Good Stuff! Magazine 4

GOOD STUFF Supergoods magazine vol. 4

SPRANKELENDE KLEUREN Ontdek de meest opwindende eco + faire zomercollecties ooit!

Pagina’s 19-26 >>>

GROENERE DENIM Het zwarte schaap van de mode-industrie verduurzaamt Pagina’s 13--16 >>>

voor een eco + faire zomer MERKEN VERGELIJKEN - HOE? /// TEST: UND GRETEL /// ‘TRASH’ AFSPRAAK MET PLANTBASED /// DE KRINGLOOPWINKEL /// SKFK /// TOERISME

VOOR IN JE AGENDA Geweldig populair zijn ze, de Cîme skincareateliers die we geregeld organiseren in de Supergoods winkels. Je kan ze boeken op onder andere supergoods.be, net als alle andere workshops en sessies. Een aanrader: de make-up adviessessies, waar je met letterlijk al je vragen over beautyroutines terecht kan.

Maar dat is lang niet alles. Deze data kunnen zo in je agenda: Cityzine Festival in Gent, 4-5 mei, met goodiebags bij een aankoop, zaterdag 4 mei bovendien 11-14u gratis make-up advies met Joek Braderie Gent, 30 mei -2 juni, zomerkoopjes en laatste stuks Braderie Mechelen, 31 mei - 1 juni, zomerkoopjes en laatste stuks Opening 3de Supergoods store op een nog geheime locatie in Antwerpen - volg @supergoodsstore voor meer info en nieuws

3 x TREND ALERT

ONLINE VS OFFLINE We horen voortdurend hoe het winkelen drastisch aan het veranderen is. Zelfs in België, waar we op dat vlak geen trendsetters zijn. We kopen steeds vaker online, want zo winnen we tijd, en bovendien is het aanbod eindeloos.

Da’s wel zo handig wanneer je nog iets specifieks zoekt in een bepaalde maat, en de winkel in je buurt heeft het niet meer: wie klikt, die vindt. En ja, ook Supergoods heeft ook een webshop. We geloven dat online shoppen duurzaam kan zijn. Ook al is dat vaak juist niet zo.

Online kleren kopen is makkelijk, maar ook riskant. De feel, de kleur, de fit en de details kunnen anders zijn dan je op basis van enkele foto’s en een paar lijnen tekst dacht. De kunst is goed te bepalen wat je zoekt en leukt vindt. Je kan altijd eerst maatadvies inwinnen, of kijken of je het ergens in de buurt kan passen en ter plekke eventueel kopen. Ken je het - liefst eco en faire - merk en zelfs het model, dat vergroot het je kansen op online succes aanzienlijk.

Je herkent onze pakketjes aan de gele RePack-verpakking, gemaakt uit gerecycleerd materiaal, en tot 20 keer herbruikbaar! Hebben producten extra bescherming nodig, dan hergebruiken we verpakkingsmateriaal dat we voorhanden hebben.

Toch blijft een echte winkel het beste alternatief voor online shoppen, ook qua duurzaamheid. Je kan alles echt zien, voelen, ruiken - ervaren met alle zintuigen. De fits moet je kunnen proberen, de kleuren in het echt kunnen zien...

Verantwoord online winkelen betekent dat je winkelt bij een webshop die sociaal verantwoord is. Grote webwinkels Offline maken we betere keuzes, niet altijd, maar wel vaker dan online. Dat alleen al maakt offline shoppen duurzamer. bezondigen zich daar nogal eens aan. Vaak ontwijken ze bovendien belastingen te betalen, wat nochtans nodig is om onze samenleving te financieren. Kies liever een kleine, We vinden het ook gewoon heel fijn om jullie in onze winkels te ontmoeten. Webshoppakketjes inpakken is betrouwbare webshop dan een buitenlandse onlinereus.

Bestel je buiten Europa, dan zijn lage prijzen nog meer een ook fijn, maar lang niet hetzelfde. Bovendien blijkt uit de waarschuwing voor sweatshopomstandigheden en weinig feedback van de klanten dat winkelervaring best okee is. aandacht voor milieuaspecten. Bij Supergoods betalen we Onder andere daarom willen we investeren in echte onze belastingen sowieso in België, zowel van de verkoop verkooppunten, waar we de klanten persoonlijk kunnen in de winkel als online. helpen, waarmee we straten en stadscentra levendig houden en eco en fair fashion letterlijk mee op de kaart Bovendien doen we ons best om onze webshop zo zetten. We uitnodigen jullie nu alvast uit om een nieuwe duurzaam mogelijk te maken. Dat begint bij goed online Supergoods store te komen ontdekken in... Antwerpen, de advies op de webshop, en het beantwoorden van vragen modehoofdstad van Vlaanderen, vanaf augustus. die we krijgen via mail. De webshoppakjes vertrekken naar de post met een fietskoerier, zodat we daar alvast Anne, Supergoods team onnodige emissies vermijden en niet bijdragen aan files.

GOOD STUFF /// 1

KLEUREN

BREDE BROEK De hotste broek is nu breed! Je kan kiezen voor effen kleuren, denim, prints - maar hou het gerust wat losjes.

Een culotte is een perfecte, luchtige toepassing van deze leuke trend, én handig en veilig tijdens het fietsen!

Dit is het kleurrijkste zomerseizoen ooit, denken wij bij Supergoods. Dat zien we in onze winkels, maar ook op straat. Wees gerust spaarzaam met zwart, grijs en andere neutrale tinten, en leef je uit met kleur!

Pastels, fel geel, grasgroen, sterke blauwe tinten, van hemelblauw tot het electric blue van de jaren tachtig: alles kan en dan nog liefst tegelijk.

Onze favoriete combinaties: geel met lichtroze, of grasgroen met electric blue. Maar doe vooral je eigen ding!

GOOD STUFF /// 2

VERTICALE STREEPJES Ook dit jaar dragen we onze strepen net zo goed verticaal! Kies je een top, jurk of een broek: het kan allemaal. De lijnen varieren van dunne pinstripes tot brede streeppatronen, zoals in deze leuke playsuit van Thinking Mu. Onze persoonlijke favorieten zijn de stijlen van Lanius en Thinking Mu, maar wie strepen zoekt, vindt ze even goed bij ArmedAngels, Kings of Indigo, en People Tree.

>>> Op die manier ontstaat een checklist, waarmee kan bekeken worden welke merken echt hun verantwoordelijkheid nemen en een inspanning doen, en waar hun uitdagingen liggen. Zo komt ook naar boven welke merken minder of weinig ambitie tonen, en geen of niet genoeg maatregelen nemen.

2. Keuze van sectoren en merken Hoe wordt er nu beslist welke merken onderzocht worden, uit dat eindeloze aanbod? Je kan je aansluiten bij de Rank a Brand community als ‘Vriend van Rank a Brand’. Dat kan vanaf €25 per jaar en in ruil krijg je een stem in de keuze van sectoren en merken, en ontvang je nuttige informatie over ontwikkelingen en bijeenkomsten rond duurzaamheid en eerlijke handel. Ook als niet-betalende gebruiker kan je inspraak hebben. Via een online contactformulier kan je in 1-2-3 voorstellen welke merken je wil behandeld zien en waarom.

Vervolgens zet Rank a Brand het merk online als ‘niet beoordeeld’, zodat gebruikers geld kunnen doneren om het merk te laten beoordelen. Het merk wordt dan onderzocht wanneer het benodigde bedrag is bereikt. Ben je zelf een ngo en wil je een ander merk laten beoordelen? Dan kan je dit via een vergoeding aanvragen. Betalen om je eigen merk te laten beoordelen is niet mogelijk. Op deze manier wil het initiatief onafhankelijk én objectief blijven.

OP ZOEK NAAR DUURZAAMHEID - HOE KAN JE DE MERKEN VERGELIJKEN? INFO ‘Duurzaamheid’ is hip, en daarbij wordt ook ‘groene mode’ een vaste waarde in de volksmond. Meer en meer mensen willen dan ook weten waar hun kleding vandaan komt. Dat blijkt uit een onderzoek van het internationale modeplatform Lyst, waarin het alle zoekopdrachten van 2018 onderzocht. Lyst concludeerde dat zoekopdrachten naar ecologische mode het voorbije jaar met liefst 66% toegenomen zijn. Ook de media schenkt meer en meer aandacht aan duurzame mode.

Tekst: Paulien Vermeulen, foto’s: Sandy Croess Zowel kleine als grote kledingmerken kunnen er niet meer omheen. Het is bijna de norm om een groene lijn in je collectie te voorzien. Dat klinkt ons natuurlijk als muziek in de oren, maar er is ook een keerzijde aan de medaille.

We krijgen steeds vaker te maken met ‘Greenwashing’: Dat betekent dat een bedrijf of organisatie zich groener of maatschappelijker verantwoorder voordoet dan het daadwerkelijk is. Marketinggewijs klinkt het dan allemaal mooi, maar in de realiteit gaat het er een pak minder groen aan toe.

Als consument is het dus niet altijd gemakkelijk om ‘juiste’ kledij te vinden. Hoe betrouwbaar zijn de uitspraken van deze modemerken? Hoe zeker kunnen we zijn van een kledingstuk dat ‘duurzaam’ is? De voorbije jaren stonden enkele initiatieven op die consumenten proberen te helpen door het bos de duurzamere bomen te zien. Vandaag zetten we er twee in de kijker: Rank a Brand en Good On You.

RANK A BRAND Rank a Brand is een website (en applicatie) die probeert aan te geven welke merken goed bezig zijn op het vlak van duurzaamheid en maatschappelijke verantwoordelijkheid.

Rank a Brand gaat niet enkel over modemerken, ook andere productcategorieën vind je op hun website terug. Dit initiatief stimuleert consumenten en merken om verantwoordelijkheid op te nemen en duurzamer te werk te gaan.

Aangezien er zo veel merken op de markt zijn, is het een monnikenwerk om ze allemaal te onderzoeken. Rank a Brand werkt daarom met vrijwilligers, die voor hen op onderzoek gaan en merken bekijken op vlak van duurzaamheid. Ondertussen helpen al meer dan 50 rankers mee met Rank a Brand.

Het belangrijkste begrip voor het controleren van merken bij Rank a Brand is transparantie. Alle informatie moet online en openbaar te vinden zijn door consumenten.

1. Analyse van trends & standaarden Voor het bepalen van de criteria voor duurzaamheid, doet een onderzoeksteam van Rank a brand voortdurend research naar duurzame trends in de bedrijfssectoren. Het zoekt goede praktijkvoorbeelden en de standpunten van ngo’s op het gebied van klimaat, milieu en arbeidsomstandigheden. >>>

GOOD STUFF /// 3

3. Merkbeoordeling Elk merk wordt beoordeeld op vlak van klimaat, milieu en arbeidsomstandigheden, maar per sector is er ook een specifieke lijst van criteria. Via websites en andere openbare bronnen worden antwoorden op deze vragen gezocht.

Minstens iedere twee jaar wordt het onderzoek opnieuw uitgevoerd, en ook als er in tussentijd nieuwe informatie verkregen wordt, voegt Rank a Brank dit toe. Het resultaat wordt een online rapport gegoten waarin de criteria gescoord worden. Dat resulteert dan in een totaalscore en een label, van A (voor meest duurzame merken) tot E (voor minst duurzame merken).

Met meer dan 600 gerankte merken is Rank a Brand ondertussen de grootste duurzame vergelijkingssite op vlak van merken van Europa.

4. Resultaten De resultaten van Rank a Brand zijn razend interessant en zetten vaak aan tot grondige lectuur van het eindrapport.

Hier en daar gaan scores van Rank a Brand namelijk wat tegen het buikgevoel in. De meeste duurzame merken scoren natuurlijk goed. Andere scoren lager dan verwacht, terwijl enkele fast fashion-merken ietsje beter scoren dan je zou verwachten. Dat komt voornamelijk omdat Rank a Brand vooral beoordeelt op basis van de communicatie van een merk, en grote merken daar juist erg goed in zijn.

Kleinere merken zijn daar niet altijd obsessief mee bezig ondanks het feit dat ze zouden moeten weten dat juist in de duurzame sector transparantie het hoogste goed is.

Uiteraard scoren merken als ArmedAngels, People Tree, Kings of Indigo en Mud Jeans goede scores! Enkele andere merken moedigen we aan om hun communicatie op punt te stellen, want sowieso doet Supergoods zijn huiswerk en verkoopt het enkel merken die echt eco en fair werken. Het zou niet de eerste keer zijn dat Supergoods stopt met een merk omdat het niet langer voldoet aan de labels ‘eco’ en ‘fair’.

