Το ερειπωμένο χάνι της οδού Κομοτηνής στην πόλη της Ξάνθης by Anna Kerteni

Το ερειπωμένο χάνι της οδού Κομοτηνής στην πόλη της Ξάνθης: Συντήρηση - Αναβίωση - Ένταξη νέων κατασκευών

Εξώφυλλο: Διάγραμμα αποτύπωσης και πρότασης στο χάνι οδού Κομοτηνής

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΝΝΑ ΚΕΡΤΕΝΗ

Επιβλέπουσα καθηγήτρια Νατάσσα Καπανδρίτη επίκουρη καθηγήτρια ΔΠΘ Μέλη τριμελούς επιτροπής Ειρήνη Τσετινέ διδάσκουσα 407/80 Μιχαηλίδης Αντώνης αναπληρωτής ΔΠΘ Σύμβουλος Νικόλαος Λιανός συνταξιούχος καθηγητής ΔΠΘ

ΞΑΝΘΗ ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

Περιεχόμενα

Κεφάλαιο 1 Τα χάνια της Ελλάδας σελ.1 Η δομή των πόλεων στην επαρχία της βόρειας Ελλάδας_σελ.1 Τυπολογική εξέλιξη χανιών_σελ.2 Μορφολογική εξέλιξη_σελ.3 Κεφάλαιο 2 Τα χάνια της Ξάνθης σελ.4 Τυπολογία_σελ.5 Μορφολογία_σελ.6 Κεφάλαιο 3 Το χάνι της οδού Κομοτηνής σελ.6 (Αναγνώριση περιοχής) σελ.7 Τυπολογία_σελ.28 Συγκριτική μελέτη τυπολογίας_σελ.30 Μορφολογία_σελ.31 Κατασκευή _σελ. 36 Παθολογία_σελ.42 Μέθοδοι Αποτύπωσης_σελ.50 Κεφάλαιο 4 Ανάδειξη του ερειπίου και διατήρηση των γενικών αρχών ογκοπλασίας μέσα από μια σύγχρονη ένταξη σελ.53 Αποκατάσταση_σελ.62 Ένταξη νέων κατασκευών- Σύνθεση_σελ.69 Κατασκευή_σελ.68 Μορφολογική ανάδειξη_σελ.78 Εσωτερικό_σελ.79 Βιβλιογραφία_σελ.83

Το ερειπωμένο χάνι της οδού Κομοτηνής στην πόλη της Ξάνθης: Συντήρηση - Αναβίωση - Ένταξη νέων κατασκευών Τα χάνια της Ελλάδας Η δομή των πόλεων στην επαρχία της βόρειας Ελλάδας Προς τα τέλη του 19ου αιώνα, στις περιοχές της βόρειας Ελλάδας (που δεν είχαν απελευθερωθεί ακόμα) οι πόλεις δεν αναπτύσσονται με τον ίδιο τρόπο που αναπτυσσόταν το κέντρο (Αθήνα). Τα υπόλοιπα αστικά κέντρα έχουν τη δομή οθωμανικών πόλεων. Ακανόνιστοι δρόμοι που ακολουθούν τη μορφολογία του εδάφους, την ασφάλεια του οικισμού και τις κοινωνικές ανάγκες. Εδώ βλέπουμε και την ύπαρξη συνοικιών (μαχαλάδες) με κέντρο το θρησκευτικό κτίσμα (εκκλησία η τζαμί). Οι οικονομικές και εμπορικές συναλλαγές καθώς και τα προνόμια στους υπηκόους της οθωμανικής αυτοκρατορίας συμβάλλουν στη διαμόρφωση της πολεοδομίας και της αρχιτεκτονικής. Επιπλέον διατυπώνεται ότι κυριαρχούσε ένα ρεύμα αστυφιλίας που έφερνε πολλούς ανθρώπους από ορεινές περιοχές σε πόλεις και κεφαλοχώρια, για λόγους εμπορίου αλλά και κατοίκησης. Μάνος Μπίρης, Μάρω Καρδαμίτση Αδάμη (2001)

Cognosco Team. 2021. Iστορικές απεικονίσεις της οθωμανικής περιόδου. [online] Available at: <https://cognoscoteam.gr/i%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82Η πόλη κατά τον 19ο αιώνα Ε. Νομικός, Μ., 2004. Αποκατάσταση επανάχρηση ιστορικών κτιρίων και συνόλων. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Γιαχούδη.

%CE%B1%CF%80%CE%B5%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%BD%CE%AF%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF% 82-%CF%84%CE%B7%CF%82%CE%BF%CE%B8%CF%89%CE%BC%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE/> [Accessed 1 September 2020].

Τυπολογική εξέλιξη χανιών Ο όρος χάνι είναι περσικής προέλευσης και αποτελεί το κτίσμα σταθμό, αποθήκη και ξενώνα. Αργότερα η λειτουργία του εξελίχθηκε σε πανδοχείο. Η τυπολογία των πρώτων χανιών περιστρεφόταν γύρω από ένα μοντέλο με τέσσερα «ιβάν» και ένα κεντρικό αίθριο, και η ρίζα της ανάγεται στην αρχαία ελληνική κατοικία. Υπήρχε αμυντική οργάνωση γύρω από την εσωτερική αυλή καθώς και περιορισμένα ανοίγματα στους εξωτερικούς τοίχους. Στο κέντρο των χανιών βρισκόταν ο λεγόμενος «μιναρές» δηλαδή το τζαμί. Συνθετικά τα χάνια παρουσίαζαν ομοιότητες με την μοναστηριακή αρχιτεκτονική και αυτό φαίνεται από τη διάταξη των κελιών-δωματίων γύρω από το αίθριο, καθώς και από το κέντρο που ήταν θρησκευτικού χαρακτήρα.

Καραβανσεράι [online] Available at http://www.ancestryimages.com/proddetail.php?prod=g5008

υπήρχαν δυο όροφοι και ένα ορθογώνιο ή πολυγωνικό σχήμα ανάλογα και με το πόσο σύνθετος ήταν πολεοδομικά ο τόπος. Τον 17ο αιώνα τα χάνια απέκτησαν καθαρά εμπορικό χαρακτήρα μια και ο θρησκευτικός είχε σχεδόν εξαφανιστεί, δημιουργώντας έτσι κτίσματα με σύνθεση και λειτουργία παρόμοια με αυτή της αρχαίας αγοράς, καταλήγοντας στα λεγόμενα καραβάνσεραϊ. Χριστίνα Ζαρκάδα (1983)

Το χάνι Kayseri. Turkishhan.org. 2021. Sultanaksaray Han. [online] Available at: <http://www.turkishhan.org/sultanaksaray.htm> [Accessed 1 September 2020]. [online]

Οι μεταλλάξεις που υπέστησαν τα χάνια ήταν λόγω κλίματος (κλειστό αίθριο) και λόγω πολιτιστικών χαρακτηριστικών. Τα χάνια των Σελτζούκων Τούρκων παρουσίαζαν έντονο διάκοσμο και μνημειώδη μορφή. Όταν οι Οθωμανοί ανέπτυξαν του εμπορικούς τους δρόμους έγινε μια απλοποίηση της μορφής των χανιών αλλά η τυπολογία έμεινε σχεδόν η ίδια. Συνήθως 3

Μορφολογική εξέλιξη Τον 19ο αιώνα η Αθήνα είναι το διοικητικό, πνευματικό και εμπορικό κέντρο της Ελλάδας. Εκείνη την περίοδο αρχίζει να αναπτύσσεται ο νεοκλασικισμός και «η χώρα προσπαθεί με μιμητισμό να ενταχθεί στα δυτικά πρότυπα αποτινάζοντας το ανατολίτικο παρελθόν της». Μάνος Μπίρης, Μάρω Καρδαμίτση Αδάμη (2001). Στις αλύτρωτες πόλεις της επαρχίας, όμως κυριαρχεί ακόμα. Από ένα σημείο και μετά οι προοδευτικοί νομοθέτες αρχίζουν να επιζητούν την αναδιαμόρφωση της οθωμανικής πόλης. Η δυτική ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική εισάγεται από τους εμπόρους (Ρωσίας, Βαλκανικής, Αυστρίας, Τεργέστης) που ταξιδεύουν φέρνοντας αρχιτεκτονικά ρεύματα και από την οθωμανική κυβέρνηση που αρχίζει να έχει μεταρρυθμιστικές και εκσυγχρονιστικές, ακόμη και πλήρως ανασχεδιαστικές τάσεις ως προς την πόλη. Έτσι ο νεοκλασικισμός εισάγεται και από αυτούς.

Η Κωνσταντινούπολη. Χαρακτικό εποχής Καρδαμίτση Μάρω Μπίρης Μάνος Γ., Κ., 2001. Νεοκλασική αρχιτεκτονική στην Ελλάδα. Αθήνα: Μέλισσα.

