EEN UITGAVE VAN 14 BIBLIOTHEKEN NOORDRAND (VLAAMS-BRABANT) EN LINC VZW
HET SLECHTSTE NIEUWS EEN DUIDELIJKE BLIK OP HET MEEST MISLEIDENDE NIEUWS
D A B M E W Z R E M O Z E Z DE ! IB B E D N A V K A D T E OP H De bib ziet haar bezoekersaantallen in de zomer steeds drastisch dalen. Natuurlijk zijn veel leners dan op reis in het buitenland, maar er is meer aan de hand. Leners en bibmedewerkers klagen over de hoge temperaturen. De boeken slaan de warmte van de zon op en creëren een tropisch microklimaat in de bib. Vooral de meer erotisch getinte boeken houden de warmte heel goed vast en enkele leners verbrandden hun vingers al aan die hete boekjes. - VAN ONZE REGIONALE MEDEWERKSTER NOON CENS Een oplossing om de warmte tijdens de zomermaanden te bestrijden, was dus dringend nodig. De schepen van bibliotheek licht toe: “We bestudeerden verschillende voorbeelden uit het buitenland. Sommige bibliotheken weren alle zonlicht door de ramen aan de buitenkant te voorzien van luiken of luifels. Er zijn bibliotheken die zo ver gaan dat ze zelfs een hele extra muur optrekken rond het gebouw.
Een andere optie is om de boeken iedere morgen te koelen via een verfrissend bad. Wij kozen voor een zwembad op het dak van de bib zodat inwoners en bibmedewerkers ook zullen kunnen genieten van een verfrissende duik.” In de zomer van 2020 zal het zwembad toegankelijk zijn tijdens de openingsuren voor inwoners die lid zijn van de bib.
ARCHEOLOGISCH ONDERZOEK OP DE SITE VAN ONZE BIB BRACHT NIEUWE DOCUMENTEN NAAR BOVEN. EN JE ZAL HET NIET GELOVEN! OOK IN DE MIDDELEEUWEN WERD ER GELEZEN!
Afbeelding van Michal Jarmoluk via Pixabay
Afbeelding van Benjamin De Moor
Amateurarcheologen verrichtten opgravingen op de site van de oude bib en hebben daar een archeologische laag met artefacten aangetroffen die kunnen gedateerd worden rond 1400-1450. - VAN ONZE REGIONALE MEDEWERKER RIDY KUUL De lokale archeologische vereniging vond op de site houten en metalen fragmenten, waarmee gedeeltelijk een bibliotheekrek gereconstrueerd kon worden. Koolstofdatering van houtsplinters in het lab van de Vrije Universiteit van Brussel (VUB) toonde aan dat de artefacten dateren uit 14001450. Het hout komt van zeldzame boomsoorten die enkel in Polen en delen van Roemenië voorkomen. Verder vonden de onderzoekers een
handgeschreven Oudnederlands document. Vrij vertaald vertelt het dat schriftgeleerden vaststellen dat de leesvaardigheid van kinderen en jongeren erop achteruit is gegaan de laatste jaren. Daarom zullen in het scriptorium van de bibliotheek nieuwe lesplannen worden toegelicht op 6 september 1443. Het document is ondertekend door bibliothecaris Ludwina van Havsbourger.
HET SLECHTSTE NIEUWS
MET DEZE TRUC VOORKOM JE DAT FACEBOOK AL JE GESPREKKEN AFLUISTERT Je herkent het gevoel vast: je bent aan het praten over coole schoenen van Nike en even later verschijnt er op Facebook een advertentie van Nike. En dat terwijl je er alleen over hebt gepraat. Hoe komt dat? - DOOR MEREL LUISTERVINK
Je kunt jezelf onzichtbaar maken voor anderen op Facebook. Dat betekent echter niet dat je ook onzichtbaar bent voor Facebook zelf. Sterker nog, het medium houdt alles wat je erop doet bij. Het wordt erger. Facebook luistert namelijk met allerlei zaken via je microfoon mee. Dat geeft het bedrijf zelfs toe. Via jouw microfoon kan het medium bijvoorbeeld mee luisteren naar je gesprekken. Dat zou het medium doen om jou te helpen, of zo zeggen ze. Zo lanceerden ze in 2014 de audio-herkenning om jou te helpen, maar eigenlijk gebruiken ze dit om achtergrondgeluid op te nemen en zo te weten welke film of muziek je aan het kijken of luisteren bent. Facebook luistert enkel mee naar zaken die aan Facebook zijn gerelateerd of dat zeggen ze in ieder geval. No, thanks? Zo steek je een stokje voor de helpende hand van Facebook!