GOOD ON YOU APP Of je nu een volleerd ethisch shopper bent of je eerste stapjes zet in de wereld van ecologische kledij, ‘Good On You’ is ook echt iets voor jou. De gratis applicatie wijst je de weg naar duurzame merken. Er is online zoveel informatie te vinden, soms ook tegenstrijdig, waardoor het voor de consument moeilijk wordt. Het team achter het initiatief wil het de consumenten gemakkelijk maken om de informatie te vinden en hierdoor de juiste keuze te maken. De app bevat informatie over meer dan 2000 merken.

Net zoals Rank a Brand baseert Good On You zich enkel op openbare informatie, die voor iedereen toegankelijk is, zoals ook onafhankelijke certificaten en rapporten van Greenpeace, Fair Trade,... Merken die informatie over hun al dan niet ethische praktijken achterhouden, krijgen bijna automatisch een lagere score.

Good on You concentreert zich op 3 domeinen: mens, milieu en dier. Daarbij gaat het dus zowel overarbeidsomstandigheden (zoals veiligheid, correcte verloning), grondstoffen en diervriendelijke productie.

De merken worden gecategoriseerd onder de scores ‘Great’ (1 of meerdere certificaten en hoge score in minstens 2 categorieën), ‘Good’, ‘It’s a Start’, ‘Not Good Enough’ en ‘We Avoid’. In de laatste categorie zitten merken die weinig tot geen informatie geven, of die zichzelf lijken te greenwashen.

Na het aanmelden op de applicatie, kan je je land ingeven waardoor je enkel informatie krijgt over merken die nuttig zijn voor jou. Uiteraard kan je ook kiezen om informatie over merken uit het buitenland te bekijken. Daarna zoek je via een soort zoekmachine naar verschillende merken.

Naast een algemene score krijg je extra informatie over het merk en aanbevelingen van gerelateerde merken. Een leuke extra zijn de ‘offers’, waarbij Good On You promoties en acties van ecologische merken in de kijker zet.

Daarnaast publiceert het artikelen met extra informatie en inspiratie, zoals duurzame kledij op de uitreiking van de Oscars, een artikel over de duurzame look van Emma Watson, enzovoorts.

Kritisch blijven Er zijn dus verschillende manieren om te weten te komen of een (kleding)merk duurzaam is of niet. Kritisch blijven is echter steeds de boodschap!

Voor extra vragen over duurzame merken kan je steeds bij ons terecht. We pluizen het graag voor je uit.

DOE MEE MET RANK A BRAND! Zelf geïnteresseerd in de ranking van een merk of bepaalde sector? Of wil je mee onderzoek doen als ranker? Sluit je aan via www.rankabrand.nl.

GOOD STUFF /// 4

TEST: UND GRETEL MAKE-UP

BEAUTY

Und gretel is een make-up lijn met Berlijnse roots. Het merk combineert een fris en hip imago met een organisch, natuurlijk karakter. Speciaal voor jullie testte Inge een aantal producten uit het gamma en gaf ze haar ongezouten mening.

Tekst: Inge Verhoeven, foto’s: Sandy Croes, Und Gretel

HOLT EYEPENCIL Ik ben een fervente gebruiker van eyeliner dus een oogpotlood is weer even wennen. Dit exemplaar is zacht genoeg van textuur om niet onaangenaam te voelen op mijn ooglid.

Tegelijk laat het me ook toe om fijn te werken.

ILGE POEDER Het doel van dit transparante poeder is om je make-up te fixeren en langer mooi te houden. Het is natuurlijk moeilijk om te voorspellen hoe je er zonder had uitgezien op het einde van de dag, maar ik moet toegeven dat alles redelijk goed op zijn plaats is blijven zitten.

Ik merk bijvoorbeeld dat mijn blush nog steeds mooi zichtbaar is, terwijl die anders al vrij snel vervaagt. Het poeder combineert vooral goed met de vloeibare foundation omwille van het matterend effect.

WINT MASCARA Ik ben al lang op zoek naar de perfecte mascara maar word vaak teleurgesteld door klonterige types die snel uitdrogen.

Mijn wimpers zijn sowieso niet lang, dus wanneer die nog eens gaan samenklitten is dat geen fraaie verschijning. Het borsteltje van deze mascara wordt gesierd door zijn eenvoud: het is lang, stijf en redelijk smal. Nothing fancy zou je op je eerste zicht denken, maar bij het aanbrengen van de mascara word ik allesbehalve teleurgesteld: hij doet verbluffend goed zijn werk. Hij verlengt mijn wimpers en laat geen klonters na. Door het lange borsteltje kan ik snel en efficiënt al mijn wimpers aanraken en tegelijk heel precies werken. Geen geklieder dus tijdens de ochtendroutine. It’s a keeper! Heb je graag volume in je wimpers? Breng dan een aantal lagen over elkaar aan.

Ik kamp met het nadeel dat er wrijving is tussen mijn bewegend en niet-bewegend ooglid, waardoor een potloodlijntje boven mijn oog al snel vervaagt.

TAGAROT LIPSTICK

Ondanks het feit dat dit exemplaar het langer volhoudt dan zijn voorgangers, blijft eyeliner voor mij een betere keuze.

Helaas dus geen ‘match made in heaven’.

Deze lippenstift heeft een aangename textuur en blijft redelijk lang vooraleer ik hem opnieuw moet aanbrengen. En - voor mij het allerbelangrijkste - hij droogt mijn lippen niet uit, wat ik vaak ervaar bij andere natuurlijke lipsticks. Om te vermijden dat je een te dikke laag smeert kan je gebruik maken van een penseeltje.

Mijn favoriete kleuren zijn Dahlia, een zachtrode kleur met een warme tint die bij meerdere huidtypes past, en Wood: een subtiele en neutrale kleur die zich even moet ‘zetten’ maar daarna een mooi, natuurlijk effect geeft. Tip: vermijd donkere kleuren lipstick op smalle lippen.

TUNCAL CONCEALER Und Gretel heeft dit zakformaat in de vorm van een soort pen niet uitgevonden, maar het gebruiksgemak ervan maakt dat het niet kon ontbreken in het assortiment. Een korte ‘klik’ is voldoende om het product tevoorschijn te zien komen op mijn borsteltje. Net zoals de foundation is deze concealer licht van textuur. Erg handig om kringen rond je ogen en oneffenheden te verdoezelen. Tip: kies een kleur die iets lichter is dan je eigen huidtint voor de zone onder je ogen. Dep het met je vingers, vermijd wrijven.

CONCLUSIE Ik heb mijn nieuwe mascara gevonden! De Wint Mascara heeft me zeer positief verrast. Ook de Tagarot lipstick gaat steevast mee in mijn handtas. Ik blijf een gewoontebeestje dus vloeibare foundation zal ik wellicht niet elke dag gebruiken, maar komt wel van pas op de dagen waarop mijn huid wat extra ‘hulp’ kan gebruiken. Het Ilge Powder is een extra stapje dat ik vanaf nu ook inbouw in mijn make-uproutine.

LIETH FOUNDATION De foundation zit in een handig flesje met pompje en smeert makkelijk uit. Hij voelt licht en fris aan en ik voel hem niet zitten. Ik heb een aantal rode plekjes op mijn huid en die worden mooi verdoezeld.

Tegelijkertijd heb ik na een week intensief gebruik niet het gevoel dat hij mijn poriën heeft verstopt.

Wel moet ik even wennen aan het effect: ik ben het gewend om met poeder foundation te werken omdat ik er met de vloeibare versie snel heel zwaar opgemaakt uitzie.

Deze foundation blijft in alle eerlijkheid langer zitten, maar ik moet wel wat inboeten op het natuurlijk effect. De foundation is beschikbaar in verschillende kleurtinten met zeer subtiele verschillen, waardoor ik zonder al te veel moeite één kon vinden die aansluit bij mijn huidskleur.

Tip: om de juiste kleur te kiezen breng je best een beetje foundation aan onderaan je kaaklijn.

Ben je benieuwd naar de producten van Und Gretel? Supergoods biedt het volledige gamma aan. Kom de verschillende kleuren en producten uitproberen in de winkel en laat je bijstaan door één van onze verkopers.

GOOD STUFF /// 5

GOOD STUFF /// 6

MERKEN

JE TRUI VAN VANDAAG IS JE ROK VAN MORGEN MET TRASH, HET ZERO WASTE INITIATIEF VAN THINKING MU Tekst: Annick Grieten, foto: Sandy Croes Het wordt hoog tijd dat we een einde maken aan de wegwerpmentaliteit die heerst. We produceren en ontdoen ons non-stop van spullen, maar dat kan natuurlijk niet blijven duren. In de VS alleen al eindigt 85% van alle gebruikte kleding op een stortplaats. In Europa wordt jaarlijks zo’n 9 miljoen ton textiel verbrand of gedumpt. Beeld je eens in dat die afgedankte goederen van vandaag de grondstoffen van morgen worden. Dat je, in plaats van je gebruikte kleding weg te gooien, ze teruggeeft aan de producent die er iets nieuws van maakt. Met de Trash collectie van Thinking MU is dat idee helemaal geen wilde fantasie meer. Misschien betaal jij binnenkort ook wel met ‘katoen krediet’.

EVEN WAT HARDE CIJFERS Veel fashionproducenten werken momenteel op een lineaire manier. Ruwe grondstoffen worden omgezet in vezels, die worden gesponnen en geweven tot stof. Van die stof worden kledingstukken genaaid, die na gebruik eindigen als afval. Doorheen het hele proces worden chemicaliën, kleurstoffen, water en energie gebruikt om de materialen te bewerken en te vervoeren.

Wist je dat voor de productie van 1 kg regulier katoen ongeveer 10.000 liter water nodig is? Daaruit haal je welgeteld één jeansbroek. Dat 16% van alle pesticiden ter wereld gespoten wordt op katoen? Terwijl katoenplantages maar 2,5% van alle landbouwgrond innemen. Of dat 20% van de industriële watervervuiling wereldwijd komt door het kleuren en behandelen van textiel? Dat zijn allesbehalve rooskleurige cijfers.

LIJNRECHT NAAR CIRCULAIR Wanneer het produceren van grondstoffen zo’n grote impact heeft, is het tijd om die lineaire productie om te draaien naar een circulaire. In zo’n circulair proces wordt de natuurlijke kringloop geïmiteerd: na gebruik wordt alles weer een grondstof om nieuwe dingen te produceren. In de natuur bestaat afval niet, stervende planten worden voedingsstoffen voor nieuwe begroeiing.

Dan rijst natuurlijk de vraag ‘waarom recycleren we onze kleding nog niet? We doen het met glas toch ook?’ Tot voor kort was dit niet zo simpel. Katoenvezels worden zwakker iedere keer je ze recycleert.

Maar gelukkig staat de technologie niet stil en door de inspanningen van ‘close the loop’ organisaties is katoen hergebruiken op een kwalitatieve manier ondertussen wel een optie. En nu is Trash een feit: een beperkte collectie in de kenmerkende Thinking MU stijl, volledig uit recycled en upcycled katoen en polyester. Deze stof heeft een fijne, comfortabele en originele touch. De stuks zijn bewust opgevat als een capsule, zodat je alles goed met elkaar kan combineren. Geen uren meer twijfelen voor je kleerkast dus. Wie Trash deze lente nog wil dragen moet snel zijn, want de oplage is beperkt. Een kleine eerste stap van Thinking MU om een zero waste brand te worden.

Omdat je vast nieuwsgierig bent hoe jouw afval nu een nieuwe t-shirt of rok wordt, zetten we even de verschillende stappen op een rijtje.

Verzamelen: Ongeveer 17% van alle kledingproductie is overschot. Samen met oude kledingstukken is dit een heel waardevol materiaal om nieuwe kleding te maken.

Top €59,90, Thinking Mu Trash rok €89,90 GOOD STUFF /// 7

Alles wordt verzameld in Italië, waar de Trash collectie wordt geproduceerd.

Knippen en sorteren: De verschillende kledingstukken worden in kleine stukjes geknipt. Fundació Maresme, een non-profit organisatie die mensen met een handicap tewerkstelt, sorteert de recycleerbare stukken met de hand.

Versnipperen: Door de gesorteerde stofreepjes erg fijn te versnipperen ontstaat een korte, zeer zachte vezel die nog gemakkelijk breekt.

Spinnen: Daarom worden deze zwakke vezels gemengd met lange, stevige en duurzame vezels zoals biologisch katoen, Tencel of gerecycleerde PET. Zo ontstaat een nieuw, zacht garen van topkwaliteit.

Productie: Dit garen is sterk genoeg om stoffen van hoog niveau mee te weven. Hieruit worden de Trash stukken gemaakt. Het verschil met ‘nieuwe’ vezels is onmerkbaar.

