SPECIAL SCHOKKEND NIEUWS #101
Psychotische vrouwen, dat is één van de themaprogramma´s tijdens het Imagine Film Festival dit jaar. De Canadese schrijfster, filmjournalist en programmeur Kier-La Janisse is te gast en schreef een heel boek over het onderwerp. ‘I wanted to know why I was crazy.’ Willen we dat niet allemaal?
16
SPECIAL Een interview houden met Kier-La Janisse voelt een beetje vreemd. Haar boek is zo intiem; je hebt het idee dat je meer van haar weet dan van veel van je vrienden. Haar geheimen, jeugdtrauma’s, angsten, onzekerheden, zelfs fetishes. Als je haar spreekt blijkt ze verbazingwekkend normaal - maar gelukkig wel een, eh, open boek.
DOOR HEDWIG VAN DRIEL |
De Canadese Janisse liep al langer rond met
Hoe kwam je op het idee er een autobiografisch boek van te maken?
tussen die films en mijn leven. En dan maar hopen dat het interessant of relevant zou zijn.
essays. ‘Maar op het internet werd meer en
neerder over films vertelde als ik ze in verband
Vooral voor het prototype mannelijke horror-
meer geschreven over films, ook over de hele
bracht met mijn eigen leven. Ik twijfelde. Wie
blogger, van die mensen die op fora anoniem
obscure, dus ik begon me af te vragen wat ik
zou er nu in een filmboek over mij willen le-
alles en iedereen de grond in boren. Gelukkig
nog kon toevoegen. Ik heb het boek ook een
zen? Maar toen ik eenmaal besloten had het te
zijn de reacties echt positief, ik krijg veel mails
paar jaar weggelegd, ik dacht toen niet dat ik
doen, wilde ik ook alles blootleggen en zo
van mensen die iets van zichzelf in het boek
SCHOKKEND NIEUWS #101
het idee een boek te schrijven over psychoti-
het ooit zou afmaken.’
eerlijk mogelijk zijn over de overeenkomsten
terugzien, vaak met persoonlijke verhalen. Er
17
sche vrouwen. Eerst gewoon als een collectie
‘Vrienden merkten op dat ik veel gepassio-
Ik was echt doodsbang toen het uitkwam.
is er tot nu toe maar één die het leuk vindt om me om de paar weken te mailen over wat voor
SPECIAL
loser ik ben.’
Wat trekt je aan in deze films?
CARRIE (BRIAN DE PALMA, 1976)
‘Horror is een overdreven versie van het echte leven. Ik kamp dagelijks met enorme angsten, dus ik zie mijn neuroses en angsten
ELKE MAAND
graag uitvergroot op het scherm. Te zien hoe
In een interview zei je dat je dacht dat feminis-
mensen ermee omgaan, ook al nemen ze vaak
tes het boek zouden haten. ‘Veel mensen die het boek hebben gerecen-
de verkeerde beslissingen… Het is een soort zelfhulp, ontdekte ik tijdens het schrijven. Die
seerd beschrijven mij als een feministe, be-
films leren je overlevingsstrategieën, zowel
schrijven mijn boek als feministisch, maar zo
emotionele als fysieke.’ Eigenlijk is natuurlijk niet Carrie White de nut job in deze film, maar haar religieuze moeder. Piper Laurie kreeg een Oscarnominatie voor haar rol als Margaret White: ‘I should’ve killed myself when he put it in me. After the first time, before we were married, Ralph promised never again. He promised, and I believed him. But sin never dies. Sin never dies.’ Geen wonder dat die arme Carrie – een onvergetelijke rol van Sissy Spacek - haar toevlucht moet nemen tot telekinese. Carrie wil niets liever dan een gewoon meisje zijn en met Tommy (William Katt) naar het bal. Wanneer het helemaal misgaat, de emmer met varkensbloed valt, De Palma uitpakt met zijn verrukkelijke split screens en Carrie eindelijk terugslaat, is het nog steeds moeders stem die haar achtervolgt: ‘They’re all gonna laugh at you!’
