the road near my apartment. It was on the sketchy side of the neighborhood so I tried to get past that area as fast as I could when she stopped me.

"Hija, I can feel a very strong energy near you. Are you aware that a ghost is following you?" That's the first thing she said to me and I almost broke down on the side of the road when I heard that. Most people who will hear that will probably get scared but for me, it was like a glint of hope.

"Ma’am, do you see anything near me?" I desperately asked her. I know she can just be a crazy person or a scammer pretending to be a fortune teller on the side of the road but I was getting desperate and this was the only thing that gave me hope in the past three weeks that he was gone.

"I can feel a fading soul behind you. Have you ever heard of what they call a soul mate?'' she gestured for me to sit in her small booth and held my hand. I know I’m a very skeptical person but I just threw all my logic out of the window just to have any sort of connection with him again.

"Spirits can be connected you see. Unlike the stories you usually 74

Maikling Kwento • Short Story

hear, souls don't just bind as you were born. Contracts are made for them and it takes a strong connection between two people to make those contracts without them even knowing,” I’m a little bit lost with what she’s talking about but I stayed to hear everything, just to find anything that will give me hope to see him again.

“When souls are bound, they are usually bound till death and the afterlife. But the one behind you, hija, he's slowly disappearing and it won't take long till he's gone," she said and pointed behind my back.

"I can only feel his presence and I can’t see him but I think he wants to stay with you, but a strong force is taking him," she continued.

She didn’t really give me any specific information or anything helpful but just knowing that he is still here comforted me. I know he wouldn’t just go away without saying goodbye.

I went home and sat on my bed. There goes another day without him but I hope he’s really here and if he is, I hope he can hear me and he can know how much his presence means to me.

"Dude listen, if you're still here and you can hear me, please don't go.

I was so miserable till you came to my life. I am all alone and you know my life is just very repetitive and boring. You're the only one variable that made my boring life a little bit tolerable. I hate everything and everyone.

You're the only one that I like and I don't think I'll ever feel the same towards other people. Please stay with me." I know I probably look like a crazy person talking to myself but I can feel him. I know he’s still here but I can also feel his presence completely disappearing into thin air.

Days went and I just stayed in my room crying and savoring the feeling of him still being with me till his presence completely went away and I cannot feel him anymore.

Sadness turned into emptiness and days turned into weeks. I 75 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Evanescent

stopped getting out of the house and I can’t even remember the last time I ate or drank anything but I don’t feel any thirst or hunger, I just feel empty and I don't want to move or do anything till he's back, till I can feel him beside me again. I stayed like that till I felt my consciousness slowly fading away.

When I opened my eyes, I was standing beside another person lying on a hospital bed, it was a man with different tubes attached to his arms and nose. I can hear a liquid dripping and the sound from the machine beside him.

"Son, wake up it's time for your medicine," a woman in her late 50's held the man's hand after setting up the food on the nearby table.

The man opened his eyes and looked towards my direction and squinted his eyes. He has milky white skin and a very beautiful face. I don’t know him but he felt very familiar.

"Ma, can you close the window over there? The sun is too bright, it's blinding me," I looked behind me and there was a window. The woman quickly pulled down the shade, both of them paying no attention to me.

The woman went out after feeding the man and I tried everything that I could to catch their attention but they just ignored me, like I’m invisible.

I grew impatient so I walked out of the room but every time I close my eyes, I would open them and I’m back by his side looking over him laying on his hospital bed again.

I walked out of his room once again and while on the hallway of the hospital, I overheard a conversation from one of the rooms.

“Ma why are all my relationships failing?" the girl cried to her mother who is laying in bed while holding her hand.

76

Maikling Kwento • Short Story

"They either cheat on me or just leave me without any valid explanations. It's like I'm cursed or something" the girl added while her mom is fumbling on the tissue box to give her some tissues for her tears.

"Anak maybe they are just not the right person for you. All people have a special person that is perfectly made for them." the mother handed her the tissues while trying to comfort her "Eh how about tita Jenn? She died alone without any husband or partner. I think I might end up like her soon" she turned away from her mother and crossed her arms while pouting like a child.

"Anak, you see... partners that are bound by God are inseparable.

Their souls are tied with each other so they'll always find a way to be together" her mother held her face while wiping her tears.

"But people aren't immortals and we die right? Your grandma told me this one legend that if your soulmate die, their souls will turn into your guardian angel till you're about to be united with them. You cannot see them nor hear them, but they will be with you to protect you and guide you" her mother held her hand.

"So don't be too sad anak" she leaned in and made a scary face.

"Maybe the ghost of your soulmate is just BEHIND YOU!" she shouted in a grim voice while pointing towards me behind the girl's back. The girl squealed and hugged her mother.

Taken aback by the mother pointing in my direction and the girl's squeal, I flinched and closed my eyes. When I opened them, I was there again, on the side of this stranger sleeping soundly on his hospital bed hearing nothing but the beeping of the monitor and the birds chirping outside.

I don't know why but I suddenly felt a weird comfort of just being by his side. He probably doesn't even know I exist but I feel like this is exactly the place where I need to be.

77 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

John Harold Relocano

Dr. Pio Valenzuela's Residence

Urban Sketch

78

Creative

Nonfiction

Creative Nonfiction

Diana Nica De Guzman

Sub-30 Going on Sublime A

“ t last!” I thought to myself the moment I felt my watch pulsate to a familiar rhythm, signaling the end of another self-inflicted suffering otherwise known as a regular run. I briefly scanned my surroundings. Legazpi Active Park was packed with more people than usual. Instinctively, I started adjusting my pace and slow-jogged to the safe side of the track. That’s how it is here in this tiny patch of green amid the concrete desert called Makati. Everyone knew or is expected to know how things work, and even if you didn’t, you will see the pattern quickly enough. Warm ups and cool downs must be done at the centre islands, at the benches, or under the giant trees, but never at the tracks. In terms of width, the running tracks could fit at most only two average-sized adults side-byside, so for safety, everyone must move toward the same direction. The right way to go is always counter-clockwise. Walkers must step aside and make way for oncoming runners. Cars in the surrounding streets slow down too, if they happen to see someone running along the sidewalks around the park. It is hard and dangerous to suddenly come to a halt once you’ve picked up a certain velocity. So runners don’t just stop, they have to ease into a pause.

81 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Sub-30 Going on Sublime

It was a rather windy night—a good omen, I hoped— for what was shaping up to be a most blistering summer. I took deep breaths, and then paused long enough to check how I fared: 5KM, 30:08 minutes. Bummer.

From the back of my head, a voice, an almost forgotten memory from when I just turned 20: “You did good,” says Kat, my best friend, who introduced me to running. We were training for our third 5K very early on a Sunday. “Still below target,” I said with a frown.

Ever since I finished my first race, my goal has always been to do a “sub-30” or complete 5 kilometers under 30 minutes. This is quite a doable pace for most people who actively train. But that night, I failed again. There was no other way to put it. I could say my fitness tracker wasn’t accurate or my shoes were ill-fitted.

I could blame the weather, that difficult incline towards the end of the last lap, slow people in front of me, or claim it was a combination of all those factors and then some. But it wouldn’t change the reality that I missed the mark again.

Welcome to my 20s, characterized by a cycle of me setting lofty targets, getting mediocre results— if any at all, and then doing it all over again. Life was a race and I was lagging behind, or so it appeared.

It hasn’t always been this way. I was at some point one step ahead of everyone. I earned my degree in Literature at 18, got my first job at a publishing firm a month after graduation, and immediately after that, moved out of the family home and started carving my own path. The world was my oyster.

I was young and free, insatiable and unstoppable.

I was also naïve enough to believe everything was going to happen according to my roughly sketched 82

Creative Nonfiction

out plan. Step 1: Graduate. Step 2: Write a bestseller and get rich. Step 3: Who cares, as long as I’m rich? Writing is not exactly the most lucrative of careers, says everyone around me, including our own professors.

Obviously, I did not believe any of their words. Clearly, I was a fool.

“The trick to improving as a runner is in consistency. Train every day or as often as possible. Train long. Train hard. Observe your body. Push beyond but respect its limits. Notice how I do it. Left, breathe in, right, left, breathe out... come on, try,” Kat told me during one of our training sessions.

I haven’t run in a while, and it showed. I was slow, easily exhausted, and just wasn’t in good shape in general. I watched in awe as she ran ahead of me, her curly black locks tied in a tight ponytail bouncing against her neck. Looked on as her slender limbs moved with such grace and agility.

Wondered how we could be the same age and be such exact opposites. Her, a picture of youth’s vitality. Me, the embodiment of a couch potato.

You see, reality turned out to be a lot trickier than expected.

Suddenly, there were countless causes of worry and delay. There were bills to pay, debts to settle, health concerns to face, and the list just goes on. Eventually I learned how to stay afloat and not drown in what felt like a never-ending stream of to-dos that had little to do with my dreams and more to do with survival. I was losing time. Yet I was still nowhere close to crossing off every single item in my “before I turn 30” bucket list. I haven’t yet travelled around the world nor made my first million.

Haven’t published that bestseller nor have gotten around to writing its first draft. No rock-solid abs. Not a property in my name. No ring on the symbolic finger. No mini-me.

While everyone around me were climbing up the corporate or academic ladder, I felt stuck. The various options open to me that once dazzled and glimmered with potential now baffled me. I was so afraid I would make a mistake and ruin all progress made—minimal as they were— so far. I have grown accustomed to the stability offered by a full-time job. At the same time, however, I wanted to try and be more, and I knew this meant letting go of the comforts of predictability.

83 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Sub-30 Going on Sublime

That contradiction was paralyzing, and worse so when viewed against imaginary deadlines. For a while, I couldn’t and didn’t do anything.