DE GOUDEN TIP Ga naar je instellingen, zoek naar Facebook en klik dan weer op ‘instellingen’. Zo kun je de geheime microfoon uitzetten. Al denk je dat je geen microfoon hebt, die heb je waarschijnlijk dus wel aanstaan. De Amerikaanse professor Kelli Buns weet er het fijne van: “Facebook lijkt verzamelde audio niet alleen te gebruiken om gebruikers te helpen, maar ook om mee te luisteren naar gevoerde discussies om vervolgens relevante advertenties te plaatsen”. Het meeluisteren gebeurt al sinds 2014, brrr. Beter laat dan nooit afkappen, toch? Bron: want.nl & libelle.nl
Foto: Thought Catalog
VLAAMSE REGERING RICHT POLITIEKE ZELFMOORDLIJN OP De Vlaamse regering investeert in de uitbouw van een Politieke Zelfmoordlijn: een callcenter waar politici die van plan zijn zichzelf in de voet te schieten naar kunnen bellen om hen op andere gedachten te brengen. - DOOR JAN-PIETER DE LEUGHENEIRE
2
Enkele weken voor Wouter Beke een politieke zelfmoordpoging ondernam door te besparen op de Zelfmoordlijn, kwam hij zelf nog op voor mentale weerbaarheid. Na twee politieke zelfmoordpogingen in minder dan één week tijd is de regering eindelijk wakker geschoten. “Eerst draait Wouter Beke de kraan toe van de Zelfmoordlijn, luttele weken nadat hij in de hoedanigheid van minister van Welzijn in het kader van Rode Neuzen Dag opkwam voor mentale weerbaarheid, vervolgens kondigt Gwendolyn Rutten (Open Vld) aan dat haar partij niet achter de besparing op partijdotaties en parlement staat die de regering-Jambon aan alle andere sectoren wel oplegt”, verklaart politicoloog Carl Devis. “Ik bedoel, dat is een liberale minister die er ernstig voor pleit om overal subsidies te schrappen, maar als het over haar eigen partijdotatie gaat is ze plots wel voorstander van een gulle overheid. Dat zijn toch ernstige signalen dat die personen ernaar verlangen om geen enkele rol meer te spelen. Zulke signalen moeten we serieus nemen”, vindt Devis.
LEEDVERMAAK Ook minister-president Jambon (N-VA) is zich bewust van de ernst van de situatie. “Vroeger keken we in onze partij met enig leedvermaak naar politieke zelfmoorden in andere partijen. Maar het is altijd anders als het in je onmiddellijke omgeving gebeurt. Ik heb onze minister van Welzijn dan ook gevraagd om geld vrij te maken voor de oprichting van een Politieke Zelfmoordlijn, uiteraard zodra ie zich klaar voelt om nog eens een moedige beslissing te nemen. Als we niet ingrijpen, dreig ik binnenkort immers zonder ploeg te zitten.” Politici die na dit artikel met vragen zitten, kunnen terecht op politiekezelfmoordlijn.be Bron: deraaskalderij.be
AUSTRALISCHE APOCALYPS: NASA GEEFT INDRUKWEKKENDE SATELLIETBEELDEN VRIJ VAN AUSTRALISCHE BOSBRANDEN. Een verschrikkelijke foto van de Australische bosbranden genomen vanuit het internationaal ruimtestation (ISS). Ongelofelijk. - DOOR HENK OOSTERVUUR De satellietbeelden zijn gisteren genomen. Ze tonen de catastrofale vuurhaarden die de regio teisteren en de grote, dikke rookpluimen die ermee gepaard gaan. De
Afbeelding: Anthony Hearsey
foto’s tonen de schaal en de kracht van de branden, die gisteren door windstoten en extreme hitte nog feller en verwoestender werden.
