Ortaöğretim öğrencilerinin sinav başarisi için etkili sinav teknikleri by BİLGEM BİLİMSEL GELİŞİM ÖZEL EĞİTİM MERKEZİ

XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz 2004 İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya

ORTAÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN SINAV BAŞARISI İÇİN ETKİLİ SINAV TEKNİKLERİ UYGULAYABİLME BECERİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Dr. Nadir Çeliköz GÜTEF Eğitim Bilimleri Bölümü ncelikoz@gazi.edu.tr

Dr. Yavuz Erişen GÜTEF Eğitim Bilimleri Bölümü erisen@gazi.edu.tr

ÖZET Bu araştırmada, ortaöğretim öğrencilerinin sınavlarda başarılı olabilmek için etkili sınav teknikleri uygulayabilme becerileri değerlendirilmektedir. Genel tarama modelinin kullanıldığı araştırmada Ankara ili merkez ilçelerinde bulunan genel lise ve mesleki-teknik liselerde öğrenim gören toplam 354 öğrenciye sınav uygulama teknikleri ölçeği uygulanmıştır. Veri toplama aracı olarak; (1) sınav öncesi, (2) sınav esnası ve (3) sınav sonundaki teknikleri içeren ve 40 maddeden oluşan 5’li Likert tipi bir ölçek kullanılmıştır. Ölçeğin 3 faktöre yönelik toplam variyansı açıklama oranı .68 ve Cronbach Alfa Güvenirlik Katsayısı .95'dir. Araştırmada öğrencilerin sınav uygulama tekniklerine ilişkin becerileri cinsiyet, lise türü, sınıf ve okul başarısı değişkenleri açısından karşılaştırılmıştır. Elde edilen bulgular; (1) öğrencilerin etkili sınav tekniklerini uygulayabilme becerilerinde eksikliklerin bulunduğu, (2) eksikliklerin sınav esnasındaki tekniklerden çok, sınava hazırlık ve sınav sonundaki

tekniklerin kullanılmasında

belirginleştiği (3) kızların erkeklere oranla daha yeterli olduğu, (4) genel liselerin mesleki-teknik liselere oranla daha yeterli olduğu, (5) başarılı öğrencilerin etkili sınav tekniklerini kullanmada daha başarılı olduğu, (6) sınıf düzeyi farklılığının öğrencilerin becerilerinde fark oluşturmadığı, (7) sınav tekniklerinin öğrencilerin sınav başarılarını genellikle etkilediği ve (8) etkili sınav tekniklerinin okullarda yeterince kazandırılamadığı yönündedir. Anahtar Kelimeler: Sınav Becerileri, Etkili Sınav Teknikleri, Sınav Kaygısı EVALUATING THE SECONDARY EDUCATION STUDENTS’ SKILLS IN APPLYING EFFECTIVE EXAM TECHNIQUES FOR REACHING SUCCESS IN THE EXAMS

ABSTRACT This research evaluates secondary education students’ skills in applying effective exam techniques for reaching success in the exams. In the research, which is conducted using general scanning model, exam applying techiques scale is applied to 354 students at the general and technical high schools residing at the Ankara Centrum. Tool the collect data is a 40 item fivefold Likert type scale, consisting of (1) pre-exam, (2) during the exam and (3) at the end of the exam techniques. The scale’s total variance explaining ratio .68 and Cronbach alpha reliability coefficient according to the three factor are respectively .95. In the research, students skill are compared against the parameters; gender, high school type, class and school success. The results acquired at the end of the research are; (1) there are deficiencies in students’ skills in appliying effective exam techniques, (2) competency deficiencies are distinct mostly in the techniques that are applied before and after the exam, rather than the techniques applied during the exam, (3) girls are more competent than the boys, (4) general high school students are more competent than the technical high school students, (5) successful students are more competent in appliying effective techniques, (6) class level differences do not make difference on

students skills, (7) exam techniques usually effect the students success on the exams and the fact that (8) effective exam techniques are taught poorly in the schools. Key Words: Exam skills, Effective Exam Techniques, Exam Anxiety

Giriş Öğrencilerde hedeflerle tutarlı, istenilen davranış değişikliklerini gerçekleştirmeye çalışmak

davranışların gerçekleştirilme derecesini belirlemek, tüm eğitim ve öğretim kurumlarının temel sorumlulukları arasındadır. İstenilen niteliklerde davranış değişikliklerinin gerçekleşmesi uygulanan eğitimöğretim faaliyetlerinin başarısının, gerçekleşmemesi ya da yeterince gerçekleşmemesi de başarısızlığının bir göstergesi olarak kabul edilir. Bir eğitim programının başarı ya da başarısızlık derecesinin bilinmesi; öğrencilerin tanınmasına, programda başarıyı etkileyen faktörlerin ortaya çıkarılmasına, başarısızlık durumunda gerekli önlemlerin alınmasına, ileride uygulanacak programların daha etkili planlanmasına önemli katkılar sağlamaktadır. Bu katkıların sağlanabilmesi ise, hedeflerle tutarlı davranış değişikliklerinin ölçülmesi ve değerlendirilebilmesiyle mümkün olmaktadır.

Okullarda öğrenci başarısını ölçmek ve değerlendirmek amacıyla kullanılan yöntemlerin belki de en etkili olanı ve en çok kullanılanı sınavlardır. Sınav kavramı, ders programlarında öğrencilere kazandırılması planlanan davranışların ne ölçüde kazanıldığını saptamaya yarayan işlemler dizisi veya başarının ölçülmesi ve değerlendirilmesinde kullanılan bir ortam olarak tanımlanabilir. Sınavların öğrencilerin dersten geçer not alıp alamayacağı, bir üst sınıfa gidip gidemeyeceği, diploma alıp alamayacağı, sınavla öğrenci alan üst eğitim kurumlarına girmeye hak kazanıp kazanamayacağı gibi durumları belirleyici özellikleri yanında, öğretmenlere ve okullara başarı konusunda önemli bir geri bildirim sağlama özelliği bulunmaktadır. Ayrıca sınavlar, bir mesleğe girmek, meslekte ilerlemek vb. amaçlarla da kullanılmakta, dolayısıyla toplumun hemen her kesimini yakından ilgilendirmektedir. Başarılar ve geleceğe yönelik planlamalar genellikle sınavların sonuçlarına göre belirlenmektedir. Sınavlar toplumun her kesimi için her an karşılaşılabilecek bir ortamı oluşturmakla birlikte, özellikle öğrencilerin hayatlarında çok önemli ve sürekli bir role sahiptir. Ancak, öğrencilerin