Τα χάνια της Ξάνθης

κέντρο της περιοχής και τη μεταφορά του τούρκου έπαρχου το 1872 εκεί, καθώς και τη

Μέχρι τον 19ο αιώνα η Ξάνθη αποτελούσε κεφαλοχώρι. Από το 1870 μέχρι το 1910, η Ξάνθη είχε

αναπτύσσεται και να αστικοποιείται. Επιπλέον λόγω της ζήτησης καπνού και την καταπίεση του

την μεγαλύτερη ανάπτυξη στην ιστορία της, κυρίως λόγω της παραγωγής και του εμπορίου καπνού. Μετά την πυρκαγιά της Γεννησέας, που ήταν το στρατιωτικό, εμπορικό και διοικητικό

δημιουργία της νέας σιδηροδρομικής γραμμής που την διέσχιζε , η Ξάνθη αρχίζει να Αλή Πασσά των Ιωαννίνων, καταφθάνουν Ηπειρώτες και Δυτικομακεδόνες οι οποίοι ήταν και περίφημοι τεχνίτες. Χριστίνα Ζαρκάδα (1983)

http://oldxanthi.blogspot.com/2011/

Η πολη της Ξάνθης τον 19ο αιώνα Rodosto.blogspot.com. 2021. ΤΟ ΔΟΜΗΜΕΝΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΣΤΗΝ ΞΑΝΘΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ. [online] Available at: <https://rodosto.blogspot.com/2011/10/blog-post.html> [Accessed 1 September 2020].

Η πρώτες καταγραφές χανιών ήταν το 1667 από τον Τούρκο περιηγητή Εβλιά Τσελεμπή. Στην καταγραφή αυτή υπήρχαν δυο χάνια. Αργότερα αναφορές εικάζουν την ύπαρξη 53 χανιών. Μέχρι το 1875 ολόκληρη η Ξάνθη είχε τα όρια της σημερινής παλιάς πόλης. Τα χάνια αρχίζουν να πρωτοεμφανίζονται στην περιοχή της σημερινής κεντρικής πλατείας και μετά αναπτύσσονται ακτινωτά και διαμορφώνουν πολεοδομικά την πόλη με αυτόν τον τρόπο. Τα περισσότερα, είχαν κτιστεί προς στις εξόδους της πόλης. Η τοποθεσία των χανιών συντέλεσε στη διαμόρφωση του τότε νέου εμπορικού κέντρου της Ξάνθης και στην προδιαγραφή των κατευθύνσεων για τη ρυμοτομία των 5 κύριων οδών της σημερινής πόλης: Ελ. Βενιζέλου, Κομοτηνής (σημερινή Παν. Τσαλδάρη), Καβάλας (σημερινή 28ης Οκτωβρίου, Δαγκλή και Κωνσταντινουπόλεως (σημερινή Μ. ΤΑ χάνια στην Ξάνθη. Γεωργαντζής, Π., 1983. Περιοδικά λόγου και τέχνης. [online] Greek-

Καραολή . Δίπλα στα χάνια αναπτύσσεται το γενικότερο εμπόριο. Γύρω από τον φούρνο που

language.gr. Available at: <https://www.greek-language.gr/periodika/mags/thrakika/1983/38/134601>

στεγάζει το χάνι αρχίζουν να υφίστανται και άλλες εμπορικές χρήσεις (πεταλωτήρια,

[Accessed 1 September 2020].

παντοπωλεία, ραφεία κτλ) Γεωργαντζής Πέτρος (1983).

ΤΥΠΟΛΟΓΙΑ Τα χάνια εμφανίζουν το μοντέλο «φουρν΄ μαγαζί και χάνι» και η τυπολογία τους είναι όμοια με αυτή των οθωμανικών χανιών, με επιμέρους χώρους- δωμάτια γύρω από το κεντρικό αίθριο και τα καταστήματα να κλείνουν τη μεριά που βλέπει ο δρόμος. Συνήθως διώροφα με ξύλινο «χαγιάτι» σαν κοινόχρηστο διάδρομο και στο ισόγειο βοηθητικοί χώροι (στάβλοι και καταστήματα). Τη σύνθεση συμπληρώνει μια μεγάλη κεντρική είσοδος που οδηγεί στο αίθριο, καθώς υπάρχουν και νεοκλασικές επιδράσεις σε πολλά παραδείγματα χανιών. Χριστίνα Ζαρκάδα (1983)

Φωτογραφίες και σχέδια από Θρακικά χρόνια της Χριστίνα Ζαρκάδα Ζαρκάδα, Χ., 1983. Περιοδικά λόγου και τέχνης. [online] Greek-language.gr. Available at: <https://www.greeklanguage.gr/periodika/mags/thrakika/1982/37/134405> [Accessed 1 September 2020].

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ Όπως προαναφέραμε Ηπειρώτες τεχνίτες και εμπόριο καταφθάνουν στην Ξάνθη φέρνοντας αρχιτεκτονικά στοιχεία από τον τόπο τους. Στην Ήπειρο εκείνη την περίοδο (1870) είχαμε αναβιώσεις των πόλεων από εύπορους Eβραίους οι οποίο χτίζουν αρχοντικά με την εισαγωγή της τότε σύγχρονης αρχιτεκτονικής. Στην αρχή ο νεοκλασικισμός εμφανίζεται με περιορισμένα στοιχεία (μπαλκόνια και εξώθυρες) και έπειτα αυξάνεται (κίονες, θυρώματα, πλαίσια ανοιγμάτων). Μερικά από τα χάνια της Ξάνθης εμφανίζουν παρόμοια μορφολογικά χαρακτηριστικά με αυτά των νεοκλασικών κτιρίων της Ηπείρου εκείνης της εποχής.

Ζαρκάδα, Χ., 1983. Περιοδικά λόγου και τέχνης. [online] Greek-language.gr. Available at: <https://www.greeklanguage.gr/periodika/mags/thrakika/1982/37/134405> [Accessed 1 September 2020].

Το χάνι της οδού Κομοτηνής ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Η περιοχή στο παρελθόν βρισκόταν κοντά στο τότε αναπτυσσόμενο εμπορικό κέντρο που προαναφέραμε και σε δρόμο που οδηγούσε προς την έξοδο από την πόλη (συνοικία Κουμ περιοχή της σημερινής κεντρικής πλατείας). Παρατηρούμε και από την καταγραφή του κ Γεωργαντζή ότι στη συγκεκριμένη περιοχή υπήρχαν αρκετά χάνια. Η ύπαρξη τόσο των χανιών όσο και των καταστημάτων γύρω συνέβαλε στην γενικότερη ρυμοτομία της περιοχής που δεν έχει αλλάξει κατά πολύ μέχρι σήμερα. Στη νησίδα που περιλαμβάνει το κτίριο μελέτης και κατά μήκος της οδού Τσαλδάρη, υπάρχει ακόμη ο εμπορικός χαρακτήρας (κατά πλειονότητα συνοικιακά μικρά καταστήματα). Σήμερα -σε μια γενικότερη εικόνα- η περιοχή βρίσκεται πολύ κοντά στο κέντρο της παλιάς πόλης στην Πολυτεχνική σχολή, στο πάρκο σκειτ και στην κεντρική πλατεία Ξάνθης. Διατηρεί μια άτακτη πολυμορφία κυρίως στην χρήση των κτιρίων άλλα δεν παύει να είναι μέρος του κέντρου της Ξάνθης. Το κτίριο κρύβεται πίσω από τις πολυκατοικίες άλλα και την άναρχη δόμηση της περιοχής. Στην οδό Τσαλδάρη από τα διαγράμματα φαίνεται ότι τα κτίρια στο πρόσωπο του δρόμου έχουν εμπορική χρήση. Υπάρχουν κυρίως τοπικά καταστήματα και μικρές επιχειρήσεις που λειτουργούν τουλάχιστον 20 αίτια. Είναι εμφανής η παρουσία της μουσουλμανικής κοινότητας (καταστήματα με παραδοσιακό ρουχισμό, συλλόγους κουζίνα, προϊόντα). Τα κτίρια επί της Τσαλδάρη έχουν χαμηλή δόμηση. Η μεριά της οδού εμπορίου, λόγω του παζαριού που λειτουργεί μονό το πρωί, τις υπόλοιπες ώρες η περιοχή καθίσταται υποβαθμισμένη. Επίσης η τοποθεσία του παζαριού το Σάββατο μεταβάλει την μορφή της περιοχής όσον αφορά τις κινήσεις τις χρήσεις, την στάθμευση. Η περιοχή αποκτά ζωή ενώ στις καθημερινές είναι άπλα ένας χώρος παρκινγκ. Γύρω βρίσκονται καφενεία, παρακμιακά μπαρ και χώροι εστίασης.

