1
HARTELUST B.V. – APENLEED IN TILBURG Rapport van de Anti Dierproeven Coalitie Door: Robert Molenaar, campagneleider Anti Dierproeven Coalitie 25 januari 2010
INHOUD -
Hartelust B.V. – Apenleed in Tilburg De Grootste apenleverancier van de wereld Guangxi Grandforest Scientific Primate Company Enkele reis China – Frankfurt RC Hartelust B.V. – de loods in Tilburg Noord Incidenten Gesloten karakter De verkoop De experimenten Wanneer wordt er rekening gehouden met de apen? Kenner aan het woord Vrijheid als doel Bijlage: fotoreportage
-
Bijlage: Bijlage: Bijlage: Bijlage: Bijlage: Bijlage:
Guangxi Grandforest Scientific Primate Company transportkooien Hartelust B.V experiment op een aapje 3 aapjes ontvangen kerstcadeau Anti Dierproeven Coalitie in actie
2
HARTELUST BV – APENLEED IN TILBURG NOORD In Europa worden jaarlijks circa 10.000 apen gebruikt in experimenten. De meest gebruikte apensoort is de makaak. De Java-makaak en Resusmakaak zijn afkomstig uit China, Mauritius en Vietnam. RC Hartelust B.V. is één van de grootste handelaren in apen binnen de internationale proefdiersector. Het bedrijf is gevestigd aan de Kapelmeesterlaan 112b in Tilburg Noord. (1) Hartelust B.V. wordt geleid door Roberto Hartelust en zijn zoon Raymond. Er werken 5 tot 10 mensen voor Hartelust BV. Hartelust BV is operationeel sinds de jaren 60. De Stichting Anti Dierproeven Coalitie voert campagne tegen de handel in apen en tegen het experimenteren op deze schitterende wezens. ‘Er wordt geen rekening gehouden met de wensen van proefapen. Ze worden ongevraagd ingezet in experimenten. Zij kunnen net zoals mensen voelen en lijden,’ aldus Danny Flies, Voorzitter van de Anti Dierproeven Coalitie. De grootste apenleverancier van de wereld. RC Hartelust B.V. importeert apen uit China, een land dat bekend staat om haar gebrekkige dierenwelzijnswetgeving. Het is dan ook niet verwonderlijk dat er tientallen enorme apenfokkerijen aanwezig zijn. In 2007 waren er 31 fokkerijen waar 120.000 Java-apen en 30.000 Resusapen gefokt werden. (2) In augustus 2008 zijn er 40 fokkerijen operationeel met een totaal van 170.000 Java-apen en 40.000 Resusapen.(3) In 2006 werden 19.000 apen geëxporteerd. (2) Guangxi Grandforest Scientific Primate Company. RC Hartelust B.V. importeert apen uit de fokkerij genaamd Guangxi Grandforest Scientific Primate Company Ltd in China. Deze fokkerij werd in 1979 opgericht. Op deze fokkerij zijn 23.000 Java-apen aanwezig, 6.000 Resusapen en 300 beermakaken. 92 mensen werken op deze fokkerij. Van de 92 mensen zijn er slechts 7 dierenartsen in dienst die de gezondheid van bijna 30.000 apen controleren! Slechts 6 mensen werken op de quarantaine afdeling. (4) De fokkerij bestaat uit talloze kooien waar apen in opgesloten zitten. 357 kooien in sector B en 391 kooien in sector C. De kooien hebben een afmeting van 650 bij 350 bij 350 cm. (4) In een kooi zitten ongeveer 35 tot 40 aapjes opgesloten. De aapjes hangen de hele dag in de kabels en in het draadgazen dak. Zij hebben geen enkele mogelijkheid om hun natuurlijke gedrag te uiten. Er zijn geen cijfers bekend van het aantal dieren die sterven op de fokkerij. In een apenfokkerij in Nepal stierven 10% van de apen in gevangenschap, op een totaal van ongeveer 300 apen. (5) De quarantaine is onder andere nodig voor de geïmporteerde apen. De fokkerij importeert in het wild gevangen apen uit Vietnam en Cambodja om de fok te voorzien van nieuwe apen. (6) Met de in het wild gevangen apen wordt een uitgebreid fokprogramma opgezet om proefdierlaboratoria, conform de wetgeving in Westerse landen, van apen te voorzien die in gevangenschap zijn geboren. Van 2004 tot 2007 importeerde China 36,620 Java-apen. Volgens de CITES (Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora) exporteerde Cambodja
