Καλλιεργεια αμπελιου κηπευτικων by apopsi

Ενθ. 3

ΜΑΡΤΙΟΣ 2014

Παράγοντες υπεύθυνοι για την ποιότητα του Κρασιού

οιά είναι η καταγωγή του, το στυλ του ή επίσης και το χρώμα του; Η ποιότητα ενός κρασιού εξαρτάται πάντα από τους ίδιους παράγοντες. Κατ’ αρχάς πρέπει να αναφερθεί η γνωστή τριλογία terroir, κλίμα και ποικιλία. Η τελειότητα αντίστοιχα αυτών των τριών παραγόντων δίνουν την ποιότητα του σταφυλιού. Ένας ακόμη παράγοντας είναι και ο άνθρωπος. Είναι αυτός που με την ποιότητα της δουλείας του στον αμπελώνα αλλά και στην δεξαμενή έχει την δύναμη να μετατρέψει την πρώτη ύλη και να δώσει ζωή σε ένα ποιοτικό κρασί.

Το terroir

Επηρεασμένοι από τους γαλλικούς αμπελώνες από όπου και γεννήθηκε η έννοια του terroir είναι σήμερα παγκόσμια. Η έννοια του terroir συγκεντρώνει όλες εκείνες τις φυσικές παραμέτρους που υπάρχουν σε ένα αμπελώνα, όπως η γεωλογική φύση του εδάφους και του υπεδάφους , η γεωγραφική μορφολογία και το φυσικό περιβάλλον, που του παρέχουν μια παγκόσμια ταυτότητα. Η ποιότητα του terroir εξαρτάται από την ικανότητα του άλλοτε μικρή και άλλοτε μεγάλη να ευνοεί την ανάπτυξη του αμπελιού και την απόκτηση σταφυλιών ώριμων και συμπυκνωμένων. Επειδή οι εχθροί της ποιότητας είναι οι δυνατές αποδόσεις, η υπερβολική τροφοδοσία νερού και η έλλειψη ωριμότητας, τα καλύτερα terroir έχουν φτωχά εδάφη, επωφελούμενα από μια καλή αποστράγγιση και από μια καλή έκθεση στον ήλιο. Γι’ αυτούς τους λόγους σχεδόν πάντα είναι προνομιούχα τα εδάφη με χαλίκι, με ψιλά πετραδάκια ή με άμμο, που βρίσκονται σε πλαγιές στις πεδιάδες και τα οποία είναι προσανατολισμένα νό-

τια και νοτιοανατολικά μαζί με μια ηλιοφάνεια διαρκείας και αναλογική. Πιο απλά μπορούμε να πούμε ότι το φυσικό περιβάλλον μπορεί να δημιουργήσει ένα ευνοϊκό μικροκλίμα.

Το κλίμα

Χωρίς να αδιαφορήσουμε για την επίδραση των διαφορετικών χρονολογιών στην ποιότητα του σταφυλιού θα πρέπει ωστόσο να επικεντρωθούμε και στο ρόλο που παίζει το κλίμα. Για να βεβαιωθούμε για την καλή ανάπτυξη του φυτού και για την μέγιστη ωρίμανση των καρπών του, το αμπέλι θα πρέπει να έχει ζέστη, φώς, νερό όλα αυτά όμως στις κατάλληλες δόσεις. Τα όρια της καλλιέργειας του αμπελιού κυμαίνονται γενικά ανάμεσα στους 35’ με 50’ μοίρες γεωγραφικού πλάτους. Γι’ αυτό το λόγο, η Ευρώπη έχοντας εύκρατα κλίματα, έχει μια πολύ ευνοϊκή τοποθεσία. Επίσης προσφέρει και περιόδους οι οποίοι εναλλάσσονται επιτρέποντας στον αμπελώνα να έχει εξασφαλισμένο ένα φυτικό κύκλο από το Μάρτιο έως τον Σεπτέμβριο με μια άνοιξη αρκετά μακριά και ξηρή για να ευνοήσει την ωρίμανση διαρκείας των σταφυλιών, ακολουθώντας στην συνέχεια ένας χειμώνας μακρύς και κρύος, φέρνοντας μια παύση ζωτικής σημασίας για το αμπέλι. Ο αριθμός, το σύνολο των θερμοκρασιών αποδεικνύεται προνομιούχος για την κουλτούρα του αλλά επίσης και για την επιλογή των ποικιλιών. Όσο για το νερό, ο αμπελώνας που το έχει ανάγκη και δεν έχει άμεση πρόσβαση σ’ αυτό χρειάζεται περίπου 500mm με 700 mm κάθε χρόνο. Αυτές οι κλιματολογικές συνθήκες είναι οι κατάλληλες κάτω όμως από συγκεκριμένες περιπτώσεις, όπου ο άνθρωπος μπορεί να παρέμβει. Στις ζεστές

