ANKARA ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
ÇOCUK, SUÇ VE BASIN: SUÇ HABERLERİNİN İÇERİK ANALİZİ
Gürdoğan DOĞRUL
ADLİ PSİKOLOJİ ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS TEZİ
DANIŞMAN Doç. Dr. Gülsen ERDEN
2004 – Ankara
ii
ÖNSÖZ
Bu araştırmada, toplumsal bir sorun olan “çocuk suçluluğu” ve “çocuğa karşı suç” olayları ve basına yansıması ele alınmış, sorunun çözümünde ve ülkemizde ideal bir çocuk adalet sistemi oluşturmamızda faydalı olabileceği düşünülen öneriler getirilmiştir. Araştırmamda bana her türlü desteği veren sayın hocalarım Prof.Dr.Sema KANER,
Prof.Dr.Selim
Prof.Dr.Engin
TUNCER,
HOVARDAOĞLU, Doç.Dr.Ülgen
Prof.Dr.Sevda
OKYAYUZ
ve
ULUĞTEKİN,
Psikolog
SİPAHİOĞLU’na Değerli danışmanım ve hocam Doç.Dr.Gülsen ERDEN’e, İsimlerini tek tek sayamadığım değerli komutanlarım ve silah arkadaşlarıma, Pek çok şeyi borçlu olduğum canım annem ve babama, ve sevgili eşime,
Teşekkürlerimi ve saygılarımı sunarım
Şeyma
iii
İÇİNDEKİLER Sayfa Kabul ve Onay
i
Önsöz
ii
İçindekiler
iii
Kısaltmalar
v
Çizelgeler
vi
1. GİRİŞ
1
1.1 Çocukları Korumaya Yönelik Yasal Düzenlemeler ve Sorunlar
7
1.2. Çocukların Suç İşlemesini ve Suça Maruz Kalmasını Önlemeye İlişkin Sorunlar
9
1.3. Yargılanma Sürecine İlişkin Düzenlemelere Bağlı Sorunlar
10
1.4. Yargı ve İnfaz Süreci Sonrasına İlişkin Sorunlar
11
1.5. Basının Çocuk Suçuna ve Çocuğa Karşı Suça Yaklaşımı ve İlgili Sorunlar
12
1.6. Kuramsal Açıklamalar ve İlgili Araştırmalar
15
1.6.1.Çocuğun Gelişimi ve Gereksinimleri
15
1.6.2.Çocuk Suçluluğu ve Nedenleri
20
1.6.3.Eğitim ve Çocuk Suçluluğu
23
1.6.4.Türkiye’de Çocuk Adalet Sistemi ve Mevzuatta Çocukluk
26
1.6.5.Çocuk Suçluluğunun Kovuşturulması
37
1.6.6.Jandarma ve Çocuk Suçluluğu
39
1.6.7. Amaç
45
1.6.8. Önem
48
1.6.9.Varsayımlar
51
1.6.10. Sınırlılıklar
51
1.6.11. Tanımlar
51
iv
2. YÖNTEM
52
2.6.Araştırmanın Modeli
52
2.7.Evren ve Örneklem
52
2.8.Verilerin Toplanması
53
2.9.Uygulama
58
2.10.Verilerin İşlenmesi
58
3. BULGULAR
59
4. TARTIŞMA
102
5. SONUÇLAR
114
ÖZET
115
SUMMARY
116
ÖNERİLER
117
KAYNAKLAR
122
EKLER EK-1
130
EK-2
134
v
KISALTMALAR
BM
Birleşmiş Milletler
CMUH
Ceza Muhakemeleri Usul Hukuku
ÇMK
Çocuk Mahkemelerinin Kuruluşu Görev ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun
ÇSÖM
Jandarma Çocuk Suçlarını Önleme Merkezi
DDK
Devlet Denetleme Kurulu
JANÇOM
Jandarma Çocuk Merkezleri
PVSK
Polis Vazife ve Selâhiyet Kanunu
SHÇEK
Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurulu
SİR
Sosyal İnceleme Raporu
TCK
Türk Ceza Kanunu