In our mid-20s, we were starting to get jittery. It has been 10 years since high school graduation but we still didn’t seem to be living the life we want. “Ano na bang pangarap mo ngayon?” I asked Kat and was taken aback by the reply, “Ang mamuhay nang simple.” How would you define a simple life? I prodded. “’Yung tipong mabibili ko lahat ng gusto ko.” It sounded like a paradox. But when she explained further, I finally got it. It didn’t mean buying all the luxuries at once and without much thought, but being able to afford— maybe not immediately, but through hard work and prudent money management— such things if one so desires. It is being able to believe that effort bears results, and that the future has better things in store. Simpleng buhay. I liked it. It has been our go-to catch-up phrase since. Instead of “Kumusta ka”, we ask each other every time we meet, are you living the “simpleng buhay” yet?

At 27, my fear of the near future has reached its highest point. Rock stars passed away at that age. I saw it as a cut-off year, the year I must set everything in order before transitioning to the big 3-0. Thinking I was running out of time, I started sprinting. I volunteered in what seemed to be all the causes. Joined all the writing contests. Enrolled in all sorts of classes— foreign languages, martial arts, yoga, acting, spinning, leadership, graduate studies, heck, I even dabbled in drawing and graphics design, and almost went for modern dance, baking, and gardening.

If there is something every long-distance runner knew, it is that you cannot sprint a marathon. I knew this much. Yet, it was not enough to dispel the pressure to “make it”. Somehow, I always felt as if I was one more salary grade, one more certificate under my belt, one more step away from total satisfaction. Every time I checked off a milestone, success manages to take on another, higher, more elusive form, and the quest begins, yet again. Sometimes I wonder if this is how the rest of my life is going to be.

84

Creative Nonfiction

On average, Filipinos live up to 68.6 years old. Females tend to outlive men, averaging in at 72.06 years, still lower than the global average of 73 years but not so bad a rate nonetheless. As I am generally normal, and assuming that my diet and lifestyle remain the same or perhaps even improve, these numbers indicate that I still have roughly 40 years to live.

That sure sounds like an extremely long time to me.

Where then is the rush stemming from? Why am I in such a hurry to succeed? Scientifically, it makes sense. Research showed that the most optimal time to master a second or third language is between the ages 7 or 8, brain processing power tends to be at its highest at age 18, and muscle strength at 25. After a peak, there is only an inevitable decline, though this could be slowed down through a variety of factors.

Thus, in our 20s, we are still very much young in the real sense of the word, but we are also wasting away. We can do daily brain exercises, work out, eat the most nutritious meals, but soon enough even the most high-end cosmetics and procedures cannot prevent the natural course of biological degeneration. And then there is also death, an indeterminate period but certainly not an impossibility. So, in that short opening between developing and peaking, living and demise, the most natural and sensible thing to do is to, well, do. As many things as possible and in the best way we can. And do I did.

“I wish I have your courage to try,” Kat told me once. We were in a café, having one of the few things we actually like in common, Moroccan Mint Tea Latte. I was telling her about graduate school, complaining about the work load, and the steep cost financially, emotionally, and physically, but also describing how fulfilling it has been so far— my strange way of encouraging her to try it herself. Girl, I’m sure you will do far better. If someone like me can get by, imagine what you, a Math major with honours, can achieve. “Siguro try ko next year. Review muna for GMAT,” she finally said. She was 30 and I was 29. It was the last plan she would share with me.

My life was running at full speed. On the outside, it sure looked as if 85 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Sub-30 Going on Sublime

I had everything under control. I was convinced I could beat the clock.

But instead I ended beating myself up.

A year before turning 30, I was already feeling much, much older. I was tired all the time. I didn’t want to say it, but it was becoming clear: I was failing. Or so I thought. Having tried a little bit of everything, I still haven’t mastered anything. I faced some sort of a “runner’s block” or a situation where one that regularly runs suddenly finds his or herself uninterested in running. There is a similar case among those who write called “writer’s block”. In my case, there was a loss of motivation to do many things, even those that used to bring me joy. I couldn’t run; didn’t feel like it. I couldn’t write. I didn’t want to write. I was so sick of writing, the never-ending writing that over a decade later still didn’t seem to be bearing the fruits I hoped it would.

Once while we were window shopping, Kat noticed my worn-out running shoes. It was white when I bought it, but almost gray at the time.

I have forgotten the last time I washed it. “Oh my gosh! Can’t believe you still have those shoes. Ilang taon na ‘yan? Four? Five” she exclaimed. Six, actually. “And gamit mo pa rin pan-takbo?” Yes, as a matter of fact, I do. I was very attached to them. They were my first legit running shoes. “Naku.

Hindi na safe. May life span ang running shoes. Every 800 kilometers, chugi na. Hindi na protected ang feet mo. If gamit mo rin kahit ‘di natakbo, mas lalong madali napupudpod. Dapat palitan mo na ‘yan. Invest in a good pair. Your feet will thank you.” Sige na nga, bibili na ako soon. That was the last time we saw each other.

I didn’t want to believe the news when it came. Kat is dead. Passed away following what was supposed to be a minor surgery. It has only been a little over a month after she turned 30. This doesn’t happen often, they told me. A total freak of nature. Disseminated intravascular coagulation (you DIC!) is estimated to occur in 1/1000 hospital admissions with a mortality rate of about 45-78%. 1 out of 1000 and it chose her.

Sure, people die. It happens all the time. We just didn’t like to 86

Creative Nonfiction

entertain the idea, feel a little guilty even when we so much as let the thought cross our minds, that it could happen to us or to anyone we hold dear. It is not that we think ourselves immortal or special. It just doesn’t make sense to leave so early when there is still so much to do. At the back of our heads we knew it will come, just not now. Not yet. Not while we haven’t peaked. Not when we haven’t achieved all our dreams. Not when our body has so much energy and will left in it to live. Definitely not at 30. Right?

If the projections were correct, Kat could have had at least forty more years. In an ideal world, she would get married, have children, break the glass ceiling, build a house, and more. We would have brunches in our 30s, complain about our first wrinkles at 40, and who knows where and what more crazy things we will be up to in our 50s and 60s and beyond?

“Girls, sobrang hirap ako. Iba ‘to. Mag-iiba na talaga ako ng lifestyle after.” This was Kat’s last message to the chat group we had with our closest friends.

Something has indeed changed. It wasn’t Kat. She left at her prime.

Her vigour and beauty will forever be enshrined in our memories. But something else is different. It’s like this. The cafés remain open and I can still get my favourite drink. But Moroccan Mint Tea Latte will never taste the same. ********** In writing, as in running, as with life, there are many ways to get out of a rut. I wish I could say there is one sure way that absolutely works.

But I can’t. There is no one cure for everyone. Sometimes you don’t even have to do anything, it just happens. I know this because it happened to me.

One moment I was twenty-something and freaking out. So afraid of getting old with not much to say for myself. I was anxious. I overanalyzed 87 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Sub-30 Going on Sublime

everything. But I pressed on anyway, kept on showing up even at times that I didn’t feel like it. The next moment I was 30. It wasn’t a bomb that was going to explode in my face like society and I myself have painted it out to be. It was just that, a number, an identifier, another way to put a sense of order in an otherwise chaotic existence.

Leaving behind one’s 20s is not a death sentence. I know this now. It is a miracle that not everyone has the privilege of experiencing. It is not up to us to decide who leaves first and who stays for a little while longer.

But while we are here, we might as well make an impact. In a way, we owe it to them, to the ones whose lights have been snuffed out, to truly live and make this remaining time worthwhile. Because there’s got to be a reason we remain, and to find that out we have to go on. We must keep on running our own race at our own pace, hearts on sleeves and resting in between if we must, always with the finish line in mind. Stop worrying too much about the others; they, too, have their own races to finish. The goal is not a podium finish, although there are certainly people blessed with such supernatural abilities. Not all of us is built like that and that is okay. The goal is to finish, and to finish strong, after having given your best.

One day, this will all end. Depending on your beliefs, you will either disappear completely, be reincarnated, or move on to the eternal realm.

Personally, I believe the latter, and it would be a lie to say that I haven’t considered how nice it would be to be at that place, where at last we are rid of all the pain that comes with being mere human. But I am not there yet. I am here. On Earth. Still breathing. Still becoming. And I will make this time count.

That said, there are certain things I have stopped counting. Things like the number of zeroes in my bank account, the size I wear, or my social media following. I can’t say the same for age though. Biologically, it still matters, especially if what one is aiming for just becomes more difficult after a certain age, like conceiving, giving birth, or doing a sub30. But I now know better than aiming for perfection. Instead, I work 88

Creative Nonfiction

toward incremental improvements.

I have come to accept that there are many things I can never change.

Scars are permanent marks. Lives can never be brought back. Still, there are countless other areas where I excel in and could further grow. In fact, I read somewhere that Nobel Prize winners on average make their great discoveries at 40 and that salaries don’t peak until around ages 40 or 50.

There is much to look forward to.

“Sometimes taking your time is a shortcut”, wrote Haruki Murakami in his memoir about running.

I am 30 now and I still don’t have everything figured out. But I have done my stretches, tightened my laces, and once again I am on the tracks. Left, breathe in, right, left, breathe out. There is a rhythm in my steps now. A free and natural flow. And in my most recent run, when I checked my watch, I was not surprised: 5K – 29:55. Kat would have been so proud.

89 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Dedma and the Dedmaster

Dhanica Ocumen

Dedma and the Dedmaster

(Inspired from Jessica Zafra's 'Dedma 101', from Today, 10 February 1994)

Unlocking of Difficulty: In the essay of Jessica Zafra, Dedma 101, the term dedma is described as a form of the English words dead malice. Dead malice in turn is the literal translation of the Tagalog expression, patay malisya. Dedma is also a kanto word used to describe a person who does not respond to any happenings in spite of his senses’ reaction—nakita, naamoy, narinig, naramdaman, nalasahan, but in the end wapake.

A college friend once invited me to join a support group. The discussion was about coping with stress. Each participant was asked to share his/her personal-stress-management-secret. One of them said, “May mga bagay na dine-dedma na lang para ‘di ka na mastress.”—thus the best way to let go of the burden is dedma. Although, it still depends on the kind of stressors. There is still a thin line between dedma and negligence.