3
23.000 Java-apen naar China in de periode 2004 tot 2006 en meer dan 17.000 vanaf november 2007.(6) Wanneer een dier in gevangenschap is geboren en één van de ouders in het wild is gevangen, dan spreekt men van F1 generatie apen. Wanneer het dier in gevangenschap is geboren en de ouders ook, dan spreekt men van F2 generatie apen.(7) De apen zijn individueel of in groepen gehuisvest in de quarantaine ruimte. Zij zitten opgesloten in stalen kooien van 80 bij 90 bij 100 in kamer 1 en 2. In Kamer 3 zitten de apen in kooien van 100 bij 100 bij 120 cm. In totaal zijn er 960 stalen kooien aanwezig. (4) Enkele reis China – Frankfurt. De apen worden met China Air per vliegtuig vervoerd naar Frankfurt. (8) Het vervoer van de apen, die tijdens de reis in krappe houten boxen zitten, zorgt voor intense stress bij de dieren. Zij worden vervoerd in de laadruimte van vliegtuigen met passagiers aanboord. De dieren krijgen tijdens het transport te maken met slechte ventilering, herrie en temperatuursverschillen. De reis kan 30 tot 70 uur duren. Er zijn geen exacte gegevens beschikbaar over het aantal dieren dat sterft tijdens het transport. Het personeel van RC Hartelust B.V. haalt de apen op in Frankfurt. In witte bestelbusjes worden de apen vervolgens vervoerd naar de loodsen van Hartelust B.V. in Tilburg. RC Hartelust B.V. – de loods in Tilburg Noord. Roberto en Raymond Hartelust hebben een vergunning voor het houden van maximaal 720 apen in de loods (9). Deze apen worden opnieuw in kooisystemen gehouden. De apen worden minimaal 30 dagen in quarantaine gehouden. Het primatencentrum B.P.R.C. (Biomedical Primate Research Centre) te Rijswijk test de apen op onder andere Ebola, het HIV virus en Hepatitis (10). Gemiddeld verblijven de apen maar liefst 6 maanden in TilburgNoord (9). Incidenten. -
-
-
In het voorjaar van 2005 raakte RC Hartelust B.V. in opspraak. Het bedrijf had 50 in China gefokte apen, na een periode van quarantaine in Tilburg, vervoerd naar het onderzoekscentrum Smittskyddsinstitutet in het Zweedse Solna. Tijdens de reis overleden echter vier van de makaken (macaca fascicularis; Java-apen). De apen zouden overleden zijn, omdat de kooien tijdens het lange, zeventien uur durende, transport te dicht bij de verwarming van de goederenbus stonden. (8) Elk van de apen kreeg tijdens het transport slechts één appel en geen water. Het Zweedse 'Animal Welfare Agency' klaagde RC Hartelust B.V. aan voor dierenmishandeling, overtreding van de Dierenwelzijnswet en het niet naleven van Europese regelgeving. De zaak werd echter geseponeerd, omdat er teveel tijd zat tussen het incident en de aanklacht. Ook bleek de dood van de aapjes geen prioriteit te hebben bij de Zweedse politie. Op 19 september 2008 stond een container met afval afkomstig van RC Hartelust B.V. op de openbare weg. In de grote afvalcontainer van afvalverwerker Van Ganzewinkel zaten allerlei gebruikte injectiespuiten in het zicht. Er kwam een ondraaglijke stank uit de container. (11) Een ooggetuige zag dat de apen kleddernat werden gespoten met schoonmaakmiddelen tijdens het schoonspuiten van de kooien. Een enorme stank hing er in de hallen waar de apen worden gehouden.