sınav becerisindeki eksiklikler genellikle sınav

kaygısını da beraberinde getirebilmekte, bu durum ise onların akademik başarılarını ve dolayısıyla geleceklerini olumsuz etkileyebilmedir. Sınav kaygısı bireyin değerlendirilmesi söz konusu olan durumlarda görülen korkuyla karışık tedirginlik duygusu olup, sınav öncesinde ve sınav durumunda yaşanabilen ve her öğrenciyi farklı düzeyde etkileyen bir kaygı türü olarak değerlendirilmektedir. Sınavlardaki başarısızlık korkusunun ve yarattığı kaygının bireyleri çeşitli yönlerden etkilediği saptanmıştır. Başarısızlık korkusu ya da kaygı nedeniyle, öğrencinin kalp atışlarında artış, solunum güçlüğü, kaslarda gerilme, çeşitli ağrılar, ağız kuruması, ishal ve normal vücut fonksiyonlarında 2

bozulmalar, sinirlilik gibi fizyolojik problemler yanında kişiliğin hırpalanması, önceki başarısızlıkların sonraki başarıyı etkileme düşüncesi, başkalarının gözünde küçük düşme, başkalarıyla kıyaslanma, geleceğin mahvolması, intihar eğilimi ve intihar durumları; ders çalışmayı veya sınava girmeyi istememek ya da sınav sırasında soruları hemen cevaplandırıp ortamdan uzaklaşmaya çalışmak gibi davranışlar da ortaya çıkan tepkiler olarak belirtilmiştir (Sakarya, 1996; Baltaş 1997; Gürsoy, 1998; Keskin, 2001). Görüldüğü gibi başarısızlık korkusu ve kaygı öğrencileri bir çok yönden etkilemekte, sınav ve akademik başarılarına engel olabilecek onlarca faktörü bünyesinde barındırabilmektedir. Öğrencilerin sınav becerileri ve kaygı düzeyleri ile akademik başarıları arasındaki ilişki pek çok çalışmaya da konu olmuştur. Spielberg (1980), Orr (1984), Helmke (1988), Cengiz (1988), Başarır (1990), Erkan (1991), Marshall and Rowland (1993), Gündoğdu (1994), Grassick (1995), Keskin (2001) ve Bakırcıoğlu (2003) tarafından yapılan çalışmalarda, önceki sınav yaşantıları olumlu olan, sınav teknikleri konusunda bilgi ve beceri sahibi öğrencilerin daha başarılı olduklarına ve daha az kaygı duyduklarına ilişkin bulgulara rastlanmıştır. Bu durum, öğrencilerin sınav yaşantılarını daha olumlu hale getirmek ve sınavlara ilişkin duydukları kaygıyı azaltıcı önlemler almak gerekliliğini ön plana çıkarmakta, konuya bir ölçmedeğerlendirme ve rehberlik sorunu olarak yaklaşmayı gerekli kılmaktadır. İlgili literatür incelendiğinde, öğrencilerin akademik başarılarını artıracak, yaşantılarını daha olumlu hale getirecek ve sınav kaygılarını azaltacak becerilere ilişkin çeşitli önerilere (Orr, 1984; Marshall and Rowland, 1993; Grassick, 1995; Bakırcıoğlu, 2003) yer verildiği görülmektedir. Etkili sınav teknikleri olarak adlandırılabilecek bu öneriler genellikle öğrencilerin sınav öncesi, sınav esnası ve sınav sonunda göstermeleri gereken davranışları içermektedir. Bu araştırmada da, ortaöğretim öğrencilerinin etkili sınav tekniklerini uygulayabilme becerilerinin derecesi, bunun sınav başarısı ve okul başarısı ile ilişkisi ve etkili sınav tekniklerinin okullarında kazandırılma düzeyi belirlenerek, öğrencilere, öğretmenlere, velilere, eğitsel rehberlik ve ölçmedeğerlendirme faaliyetlerine katkı sağlanmaya çalışılmıştır. Alt Problemler 1. Ortaöğretim öğrencileri, etkili sınav tekniklerine ilişkin becerileri sınav öncesi, sınav esnası ve sınav sonunda ne derece uygulayabilmektedir? 1.1. Öğrencilerin sınav becerileri cinsiyetlerine göre farklılık göstermekte midir? 1.2. Öğrencilerin sınav becerileri lise türüne göre farklılık taşımakta mıdır? 1.3. Öğrencilerin sınav becerileri sınıf düzeylerine göre farklılık taşımakta mıdır? 1.4. Öğrencilerin sınav becerileri okuldaki başarılarına göre farklılık taşımakta mıdır? 2. Öğrenciler etkili sınav tekniklerini uygulama becerilerinin, sınav başarılarını ne ölçüde etkilediğini düşünmektedir? 3

3. Öğrenciler, etkili sınav tekniklerini uygulama becerilerinin, okulda hangi yeterlilik düzeyinde kazandırıldığını düşünmektedir? YÖNTEM Bu bölümde, araştırma modeli, evren ve örneklem, veri toplama aracı ve geliştirilmesi, verilerin toplanması, verilerin çözümlenmesi ve yorumlanması genel hatlarıyla açıklanmıştır. Araştırma Modeli Araştırmanın yürütülmesinde genel tarama modeli kullanılmıştır. Ortaöğretim öğrencilerinin etkili sınav tekniklerini uygulama becerileri kendi görüşleri doğrultusunda belirlenmeye çalışılmıştır. Bu yönüyle araştırma betimsel niteliktedir. Evren ve Örneklem Araştırmanın evrenini, mesleki-teknik ve genel lise öğrencileri oluşturmaktadır. Öğrenci sayısının fazla olması nedeniyle araştırma bir çalışma evreni üzerinde yürütülmüştür. Ankara’daki 4 farklı ilçede bulunan 2 endüstri meslek, 2 teknik ve 2 genel lise çalışma evreni olarak seçilmiş ve bu okulların 1.2.3. sınıflarında öğrenim gören toplam 354 öğrencinin görüşünden yararlanılmıştır. Veri Toplama Aracı ve Geliştirilmesi Araştırmanın temellendirilmesi ve belirlenen amaçlara ulaşılabilmesi için konuyla ilgili ulusal ve uluslararası literatür incelenerek, sınav becerileri veya etkili sınav tekniklerine ilişkin davranışların neler olduğu belirlenmeye çalışılmış, elde edilen bilgiler doğrultusunda, “ortaöğretim öğrencilerinin etkili sınav teknikleri uygulayabilme becerileri”ni ölçmeye yarayacak bir anket geliştirilmiştir. Anket; kişisel bilgilere ilişkin 4 [cinsiyet, lise türü, sınıf düzeyi, okul başarı düzeyi (öğrenciler okul başarı düzeylerini notlarını da dikkate alarak kendi algılarına göre ifade etmişlerdir)], genel görüşlere ilişkin 2 (etkili sınav tekniklerini uygulama becerilerinin sınav başarılarını ne ölçüde etkilediği ve bu becerilerin okullarında ne düzeyde kazandırıldığı) ve öğrencilerin etkili sınav tekniklerine ilişkin becerilerini belirlemeyi amaçlayan 40 soru olmak üzere toplam 46 sorudan oluşmaktadır. Anketin kapsam geçerliliğini belirlemek amacıyla uzman görüşleri alınırken, yapı geçerliliği ve güvenirliğinin belirlenmesi için ise 60 öğrenciye uygulanarak ön denemesi yapılmıştır. Analiz sonuçlarına göre, ölçeğin 3 faktörden oluştuğu gözlenmiştir. Faktör