MAY (LUCKY MCKEE, 2002)
Ook May is eenzaam. Het rare meisje met het luie oog verdeelt haar tijd tussen het werk in een dierenkliniek en het naaien van lappenjurkjes in haar duistere appartement. Daar heeft ze alleen gezelschap van Suzy, een lelijke porseleinen pop die ze van haar moeder heeft gekregen omdat je, als je te raar bent om vrienden te hebben, ze maar zelf moet maken. Actrice Angela Bettis steelt vrijwel onmiddellijk je hart, en wat hoop je toch dat dit muurbloempje uiteindelijk op zal bloeien! May neemt corrigerende lenzen, wordt verliefd op Adam (‘I love your hands’) en de lesbische Polly heeft zowaar ook een oogje op haar. Lucky McKee, die later THE WOMAN zou regisseren, begint MAY als een lieve tragikomedie, maar laat de boel ontsporen zodra May teleurstelling en afwijzing ontmoet. ‘So, are we like best friends now that you’ve seen what’s in my freezer?’
ANTICHRIST (LARS VON TRIER, 2009)
h d ik ik er nog nooit i over nagedacht. d h Ik Ik h bh had heb het
SCHOKKEND NIEUWS #101
in het boek veel over de medeplichtigheid van
18
vrouwen aan wat hen overkomt, over hoe hun
IIs h k een soort test, om te kij k ijjk wat jje het ook kijken aankan? ‘Dat was het vroeger wel, als tiener. Het kon
keuzes bijdragen aan hun problemen, en ik
me niet extreem en gory genoeg zijn. Ik ben
heb het idee dat hardcore feministes dat niet
heel competitief: dat ik dingen aankon waar
graag horen. Zij zien vrouwen liever als slacht-
anderen voor terugdeinsden, was een manier
offer. Veel personages in de films die ik be-
om te ‘winnen’, om me te onderscheiden. Als
schrijf hebben zelf de hand in hun lot. Veel
kind was ik ook geobsedeerd door verwondin-
vrouwen in mijn eigen leven ook, trouwens.’
gen. Het gekke is, ik heb nog nooit een bot in
De Deense regisseur Lars von Trier bewijst tijdens vrijwel ieder publiek optreden dat hij ook niet al te stabiel is, maar ANTICHRIST is vooral een film over de mentale verwoesting van een jonge vrouw (Charlotte Gainsbourg). Fraaie openingsscène: terwijl de man (Willem Dafoe) en de vrouw seks hebben, valt hun kind uit het raam. Wat volgt: verdriet, pijn, wanhoop en chaos. Veel is er geschreven over de genitale verminkingen in ANTICHRIST, maar nog pijnlijker is te zien hoe de man, een psychotherapeut, zijn vrouw nog verder in de vernieling praat. Of is het haar obsessieve studie naar middeleeuwse heksenjachten die haar over het randje helpt? Kijken we naar Von Triers visie op de eeuwige strijd tussen het mannelijke/rationele en de ontembare en gevaarlijke natuurkrachten die de vrouw herbergt? Is ANTICHRIST een film over misogynie en vrouwelijke zelfhaat, of is Von Trier zelf een vrouwenhater? Hoe dan ook: een mokerslag.
MARTYRS (PASCAL LAUGIER, 2008)
SPECIAL
Minstens zo zwaar en filosofisch bedoeld, maar uiteindelijk toch vooral voer voor liefhebbers van langgerekte martelscènes met een niet al te overtuigende finale. Twee jonge vrouwen, beiden slachtoffers van jarenlang misbruik, willen wraak nemen in MARTYRS. Maar, zoals de Fransen dat zeggen, ‘l’histoire se répète. Wat MARTYRS vooral onthutsend maakt, is de reactie die de folteraars uiteindelijk aan Anna ontlokken: extase. ‘Martyrs are exceptional people. They survive pain, they survive total deprivation. They bear all the sins of the earth. They give themselves up. They transcend themselves... they are transfigured.’ De Heilige Lucia van Syracuse gaf haar ogen. Eudocia werd onthoofd, Blandina gekruisigd. Antonia van Nicea werd opgehangen. Perpetua werd gemarteld, terwijl haar borsten nog moedermelk lekten. St. Agnes, dertien jaar oud volgens de overlevering, stierf een martelaarsdood en bewaarde haar maagdelijkheid voor God. Paus Franciscus I neemt een kerk over die types als Margaret White (zie CARRIE) verheerlijkt.