O Άνθρωπος Ο τελευταίος παράγοντας που είναι υπεύθυνος για την ποιότητα του κρασιού είναι ο άνθρωπος. Χωρίς αυτόν το κρασί θα είχε μείνει στο πρωταρχικό στάδιο του σταφυλιού. Είναι αυτός που θα φροντίσει το αμπέλι μέχρι ο καρπός να ωριμάσει και θα πάρει στη συνέχεια τον μούστο. Αλλά ο ρόλος του δεν επικεντρώνεται μόνο στην δουλεία στα οινοποιεία. Αρχίζει ήδη από πριν στους αμπελώνες. Περιμένοντας το φυτό ένα διάστημα 10 μηνών θα παρακολουθεί βήμα-βήμα την ανάπτυξή του παρεμβαίνοντας όποτε το κρίνει απαραίτητο

με τέτοιο τρόπο ώστε να πετύχει ένα ποιοτικό φρουτώδες άρωμα χωρίς ωστόσο να μπορεί να οικειοποιηθεί τους καλούς οιωνούς της μετεωρολογικής υπηρεσίας. Στην συνέχεια στα οινοποιεία δίνει τον καλύτερό του εαυτό ως ταλαντούχος οινοποιός για να παράγει ένα κρασί που φέρει την σφραγίδα του. Γιατί ένας οινοποιός παράγει πάντα ένα κρασί σύμφωνα με την προσωπικότητά του. Δεν παρατηρεί κανείς ότι στην ίδια κατηγορία κρασιών με διαφορετικά στυλ, το ένα είναι πιο πρόσχαρο από το άλλο και το άλλο πιο άχαρο από ότι το πρώτο; Ώντας και αμπελουργός, αυτό προσδίδει αυτόματα τον ρόλο του κηπουρού αλλά και αυτόν του μάγειρα, γιατί χρειάζεται μερικές φορές να γνωρίζει τις ιδιότητες του εδάφους ώστε να πετύχει όσο το δυνατόν πιο όμορφα αρώματα και το ταλέντο του chef για να βελτιώσει στο μέγιστο όλα τα ποιοτικά του χαρακτηριστικά. Αυτό γίνεται γιατί συνδυάζει συγχρόνως την παράδοση και την δημιουργία. Γι’ αυτό και το επάγγελμα του αμπελουργού διαφέρει από το επάγγελμα του απλού αγρότη, παρέχοντας του σήμερα την αναγνώριση από το ευρύ κοινό.

περιοχές όπως η Αυστραλία με την άρδευση, και στις κρύες όπως στην Σουηδία με ευνοϊκές τις ζώνες ή τα μικροκλίματα, ευνοείται η αμπελοκαλλιέργεια.

Η ποικιλία

Κάθε ποικιλία κατέχει τα δικά της αρωματικά και γευστικά χαρακτηριστικά. Κάποιες ξεχωρίζουν για το πληθωρικό φρούτο τους που τις κάνει εύκολα αντιληπτές, όπως το Gewurztraminer στα λευκά και το Pinot Noir στα κόκκινα. Κάποια άλλα γίνονται ξεχωριστά από τον πλούτο τους σε τανίνες, όπως το Caubernet Sauvignon και το Syrah. Ωστόσο, η ποικιλία δεν καθορίζει από μόνη της την ταυτότητα του κρασιού. Αυτό θα υπολογιζόταν χωρίς την δύναμη του terroir που ρυθμίζει την εκφραστικότητα του. Το Chardonnay για παράδειγμα δίνει στην Βουργουνδία διαφορετική εκφραστικότητα σαν ποικιλία από ότι στο Meursault, στο Chablis και στο Pouilly-Fuisse και χωρίς να μιλάμε για κρασιά ενός εντελώς διαφορετικού στυλ. Όμως το κλίμα έχει μια επίδραση ακόμα μεγαλύτερη. Δεν είναι τυχαίο ότι το Pinot Noir στην Βουργουνδία που δίνει κάποια από τα μεγαλύτερα Grand Cru του κόσμου δεν καλλιεργείται στο Bordelais του οποίου τα κρασιά δεν είναι κατώτερης ποιότητας αλλά που το κλίμα του είναι πάρα πολύ υγρό για να δώσει ποιοτικό άρωμα σ’ αυτή την ποικιλία. Σε αντίθεση το Cabernet Sauvignon, γνωστή ποικιλία του Medoc δεν φτάνει ποτέ στην ίδια ωριμότητα μ’ αυτή του Medoc όταν καλλιεργείται στην Βουργουνδία λόγω του κλίματος της περιοχής.