yük

değerleri .37 ile .85 arasında değişmektedir. Ölçeğin 3 faktöre yönelik toplam variyansı açıklama oranı .68’dir.

Ölçeğin güvenirliği için alfa iç tutarlılık katsayısı hesaplanmıştır. Hesaplanan Cronbach Alfa

Güvenirlik Katsayısı .93'tür. Verilerin Çözümlenmesi ve Yorumlanması Verilerin çözümlenmesinde SPSS paket programından yararlanılmıştır. (1) Öğrencilerin etkili sınav tekniklerini uygulayabilme becerileri, (2) tekniklerinin sınav başarısını etkileme derecesi ve (3) bu tekniklere 4

ilişkin becerilerin okullarda kazandırılma düzeyinin belirlenmesinde aritmetik ortalama ( Χ ) ile standart sapmadan (ss) yararlanılmıştır. (4) Öğrencilerin cinsiyet, sınıf düzeyi, okul türü ve okul başarılarına göre sınav tekniklerine ilişkin becerilerinin farklılaşıp farklılaşmadığının belirlenmesinde ise değişkenlerin düzeyine göre; t testi, scheffe testi ve variyans analizi kullanılmıştır. Öğrencilerin becerilerinin belirlenmesi için kullanılan ölçek 5’li Likert tipi bir ölçektir. Her bir maddeye verilecek cevap kodları 1.00 ile 5.00 arasında değişmektedir. Ölçeklerde yer alan aralıkların eşit olduğu (4/5) düşüncesinden hareket edilerek seçeneklerin sınırları belirlenmiştir. Veriler çözümlenirken her bir maddeye verilen cevaplar dikkate alınarak, elde edilen veriler tablolara dönüştürülmüş ve yorumlanmıştır. İncelenen değişkenler açısından farklılık bulunup, bulunmadığı α=0.05 düzeyinde test edilmiştir. Verilerin Toplanması Veri toplama aracı Ankara merkez ilçelerinde belirlenen okullara gidilerek, araştırmacılar tarafından uygulanmıştır. Uygulama sırasında okulda bulunan ve araştırmaya katılmaya istekli olan öğrenciler tercih edilmiştir. Araştırmada toplam 366 öğrenciye anket uygulanmış olmakla birlikte, 354 öğrencinin anketi geçerli kabul edilmiştir. BULGULAR VE YORUM Araştırmada elde edilen bulgular ve yorumlar, araştırmanın alt problemleri doğrultusunda aşağıda verilmiştir. 1. Ortaöğretim Öğrencilerinin Etkili Sınav Tekniklerini Uygulayabilme Becerileri Araştırmada ilk olarak, öğrencilerin sınav öncesi, esnası ve sonunda etkili sınav tekniklerini uygulayabilme becerileri kendi görüşleri doğrultusunda belirlenmeye çalışılmıştır. Tablo 1’de görüşlere ilişkin aritmetik ortalama ( Χ ) ve standart sapmalar verilmektedir. Tablo 1’den, genel olarak ortaöğretim öğrencilerinin etkili sınav tekniklerini kısmen ( Χ =3,25) uygulayabildikleri anlaşılmaktadır. Aritmetik ortalamalar incelendiğinde, öğrencilerin etkili sınav teknikleriyle ilgili olarak verilen 40 tekniğin; 24’ünü kısmen, 16’sını ise genellikle uyguladıkları gözlenmektedir. Uygulanan teknikler sınav öncesi, sınav esnası ve sınav sonu açısından değerlendirildiğinde, öğrencilerin sınav öncesi ( Χ =3,20) ve sınav sonundaki ( Χ =3,25) teknikleri kısmen, sınav esnasındaki teknikleri ise genellikle ( Χ =3,43) uyguladıkları anlaşılmaktadır.

Tablo 1 Öğrencilerin Etkili Sınav Teknikleri Uygulayabilme Becerileri AV ÖN CES İ

UYGULANAN TEKNİKLER 1. Sınava, olumlu düşüncelerle gelirim

(N:354)