90

Creative Nonfiction

But how can I not be if one, the news report states that the body of a 17 year-old boy was found floating on a creek in Gapan, Nueva Ecija. His head was wrapped with adhesive tape. The boy was said to be a drug addict, but nobody from the boy’s family, friends, and relatives believe that he has engaged in any activities related to illegal drugs. Two, my Grade 8 nephew has been seeing Duterte cursing in his speeches, antagonizing the Catholic Church, talking about how he tried to finger their kasambahay while she was sleeping, making rape jokes, and even giving his blessings to the AFP to rape women and shoot NPA women in the vagina? I thought—would dedma make my nephew understand why the President speaks that way, or would it help me in any way accept the disgust of my country’s justice system?

Dedma seems to be the last solution to averting an ugly conversation, especially if the people involved are not part of our social space thus are completely stranger to us. In The Ethics of a Face, Randy David writes: “Human encounters in the world we live in follow this process of inclusion and exclusion from social space. In the presence of others, we quickly map the situation, and sort-out people into those we know and we do not know, and those we care to know and choose to ignore. We do not bother ourselves with people who are not useful or potentially useful to us in some ways...that is why we recoil when tragedy happens to those we know—our relatives, our friends, our neighbors, or our idols— yet pay scant moral attention to the misfortune of those who lie outside the boundaries of our social maps.” As Bauman put it, “The stranger is someone whom one cares a little and is prompted to care even less.” This is exactly the reason why the apathetic give the excuse mind-our-ownbusiness or the usual line of the elders “Problemahin mo na ang sarili mong problema, ‘wag na ang problema ng iba.”

In times when fake news has become a trend, people respond either by compromising without doing their part to research on the reliability of the information stated on various articles found on the social media, or by showing no care at all. Either way is a form of dedma.

91 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Dedma and the Dedmaster

I seldom hear my friends talking about politics; if there is a way to, we only end up debating. For it not to happen, we only talk about us: our jobs, our family, and love life. I love my friends, no doubt, but it is inevitable that we disagree on some things, and our contradicting political ideologies are one of them.

One of my closest friends is a huge follower of Mocha Uson and obviously, she is a Digong-lady. As much as we can, we try really hard not to clash on a political debate since my politics is left-leaning. But whenever we engage into a deeper conversation, Mocha and her blogs are also part of it. She also does not like me going to mobilisations and even posting anti-government statements on Facebook. She always tried explaining why she is right by citing the news she has read from the internet. I know I can never win on an argument supported by false and unreliable information, so shutting myself up is the best way to escape such conversation. Sometimes though, I ask myself, “dinedma ko bang itama ang pagkakamali niya?” just to get myself out of a sticky and awkward situation?

Although, for those who show no care at all in spite of the spread of fake news, I would like to believe that dedma for them is accidental.

Sometimes unintended due to ignorance, absent-mindedness, lack of focus, and lack of social awareness, or might as well due to political redherrings.

Whether be due to ignorance, lack of concern, or a simple way of getting one’s self out of a sticky situation, practicing dedma has a greater danger—turning oneself into becoming a Dedmaster—which means one has become dead of civility—“the one virtue that makes it possible for strangers to live with one another” (“In the Defense of Nature” 1995) Practicing dedma is contagious which would later on build a nation stranger to all. Dedma is not solely a means of getting oneself away from life’s stressors. At times, it is negligence in the face of social responsibility.

92

Creative Nonfiction

TEXTS Kirsten Ganzon

DRAFT 1 [insert title] This essay is about

[assertion] The act of conquering by the male protagonist (of the woman and her city) is subverted or frustrated in the text. There is an overt project of depicting the elusive woman (and her city) as unconquerable, and impossible to subject or subdue under the patriarchy’s gaze.

[introduction]

the narratives revolve around the “domestic space” of home, dwelling, or what are generally considered “feminine” domains. Traditionally, the representation of space is gendered, connoting a paradigm of “separate spheres”: “an oppositional and hierarchical system consisting of a dominant public male realm of production (the city) and the subordinate private female one of reproduction (the home)” (Rendell 103, emphasis mine). However, there are narratives where one cannot distinguish between the “male realm of production” and the 93 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Texts

I was told that I was “too much”: I “overread”, “overanalyzed”, “over-divulged” – this lack of mystery and elusiveness takes a number out of my sex appeal and virginizes me; I am now conquerable, gaze-able, subject

Commented [A1]: An act of statement requires force: the other must recognize the self’s authority. What authority do “I” have in this space?

Commented [A2]: Throughout history, women have been shackled to land and space, rendering us immobile. Now tied to the modern city, does it really make her unconquerable?

in a dark room there is a bed – cold on the edges and warm at the center. There I perform a reenactment of pre-abjection; or the time my mother and I used to get along. There on the bed which is warm at the center and cold everywhere else a body pulsates; repulsed. It fixes the bedsheets sweeps the floor dusts the shelves cooks breakfast lunch dinner washes dishes scrubs the kitchen tiles clears the bottles

94

Creative Nonfiction

“female one of reproduction”, especially in narratives where the urban city is the domestic home, and vice versa. The deconstruction of this binary in the stories present two arguments: domestic spaces as (1) empowering or liberating, or (2) subjecting or interpellating.

[the hook – rhetorical question]

(In her essay …) Linda Hutcheon argues that the technique of metafictional parody establishes a discontinuity with the past, in which parody involves “inscription and semantic transformation” of classic study material, particularly that of the oppressed and silenced women in ancient stories.

[body]

“the abject” or “abjection” is a psychoanalytical concept developed by Julia Kristeva in her work The Powers of Horror: An Essay on Abjection. This refers to 95 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Texts of beer cleans the closets cleans the broken shards of glass cleans blood off the floor cleans

I speak loudly and effectively and my voice echoes within the classroom. In the bathroom I heard snickering about the teacher’s pet in class, who couldn’t keep her mouth shut during discussion and was so worried about her grades she didn’t have a life outside of academics. I washed my hands fifty times ten times for every point level in the grading system 1.0 2.0 3.0 4.0 5.0 and through the classroom door window I heard a boy talking about what he learned in his economics class while the professor tried to relate it back to Brecht’s Mother Courage and Her Children and the thought “maybe what I had to say isn’t significant at all” burned itself into my mind and sealed my mouth shut so when I speak I burst explode erupt in a cascade of insignificant words ideas thoughts and really all I can do now is be apologetic that I was not loudly and effectively silenced

Commented [A3]: The act and art of (effective) speaking and writing is barred from “I”. How do I then account for the discourse if it is absent?

Commented [A4]: Be cautious and put a disclaimer: discontinuity with the past teeters dangerously towards forgetting.

Commented [A5]: The body is the main, principal part. To embody is to organize, unify, and to distinguish a mass of matter from other masses.

Commented [A6R5]: How do I understand “I” in its ambiguity and insensibility, constantly referring to a body that does not materialize?

96

Creative Nonfiction

the human reaction “to a threatened breakdown in meaning caused by the loss of the distinction between self and other, subject or object” (Felluga n.p.), particularly with regards to experiences that traumatically reminds us of our own materiality.

| In the world of men, women are relegated to the periphery alongside animals, nature, and the world of “dead” objects. This association of women with nature and objects allowed the simultaneous oppression of women, animals, and nature, particularly as “dead” (or inert) objects to be owned. The lack of agency of objects is then ascribed also to nature and to women.

97 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Texts

during a group report on Viet Thanh Nguyen’s The Sympathizer, they asked the question: what do the novel’s depictions of rape symbolize or represent about Vietnam? It was instantaneous – the process by which the violence remembered so well by my body is raised to the height of symbol, of literary aesthetics, of the concept of war and politics; the immediacy of this elevation – this apotheosis – is felt not so much as a fall than it was a pull towards hell and sitting upright in my plastic chair I dug my nails into the flesh of my thighs as the flames licked my skin

Commented [A7]: Could

microaggressions be considered trauma?

Consider also: how do the texts fight back?

Commented [A8R7]: Consider again: why do the texts fight back? (do they have to?)

Commented [A9]: Order, rationality, and logic – but are these not good things?

Commented [A10R9]: It can justify anything.

Female Undergraduate, experiences include: having male colleagues explain my own essay to me; having male theorists explain my own psyche and body to me; having male classmates explain feminist theories, poetics, and women’s writing to me because it really looked like I didn’t understand and they would love to help me out and it was very nice of them and all but is sex really the only form of liberation I can take?

98

Creative Nonfiction

[argument 1]

The dark in the domestic space manifests in four ways: (1) as intrusion, where crime in urban cities lies in the trespassing of a strange or alien entity into the supposedly “safe” and “secure” space of the home; (2) as encroachment, where complexities and power-relations between different cultures arise in the infiltration of the commercial into the domestic, or vice versa; (3) as alienation, particularly in the case of immigrant or diasporic peoples, to whom movement figures as space, and in which the idea of home and identity is questioned by transience; and lastly (4) as refuge, in which the dark actually becomes the space of comfort and safety rather than something which threatens and invades it.

[argument 2]

For example, “Taking a Rabbit, Meeting a Woman” by Yang Li illustrates the shattering of the male imagination of the city and the woman, both of which he assumes he comprehends. It can be argued that this disillusionment is brought about by rapid urbanization that brings about drastic changes not only to the city space but also to the conception of the woman.

99 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Texts

in the apartment I share with four other girls from a different school I try to make up for lost sleep but outside I hear deep masculine laughter and they have assured me several times that they are nice boys so I smile and retreat into the dark dark bedrooms shutting my eyes and gritting my teeth with my knuckles white and hard against the soft soft covers

Commented [A11]: An effective argument necessitates coherency and rationality. It is perceived anger and disagreement, intending to persuade or convince. How do “I” exhibit all these requirements and yet fail to argue effectively?