4
Gesloten karakter. De Anti Dierproeven Coalitie heeft in juli 2009 een beroep gedaan op de Wet Openbaarheid van Bestuur (WOB) om gegevens over de inspectie bij RC Hartelust B.V. boven tafel te krijgen. Het Ministerie van LNV houdt tot op de dag van vandaag de informatie onder tafel en weigert openheid van zaken te geven. De Anti Dierproeven Coalitie heeft raadsman Michel Uiterwaal de opdracht gegeven om een bezwaarschift in te dienen. Roberto Hartelust houdt journalisten buiten zijn terrein en staat ze niet te woord. De eerste en laatste keer dat dhr. Hartelust zich in het openbaar uitsprak was in 2005 tegenover het Brabants Dagblad. (9) De verkoop. RC Hartelust B.V. verkoopt de aapjes voor €2.000,- per stuk (exclusief transportkosten). De aapjes worden in bestelbusjes rondgereden naar laboratoria in Europa. De aapjes kunnen opnieuw vele uren onderweg zijn. Een afnemer van aapjes is de Universiteit van Navarra in Pamplona. De ANWB routeplanner geeft aan dat de reistijd, zonder tussenstops, al zo’n 12,5 uur bedraagt. De apen worden vervoerd in houten kisten van 60 bij 50 bij 50 cm. Elk van de apen krijgt tijdens het transport slechts één appel en geen water. (8) De clientèle bestaat uit universiteiten (o.a. Nijmegen en Leuven) commerciële bedrijven (Merck, Bayer) en onderzoekscentra zoals het B.P.R.C. te Rijswijk en Smittskyddsinstitutet te Zweden. (12) Experimenten. De meeste apen die gebruikt worden in Europa (circa 69%) worden ingezet in giftigheidstesten. (7) Hierbij worden hoge doseringen van potentieel giftige stoffen bij de dieren toegediend door middel van een injectie, inhalatie of dwangvoeding (gavage). Deze experimenten vinden plaats bij commerciële onderzoekcentra zoals Covance (Duitsland) en HLS (Engeland). In opdracht van bedrijven voeren zij testen uit op apen en andere dieren. Ook bedrijven uit de farmaceutische en chemische industrie zoals Merck (Italië) en Novartis (Zwitserland) maken veelvuldig gebruik van giftigheidstesten op apen. Fundamenteel onderzoek vindt voornamelijk plaats op de universiteiten en andere academische instellingen. Zo verscheen in 2006 een publicatie in het blad ‘Neurosurgery’ waarin gedetailleerd wordt beschreven hoe in 2005 op de universiteit van Navarra, in de Spaanse stad Pamplona, bij 8 Java-apen zenuwen in de gezichten werden doorgesneden en verwijderd. Het doel van dit onderzoek was om ‘de effecten waar te kunnen nemen bij de verwijdering van zenuwen’. Het artikel vermeldt dat de 8 aapjes (met een gewicht tussen de 3 en 4 kilo) geleverd werden door ‘R.C. Hartelust, Tilburg, The Netherlands.’ Controversieel onderzoek vindt ook plaats op de Universiteit van Leuven. Eind 2008 werd in het Belgische televisieprogramma Koppen beelden vertoond van apen met implantaten in hun hoofd. De onderzoekers bestuderen hier de visueel-cognitieve vaardigheden van de apen en meten hersenactiviteit aan de hand van elektrodes die in de hersenen worden geplaatst. De procedures omvatten onder meer het fixeren van de aap in een primatenstoel en het onthouden van voeding en water. (6)
5
Net als aan de Katholieke Universiteit Leuven voert ook het UCL in Brussel pijnlijke hersenexperimenten uit op apen, zo blijkt uit verschillende publicaties die de laatste jaren (2006-2008) verschenen zijn. Ook hier werden de apen stelselmatig in een primatenstoel geplaatst. Het hoofd van elk aapje werd hierbij mechanisch gefixeerd en vastgezet met behulp van een speciaal ontworpen constructie die op de schedel werd geïmplanteerd met tandartscement en titanium botschroeven. Ook werd een rol van roestvrij staaldraad geïmplanteerd onder één van de oogleden van de aapjes. Oogbewegingen werden vervolgens gestimuleerd met een computergestuurde oscilloscoop waarna de onderzoekers begonnen met het observeren en digitaal registreren van deze oogbewegingen. In deze context werden ook bepaalde taken verwacht van de aapjes, zoals bijvoorbeeld het langdurig staren naar een bepaald gedeelte op het visuele scherm dat voor hen werd gehouden. Hiervoor werd een 'beloningssysteem' gehanteerd waarbij de dieren alleen water kregen wanneer ze deden wat de onderzoekers wilden. Wanneer wordt er rekening gehouden met de apen? Laat het onderhand duidelijk zijn dat de apen heel wat te verduren hebben. Er kleven ernstige bezwaren aan het gebruik van apen in experimenten. Zowel de fok in China, de ellenlange transporten in vliegtuigen en bestelbusjes, het opsluiten van de