MARNIE
Het duurt niet lang, voordat je de stampende muziek begint te vrezen in THE ENTITY. De eerste keer dat we die muziek horen wordt hoofdpersoon Carla (Barbara Hershey) in haar eigen slaapkamer door iets onzichtbaars verkracht. Ze roept om hulp, maar haar tienerzoon staat volkomen machteloos. De muziek weerklinkt daarna nog een paar maal en brengt nooit goed nieuws. Carla’s psycholoog denkt dat het fenomeen een verpersoonlijking is van haar trauma’s, maar als je keer op keer verkracht en in elkaar geslagen wordt, helpt die diagnose niet bepaald. Het is gemakkelijk THE ENTITY belachelijk te maken. De woorden ‘Ik ben verkracht door een spook’ worden in de film niet geuit, omdat het concept eerder lachwekkend dan afgrijselijk is, maar als die vermaledijde muziek wéér begint vergaat het lachen je snel genoeg.
mijn lijf gebroken. Ik heb nog nooit een wond
ring door mannen zijn gemaakt - werden afge-
gehad, die ik niet zelf had aangebracht. Mijn
beeld, dat vertelt je veel over het
moeder was doodsbang toen ik twaalf was, dat
onderbewustzijn van de maatschappij in die
ik mijn oog zou uitsteken om een ooglapje te
tijd.
kunnen dragen! Tegenwoordig hoeven films
Wat ik verontrustend vind aan de films die
voor mij niet meer zo extreem te zijn, niet zo
tegenwoordig worden gemaakt, is dat misogy-
vunzig. Als ze me maar aan het denken zetten.’
nie aan het terugkeren is, en dat het nu een
Zoals?
stuk bewuster gebeurt. Het idee dat het prima
‘LA PIANISTE (Michael Haneke, 2001) is één
is om vrouwvijandige grappen te maken zo-
van mijn lievelingsfilms; die film heeft een
lang het maar ironisch is. Films zoals PIRANHA
soort duisternis. Ik zoek nu vooral naar films
3D (Alexandre Aja, 2010). Ik kon haast niet
met interessante ideeën, en dan maakt het niet
geloven hoe vrouwonvriendelijk dat was.
eens zo veel uit of ze goed zijn. Er was bijvoor-
Allemaal met een knipoog, om lekker te la-
beeld in de jaren zeventig een Britse televisie-
chen. Ik ben natuurlijk niet voor censuur, maar
serie, A Ghost Story for Christmas. Stigma is
het is wel belangrijk daarover te blijven praten.’
volgens veel mensen één van de slechtste afleveringen daarvan – maar ik ben er dol op! Er wordt een menhir opgegraven en dan begin-
MS. 45 (ABEL FERRARA, 1981) Thana is een mooi meisje zonder stem. Ze werkt in een troosteloos kledingatelier in New York. Op weg naar huis trekt een gemaskerde man haar een steegje in. De camera blijft op haar gezicht - bevroren in een geluidloze schreeuw. Thuis betrapt ze een inbreker, en die besluit zich óók aan haar te vergrijpen. Thuis heeft Thana echter meer middelen om zich te verdedigen en in no time ligt de verkrachter in stukjes in de koelkast en gaat Thana met zijn kaliber. 45 op pad. Het is een grimmig begin en er staat Thana ook geen vrolijk einde te wachten, maar toch is MS. 45 een verrassend grappige film. Mits je van gitzwarte humor houdt. Regisseur Abel Ferrara maakt optimaal gebruik van het mooie, ondoorgrondelijke gezicht van hoofdrolspeelster Zoë Lund. Het kostuum dat deze wreekster draagt tijdens het verkleedfeestje in de finale is onvergetelijk.
Wat is toch eigenlijk de aantrekkingkracht van rape-revenge films? ‘De meeste mannen die ik ken beleven daar
nen er allerlei rare dingen te gebeuren. De
geen plezier aan - ze zijn te kleinzerig – maar
vrouw des huizes begint te bloeden uit haar
veel vrouwelijke kennissen zijn wel fan. We
buik. Ze heeft geen verwondingen, maar toch
leven nu natuurlijk wel in een andere tijd en ik
bloedt ze. Ze zit de halve film op de badkamer
zie die films met een hoger opgeleid publiek.
allerlei verbanden aan te brengen en probeert
Hoe er in de jaren zeventig over werd gedacht
voortdurend het bloeden te stelpen. Ze pro-
op 42nd Street weet ik niet.