MINDER NATUURLIJKE GRONDSTOFFEN Shirts, truien, onderbroeken, jurken … grenzen zijn er niet. Tal van voordelen gelukkig wel: door te recycleren daalt het verbruik van natuurlijke grondstoffen enorm.

Trash gebruikt maar liefst 80% minder water dan een conventionele collectie. Door de vezels van oude kleding in verschillende kleuren te mengen, ontstaat een magische kleurenmix. Deze mix is het trademark van de collectie, waardoor zeer weinig tot geen kleuring nodig is. In de truien en t-shirts bijvoorbeeld, zie je duidelijk de kleuren van de verschillende vezels. Aanvullende materialen, zoals ritsen en labels, worden gemaakt uit gerecycleerd polyester.

DENK AAN THINKING MU Natuurlijk zijn bij zo’n circulair model niet alleen de inspanningen van de producent nodig. Ook de consument moet zich engageren en een deel van het werk op zich nemen. Denk je er aan om gebruikte Thinking MU stuks uit je kleerkast te halen? Gooi ze dan zeker niet weg. Wanneer je je oude kleding aan Thinking MU bezorgt, geeft het merk ze misschien een tweede leven in een nieuwe Trash collectie.

Ligt jouw trui binnenkort opnieuw in onze winkel?

Voor meer info over het inleveren van je gebruikte Thinking MU kleding, surf naar thinkingmu.com/trash.

Trouwens, Thinking MU is lang niet het enige merk bij Supergoods dat circulair probeert te werken. Een heel mooi voorbeeld is MUD Jeans, maar ook bij heel wat andere merken wordt er gewerkt rond recyclage van kleding en andere materialen.

GOOD STUFF /// 8

MENSEN

ELISABETH VAN PLANTBASED LAAT HAAR STEM HOREN: “IN DE WINKEL KIES JE ELKE DAG” Vorig jaar werd ze door NINA gebombardeerd tot ecowarrior maar ze ziet er allesbehalve stoer uit. Integendeel, tegenover mij zit een stijlvolle jonge vrouw die pleit voor een positieve aanpak. Elisabeth is de oprichtster van Plantbased, een blog waarmee ze wil tonen dat duurzame keuzes maken niet moeilijk hoeft te zijn. Terwijl ik haar interview bij - hoe kan het ook anders - een cappuccino met havermelk, komt haar strijdlust om taboes te doorbreken wél boven.

Tekst: Annick Grieten, foto: Elisabeth Van Lierop Ondertussen ben je al een aantal jaar bezig met plantbased.be. Hoe zag je dat evolueren?

“Toen ik 15 was werd ik, onder invloed van mijn toenmalig lief, vegetarisch. Dat was vooral uit ethische overwegingen.

Er was toen veel minder bekend over het ecologische aspect.

Eerst at ik nog wel vis maar nadat ik die in Italië levend gefileerd zag worden, zwoer ik dat ook af. Een aantal eitjes uit mijn vaders’ tuin inclusief kuikentjes gaven de doorslag: zo’n vijf jaar geleden schakelde ik over naar een volledig plantbased dieet. Omdat ik heel vaak de vraag ‘Wat eet jij dan wel nog?’ kreeg, begon ik een blog. Plantbased.be laat zien dat plantaardig niet per se synoniem hoeft te zijn voor gezond. Onze dochter eet waarschijnlijk veel vaker pannenkoeken dan een ander kind,” lacht Elisabeth.

“Veganisme is ook helemaal niet moeilijk of eenzijdig. Als je er voor open staat, zet je met een aantal aanpassingen je favoriete gerechten eenvoudig om. Nu plantaardig eten steeds meer ingeburgerd raakt verruim ik de blog naar duurzaam reizen, leven en consumeren.”

ELISABETH VAN LIEROP - 31 jaar, woont in Antwerpen met haar lief en dochter van 2,5 - bedrijfspsychologe van opleiding - oprichtster van Plantbased.be waar ze samenwerkt met inspirerende partners zoals Candico, daarnaast doet ze kleine catering-opdrachten - heeft bewust geen rijbewijs om de lokroep van de auto te weerstaan - instagram.com/elisabeth.van.lierop & www.plantbased.be

GOOD STUFF /// 9

Vaak is dat random, maar ik probeer ook regelmatig iets serieus te delen en het echt als platform te gebruiken. Je kan nu je wereld veel meer verruimen dan vroeger. Zo is er een mama uit Atlanta die een zoontje heeft van dezelfde leeftijd waar ik veel advies aan vraag. Zolang je de juiste mensen volgt kan het iets heel waardevol zijn.”

“Wanneer je dingen uitspreekt, verlaag je de drempel voor anderen.”

“Zo volg ik ook neohippie.dk, een Deense mama die samenwoont met haar man, kinderen én drie andere gezinnen. Onder het motto ‘broke but woke’ leven ze “Want met elk ding dat je koopt, breng je eigenlijk een soort objectief gezien onder de armoedegrens. Ze laat zien dat je zoveel keuzes hebt om je leven in te vullen en gelukkig te stem uit. Wanneer je gewone eieren, koffie of fast fashion zijn. Net omdat je gaat werken, brengt dat heel wat extra koopt, promoot je bijvoorbeeld legbatterijen of slechte kosten met zich mee. Wij zijn ook absoluut geen doorsnee werkomstandigheden. Dat is mijn leidraad om een keuze te gezin. Mijn lief is muzikant (Tijs Delbeke tourt momenteel maken in de winkel: wat wil ik steunen? In het stemhokje met Balthazar, red.) en ik heb zelf geen vaste job. Ik doe kies je om de zoveel jaar, in de winkel kan je bij wijze verschillende, leuke opdrachten waardoor ik heel flexibel van spreken elke dag ‘stemmen’. En je merkt ook dat het ben. Ik zou nooit mijn dochter ’s morgens vroeg wakker effect heeft. Het aanbod aan biologische en plantaardige kunnen maken om haar naar de voorbewaking te brengen producten bijvoorbeeld, zelfs in lowbudget winkels, en de hele dag weg te zijn. Doordat ik niet zo gebonden ben explodeert omdat de vraag stijgt. Ook tweedehandswinkels kan ik heel erg mijn eigen pad kiezen en heb ik ook meer zijn er nu veel meer dan vroeger. Ik probeer dat vraag-enaanbodprincipe ook in de omgekeerde richting toe te passen. tijd om met duurzaamheid bezig te zijn.”

Er zijn andere manieren om jezelf te belonen, je hoeft niet Hoe kijk jij als ecowarrior naar de klimaatmarsen? altijd te gaan shoppen. Ik koop echt heel weinig nieuwe dingen. Je ziet mij nu gewoon in één outfit, maar je weet “Ik vind het spijtig dat de focus verschuift naar de niet dat ik die constant was en draag. Door daar iets over te motivatie van de jongeren. In welke mate moet je delen op Instagram kan ik dat wel visualiseren en anderen zelf 100% clean zijn als je verwacht dat de wetgeving aanmoedigen.” verandert? Het wordt tijd dat de politici in gang schieten.

Zolang de slechtste oplossing de gemakkelijkste oplossing Je hebt veel volgers op Instagram, hoe voelt het om een is, kan je het mensen ook niet kwalijk nemen. Als voorbeeldfunctie te hebben? consument kan je niet met alles rekening houden. Neem nu greenwashing: wat is écht ecologisch en wat niet? Soms “Dat voelt helemaal niet zo,” lacht ze. “Ik merk wel dat veel is het zo moeilijk, je moet constant veel lezen en opzoeken. mensen mij in privéberichten positief aanspreken, vooral We leven ook nog altijd in een moderne, Westerse over Nala. Heel wat jonge ouders hebben het moeilijk met al die maatschappelijke verwachtingen: je moet je kind goed maatschappij. opvoeden, een eigen huis kopen, duurzame keuzes maken, een bloeiende carrière hebben… Net door over mijn keuzes Op klimaatvlak moeten er keuzes van bovenaf genomen worden om ons tegen onszelf te beschermen. Door te praten kan ik het taboe doorbreken. Want wanneer bijvoorbeeld de juiste producten goedkoper te maken kan mensen dingen uitspreken, verlagen ze de drempel voor de overheid onze consumptiepatronen veranderen. Dan anderen. De voorbije drie jaar heb ik door de geboorte van komen we weer terug bij die vraag en aanbod. Maar uit Nala veel minder tijd om uitgebreide blogs te schrijven en zichzelf gaan de meeste consumenten niet veranderen.” blijft het soms bij een foto op Instagram. >>> GOOD STUFF /// 10

Ik heb er ook niet altijd behoefte aan om zoiets intiems te delen op sociale media, maar ik denk: ‘ik doe het toch, misschien help ik iemand’.

Ervaar je die struggles ook met andere zaken?

“Oh natuurlijk. Toen ik pas vegan werd, was ik heel strikt. Ik at zelfs geen stuk taart op een feestje. Want waar stop je dan? Dan kan je toch net zo goed ook een portie lasagne nemen? Toch heb ik gaandeweg beseft dat mild zijn de beste oplossing is. Hetzelfde met plasticvrij leven.

Misschien geef je op omdat je je slecht voelt als het niet 100% lukt. Wees lief voor jezelf, in plaats van te zeggen ‘nee, dat mag niet’. Bekijk het anders, probeer de betere keuze te maken. Elke dag dat je vegetarisch of plantaardig eet is gewonnen. Houd je kleding langer als nieuw door niet elke dag te wassen en ecowasmiddel te gebruiken. Heb je iets nodig? Wacht eerst 30 dagen om impulsaankopen te vermijden. Shop na die maand bij winkels waar al een selectie is gemaakt waar je je niet schuldig over hoeft te voelen. Want schuldgevoel is de grootste verlammer.”

“Wees lief voor jezelf: schuldgevoel is de grootste verlammer.”

“Zolang de slechtste oplossing de gemakkelijkste oplossing is, kan je het mensen niet kwalijk nemen.”

“Er is heel wat weerstand. Toegeven dat de klimaatjongeren gelijk hebben, is toegeven dat je heel je leven fout was.

Mensen beginnen te denken ‘oei, ben ik dan slecht bezig?’ en schieten in de verdediging. Je geraakt zo gemakkelijk in een pro/contradebat. Door de twee opties naast elkaar te zetten lijkt het ineens fifty-fifty in plaats van 1-99. De nuances worden verstoord. En dat is niet alleen met het klimaat zo. We moeten tonen dat er opties zijn door er genuanceerd over te praten. En dat kan enkel door open kaart te spelen over de struggles.

Dat heb ik bijvoorbeeld ook heel erg met borstvoeding.

Ik geef mijn kleuter nog steeds borstvoeding en mensen kijken daar in het openbaar vreemd van op. Terwijl het zoveel voordelen heeft: kindjes zijn veel minder ziek, het is beter voor de mama, je hebt het altijd bij. En toch, laatst was er nog een campagne van Kind en Gezin, met enkel pasgeboren baby’s. Je moet dus sterk in je schoenen staan om dat zo lang te blijven volhouden. ”

“Met duurzaam reizen heb ik het ook moeilijk. Vorig jaar waren we net in Indonesië toen ik las over de impact van zo’n lange vliegreis. Geen leuk gevoel als je aan de andere kant van de wereld zit. In het najaar van 2018 zouden we drie maanden door Amerika gaan trekken, maar dat kon ik voor mezelf echt niet meer verantwoorden. We besloten een roadtrip door Europa te maken met een gerenoveerde camper van vrienden. Dat heeft echt mijn ogen geopend. In september vertrokken we, tot oudjaar reden we rond. Voor goed weer moet je niet naar de andere kant van de wereld: met kerstmis zaten we nog in een T-shirt. Er is ook zoveel prachtige natuur vlakbij.

Zo is er naast Zaragoza een woestijnvallei en iets verder in Spanje zelfs een vulkanisch natuurpark. Ongelofelijk mooi. Vroeger was ik een echte citytripper, maar eens je de vrijheid hebt om al die charmante dorpjes aan te doen en tussen de locals te leven is een stad als Lissabon ineens overweldigend. Je leert ook anders leven. Onze camper was een beetje een tiny house waar we drie maanden in moesten wonen. Zo besef je dat je heel veel dingen eigenlijk niet nodig hebt. Uiteindelijk hebben we de camper moeten repatriëren omdat hij stuk was, maar we gaan het zéker nog doen. Het was een geweldige ervaring, zowel voor ons als voor onze dochter.”

Hoe gaan jullie om met het plantaardig opvoeden van jullie dochter?