Ενθ. 4 ΜΑΡΤΙΟΣ 2014

Οι σπουδαιότεροι ζωικοί εχθροί του αμπελιού και η αντιμετώπιση τους

πό την εποχή που το αμπέλι αποτέλεσε αντικείμενο βιοποριστικό και στη συνέχεια συστηματικής καλλιέργειας από τον άνθρωπο, η παρουσία ζωϊκών εχθρών ήταν μια λογική συνέπεια. Ορισμένοι από αυτούς ενώ υπήρχαν και δεν ενοχλούσαν, βρήκαν αφθονία τροφής και αναπτύχθηκαν ταχύτερα από τους βιολογικούς τους εχθρούς. Κάθε παράγοντας που επηρεάζει αρνητικά τον αμυντικό μηχανισμό του φυτού (φυτοαλεξίνες, φαινολικές και φλαβονοειδείς ουσίες, κατάχρηση εντομοκτόνων, χρήση ορμονών, άρδευση κλπ) βοηθούν στην ευπάθεια σε ασθένειες και ζωϊκούς εχθρούς.

Γράφει ο:

Δρ. Νικ. Ροδιτάκης Εντομολόγος Συνταξιούχος Ερευνητής e-mail: roditakis@her.forthnet.gr

ευδεμίδα προτιμά να τοποθετεί τα αυγά σε υγρά και σκιερά μέρη του φυτού. Πολύ υψηλές θερμοκρασίες μεγαλύτερες των 35 oC είναι καταστροφικές για τα αυγά. Ο βιολογικός της κύκλος το καλοκαίρι κυμαίνεται από 25-32 ημέρες ανάλογα με τη θερμοκρασία.

Η Ευδεμίδα του αμπελιού (Lobesia botrana, Lepidoptera: Tortricidae)

Ενήλικο έντομο



H ευδεμίδα του αμπελιού, Lobesia botrana, είναι έντομο επιβλαβές κυρίως στις χώρες της Μεσογειακής λεκάνης. Στη χώρα μας αναφέρεται να προκαλεί σοβαρές ζημιές από το 1872. Ξενιστές: Η ευδεμίδα εκτός από το αμπέλι προτιμά περισσότερο άλλα φυτά όπως είναι το αγιόκλιμα, τα άνθη της ελιάς, το αρισμαρί (δενδρολίβανο), τα βατόμουρα, τα άνθη της μολόχας, τα άνθη της μουσμουλιάς, τη φινοκαλιά, τα άνθη της σκυλοκρεμμύδας. Το αμπέλι δεν είναι στις προτιμήσεις της αλλά λόγω σπανιότητας α η κατα-

Αυγά σε ρόγα Αντιμετώπιση: Η συστηματική παρακολούθηση των πτήσεων της ευδεμίδας βοηθά στην επιλογή του κατάλληλου χρόνου των επεμβάσεων. Οι γεωργικές προειδοποιήσεις αποτελούν το καλλίτερο μέσο σ αυτή τη περίπτωση. Μπορούμε όμως και με τη χρήση ενός μίγματος ξυδιού και νερού σε αναλογία 60 κυβ. εκ./λίτρο νερού με 40γρ. ζάχαρη σε πλαστικά δοχεία να παγιδεύσομε τα ακμαία η και χρήση φερομονικών παγίδων. Σημειώνομε ότι οι πτήσεις αρχίζουν συνήθως κατά τη δύση του ήλιου και συνεχίζονται 1-2 ώρες μετά. Για τα κρασάμπελα και σταφιδάμπελα, η χρήση του βιολογικού σκευάσματος βακίλου Θουριγγίας σε σκόνη είναι εξαιρετικά αποτελεσματική όταν γίνονται έγκαιρα οι επιπάσεις με την έναρξη των πτήσεων. Δύο επιπάσεις/γενεά είναι αρκετές ανάλογα με τη διάρκεια πτήσης. Για τα επιτραπέζια σταφύλια επιβάλλεται η χρήση των εγκεκριμένων εντομοκτόνων methoxyfenozide