beert normaal te doen, maar steeds begint dat
Ik denk dat er veel misverstanden bestaan
bloeden weer en dan zit ze weer op die badka-
over horrorfilms en horrorfans. Je hebt aan de
mer. Ik vind het fascinerend hoe dat als horror
ene kant de fans van sleaze en aan de andere
wordt gepresenteerd, terwijl je als vrouw toch
kant de echte horrorfans. Ik werkte vroeger in
ook denkt: tsja, dat heb ik nou elke maand!’
een videotheek en mijn ervaring is dat die creepy perverts de meeste filmkennis hebben
KLEINZERIG
van iedereen. Die lui kijken echt naar álles, als
Zijn films over psychotische vrouwen veran-
er maar T&A in zit, van de meest obscure
derd in de loop der tijd?
kunstfilms tot hardcore horror. Veel mensen
‘In de jaren zeventig zie je duidelijk een terug-
denken daarom dat horrorfans geilen op sek-
slag, een reactie tegen de vrouwenemancipatie.
sueel geweld. Ik denk niet dat dat zo is. Ster-
Ik weet niet of de regisseurs en schrijvers dat
ker, ik denk dat bij heel veel slashers de man-
bewust deden, maar veel van de films uit die
nelijke fans zich juist identificeren met de final
tijd zetten vrouwen weer op hun plek of gaan
girl.’
over vrouwen die monsterlijk en sadistisch zijn. De manieren waarop psychotische vrouwen in die films - die vrijwel zonder uitzonde-
Waarom zouden eigenlijk vrijwel alle films in je boek door mannen geregisseerd zijn? ‘Er zijn sowieso weinig vrouwelijke regis-
SCHOKKEND NIEUWS #101
THE ENTITY (SIDNEY J. FURIE, 1982)
(Alfred Hitchcock, 1964): ‘Why don’t you love me, mama?’
19
seurs, punt. Bij horror is er toch écht geen glazen plafond, volgens mij. Iedereen kan een
SPECIAL
low-budget horrorfilm maken. Er zijn gelukkig wel veel vrouwelijke producenten tegenwoordig. Schrijvers en regisseurs helaas nog weinig, maar er is niemand die vrouwen tegenhoudt.’
DUBBELGANGERS Je hebt het veel over POSSESSION (Andrzej Zulawski, 1981) in je boek, en de film zal ook draaien op Imagine. Waarom fascineert die film je? ‘POSSESSION is één van de sleutelfilms in dit subgenre. Daarom heb ik die poster ook gebruikt voor de hardcoverversie van het boek. Het is een film die allesbehalve realistisch is, maar het is één van de beste films over het uiteenvallen van een relatie. Je hebt natuurlijk al die films van Bergman, SCENES FROM A MARRIAGE en zo, maar er gaat niets boven POSSESSION. Mensen weten vaak niet meteen wat ze ervan moeten vinden. Ze snappen de film niet, kunnen niet eens zeggen of ze hem goed geacteerd vinden of niet, maar de beelden doen wel iets met ze. Het is zo’n film die je steeds opnieuw bekijkt. Ik wist direct dat ik er dol op was, al pretendeer ik niet alles te snappen. De beelden fascineren me, al die dubbelgangers. Je hebt de twee appartementen, het één schoon en wit en het andere helemaal afgebladderd… Je hebt Oost- en West-Duitsland… De lerares die precies op de hoofdpersoon lijkt… Alles is dubbel en gesplitst, en de film gaat ook over een splitsing, over een huwelijk dat stukloopt. En dan heb je dat wezen nog. Het wezen dat zij maakt, dat tegelijkertijd haar kind en haar minnaar is, en dat aan het einde van de film verandert in haar man. Ik probeer het soms aan mezelf te relateren. Het feit dat ze steeds weer teruggaat naar dat appartement, ze blijft proberen het opnieuw te doen, het beter te doen ditmaal… En ondertussen wordt iedereen steeds gefrustreerder en gekker. Ik denk dat voor mensen die een langere relatie hebben gehad en die weten wat een duistere plekken je daarin kunt bereiken, deze
durend over wat een opgave dat is. Tegelijker-
film een cathartische ervaring kan zijn.’
tijd zondert ze haar zusje steeds af, zodat ze
De andere oude film die je hebt gekozen is THE MAFU CAGE (Karen Arthur, 1978).