“Ik dacht eerlijk gezegd dat we veel tegenwind zouden krijgen. Eigenlijk is iedereen heel erg begrijpend, zowel in de crèche als op school. We proberen het ook wel wat los te laten op school. Ik zal haar nooit verbieden om een stukje cake te eten van een jarig klasgenootje. Eigenlijk is dat zelfs irrelevant, die ene portie gaat niet de grote impact op het klimaat hebben. Dat vind ik trouwens ook helemaal niet de juiste aanpak. We willen het net als een positieve keuze zien, anders gaat ze vroeg of laat toch rebelleren. Ze mag ook niet het gevoel hebben dat we haar iets ontzeggen, of dat ze anders is dan andere kindjes.” >>>

GOOD STUFF /// 11

>>> “Waar ik het meest last mee heb, zijn pakjes. Nala krijgt zòveel. Hoe meer speelgoed er in de living staat, hoe minder ze er mee speelt, lijkt het wel. We houden dat dus ook bewust wat af. Ook hier proberen we positief te zijn: niet ‘dat wil ik niet’, maar wel ‘daar doe je ons een plezier mee’. Mensen geven niet graag iemand minder dan de rest, dus ik heb ondertussen geleerd dat het makkelijker is om duidelijke richtlijnen mee te geven. Zo vraag ik concrete dingen die we echt nodig hebben. Zoals bijvoorbeeld een roestvrijstalen drinkbus of brooddoos. Wil je ons toch liever verrassen?

Dan zie ik kamerplanten of een pakket van de bio- of verpakkingsvrije winkel graag komen. Een bon voor een activiteit zoals een koffie/massage/theatervoorstelling is altijd een goed idee. Of van een winkel waar je achter staat, zoals Supergoods. Ik geloof trouwens dat we daar naartoe zullen evolueren: kleine winkels met een beperktere keuze, vol duurzame producten die echt met veel zorg geslecteerd zijn en waar je een fijn een-op-een contact hebt met de verkoper. In zo’n winkel iets mogen uitkiezen, dat vindt toch iedereen leuk?”

MATERIALEN

CAMPO: EINDELIJK GROENERE VEGAN SNEAKERS? De Veja-sneakers kent ondertussen iedereen: de minimalistische, ‘wear-with-everything’-schoenen tonen aan dat stijl en duurzaamheid een perfecte combinatie kan zijn. Dit jaar komt Veja met een nieuw soort sneakers op de proppen: hallo, sneakers van maïs! Een van de meest duurzame sneakers op de markt?

Tekst: Paulien Vermeulen, foto: Veja Sinds de start van het merk in 2005 zijn de oprichters van Veja blijven zoeken naar nieuwe, duurzame en meer ecologische materialen. Naast biologisch katoen, gerecycleerd plastic en duurzaam rubber van natuurlijke bronnen wilden de oprichters, Sébastien Kopp en FrançoisGhislain Morillion, nog een stapje verder gaan. In 2014 startten ze dan ook met een zoektocht naar een alternatief voor leer.

Andere veganistische merken op de markt gebruiken plastic in plaats van leer, maar de heren van Veja namen daarmee geen genoegen. Na enkele jaren van research en (gefaalde) pogingen vonden ze een Italiaans bedrijf, CWL, dat een bijzonder materiaal voor hen kon ontwikkelen.

CWL WHAT? De revolutionaire stof heet ook CWL en is gemaakt van waxed canvas, met 50% maïsafval: het gaat om de bladeren rond de maïskolf, iets wat normaal gezien meteen in de vuilnisbak belandt. De stevigheid van deze bladeren maakt het een ideaal onderdeel van een sneaker. Het omhulsel wordt gecombineerd met 50 % polyurethaan (imitatieleer), en deze combinatie vormt uiteindelijk CWL. De nieuwe, maïslederen sneaker die Veja lanceerde heet ‘Campo’ en is verkrijgbaar in verschillende kleuren. De jersey voering bestaat uit gerecycleerd polyester (PETflessen), de binnenzool en zool uit duurzaam verkregen rubber uit het Amazonewoud.

In november ontving het sneakermerk alvast de ‘beste vegan schoenencollectie’-prijs op de Peta Fashion Awards.

BLIJVENDE UITDAGING Het duurde 5 jaar om CWL te ontwikkelen, en dit is zeker nog niet het einde van de weg. VEJA blijft voor grote uitdagingen staan. De schoen is voor 63 % biologisch afbreekbaar, iets wat eigenlijk gewoon 100 % moet zijn.

Voor Veja is het allemaal nog work in progress. Maar het is al een grote stap voorwaarts om een volwaardig alternatief voor leer te gebruiken, met zo weinig mogelijk plastic. Het klassieke vegan leather bestaat bijna zonder uitzondering helemaal uit PU of, erger nog, PVC.

LOOK & FEEL Qua look & feel is de nieuwe sneaker niet zo anders dan een gewone sneaker. Het imitatieleer is bijna hetzelfde als gewoon leer op vlak van elasticiteit en gevoel. Hij heeft enkel een iets strakker ontwerp en ook de zool is een beetje groter.

Campo is te koop in 6 verschillende soorten en begint vanaf 125 euro. Vanaf deze zomer ook bij Supergoods.

GOOD STUFF /// 12

JEANS - HET ZWARTE SCHAAP VAN DE MODEWERELD

INFO

Ah, de jeans. Ontstaan als werkbroek voor de armen, maar ondertussen uitgegroeid tot zo ongeveer het meest universele kledingstuk ter wereld. Elke seconde gaan er wereldwijd 60 jeansbroeken over de toonbank, en per jaar worden er 1,8 miljard broeken geproduceerd. Denim is dankzij de vele trendy modellen en wassingen veelzijdig en goed voor elke gelegenheid. What’s not to love? Heel wat, zo blijkt.

Tekst: Silke Denissen, foto’s: Mud Jeans Wat veel mensen niet weten, is dat de denimindustrie een van de meest vervuilende ter wereld is, met een enorme impact op mens en milieu. Dat heeft verschillende redenen.

Allereerst is de katoenteelt een belangrijke factor. Een normale jeansbroek wordt grotendeels van katoen gemaakt.

De teelt van die plant neemt 2,4 procent van al het bouwland ter wereld in. Maar wat misschien nog belangrijker is: om de gewassen tegen onkruid en ziektes te beschermen, wordt ook 16 procent van alle pesticiden wereldwijd op katoen gebruikt.

Dat heeft gevolgen voor de gezondheid van de katoenboeren – tussen 1 en 3 procent van de wereldwijde boeren lijdt aan acute pesticide-vergiftiging – maar ook voor de grond rondom de akkers, en de mensen die daarop wonen.

Langdurige blootstelling aan pesticide kan het zenuwstelsel, de hormoonbalans en het voortplantingssysteem aantasten, maar ook zorgen voor huidirritatie, luchtwegeninfecties en zelfs hartritmestoornissen.

“Per jeansbroek heb je zo’n 8.000 liter water nodig, 50 badkuipen. ” Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie sterven jaarlijks gemiddeld 20.000 mensen ten gevolge van katoengerelateerde pesticidevergiftiging. En dat katoen dragen we dan gewoon rechtstreeks op onze huid …

Het telen van katoen vraagt ook een enorme watertoevoer.

Per jeansbroek heb je zo’n 8.000 liter water nodig, het equivalent van 50 badkuipen vol. Dat is op zich al een waanzinnige hoeveelheid, maar daar eindigt de waterverspilling niet. Wanneer de jeansbroek bij de consument is, zal zo’n broek – die gemiddeld 7 jaar lang meegaat - nog eens 1.135 liter water extra verbruiken, wanneer ze gewassen wordt.

CHROMIUM Er is meer slecht nieuws. Niet alleen worden er liters water verspild, maar het water wordt ook en masse vervuild. Dat begint al bij het telen van het katoen, wanneer herbiciden en pesticiden in de grond en in het water terechtkomen. Maar het is voornamelijk bij het verven van het denim dat er veel schade wordt aangericht.

Er wordt namelijk geschat dat 95% van de jeansproducten die we hier in het westen aankopen – en die in derdewereldlanden geproduceerd worden – hun typische indigo kleur krijgen door een combinatie van gevaarlijke chemicaliën die gemengd worden met zware metalen zoals chromium.

GOOD STUFF /// 13

Indigopoeder, dat nodig is om het garen blauw te kleuren, moet daarvoor namelijk opgelost worden in water, maar kan dat van nature uit niet. Met die toxische chemicaliën en zware metalen lukt dat wel.

Helaas stimuleren chromiumverbindingen ook celmutaties en zelfs kanker. In principe kan onze huid ons tegen de chemicaliën en de metalen beschermen, maar wanneer we beginnen te zweten, kunnen de chemicaliën zich van het textiel, via ons bindweefsel naar de bloedbaan verplaatsen. Het is misschien niet helemaal duidelijk hoe slecht de met chromium behandelde jeans nu precies voor onze gezondheid zijn, maar dat het werken met chemische producten al zeker een gevaar met zich meebrengt voor de fabriekswerkers, is zonneklaar. En daar komt dan nog bij dat sommige van de producten na gebruik domweg in de dichtstbijzijnde rivieren gedumpt worden. Kijk maar eens naar de omgeving van de Yamuna-rivier in Indië of de Pearl River Delta in China, de belangrijkste denimproducerende regio’s ter wereld, en de gevolgen zijn meteen duidelijk.

CHLOOR Wie zijn jeansbroek liever gebleekt ziet, draagt ook bij aan de vervuiling. Een gewoon bleekproces vraagt maar liefst 2 kilogram chemicaliën per broek. Eerst moet de broek donkerblauw geverfd worden, waarna het paar in verschillende rondes met chloor gebleekt en uitgebreid gespoeld wordt. Dat vraagt erg veel energie en water, maar de chloor heeft ook een verwoestende invloed op de ademhaling van de fabrieksmedewerkers, die vaak maar weinig bescherming dragen. Ook voor de eindgebruiker kan het chemische bleken een risico met zich meedragen.

Wanneer de jeansbroek niet genoeg uitgespoeld werd en kleine deeltjes chloor zich aan de broek bleven hechten, kunnen die in combinatie met zweet voor huidirritatie en allergieën zorgen. Ook het zandstralen van jeans, om die typische ‘distressed look’ te bekomen, brengt een risico mee voor de werknemers. Daarbij komen namelijk kleine partikels vrij die zich vastzetten in de longen.

HOOP Moeten we onze jeansbroeken dan collectief de deur uitgooien? Wel, nee. Er blijken ook alternatieven te zijn.

Meer en meer producenten worden zich bewust van de impact die denim op het milieu en de maatschappij heeft en proberen daarom alternatieven te vinden voor de verschillende schadelijke elementen.

Een veelgebruikte manier is om over te schakelen naar organic cotton, ook wel biologisch katoen genoemd. Dat is katoen die zonder synthetische bestrijdingsmiddelen wordt geteeld of andere producten die de omgeving of arbeiders kunnen schaden, en waarvoor geen genetisch gemodificeerde planten worden gebruikt. >>>

GOOD STUFF /// 14

>>> Een bedrijf dat organic cotton wil gebruiken, moet zijn katoen steeds laten keuren, en daarvoor bestaan twee certificaten. Het biologisch certificaat wordt uitgedeeld wanneer minimaal 95 procent van de vezels biologisch is, het certificaat ‘gemaakt met biologische bestanddelen’ eist dat minimaal 70 procent van de vezels biologisch is.

Bovendien mag geen van de gebruikte middelen schadelijk zijn voor mens en milieu en zijn er bepaalde eisen voor verpakking en de hoeveelheid afval na productie. Steeds meer bedrijven tekenen daarop al dan niet gedeeltelijk in, zelfs grote spelers zoals C&A en H&M.

DETOX DENIM Sommige bedrijven gaan nog een behoorlijke stap verder.

Zo lanceerde het Duitse merk ArmedAngels onlangs haar project ‘DetoxDenim’. Dankzij drie focuspunten (‘Detox cotton’, ‘Detox coloring’ en ‘Detox bleaching’) wil het haar jeansbroeken radicaal anders gaan maken, met meer aandacht voor de natuur én voor het effect op onze huid.

Zoals Sara Maier, product manager denim, zegt: “Denim is ontzettend veelzijdig. Maar het is ook een ‘vuil’ product.

De iconische look vereist tonnen chemicaliën, en dus ook heel wat vervuiling tijdens de productie. Die chemicaliën belanden in de natuur via de lucht en het afvalwater, en uiteindelijk ook op onze eigen huid. Dat is voor ons geen optie. Ons katoen is altijd al gecertificeerd organisch geweest, vrij van gifstoffen. En we willen nog verder gaan dan dat.” En dat doen ze dus met ‘DetoxDenim’.