Commented [A12]: Questionable use of the term “domestic” – what does it mean in this context?

it is 6:30 in the morning and rushing to class one man suddenly walks near enough to brush his forearm across my breasts and before I had time to comprehend what had happened two more men on the sidewalk whistle as I pass by but I have to keep walking because if I slow down I’m late if I speed up I’m weak if I stop I’m

100

Creative Nonfiction

Modern Girls (modeng gou’er) are used to represent fears for the modern nation and modernity in general, understood as a state of danger, individual alienation, and cultural loss (Stevens 83).

In this, the fear that revolves around the Modern Woman is doubly layered: she embodies not only the fear of modernity, but also the fear of women “liberated” by the modern age, who seek to become the subjects of their own lives – and taking their city with them.

[argument 3]

The abject represents both the threat of meaning breaking down – with the eruption of the Real – and our reaction to such a breakdown – such as the reestablishment of our “primal repression” through horror, vomit, or repulsion (Felluga n.p.). The threat or the “eruption of the Real” comes with the confrontation with our own insistent materiality, or the perversion of religion, morality, or law. Kristeva describes the encounter with the corpse as one “eruption”, since “in that thing that no longer matches and therefore no longer 101 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Texts

it is 6:30 in the evening and I am walking my friend home because the man who had sexually harassed her in the jeep is still working at the terminal across her building and I hold her hand as we were walking and the shaking was it hers or was it mine it didn’t matter because I am cracking jokes to make her laugh and the shaking could be from laughter because walking back alone I am very afraid and there is no shaking only a stone-cold weight in the pit of my stomach that I am dragging back home with me

Commented [A13]: There is too much theory and not enough praxis. Could “I� not analyze the text without a framework?

to write a paper I have to break my thoughts into a logical and systematic fashion because it is not acceptable for the academe and for a college-level paper not to have a thesis statement: a sentence that synthesizes the main topic and assertion of your paper and I asked my professor what if I had no assertion what if I could

102

Creative Nonfiction

signifies anything, I behold the breaking down of a world that has erased its borders: fainting away. The corpse, seen without God and outside of science, is the utmost of abjection. It is death infecting life. Abject. It is something rejected from which one does not part, from which one does not protect oneself as from an object” (4, my emphasis). Another is the encounter with anything that challenges the fragility of order, such as crime, since “it is thus not lack of cleanliness or health that causes abjection but what disturbs identity, system, order.

What does not respect borders, positions, rules.The in-between, ambiguous, the composite.”

(4, my emphasis). Lastly, the abject is also associated with our conceptions and associations with the animal and the animalistic: “The abject confronts us, on the one hand, with those fragile states where man strays on the territories of the animal. Thus, by way of abjection, primitive societies have marked out a precise area of their culture in order to remove it from the threatening world of animals or animalism, which were imagined as representatives of sex and murder” (1213, her emphasis).

[conclusion]

103 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Texts not assert and she laughed and said it’s impossible because we are always required to have a position – I first wondered who was “we” and what “position” and by what authority do I “assert” because as I type my fingertips bleed under the force of breaking the text to form an argument to form a metatext and before this I would’ve never thought that assertion took so much violent exclusion for the sake of rationality

if there is one thing I learned in the academe it is that there is an unacknowledged violence –

Commented [A14]: This is reasoned judgment. It is finality. How do “I” conclude if I could not be reasoned with?

the text, lain prostate on the cold operating table of literary scholarship, is being treated for diseases in its gaps and silences.

The pathological reading of what

104

Creative Nonfiction

|

105 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Texts is absent turns from subversive to suspicious; and we begin to read not to learn but to find fault because there is no unproblematic text

Commented [A15]: Do I truly understand how much of this has bled into my “own” thoughts?

thus; clean concise lines mean clean concise arguments means clean pure healthy texts with no gaps and silences and I have figured out the ultimate stem-cell cure for all incurable texts: no text means there’s no gaps so you destroy the text you destroy the pathologies within its crevices and only then does the crisis stop --and it continues to argue with me that it is a necessary violence; spelling it out as “rigor”. Other synonyms include honor and excellence

this essay,

106

107

Lei Mercado

Bakunawa Digital Art

Iskrip Script

Michelle Tuastumban

Kung Paano Kita Isinulat

Iskrip • Script

FADE IN: 1 INT. KOTSE - UMAGA

1

TITLE CARD: "KUNG PAANO KITA ISINULAT" Kumakanta si FAYE (22) kasabay sa kantang pinapatugtog ni Dong.

Si DONG (23) ang nagmamaneho.

Makikitang nakangiti ang dalawa habang bumabyahe sa lugar na mapuno at tahimik.

2 INT. KWARTO NI DONG - UMAGA

2

TITLE CARD: SUMMER NAGKALAT ang mga papel sa sahig.

Hindi nakaligpit ang mga hinubad na damit.

Makikita si DONG (19) na nagsusulat.

Magulo na at mahaba ang kaniyang buhok.

3 INT. KWARTO NI FAYE - UMAGA Binuksan ni FAYE (18) ang pinto. Madilim ang kwarto.

Ibinaba niya ang kaniyang mga gamit.

111 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

3

Kung Paano Kita Isinulat

Hinawi niya ang kurtina.

Nakita niya si Dong mula sa kaniyang bintana.

NAPABUNTONG-HININGA siya at napaupo.

Lumabas si Faye ng kwarto.

4 INT. KWARTO NI DONG - UMAGA

4

Kinuha ni Dong ang isang libro.

INAMOY niya ito nang kay tagal.

Inipit niya ang sulat sa libro.

Mapapasandal si Dong at titingala sa langit.

Isang lobo ang makikita niya sa labas ng bintana.

Kinuha niya ang sulat sa may tali nito.

FAYE (V.O.) Summer game?

Wala man lang reaksyon si Dong sa nabasa.

Pumunit siya ng papel at sinulatan ito.

Idinikit niya ang papel sa tali ng lobo.

Kumuha siya ng karayom at PINUTOK ito.

(INTERCUT TO: Ibaba ng bintana ni Dong) Nakatingala si Faye at matiyagang naghintay.

NAGULAT siya sa pagputok ng lobo.

112

Iskrip • Script

Sinalo lamang ni Faye ang naputok na lobo habang kita sa mukha ang pagkalungkot.

Nakita muli ni Dong ang lobo.

FAYE (V.O.) May dala akong pasalubong!

Hawak niya pa rin ang karayom.

PINUTOK niya muli ang lobo.

Nakasandal lang si Dong at nakatanaw sa langit.

Isang lobo ang patuloy na nililipad ng hangin sa labas.

Makikita si Faye na pabalik na sa kaniyang bahay.

5 INT. SALA - UMAGA

5

Padabog si Faye sa pagpasok.

Napaupo siya at nakatulala.

May inihahanda si MAMA BETH na meryenda.

MAMA BETH (mahinahon) Oh anong problema mo?

Nakausap mo ba si Dong?

Hindi po.

113 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

FAYE

Kung Paano Kita Isinulat

Lalapit si Mama Beth kay Faye dala ang meryenda.

MAMA BETH Alam mo, yang kaibigan mo mas lalong naging tahimik pagkatapos grumaduate. May away ba kayo noon?

Mauupo siya.

FAYE Wala po ma.

Nakatulala lamang si Faye.

MAMA BETH Ganun,anong nangyari dun? Eh ikaw lang naman kaibigan niya eh.

Tahimik lamang si Faye.

Aakyat si Faye sa kwarto niya.

MAMA BETH (cont’d) Aba,anong nangyari dun? May nasabi ba akong hindi maganda?

Mapapakain na lang si Mama Beth.

6 INT. KWARTO NI FAYE - GABI

6

Nakadungaw si Faye sa bintana. Tinatanaw niya si Dong.

Tahimik na ang paligid.

114

Iskrip • Script

Ang ilaw na lang ng kanilang mga kwarto ang nakabukas.

Mamamatay na ang ilaw sa kwarto ni Dong.

MAPAPAHIGA si Faye.

1 year.

FAYE

Mapapatingin siya sa larawan nilang magkakaklase.

7 EXT. CLASSROOM - UMAGA

7

TITLE CARD: JUNIOR HIGH SCHOOL Maraming estudyante ang nagsisiakyatan.

Paakyat na si Faye sa huling palapag ng school building.

HINIHINGAL siya.

Wala ng tao sa labas ng mga klasrum sa huling palapag.

Naglakad siya sa may pasilyo.

8 INT. CLASSROOM - UMAGA Tahimik ang klase.

Nasa harap si MS. RAYMUNDO, may dala-dala siyang bag at nakatali ang kaniyang buhok.

Nakatutok ang atensyon ng lahat sa kaniya.

115 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

8

Kung Paano Kita Isinulat

MS. RAYMUNDO (seryoso)

Remember our class rules. Lalo na

sa pagiging late. Ayoko ng nale- late!

Mapapatingin si Ms. Raymundo sa may pinto.

Nakataas ang kilay niya sa babaeng nasa may pinto.

Yes?

MS. RAYMUNDO

Marahan siyang mapapalakad habang may iniisip.

MS. RAYMUNDO (CONT'D) Oh, pasok ka!

Mababaling ang paningin ng lahat sa may pinto.

Magkakabulungan sa klase.

Nagdo-drawing lang si DONG (17) sa may likod.

MS. RAYMUNDO Magpakilala ka hija.

Tahimik muli sa klase.

Papasok si FAYE (16), nakasalamin ang dalaga.

FAYE (O.S.) Hello! Ako si Faye Sanchez. Galing ako sa Rizal.

116

Iskrip • Script

Mapapatingin si Dong kay Faye.

MS. RAYMUNDO Anything else Ms. Sanchez?

FAYE (masaya) Ah,sana maging okay ang samahan natin. Yun lang po.

MS. RAYMUNDO Alright! That's it, take your seat.

Sa likod ka na lang.

Susundan ng tingin ni Dong si Faye.