CONTROVERSE OVER NIEUWSTE AANWINST VAN SAFARIPARK: “EEN ZEBRA IS GEEN RELIGIEUS SYMBOOL” Het Safaripark van het Nederlandse Noord-Brabant verwelkomt dit jaar wel een heel speciale gast. Het park is al in het bezit van een hele kudde zebra’s, maar geen van hen heeft zo´n opvallend lijnenspel als dit exemplaar. De aankoop van dit bijzondere dier krijgt echter veel kritiek van de Joodse gemeenschap. - DOOR BERT STRIJPSMA Het Simon Wiesenthal Center, een Joodse organisatie met hoofdzetel in de VS, wijst naar de controverse rond het dier in zijn vorige verblijfplaats. De Amerikaanse dierentuin Zootopia besloot afscheid te nemen van de zebra nadat zijn verblijf met antisemitische teksten
was beklad. De directie van het safaripark voorspelt dat de problematiek in Zootopia zich niet zal herhalen bij hen. Het politieke klimaat in Nederland is heel anders en er is een heel grote kudde zebra´s in het verblijf, waardoor het beest veel minder zal opvallen.
Foto: bangitout.com
3
HET SLECHTSTE NIEUWS
DEZE BRIL REDT LEVENS Foto: Victor Freitas
Foto: Lewis Parson & Bud Helison
Deze bril helpt iedereen die kleurenblind is om opnieuw kleur te zien. De resultaten zijn onwaarschijnlijk. De bril brengt niet alleen terug kleur in de wereld van deze mensen, maar redt ook levens. Veel mensen die kleurenblind zijn, hebben immers moeite met het inschatten van stoplichten en dat leidt regelmatig tot verkeersongevallen. - DOOR BERLINDE GRUUNE Een aantal virale filmpjes op sociale media kondigden deze nieuwe innovatie op de brillenmarkt al aan. Bejaarde mannen die in tranen uitbarsten bij het opzetten van de bril en voor het eerst in hun leven kleur zien. Nepnieuws, hoor ik u denken? Blijkbaar niet.
4
Hoe werkt het? Bij het normaal identificeren van kleuren komt er licht binnen in het oog. Dat activeert de drie fotopigmenten die gevoelig zijn voor verschillende delen van het zichtbare kleurenspectrum (blauw, groen en rood). In een normaal oog overlappen de groene en de rode fotopigmenten. Voor mensen die last hebben van kleurenblindheid is die overlapping meer uitgesproken, waardoor verschillende tinten niet of heel moeilijk van elkaar te onderscheiden zijn. De absorptie van licht in de juiste verhouding door de drie fotopigmenten in het oog is van cruciaal belang voor kleurperceptie. Dat is waar de technologie ingrijpt. Door een gepatenteerde technologie worden lichtdeeltjes verwijderd en zo kunnen mensen met kleurenblindheid, groen en rood beter uit elkaar houden.
BEWEZEN: SPORTEN MAAKT JE MINDER AARDIG! Sporten is natuurlijk supergoed voor je, je blijft fit en het is gezond! Maar wat blijkt? Van te veel sporten word je onaardig! - DOOR MARA THON Dit blijkt uit een onderzoek van het University College London: sporten is supergoed voor je, maar té veel sporten weer niet. Te veel sporten tast niet alleen je lichaam aan, maar ook je hersenen! De onderzoekers van het University College London hebben een groep mannelijke atleten onderzocht. Bastien Blain, auteur van de studie legt uit: ‘Wat we ontdekt hebben, is dat er een intellectuele component bij het sporten betrokken is en dat die een eindig vermogen heeft. Je kunt die niet voor altijd gebruiken.’
Te veel sporten kan dus je hersenen aantasten. Door het vele sporten gebruik je het ene deel van je hersenen, waardoor het andere deel minder gebruikt wordt. Dat zorgt ervoor dat je na het sporten onaardig reageert op mensen. Je hersenen kunnen dus opbranden tijdens het sporten. Een deel van je hersenen kan dan veel minder actief zijn, waardoor je na het sporten impulsiever handelt en onaardig reageert op anderen. Bron: 100pmagazine.nl
RECHTZETTING: Er komt geen zwembad op het dak van de bib.