Met de eerste pijler – ‘Detox cotton’ – zorgen ze ervoor dat ze alleen het allerbeste katoen gebruiken, geteeld zonder synthetische insecticiden en pesticiden. Maar er wordt ook naar gestreefd dat de werkomstandigheden van de boeren eerlijk en veilig zijn, en dat het waterverbruik laag blijft. Als er toch insecticiden gebruikt worden, zijn die milieuvriendelijk. ‘Detox coloring’ wil zeggen dat ArmedAngels absoluut geen zware metalen gebruikt.

Er wordt voorzichtig omgesprongen met de gebruikte kleurstoffen, die ook onderling getest worden, zodat er zeker geen foute chemische reactie kan ontstaan. Met ‘Detox bleaching’ zweert het Duitse merk het traditionele bleken af, en vervangt het door ontkleuring via laser of ozon-technologie. Daarmee vermindert het bedrijf de gebruikte chemicaliën met 85 procent.

Overigens, ook merken als Mud Jeans en Kings of Indigo werken helemaal volgens gelijkaardige principes.

“Met detox bleaching verminderen de gebruikte chemicaliën met 85 procent.”

Zo werken ze nu via enzymen, laser en ozon. Enzymen worden gebruikt voor de populaire stonewash-afwerking, die vroeger effectief met stenen werd gedaan. Maar die stenen moeten geïmporteerd worden, laten resten achter tijdens het wassen en kunnen de jeansbroek beschadigen.

De enzymen schrapen nu een dun laagje van het oppervlakte van de jeans en geven hem zo de gewassen look. De laser brandt volgens een vooraf ingegeven patroon een dun laagje van de jeans. Op die manier worden chemische stoffen vermeden.

>>>

“Na de productie van het katoen, ligt de grootste milieu-impact van een jeans in de gebruiksfase.”

Verder zocht het merk ook een oplossing voor het overmatige waterverbruik dat met het maken van jeans gepaard gaat. Door met gerecycleerde denim en Tencel® te werken, sla je natuurlijk al een stukje van dat waterintensieve productieproces van het katoen over, maar HNST dacht ook aan het waterverbruik bij de consument.

“De meeste mensen steken hun jeans gewoon in de wasmachine om op te frissen”, staat er op hun website te lezen. “Gemiddeld doen we dat na 2 tot 3 keer dragen. En dat is jammer, want na de productie van het katoen, ligt de grootste milieu-impact van een jeans in de gebruiksfase, bij het wassen.

Het wasgedrag van de consument kan 25 procent van de totale watervoetafdruk van een gemiddelde jeans bepalen.” En dus bedacht het Belgische label de ‘Morning After Spray’: een spray vol actieve en natuurlijke probiotica die de jeans reinigt en geurtjes absorbeert.

“Iedere keer dat je je jeans niet wast, spaar je zo’n 12 – 17 liter water uit. Door de ‘Morning After Spray’ te gebruiken, hoef je je jeans in principe niet meer te wassen om hem op te frissen.

Ook de technieken die gebruikt worden om de jeansbroek een bepaalde afwerking te geven, kregen van HNST een opfrissing.

Ook ozon wordt gebruikt om een stonewash-afwerking te verkrijgen. Zo vermijdt men het wassen met de stenen maar vooral ook heel wat chemicaliën. Wat misschien nog het allerbelangrijkste is, is dat deze drie nieuwe technieken niet alleen minder impact hebben op de gezondheid van de werknemers, maar dat ze ook een serieuze impact hebben op het waterverbruik. “Om je een idee te geven: over het algemeen verbruikt het proces om jouw jeans je favoriete look en feel te geven, maar liefst meer dan 100 liter water”, schrijft HNST. “Doordat we gebruik maken van de bovenstaande technieken brengen we dit terug tot slechts 10 liter per jeans of zelfs minder. We volgen de technologische ontwikkelingen op de voet om dit nog verder te kunnen terugdringen naar een half glas water per jeans.”

VOORUITGANG Er beweegt dus heel wat in jeansland. Zowel grote als kleine spelers in de mode-industrie beginnen te beseffen dat inzetten op biologisch katoen of nieuwe technieken voor afwerking een voordeel (en een verkoopsargument) kan zijn in plaats van enkel een vervelende meerkost.

Ze investeren dus steeds vaker in vernieuwingen en originele oplossingen. Het maakt het voor de consument ook gemakkelijker om een bewuste keuze te maken.

Gewoon even nakijken of de jeansbroek die je wil kopen een gecertificeerd organic cotton-label heeft, of – nog eenvoudiger – je een paar aanschaffen in een winkel die de selectie al voor jou gemaakt heeft. Als we dan nog tot het besef komen dat ook wij de ecologische voetafdruk van onze jeansbroek serieus kunnen verminderen door ze wat minder in de wasmachine te stoppen, boeken we al een serieuze vooruitgang.

HNST Het gloednieuwe, Belgische jeanslabel HNST (lees: honest) probeert de grenzen nog wat verder te verleggen. HNST probeert op drie fronten de problemen die gepaard gaan met denim aan te pakken. Allereerst willen ze duurzame materialen gebruiken voor de broeken in hun collectie.

Aangezien 100 procent hernieuwbare en lokale materialen niet haalbaar bleek, koos HNST voor een combinatie van 56 procent gerecycleerde denim, 21 procent Tencel®, en 23 procent virgin (nieuw) katoen, dat geproduceerd wordt in Griekenland.

Een tijd terug organiseerde het merk een inzamelactie in samenwerking met diverse Kringwinkelregio’s om de grondstoffen te oogsten: de denim die later gerecycleerd zou worden. In heel Vlaanderen werden toen meer dan 17.000 oude jeans bij elkaar gebracht. HNST moedigt consumenten ook aan om oude jeansbroeken binnen te brengen, in ruil voor korting op een volgende aankoop. >>> GOOD STUFF /// 15

GOOD STUFF /// 16

>>> De kleren worden 2 keer per week vernieuwd om een gevarieerd aanbod te garanderen. De Bazaar vind je op de Veemarkt in Kortrijk, een bewuste keuze. De kledij en textiel wordt daar aan een nog goedkopere prijs per gewicht verkocht vooral aan mensen in armoede. De kringloopwinkel neemt actief deel aan overlegmomenten met de buurt om hun aanbod in de buurtwijken bekend te maken.

NIEUW: DE RAVOTJES Sedert 2 maanden test de Kringloopwinkel iets nieuws: ‘de ravotjes’, een ideetje ontstaan uit de grote hoeveelheden binnen gebrachte kinderkledij met gebruikssporen die nog perfect bruikbaar is als speelkledij.

De medewerkers sorteren en verzamelen deze kledingstukken apart en bieden deze aan zeer lage prijzen aan. Als klant weet je dat de kleertjes die je in die bakken vindt mankementjes vertonen. Om het aanbod spannend en interessant te houden, wisselt de inhoud van de ravotjesbak snel en vaak. Blijven er na de wissels toch nog spullen over, dan gaan ze naar De Bazaar voor een laatste kans.

REPORTAGE

DE KRING(LOOP)WINKEL - ZO VEEL MEER DAN EEN TWEEDEHANDSWINKEL Kleren die je niet (meer) draagt of versleten kledij van de afvalberg redden én daardoor mensen aan het werk helpen? Dat kan je door ze aan de kring(loop)winkel te geven. Maar wat gebeurt er met die kledij? En wat is er het populairst? We gingen een kijkje nemen in het sorteercentrum van de vzw Kringloopcentrum Zuid-West-Vlaanderen dat onder andere kledij verkoopt in de kringloopwinkel van Kortrijk.

Tekst: Cleo Dursin, foto’s: iStockphoto Wat okee is, gaat door naar een fijnsortering waar nog meer tot in detail gekeken wordt en waar de kledij uitgesplitst VAN CONTAINER TOT WINKEL wordt in verschillende categorieën: dames, heren, kinderen, accessoires, ... Alle kledij wordt daarna geprijsd en beveiligd Je kan je kledij afgeven in de kringloopwinkels, achterlaten om te kunnen vertrekken naar de kringloopwinkels. in de textielcontainers op straat, in de containers op het recyclagepark, meegeven via huis-aan-huis inzameling NIET GESELECTEERD of laten ophalen. Er rijden dagelijks 2 tot 3 vrachtwagens rond om alle textiel via de verschillende inzamelkanalen Textiel dat niet verkoopbaar is voor hergebruik in de regio, te verzamelen om daarna te lossen in de centrale textielsortering. Het sorteren gebeurt in 3 fases. Eerst gaat wordt doorverkocht aan regionale textielafnemers die dat deel verder gaan uitsorteren in heel wat onderdelen met als men voorsorteren. De zakken worden opengedaan en doel een zo hoog mogelijk hergebruik en recyclagewaarde. gesorteerd in 17 (!) verschillende fracties. Soms zit er van Die afnemers sorteren voor andere doeleinden zoals: export alles in een textielzak: van speelgoed tot huisraad. Alles naar het buitenland, sorteren op grondstof om te verwerken wat nat, bevuild of beschimmeld is, vliegt er uit. De erg tot nieuwe producten, verwerken tot isolatiemateriaal, ... bevuilde kledij die niet geschikt is voor recyclage wordt verwerkt in de verbranding met energierecuperatie.

De goeie kledij en het goede textiel gaan door naar een volgende sorteerfase. In de grofsortering sorteren medewerkers volgens vastgelegde criteria: ofwel is het kledingstuk winkelkwaliteit en gaat het door voor een laatste controle ofwel wordt het verzameld om af te voeren naar een extern sorteerbedrijf voor verdere recyclage. Een stuk met een grote scheur of een vlek vliegt er bijvoorbeeld uit, want dat geraakt helaas niet verkocht.

NOG EEN KANS BIJ DE BAZAAR

Onverkochte kledij die na een wekensysteem uit de kringloopwinkels wordt gehaald of textiel en kledij met een foutje, wordt in de kilowinkel De Bazaar in Kortrijk per kilo verkocht. Met dit initiatief probeert de kringloopwinkel zoveel mogelijk herbruikbaar textiel binnen de regio te verkopen. De kleren zitten in grabbelmanden en de klanten kunnen hun stukken zelf wegen om een prijsindicatie te krijgen. >>>

GOOD STUFF /// 27 GOOD STUFF /// 17

Dit nieuwe idee past perfect in het streefdoel om zo veel mogelijk lokaal te gaan hergebruiken.

VOORAL DAMES- EN KINDERKLEDIJ De kringloopwinkel krijgt het meest dames- en kinderkledij. Mannen houden hun kleren blijkbaar langer en de kledij die ze niet meer dragen, houden ze bij om er bijvoorbeeld klusjes mee te doen. Als het gaat over welke soort kledij het sorteercentrum meestal binnenkrijgt, dan zien ze toch meer bovenstukken dan onderstukken. Dat heeft waarschijnlijk iets te maken met het feit dat broeken perfect moeten passen.

De kringloopwinkel geeft af en toe eens korting om hun broeken makkelijker kwijt te geraken. Er zijn ook kledingstukken waar ze een tekort aan hebben: bh’s bijvoorbeeld. Die verkopen goed, maar er zijn waarschijnlijk veel vrouwen die hun bh’s niet durven binnenbrengen. In de kringwinkel probeert men er setjes van te maken, maar als dat niet werkt, belanden de bh’s gewoon in grabbelbakken. Best wel passen die handel, maar er zijn pashokjes dus dat is geen probleem.

TIPS VOOR JE EIGEN GARDEROBE Voel je de lente ook al kriebelen en vind je dat het tijd is om je kast eens uit te mesten? Flink van je! Maar dan belanden de kleren die je weg wil doen misschien wel op de kast in de gang of met een beetje geluk in een zak om dan te blijven rondslingeren. Dat kan de bedoeling niet zijn.

1. Geef ze aan een vriendin cadeau. Je krijgt er misschien geen centen voor, maar haar glimlach maakt het helemaal goed, toch? Je kan er ook een avondje van maken onder vriendinnen. Kledingstukken uitwisselen nippend aan een lekker glaasje (vul zelf maar aan). Avondje fun en je gaat niet naar huis met lege handen. Dubbel gewonnen!

2. Organiseer of schrijf je in voor een closet/garage sale of sta op een rommelmarkt. Met deze oplossing haal je wel centen op, maar je moet natuurlijk wel zin hebben om winkeltje te spelen. Een beetje moeite doen, mag wel hé.