SCHOKKEND NIEUWS #101
‘Die laat ik vooral zien omdat hij vrijwel nooit
20
dus mensen moeten gewoon maar gaan kijken.’ EXCISION (Richard Bates Jr., 2012) lijkt me iets
niet leert sociaal te zijn of normaal te doen. De
gemeen te hebben met MAY (Lucky McKee, 2002)
oudere zus doet alsof ze alles uit zelfopoffering
een film die je heel bewonderend beschrijft. Is
doet, maar ze geniet er duidelijk ook van om
dat zo?
vertoond wordt en heel moeilijk te vinden is.
iemand te hebben die zo volledig van haar
En om het huis. Ik houd van films met goede
afhankelijk is. De acteurs zijn erg goed in deze
verschillend. May is heel verlegen en terugge-
huizen en het huis in deze film is fantastisch!
film, vooral Carol Kane. Dit is de meest krankzin-
trokken, terwijl Pauline in EXCISION opzettelijk
De film gaat over twee zussen die een geïso-
nige rol die ze ooit heeft gespeeld, volgens mij.’
goor doet. Ze hoort in de film heel lelijk te zijn,
Je hebt ook een aantal nieuwere films uitgeko-
maar ze wordt gespeeld door een fotomodel en
poloog die heel lang in de jungle heeft ge-
zen, waaronder THE TALL MAN van Pascal Laugier.
dat is soms wel hilarisch. Er is bijvoorbeeld een
woond. De jongste dochter Cissy, gespeeld
‘We hebben er lang over gediscussieerd of hij
leerd leven leiden. Hun vader was een antro-
‘Een beetje, maar de hoofdpersonen zijn heel
scène waarin je heel duidelijk ziet dat haar
door Carol Kane, is zo’n beetje in de jungle
wel paste binnen het thema, maar ik kan er
wenkbrauwen opgeplakt zijn. Maar het is een
opgegroeid en helemaal verwilderd. De oudere
niet teveel op ingaan zonder de film te verpes-
heel mooie film, en vooral de relatie tussen de
zus, Lee Grant, zorgt voor haar en klaagt voort-
ten. Hij eindigt heel anders dan je zou denken,
hoofdpersoon en haar moeder - die gespeeld
SISTERS zorgt regelmatig voor hoofdschudden: natúúrlijk blijkt
de openingsscène onderdeel te zijn van een televisiespelshow, natúúrlijk wint Danielle (Margot Kidder) daarbij een messenset en natúúrlijk refereert regisseur Brian De Palma minstens drie keer aan Hitchcock. Toch moet je het De Palma nageven: hij weet net als zijn idool hoe je spanning opbouwt en door die vette knipoog naar het publiek is de volkomen belachelijke plot een voordeel in plaats van een nadeel. Tja, de plot. Laten we het erop houden dat er een (half?) gestoorde Siamese tweeling bij betrokken is, en verder enge dokters met wijnvlekken op hun hoofd, nieuwsgierige buren, groezelige privédetectives, een gekkenhuis en een inklapbare bedbank. Die messenset? Die wordt inderdaad niet alleen gebruikt voor het aansnijden van verjaardagstaart.
wordt door Traci Lords - is wonderbaarlijk gestoord. Lords is echt zo’n prinsessenmoeder
OVERSTUUR Zijn er eigenlijk ook nog horrorfilms waarvan
voor wie mooi zijn en mooie kleren heel be-
je houdt, die niet over psychotische vrouwen
langrijk zijn. En uitgerekend zij zit opge-
gaan?
scheept met twee dochters van wie de één wel
‘Oh, ontzettend veel! JAWS is één van mijn
mooi en populair is maar ook stervende, ter-
lievelingshorrorfilms. Daar kun je me echt voor
wijl de andere zichzelf het liefst zo lelijk moge-
wakker maken. Dat is behalve eng ook een heel
lijk maakt. Ze weet echt niet wat ze met die
slimme, goed gemaakte film. Ze spreken wel
oudere dochter aan moet. Toch is het geen
verschillende pleasure centers aan. Na JAWS
oppervlakkig personage, ze wordt heel mense-
twijfel ik niet aan mijn gehele leven. Ik kwam
lijk neergezet. En de dochter wil stiekem heel
vroeger wel eens in de problemen omdat ik
graag de goedkeuring van haar moeder, maar
films programmeerde die emotioneel vernieti-
doet er tegelijkertijd alles aan om het te sabo-
gend waren, in plaats van gewoon films waar je
teren. Herkenbaar.’
regelmatig even van opspringt. Maar ja, dat
Ten slotte: AMERICAN MARY.
zijn nou eenmaal de films waar ik het meeste
‘Die heb ik zelf nog niet gezien! En ik lees
uithaal. Kwamen de mensen wéér helemaal
meestal geen plotbeschrijvingen. De poster,
SPECIAL
SISTERS (BRIAN DE PALMA, 1973)
overstuur de zaal uit…’
daar draait het om. Dat plaatje, dat bepaalt meestal of ik een film zal kijken of niet.’