Το χάνι της οδού Κομοτηνής κτίστηκε από ηπειρώτες τεχνίτες το 1880, όπως φαίνεται και από την

του συγκεκριμένου κτιρίου αλλά και με σημερινά ίχνη από τοιχοποιίες και κλίμακες- ότι αποτελεί

επιγραφή της εισόδου επί της οδού Κομοτηνής (σημερινή Παναγή Τσαλδάρη). Παρόλο που

από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα χανιών της Ξάνθης και αντιπροσωπευτικό παράδειγμα

σήμερα σώζεται μόνο το τμήμα των καταστημάτων και η περιμετρική τοιχοποιία του χώρου

του μοντέλου φουρν΄ μαγαζί και χάνι, με οργάνωση δωματίων γύρω από ανοιχτό αίθριο και τα

διαμονής, μπορούμε να συμπεράνουμε –σύμφωνα με παλιές αποτυπώσεις, κείμενα, φωτογραφίες

καταστήματα να κλείνουν τη νότια πλευρά του εμπορικού δρόμου.

Διάγραμμα με φωτογραφίες Από Θρακικά χρόνια Χριστίνα Ζαρκάδα και φωτογραφίες αποτύπωσης Ζαρκάδα, Χ., 1983. Περιοδικά λόγου και τέχνης. [online] Greek-language.gr. Available at: <https://www.greeklanguage.gr/periodika/mags/thrakika/1 982/37/134405> [Accessed 1 September 2020].

Διάγραμμα με φωτογραφίες Από Θρακικά χρόνια Χριστίνα Ζαρκάδα Ζαρκάδα, Χ., 1983. Περιοδικά λόγου και τέχνης. [online] Greek-language.gr. Available at: <https://www.greeklanguage.gr/periodika/mags/thrakika/1982/37/134405> [Accessed 1 September 2020].

Στο παρακάτω διάγραμμα βλέπουμε τις χρήσεις της περιοχής με βάση τις ημέρες. Η κατάσταση αλλάζει τα Σάββατα λόγω του παζαριού. Το ίδιο ισχύει και με την οδική κυκλοφορία καθώς κλείνουν κάποιοι δρόμοι για το παζάρι. Τις καθημερινες ο χώρος καθίσταται εξαιρετικά αδρανής καθώς είναι απλά ενας χώρος πάρκινγκ και τα Σάββατα εξαιρετικά δραστήριος.

ΣΧΕΔΙΑ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗΣ

Τυπολογία Το κτίριο χωρίζεται σε δυο τμήματα, στον ξενώνα -που περιλαμβάνει και τους βοηθητικούς χώρους και στα εμπορικά καταστήματα. Μέσα από το αίθριο τα καταστήματα φαίνεται να διαθέτουν τρία επίπεδα ημιυπόγειο όροφο και δεύτερο όροφο. Από την πλευρά της οδού Τσαλδάρη όμως ο όροφος φαίνεται σαν ισόγειο λόγω της ανηφορικής κλίσης από την οδό Εμπορίου προς την Τσαλδάρη. Το πρώτο τμήμα (ξενώνας) οργανωνόταν γύρω από ένα ορθογώνιο αίθριο, όπου στην κάτοψη του ισογείου βρίσκονταν περιμετρικά αποθήκες-τουαλέτες, στάβλοι και καφενείο. Η χρήση πέτρας είναι αυτή που κυριαρχούσε στους χώρους ισογείου -όπως και στα περισσότερα κτίρια της εποχής- για την εξασφάλιση σταθερής κατασκευής αλλά και την αποφυγή υγρασίας. Υπάρχει μια ισχυρή γραμμή που διασχίζει το αίθριο -στης οποίας τα άκρα βρίσκονται οι δυο διαμετρικά αντίθετες είσοδοι (η μια από την Παναγή Τσαλδάρη και η άλλη από την Εμπορίου)- η οποία είχε ανηφορική κλίση όπως προαναφέραμε προς την Τσαλδάρη. Θα μπορούσε να θεωρηθεί ως άξονας κίνησης από και προς τους δυο εμπορικούς δρόμους με χώρο στάσης το αίθριο του χανιού. Η κύρια είσοδος επί της Τσαλδάρη οδηγεί στο αίθριο μέσω ενός περάσματος (διαβατικό). Κάτι εξαιρετικά ενδιαφέρον στη συγκεκριμένη σύνθεση είναι ότι στο «διαβατικό» μέσω μιας ξύλινης σκάλας ήταν προσβάσιμο το παρατηρητήριο το οποίο σώζεται μέχρι σήμερα. Μπροστά από το καφενείο και παράλληλα με την όψη της οδού Εμπορίου έτρεχε μια σκάλα (εκτιμάται ότι ήταν από πέτρα) η οποία οδηγούσε στον διάδρομο των δωματίων. Η άλλη είσοδος δεν φαίνεται να είχε σκάλα αλλά έναν κεκλιμένο διάδρομο από τον οποίο είχαν πρόσβαση και τα ζώα των ταξιδιωτών, ενώ στα αριστερά της φαίνεται η σκάλα (μπετό και πέτρα) του καφενείου, η οποία υπάρχει μέχρι σήμερα.

Στην κάτοψη του πρώτου ορόφου υπάρχει διάταξη τύπου Π με τα δωμάτια, τον διάδρομο και τους βοηθητικούς χώρους και τα καταστήματα να κλείνουν τη σύνθεση σε μια περιμετρική διάταξη γύρω από το αίθριο. Εδώ βλέπουμε την χρήση ξύλινου χαγιατιού ως κοινόχρηστο διάδρομο και την χρήση πλίνθου στις τοιχοποιίες. Στην αριστερή απόληξη του διαδρόμου υπήρχε μια πόρτα η οποία συνέδεε το φούρνο με τον χώρο διαμονής, προμηθεύοντας τους επισκέπτες με ψωμί. Στο δεύτερο τμήμα, αυτό των καταστημάτων (εκ των οποίων το ένα είναι φούρνος ο οποίος λειτουργεί μέχρι και σήμερα), που βρίσκονται στη νότια πλευρά του κτιρίου, βλέπουμε ότι είχαν -κρυφό από το μαγαζί- διάδρομο για την πρόσβαση των ιδιοκτήτων στον πάνω όροφο. Αυτό δεν συμβαίνει με το φούρνο, του οποίου η σκάλα είναι εμφανής. Ο χώρος των καταστημάτων αποτελείται από το μέρος όπου ήταν η βιτρίνα των προϊόντων στην Τσαλδάρη και το πίσω μέρος της διανομής ψωμιού στους επισκέπτες των δωματίων. Στην κάτοψη δευτέρου ορόφου φαίνονται οι κατοικίες των ιδιοκτητών των καταστημάτων, αλλά αυτοί οι χώροι δεν θα μελετηθούν σε βάθος διότι δεν υπάρχει πρόσβαση για την καταγραφή της τωρινής κατάστασης. (Το γεγονός ότι η σκάλα του φούρνου είναι εμφανής μέσα από το μαγαζί, μαζί με την έλλειψη χώρων υγιεινής στο δεύτερο επίπεδο μας οδηγεί να θεωρήσουμε ότι ίσως (ο δεύτερος όροφος) επρόκειτο για αποθήκη. Οι υπόλοιποι χώροι που θεωρούμε ως κατοικίες, αποτελούν τυπικό δείγμα κατοικίας με φωτεινά δωμάτια σε άμεση οπτική επικοινωνία με το δρόμο, καθώς και μια από αυτές διαθέτει εξώστη.

Συγκριτική μελέτη τυπολογίας Διερευνώντας τα χάνια της Ξάνθης παρατηρούμε πως το κτίριο

ισόγειο βρίσκονται βοηθητικοί χώροι αλλά και δωμάτια. Βασικές διαφορές υπάρχουν στην

μελέτης παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με το χάνι της οδού Λουτρώνων. Συγκρίνοντας τα δυο

γεωμετρία και στη διαμπερότητα, καθώς στο χάνι της οδού Λουτρώνων υπάρχει μόνο μια

χάνια παρατηρούμε πως εμφανίζουν το μοντέλο «φούρνο΄ μαγαζί και χάνι» και η τυπολογία τους,

είσοδος που οδηγεί αποκλειστικά στον χώρο του αιθρίου διακόπτοντας έτσι την κατακόρυφη

όπως προαναφέραμε, αφορά δωμάτια σε όροφο διαταγμένα γύρω από το αίθριο. Κάτι άλλο που

κίνηση. Επιμέρους διαφορές βρίσκουμε στην διακοπή της συνεχόμενης διάταξης Π των

παρατηρούμε είναι ότι υπάρχει ίδιος προσανατολισμός και παρόμοια διάταξη με τις βασικές

δωμάτιων από την αποθήκη και σε διαφορές πρόσβασης καθώς υπάρχουν δυο κεντρικές

όψεις των καταστημάτων πάνω στον εμπορικό τότε δρόμο και τον φούρνο στην αριστερή μεριά

αντιδιαμετρικές σκάλες που οδηγούν στο χαγιάτι (και ακόμη μια στον τρίτο τομέα των

την νότιας πλευράς του κτιρίου. Υπάρχει ξύλινο «χαγιάτι» σαν διάδρομος των δωματίων και στο

Διάγραμμα με φωτογραφίες Από Θρακικά χρόνια Χριστίνα Ζαρκάδα Ζαρκάδα, Χ., 1983. Περιοδικά λόγου και τέχνης. [online] Greek-language.gr. Available at: <https://www.greek-language.gr/periodika/mags/thrakika/1982/37/134405> [Accessed 1 September 2020].