MS. RAYMUNDO (O.S.) Nandito na ba ang lahat? Magche- check na ako ng attendance.

DONG (pabulong)

Bakit ’di mo sinabi na lilipat ka dito?

FAYE (masaya) Surprise!

Maririnig ng lahat ang isang KATOK sa pinto.

Mapapatingin sila kay Ms. Raymundo na napataas ang kilay sa taong nasa pinto.

117 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Kung Paano Kita Isinulat

SEB (mahinahon) Good morning ma’am.

Sorry I’m late po.

Seryoso ang tingin ni Ms. Raymundo.

Salitang titingnan ng lahat ang dalawa.

MS. RAYMUNDO Bilisan mo at pumasok ka na.

Pumasok si SEB (17).Makikita ang plantsado niyang uniporme at maayos na suklay na buhok.

Sa pagdaan niya ay mapapaamoy ang mga nasa harapan.

Mapapaayos ng buhok ang ilang kababaihan.

SEB Hi classmates. My name is Sebastian Dominguez. Seb na lang. Ngayon lang ako nalipat sa section 1 and... yun lang, nice to meet you!

MS. RAYMUNDO Maupo ka na lang sa bakante diyan.

Pasalamat ka at first day ng klase.

Mauupo si Seb sa harapan nila Dong at Faye.

9 INT. CLASSROOM - LATER

9

Tumunog ang bell.

118

Iskrip • Script

Kaunti ang estudyante sa loob.

Kumakain si Dong at Faye.

Magkakasama naman ang isang grupo na nagtatawanan. Makikita si WESLIE (16), may headband at nagpapatawa sa harap. Nakapalibot ang ilang estudyante at nagsisitawanan.

Mapapatingin si Dong sa grupo at babalik muli sa pagkain.

Papasok si Seb at mauupo.

Kukuha siya ng pabango at halos ipaligo sa katawan.

Mapapatigil si Faye sa pagkain.

Ehem!

FAYE

Lilingon si Seb.

SEB Ay hala,sorry po. Peace!

Aarte si Seb na nagpapakyut.

Mapapangiti si Dong.

Mapapatingin si Seb kay Dong.

Ngingiti naman si Faye na parang napipilitan at mapapainom ng tubig.

119 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Kung Paano Kita Isinulat

10 EXT. SCHOOL - HAPON

10

Makikita ang mga estudyanteng lumalabas mula sa paaralan.

Naglalakad pauwi si Faye at Dong.

Tahimik ang dalawa at diretso lang ang tingin habang naglalakad.

FAYE Hindi mo ba ako tatanungin?

DONG Tungkol saan?

FAYE Kung bakit ako lumipat?

DONG Sige. Yan na lang tanong ko.

FAYE

Walang effort naman ’to. Ito na nga, kasi(pasigaw) Papa!

TATAKBO si Faye sa lalaking nakatayo sa tabi ng kotse.

Naiwan si Dong.

NAPADAAN si Seb. Susundan ng tingin ni Dong si Seb.

120

Iskrip • Script

FAYE (cont’d) Dong! Dong! Tara na.

Ibabaling ni Dong ang paningin kay Faye.

11 INT. KOTSE - HAPON

11

Nagmamaneho si PAPA EDWIN. Nasa tabi niya si Faye at nasa likod si Dong.

PAPA EDWIN How’s your first day?

FAYE It’s fine pa. Na-late lang ako.

PAPA EDWIN

Don't practice that. Remember your

promise ha,kaya ako pumayag sa gusto mo.

Makikita ni Faye sa harapang salamin ng kotse si Dong.

Yes po.

FAYE

Nakapokus si Dong sa pagtingin sa labas.

12 INT. KWARTO NI DONG - GABI Nagsusulat si Dong at mapapansin ang nakatulalang si Faye.

121 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

12

Kung Paano Kita Isinulat

Faye.

DONG

Titingin si Faye kay Dong ngunit lutang pa rin siya.

Ha?

FAYE

DONG Mukha ka nang ewan kakaisip.

FAYE Kailangan ko na makabisado yung lahat ng terms eh.

DONG Aaah, okay.

Bumalik sa pagbabasa si Dong.

Napatingin si Faye sa paligid ng kwarto.

FAYE

Ang ayos ng kwarto mo. Sana yung akin din.

DONG Maglinis ka kasi.

Mapapasimangot si Faye.

Tumayo si Faye at humarap sa family picture.

FAYE Kailan ang uwi ng tatay mo?

122

Iskrip • Script

DONG Hindi ko alam.

Seryoso?

FAYE

Binuksan ni NANAY JUDITH ang pinto.

NANAY JUDITH

Dong, gusto kang makausap ng tatay mo.

DONG Hello, tay.

TATAY (V.O.) Dong anak. Kamusta?

Napaupo si Faye.

Tahimik si Dong.

TATAY (V.O.) (cont’d) Pasensya na at ngayon lang ako napatawag. Ngayon lang ako nakahanap ng oras eh.

DONG Ayos lang tay. Tay...

TATAY (V.O.) Ano yun?

DONG Kailan ang uwi mo?

123 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Kung Paano Kita Isinulat

TATAY (V.O.)

Hindi ko pa alam eh. Magka-college

ka pa. Ilang taon ba yung college mo?

Maluluha si Dong.

DONG Ganun po ba. Ingat tay.

TATAY (V.O.) Sige Dong, magtatrabaho na ako.

Ibinaba na ni Dong ang cellphone.

13 INT. CLASSROOM - UMAGA

13

TITLE CARD: END OF FIRST QUARTER Maingay ang klase.

Si Faye ay may binabasa.

Pumasok si Ms. Raymundo.

Nagsiupo ang lahat at tumahimik.

Inilagay ni Ms. Raymundo ang listahan ng honor students.

MS. RAYMUNDO Ayan na ang listahan. Congrats sa lahat ng mga nandyan. Sa mga wala, paghusayan niyo pa.

Nagsilapit ang halos lahat sa kanila maliban kay Seb. 124

Iskrip • Script

Mapapatingin si Dong kay Seb na nakaupo lang.

MGA KAKLASE

Congrats Faye! Ikaw ang nasa unahan oh!

FAYE Thank you... Congrats din.

Yayakap si Faye kay Dong.

FAYE (cont’d) Dong! Congrats!

Ha?

DONG

FAYE Nasa honor list ka this grading.

Mapapangiti si Dong.

Pupunta sa likod si Faye at Dong.

FAYE (cont’d) Matutuwa si Papa nito!

DONG Congrats Faye!

Lilingon si Seb sa dalawa.

SEB (nakangiti) Congrats sa inyong dalawa!

125 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Kung Paano Kita Isinulat

Salamat.

FAYE

Ngumiti si Seb. Lalabas si Seb. Magkakatinginan si Dong at Faye.

14 INT. STUDENT’S PARK - UMAGA

14

Makikita si Seb na nag-iisa at may gamit na earphones.

Dadating si Dong at Faye.

Lalapit sila kay Seb. Magtataka si Seb sa dalawa na tila nagtuturuan pa.

Tinanggal ni Seb ang earphones.

FAYE Seb,congrats!

SEB Ha? Wala ako sa listahan.

FAYE Kahit na. You still did your best.

Bawi na lang sa sunod. Pwede kang magreview kasama namin.

Talaga?

SEB

Tatango si Faye.

Titingin ang dalawa kay Dong.

126

Iskrip • Script

O-oo.

DONG

Makikita ang pagngiti ni Seb sa dalawa.

15 EXT. DONG’S ROOM - UMAGA

15

TITLE CARD: Bakasyon Nasa harap ng pinto ng kwarto ni Dong si Faye.

Urong-sulong siya sa pagkatok. Hindi siya mapakali.

Kakatok na siya sa pinto.

Bumukas bigla ang pinto.

Natulala si Faye.

Makikita ang pagod na mga mata ni Dong.

Faye?

DONG

Narinig niya na rin ang matamlay na boses ni Dong.

D-dong...

FAYE

Ipapakita agad ni Faye ang dalang tsokolate.

Malungkot ang ngiti ni Faye.

DONG (matamlay) Lagay mo na lang muna diyan. May pupuntahan ako saglit.

127 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Kung Paano Kita Isinulat

Tatapikin ni Dong ang balikat ni Faye at bumaba.

Hala.

FAYE

Beat.

Sige.

FAYE (CONT'D)

Diretso sa paglakad si Dong.

Nakatingin lamang sa kaniya si Faye.

16 INT. KWARTO NI DONG - UMAGA

16

Makikita ni Faye ang mga nagkalat na papel, mga ’di nakaayos na damit at mga nakabuklat na libro.

Ilalagay niya ang pasalubong sa lamesa ni Dong.

Mauupo si Faye.

Kukuha siya ng isang libro. Bubuklatin niya ito nang mabilis na para bang naglalaro.

Mahuhulog ang sulat.

Babasahin ito ni Faye.

(INTERCUT TO KWARTO NI DONG-DAY, NAGSUSULAT SI DONG)

128

Iskrip • Script

DONG (V.O.) Para sa aking kaibigan, Bakasyon na ngayon. Kung nandito ka, baka gumala na tayo kasama si Faye. Wala na naman akong nagawa ngayong araw. Hindi na ako sinesermonan ni Nanay. Napagod na ata siya, tulad ko. Mapapadalas na tayong magkikita. Sobrang abala lang ako sa school nitong nakaraang taon. May award pala ako, sana proud ka! See you soon:) Mula kay Dong, ang nangungulila

Mapapasandal si Faye.

FAYE Siya pa rin pala.

17 INT. LIBRARY - UMAGA

17

TITLE CARD: JUNIOR HIGH SCHOOL Magkasama ang tatlo na nagrereview.

Tinitingnan ni Faye ang dalawa.

Nagbabasa si Dong at Seb. Guys.

Umimik ang dalawa.

129 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

FAYE

Kung Paano Kita Isinulat

FAYE

Kayo na lang muna ang magreview bukas.