Ψευδόκοκκος του αμπελιού (Planococcus ficus Fam. Pseudococcidae)

O ψευδόκοκκος του αμπελιού αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα εντόμου που ενδημούσε στα αμπέλια με

Φινοκαλιά στροφής άλλων ξενιστών το προτιμά εξ ανάγκης. Επειδή το φθινόπωρο υπάρχουν σε αφθονία οι ξενιστές αρισμαρί, άνθη σκυλοκεμμύδας, φινοκαλιά δεν προτιμά τα σταφύλια και δεν υπάρχει λόγος ψεκασμών από 1-5 Σεπτεμβρίου και μετά. Στοιχεία βιολογίας: Η ευδεμίδα συμπληρώνει τέσσερεις γενιές στο αμπέλι αλλά μπορεί επίσης να συμπληρώσει το ιδιο αριθμό γενεών και χωρίς αυτό ιδιαίτερα στη φινοκαλιά. Στη πρώτη πτήση (μέσα Μαρτίου-μέσα Μαίου) γεννά τα αυγά στις ανθοταξίες του αμπελιού, της ελιάς και στο αγιόκλημα. Η πλούσια ανθοφορία της ελιάς ιδιαίτερα όταν βρίσκονται κοντά σε αμπέλια βοηθά στη πληθυσμιακή αύξηση και στη συνέχεια να έχομε σοβαρές προσβολές τον Ιούνιο πρώϊμα στα αμπέλια που οδηγούν σε μια καταστροφική χρονιά ευδεμίδας. Τη περίοδο αυτή ελέγχεται από ένα μεγάλο αριθμό παρασιτοειδών και δεν χρειάζονται να γίνονται επεμβάσεις. Τη δεύτερη και Τρίτη πτήση (Ιούνιο-Ιούλιο) γεννά σχεδόν αποκλειστικά τα αυγά στις ρόγες των σταφυλιών ενώ τη τέταρτη γενιά σε άλλους ξενιστές σε πολύ μεγάλο ποσοστό (δενδρολίβανο, φινοκαλιά, σκυλοκρεμμύδα κλπ). Η

Ενήλικα έντομα σπάνιες εξάρσεις και που με την αλόγιστη χρήση εντομοκτόνων στα επιτραπέζια σταφύλια έγινε πλέον συστηματικός σημαντικός εχθρός και πολύ καταστροφικός. Δεν απασχολεί τα κρασάμπελα και σταφιδάμπελα επειδή δεν γίνεται συχνή χρήση εντομοκτόνων. Η διαταραχή αυτή οφείλεται στη καταστροφή και παρεμπόδιση δράσης ενός μεγάλου αριθμού ιθαγενών φυσικών εχθρών γι αυτό και η προσπάθεια πρέπει να είναι η προστασία τους.

Βιολογικος κύκλος: Διαχειμάζει σε μορφή αυγών η και κινητών νυμφών κάτω από τις φλούδες του φλοιού του πρέμνου και κυρίως στις διχάλες. Τα αυγά από ωχροκίτρινα γίνονται πορτοκαλόχροα που υποδηλώνει ότι πλησιάζει ο χρόνος εκκόλαψης. Με τη βοήθεια των μυρμηγκιών μεταφέρονται στις φωλιές τους και γι αυτό είναι πολύ δύσκολη η αντιμετώπιση. Η ζωηρή κίνηση των μυρμηγκιών στο πρέμνο υποδηλώνει παρουσία του ψευδόκοκκου. Η μεταφο-