δωματίων.

Μορφολογία Μορφολογικά το κτίριο μελέτης -στην ελαφρώς τροποποιημένη ανακαινισμένη όψη

γραμμές από πέτρα. Οι αλλαγές των οικοδομικών φάσεων ενδέχεται να υφίστανται στα

επί της οδού Κομοτηνής- δεδομένου και της καταγωγής των ιδιοκτήτων- τεχνιτών, θα

κουφώματα των ανοιγμάτων, στα επιχρίσματα, χρώματα κτλ. Από αποτύπωση το 1983, βλέπουμε

μπορούσαμε να πούμε ότι διαθέτει στοιχεία της ώριμης νεοκλασικής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου.

ότι μια από τις θύρες των καταστημάτων έφερε διακοσμητικά μεταλλικά στοιχεία Αρτ Nτεκό.

Το κτίριο ενώ δεν παρουσιάζει κάποια συμμετρία σαν σύνολο, χωρίζοντας την όψη σε τρία μέρη

Επίσης το παράθυρο 13 είχε ημικυκλικό τόξο το οποίο φαίνεται και από πρόσφατες φωτογραφίες

βλέπουμε ότι στο κάθε μέρος ακολουθεί έναν αισθητικό ορθολογισμό. Επιπλέον παρουσιάζει

ότι έχει μπαλλωθεί. Η κύρια είσοδος φέρει μαρμάρινα στοιχεία παραστάδες με επίκρανα καθώς

απλή γραμμική πλαισίωση των ανοιγμάτων αλλά και δείγματα πιο εμπλουτισμένης νεοκλασικής

και την μαρμάρινη επιγραφή με τα ονόματα των ιδιοκτήτων τεχνιτών.

αστικής αρχιτεκτονικής όπως διακοσμητικές ταινίες παραστάδες και επίκρανα όλα σε απλές

Η όψη της οδού Εμπορίου -παρουσιάζοντας μορφολογικές ομοιότητες με την κύρια είσοδο- είναι

της κύριας εισόδου χωρίς το τόξο και τα επίκρανα. Τέλος διακρίνεται μεταλλικός εξώστης που

πιο απλή, όχι τόσο περίτεχνη και απουσιάζει το επίχρισμα. Διατηρεί όμως έναν ορθολογιστικό

φέρει περίτεχνο κιγκλίδωμα που όμοιο βρίσκουμε και σε πολλά κτίρια της παλιάς πόλης.

χαρακτήρα και μια σχετική συμμετρία με κάθετο άξονα τη θέση του εξώστη. Επιπλέον βλέπουμε απλή πλαισίωση των ανοιγμάτων και διακοσμητικές ταινίες και στην είσοδο πλαισίωση ίδια με

Στο παρακάτω διάγραμμα βλέπουμε τα κουφώματα που υπήρχαν από σχέδια της Χριστίνας Ζαρκάδα του 1983. 1. Μονόφυλλο ορθογώνιο ξύλινο παράθυρο ανασυρόμενο προς τα πάνω οργανωμένο σε έξι διάχωρα (σταυροειδής σχηματισμός) 2. Μονόφυλλη ορθογώνιο ξύλινη θύρα με δυο οριζόντιες ξύλινες τραβέρσες 3. Μονόφυλλο ορθογώνιο ξύλινο παράθυρο ανασυρόμενο προς τα πάνω οργανωμένο σε έξι διάχωρα (σταυροειδής σχηματισμός) 4. Μονόφυλλη ορθογώνιο ξύλινη θύρα με περιμετρική ξύλινη τραβέρσα 5. Μονόφυλλα ορθογώνια ξύλινα παράθυρα ανασυρόμενα προς τα πάνω οργανωμένα σε τέσσερα διάχωρα (σταυροειδής σχηματισμός) 6. Δίφυλλη ορθογώνιο ξύλινη θύρα καρφωτή με περιμετρική ξύλινη τραβέρσα 7. Μονόφυλλη ορθογώνιο ξύλινη θύρα καρφωτή 8. Μονόφυλλο ορθογώνιο ξύλινο παράθυρο ανασυρόμενο προς τα πάνω οργανωμένο σε τέσσερα διάχωρα (σταυροειδής σχηματισμός) 9. Μονόφυλλος ορθογώνιος ξύλινος φεγγίτης οργανωμένος σε δυο διάχωρα

Το παράθυρο 13 το οποίο είχε ημικυκλικό τόξο και φαίνεται και από πρόσφατες φωτογραφίες ότι έχει μπαλλωθεί

Διάγραμμα με φωτογραφίες από Θρακικά χρόνια Χριστίνα Ζαρκάδα και φωτογραφίες αποτύπωσης Ζαρκάδα, Χ., 1983. Περιοδικά λόγου και τέχνης. [online] Greek-language.gr. Available at: <https://www.greeklanguage.gr/periodika/mags/thrakika/1982/37/134405> [Accessed 1 September 2020].

Διάγραμμα με φωτογραφίες από Θρακικά χρόνια Χριστίνα Ζαρκάδα Ζαρκάδα, Χ., 1983. Περιοδικά λόγου και τέχνης. [online] Greek-language.gr. Available at: <https://www.greeklanguage.gr/periodika/mags/thrakika/1982/37/134405> [Accessed 1 September 2020].

ΤΩΡΙΝΑ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Κατασκευή Στον κυρίως χώρο του χανιού στο ισόγειο βλέπουμε ότι το κτίριο αποτελείται από λιθοδομή με μια βασική περιμετρική ξυλοδεσιά στο ύψος του πατώματος του ορόφου και αποτελεί και το σενάζ του παραθύρου β1. Μετά υπάρχουν επιμέρους ξύλινα σενάζ για τα υπόλοιπα παράθυρα και τις πόρτες με διαφορετικό ύψος το καθένα. Στο δεύτερο επίπεδο παρατηρούμε λιθοδομή στο Γ των δωματίων (στην βορειοδυτική και νοτιοδυτική τοιχοποιία) ενώ η βορειοανατολική τοιχοποιία είναι πλίνθινη και κοινή με το όμορο κτίριο, με εξαίρεση τον τομέα των βοηθητικών χώρων που αποτελείται από λίθινη και έναν οριζόντιας διάταξης τοίχο. Υπάρχει ξυλοδεσιά στο ύψος των τζακιών της νοτιοδυτικής τοιχοποιίας και περίπου 80 πόντους πάνω από το ύψος τους. Στο τμήμα των καταστημάτων η περιμετρική αλλά και οι εσωτερικές διαχωριστικές τοιχοποιίες των καταστημάτων είναι λίθινες με ξυλοδεσιά. Σ’ αυτή υπάρχουν πλίνθινα μπαλώματα από κατάρρευση αλλά και μπαλώματα παραθύρων και θυρών και το τόξο της καμάρας του διαβατικού είναι από πλίνθους. Τα τζάκια βρίσκονται σε εσοχή στον τοίχο που παρείχε πυροπροστασία. Το πάνω μέρος είναι από πλίνθο και στηρίζεται σε ημικυκλικό μεταλλικό έλασμα πακτωμένο σ’ αυτόν. Η στέγη των καταστημάτων που σώζεται σήμερα είναι τρίριχτη στέγη η οποία διακόπτεται από τις διαχωριστικές τοιχοποιίες των δωματίων.

Από παλιές φωτογραφίες και σχέδια στο ισόγειο φαίνεται να υπήρχε λίθινο δάπεδο με κάποιες υψομετρικές διαφορές ανά χώρο. Κάποιες από τις εσωτερικές τοιχοποιίες ήταν κατασκευασμένες με σαχνισί. Στον όροφο υπήρχε όπως προαναφέραμε χαγιάτι και ξύλινο δάπεδο. Από ίχνη στην τοιχοποιία παρατηρούμε ότι κατά μήκος των δωματίων έτρεχαν κάθετα δοκάρια πακτωμένα στον τοίχο (τα οποία μάλλον ενσωματώνονταν στην ξυλοδεσιά) και σανίδια που έτρεχαν σε οριζόντια διάταξη. Η διάταξη των δοκαριών από τα ίχνη που βρίσκουμε φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα. Τα ταβάνια στο χαγιάτι ήταν ξύλινα με απλή διάταξη, ενώ στις κατοικίες των ιδιοκτήτων φαίνονται να είναι πιο περίτεχνα. Στα δωμάτια υπήρχαν δυο δίριχτες στέγες που συνδέονταν σε διάταξη Γ με 4 συμμετρικούς ορθοστάτες ως προς έναν κεντρικό τεγοστάτη οι οποίοι πατάνε πάνω σε ταμπάνια. Η στέγη διέθετε όλα τα χαρακτηριστικά μιας δίριχτες παραδοσιακής στέγης (ψαλίδια τεγίδες επιτεγίδες σανίδωμα και βυζαντινό κεραμίδι). Στα σχέδια βλέπουμε ότι υπήρχε και μια μονόριχτη στέγη στους βοηθητικούς χώρους, με πλάτη τον όμορο τοίχο. Παρόλο που δεν υπάρχει πρόσβαση στα καταστήματα η τρίριχτη στέγη επίσης διαθέτει τα ίδια στοιχεία 4 ορθοστάτες και τα στοιχεία της παραδοσιακής στέγης που αναφέραμε. Παρακάτω φαίνονται οι τοιχοποιίες που δεν είναι ορατές η έχουν καταστραφεί και αυτή είναι η αναπαράσταση της παλιάς ογκοπλασίας και με κόκκινο είναι οι τοίχοι που λείπουν από την τωρινή κατάσταση του κτιρίου.