4. Je kan je kleren ook naar een tweedehandswinkel brengen. Dat levert geld op, maar de kleren moeten dikwijls aan strenge eisen voldoen. Zo zijn er die enkel merkkledij aannemen die max. 2 jaar oud zijn en die in perfect nieuwe staat zijn, zonder draagsporen. Dat kan je 10 procent van de aankoopwaarde opleveren éénmaal je stuk verkocht is.

5. Breng je kleren naar de kring(loop)winkel. Je krijgt er ook geen centen voor, maar je weet dat je er de sociale economie mee steunt. Je helpt er mensen mee die het DUURZAAM EN MOOI misschien niet zo breed hebben en je hoeft je niet schuldig te voelen als je zelf eens iets in de kring(loop)winkel koopt.

3. Ben je meer een online type dan kan je je spullen foDateen huncatchy panty’s zo duurzaam mogelijk geproduceerd tograferen en met tekstje te koop aanbieden op Ook versleten kledij en textiel is er trouwens welkom. Niet worden, is voorgroepjes de dames Swedish de tweedehands.be of specifieke opvan facebook, of Stockings op teniet verwarren met vuile of besmeurde kledij. Want als je enige prioriteit.

Het design van de producten is voor hen zulke kledij in de container gooit, is alle kledij die wel van Vinted. net zo belangrijk als de duurzaamheid ervan. Niemand goeie kwaliteit is om zeep. Zonde toch? wil iets kopen dat er niet leuk uitziet, enkel en alleen omdat het duurzaam is. Swedish Stockings wil panty’s enzelf handig met naald en draad? Gebruik de stof 6. Ben je sokken herintroduceren als een modeaccessoire,van alsje een het kledingstuk dat versleten is om er een ander van luxeproduct dat leuk is om te dragen en waar opnieuw te maken. Zo kan je de stof van een herenhemd met een waarde aan wordt gehecht. versleten kraag nog perfect recycleren om er een kinderhemdje mee te maken bijvoorbeeld.

“Ben je meer een online type dan kan je je spullen fotograferen en met een catchy tekstje te koop aanbieden op tweedehands.be of op Vinted.”

7. Bepaalde merken organiseren zelf inzamelacties. MUD jeans bijvoorbeeld geeft je een korting als je bij de aanschaf van een nieuwe jeans een oude opstuurt. Bij Supergoods doen ze af en toe ook een inzamelactie. Ook handig, ben je je oude jeansbroeken in één keer kwijt aan een goed doel.

Veel succes bij je keuze! En... goed bezig!

GOOD STUFF /// 18

Top €49,90 ArmedAngels

FLOWER POWER De sterke lentekleuren van ArmedAngels komen terug in deze mooie maar subtiele bloemenprint. De lengte van dit jurkje is ideaal: midi.

Geniet van het frisse grasgroen in combinatie met zwart en rood.

Jurk €119,90, ArmedAngels

ZOMERMODESPECIAL Tekst: Anne Hilden, foto’s: Sandy Croes De zomercollectie hangt in volle glorie in de Supergoods winkels in Mechelen en Gent, en uiteraard kan je ook online terecht om te kijken, keuren en te bestellen. We selecteren onze merken en kledingstukken specifiek op duurzaamheid, waarbij we streng de focus leggen op eerlijke productie én milieuvriendelijke materialen. Want, vinden we, de combinatie van beide maakt de collectie nog mooier om te dragen en te koesteren.

Opvallend dit seizoen is de overvloed aan kleur en de vrolijke streepjes, in allerlei hoedanigheden. Bovendien gaat een wens van heel wat klanten in vervulling: er is keuze in wijde broeken. Wij worden er alvast blij van!

GOOD STUFF /// 19

T-shirt €34,95 Dedicated, jurk €94,95 Oy-Di

T-shirt €69,95, jeans €99,95 Kings Of Indigo GOOD STUFF /// 20

Trui €99,90, shorts €69,90 Thinking Mu

STRUCTUUR

Dat maakt elk hemd mooier, en daarom houden vele heren van de hemden van Knowledge Cotton Apparel.

BREDE BROEK Het Duitse merk Lanius munt alweer uit in de allermooiste broeken, voornamelijk in brede fits.

Onze favorieten zijn de stijlen met mooie prints, zoals deze tropische opdruk, bijvoorbeeld.

Broek €129,90 Lanius, top €34,95 Dedicated, sneakers €99 Veja

Hemd €99,95 KCA, shorts €69,90 Thinking Mu

RECYCLAGE Deze trui is helemaal ‘trash’!

Lees het artikel op bladzijde 8.

Broek €129,90 Lanius Sneakers €80,00 Veja

Trui €99,90 Thinking Mu GOOD STUFF /// 21

GOOD STUFF /// 22

PRINTS Leuke T-shirts met tekst of print zijn ook ideale cadeautjes!

Tee €69,90, chino €129,90

Sneakers €99 Veja, broek €149,90 Lanius

Top €89,90 broek €129,90 Lanius

MALLORCA Deze leuke en zomerse print werd geïnspireerd door het mooie Spaanse eiland Mallorca.

Voor hem en haar!

Jurk €89,90, hemd €79,90, broek €89,90 Thinking Mu Flip-flops €38,50 Ecoalf

GOOD STUFF /// 23

GOOD STUFF /// 24

Trui €79,90 rok €149,90 Lanius, sneakers €99 Veja

T-shirt €49,90 KOI, broek €89,90 Thinking Mu

Trui €89,90 Dedicated, shorts €79,95 KCA

SAVE THE BEES! Trui €89,90 Dedicated, shorts €49,90 Thinking Mu

T-shirt €39,95 KCA, jeans €99,95 KOI, trui €99,95 KCA, sweater €69,90 Thinking Mu, rok €69,95 Oy-Di

GOOD STUFF /// 25

GOOD STUFF /// 26

>>> Denk daarbij vooral aan zwerfafval, maar ook aan de stukjes plastic die vrijkomen bij het wassen van polyester kledij of aan de plasticdeeltjes in je verzorgingsproducten die met het kraantjeswater worden weggespoeld. Al die verschillende soorten plastic vormen samen de zogenaamde ‘plastic soep’ in onze oceanen en zeeën. Naar inschatting drijft er momenteel zo’n 100 tot 150 miljoen ton plastic afval rond.

Tijdens het afbreekproces scheidt plastic microplastics af, microscopisch kleine deeltjes plastic die je niet met het blote oog kan waarnemen. Door het afscheiden van die microplastics komen er giftige stoffen vrij die in het oceaanwater terechtkomen en nefast zijn voor de fauna en flora van onze oceanen – en bijgevolg ook voor de planeet.

Bovendien vergissen dieren zich vaak en gaan ze er vanuit dat die microplastics voedsel zijn. Zij eten de giftige microplastics op en krijgen gezondheidsproblemen. Als deze zeedieren door vissers gevangen worden en in onze voedselketen terecht komen, belanden die plasticdeeltjes en toxische stoffen ook in ons lichaam. Wetenschappers voorspellen dat als we doorgaan zoals we nu bezig zijn, onze oceanen tegen 2050 meer plastic dan vis zullen bevatten.

Bovendien is ook de productie van plastic heel intensief en vervuilend. Het productieproces verlangt grote hoeveelheden fossiele brandstoffen (aardolie, aardgas en kolen) en er worden schadelijke chemicaliën toegevoegd, die, je raadt het al, uiteindelijk in de natuur belanden. Het maken én recyclen van plastic vraagt ook veel transport, wat opnieuw voor veel uitstoot zorgt.

PLASTIC - LANG NIET ALTIJD ZO FANTASTIC

INFO

Sinds een tijdje is plastic een hot topic. We worden overspoeld met beelden van de plastic soep die in onze oceanen drijft en het effect van die plastic troep op onze planeet en het leven van dieren, in de zee of elders. En terecht ook, plastic is een groot probleem. Daar kan je moeilijk onderuit.

Tekst: Sigrid Jacobs, foto: iStockphoto In ons land is de bewustwording omtrent plasticvervuiling ongetwijfeld enorm gegroeid sinds Mei Plasticvrij, een actie die in mei 2018 voor het eerst werd georganiseerd en waarbij werd opgeroepen om gedurende die maand zo weinig mogelijk plastic te verbruiken. Ook dit jaar kiezen heel wat mensen opnieuw voor een leven met minder plastic. Om je alvast warm te maken voor dit leuke initiatief, gaan we in dit artikel eerst dieper in op het probleem (wat is er eigenlijk mis met plastic?) en krijg je vervolgens enkele eenvoudige tips om zelf te minderen met plastic, zonder dat je je leven daarbij drastisch moet veranderen.

WAAROM IS PLASTIC EEN PROBLEEM? Eerst het slechte nieuws. Plastic is populair. De productie van plastic stijgt elk jaar met 8%. In vergelijking met de jaren ’50, waarin plastic voor het eerst op grote schaal werd geproduceerd en gebruikt, is het gebruik van plastic de voorbije twintig jaar exponentieel toegenomen.

Plastic is tegenwoordig overal. Het zit niet alleen in verpakkingen of gebruiksvoorwerpen, maar ook in kledij en verzorgingsproducten.

Plastic heeft als voordeel dat het voor veel toepassingen gebruikt kan worden en dat het lang meegaat. En dat is meteen ook het grootste nadeel: plastic is niet, of heel moeilijk, afbreekbaar.

Het duurt heel lang, honderden jaren om precies te zijn, vooraleer het begint af te breken. Plastic dat weggegooid wordt, blijft grotendeels op stortplaatsen liggen tot het daar wordt ‘opgeruimd’. Meestal wordt het plastic nadien verbrand (waarbij er giftige stoffen in de lucht terecht komen), of komt het op een of andere manier toch in de zee terecht. Terwijl het plastic opgeslagen ligt op stortplaatsen, lekt het overigens ook al giftige stoffen in de grond.

Een aanzienlijk percentage van het plastic afval komt uiteindelijk in de zee terecht. >>>

GOOD STUFF /// 27

“Ongeveer de helft van de kleding wereldwijd wordt gemaakt van polyester - plastic dus. ” 3. Neem eens een kijkje in je badkamer. Het zal je verbazen hoeveel plastic je daar aantreft. Een eenvoudige manier om je badkamer alvast een beetje plasticvrijer te maken, is om je handzeep, douchegel en shampoo te vervangen door een zeepje in vaste vorm. Supergoods verkoopt bijvoorbeeld zowel gewone zepen als shampoo bars van het leuke merk Het Zeeplokaal. Laat je overigens niet ontmoedigen als zo’n shampoo bar niet meteen het gewenste effect heeft. Vaak heeft je haar een zekere gewenningsperiode nodig.

4. Een tip die niet alleen beter is voor de planeet, maar ook voor je gezicht: gebruik een echte gezichtsreiniger in plaats van wegwerp reinigingsdoekjes. Zelfs als die reiniger alsnog in plastic zit, bespaar je veel afval door niet elke avond een doekje weg te gooien.

5. Neem altijd en overal een extra tasje mee. Dat hoeft niet zo’n katoenen tote bag te zijn, er bestaan ook kleine, WAT KAN JE ZELF DOEN AAN DE PLASTIC opvouwbare tasjes die amper plaats innemen in je handtas.

VERVUILING? Als je dan onverwacht toch een winkel binnenloopt of op het laatste moment boodschappen moet doen, kan je vriendelijk Dat was alvast het slechte nieuws, nu het goede: er zijn een het plastic tasje van de winkel weigeren. hoop dingen die je als consument kan doen om minder plastic te verbruiken. Hoewel structurele maatregelen 6. Investeer eenmalig in een herbruikbare waterfles of vanuit overheden veruit de meeste impact zullen koffiebeker. Ook in wegwerpkoffiebekers zit altijd een beetje hebben, kan je ook als individu een heleboel veranderen. plastic (de hoeveelheid kan variëren), zelfs als je denkt Sommige veranderingen vragen misschien wat tijd of dat de beker enkel uit papier bestaat. De waterflessen van aanpassingsvermogen, anderen kan je van vandaag op Dopper (verkrijgbaar bij Supergoods) zijn niet alleen heel morgen al toepassen. handig, ze zien er ook nog eens leuk uit. Complimenten gegarandeerd!