Het gaat hier om een satirisch bericht, geschreven door een bibmedewerker. Boeken kunnen geen warmte opslaan en creëren geen micro klimaat in de bib. Boeken een bad met water geven kan al helemaal niet; dat zou onherstelbare schade aanrichten. En er komt geen zwembad op het dak van de bib. Dit heeft een bibmedewerker volledig verzonnen. Waarom? Misschien heb je al de affiche gezien in de gemeente… “Bib krijgt zwembad op dak. Echt of nep? Laat je niet misleiden!” De 14 bibliotheken van Noordrand organiseren een project rond desinformatie en dit bericht maakt deel uit van de ludieke promocampagne.
RECHTZETTING: Geen archeologisch onderzoek gebeurd naar de oude (middeleeuwse) bibliotheek.
Het gaat hier om een satirisch bericht, geschreven door een bibmedewerker. In de middeleeuwen werd gelezen, maar enkel door een selecte groep van geleerde personen. Er is geen archeologisch onderzoek verricht naar de oude bibliotheek; openbare bibliotheken bestonden namelijk nog niet in de middeleeuwen. Er werden dus ook geen artefacten en documenten gevonden; dit is volledig verzonnen. Het bericht is pure satire en gepubliceerd naar aanleiding van de campagne tegen desinformatie van de openbare bibliotheken in de Noordrand (Vlaams-Brabant).
RECHTZETTING: Facebook luistert u toch niet af.
De factcheckers bij factcheck.vlaanderen stelden vast dat Facebook uw gesprekken niet afluistert. Ze gebruiken de microfoon-functie wel om hun spraakherkenning te verbeteren, net als Apple en Google.
RECHTZETTING: Er bestaat geen Politieke Zelfmoordlijn
Na een eigen factcheck bleek de bron van dit bericht al snel een satirische website te betreffen. De heren van de Raaskalderij nemen regelmatig de berichtgeving over onze maatschappij op de hak. Zo reageerde het bericht over de Politiek Zelfmoordlijn op het feit dat Wouter Beke de subsidies voor de zelfmoordlijn gaat terugschroeven. Door Warre Heit
RECHTZETTING: Er bestaat geen zebra met strepen in de vorm van een Menora
Na een factcheck van snopes.com bleek de foto van de zebra getrukeerd te zijn. Het betreft een afbeelding die terug te vinden is op iStock, een database voor stock-afbeeldingen. De rest van het artikel blijkt volledig verzonnen te zijn. Zo blijkt er ook geen Amerikaanse dierentuin te bestaan die Zootopia heet. Er is wel een safaripark in de Nederlandse provincie Noord-Brabant. Door Warren Heit Lees de volledige factcheck op snopes.com
RECHTZETTING: Er is geen bril die kleurenblinden kleuren laat zien
De factcheckers van factcheck.vlaanderen laten weten dat er geen bril bestaat die kleurenblinden kleur laat zien. Er bestaan wel brillen die het contrast verhogen, wat kleurenblinden wel kan helpen. Door Warren Heit Lees de volledige factcheck op factcheck.vlaanderen
Door Warre Heit Lees de volledige factcheck op factcheck.vlaanderen
RECHTZETTING: Satellietbeeld van Australische bosbranden is een visualisatie.
Dankzij de factcheckers bij snopes.com merkte deze krant op dat de satellietfoto van Australië geen foto is van de NASA. Het is een visualisatie van alle grote brandhaarden die hebben gewoed gedurende één maand op één enkel beeld. Dat betekent dat het een soort grafiek is, die alle grootste brandhaarden op één beeld toont tussen 5 december 2019 en 5 januari 2020. In realiteit is de vlammenzee niet overal en op hetzelfde moment zo fel aan het branden.
RECHTZETTING: Sport maakt je niet minder vriendelijk
Na een factcheck van nieuwscheckers.nl bleek dat journalisten het onderzoek hier verkeerd hebben geïnterpreteerd. Er wordt enkel gesproken over het feit dat de sporters meer impulsieve beslissingen nemen, niet dat ze onaardig worden. En dat implusief reageren is enkel aangetoond voor één specifieke situatie: wanneer zij voor de keuze worden gesteld tussen het onmiddellijk ontvangen van geld of het ontvangen van meer geld, maar op een later moment, kiezen sporters voor het snel ontvangen van minder geld. Door Femke van Amerongen en Simone van der Lee Lees de volledige factcheck op nieuwscheckers.nl
Door Warre Heit Lees de volledige factcheck op snopes.com
5
HET SLECHTSTE NIEUWS
NEP OF ECHT? LAAT JE NIET MISLEIDEN! Op de plaats waar je deze krant vond loopt waarschijnlijk ook een interactieve tentoonstelling die je laat ervaren hoe cijfers, beelden en woorden kunnen misleiden. De tentoonstelling gemist? Of zelf een keer boeken? Neem contact op met iemand van www.linc-vzw.be.