Παθολογία Σαν γενικότερη εικόνα σχεδόν όλες οι εσωτερικές τοιχοποιίες έχουν καταστραφεί και

επιχρίσματος και χρώματος αλλά παραμένει η πέτρινη τοιχοποιία. Βλέπουμε απώλειες υλικού στα

παραμένει μόνο η περιμετρική εξωτερική του κυρίως χανιού και το ανακαινισμένο μέρος των

ανοίγματα επιπρόσθετα του σημείου του εξώστη και απώλειες χρωματισμού και στην εσωτερική

καταστημάτων. Επιπλέον στα περισσότερα εσωτερικά αναπτύγματα οι τοιχοποιίες είναι από

μεριά της όψης δηλαδή στο ανάπτυγμα ΑΒ. Τα τζάκια έχουν υποστεί καταστροφές και αυτά αλλά

πέτρες συνδεδεμένες με ασβεστοκονίαμα και διαθέτουν χωματόκτιστο επίχρισμα το επικαλύπτει

παραμένουν τα μεταλλικά τόξα στήριξης της φούσκας. Σε σχεδόν όλα τα αναπτύγματα και τις

λευκόθαιο χρώμα. Στην βόρεια όψη υπάρχει απώλεια προσώπου στο σημείο του μεταλλικού

όψεις φουσκώματα ρηγματώσεις και απώλειες υλικού. Τέλος βλέπουμε και μπαλώματά

εξώστη και κάποιες απώλειες προσώπου στα ανοίγματα. Στην τομή αυτή έχουμε πτώσεις

παράθυρων με πλίνθους αλλά και ίχνη από τη δίριχτη στέγη στα δεξιά.

ΟΝΟΜΑ ΜΝΗΜΕΙΟΥ: ΧΑΝΙ ΟΔΟΥ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ-ΤΣΑΛΔΑΡΗ ΤΟΠΩΝΥΜΙΟ: ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΞΑΝΘΗΣ

ΠΑΤΩΜΑΤΑ

* Φέρουσα Κατασκευή

Υλικά - Περιγραφή

ΔΕΛΤΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΘΕΣΗ ΜΝΗΜΕΙΟΥ: ΟΔΟΣ ΤΣΑΛΔΑΡΗ

ΟΡΟΦΕΣ

Υλικά - Περιγραφή

ΤΟΙΧΟΣ AB

Υλικά - Περιγραφή

ΑΡΙΘΜΟΣ ΧΩΡΟΥ:53

ΤΟΙΧΟΣ ΒΓ

Υλικά - Περιγραφή

ΤΟΙΧΟΣ ΓΔ

Υλικά - Περιγραφή

ΤΟΙΧΟΣ ΔΑ

ΑΣΒΕΣΤΟΚΤΙΣΤΗ ΑΡΓΟΛΙΘΟΔΟΜΗ, ΜΕ ΠΥΚΝΕΣ ΣΧΑΡΕΣ ΚΡΥΦΩΝ

ΞΥΛΟΔΕΣΙΩΝ ΑΠΩΛΕΙΑ ΥΛΙΚΟΥ ΣΕ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΠΑΧΟΣ ΤΟΥ ΤΟΙΧΟΥ: α.ΣΤΟ ΤΜΗΜΑ ΓΥΡΩ ΑΠΌ ΤΟΝ ΕΞΩΣΤΗ β. ΣΤΑ ΑΝΟΙΓΜΑΤΑ ΤΟΥ

ΑΣΒΕΣΤΟΚΤΙΣΤΗ ΑΡΓΟΛΙΘΟΔΟΜΗ, ΜΕ ΠΥΚΝΕΣ ΣΧΑΡΕΣ ΚΡΥΦΩΝ ΞΥΛΟΔΕΣΙΩΝ

ΑΣΒΕΣΤΟΚΤΙΣΤΗ ΛΙΘΟΠΛΙΝΘΟΔΟΜΗ, ΜΕ ΠΥΚΝΕΣ ΣΧΑΡΕΣ

Β ΚΡΥΦΩΝ ΞΥΛΟΔΕΣΙΩΝ ΑΠΩΛΕΙΑ ΥΛΙΚΟΥ ΣΤΗΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ α, ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΗΣ ΣΤΕΓΗΣ

ΙΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ : α.ΣΤΟ ΠΡΕΚΙ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΙΣΟΔΟΥ

Υλικό πλήρωσης Επενδύσεις Μονώσεις

ΑΣΒΕΣΤΟΚΟΝΙΑΜΑ ΑΠΌ ΑΜΜΟ, ΡΗΓΜΑΤΩΣΕΙΣ, ΦΟΥΣΚΩΜΑΤΑ,

Επιχρίσματα

Υλικά - Περιγραφή

ΑΠΩΛΕΙΑ ΥΛΙΚΟΥ α.ΣΤΙΣ ΠΟΔΙΕΣ ΤΩΝ ΠΑΡΑΘΥΡΩΝ β.ΚΑΤΩ ΑΠΌ ΤΟΝ

ΑΣΒΕΣΤΟΚΟΝΙΑΜΑ ΑΠΌ ΑΜΜΟ

ΕΞΩΣΤΗ

Χρώματα

Άλλος διάκοσμος

Κλιμακοστάσιο

ΕΠΑΛΛΗΛΕΣ ΣΤΡΩΣΕΙΣ ΧΡΩΜΑΤΟΣ: ΛΕΥΚΟ , ΤΕΛΙΚΗ ΣΤΡΩΣΗ: ΛΕΥΚΟΘΑΙΟ

ΡΗΓΜΑΤΩΣΕΙΣ, ΦΟΥΣΚΩΜΑΤΑ, ΑΠΩΛΕΙΑ ΥΛΙΚΟΥ ΣΤΗΝ ΚΟΡΥΦΗ

ΤΑ ΤΟΙΧΟΠΟΙΙΑΣ

ΕΠΑΛΛΗΛΕΣ ΣΤΡΩΣΕΙΣ ΧΡΩΜΑΤΟΣ: ΛΕΥΚΟ , ΤΕΛΙΚΗ ΣΤΡΩΣΗ:

ΑΠΩΛΕΙΑ ΥΛΙΚΟΥ ΣΤΟ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΤΗΣ ΟΨΗΣ

ΛΕΥΚΟΘΑΙΟ

ΔΙΑΚΟΣΜΗΤΙΚΑ ΤΟΞΑ ΠΑΡΑΘΥΡΩΝ

ΑΣΒΕΣΤΟΚΟΝΙΑΜΑ ΑΠΌ ΑΜΜΟ, ΡΗΓΜΑΤΩΣΕΙΣ, ΦΟΥΣΚΩΜΑΤΑ,

ΔΙΑΚΟΣΜΗΤΙΚΟ ΤΟΞΟ ΑΝΟΙΓΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΜΕΝΟ ΑΠΌ ΠΛΙΝΘΟΥΣ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΣΤΟ ΜΕΣΟ ΤΗΣ ΤΟΙΧΟΠΟΙΙΑΣ

ΑΣΒΕΣΤΟΚΟΝΙΑΜΑ ΑΠΌ ΑΜΜΟ, ΡΗΓΜΑΤΩΣΕΙΣ,

ΦΟΥΣΚΩΜΑΤΑ, ΑΠΩΛΕΙΑ ΥΛΙΚΟΥ ΣΤΟ ΔΥΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΤΗΣ ΟΨΗΣ

ΕΠΑΛΛΗΛΕΣ ΣΤΡΩΣΕΙΣ ΧΡΩΜΑΤΟΣ: ΛΕΥΚΟ , ΤΕΛΙΚΗ ΣΤΡΩΣΗ: ΛΕΥΚΟΘΑΙΟ

ΣΤΑΘΕΡΟΣ ΦΕΓΓΙΤΗΣ ΧΩΡΙΣ ΤΣΑΜΙΛΙΚΙ ΣΤΟ ΠΙ 1, ΠΑΡΑΘΥΡΑ

Κουφώματα

ΜΟΝΟΦΥΛΛΑ ΑΝΑΣΥΡΟΜΕΝΑ ΜΕ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΛΛΙΚΕΣ

ΜΠΑΡΕΣ ΛΕΙΠΟΥΝ ΤΑ ΤΣΑΜΙΛΙΚΙΑ ΣΤΑ ΠII 2,4,7,8,11. ΣΤΑ ΠΑΡΑΘΥΡΑ

ΣΤΑΘΕΡΟΙ ΦΕΓΓΙΤΕΣ ΜΕ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΛΛΙΚΕΣ ΜΠΑΡΕΣ ΛΕΙΠΟΥΝ ΤΑ ΤΣΑΜΙΛΙΚΙΑ

ΠΙΙ 1,10 ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΜΟΝΟ Η ΚΑΣΑ.