Θηλυκό

Αρσενικό

ρά όμως μπορεί να γίνει με δυνατό άνεμο, με τις καλλιεργητικές εργασίες (ξεφύλλισμα, λάστιχα ραντίσματος κλπ), από τα πουλιά, από μεγαλύτερα έντομα π.χ. ακρίδες από πρέμνο σε πρέμνο με τη βοήθεια των συρμάτων υποστύλωσης που τα διασχίζουν οι κινητές νεαρές νύμφες. Ενωρίς την άνοιξη (μέσα Μαρτίου) εκκολάπτονται και οι νεαρές προνύμφες μετακινούνται με την έκπτυξη των οφθαλμών στους νεαρούς βλαστούς απομυζώντας το χυμό για να ολοκληρώσουν την ανάπτυξή τους. Τα θηλυκά γεννούν 200-400 αυγά σε ωόσακκο απ’όπου αρχίζει η ανάπτυξη της 2ης γενεάς. Στη 2η γενεά οι κινούμενες προνύμφες μετακινούνται στα φύλλα και σταφύλια που συνεχίζουν τον ίδιο κύκλο. Το έντομο αυτό έχει 3-4 γενιές το χρόνο. Το φθινόπωρο μετακινείται κάτω από τις φλούδες στις διχάλες των βραχιόνων και το κορμό όπου διαχειμάζει. Ξενιστές: Η συκιά αποτελεί το κυριότερο ξενιστή και αποτελεί εστία διασποράς του στα αμπέλια με το δυνατό άνεμο , πουλιά κλπ. . Συκιές μέχρι και υψόμετρο 800μ φιλοξενούν στις σχισμές του κορμού όλα τα στάδια του εντόμου. Φυσικοί εχθροί: Υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός φυσικών εχθρών. Αρπακτικά αυγών Cecidomyidae, νυμφικών σταδίων Cryptolemus mantrouzieri και υμενόπτερα παράσιτα. Το σπουδαιότερα υμενόπτερα παράσιτα είναι Anagyrus pseudococci, Leptomastidea abnormis, Leptomastix flavus,Leptomastix dactylopii. Ζημία: Προκαλεί μελιτώματα στα επιτραπέζια με σύγχρονη ανάπτυξης καπνιάς που τα καθιστά ακατάλληλα για εξαγωγή. Αντιμετώπιση: Καλλιεργητικά μέτρα: Σε αμπελώνες με έντονο πρόβλημα συνιστάται συνίσταται οι βλαστοί από ξεφύλλισμα ή κορφολόγημα να καταστρέφονται η να μεταφέρονται μακριά για κομποστοποίηση. Χημικά μέσα: Πολύ μεγάλη σημασία παίζει ο ψεκασμός με το φούσκωμα των ματιών μέσα μέχρι τέλη Μαρτίου. Ψεκάζονται οι βραχίονες στις διακλαδώσεις και το κορμό μέχρι απορροής με Chlorpyriphos-methyl. Στη περίπτωση που υπάρξει πρόβλημα αργότερα στα σταφύλια πολύ

Ενθ. 5 ΜΑΡΤΙΟΣ 2014

δύσκολα αντιμετωπίζεται.

Θρίπες. (Frankliniella occdentalis, Drepanothrips reuteri, Thrips tabaci)

Στους αμπελώνες οι θρίπες Drepanothrips reuteri, Thrips tabaci ενδημούσαν και δεν αποτελούσαν πρόβλημα. Μικροζημίες μικρής οικονομικής σημασίας σημειώνο-



Σετάρια



νταν πάντοτε. Η εισβολή του θρίπα της Καλιφόρνιας, Frankliniella occdentalis το 1999 στις θερμοκηπιακές καλλιέργειες, βοήθησε στην εξάπλωσή του λίγο αργότερα και στα επιτραπέζια σταφύλια προκαλώντας πολύ μεγάλες ζημιές. Σ αυτό βοήθησαν οι εντατικοί ψεκασμοί και οι καλλιεργητικές φροντίδες όπως είναι το ορμόνιασμα , η άρδευση και η υπερλίπανση. Βιο-οικολογία: Οι θρίπες έχουν ένα πολύ μεγάλο αριθμό ξενιστών και ιδιαίτερα ζιζάνια που βρίσκονται στο αμπέλι η στις παρυφές π.χ. η περικοκλάδα, σετάρια η ατσικνιδόχορτο. Ζημιές: Ο θρίπας του αμπελιού, Drepanothrips reuteri, προκαλεί ζημιές στη νεαρή βλάστηση 5-10εκ. με την έκπτυξη των οφθαλμών και πολύ αργότερα τον Αύγουστο και Σεπτέμβριο στις ρόγες του σταφυλιού. Ο θρίπας της Καλιφόρνιας προκαλεί ζημιές στις άγουρες ρόγες και στις ώριμες ρόγες. Στις άγουρες ρόγες προκαλεί ένα νύγμα με κιτρινόλευκη άλω που μπορεί να προκαλέσει αναστολή της