POSSESSION (ANDRZEJ ZULAWSKI, 1981) Wanneer Mark (Sam Neill) terugkeert na een lange afwezigheid, wil zijn vrouw Anna (Isabelle Adjani in een rol die je moet zien om het te geloven) niets meer van hem weten. Ze heeft een minnaar, de vreemde Heinrich (Heinz Bennent), maar dat is het niet alleen. De mannen ontdekken dat ze nog een groezelig appartementje heeft waar iets vreemds groeit, iets dat ze wellicht zelf heeft gebaard. Één ding is zeker: geen van de privédetectives die op onderzoek gaat keert terug. Een droge plotbeschrijving doet deze hallucinante film geen recht. De acteurs spelen afwisselend houterig en volstrekt over-the-top. De juf van het zoontje van Mark en Anna lijkt precies op Anna, maar dan met felgroene ogen. Elektrische messen worden stoïcijns in het eigen vlees gezet. In de gangen van de metro gooit Anna haar boodschappen tegen de muur en schokt en krijst hysterisch, net zolang tot ze begint te bloeden. Onnavolgbaar, slijmerig en volstrekt uniek.
THE BROOD (DAVID CRONENBERG, 1979)
Hedwig van Driel en Barend de Voogd
SCHOKKEND NIEUWS #101
Cronenberg zat middenin een giftige echtscheiding toen hij deze film maakte, en dat is te merken. Hoe vreemd het er in zijn geval ook aan toe ging - zijn vrouw zat in een sekte en ontvoerde hun kind - het is nog niets vergeleken bij THE BROOD. Nola (Samantha Eggar) is opgenomen in een psychiatrisch instituut dat wel iets wegheeft van een sekte. Doctor Hal Raglan probeert de innerlijke woede van zijn patiënten naar buiten te keren, die zich daardoor manifesteert in lelijke zweren. De woede van Nola is echter zó overweldigend dat ze geen zweren produceert, maar moordlustige kleutermonsters die vol overgave iedereen in elkaar hameren waar Nola boos op is - en dat zijn nogal wat mensen. Zelfs haar dochtertje is niet veilig. Nola’s broedsel is eng, maar het is vooral de scène waarin ze een nieuwe ‘kindje’ baart en het liefdevol aflikt, die je bijblijft.
21
AMERICAN MARY
SPECIAL
bezoekt Imagine dit jaar.
Films zijn - voor de fan tenminste - met je leven vervlochten. De eerste film die je in de bioscoop zag. De eerste film die je nachtmerries bezorgde. De film die je zag toen je hart voor het eerst werd gebroken. Kier-La Janisse wordt vooral aangesproken door films over psychotische vrouwen. En over de symbiose tussen haar leven en deze films gaat House of Psychotic Women: An Autobiographical Topography of Female Neurosis in Horror and Exploitation Films. dix met filmbeschrijvingen, maar het eerste deel waarin Janisse haar leven beschrijft aan de hand van de films die haar fascineren, vormt de kern van House of Psychotic Women. Ze groepeert de films min of meer thematisch. Zo gaat het in het hoofdstuk ‘Secret Ceremonies’ over rape-revenge films en vaderobsessies. Janisse beschrijft o.a. MS. 45 (Abel Ferrara, 1981) en TOYS ARE NOT FOR CHILDREN (Stanley H. Brassloff, 1972). DEFENCELESS: A Kier-La Janisse
BLOOD SYMPHONY (Mark Savage, 2004) is misschien de meest extreme van de besproken
SCHOKKEND NIEUWS #101
Nou heeft Janisse wel iets om neurotisch
22
wraakfantasieën. Waar Thana in MS. 45 haar
over te zijn, blijkt. De Canadese werd geadop-
wraak met een pistool uitvoert, gaat de hoofd-
teerd om een huwelijk te redden dat daarna
persoon in DEFENCELESS achter geslachtsdelen
toch uiteenviel. Haar stiefvader sloeg haar - en
aan, inclusief die van haarzelf. In het hoofd-
betuigde vervolgens zijn spijt door tot diep in
stuk ‘Piercing Reality’ vertelt Janisse openhar-
de nacht horrorfilms met haar te kijken. Zelf-
tig over haar soms ziekelijke jaloezie en zijn
moordpogingen, automutilatie, een periode in
het o.a. POSSESSION (Andrzej Zulawski, 1981)
een tehuis voor moeilijke kinderen - een ge-
en THE BROOD (David Cronenberg, 1979) die
makkelijk leven kun je het niet noemen. Janis-
aan bod komen. Films die we vaak al eerder
se legt het zonder reserve bloot, elke rauwe
besproken zagen, maar haar zeer aparte invals-
zenuw en open wond.