Τζάκια

Ερμάρια

Άλλα στοιχεία

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΤΖΑΚΙΑ ΜΕ ΚΕΡΑΜΥΔΟΧΤΙΣΤΗ ΦΟΥΣΚΑ ΠΟΥ ΣΤΙΡΙΖΕΤΑΙ ΣΕ ΗΜΙΚΥΚΛΙΚΟ ΜΕΤΑΛΛΙΚΟ ΕΛΑΣΜΑ

ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΚΛΙΜΑΤΙΣΤΙΚΟΥ

ΜΕΤΑΛΙΚΟΣ ΠΕΡΙΤΕΧΝΟΣ ΕΞΩΣΤΗΣ, ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΤΖΑΚΙΑ ΜΕ

Β ΚΕΡΑΜΥΔΟΧΤΙΣΤΗ ΦΟΥΣΚΑ ΠΟΥ ΣΤΙΡΙΖΕΤΑΙ ΣΕ ΗΜΙΚΥΚΛΙΚΟ ΜΕΤΑΛΛΙΚΟ

ΕΛΑΣΜΑ

Προσθηκες Αλλοιώσεις

ΜΕΤΑΛΛΙΚΗ ΘΥΡΑ ΠΕΡΙΦΡΑΞΗΣ

Θέρμανση

Φωτισμός

Ύδρευση

Αποχέτευση

Τηλέφωνο

ΚΟΥΦΩΜΑΤΑ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ ΣΤΟΝ ΔΕΥΤΕΡΟ ΟΡΟΦΟ ΤΩΝ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ

49 ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: ΣΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΟΥ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΥ ΑΝΑΠΤΥΓΜΑΤΟΣ ΛΕΙΠΟΥΝ ΣΤΕΓΕΣ ΚΑΙ ΠΑΤΩΜΑΤΑ ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΦΕΡΟΥΣΑΣ ΤΟΙΧΟΠΟΙΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΙΧΟ ΑΒ. ΕΠΙΣΗΣ ΠΑΡΑΤΗΡΕΙΤΑΙ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΦΘΟΡΑ ΣΤΙΣ ΤΟΙΧΟΠΟΙΙΕΣ ΟΙ ΟΠΟΙΕΣ ΕΧΟΥΝ ΑΝΟΙΓΜΑΤΑ, ΛΟΓΩ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗΣ ΑΣΤΑΘΕΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΕΙΔΗ ΕΚΕΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΕΥΚΟΛΟΤΕΡΑ Η ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΥΓΡΑΣΙΑΣ. ΣΤΟΝ ΤΟΙΧΟ ΓΔ ΠΑΡΑΤΗΡΟΥΝΤΑΙ ΜΠΑΛΩΜΑΤΑ ΚΟΥΦΩΜΑΤΩΝ ΜΕ ΠΛΙΝΘΟ ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΚΑΠΟΙΕΣ ΑΛΛΕΣ ΠΛΗΡΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΗΣ ΤΟΙΧΟΠΟΙΙΑΣ

*Κατάσταση διατήρησης: Α= καλή, Β= μέτρια, Γ= κακή. Να σημειώνονται ρωγμές, υγρασία, φθορές, τεχνοτροπία.

ΟΝΟΜΑ ΜΝΗΜΕΙΟΥ: ΧΑΝΙ ΟΔΟΥ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ-ΤΣΑΛΔΑΡΗ ΤΟΠΩΝΥΜΙΟ: ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΞΑΝΘΗΣ ΠΑΤΩΜΑΤΑ

* Φέρουσα

Υλικά - Περιγραφή

ΔΕΛΤΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΑΡΙΘΜΟΣ ΧΩΡΟΥ:53 ΘΕΣΗ ΜΝΗΜΕΙΟΥ: ΟΔΟΣ ΤΣΑΛΔΑΡΗ ΟΡΟΦΕΣ

Υλικά - Περιγραφή

ΤΟΙΧΟΣ ΗΘ

ΚΑΜΑΡΑ

Υλικά - Περιγραφή ΑΣΒΕΣΤΟΚΤΙΣΤΗ ΑΡΓΟΛΙΘΟΔΟΜΗ, ΜΕ ΠΥΚΝΕΣ ΣΧΑΡΕΣ

ΤΟΙΧΟΣ ΕΖ

Υλικά - Περιγραφή

ΚΑΜΑΡΑ

ΑΣΒΕΣΤΟΚΤΙΣΤΗ ΑΡΓΟΛΙΘΟΔΟΜΗ, ΜΕ ΠΥΚΝΕΣ ΣΧΑΡΕΣ

Υλικά - Περιγραφή

Α ΞΥΛΙΝΕΣ ΔΟΚΟΙ ΚΑΡΦΩΤΕΣ ΣΑΝΙΔΕΣ ΟΡΟΦΗΣ Α

Επιχρίσματα

Χρώματα

Άλλος διάκοσμος

Κλιμακοστάσιο

Κατασκευή

Υλικό πλήρωσης Επενδύσεις Μονώσεις

ΚΡΥΦΩΝ ΞΥΛΟΔΕΣΙΩΝ

ΕΠΑΛΛΗΛΕΣ ΣΤΡΩΣΕΙΣ ΧΡΩΜΑΤΟΣ: ΛΕΥΚΟ , ΤΕΛΙΚΗ ΣΤΡΩΣΗ: ΛΕΥΚΟΘΑΙΟ

ΤΣΑΜΙΛΙΚΙΑ ΣΤΟ ΑΝΩ ΤΜΗΜΑ ΘΙ4 ΔΙΦΥΛΛΗ ΟΡΘΟΓΩΝΙΚΗ

ΕΠΑΛΛΗΛΕΣ ΣΤΡΩΣΕΙΣ ΧΡΩΜΑΤΟΣ: ΛΕΥΚΟ , ΤΕΛΙΚΗ

ΣΤΡΩΣΗ: ΛΕΥΚΟΘΑΙΟ

_ _

ΜΟΝΟΦΥΛΛΗ ΟΡΘΟΓΩΝΙΚΗ ΞΥΛΙΝΗ ΘΥΡΑ ΤΑΜΠΛΑΔΩΤΗ ΜΕ

Κουφώματα

ΚΡΥΦΩΝ ΞΥΛΟΔΕΣΙΩΝ

ΜΕΤΑΛΛΙΚΗ ΘΥΡΑ ΚΑΡΦΩΤΗ ΜΕ ΤΡΙΠΛΗ ΤΡΑΒΕΡΣΑ ΘΙ5

ΔΙΦΥΛΛΗ ΟΡΘΟΓΩΝΙΚΗ ΜΕΤΑΛΛΙΚΗ ΘΥΡΑ ΜΕ ΜΕΤΑΛΛΙΚΟ

ΣΥΡΤΗ ΘΙ6

Τζάκια

Ερμάρια

ΞΥΛΙΝΗ ΣΟΦΙΤΑ -ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΠΑΡΑΤΗΡΕΙΤΑΙΙ ΛΥΓΙΣΜΟΣ ΣΤΙΣ ΞΥΛΙΝΕΣ

Άλλα στοιχεία

Γ ΔΟΚΟΥΣ ΤΟΥ ΠΑΤΩΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟΣΑΘΡΩΣΗ ΣΑΝΙΔΩΝ. ΣΤΟΝ ΤΟΙΧΟ ΥΠΑΡΧΕΙ ΞΕΦΛΟΥΔΙΣΜΑ ΧΡΩΜΑΤΟΣ (ΛΕΥΚΟ)

Προσθηκες Αλλοιώσεις

Θέρμανση

Φωτισμός

Ύδρευση

Αποχέτευση

Τηλέφωνο

ΜΟΝΟΦΥΛΛΗ ΟΡΘΟΓΩΝΙΚΗ ΜΕΤΑΛΛΙΚΗ ΘΥΡΑ ΘΙ3

ΜΕΤΑΛΛΙΚΗ ΘΥΡΑ ΠΕΡΙΦΡΑΞΗΣ ΚΑΙ ΞΥΛΙΝΟ ΠΑΝΕΛ

ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: ΣΤΟ ΑΝΑΠΤΥΓΜΑ ΠΑΡΑΤΗΡΟΥΜΕ ΌΤΙ Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΦΕΡΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΕΊΝΑΙ ΑΡΚΕΤΑ ΚΑΛΗ ΛΟΓΩ ΤΩΝ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΜΕΝΩΝ ΧΩΡΩΝ ΤΩΝ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ . ΟΙ ΦΘΟΡΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΟΥΝΤΑΙ ΚΥΡΙΩΣ ΣΤΟ ΞΥΛΙΝΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟ ΣΕ ΥΓΡΑΣΙΑ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟ

Μέθοδοι Αποτύπωσης Στην πρώτη επαφή με το κτίριο έγιναν σκαριφήματα καθώς και οριζόντιες και κατακόρυφες μετρήσεις με λέιζερ και μετροταινία για να καθοριστούν με ακρίβεια οι διαστάσεις κατά μήκος και καθ΄ ύψος των τοιχοποιιών και των ανοιγμάτων του. Έπειτα έγινε λήψη λεπτομερών φωτογραφιών για τις κυρίες φθορές έτσι ώστε να περαστούν στα βασικά γραμμικά σχέδια. Στην δεύτερη καταγραφή και εφόσον ολοκληρώθηκαν τα γραμμικά σχέδια πραγματοποιήθηκε μια δεύτερη λήψη φωτογραφιών από τα δεξιά προς τα αριστερά η αντίστροφα ,κατά μήκος μιας όψης η ενός αναπτύγματος με επικάλυψη τουλάχιστον 60% των εικόνων, έτσι ώστε αυτές να περαστούν σε πρόγραμμα φωτογραμμετρίας για την λεπτομερή αποτύπωση των φθορών του κτιρίου και την ορθή εξαγωγή αναπτυγμάτων και όψεων. Μέσω του προγράμματος βελτιώθηκαν οι θέσεις της κάμερας για κάθε φωτογραφία και δημιουργήθηκε το μοντέλο σημείου νέφους. Βάσει των εκτιμώμενων θέσεων της κάμερας, το πρόγραμμα υπολόγισε τις πληροφορίες βάθους για κάθε κάμερα και κατασκεύασε ένα ενιαίο πυκνό νέφος σημείων με τελικό αποτέλεσμα τη δημιουργία μοντέλου πολυγωνικού πλέγματος βάσει των δεδομένων πυκνού νέφους. Από κει και έπειτα έγινε η εξαγωγή του μοντέλου φωτογραμμετρίας σε ορθή προβολή για κάθε όψη και ανάπτυγμα.

το κέντρο αυτό θα λειτουργήσει ως αυτόνομος αλλά και συμπληρωματικός χώρος σε σχέση και με το Πανεπιστήμιο. Η δημιουργία μιας πλατείας στην συγκεκριμένη περιοχή και η ύπαρξη ενός κέντρου νέων με ωράριο καθημερινών μπορεί να λύσει το πρόβλημα της αδράνειας της περιοχής της καθημερινές. Επίσης η τοποθεσία του σε κοντινή απόσταση με το πανεπιστήμιο μπορεί να αξιοποιηθεί και να ολοκληρώσει τη λύση γι’ αυτό προτείνεται μια προγραμματική διαχείριση σε επόμενο στάδιο με τη σύνδεση της πλατείας και του ποδηλατοδρόμου του πανεπιστημίου (με πεζόδρομο ποδηλατοδρόμο διαβάσεις κτλ).

MASTERPLAN. ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟ - ΧΩΡΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ Το κτίριο ως χάνι είχε την στοά η οποία ένωνε την οδό Κομοτηνής (Τσαλδάρη) με την οδό Εμπορίου. Έτσι διατηρείται η σύνδεση αυτή με τον ίδιο άξονα ο οποίος διακόπτεται από ένα κλειστό αίθριο. Οι νέες χρήσεις του κτιρίου στοχεύουν στο να είναι το αίθριο αυτό το κέντρο της λύσης, ένας χώρος διαβάσματος, μάζωξης ανάλλαγης ιδεών, συλλογικότητας. Το ίδιο το πανεπιστήμιο της Ξάνθης που βρίσκεται σε κοντινή απόσταση με το κτίριο μελέτης. παραμένει ακόμη ένας χώρος ελεύθερης έκφρασης, συλλογικότητας και ανταλλαγής ιδεών. Λόγω των ελλείψεων των εγκαταστάσεων τέτοιας δομής, 52

Ανάδειξη του ερειπίου και διατήρηση των γενικών αρχών ογκοπλασίας μέσα από μια σύγχρονη ένταξη. Σαν γενικότεροι στόχοι τέθηκαν όσον αφορά την ανάδειξη του ερειπίου, η αναπαραγωγή των κινήσεων και της μορφής του παρελθόντος μέσα από μια σύγχρονη ένταξη και όσον αφορά τις νέες χρήσεις η επικοινωνία, η ανάγνωση , η διαδραστικότητα, η έκφραση, η ψυχαγωγία, η χαλάρωση μέσω της κατανόησης των σύγχρονων αναγκών. Η αποκατάσταση του πυρήνα -αιθρίου πραγματοποιήθηκε -με την έννοια ενός κεντρικού καθιστικού- που προϋπήρχε και η ένταξη ελαφρών κατασκευών με απλές γραμμές στον περιβάλλοντα χώρο, με την προοπτική ύπαρξης δημιουργικών -δημόσιων χώρων. Τέλος δεν θα μπορούσαν να παραληφθούν δωμάτια που καλύπτουν τις ανάγκες του γενικότερου κτιριολογικού.

Κτιριολογικό -χώροι ανάλυση Εσωτερικοί χώροι Ισόγειο Αίθριο – καθιστικό Αναψυκτήριο Χώρος με φωτοτυπικά Χώρος βιβλιοστασίων Όροφος Αναγνωστήριο Καθιστικό με επιτραπέζια Βοηθητικοί χώροι (wc, ανελκυστήρας, αποθήκη) Security room Εξωτερικοί χώροι Αμφιθέατρο (προβολές ,θέατρο) Ημιυπαίθριος χώρος με πέργκολα Κήπος καθιστικό

ΣΧΕΔΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Αποκατάσταση Στο ισόγειο λόγω της πιθανής ύπαρξης ιχνών των εσωτερικών τοιχοποιιών μετά από ανασκαφή, αυτά λαμβάνονται υπόψη σαν οδηγοί για τους χώρους αλλά σχεδιασμένα με πιο καθαρές, κάθετες χαράξεις και ίσες αποστάσεις. Συγκεκριμένα όσον αφορά την αποκατάσταση στις εναπομείναντες τοιχοποιίες η λιθοδομή επισκευάζεται και επικαλύπτεται με νέο επίχρισμα και λευκό χρωματισμό. Στα σημεία που υπήρχαν διάχωρα δεν συμπληρώνεται το επίχρισμα και έτσι υποδηλώνονται. Οι υπάρχουσες δοκοθήκες αξιοποιούνται αλλά αυτή τη στιγμή λόγω της κακής κατάστασης της τοιχοποιίας δεν φαίνονται όλες. Όταν οι υπόλοιπες δοκοθήκες αποκαλυφθούν σχεδιάζονται. (Στα σχέδια απεικονίζεται η υποθετική θέση των υπόλοιπων δοκοθηκών). Όλα τα μορφολογικά στοιχεία του κτιρίου, όπως ο μεταλλικός εξώστης, οι μεταλλικές μπάρες των παραθύρων και τα τζάκια στο εσωτερικό επισκευάζονται αναδεικνύονται με θερμό φωτισμό.

με προσοχή και

Ένταξη νέων κατασκευών – Σύνθεση Συνθετικά διατηρείται η ισχυρή γραμμή που διασχίζει το

στις καιρικές συνθήκες και όταν έρχονται σε επαφή με όξινα υλικά. Η στέγη διαμορφώνεται με

κτίριο με την διαφορά του κλειστού πλέον αίθριου λόγω των αναγκών του κτιριολογικού. Οι

κεραμίδια μόνωση και ξύλινης επένδυση, διαθέτοντας ενσωματωμένες υδρορροές περιμετρικά

γραμμές της κάτοψης που συνθέτουν τον υπόλοιπο χώρο αποτελούνται από αυτές που

και στηρίζεται σε μεταλλικές τεγίδες.

ακολουθούν τις βασικές γραμμές του κτιρίου

και δευτερεύουσες κλίσης 4 μοιρών.