ανάπτυξης όταν τα νύγματα είναι πολλά. Στην ώριμη ρόγα προκαλεί χαρακτηριστική ερυθροϊώδη κηλίδα στο σημείο επαφής των ραγών τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό του σταφυλιού που τα καθιστά μη εμπορεύσιμα Η ζημιά στις ώριμες ρόγες είναι όμοια με εκείνη του θρίπα του αμπελιο στις όψιμες προσβολές. Χημική αντιμετώπιση: Χρήση έγκαιρα των εγκεκριμένων εντομοκτόνων lambda cyalothrin

Χρήσιμη πληροφορία: Το Περιφερειακό Κέντρο Προστασίας Φυτών και Ποιοτικού Ελέγχου Ηρακλείου (που συστεγάζεται με τα Ινστιτούτα του ΕΛΓΟ ‘’ΔΗΜΗΤΡΑ’’ στο Ηράκλειο οδός Καστοριάς 32Α Μέσα Κατσαμπάς, Τ.Θ. 2228 ΤΗΛ.: 2810-302301) εκδίδει και αποστέλλει δωρεάν σους ενδιαφερομένους τις γεωργικές προειδοποιήσεις που δημοσιεύονται και στην ιστοσελίδα wwww.minagric.gr. Οι γεωργικές προειδοποιήσεις είναι τεχνικά δελτία που αφορούν τα συνιστώμενα μέτρα έγκαιρης και αποτελεσματικής καταπολέμησης των εχθρών και ασθενειών του αμπελιού, της ελιάς, των εσπεριδοειδών, των μηλοειδών, κ.α. για την περιφέρεια Κρήτης.

Ενθ.6 ΜΑΡΤΙΟΣ 2014

Οι κυριότερες μυκητολογικές ασθένειες του αμπελιού Γράφει ο:

Δρ Ελευθέριος κ. Λιγοξυγκάκης, Αναπληρωτής Ερευνητής

Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός “ΔΗΜΗΤΡΑ” (ΕΛΓΟ “ΔΗΜΗΤΡΑ”) Γενική Διεύθυνση Αγροτικής Έρευνας, Ινστιτούτο Προστασίας Φυτών Ηρακλείου

ΩΙΔΙΟ (ΧΟΛΕΡΑ, ΣΙΡΚΑΣ, ΑΛΕΥΡΑΣ)

Εισαγωγή: Είναι η σοβαρότερη μετά τον περονόσπορο μυκητολογική ασθένεια του αμπελιού. Αν δεν καταπολεμηθεί έγκαιρα, μπορεί να προκαλέσει σημαντική μείωση της ποσότητας και της ποιότητας της παραγωγής. Συμπτώματα: Προσβάλλει τα τρυφερά όργανα (φύλλα, βλαστούς, βότρεις) την άνοιξη. Εικόνα 1

Τα πιο χαρακτηριστικά συμπτώματα εμφανίζονται στα φύλλα με μορφή κυκλικών κηλίδων ελαίου (που είναι πολύ ανοικτού κίτρινου χρώματος) με ασαφή περιθώρια και διάμετρο περίπου 6-10 mm. Πάνω στις κηλίδες, όταν τα φύλλα βρίσκονται σε σκιαζόμενα μέρη του πρέμνου, εμφανίζεται λευκό, αραχνοειδές, κονιορτώδες ή αλευρώδες επίχρισμα (Εικόνα 1) που είναι οι εξανθήσεις του παθογόνου (μυκήλιο και κονιδιοφόροι). Η προσβολή μπορεί να εξαπλωθεί καλύπτοντας μεγάλο μέρος του φύλλου ή ολόκληρο το φύλλο, το οποίο παρουσιάζει κυματοειδή παραμόρφωση. Σημειωτέον ότι οι κηλίδες ελαίου του Ωιδίου στα πρώτα στάδια προσβολής των φύλλων μπορεί να συγχυστούν με τις προσβολές του περονοσπόρου. Όμως, οι κηλίδες του ωϊδίου έχουν λιγότερο έντονο χρώμα και ασαφές περιθώριο και καλύπτονται από αραιή υπόλευκη χνοώδη εξάνθηση , ενώ οι εξανθήσεις του περονοσπόρου αποτελούνται από πυκνές δέσμες κονιδιοφόρων που βγαίνουν από τα στόματα της κάτω επιφάνειας των φύλλων και έχουν χιονώδη μορφή. Στους βλαστούς εμφανίζονται επίσης εξανθήσεις (όπως στα φύλλα). Αν η προσβολή γίνει πριν την άνθηση, τότε παρατηρείται ανθόρροια. Οι ράγες όταν είναι μικρές (μικρότερες από 2 mm) ξηραίνονται και πέφτουν από τους βότρεις, ενώ όταν είναι μεγαλύτερες παύουν να αυξάνονται και σχίζονται στο σημείο προσβολής τους και