hoek voegt iets toe.
Het boek bevat een middenstuk met prachtige stills en production art, en een dikke appen-
Neem bijvoorbeeld THE ENTITY (Sidney J. Furie, 1982), een film die je vrij accuraat kunt
SPECIAL beschrijven als ‘die film met de spookver-
danks de vaak zware thematiek, nooit depri-
over de maatschappij en cultuur waarin ze
krachter’. Dat klinkt alsof hoofdpersonage
merend wordt. Ook de films worden met een
gemaakt zijn? De persoonlijke invalshoek is de
Carla (Barbara Hershey) vooral slachtoffer is,
flinke dosis humor besproken. DEFENCELESS: A
kracht van het boek, maar het leidt wel tot een
maar de film zelf compliceert dit beeld al:
BLOOD SYMPHONY bijvoorbeeld: ‘Genitals don’t
zekere kortzichtigheid. Aan de andere kant zijn
Carla’s psycholoog denkt eerst dat het spook
last long in this movie’.
er wel ergere dingen over een boek te zeggen
een manifestatie is van haar trauma’s. Janisse
Keer op keer graaft Janisse in de psychologie
gaat in het hoofdstuk ‘Wound-Gatherers’ nog
van de vrouwelijke filmpersonages. Zelfs als je
iets verder. Ze ziet overeenkomsten tussen
geen vrouw bent (of simpelweg iets minder in
Carla en haar eigen moeder, en wijst erop dat
psychotische theorieën geïnteresseerd bent)
Carla zich gedraagt als een slachtoffer van
begin je ze beter te begrijpen. Het boek springt
huiselijk geweld.
af en toe wat abrupt heen en weer tussen de vingen, maar de verbanden bieden vaak ge-
veelkleuriger portret van de psychotische
noeg onverwachte inzichten. Deze ongebrui-
vrouw in de film. Ook MARNIE (Alfred Hitch-
kelijke vorm van filmjournalistiek mag zeker
cock, 1964) en LA PIANISTE (Michael Haneke,
een succes worden genoemd.
ervaringen in tehuizen voor delinquente jon-
Hedwig van Driel
☠☠☠☠☠
autobiografische anekdotes en de filmbeschrij-
alleen is verfrissend en zorgt voor een rijker en
2001) komen bijvoorbeeld aan bod. Door haar
het besproken onderwerp.
Eén ding ontbreekt helaas. Omdat Janisse zich zo concentreert op haar persoonlijke
House of Psychotic Women An Autobiographical Topography of Female Neurosis in Horror and Exploitation Films
geren biedt Janisse inzicht in een film als
ervaringen met de films die ze bespreekt, is er
CHRISTIANE F. – WIR KINDER VOM BAHNHOF ZOO
weinig plek voor historische en cinematografi-
Kier-La Janisse
(Uli Edel, 1981). Ze legt uit waarom de kinder-
sche context. Waar komen deze films van-
prostituee in die film voor haar toch een zekere
daan? Wat voedt de obsessie van - voorname-
romantiek had.
lijk mannelijke - regisseurs met psychotische
360 p. / $ 18,00 (softcover), $ 49,95 (hardcover) / FAB Press, UK / ISBN 978-1-903254-69-1
Haar ironische toon, vol zelfspot en relativering, zorgt er gelukkig voor dat het boek, on-
vrouwen? Hoe is dit archetype door de jaren heen veranderd en wat vertellen de films ons
SCHOKKEND NIEUWS #101
Dat Janisse zich niet beperkt tot horrorfilms
dan dat je erna nóg veel meer wilt weten over
23