Magugulat si Dong.

Ha?

DONG

FAYE

Isasali kasi ako sa contest outside

school eh may sarili kaming training.

SEB Ganun ba. Okay lang sa akin, galingan mo ha! Ikaw Dong, pwede ka pa rin ba bukas? May hindi pa rin kasi ako ma-gets eh.

H-ha? Eh?

DONG

Mapapaakbay si Faye.

FAYE

Sus, Dong pa ba. Idol ko ’to eh.

Marami kang matututunan dito,’diba Dong?

Mapapatango si Dong.

Mapapangiti si Seb at Faye.

130

Iskrip • Script

Bakit?

Wala.

DONG SEB

Makikita ang tatlong nakangiti sa isa’t isa.

18 INT. STUDENT’S PARK - HAPON

18

Mag-isang nagbabasa si Dong.

Dumating si Seb na may dalang pagkain.

SEB Nandito ka pala eh.

DONG (nauutal) Seb, pasensya na-

Okay lang.

SEB

May kukunin si Seb sa kaniyang bag na agad niyang ibibigay kay Dong.

Magugulat si Dong sa ibinigay na notebook ni Seb. SEB Baka makatulong.

DONG Ikaw nagsulat?

131 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Kung Paano Kita Isinulat

SEB Oo naman, nakakahiya naman kung pati notes iaasa ko pa sa’yo.

Tatango lang si Dong.

SEB

Dong, may itatanong lang ako sa

math. Naguguluhan pa rin kasi ako eh.

Saan dun?

DONG

Masusulyapan ni Faye ang dalawa. Natuwa siya sa nakitang pagtutulungan ni Dong at Seb. 19 INT. STUDENT’S PARK (later)

19

Nagbabasa pa rin si Dong.

Matitigil ang pagbabasa ni Seb dahil sa nakita niya sa mukha ni Dong.

SEB Dong, ’wag kang gagalaw ah.

Ha? Bakit?

DONG

SEB Basta. Medyo masakit ’to.

Hahawakan ni Seb ang mukha ni Seb. 132

Iskrip • Script

Susundan ng tingin ni Dong nang may pagtataka si Seb. Aray!

DONG

SEB Ang laki ng lamok eh.

Hawak pa rin ni Seb ang mukha ni Dong.

SEB (cont’d) (nag-aalala) Sorry. Masakit pa rin ba?

Mapapatitig sila sa dalawa.

Aray!

Sorry.

SEB DONG

Ipinakita ni Dong ang napatay niyang lamok sa mukha ni Seb. Mapapabitaw si Seb sa paghawak.

Makikitang nagpipigil ang dalawa sa pagtawa.

20 EXT. SCHOOL - HAPON

20

Mag-isang naglalakad si Dong.

Hahabulin siya ni Seb at halos makabangga pa ng mga estudyante.

Sasabayan ni Seb si Dong sa paglakad.

133 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Kung Paano Kita Isinulat

SEB Wala si Faye?

DONG Ikaw pala. May inaasikaso pa.

SEB Gusto mo ba ng mami?

Ha?

SEB Sa may kanto doon may mami haus.

Ah...

DONG

DONG

SEB Pasasalamat ko na yun sa’yo.

S-sige.

DONG

Nakangiti si Seb. 21 INT. MAMIHAN - HAPON

21

Dadating ang dalawa sa isang karinderya na walang masyadong tao sa oras na iyon.

SEB Upo ka muna Dong.

Lalapit si Seb sa malditang tindera.

134

Iskrip • Script

TINDERA Ano ang sa’yo?

SEB Ate, dalawang mami po.

Ito po ang bayad.

TINDERA Pahintay na lang ha.

Tahimik lang na naghihintay si Seb. Mapapatingin siya kay Dong.

TINDERA (cont’d) Ito na oh!

Dinala na ni Seb ang dalawang mami.

SEB Yung kutsara pala.

Ako na.

DONG

Iniabot ni Dong ang kutsara.

Tahimik lang ang dalawa.

Bumuhos ang malakas na ulan.

Kinuha ni Seb ang kaniyang cellphone.

Iniabot niya ang kabilang earphone.

SEB Mas magandang makinig ng music

135 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Kung Paano Kita Isinulat

kapag umuulan.

Ikinabit naman ito ni Dong.

Patuloy pa rin silang nakikinig sa kanta.

SEB Paborito ni Papa yung kanta.

Matitigilan sa pagkain si Dong.

Maganda.

DONG

SEB Ito yung pinapatugtog niya kapag isasayaw niya si mama.

DONG Romantic ata papa mo.

SEB Sobra. Ginagawan niya nga ng letter si mama noon. Sabi niya, masarap isulat ang nararamdaman. Makaluma yun pero hindi raw maluluma yung saya ng taong bibigyan mo. Sayang, nawala na yung mga sulat.

Nawala?

DONG

SEB Sinunog. Sinunog ni mama nung ikakasal na siya ulit.

136

Iskrip • Script

Tahimik si Dong.

SEB (cont’d)

Ang bilis lang sunugin ng maraming taon.

Mapapatingin si Seb sa ulan.

Patuloy ang pagtugtog ng kanta.

22 EXT. MAMIHAN - (LATER)

22

Tumila na ang ulan.

Makikita ang dalawa na palabas na ng karinderya.

SEB Saan ka? Dito ang direksyon ko eh.

Sa kabila.

DONG

SEB Ganun ba, sige.

DONG

Ah Seb, salamat sa libre.

Tanging ngiti ang sagot ni Seb. 23 INT. KWARTO NI DONG - GABI Liligpitin ni Dong ang unipormeng nasa kama.

Aamuyin niya ang uniporme.

137 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

23

Kung Paano Kita Isinulat

Ngingiti si Dong.

Mapapaupo siya habang hawak pa rin ang uniporme.

Makikita mula sa labas na tanging bintana ni Dong ang nakabukas ang ilaw.

24 INT. CLASSROOM - UMAGA

24

Papasok si Dong.

Maingay ang klase.

Nakagrupo na naman ang ilan.

Ipapatong ni Dong ang isang libro sa ibabaw ng desk ni Seb. Lalakad na papunta sa kaniyang upuan si Dong.

Mapapatingin si Seb sa likuran.

BIBOY (O.S.) Sige nga, sinong gusto mo dito?

JOSEPH Sasabihin ko na nga. Si Faye.

Papasok si Faye.

Nag-ingay ang klase.

Nagtataka naman si Faye.

25 INT. STUDENT’S PARK - UMAGA

25

Title Card: FEBRUARY Nakatulala si Dong.

138

Iskrip • Script

FAYE Dong! Dong! DONG!

Mapapatingin si Dong kay Faye.

H-ha?

DONG

FAYE Sasali ka sa J.S. Prom ’di ba?

DONG Hindi ko alam.

Dadating si Seb. Mauupo siya sa tabi ni Dong.

FAYE Ikaw Seb,sasali ka sa J.S. Prom?

SEB Oo. Nagpalista na ako.

Mapapalingon si Dong kay Seb.

DONG Saan ba magpapalista?

FAYE Kay Ma’am Layco. Samahan na kita mamaya. Sabay-sabay na lang kaya tayong bumili ng damit?

SEB Pwede naman.

139 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Kung Paano Kita Isinulat

FAYE Good. Ikaw Dong?

Tatango si Dong.

SEB Yun! Ayos pala eh.

Nakangiti ang tatlo.

Makikitang dumadaldal si Faye sa dalawa.

26 INT. CLOTHING STORE - UMAGA

26

Magkasama sa pamimili si Dong at Seb. Kaagad na humanap si Faye ng gown.

Nakahanap si Dong ng americana. Kukunin niya ito mula sa pagkakasampay.

Nabigla at napalunok si Dong.

Nakapatong ang kamay ni Seb sa kaniyang kamay.

S-sorry...

DONG

SEB

Ah,sorry rin. Parehas pala tayo ng napili.

Kinuha ni Seb ang americana at isinukat kay Dong.

SEB (cont’d) Mas bagay ata ’to sa’yo.

140

Iskrip • Script

Paano ka?

DONG

SEB May iba pa naman eh.

FAYE (O.S.) Dong, maganda ba?

Mapapalingon ang dalawa kay Faye.

DONG Oo,bagay naman.

Babalik ang atensyon ni Dong kay Seb. Malulungkot si Faye. Titingnan niya ang sarili sa salamin.

Babalik siya sa fitting room.

27 INT. PROM VENUE - GABI Maglalakad si Dong at Faye papasok sa venue.

Maririnig ang paglakad ni Faye.

Mukhang elegante ang lahat.

Napalingon sa kanilang dalawa ang mga taong nadadaanan.

BIBOY Joseph, si Faye ba yun?

Natulala si Joseph.

141 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

27

Kung Paano Kita Isinulat

28 INT. PROM VENUE (LATER)

28

Nakaupo si Dong at Faye.

Nakatingin lang si Faye sa mga taong nagsasayaw sa tugtog na pangslow dance.

Tumitingin-tingin naman si Dong sa paligid na tila my hinahanap.

Dong Ano?

FAYE DONG

FAYE Sayaw tayo.

DONG Ha? Hindi naman ako sumasayaw eh.

Sige na.

FAYE

Hihilain ni Faye si Dong papuntang dance floor.

FAYE (cont’d)

Ganito, ilagay mo yung mga kamay mo dito sa-

Seb!

DONG (masaya)

Mapapabitaw sa paghawak si Dong kay Faye.

142

Iskrip • Script

DONG (cont’d) Late ka ata.

SEB

Sorry, ayoko lang talagang mag- entourage.

Tumango si Dong.

DONG (masaya) Tara, kain tayo?

SEB Sasayaw kayo ’di ba?

FAYE Ah hindi. Okay lang. Papalitan na rin ata ng party song eh.

SEB Sige Faye, doon lang kami.

Naiwan si Faye sa dance floor.

Malungkot niyang titingnan ang dalawa.