3,37 1,02 5

SINAV ESNASINDA SINAV SONUNDA

2. Yaklaşık iki hafta önce, öğretmenimden sınavla ilgili bilgi alırım 3. Okulda olmadığım durumlarda, sınav hakkındaki bilgileri arkadaşlarımdan alırım 4. Önemli konu başlıklarının listesini yapar ve verimli bir çalışma planı hazırlarım 5. Sınavdan bir gece önce, aşırı çalışma ve ezberleme yapmam 6. Sınavdan bir gece önce, konuları kısaca gözden geçiririm 7. Sınavdan bir gece önce, erken yatarım 8. Sınav dönemlerinde ve sınav günü, beslenmeme dikkat ederim 9. Sınavdan önce yerimi alır, gerginsem rahatlamaya çalışırım (derin nefes alır, egzersiz yapar, kendimi sakinleştirmeye çalışırım...) 10.Sınavdan önce, kendime iyi hazırlandığımı ve başarılı olacağımı telkin ederim. 11.Sınavın hemen öncesinde, arkadaşlarımla sınav hakkında konuşmam 12. Sınavda ihtiyacım olan şeyleri (kağıt, kalem, silgi, saat gibi) önceden yanıma alırım 13.Sınavla ilgili açıklamaları (sınav süresi, yanlışın doğruyu götürüp-götürmediği....) okur ya da dinlerim 14.Sınava başlamadan önce, sınav kağıdını ve soruları hızla gözden geçiririm 15. Hangi sorulardan başlayacağımı belirlemeye çalışırım 16. Her bir soruya ya da bölüme ayıracağım zamanı, sorunun puanı ve kolaylık derecesine göre belirlerim ORTALAMA 17. Sınava, kolay veya iyi bildiğim sorulardan başlarım 18. Sorunun kökünü/fiilini, iyi anlamaya çalışırım (örn:açıkla, özetle, listele, yorumla....) 19. Sorularda altı çizili (“olumsuz, değildir, en az” vb.) sözcüklere dikkat ederim 20. Soruyu kendi ifadelerimle yeniden düşünerek, asıl soru ile karşılaştırırım, aynı anlamı yakalayamamışsam, soruyu yeniden okurum 21. Sorulardaki kelimeleri analiz ederek, ipuçlarını yakalamaya çalışırım 22. Zor bir soruya takıldığım zaman, endişelenmem, paniklemem, soruyu anladığımdan emin olmak için yeniden okur ve çözmeye çalışırım 23. Soruları çözmek için, gereğinden fazla zaman harcamam 24. Her bir soruya ya da bölüme ayırdığım zaman dolmuş ise, cevaplamayı bırakarak diğer bir soruya geçer, sınav sonunda geri dönerim 25. Çözemediğim sorularda, eğer yanlış doğruyu götürmüyorsa kendimce en uygun cevabı işaretlerim. Eğer klasik sınav ise takıldığım yer için boşluk bırakır, diğer soruya geçerim 26. Test türü sınavlarda, seçeneklerin hepsini okuyarak doğru cevabı işaretlerim 27. Sınavlarda hızlı, düzgün, temiz ve okunaklı yazarım 28. Cevaplarımın basit ve anlaşılır olmasına dikkat ederim 29. Önemli bir eksiğin farkına varmadıkça (soruyu eksik okuma, cevabın kesin yanlış olduğunu gösteren bir işaret yakalama gibi), ilk cevabımı değiştirmem 30. Sayısal sorularda, soruyu tam çözemeyeceğimi düşünsem bile gidiş yoluna göre puan verilebileceğini düşünerek çözmeye çalışırım 31. Klasik sınavlarda, cevabın önce genel çerçevesini yazar, anafikrin açıklamasıyla başlarım 32. Klasik sınavlarda, son paragrafta ana düşüncemi tekrar vurgularım 33. Klasik sınavlarda, en iyi bildiğim soruları tam cevaplar, diğer soruları da boş bırakmamaya çalışırım 34. Klasik sınavlarda, zaman çok azaldı ise cevaplarımı özetleyerek yazarım 35. Sınav sırasında, zihinsel olarak çok yorulmuşsam, kısa dinlenme süreleri veririm ORTALAMA 36. Sınav sonunda, mutlaka sınav kağıdımı kontrol edecek kadar zaman bırakırım 37. Sınavı bitirmek ve bir an önce sınav ortamından çıkmak için acele etmem 38. Sınav sonunda, cevaplarımı kontrol eder, herhangi bir dikkatsizlik hatası yapmadığımdan emin olurum 39. Sınavın sonunda, sınavın uygunluk ya da doğruluğu konusunda şüphem varsa öğretmenlerimle konuşurum 40. Sınav sonunda, eksiklerimi dikkate alarak, bir sonraki sınav için çalışma planı hazırlar ve uygularım ORTALAMA GENEL ORTALAMA

2,83 3,60 3,16 2,66 3,78 2,56 2,68 2,79

1,28 1,37 1,36 1,27 1,28 1,36 1,41 1,37

3,09 2,58 3,96 3,83

1,23 1,41 1,26 1,33

3,59 1,28 3,58 1,28 3,17 1,29 3,20 3,71 3,42 3,77

3,45 1,18 3,45 1,21 3,33 1,20 2,96 1,31 3,27 1,34 3,81 1,21 3,84 1,18 3,34 1,21 3,51 1,14 3,18 1,29 3,39 1,36 3,18 1,16 3,32 1,23 3,77 1,21 3,47 2,94 3,43 3,13 3,15 3,29

1,20 1,25 ,67 1,30 1,36 1,22

3,04 1,29 3,03 1,28 3,13 ,84 3,25 ,64

Sınav öncesinde uygulanan teknikler ayrıntılı bir şekilde incelendiğinde, ortalamaların Χ

,68 1,36 1,20 1,20

=2,56 ile

=3,96 arasında değiştiği ve 10 tekniğin kısmen, 6 tekniğin ise genellikle öğrenciler tarafından

uygulandığı görülmektedir. Öğrencilerin sınav öncesinde kısmen uyguladıkları ya da bir başka ifadeyle gerekli beceriyi tam olarak gösteremedikleri teknikler şunlardır; “sınava olumlu düşüncelerle gelme 6

( Χ =3,37)”, “iki hafta önceden öğretmenlerinden sınavla ilgili bilgi alma ( Χ =2,83)”, “önemli konu başlıklarının listesini yaparak, verimli bir çalışma planı hazırlama ( Χ =3,16)”, “bir gece önce aşırı çalışma ve ezberleme yapmama ( Χ 2,66)”, “bir gece önce erken yatma ( Χ =2,56)”, “sınav dönemlerinde ve sınav günü beslenmeye dikkat etme ( Χ =2,68)”, “gerginliği gidermek için rahatlamaya çalışma ( Χ =2,79)”, “iyi hazırlandığını ve başarılı olacağını kendisine telkin etme ( Χ =3,09)”, “sınavdan hemen önce arkadaşlarıyla sınavla ilgili konuşmama ( Χ =2,58)”, “her bir soruya ya da bölüme ayrılacak zamanı, sorunun puanı ve kolaylık derecesine göre belirleme

( Χ =3,17)” teknikleridir. Öğrencilerin sınav

öncesinde kullanmaları gereken etkili sınav teknikleri değerlendirildiğinde, gerekli becerilerin öğrenciler tarafından tam olarak gösterilemediği anlaşılmaktadır. Sınav esnasında uygulanan teknikler ayrıntılı bir şekilde incelendiğinde, ortalamaların Χ

=2,94 ile

=3,84 arasında değiştiği ve 9 tekniğin kısmen, 10 tekniğin ise genellikle uygulandığı söylenebilir.