DOEN: NEEM DEEL AAN ONZE FANTASTISCHE FAKE NEWS QUIZ Dit is de beste quiz ooit!* (*met deze titel) Onze 10 tips om Fake News te ontmaskeren geloof je nooit!
WIN
EEN HELE ZOMER LAN G GRATIS TOEGANG T O HET DAKZW T EMBAD
FACTCHECKEN WAS NOG NOOIT ZO MAKKELIJK! Zoek, vind en lees nieuwsartikels online via krantenarchief.bibliotheek.be! Via het digitale krantenarchief van de bib krijg je snel én gratis toegang tot artikelen uit verschillende Belgische kranten en tijdschriften. Surf naar krantenarchief.bibliotheek. be, geef een zoekterm in en vind artikels over een onderwerp gerangschikt van meest recent naar ouder. In de bib is het krantenarchief beschikbaar op de computers en/of tablets van de bib, zonder dat je hoeft aan te melden. Buiten de muren van de bib heb je als lener toegang via je ‘Mijn Bibliotheek’-account.
6
Doe de online test! Altijd al willen weten of je een kritische karper of eerder een goedgelovige guppie bent? Test het online via de quiz op www.aprilvissers.be Liever een echte quiz? Check bij de mensen die je deze krant gaven of ze ook een fake news zaal quiz organiseren. Wil je graag zelf de quiz boeken of organiseren? Neem dan contact op met LINC vzw [alle contactgegevens: www.linc-vzw.be]
NEP OF ECHT? 5 TIPS OM MISLEIDEND NIEUWS TE ONTMASKEREN LET OP TAALFOUTEN EN SLORDIGHEDEN Taal- en typfouten zijn vaak een eerste signaal dat een artikel niet betrouwbaar is. Ook het gebruik van HOOFDLETTERS, uitroeptekens !!! en slordigheden in de lay-out zijn duidelijke signalen dat er iets niet klopt.
IS DE TITEL NEUTRAAL? Wees voorzichtig met sensationele titels die erg op je gevoel spelen en niet neutraal aanvoelen.
IS DE BRON BETROUWBAAR? Wie schreef het artikel? Wie deelde het artikel? En waarom? Zoek de auteur op. Bestaat deze persoon wel? En hoe zien zijn andere artikels eruit? Lees bij websites zeker ook de ‘over ons’-pagina.
STAAT HET ARTIKEL OOK OP ANDERE MEDIA? Dubbelcheck! Kijk of een bericht ook op andere (betrouwbare) media opduikt.
VERTROUW JE BUIKGEVOEL! Voelt iets fout aan, maar weet je niet meteen wat? Durf te twijfelen. Vaak bestaat nepnieuws uit halve waarheden die zo goed verpakt zijn dat het heel moeilijk te controleren valt.
Deze factcheckers kijken het na voor jou: www.factcheck.vlaanderen www.nieuwscheckers.nl www.snopes.com Nog meer tips & tricks om desinformatie te ontmaskeren? www.aprilvissers.be www.slechtnieuws.nl
COLOFON Verantwoordelijke uitgever: 14 bibliotheken Noordrand (Vlaams-Brabant) en LINC vzw Grafische en beeldredactie: Josworld Ombudsvrouw: bib@wemmel.be of info@linc-vzw.be Abonnementen: voor meer desinformatie kan u zich wenden tot sociale media en online propaganda en satire. Met de steun van de Vlaamse Overheid, Departement Cultuur, Jeugd en Media
7
LEESVOER VOOR FACTCHECKERS
Een lang-niet-volledige maar ongelooflijk boeiende boekenlijst die je op weg helpt om kritischer met nieuws om te gaan
Het best verkochte boek ooit* (*Met deze titel) Sanne Blauw
Feitenkennis Hans Rosling
Het einde van de waarheid Michiko Kakutani
Fake! Annemarie Bon
Ondraaglijke Lichtheid Ilja Leonard Pfeijffer
The Game Alessandra Baricco
8