Pinalitan ang kanta ng party song.

Lumapit ang grupo nila Joseph kay Faye.

Tumalon nang tumalon si Faye.

Sumabay siya sa iba na sinasabayan ang kanta.

Makikita ang pagluha ni Faye.

143 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Kung Paano Kita Isinulat

29 INT. J.S. VENUE (LATER)

29

Nagkakasiyahan ang lahat sa dance floor.

Titigil si Faye sa pagsayaw.

Mahihirapan siya sa paglalakad dahil sa mga patay sinding ilaw.

Matutumba si Faye.

30 INT. PARKING LOT - GABI

30

Nakaalalay si Dong kay Faye.

Hindi makalakad nang maayos si Faye.

Halos walang tao sa daan.

Ano,kaya pa?

DONG

FAYE Sandali, upo muna tayo.

Naupo ang dalawa sa may parking lot.

Faye.

Oh. Salamat.

DONG FAYE DONG

Mapapatingin si Faye kay Dong.

Nakatingin naman si Dong sa langit.

144

Iskrip • Script

DONG (cont’d) Naging masaya ako ngayong gabi.

Nakasama ko sa best night of high school ang taong gusto ko.

Beat.

Si Seb. Tumingin si Dong kay Faye.

DONG (cont’d) B-bakit ka umiiyak?

FAYE Masaya lang ako para sa’yo.

Alam mo?

DONG

FAYE Ramdam ko naman, sabi ko na eh kasama ka sa kapatiran.

Nakangiti si Dong.

FAYE (CONT’D) Walang anuman, basta para sa’yo.

Niyakap ni Dong si Faye.

DONG Huwag mong sabihin kay Nanay ha, baka madisappoint ko sila. Sa’yo ko lang talaga ’to sinabi. Salamat

145 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Kung Paano Kita Isinulat

Faye.

Patuloy ang pagluha ni Faye.

31 INT. KWARTO NI DONG - UMAGA

31

TITLE CARD: SUMMER Nakasandal pa rin si Faye.

DONG Bakit mo hawak ’yan?

Nabigla siya at nabitawan ang sulat.

Kinuha ni Dong ang sulat.

FAYE (kalmado)

Hindi ka pa rin nagbabago. Mahal mo

pa rin siya. Hanggang kailan mo ba

paniniwalain ang sarili mo na may

sasagot pa sa mga sulat mo?

Dalawang taon na ang lumipas, Dong.

Hindi mo pa rin pinapalaya ang sarili mo.

Maluluha si Dong.

FAYE (CONT’D)

Tanggapin mo na Dong, hindi na siya babalik.

146

Iskrip • Script

DONG (nagpipigil) Tumahimik ka! Wala kang alam, Faye.

FAYE (mahina) Isang malaking ilusyon! May naging kayo ba, para maging ganyan ka?

Tatayo si Faye.

FAYE (CONT’D)

Kung sinasabi mo na wala akong

alam, ikaw ba, may alam ka ba sa 'kin?

Tutulo ang luha ni Faye.

FAYE (CONT'D) Dong, nandito naman ako eh.

Walang agad na sagot si Dong.

DONG

Hindi ilusyon ang masasayang alaala Faye.

MONTAGE

DONG (V.O.) Sa kaniya ko lang naramdaman ’to.

Mabilis pero hindi makakalimutan.

Paulit-ulit ko pa ring binabasa ang mga sulat niya, sa bawat buklat ko pakiramdam ko nandito siya. Matagal na akong nangungulila sa kaniya

147 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Kung Paano Kita Isinulat

Faye.

31A INT. STUDENT’S PARK - UMAGA

31A

Makikita ang masasayang ngiti ng dalawa.

Matipid na mga ngiti at tinginan.

31B INT. MAMIHAN - HAPON

31B

Umuulan at nakikinig sila ng kanta ni Seb. Nakatitig si Dong kay Seb. Biglaang mapapalingon si Seb. Ibabaling ni Dong ang tingin sa ibang direksiyon.

31C INT. CLASSROOM - UMAGA

31C

Inihahanda ni Seb ang sulat. Pinabanguhan niya ito.

Isiniksik niya na ito sa libro.

Lumapit siya kay Dong at ibinigay ito.

END OF MONTAGE 32 INT. J.S. VENUE - GABI

32

Nakatayo si Seb at Dong.

148

Iskrip • Script

Nakatingin ang dalawa sa mga nagsasayawang estudyante.

SEB Hindi ka ba sasayaw?

DONG Hindi. Ikaw ba?

SEB Hindi rin. Okay na ako rito.

Mapapayuko si Dong.

DONG Seb, birthday ko na next week.

Punta ka ha.

SEB Talaga? Sige ba. Baka ma-late lang ako. Pupuntahan ko kasi si mama.

Ayos lang.

DONG

Natahimik ang dalawa sa kabila ng ingay sa paligid.

Makikita ang mga kamay nila na sinusubukang magdikit.

Magngingitian ang dalawa.

Tahimik lamang sila.

Ibinaling nila ang atensyon sa panonood sa dance floor.

Sinusubukan pa rin nilang hawakan ang kamay ng isa't isa.

149 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Kung Paano Kita Isinulat

Nagdikit ang mga kamay nila sa saglit na pagkakataon.

Tumakbo si Dong patungo kay Faye.

33 EXT. BAHAY NI DONG - UMAGA

33

Nakaupo sa labas si Dong.

Hawak niya ang isang libro.

Sinisilip niya kung may kakatok sa kanilang gate.

NANAY JUDITH Dong! Kanina ka pa diyan ha. Sino ba yung bisita mo?

DONG Kaibigan ko po.

Nilapitan ni Faye si Dong. Tatapikin niya si Dong.

FAYE Dong, uwi muna ako.

Sige.

DONG

FAYE Happy Birthday ulit.

Ngumiti si Dong.

Lumabas na si Faye kahit nag-aalangan.

Napapunta sa may gate si Dong nang makita ang isang nakasumbrero sa labas.

150

Iskrip • Script

Nadismaya si Dong nang hindi pala si Seb ang taong ito.

Bumalik siya sa pagkakaupo.

34 EXT. BAHAY NI DONG - GABI

34

Nasa upuan pa rin si Dong.

NANAY JUDITH Hindi na ata makakarating yun.

Anong gusto mong gawin sa cake?

DONG

Itira niyo na lang po nay yung isang slice.

Pumasok na sa bahay si Dong.

35 INT. KWARTO NI DONG - UMAGA Nakaupo si Faye.

Nakatingin naman si Dong sa kaibigan.

DONG (humahagulhol) Pasensya na Faye. Sorry!

Tumango si Faye.

Makikita ang luha sa kaniyang mga mata.

Nagpupunas siya ng luha.

Binuksan niya ang pinto at lumabas.

151 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

35

Kung Paano Kita Isinulat

36 INT. KOTSE - HAPON

36

TITLE CARD: 6 YEARS AFTER Tumutugtog pa rin ang kanta.

Nakatingin lang si Faye sa paligid ng nadadaanan nilang kalsada.

FAYE

Dong, are you still sorry for everything?

DONG

Yes. I’m still sorry kasi nasaktan kita.

Nakatingin si Dong kay Faye.

FAYE Wala na yun.

DONG

Pero salamat,pinili mo pa ring magstay.

Ngingiti si Faye.

Hahawak siya sa balikat ni Dong.

Mapapasandal si Dong sa kamay ni Faye.

37 EXT. CEMETERY - HAPON

37

Tahimik at malawak.

Ibinaba ni Faye ang bulaklak.

152

Iskrip • Script

Sinindihan ni Dong ang kandila.

Naupo ang dalawa.

Nakangiti si Dong.

38 INT. CLASSROOM - UMAGA

38

(flashback) Hindi mapakali si Dong.

Hawak niya ang isang tupperware.

Dadating si Ms.Raymundo, halata ang kaniyang pagiging matamlay.

Tahimik ang lahat.

MS. RAYMUNDO Class. It's a sad news pero kailangan kong sabihin.

Beat.

MS.RAYMUNDO Si Seb, patay na siya.

Mapapaiyak ang guro.

Tahimik ang lahat at umiiyak ang marami.

Sa pagkakataong ito, si Dong ang NAKATULALA at tuloy-tuloy ang pagtulo ng mga luha.

Mahigpit ang naging hawak ni Dong sa dalang tupperware.

39 EXT. CEMETERY - HAPON 39 Naluluha si Dong bagamat makikita ang ngiti 153 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Kung Paano Kita Isinulat

sa kaniyang mukha.

Inilagay niya ang isang sulat.

DONG

Last ko na ’yan. Huwag kang

mag-alala, nagmove on lang ako pero

hindi ako nakakalimot. Baka nga

hanggang papel lang love story natin Seb. Beat.

DONG (CONT’D) Salamat Seb. Pinalaya ko na ang sarili ko. Salamat.

Tatayo si Dong habang nagpupunas ng luha.

Susundan siya ni Faye.

Titingnan ni Faye si Dong.

FAYE

Dong, nasaan na pala yung mga sulat ni Seb? DONG Sinunog ko.

Matitigil sila sa paglalakad.

Ha?

FAYE

DONG Kahit naman hindi ko na mabasa pa at maamoy ang pabango niya, ramdam 154

Iskrip • Script

ko pa rin siya. Sinunog ko lang para makapagpatuloy ako pero parte pa rin siya ng kung ano ako ngayon.

Tumango si Faye.

DONG Ano ba 'yan, napakadrama. Halika na nga,baka hinahanap ka na ni Joseph.

Makikita ang dalawa na naglalakad habang palubog ang araw.