Öğrencilerin sınav esnasında kısmen uyguladıkları ya da tam olarak uygulayamadıkları teknikler şunlardır; “zor bir soruya takıldığında paniklemeden, soruyu anladığından emin olmak için yeniden okuma ve çözmeye çalışma ( Χ =3,33)”, “soruları çözmek için, gereğinden fazla zaman harcamama ( Χ =2,96)”, “her bir soruya ayırdığı zamanı aşmışsa, cevaplamayı bırakarak diğer bir soruya geçme ve sınav sonunda geri dönme ( Χ =3,27)”, “hızlı, düzgün ve okunaklı yazma ( Χ 3,34)”, “önemli bir eksikliğin farkına varmadıkça, ilk cevabı değiştirmeme ( Χ =3,18)”, “sayısal sorularda soruyu tam çözemeyeceğini düşünse bile, gidiş yoluna göre puan verilebileceğini düşünerek çözmeye çalışma ( Χ =3,39)”, “klasik sınavlarda cevabın önce genel çerçevesini yazarak, anafikrin açıklamasıyla başlama ( Χ =3,18)”, “klasik sınavlarda son paragrafta ana düşünceyi tekrar vurgulama ( Χ =3,32)” ve “zihinsel olarak yorulduğunda, kısa dinlenme süreleri verme ( Χ =2,94)” teknikleridir. Öğrencilerin sınav esnasında kullanmaları önerilen etkili sınav teknikleri değerlendirildiğinde, tekniklerin yarıdan fazlasının öğrencilerce genellikle uygulandığı, ancak bazı tekniklerin yeterince gerçekleştirilemediği anlaşılmaktadır. Sınav sonunda uygulanan teknikler ayrıntılı bir şekilde incelendiğinde ise, ortalamaların Χ

=3,03 ile

=3,29 arasında değiştiği ve tekniklerin tamamının kısmen uygulanabildiği gözlenmektedir. Bunlar;

“sınav kağıdını kontrol edecek kadar zaman bırakma ( Χ =3,13)”, “sınavı bitirmek ve bir an önce sınav ortamından uzaklaşmak için acele etmeme ( Χ =3,15)”, “cevapları kontrol etme ve herhangi bir dikkatsizlik hatası yapmadığından emin olma ( Χ =3,29)”, “sınavın uygunluğu konusunda şüphelendiğinde öğretmenlerle konuşma ( Χ 3,04)” ve “eksiklerini dikkate alarak bir sonraki sınav için çalışma planı hazırlama ve uygulama ( Χ =3,03)” teknikleridir. Öğrencilerin sınav sonunda kullanmaları gereken etkili sınav tekniklerine ilişkin becerileri yeterince gösteremedikleri anlaşılmaktadır. Buna göre orta öğretim öğrencilerinin etkili sınav tekniklerini uygulayabilme konusunda gerekli becerilere yeterince sahip olmadıkları söylenebilir. Oysaki, Orr (1984), Marshall and Rowland (1993),

Grassick (1995) ve Bakırcıoğlu (2003) tarafından yapılan çalışmalarda, söz konusu tekniklere ilişkin yeterli beceri sahibi olmanın, sınavlarda başarılı olma ve sınav kaygısını azaltma üzerinde önemli ölçüde 7

etkisinin varolduğu vurgulanmaktadır. Öğrencilerin sınav becerilerini konusundaki bu eksikliklerin bir çok nedeni olabilir. Öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme bilgi ve becerilerindeki yetersizlikler (Erişen, 2001) eğitsel rehberlik uygulamalarının yeterli olmaması, okul sisteminde bu tekniklere ilişkin becerilerin yeterince kazandırılamaması, öğrencilerin ve velilerin yeterince duyarlı olmaması, ekonomik yetersizlikler ve sınav ortamlarındaki yetersizlikler bunlar arasında sayılabilir.

1.1. Cinsiyetlerine Göre Öğrencilerinin Etkili Sınav Tekniklerini Uygulayabilme Becerileri Araştırmanın bu bölümünde öğrencilerin sınav öncesi, esnası ve sonunda etkili sınav tekniklerini uygulayabilme becerilerinin cinsiyetlerine göre farklılaşıp, farklılaşmadığı belirlenmeye çalışılmıştır. Tablo 2’de cinsiyet değişkeni açısından sınav tekniklerinin karşılaştırılmasına yönelik t-testi sonuçları verilmektedir. Tablo 2. Cinsiyetlerine Göre Öğrencilerin Etkili Sınav Tekniklerini Uygulayabilme Becerilerinin Karşılaştırılmasına Yönelik t-Testi Sonuçları UYGULANAN TEKNİKLER

Sınav Öncesi Sınav Esnası Sınav Sonu GENEL ORTALAMA

Cinsiyet

Kız Erkek Kız Erkek Kız Erkek Kız Erkek

138 216 138 216 138 216 138 216

3,41 3,07 3,58 3,33 3,26 3,05 3,41 3,15

,67 ,65 ,69 ,65 ,81 ,85 ,63 ,62

Anlam

4,685

0,000

3,360

0,001

2,321

0,021

3,872

0,000

(*) işareti farkın 0,05 düzeyinde anlamlı olduğunu göstermektedir (p<0,05)

Tablo 2’den de anlaşılabileceği gibi, yapılan t-testi sonuçları öğrencilerin etkili sınav tekniklerini uygulayabilme becerilerinin cinsiyetlerine göre farklılaştığını göstermektedir [t=3.872, p>0.05]. Kız öğrencilerin etkili sınav tekniklerini uygulayabilme becerileri ( Χ =3.41), erkek öğrencilere ( Χ =3.15) oranla daha yüksektir. Kız öğrenciler, sınav öncesinde [t=4.685, p<0.05] ve sonunda [t=2.321, p<0.05] etkili sınav tekniklerini genellikle uygularken, erkek öğrenciler kısmen uygulamaktadır. Sınav esnasında ise her iki grup da gerekli teknikleri kısmen uygulamakla birlikte kız öğrencilerin daha fazla uyguladığı anlaşılmaktadır [t=3.360, p<0.05]. Buna göre, öğrencilerin kız ya da erkek olmasının etkili sınav tekniklerini uygulayabilme becerilerinde anlamlı farklılık oluşturduğu, bir başka ifadeyle cinsiyet değişkeninin öğrencilerin etkili sınav tekniklerini uygulayabilme becerilerini etkilediği söylenebilir. Kız öğrencilerin sınavlara, erkek öğrencilere

kıyasla daha iyi hazırlandıkları, daha planlı hareket ettikleri, sınav sırasında daha dikkatli davrandıkları ve sınav sonucuna göre kendilerini daha iyi ayarladıkları anlaşılmaktadır. 1.2. Okul Türüne Göre Öğrencilerinin Etkili Sınav Tekniklerini Uygulayabilme Becerileri Araştırmanın alt problemlerinden biri de, öğrencilerin sınav öncesi, esnası ve sonunda etkili sınav tekniklerini uygulayabilme becerilerinin genel lise ve mesleki-teknik liselere göre farklılaşıp, farklılaşmadığıdır. Tablo 3’te lise türü değişkeni açısından sınav tekniklerine ilişkin becerilerin karşılaştırılmasına yönelik t-testi sonuçları verilmektedir. Tablo 3. Lise Türüne Göre Öğrencilerin Etkili Sınav Tekniklerini Uygulayabilme Becerilerinin Karşılaştırılmasına Yönelik t-Testi Sonuçları SINAV UYGULAMA TEKNİKLERİ