στη συνέχεια αφυδατώνονται ή σαπίζουν. Οι κληματίδες προσβάλλονται συνήθως όψιμα και εμφανίζουν κηλίδες λευκής εξάνθησης που αργότερα γίνονται ερυθροκαστανές και διακρίνονται και μετά τη νέκρωση του μυκηλίου το χειμώνα. Παθογόνο αίτιο: Η ασθένεια οφείλεται στον ασκομύκητα Uncinula necator. Καταπολέμηση: Συνιστώνται προληπτικές επεμβάσεις (επιπάσεις ή ψεκασμοί) κάλυψης της κόμης με σκευάσματα θείου (κν. θειάφι) [σκόνης ή βρέξιμου], στα εξής βλαστικά στάδια του αμπελιού: α) όταν οι βλαστοί αποκτήσουν το 3ο φύλλο, β) κατά την άνθηση, γ) μετά το δέσιμο ραγών και δ) κάθε 15-20 ημέρες μέχρι το “γυάλισμα” των ραγών, ανάλογα με την ένταση της προσβολής. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθούν σε ψεκασμούς διάφορα συνθετικά χημικά μυκητοκτόνα, όπως: τριαζόλες (cyproconazole, fenbuconazole, myclobutanil, penconazole, tebuconazole, tetraconazole, triadimenol), στρομπιλουρίνες (azoxystrobin, krezoxim-methyl, trifloxystrobin), spiroxamine, quinoxifen, thiophanate- methyl κ.ά. και μείγματα διαφόρων σκευασμάτων (boscalid + krezoxim-methyl, myclobutanil + dinocap κ.ά.) Σημειωτέον ότι το θείο είναι το αποτελεσματικότερο και οικονομικότερο προστατευτικό ωϊδιοκτόνο που έχει και μέτρια ακαρεοκτόνο δράση. Όμως, δε δρα σε χαμηλές θερμοκρασίες (μικρότερες από 18 οC), ενώ σε υψηλές θερμοκρασίες (μεγαλύτερες από 28 οC μπορεί να προκαλέσει φυτοτοξικότητα. Γι’ αυτό, σε υψηλές θερμοκρασίες συνιστάται οι επιπάσεις να γίνονται πάνω στον κορμό και τους βρα-

Στα εργαστήρια (Μυκητολογίας, Νηματωδολογίας, Εντομολογίας) του Ινστιτούτου Προστασίας Φυτών Ηρακλείου γίνονται διαγνώσεις εχθρών και ασθενειών σε δείγματα που προσκομίζουν οι παραγωγοί και παρέχονται οι ενδεικνυόμενες οδηγίες αντιμετώπισής τους.

χίονες των πρεμνών ή στην επιφάνεια του εδάφους γύρω από κορμό, σε όσο χώρο καταλαμβάνει η κόμη.

ΙΣΚΑ

Εισαγωγή: Είναι μία σοβαρή χρόνια ασθένεια που προσβάλλει συνήθως ηλικιωμένα πρέμνα, διάσπαρτα στον αμπελώνα. Αλλοιώνει το καρδιόξυλο και νεκρώνει τους βραχίονες ή ολόκληρο το πρέμνο. Συμπτώματα: Τα χαρακτηριστικά συμπτώματα της προσβολής εμφανίζονται αργά το καλοκαίρι στα κατώτερα φύλλα κλημα-

τίδων κάποιων βραχιόνων ή σε ολόκληρο το πρέμνο. Στην αρχή τα φύλλα εμφανίζουν περιφερειακή χλώρωση που επεκτείνεται και μεταξύ των κυρίων νεύρων (Εικόνα 2). Οι χλωρωτικές περιοχές του ελάσματος νεκρώνονται και γίνονται καστανές, εκτός από στενές πράσινες λωρίδες κατά μήκος των κυρίων νεύρων. Σταδιακά τα συμπτώματα εμφανίζονται σε περισσότερα φύλλα των προσβεβλημένων κληματίδων. Τα Εικόνα 2