1. Over het algemeen geldt dat we zouden moeten proberen om zogenaamde ‘single-use plastics’ te AFVALVRIJ SHOPPEN vermijden. Dat zijn vormen van plastic die we eenmaal gebruiken en vervolgens meteen weggooien. Denk Ohne (Steendam 59 & Kon. Elisabethlaan 22, Gent) bijvoorbeeld aan rietjes, etensverpakkingen, plastic Kabas (Keizerstraat 17, Mechelen) bestek en bordjes, etc. Ongeveer de helft van het plastic dat geproduceerd wordt, is voor eenmalig gebruik en Ohne en Kabas zijn afvalarme winkels waar je terecht wordt onmiddellijk weggegooid. Als we allemaal zouden kan voor voeding, onderhoudsproducten en cosmetica. De proberen om deze ‘snelle plastics’ te vermijden, heeft dat winkels zijn niet alleen plasticvrij, de eigenaars hechten ook dus een enorme impact. veel belang aan biologische producten en korte keten. Voor wie niet aan eigen verpakkingen gedacht heeft, zijn er in de 2. Let op de kledij die je draagt en koopt. Niet alleen zal winkels ook zakjes en potjes te koop. kledij van natuurlijke materialen als biokatoen of tencel makkelijker afbreken als het eenmaal wordt weggegooid, Be o markt (Heilige-Geeststraat 30 in Gent, en Lange polyester kledingstukken scheiden in de wasmachine Leemstraat 252 Antwerpen) ook miljoenen microplastics af. Ongeveer de helft van de kleding wereldwijd wordt gemaakt van polyester Biologische basisvoeding aanbieden die voor iedereen plastic dus. De kledij bij Supergoods bestaat voor het betaalbaar en toegankelijk is. Uitgebreid versaanbod, overgrote deel uit natuurlijke materialen. Voor kledij van grotendeels plasticvrij. Je kan eigen verpakkingen gerecycleerd polyester of voor oude kleding van polyester meebrengen. kan je een Guppyfriend waszakje gebruiken (verkrijgbaar bij Supergoods). Deze waszak houdt de microplastics tegen en voorkomt dat ze in de oceanen belanden.

GOOD STUFF /// 28

MERKEN

THINKING MU UIT BARCELONA TEGEN SCHADELIJK MASSATOERISME Thinking Mu, een duurzaam kledingmerk uit Barcelona (én terug te vinden bij Supergoods), doopte hun zomercollectie ‘Don’t be that tourist’. Hiermee wil het merk aandacht besteden aan de negatieve invloeden van toerisme, zoals in Barcelona zelf: torenhoge huurprijzen voor locals, het verlies van het originele Spaanse karakter aan de commerciële, toeristische sector én de vervuiling die erbij komt kijken.

Tekst: Paulien Vermeulen, foto’s: Thinking Mu We willen allemaal verre, ongelooflijke reizen maken, maar er is een keerzijde aan de medaille. Toerisme heeft op vlak van milieu grote effecten, zoals emissies van vliegreizen, druk op kwetsbare ecosystemen én afval…

Massatoerisme is lang geen ecotoerisme! Sommige landen leven evenwel letterlijk van toerisme, dus volledig stoppen met reizen is ook niet de beste oplossing. Idealiter reis je dus bewust, met respect voor fauna en flora én voor de lokale bevolking.

Hoe kunnen we blijven reizen en de wereld zien, maar op een ecologisch verantwoorde manier? We geven jullie graag enkele tips.

We kunnen er niet omheen: moet je echt elk jaar een verre reis maken? In Europa, en zelfs vlakbij België, vind je ook wondermooie plekken. Landen als Frankrijk, Spanje,.. zijn gemakkelijk te bereiken en er is zoveel te beleven.

Eet en koop lokaal. Steun de lokale bevolking door in kleine, lokale restaurantjes te eten. Een McDonald’s vind je tenslotte ook vlakbij huis...

Reis je toch graag naar andere continenten? Probeer dan zo weinig mogelijk tussenstops te maken met het vliegtuig.

Via greentripper.org kan je, wanneer je dan toch een vliegtuigreis maakt, een donatie doen ter CO2-compensatie.

Op deze manier steun je een duurzaam project in een ontwikkelingsland.

Probeer eens iets anders dan het vliegtuig, waarom niet de trein? Hiernaast vind je alvast enkele routes die je perfect met de trein kan doen. Je bent misschien iets langer onderweg, maar je reist én duurzamer, én... wie weet wat voor mooie landschappen je ziet.

VLIEGTUIG VS. TREIN Een van de grote problemen is dat reizen met vliegtuig eindeloze mogelijkheden biedt en vaak heel betaalbaar is.

Dat komt onder meer omdat vliegtuigkerosine belastingvrij wordt verkocht, en omdat er geen BTW geheven wordt op internationale vliegtickets. Dat maakt vliegen heel aantrekkelijk in vergelijking met reizen met trein.

De schade van vliegen kan je al enigszins verminderen door steevast te kiezen voor rechtsreekse vluchten, en vooral de korte vluchten volledig bannen, zoals tussen Brussel en Amsterdam.

GOOD STUFF /// 29

>>> De trein is een perfecte slow travel optie, die je bovendien van stadscentrum naar stadscentrum brengt. Het is ook zeker een veel duurzamere keuze, en wellicht zelfs een avontuurlijkere. Een interrailticket is gegarandeerd een van de beste manieren om Europa te ontdekken.

Helaas is het vliegtransport de afgelopen jaren heel hard gegroeid en is het reizen met de trein eerder achteruit gegaan. Nachttreinen zijn bijvoorbeeld heel schaars geworden.

SUPERGOODS FANS REIZEN DUURZAAM Er zijn onder jullie heel wat specialisten ter zake. Via sociale media vroegen we tips rond ethisch en duurzaam reizen. Deze vonden we de leukste:

ROUTES VERGELIJKEN

Ga met de nachttrein naar Lissabon. Je wordt zalig in slaap gewiegd door de wiebelende trein en wordt ‘s morgens vroeg Brussel - Londen Vliegtuig: 1 uur - vanaf €37 wakker in een prachtig station in hartje Lissabon. (@mmmagalie). Deze tip werd trouwens onlangs getest en Trein: 3 uur - vanaf €49 goedkgekeurd door Olga, Supergoods Gent!

Brussel - Parijs Vliegtuig: 1u 18min - vanaf €62 Als je dan toch niet anders kan dan met het vliegtuig, boek Trein: 3u - vanaf €70 dan een Green Seat. Ter plaatse verken ik het liefst zoveel mogelijk te voet/fiets of met het lokaal vervoer (bus, trein, nachttrein,...) (@caroline.s89)

Vakantie moet niet altijd op exotische locaties zijn. Zo ben ik al enkele keren naar de champagnestreek in Frankrijk geweest. Met de auto (minder vervuilend dan het vliegtuig) en met de vrienden kamperen (ecologisch gezien beter dan op hotel). En dan lokaal de boeren afgaan om champagne te proeven! Superleuk en supergezellig, ook altijd goed weer, én je steunt ook nog eens de lokale economie ipv de multinationals! (@sprklinglife)

Brussel - Kopenhagen Vliegtuig: 1u20min - vanaf €30 Trein: 11uur - vanaf €79,80 Brussel - Berlijn Vliegtuig: 1u15min - vanaf €49 Trein: 6,5 uur - vanaf €78 Brussel - Zürich Vliegtuig: 1,5 uur - vanaf €109 Trein: 8,5 uur - €79,80

GOOD STUFF /// 30

DUURZAAM LEVEN?

COLUMN

Ik ben niet de persoon van goede voornemens. 1 Januari is voor mij gewoon de dag na 31 december en het begin van een paar maanden waarin ik het jaartal gegarandeerd fout schrijf. De voorbije jaren weigerde ik om een concrete belofte te maken aan mezelf bij de start van het nieuwe jaar, omdat ik niet geloof dat ik die langer zal volhouden dan wanneer ik ze neem op pakweg 24 juli. 2019 Werd daarin anders. Duurzaam leven is een thema dat intussen niet meer weg te slaan is uit onze omgeving. De aanhoudende klimaatmarsen zetten deze trend alleen kracht bij. Het zorgt voor een bewustwording rond wat we nu eigenlijk allemaal uitspoken op deze planeet en wat we achterlaten voor de volgende generaties. In oktober werd ik voor het eerst mama, dus dit laatste ligt me intussen ook nauwer aan het hart. Ik nam me uitzonderlijk voor om dit jaar meer bij stil te staan bij welke keuzes we maken in ons verbruik en om zo veel mogelijk plastic te mijden. Waarom niet?

Tekst: Inge Verhoeven, foto: iStockphoto In alle eerlijkheid: de realiteit slaat je snel in het gezicht. In de supermarkt constateer je plots dat je de herbruikbare zakjes bent vergeten. Of dat het voorbereide slaatje dat je het leven zo veel gemakkelijker maakt, volledig ingepakt zit in 3 plastieken bakjes. Of dat de tomaten die je zoekt niet los te koop zijn en die in het kartonnen bakje driemaal zo duur zijn. Toegegeven: als jonge, full-time werkende ouder is tijd niet je beste vriend. 3 Verschillende winkels bezoeken om een komkommer te vinden die niet in plasticfolie zit verpakt, is dus niet zo vanzelfsprekend.

Wees kritisch tegenover alles wat je over je dorpel sleurt: heb je dat extra paar schoenen écht nodig? En zo ja: investeer dan in een kwalitatief, veelzijdig paar eerder dan 10 goedkope exemplaren die je na een seizoen weer aan de deur zet. Schrijf je uit op alle nieuwsbrieven die je dingen willen verkopen die je niet nodig hebt. Vertrek vanuit je behoefte en wat je graag ziet.

COMBINEER MET WAT JE GRAAG DOET

Onder het motto: ‘wat je zelf doet, doe je beter’, of eerder: ‘No pain, no gain’, zeg je dan tegen jezelf, en het wat je zelf doet, heb je onder controle. Sta je graag in de schuldgevoel haalt je sneller in dan een cheetah zijn keuken? Waarom dan niet zelf je bouillon, confituur of prooi. Maar waarom moet een duurzamere levensstijl siroop maken? Dan spaar je een hoop verpakkingen uit en een verhaal zijn van ‘alles of niets’? Voor mij is een ben je zeker van je ingrediënten. Heb je groene vingers? Leg duurzamer leven opbouwen vergelijkbaar met werken dan je eigen moestuin aan– of bij gebrek aan ruimte, je eigen aan je conditie. Het voornemen om elke dag om 6u op te kruidentuintje, dat past op elke vensterbank. Ben je handig staan om voor je werk te gaan joggen houdt misschien een met naald en draad? Buiten zelf kleren maken, kan je ze week stand, maar mondt al snel uit in het stopzetten van al ook langer herstellen. En had je al gedacht aan het maken je loopactiviteiten. Met andere woorden: het mist volledig van wattenschijfjes uit oude handdoeken…? Ook zeep valt zijn doel. Hetzelfde geldt voor een aangepaste levensstijl. gemakkelijk te maken van zodra je het proces onder de knie Stel realistische doelen, focus eerst op het boeken van hebt. Zoek naar zaken die je leuk vindt om te doen, dan hou kleine successen die je kunnen motiveren. Ga bijvoorbeeld je het langer vol. een keer per week naar de versmarkt om verpakkingsvrije groenten te kopen. Of leg standaard herbruikbare zakjes LAAT JE INSPIREREN in je wagen en handtas. Neem je tijd om nieuwe producten uit te proberen waarvan je tevreden bent, denk maar Dankzij sociale media is het nu gemakkelijker dan ooit om aan een goed wasmiddel dat ook lief is voor het milieu. je te laten omringen door inspirerende voorbeelden. Volg Wanneer je duurzaamheid kan inbouwen in je dagelijkse mensen die bezig zijn met duurzaamheid voor tips, je hoeft routine, ben je zo vertrokken. De volgende tips hebben mij het warm water zelf niet uit te vinden. Ga je op citytrip alvast richting gegeven aan deze uitdaging en helpen jullie en hou je van winkelen? Zoek dan naar winkels die een hopelijk ook nog wat verder op weg. duurzaam merk verkopen dat je al kent, zoals bijvoorbeeld Veja. Op die plaatsen bieden ze vaak andere leuke en ZOEK NAAR ANKERPUNTEN duurzame spulletjes aan, en als je geluk hebt bevinden ze zich in een hele gelijkgezinde wijk.