Okul Türü

Genel Teknik-EML. Genel Sınav Esnası Teknik-EML. Genel Sınav Sonu Teknik-EML. Genel GENEL ORTALAMA Teknik-EML. Sınav Öncesi

208 146 208 146 208 146 208 146

3,33 3,02 3,51 3,31 3,16 3,08 3,33 3,14

,68 ,63 ,66 ,67 ,83 ,86 ,63 ,63

Anlam

4,403

0,000

2,740

0,006

0,835

0,404

2,878

0,004

(*) işareti farkın 0,05 düzeyinde anlamlı olduğunu göstermektedir (p<0,05)

Tablo 3’te görülen t-testi sonuçları öğrencilerin etkili sınav tekniklerini uygulayabilme becerilerinin lise türüne göre farklılaştığını göstermektedir [t=2.878, p>0.05]. Genel lise öğrencilerinin etkili sınav tekniklerini uygulayabilme becerileri ( Χ =3.33), mesleki-teknik lise öğrencilerine ( Χ =3.14) oranla daha yüksektir. Genel lise öğrencileri, sınav öncesinde [t=4.403, p<0.05] ve esnasında [t=2.740, p<0.05] etkili sınav tekniklerini daha başarılı bir şekilde uygularken, sınav sonundaki yeterliliklerde anlamlı bir fark bulunmamıştır [t=0.835, p>0.05]. Bununla birlikte, genel lise öğrencilerinin etkili sınav tekniklerini uygulayabilme açısından daha planlı, dikkatli ve hazırlıklı hareket ettikleri söylenebilir. Buna göre, öğrencinin mesleki-teknik ya da genel lisede öğrenim görmesinin etkili sınav tekniklerini uygulayabilme becerilerinde anlamlı farklılık oluşturduğu anlaşılmaktadır. Bunun nedeni genel lise programlarının ve sınavlarının daha çok yükseköğretime hazırlayıcı nitelik taşımasıyla ilişkilendirilebilir. 1.3. Sınıf Düzeylerine Göre Öğrencilerinin Etkili Sınav Tekniklerini Uygulayabilme Becerileri

Öğrencilerin sınav öncesi, esnası ve sonunda etkili sınav tekniklerini uygulayabilme becerilerinin sınıf düzeylerine göre farklılaşıp, farklılaşmadığı araştırmanın bu bölümünde belirlenmeye çalışılmıştır. Tablo 4’te sınıf değişkeni açısından sınav becerilerinin karşılaştırılmasına yönelik variyans analizi sonuçları verilmektedir. Tablo 4. Sınıf Düzeylerine Göre Öğrencilerin Etkili Sınav Tekniklerini Uygulayabilme Becerilerinin Karşılaştırılmasına Yönelik Variyans Analizi Sonuçları SINAV UYGULAMA TEKNİKLERİ

Sınav Öncesi Sınav Esnası Sınav Sonu GENEL ORTALAMA

Sınıf

1.Sınıf 2. Sınıf 3. Sınıf 1.Sınıf 2. Sınıf 3. Sınıf 1.Sınıf 2. Sınıf 3. Sınıf 1.Sınıf 2. Sınıf 3. Sınıf

34 51 269 34 51 269 34 51 269 34 51 269

2,95 3,06 3,26 3,33 3,45 3,44 3,16 3,14 3,12 3,15 3,21 3,27

,68 ,62 ,68 ,64 ,53 ,70 ,90 ,90 ,82 ,65 ,59 ,64

Anlam

4,605 0,011

1-3

0,4274 0,655

0,028 0,972

0,722 0,487

Tablo 4’ün incelenmesinden de anlaşılabileceği gibi sınıf düzeylerine göre öğrencilerin genel olarak etkili sınav tekniklerini uygulayabilme becerileri arasında anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır [F=0.742, p>0.05]. Ancak her üç boyuta ilişkin yapılan variyans analizi sonuçlarına göre öğrencilerin etkili sınav tekniklerini uygulayabilme becerileri yalnızca sınav öncesi teknikler açısından farklılık göstermektedir. Lise 3 öğrencilerinin sınav öncesi teknikleri Lise 1 öğrencilerine oranla daha başarılı bir şekilde uyguladığı anlaşılmaktadır [F=4.605, p<0.05]. Bu durum 3. sınıf öğrencilerinin sınava hazırlanma tekniklerinde daha fazla deneyim kazanmış olmaları ve yakın geleceklerinde hayatlarında bir dönüm noktasını oluşturabilecek ÖSS gibi önemli bir sınavın bulunması nedeniyle bu konudaki becerilerini artırma çabalarından kaynaklanmış olabilir. Bununla birlikte sınav anı ve sınav sonunda sınıf düzeyinin öğrencilerin becerilerinde anlamlı bir etki göstermemesi, bu değişkenin genel olarak etkili sınav tekniklerini kullanma becerilerinde önemli bir etkisinin olmadığı şeklinde yorumlanabilir.

1.4. Okuldaki Başarı Durumlarına Göre Öğrencilerinin Etkili Sınav Tekniklerini Uygulayabilme Becerileri

Öğrencilerin sınav öncesi, esnası ve sonunda etkili sınav tekniklerini uygulayabilme becerilerinin okuldaki başarılarına göre farklılaşıp, farklılaşmadığı diğer bir alt problemdir. Tablo 5’te okul başarısı değişkeni açısından sınav becerilerinin karşılaştırılmasına yönelik variyans analizi sonuçları verilmektedir.