FADE OUT: -wakas-

155 | Ang Pulo Literary & Arts Journal

Mga Manunulat

Si Yam Abejuro ay isang mag-aaral ng Malikhaing Pagsulat sa Filipino. Manunulat ng KALASAG, ang opisyal na pahayagan ng mga magaaral sa Kolehiyo ng Arte at Literatura - UP Diliman at kasapi ng Damdaming Nakapaskil, Sobrang Short Stories, BAON Collective, at Valenzuela Arts and Literary Society. Naging first love ang pagguhit at pagpinta, naging ka-fling ang pagkanta, at naging great love naman ang pagsulat. Mahilig magpapansin sa sariling pusang itim na may pangalang Iska.

Jasper Amadeo is among those people who have found it difficult to read. But one fateful day, he happened to fall in love with words.

After that, he has been deeply smitten with wonderful passages and sentences. And so, much like every love there is, he is now in a relationship with words and writing.

Si Abelardo S. Aranil, Jr. ay kasalukuyang nagtuturo sa isang paaralang pansining sa Lungsod Quezon, araw-araw sumusuong sa masalimuot na traffic ng kalakhang Maynila.

Siya ay nagtapos ng Batsilyer sa Edukasyong Pangsekundarya Medyor sa Wikang Ingles sa Pamantasan ng Lungsod ng Valenzuela. Naging fellow writer sa 2018 Valenzuela Writer’s Workshop kung saan nakapagsulat siya ng isang tula tungkol sa isang echuserang tahong. Siya ay kasalukuyang nagpapakadalubhasa sa UP (Unibersidad ng Pagiral) at may units sa Kapighatian at Tagumpay na dala nito.

Allergic sa talong.

157

Si Angelo Bollosa ay isang nilalang na mahilig mag-isip nang mag-isip nang mag-isip ng maraming bagay hanggang sa hindi na niya ito magawa. Mahilig makipagkuwentuhan at magtanong sa mga drama ng buhay. Marami pa siyang gustong gawin at hindi niya alam kung bakit sabay-sabay niya itong sinisimulan.

Kim Julliane Lim Bondoc is a nursing student born and raised in Valenzuela city with a passion for both art and writing. Because she likes staying at home more than anything, she pours most of her free time on writing short stories, drawing sketches and creating digital art. She takes creative inspiration from Japanese and Korean manga, movies and drag queens.

Rone Cruz is a lost soul who writes poetry and fiction in English and Filipino. He is currently teaching Senior High School at a university in Valenzuela. He finished his bachelor’s degree in Secondary Education Major in English at Pamantasan ng Lungsod ng Valenzuela. Other than writing poetry, you can also often find him communing with the spirits through his tarot deck, profiling strangers based on their zodiac signs, and wasting time taking questionable personality tests online which he would later reference in the future to justify his bad decisions.

158

Diana Nica De Guzman graduated with a degree in Literature from De La Salle University some ten+ years ago. Somewhere between earning her bachelor’s and the present, life happened, so now she works in a bank. When she is not too busy processing budgets and loan applications, she reads, writes, and runs.

Kirsten Ganzon recently graduated into adulthood with a literature degree and a world on fire. She lives with four dogs and a goat.

Si Cris Lanzaderas ay isang guro ng panitikan at malikhaing pagsulat sa UP Los BaĂąos.

Nagtapos ng MA Malikhaing Pagsulat sa UP Diliman at BA Communication Arts sa UPLB. Isang certified tito. Madalas ay abala sa pag-aalaga ng pamangkin pero naisisingit pa rin ang hilig sa pagsusulat. Mahilig sa pusa pero hindi makapag-alaga ngayon dahil ayaw naman ng kanyang nanay.

159

Nagtapos si John Miro Maynigo ng pag-aaral sa Pamantasan ng Lungsod ng Valenzuela sa ilalim ng kursong Bachelor of Secondary Education Major in English. Madalas ay ginugugol ang oras sa panonood ng pelikula hindi para tumakas kung hindi para makabuo ng mga panibago niyang mundo.

Kasalukuyan siyang naghahanapbuhay sa Ortigas habang hinahanap ang sarili sa mga byahe nito.

Si Malaya Nicolas ay tubong Valenzuela. Nagtapos siya ng Filipinolohiya sa PUP Maynila. Pagkatungtong niya sa PUP naging kabilang siya progresibong organisasyon ng mga manunulat, ang Liga ng Kabataang Propagandista. Apat na taon siyang nanungkulang tagapangulo ng organisasyon.

Naging proofreader sa isang tabloid. Contributor writer siya sa Manila Today. Sa kasalukuyan bahagi siya ng Sining Bugkos, alyansa ng mga manggagawang pangkultura sa Metro Manila. Higit sa lahat anak siya ng bayan.

Si Dhanica Ocumen ay laki sa Lungsod Valenzuela na ngayon ay naninirahan sa Lungsod Quezon. Dati siyang guro sa Senior High School. Siya ay naging fellow ng Palihang LIRA 2019 at Dakila-Heroes Hub 2019. Ilan sa mga grupong kaniyang kinabibilangan ay ang Panday Sining, Concerned Artists of the Philippines, at Valenzuela Writers Collective na ngayon ay VALS.

160

Si Nikki Mae Recto ay lumaki sa Arkong Bato, Valenzuela City. Hilig niyang magbasa ng libro, maglakad-lakad at kulitin ang mga alaga niyang pusang si Mingming at Mimo.

Si Mark Kevin SeĂąal ay nagtapos ng Bachelor of Secondary Education Major in English (BSED English) sa Pamantasan ng Lungsod ng Valenzuela. Tagapagtaguyod ng mga salaysay na may kinalaman sa usaping pangkasarian. Kasalukuyang bahagi ng VALS at ng lokal na grupong 207 Collective.

Nagsusulat sa mga pagitan ng alinlangan. Nagtatago sa mga lilim ng karimlan.

Si Michelle Tuastumban ay k--asalukuyang kumukuha ng kursong BA Broadcasting sa Polytechnic University of the Philippines at nagsisimula pa lamang na manunulat. Madalas kung managinip nang gising kaya laging tulala. Maraming tanong sa buhay dahil marami pang nais malaman.

May mga ideya pa siya na nananatiling ideya pa rin. Hindi nais mawala ang pagiging bata bagamat tumatanda.

161

Mga Artista

Si Kane L. Blancaflor ay kasalukuyang estudyante ng BA Philippine Studies sa UP Diliman kung saan siya ay miyembro ng UP Writer's Club at Alay Sining KAL. Hilig niya ang pagtutula at pagkukuwento patungkol sa mga halimaw, pag-aakla, sangkabaklaan, araw-araw na pakikipagsapalaran ng isang kabataan, at pagsusulat ng muntikatha (microfiction) sa kaniyang Twitter account na @putimbulak. Umiikot ang araw niya ngayong panahon ng kwarantin sa paulit-ulit na pagbuklat ng libro, pagsusulat ng kung anu-ano, panaka-nakang pagguhit at walang humpay na pagiskrol sa kaniyang telepono.

Si Jestoni Entereso ay nagsimulang maghanap ng talinghaga sa pamamagitan ng canvas at mga makukulay na pinta. Sumusulat din siya ng mga maikling kuwento, sanaysay at tula (kung tula nga).

Naniniwala siyang ang sining ay isa mga nakapagsasalba sa taong nalulunod sa dagat ng kalungkutan.

Lei Mercado was born, raised, and is currently living in Valenzuela City. She is an upcoming sophomore in college taking Public Administration and hopefully law after her undergrad. She likes drawing in various styles using various subjects in both traditional and digital art. She enjoys art as a hobby which is why she doesn’t have a set style in her artworks. She enjoys creating art and the happiness it brings people whenever she shares it with them. For now, she enjoys drawing non-human subjects from folklore all over the world. She also enjoys drawing frogs.

163

John Harold Relocano is a 24-year old LPT and Communications Training Specialist who spends most of his weekends doing urban sketching. He recently discovered that travelling and urban sketching, sometimes called en plein air, as how the French Impressionists coin it, can be a merged hobby. He painted by the gutter, by a chair, or anywhere along the street that he can find inspiration while being immersed in the actual scene of the urban subject. An artist who is truthful to the scenes he witnesses showing the world one drawing at a time.

164

Walang mahusay na akdang hindi nakapook. Dahil sa pagkilala lamang sa pagkakapook bumabalong ang katapatan, at hindi ba’t ito ang hinahanap natin sa sining, sa panitikan? Katapatan tungkol sa lipunan, sa bayan, sa ating pagiral? Matatagpuan ang lahat ng ito sa Ang Pulo, isang koleksiyon ng mga akdang nakapook, ng mga manunulat na Valenzuelano. At ang sinasabi nila, hindi lamang sa kanila ang Valenzuela, kundi sa ating lahat.

— Chuckberry J. Pascual, PhD Kung hindi ninyo madadayo Ang Pulo, Ang Pulo ang lalapit sa inyo. Paraanin ninyo ang mga akdang hinugis ng baha, manggagawa, at araw-araw na pakikihamok sa buhay sa amin, sa arkipelago ng Valenzuelandia na nasa kontinente ng Camanava Area.

— Joselito D. De Los Reyes, PhD Isang hakbang ito upang lalo pang mapayaman ang panulat at patunay na may pagpapahalaga sa sining at panitikan ang lungsod. Ito ang kalipunan ng mga tinig ng paglikha at paghahayag ng mga kabataang manunulat ng Valenzuela o kahit pa ng sino mang nagmamahal at nagmamalasakit sa panitikang ukol at mula sa Lungsod ng Valenzuela. Aagos ang talinghaga at lalo pang lalalim ang salaysay sa mga susunod na daluyong ng mga tampok na manunulat ng VALS. — Ernesto V. Carandang II, DFA Narito ang aning pampanitikan, hindi lamang ng mga Valenzuelano, kundi ng mga bagong manunulat sa mga kanugnog na lugar: mga panitikang mulat at sumasalamin sa ating mga danas bilang mamamayan ng lungsod at ng bayan.

Senyal ito na nakahanda ang Lungsod Valenzuela para maging sentro ng literatura hindi lang sa Kamaynilaan, kundi sa buong bansa.

— Jerry B. Grácio

Valenzuela Arts & Literary Society