Het heeft geen zin om plotsklaps alle producten en spullen die je op vandaag gebruikt uit het raam te gooien. Test WEES NIET TE STRENG stilaan duurzame producten en merken uit en laat ze je huidige assortiment druppelsgewijs vervangen. Wanneer Alle beetjes helpen en iedereen die hieraan meewerkt je van iets nieuws tevreden bent, kan je daar de volgende zet stappen in de goede richting. Hou er rekening mee keer gericht naar zoeken. Denk maar aan een leuk merk dat een duurzame levensstijl niet voor iedereen even van vegan schoenen. Op dat moment bespaart het je tijd en vanzelfsprekend is en reken anderen daar vooral niet te moeite en maak je een bewuste keuze. snel op af. Ik lees online discussies over het verschil tussen ‘milieu’ en ‘klimaat’ en hoe dom je wel bent wanneer je MINDER IS MEER de pretentie hebt om tips te geven terwijl die termen door elkaar gebruikt. Give each other a break, probeer op elkaar Tenzij we ons nageslacht willen opzadelen met een te bouwen in plaats van te bashen. hoopje verschroeide aarde, zullen we met zijn allen moeten minderen. De trend waarbij meisjes en jongens EN TENSLOTTE zelfingenomen al hun nieuwste aankopen uitspreiden op hun YouTube kanaal, mag wel eens op de korrel Deel je successen, en dat hoeft niet altijd via sociale media. worden genomen. En hoe trendy het ook is om volgens de Praat erover met andere doodnormale mensen zoals jij levenswijsheid van Marie Kondo al je overbodige spullen en ik. Misschien inspireer je jouw grootmoeder wel om weg te gooien die je ‘niet vervullen met een gelukzalig haar shoppingroutine volledig om te gooien. Of levert het gevoel’, het zou sterker zijn wanneer je al die rommel in de je wat eerlijke, haalbare tips op van je buurvrouw zonder eerste plaats nooit had gekocht. instagram fairy dust.

GOOD STUFF /// 31

BINNENKORT BIJ ONS: SKFK - TRANSPARANTIE BOVEN

MERKEN

Vol ongeduld tellen we af tot de nieuwe herfstcollectie van SKFK in onze winkelrekken ligt. SKFK zegt je niks? Dat kan best. Begin 2019 kortte Skunkfunk haar naam af naar deze krachtige lettercombinatie. Niet alleen de naam evolueerde, ook het merk werd wat volwassener. De nieuwe collectie ademt een urban chic style uit: functioneel, vrouwelijk en casual met een creatieve touch. Fans hoeven niet te panikeren, want de basis voor de ontwerpen is nog steeds dezelfde. We zien veel grafische en geometrische prints in de collectie. En gelukkig is ook de ambitieuze visie van het merk op duurzaamheid niet veranderd.

Tekst: Annick Grieten , foto’s: SKFK Duurzaamheid, dat is een waarde die volgens SKFK in alle activiteiten van een merk of bedrijf verweven moet zijn.

Het is dus niet zomaar een “groene” lijn van biologisch materiaal of het steunen van een goed doel. SKFK wil écht een positieve impact maken op de maatschappij en het milieu.

Eigenlijk is dat bijna onmogelijk, want de begrippen ‘fashion’ en ‘duurzaamheid’ spreken elkaar grondig tegen.

Maar SKFK houdt wel van een uitdaging. Zo is het merk Europese koploper wat duurzame innovatie betreft en dat loont. Sinds 2013 heeft het als eerste Spaanse merk een GOTS certificaat. In 2017 verdiende het als eerste Spaanse fashion producent ook het Fairtrade® label.

EEN ANDER TIJDPERK SKFK, toen nog Skunkfunk, ontstond in 1999. Een totaal ander tijdperk waar duurzame mode een onbekend begrip was. De eerste stuks waren simpele T-shirts van Europese stoffen, gemaakt door lokale naaisters. Al snel explodeerde het merk en de productie breidde stilaan uit. Over Spanje, Marokko, Turkije en uiteindelijk Hong Kong en China in 2003. De confrontatie met de rampzalige omstandigheden, zowel voor mens als milieu, in China was zo shockerend dat het merk besloot het roer om te gooien. Sindsdien is er al een hele weg afgelegd, maar er blijft natuurlijk ruimte voor verbetering.

EIGEN AFVAL EERST ‘Wij geloven dat we verantwoordelijk zijn voor het afval dat we gecreëerd hebben’. Vanuit die visie introduceerde SKFK in 2017 gerecycleerde materialen doorheen het gehele proces. Zo werkt het merk met gerecycleerd: - polyester (plastic flesjes worden gesmolten, gesponnen en geweven) - leer (kleine leren afvalstrookjes worden herbruikt) - garen (garen uit afgedragen kleding wordt opnieuw gesponnen) - katoen (afval van stoffen en afgedragen kleding) - katoenpapier Je leest het goed. Het modemerk maakt papier van katoen, een duurzamer alternatief voor gewoon, vervuilend papier. Daarbij worden drie soorten katoen gebruikt: de laatste 15% van de oogst die meestal op de grond achterblijft omdat de vezels te kort zijn, afval van het spinnen of stukken stof en tonnen gerecycleerd katoen van beddengoed uit bijvoorbeeld hotels. Dit heeft heel wat voordelen. Omdat de boeren meer katoen kunnen verkopen stijgt hun inkomen. De productie van katoenpapier heeft maar een zevende water nodig ten opzichte van traditioneel papier en bovendien vermindert de ontbossing.

NIET TEVREDEN? BRENG TERUG! SKFK wil haar netwerk gebruiken om zoveel mogelijk van haar kleding op te halen en op verschillende manieren een tweede leven te geven. Zo is er bijvoorbeeld een verhuurservice, waarmee het merk nodeloos consumeren probeert tegen te gaan.

Regelmatig worden er ook swapping events georganiseerd.

Door kapotte kleding en accessoires in-house te repareren verlengt SKFK het leven van die stukken en vermijdt ze afval. >>> GOOD STUFF /// 32

>>> In de verschillende winkels kan je dan ook je kapotte kleding binnenbrengen. In de flagship store in Bilbao zijn er zelfs workshops om je items zelf te repareren of te personaliseren. Wat je niet meer draagt laat je in de winkel achter. In samenwerking met Koopera recycleert SKFK deze ingezamelde kleding. Door een complex proces worden kledingstukken gescheiden per vezel, versnipperd en opnieuw gesponnen tot garen en stof. Ook initiatieven als Anuscas Family, Upcycling BCN en Virginia Rondeel geven een tweede kans aan niet-repareerbare kleding door ze te upcyclen.

VEZELS MET LIEFDE GEKOZEN Daarnaast zet SKFK in op het gebruik van low-impact vezels en Fairtrade® katoen, dat zowel lief is voor je huid als voor de leveranciers en de planeet.

In 2017 bestond 92% van haar kledingcollectie en 68% van de accessoires uit milieuvriendelijke alternatieven. Zo worden de volgende vezels gebruikt: - linnen (een slijtvast en zacht materiaal van een snelgroeiende plant) - lyocell (vezels uit eucalyptus cellulose) - ramie (een sterke, glanzende vezel, ook wel Chinees linnen genoemd) - hennep (een sterke, slijtvaste vezel van een snelgroeiende plant) - biologisch katoen (zonder pesticiden, synthetische meststoffen of genetisch gemanipuleerde zaadjes) Op dit moment wordt nog steeds 98% van het katoen ter wereld geproduceerd met schadelijke chemicaliën, ten koste van het land en de boeren die er mee werken.

SKFK besloot dat het daar geen deel van uit wilde maken en koos resoluut voor biokatoen. Daarnaast koopt SKFK haar katoen voor een eerlijke prijs een jaar op voorhand bij Chetna Coalition, een coöperatief van kleine boeren in India. Deze samenwerking op lange termijn verlaagt de economische druk op 35.000 boeren. De groei van de coöperatie overtuigt meer en meer boeren om naar een biologische productie over te schakelen. Daarom pronkt SKFK sinds twee jaar met het Fairtrade® label voor haar katoen.

VAN CO2 NAAR ZERO AIR POLICY Ook packaging en transport hebben heel wat impact. SKFK gebruikt enkel ecologische verpakkingen en tags. Zakken zijn biologisch afbreekbaar, papier wordt gerecycleerd of uit duurzame bron geproduceerd en de kartonnen dozen van leveringen worden herbruikt.

Voor bestellingen maakt het merk gebruik van de UPS carbon neutral service - waarbij UPS de gevolgen van de zending voor het klimaat compenseert - en Repack®, de herbruikbare enveloppen waar Supergoods ook mee werkt. SKFK heeft ook al jaren een zero air transport policy: al het vervoer gebeurt via boten en vrachtwagens over korte afstand.

Het SKFK hoofdkwartier en alle winkels in Spanje draaien 100% op hernieuwbare energie. Allemaal om de CO2 uitstoot zoveel mogelijk te reduceren. Dit jaar werd ook de Berrizan Foundation gelanceerd, die als doel heeft om het inheemse bos in het Baskenland te herplanten, waar industriële dennen- en eucalyptusplantages de oorspronkelijke flora bedreigen. En biodiversiteit gaat hand in hand met CO2 compensatie.

SKFK IS RADICAAL TRANSPARANT Naast het gebruik van duurzame materialen, gaat SKFK prat op het reduceren én meten van de impact van elke stap. Want transparantie is belangrijk om een geïnformeerde keuze te maken. Dus ontwikkelde het merk een tool waarop je kan zien wat de CO2 uitstoot van haar productie is, op elk moment in het proces: de Carbon Footprint application. Daarnaast wil SKFK de uitstoot van Scope 1 en 2 reduceren met 37% tegen 2025 ten opzichte van 2017 en de Scope 3 uitstoot met 15% tegen 2025.

Ambitieus dus.

Zeiden we al dat SKFK van een uitdaging houdt? Wie deze doelstellingen eens onder de loep wil nemen, kan alle details bekijken in het Carbon Footprint Report and Science Based Target Report.

“Onze koopgewoonten kunnen de wereld veranderen” - oprichter Mikel Feijoo Elzo Het motto van SKFK is niet voor niets ‘Wear what you are’. Kleed je zoals je bent en versterk je identiteit, terwijl je voor je omgeving zorgt. Het merk legt de verantwoordelijkheid ook voor een deel bij jou, de consument. Het moedigt je aan om stil te staan bij de impact van je koopkracht. Stel jezelf, voordat je kleding van een bepaald merk koopt, deze drie vragen: Is dit merk bewust bezig met z’n werknemers, leveranciers en impact? Gebruikt dit merk low-impact en duurzame vezels? Heeft dit merk de juiste certificaten?

Daarnaast geeft SKFK je zeven tips om beter te kopen, te recycleren en voor je kleding te zorgen: 1. voordat je iets koopt: vraag je af of je het écht nodig hebt 2. vermijd onnodige verpakkingen 3. koop re- of upcycled 4. was wanneer mogelijk in koud water 5. was alleen indien echt nodig en beperk het aantal chemicaliën dat je gebruikt 6. vergeet de droogkast, lucht is toch goedkoper 7. gooi niets weg: repareer, doneer of wissel onderling GOOD GOODSTUFF STUFF/// ///26 33

GOOD STUFF /// 34

KOM SHOPPEN BIJ ONS! SUPERGOODS MECHELEN /// Onze-Lieve-Vrouwestraat 116 /// Open ma-za 10-18u.

Supergoods Mechelen verkoopt al fair fashion sinds 2012. De duurzame modewinkel in Mechelen vind je aan de Vijfhoek, aan het begin van de Onze-Lieve-Vrouwestraat - op een boogscheut van het station. Bij Supergoods vind je de beste duurzame merken, heel wat denims, collecties voor vrouwen en heren, en het Supergoods CSMTCS gamma: huid- en haarverzorgingsproducten, en make-up - en dat allemaal natuurlijk! Er zijn ook heel wat workshops.

SUPERGOODS GENT /// Brabantdam 56 B /// Open ma 11-18u, di-za 10-18u.

Sinds 2016 is er ook een mooie Supergoods winkel in Gent, op de Brabantdam. Olga en haar team helpen de klanten met de glimlach in een voormalige kunstgalerij. Net zoals in Mechelen vind je ook hier een breed gamma van de hipste eco+faire mode, verzorgingsproducten, cadeaus en accessoires. Ook bij Supergoods Gent kan je deelnemen aan leuke evenementen en workshops rond bv. duurzame verzorging.

SUPERGOODS ANTWERPEN /// Vanaf 1 augustus /// Locatie TBC SUPERGOODS WEBSHOP /// Supergoods.be /// gratis levering in Benelux vanaf â‚Ź149 We sturen je je pakket in een herbruikbare RePack-verpakking. Wat moet je doen om de verpakking te retourneren?

Drop hem in de dichtstbijzijnde postbus en wacht op je beloning. www.supergoods.be @supergoodsstore info@supergoods.be

Verantwoordelijke uitgever: Tonny Van Bavel Supergoods BVBA Onze-Lieve-Vrouwestraat 116 B-2800 MECHELEN

Hoofdredacteur: Anne Hilden Fotografie: Sandy Croes Modellen: Lily Roberts, Michel DucatĂŠ Make-up en hairstyling: Von Winckelmann

S U P E R g o o d s eco + fair fashion