Tablo 5. Okuldaki Başarı Durumlarına Göre Öğrencilerin Etkili Sınav Tekniklerini Uygulayabilme Becerilerinin Karşılaştırılmasına Yönelik Variyans Analizi Sonuçları SINAV UYGULAMA TEKNİKLERİ

Sınav Öncesi

Sınav Esnası

Sınav Sonu

GENEL ORTALAMA

Okul

Zayıf Orta İyi Çok İyi Zayıf Orta İyi Çok İyi Zayıf Orta İyi Çok İyi Zayıf Orta İyi Çok İyi

31 130 153 40 31 130 153 40 31 130 153 40 31 130 153 40

2,67 2,91 3,35 4,01 2,98 3,20 3,55 4,05 2,65 3,01 3,19 3,68 2,77 3,04 3,36 3,91

,65 ,63 ,53 ,41 ,56 ,71 ,56 ,42 ,64 ,84 ,78 ,88 ,50 ,64 ,51 ,50

50,831 0,000

27,854 0,000

11,184 0,000

34,430 0,000

Anlam Z-İ Z-Çİ O-İ O-Çİ İ-Çİ Z-İ Z-Çİ O-İ O-Çİ İ-Çİ Z-İ Z-Çİ O-İ O-Çİ İ-Çİ Z-İ Z-Çİ O-İ O-Çİ İ-Çİ

Tablo 5’te de görüldüğü gibi okuldaki başarı durumları farklı olan öğrencilerin genel olarak etkili sınav tekniklerini uygulayabilme becerileri arasında anlamlı farklılıklar bulunmaktadır [F=34.430, p>0.05]. Yapılan variyans analizi sonucuna göre öğrencilerin etkili sınav tekniklerini uygulayabilme becerileri sınav öncesinde [F=50.831, p<0.05], sınav esnasında [F=27.854, p<0.05] ve sınav sonunda [F=11.184, p<0.05] farklılıklar taşımaktadır. Okuldaki başarı durumu zayıf ve orta düzey olan öğrenciler ile okuldaki başarı durumu iyi ve çok iyi düzeyde olan öğrenciler arasında tekniklerin uygulanma becerileri farklılaşmaktadır. Başarı durumları iyi ve çok iyi öğrenciler, zayıf ve orta düzey öğrencilere oranla etkili sınav tekniklerini daha üst düzeyde uygulayabilmektedir. Ayrıca başarı durumları iyi ve çok iyi olan öğrenciler arasında da farklılık bulunmaktadır. Başarı durumu çok iyi olan öğrenciler, başarı durumu iyi olan öğrencilerden sınav tekniklerini daha üst düzeyde uygulayabilmektedir. Okul başarı durumu arttıkça, etkili sınav tekniklerini uygulama düzeyi yükselmektedir. Buna göre daha başarılı öğrencilerin daha etkili sınav tekniklerini uygulayabildikleri söylenebilir. Bunun nedeni; planlama, hazırlık, dikkat, kendini izleme, bilinçli davranma gibi özelliklerin hem başarılı öğrencilerin hem de bilişi yönetme (metacognitive) davranışlarının tipik özelliklerini tanımlaması olabilir. Çeliköz (2001) ve Şen (2003) tarafından yapılan araştırmalarda biliş ötesi bilgisi yüksek olan öğrencilerin daha başarılı öğrenciler olduğu vurgulanmaktadır. Ayrıca 11

Başarır (1990) tarafından yapılan araştırma sonuçları da sınav ve okul başarısı arasındaki ilişkiye yönelik bulguları destekler niteliktedir. Bu nedenle başarılı öğrencilerin etkili sınav tekniklerini uygulama becerilerinde de başarılı olabileceği söylenebilir. 2. Etkili Sınav Tekniklerine İlişkin Becerilerin, Sınav Başarılarını Ne Öçlüde Etkilediğine İlişkin Öğrenci Görüşleri

Araştırmanın ikinci alt probleminde öğrencilerin etkili sınav tekniklerine ilişkin becerilerinin, sınav başarılarını ne derece etkilediği belirlenmeye çalışılmıştır. Tablo 6’da görüşlere ilişkin aritmetik ortalama ( Χ ) ve standart sapmalar verilmektedir. Tablo 6 Öğrencilerin Etkili Sınav Tekniklerine İlişkin Becerilerinin Sınav Başarılarını Etkileme Derecesi GÖRÜŞLER Etkili sınav tekniklerine ilişkin becerilerin , sınav başarınızı ne öçlüde etkilediğini düşünüyorsunuz?

354 3,47 1,07

Tablo 6’nın incelenmesinden de anlaşılabileceği gibi öğrenciler, etkili sınav tekniklerine ilişkin becerilere sahip olmanın sınav başarılarını genellikle ( Χ =3,47) etkilediği görüşündedir. Bunun nedeni, öğrencilerin etkili sınav tekniklerini kullanma durumlarına göre sınavlarda başarılı ya da başarısız sonuçlar almaları ve bu sonuçları bizzat yaşamaları olabilir. Öğrencilerin eğitim ve öğrenme yaşantıları boyunca farklı nitelik ve çeşitteki teknikleri sınavlarda uygulamaları ve sonuçlarını doğrudan kendi yaşantılarında gözlemlemeleri, onların bu görüşlerinin temelini oluşturduğu söylenebilir. Ölçmedeğerlendirme, rehberlik ve sınav teknikleriyle ilgili literatürde yer alan bulgu ve bilgiler de, öğrencilerin bu görüşleriyle desteklenmektedir.

3. Etkili Sınav Tekniklerine İlişkin Becerilerin Okulda Kazandırılma Derecesine Yönelik Öğrenci Görüşleri Araştırmanın üçüncü alt probleminde etkili sınav tekniklerine ilişkin becerilerin, okulda ne ölçüde kazandırılabildiği konusunda öğrenci görüşleri belirlenmeye çalışılmıştır. Tablo 7’de görüşlere ilişkin aritmetik ortalama ( Χ ) ve standart sapmalar verilmektedir. Tablo 7 Etkili Sınav Tekniklerine İlişkin Becerilerin Okulda Kazandırılma Derecesi GÖRÜŞLER Etkili sınav tekniklerine ilişkin beceriler, okulunuzda ne öçlüde kazandırılmaktadır?

354 2,91 0,98

Tablo 7’den öğrencilerin, etkili sınav tekniklerine ilişkin becerilerin okullarında kısmen ( Χ =2,91) kazandırıldığı görüşünde oldukları anlaşılmaktadır. Bunun nedeni okullarda eğitsel rehberlik ve ölçme-değerlendirme ile ilgili çalışmaların yeterince uygulanamaması, öğretmenlerin bu konuda gerekli bilgi 12

donanımına sahip olmamaları (Erişen, 2001), rehber öğretmen ve rehberlik uygulamalarının okullarda bulunmaması ya da tam olarak hizmete dönüşememesi gibi faktörler olabilir. Bunun sonucu olarak da öğrencilerin önemli sınavlar için aile desteği ya da özel dershanelerden yardım almaya yönelmesinin sık gözlenen bir durum olduğu düşünülmektedir. SONUÇ VE ÖNERİLER Araştırma bulgularına dayalı olarak varılan genel sonuçlar şunlardır: 1. Ortaöğretim