dieren, als de zeer pijnlijke experimenten zorgen voor onnoemelijk dierenleed. Ondanks de goede bedoelingen van Europese richtlijnen en commissies die de experimenten op apen moeten beoordelen en beperken, lijden de apen vandaag de dag nog steeds aan de handel en studies die onvrijwillig op hen wordt uitgevoerd. Kenner aan het woord. Primatoloog Marc van Roosmalen voerde 25 jaar gedragsstudies uit naar apen in het Amazone gebied. In een interview met het ledenblad van de Anti Dierproeven Coalitie gaf Marc van Roosmalen aan dat er zo snel mogelijk een einde moet komen aan de apenhandel van RC Hartelust B.V. in Tilburg. (13) “Ik ben blij met de erkenning van mijn strijd voor het behoud van de laatste regenwouden op aarde door de Gemeente Tilburg. Ik vind het ronduit schandalig te vernemen dat mentaal bijna net zo hoog als ons mensen ontwikkelde apen – onze fylogenetisch meest nauwe verwanten – tot op de dag van vandaag onder erbarmelijke omstandigheden gefokt worden. Enkel en alleen om de vanuit Tilburg opererende dierenhandelaren Roberto en Raymond Hartelust zich te laten verrijken”. Marc van Roosmalen antwoordde op de vraag hoe een aap het leven ervaart opgesloten in een kooi: "hij wordt gek, krankzinnig, omdat hij gedepriveerd is van al zijn door de miljoenen jaren van evolutie in het regenwoud heen ontwikkelde natuurlijke behoeften. Net als een mens opgesloten in een isolatiecel, van tijd tot tijd onderworpen aan fysieke en psychische martelingen, zal hij zich constant afvragen wat hij in hemelsnaam gedaan heeft om zo’n wrede en onmenselijke behandeling over zich af te roepen of gerechtvaardigd te zien". (7)
6
Vrijheid als doel. Op kerstavond 2009 ontvingen 3 aapjes in een opvangcentrum in Engeland voor het eerst in hun leven een kerstcadeau. Vol spanning openden zij het cadeautje dat allerlei heerlijke hapjes bevatte. (14) Deze apen werden overgedragen aan dierenbeschermers door een laboratorium dat de aapjes niet langer nodig had in experimenten. De doelstelling van de Anti Dierproeven Coalitie is het stopzetten van alle experimenten op apen en het beëindigen van de apenhandel door RC Hartelust B.V. Omdat dieren geen gebruiksvoorwerpen zijn!
Bronnen: 1) http://laboratoryanimalsciencebuyersguide.com/company.php?id=1185810&compan y=R.C.+Hartelust+BV&term= 2) APV2007Presentation.pdf 3) CITES non-detrimental finding case study for the exporting crab-eating macaques. 4) GUANGXI XIONGSEN experimental primate animals breeding and develop_pdf 5) Wildlife act, Kathmandu, Nepal 6) http://www.primate-sg.org/PDF/PC23.fascicularis.declining.pdf 7) http://www.buav.org/media/files/campaigns/primates-inresearch/The%20Time%20Is%20Now%20briefing%20-%20single%20pages.pdf 8) http://www.djurensratt.se/portal/page/portal/la_stockholm/SMI/faktablad%202006/ FAKTABLAD_SMI_2006.PDF 9) http://diereninfo.nl/algemeendierennieuws.php?n_ID=37 10) Document in bezit van stichting Anti Dierproeven Coalitie 11) Protest stichting Anti Dierproeven Coalitie bij RC Hartelust B.V. http://www.stopdierproeven.org/archives2008/19sept08_protest_Hartelust.html 12) De cliëntenlijst is opgemaakt uit publicaties verschenen op Pubmed en Freepatensonline. De cliëntenlijst vind u op onze website: http://www.stopdierproeven.org/Apenhandel/Hartelust_bedrijven.htm 13) Wintereditie nieuwsbrief Anti Dierproeven Coalitie. 14) http://www.ad-international.org/animal_rescues/go.php?id=1710&ssi=24
7
Bijlage: Guangxi Grandforest Scientific Primate Company De volgende foto’s zijn afkomstig van de Guangxi Grandforest Scientific Primate Company Ltd fokkerij. (4) De bovenste twee foto’s zijn van de kooien in de quarantaine afdeling. De overige foto’s zijn van de java- en resus aapjes in de fokkerij.
8
9
Bijlage: transportkooien Verschillende soorten transportkooien voor apen.
10
Bijlage: Hartelust B.V. Vanuit deze loods in Tilburg worden apen verhandeld.
11
Bijlage: experiment op een aapje. Deze foto is afkomstig van het televisieprogramma Koppen (2008). Deze experimenten vinden plaats op de Universiteit van Leuven. De apen zijn geleverd door Hartelust B.V.
12
Bijlage: 3 aapjes ontvangen kertstcadeau. Een leven zonder pijn en angst in een opvangcentrum in Engeland.
13
Bijlage: Anti Dierproeven Coalitie in actie. Vreedzaam en gedreven voert de Anti Dierproeven Coalitie campagne tegen de apenhandel.
14
Anti Dierproeven Coalitie Omdat dieren geen gebruiksvoorwerpen zijn! www.stopdierproeven.org info@stopdierproeven.org
15