Στον

περιβάλλοντα χώρο μπροστά από την όψη της εμπορίου γίνεται μια προσπάθεια δημιουργίας μιας πλατείας η οποία αποτελείται από έναν σκαμμένο χώρο με σκίαση, έναν αμφιθεατρικό χώρο και ένα κήπο στο πίσω μέρος. Η κίνηση σχεδιασμού ενός βαθύτερου χώρου γίνεται για την δημιουργία μιας αγκαλιάς και χωρίς να κρύβεται η όψη του κτιρίου. Ο σκιασμός επιτυγχάνεται με μεταλλική πέργκολα αναρριχόμενων φυτών επιδιώκοντας ταυτόχρονα την οικειότητα του ελληνικού καλοκαιριού. Λαμβάνοντας υπόψη σκηνογραφικά τον τοίχο της όμορης πολυκατοικίας σχεδιάζονται αντιδιαμετρικά κερκίδες μεταλλικής επένδυσης για προβολές αλλά και χώρος για θεατρικές παραστάσεις. Κάτω από τις κερκίδες τρέχει ένας διάδρομος ο οποίος οδηγεί στον σκαμμένο χώρο με την πέργκολα. Στην ανεξάρτητη είσοδο του κιλικείου δημιουργείται μεταλλικού σκελετού και επένδυσης ράμπα κλίσης 6 %. Τέλος στην προσπάθεια διαμόρφωσης του χώρου δίπλα στον ακάλυπτο την όμορης πολυκατοικίας και βορειοανατολικά της όψης γίνεται μια εμβάθυνση του με την ταυτόχρονη ύψωση ενός τοίχου, για έναν πιο ιδιωτικό κήπο - καθιστικό. Η όψη στης οδού εμπορίου επισκευάζεται με τον ίδιο τρόπο και σ’ αυτήν ενσωματώνεται σχεδιασμένο με κλίση 4 μοιρών σε κάτοψη μεταλλικό στέγαστρο για την ανεξάρτητη είσοδο του αναψυκτήριου. Tα στηθαία είναι μεταλλικά και διαθέτουν προστατευτικά πλαίσια τύπου πλέγματος, ενώ την όψη συμπληρώνουν κουφώματα αλουμινίου σκούρου γκρι χρωματισμού. Στην άλλη όψη επί της Τσαλδάρη επισκευάζεται και φωτίζεται η είσοδος καθώς γίνεται και μια προσπάθεια εξωραϊσμού στα διακοσμητικά στοιχεία (πλαίσια ψευδοκίονες) και στο χρώμα.

Κατασκευή Όσον αφορά το εσωτερικό του κτιρίου δημιουργήθηκε ένας μεταλλικός σκελετός με κάναβο ίσων αποστάσεων έτσι ώστε να υπάρχει ρυθμός στην όψη του αιθρίου και οι εσωτερικοί τοίχοι ακολουθούν την παλιά ογκοπλασία. Τα μεταλλικά υποστυλώματα χρησιμοποιούνται για την δημιουργία δαπέδου κατά πλειονότητα και μόνο αυτά περιμετρικά του αιθρίου συνεχίζουν στο δεύτερο επίπεδο έτσι ώστε να στηρίξουν τη δίριχτη στέγη. Τα μεταλλικά δοκάρια του σκελετού βρίσκονται στο ύψος των δοκοθηκών έτσι ώστε να υπάρχει στατική επάρκεια και πακτώνονται στην περιμετρική τοιχοποιία για επιπλέον στήριξη. Ο μεταλλικός σκελετός αποτελείται από σειρές υποστυλωμάτων διατομής IPE240 που συνεχίζουν και στο δεύτερο επίπεδο- αλλά συνδέονται και με τους μεταλλικούς αμείβοντες οι οποίοι καταλήγουν με κουμπώματα στην περιμετρική τοιχοποιία, προσφέροντας έτσι επιπλέον στήριξη σ΄ αυτήν. Χρησιμοποιείται μπετονένιο σενάζ (0,20 εκ) για επιπρόσθετο ύψος και για να πατάει η στέγη. klikΤο δάπεδο του ορόφου συμπληρώνουν ξύλινα δοκάρια διατομής 0,10 -έτσι ώστε να χωράν στις ήδη υπάρχουσες δοκοθήκες και σανίδια από ξύλο tik λόγω της φυσικής αντοχής τους όταν εκτίθενται 70

ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΕΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ

Μορφολογική ανάδειξη Η μορφολογική ανάδειξη του κτιρίου που φαίνεται κυρίως στην όψη

μορφολογικά στοιχεία (επιγραφή) και τοποθετείται τζαμαρία σε εσοχή από τη ρυμοτομική

της οδού Εμπορίου προϋποθέτει μια απλότητα ενταξης των νέων κατασκευών -σε συνδυασμό με

γραμμή. έτσι οι ψευδοκίονες και Α επίκρανα γίνονται το κάδρο της τζαμαρίας. Η βόρεια όψη

την λεπτότητα των στοιχείων που υπάρχουν στον χώρο μπροστά από αυτήν- έτσι ώστε η ίδια να

φωτίζεται με προβολείς και οι βασικές γραμμές της σύνθεσης σηματοδοτούνται καθώς

μην επισκιάζεται αλλά να αναδεικνύεται. Επιπλέον προσπάθεια δημιουργίας ενός γενικότερου

τοποθετείται και φωτισμός στην πέργκολα για βραδινές υπαίθριες εκθέσεις η δραστηριότητες. Η

χώρου για νέους οδήγησε στην σκέψη αρχικά της απόδοσης συναισθημάτων στο περιβάλλον

τυφλή όψη της όμορης πολυκατοικίας αξιοποιείται σκηνογραφικά με σκοπό προβολές ταινιών,

μέσα στο οποίο βρίσκεται ο ίδιος ο επισκέπτης και της ταυτόχρονης καταγραφής των αναγκών

σκηνογραφικές παρεμβάσεις κτλ. και ο διάδρομος κάτω από τις κερκίδες φωτίζεται και

του. Όσον αφορά την νότια όψη όπως προαναφέραμε η είσοδος σηματοδοτείται, φωτίζονται τα

σηματοδοτείται.

Εσωτερικό Όσον αφορά την εσωτερική αισθητική δίνεται έμφαση στο Urban στοιχείο. Το δάπεδο

γκρι χρωματισμού. Τα στοιχεία grafitti είναι στοιχεία που υπάρχουν σε πολλά κτίρια ακόμη και

είναι από εμφανές μπετό, οι εσωτερικές τοιχοποιίες από λευκό μπετό και σε κάποιες με επένδυση

της παλιάς πόλης, κτίρια του 19 αιώνα. Το κτίριο ως χώρος ελεύθερης έκφρασης διαθέτει εργαλεία

από λευκό πλακάκι έτσι ώστε να παρουσιάζονται δίπλα σε τμήματα της τοιχοποιίας με λευκά

σχεδίασης (spray, μαρκαδόρους) και οι νέες τοιχοποιίες λειτουργούν ως καμβάδες. Η διαχείριση

χρωματισμένη εμφανή λιθοδομή. Τα λεπτότερα στοιχεία όπως τα μεταλλικά υποστυλώματα

εδώ δεν προσπαθεί να καθαρίσει τα στοιχεία αυτά αλλά να τα εντάξει μέσα στο ίδιο το κτίριο.

διακοσμητικές λεπτομέρειες και ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις είναι εμφανή και σκούρου

Η όλη διαχείριση του κτιρίου και η αποκατάσταση του, στοχεύει στην συντήρηση των ήδη υπαρχόντων στοιχείων αλλά και αποτελεί μια ειλικρινή προσέγγιση αρχιτεκτονικής τα νέα εξωτερικά στοιχεία ενσωματώνονται συμπληρώνοντας την πλατεία και χωρίς να επισκιάζουν την όψη. Τα εσωτερικά νέα στοιχεία λειτουργούν ως καμβάδες για να δημιουργηθεί μια μορφή ελευθερίας έχοντας την μεγάλη κλίμακας σχεδίασης ως βάση και με εργαλεία που παρέχονται από το ίδιο το κτίριο.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Βιβλία Καρδαμίτση Μάρω Μπίρης Μάνος Γ., Κ., 2001. Νεοκλασική αρχιτεκτονική στην Ελλάδα. Αθήνα: Μέλισσα. Ε. Νομικός, Μ., 2004. Αποκατάσταση επανάχρηση ιστορικών κτιρίων και συνόλων. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Γιαχούδη.

Περιοδικά Ζαρκάδα, Χ., 1983. Περιοδικά λόγου και τέχνης. [online] Greek-language.gr. Available at: <https://www.greeklanguage.gr/periodika/mags/thrakika/1982/37/134405> [Accessed 1 July 2021]. Γεωργαντζής, Π., 1983. Περιοδικά λόγου και τέχνης. [online] Greek-language.gr. Available at: <https://www.greek-language.gr/periodika/mags/thrakika/1983/38/134601> [Accessed 1 September 2020].

Σελίδες Rodosto.blogspot.com. 2021. ΤΟ ΔΟΜΗΜΕΝΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΣΤΗΝ ΞΑΝΘΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ. [online] Available at: <https://rodosto.blogspot.com/2011/10/blog-post.html> [Accessed 1 September 2020]. Cognosco Team. 2021. Iστορικές απεικονίσεις της οθωμανικής περιόδου. [online] Available at: <https://cognoscoteam.gr/i%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82%CE%B1%CF%80%CE%B5%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%BD%CE%AF%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82 -%CF%84%CE%B7%CF%82%CE%BF%CE%B8%CF%89%CE%BC%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE/> [Accessed 1 September 2020]. Turkishhan.org.

2021.

Sultanaksaray

Han.

[online]

Available

at:

<http://www.turkishhan.org/sultanaksaray.htm> [Accessed 1 September 2020]. Ancestryimages.com. 2021. Free stock images for genealogy and ancestry researchers. [online] Available at: <http://www.ancestryimages.com/proddetail.php?prod=g5008> [Accessed 1 September 2020].