öğrencileri etkili sınav tekniklerine ilişkin becerileri, sınavlarda tam olarak gösterebilme

yeterliliğine sahip değiller. Bununla birlikte, bu tekniklerin sınav esnasında uygulanma düzeyi, sınav öncesi ve sınav sonunda uygulanma düzeyinden daha yüksektir. 2. Kız öğrenciler, erkek öğrencilere oranla etkili sınav tekniklerini daha fazla uygulayabilmektedir. Yani cinsiyet değişkeni, öğrencilerin bu konudaki becerilerini etkilemektedir. 3. Genel lise öğrencileri, mesleki-teknik lise öğrencilerine oranla etkili sınav tekniklerini daha iyi uygulayabilmektedirler. Yani okul türü değişkeni, öğrencilerin becerilerini etkilemektedir. 4. Öğrencilerin sınıf düzeyleri, etkili sınav tekniklerini uygulayabilme becerilerini etkilememektedir. Ancak, yalnızca sınava hazırlanma aşamasında kullanılan tekniklerde, deneyimli öğrenciler daha yeterlidir. Diğer aşamalarda kullanılan sınav tekniklerinin uygulanmasında ise farklı sınıf seviyelerinde bulunan öğrenciler benzer yeterliliklere sahiptir. 5. Okuldaki başarı düzeyi yüksek öğrenciler, başarı düzeyi düşük öğrencilere oranla etkili sınav tekniklerini uygulayabilme becerilerine daha çok sahiptir. Yani okul başarısı değişkeni, öğrencilerin bu konudaki becerilerini etkilemektedir. 6. Ortaöğretim öğrencileri etkili sınav tekniklerine ilişkin becerilere sahip olmanın genellikle sınav başarılarını etkilediğini düşünmektedir. 7. Ortaöğretim öğrencileri etkili sınav tekniklerine ilişkin becerilerin okullarında kısmen kazandırıldığı görüşündedir. Yani etkili sınav teknikleri okullarda yeterince kazandırılamamaktadır.

Öneriler

1. Etkili sınav tekniklerini uygulayabilme becerileri, öğrencilerin sınav başarısı ve akademik başarılarını artırmak, sınav kaygılarını azaltmak için sahip olmaları gereken önemli bir yeterlilik alanıdır. Bu nedenle okullarda ölçme-değerlendirme ve rehberlik faaliyetleri içerisinde öğrencilere mutlaka bu tür davranışlar kazandırılmalıdır. 2. Sınav teknikleri konusunda yeterli olmayan öğretmenler, hizmet içi eğitim yoluyla eğitimden geçirilmeli, ölçme-değerlendirme ve rehberlik konularında daha yeterli olmaları sağlanmalıdır. 3. Öğrencilere sınav teknikleri konusunda beceriler kazandırılırken erkek öğrencilere ve mesleki-teknik liselere daha fazla dikkat edilmelidir. 4. Sınav becerilerinin bir kısmı okul dışında kazanılmaktadır. Bu nedenle öğrenci velileri, okul-aile toplantılarında okul yönetimi tarafından bu konuda bilinçlendirilmelidir. 5. Ortaöğretim öğrencilerinin etkili sınav tekniklerinin genellikle sınav başarılarını etkilediği düşüncesinin, eğitim bilimleri alanında da hakim kılınması ve yetiştirilen öğretmen adaylarının bu yeterlilik alanındaki bilgilere donanması önem taşımaktadır. 6. Daha etkili olabilecek sınav tekniklerinin ve uygulama çalışmaların yeni araştırmalarla desteklenmesi, eğitim bilimleri alanına katkı getirecek ve öğrencilerin sınav tekniklerini yanlış ya da yetersiz kullanma nedeniyle başarısız olmalarını veya kendilerine uygun olmayan alanlara kaymalarını önleyebilecek, ülke ekonomisine önemli düzeyde katkı getirebilecektir. KAYNAKÇA Bakırcıoğlu, R. (2003). Rehberlik ve Psikolojik Danışma. Ankara: Anı Yayıncılık. Baltaş, A. (1997). Öğrenmede ve Sınavlarda Üstün Başarı. İstanbul: Remzi Kitabevi Başarır, D. (1990). Ortaokul Son Sınıf Öğrencilerinde Sınav Kaygısı, Durumluk Kaygı, Akademik Başarı ve Sınav Başarısı Arasındaki İlişkiler.Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi. S.B.E. Cengiz, H. (1988). Lise 3. Sınıf Öğrencilerinin ÖSYM I. Basamak Sınavı Öncesi ve Sonrası Kaygı Düzeylerinin Bazı Faktörler Yönünden Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniv. S.B.E Çeliköz, N. (2001). Bir Açık Uçlu Öğrenme Uygulaması Olarak Hypermedia (www) Ortamlarında Öğrencilerin Proje Etkinliklerinin İncelenmesi. Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, S.B.E.

Erişen, Y. (2001). Mesleki ve Teknik Eğitimin Kalitesinin Geliştirilmesinde Önemli Bir Sorun: Öğretmenlerin Eğitim-Öğretim Yetersizlikleri. Çağdaş Eğitim. Sayı:272 Erkan, S. (1991). Sınav Kaygısının ÖSS Başarısı İle İlişkisi. Doktora Tezi. Ankara: Ankara Ü. S.B.E. Grassick, P. (1995). The Exam Skills Workbook: Strategies for Preparing for Exams. University of Calgary: Counselling and Student Development Centre Press. Gürsoy, S. ve diğ. (1998). Sınav Kaygısı Rehberi. İstanbul: Ekol Dershanesi Yayınları, No:4. Gündoğdu, M. (1994). The Relationship Between Helpless Explanatory Style, Test Anxiety and Academic Achievement Among 6. Grade Basic education Students. Yüksek Lisans Tezi. Ankara.: ODTÜ. Helmke, A. (1988). The Role Classroom Context Factors for the Achievement Impairing Effect of Test Anxiety. Anxiety Research, 1. Keskin, B. (2001). Endüstri Meslek Liselerinde Sınava Giren Öğrencilerin Sınav Kaygısıyla Başetmelerini Sağlama Üzere yapılan Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniv. S.B.E. Marshall, L. and Rowland, F. (1993). A Guide to Learning Independently. G.B: Open University Press. Orr, F. (1984). How to Pass Exams. Sdney: George Allen and Unwin Press. Sakarya, S. (1996). “Sınav Kaygısının Bedeli Ağır”, Bilim ve Teknik. Tübitak, C.XXIX, No:343. Şen, H.Ş. (2003). Bilişötesi Stratejilerin İlköğretim Okulu 5.Sınıf Öğrencilerinin Okuduğunu Anlama Düzeylerine Etkisi. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi, E.B.E. Spielberg, C. (1980). Preliminary Professional Manual for the Test Anxiety Inventory. Palo Alto, C.A.: Consulting Psychologists Press.