κατά μήκος τομή φαίνονται ως διάσπαρτες καστανές γραμμές. Οι μεταχρωματισμοί αυτοί είναι ιδιαίτερα έντονοι στην περιοχή του βασικού κόμβου του υποκειμένου που εκφύονται οι ρίζες και στην περιοχή ένωσης εμβολίου και υποκειμένου. ii) Στο ότι εμφανίζεται σε νεαρούς αμπελώνες (ηλικίας 1-7 ετών). iii) Στο ότι συχνά προκαλεί τη νέκρωση των πρέμνων, την ίδια χρονιά της εγκατάστασης του αμπελώνα και οι απώλειες είναι τόσο μεγάλες που οι αμπελουργοί διαφόρων περιοχών της Χώρας μας (Τύρναβος, Πάτρα, Ηλεία, Χαλκιδική κ.ά.) αναγκάζονται να επαναφυτεύσουν τους αμπελώνες τους και iv) Στο ότι η ασθένεια μεταφέρεται με ασθενές πολλαπλασιαστικό υλικό (απλά και έρριζα μοσχεύματα υποκειμένων προερχόμενα από κρατικές ή ιδιωτικές μητρικές φυτείες ή από το εξωτερικό (σύμφωνα με εκτεταμένη έρευνα που διεξήχθη το 1998-2001 στο Ινστιτούτο Προστασίας Φυτών Βόλου από το Δρα Ι. Ρούμπο) β) Τα συμπτώματα της Εικόνα 3

ασθενή πρέμνα δε νεκρώνονται άμεσα, αλλά βλαστάνουν συνήθως και τα επόμενα χρόνια (βραδεία αποξήρανση). Όμως εμφανίζουν βαθμιαία καχεξία, μείωση της παραγωγής, νέκρωση βραχιόνων και τελικά ξηραίνονται. Οι προσβεβλημένοι βραχίονες εμφανίζουν περιορισμένη ανάπτυξη οφθαλμών και καχεκτική βλάστηση που νεκρώνεται πρόωρα, με βραχυγονάτωση και λεπτά και διαφανή φύλλα. Ενίοτε εμφανίζονται συμπτώματα αποπληξίας σε μερικά πρέμνα τη θερινή περίοδο, η οποία εκδηλώνεται με απότομο μαρασμό των φύλλων τους που νεκρώνονται και πέφτουν και στη συνέχεια νεκρώνονται τα σταφύλια οι κληματίδες και οι βραχίονες. Σε κατά μήκος τομή του κορμού και των βραχιόνων παρατηρείται σήψη του καρδιόξυλου που αρχίζει από μία τομή κλαδέματος και προχωρά αρκετά εκατοστά προς τα κάτω. Το προσβεβλημένο ξύλο γίνεται κιτρινόλευκο, σταδιακά περιβάλλεται από στενή καστανόμαυρη ζώνη και είναι μαλακό, πορώδες και εύθρυπτο (Εικόνα 3). Η εν λόγω εμφάνιση του ξύλου αποτελεί ασφαλές διαγνωστικό σύμπτωμα της ασθένειας. Όσον αφορά τα συμπτώματα της Ίσκας του αμπελιού θα πρέπει να σημειωθούν τα εξής: α) τα συμπτώματα της Ίσκας στα φύλλα ομοιάζουν με αυτά της «Ασθένειας του Petri» που οφείλεται στους μύκητες Phaeοmoniella chlamydospora και Phαeοacremonium aleophilum, γι΄ αυτό συγχέεται με αυτή. Σημειωτέον ότι η ασθένεια αύτη παλαιότερα ονομαζόταν «Ίσκα των νεαρών αμπελώνων». Όμως, η ασθένεια του Petri διαφέρει από την Ίσκα: i) Στα συμπτώματα που εμφανίζονται στο εσωτερικό του ξύλου (σκούροι μεταχρωματισμοί που σε εγκάρσια τομή φαίνονται ως διάσπαρτες καστανές κουκίδες, ενώ σε

Ίσκας στα φύλλα ομοιάζουν επίσης με αυτά της «Μελανής Νέκρωσης Βραχιόνων» που οφείλεται στους μύκητες: Botryosphaeria dothidea και B. Obtuse, γι’ αυτό συγχέεται και με αυτήν. Όμως, η Μελανή Νέκρωση Βραχιόνων διαφέρει από την Ίσκα: i) επειδή τα συμπτώματα στα παλαιότερα φύλλα μπορεί να εμφανιστούν πολύ νωρίτερα (ακόμα και το Μάιο). ii) Επειδή τα συμπτώματα στο ξύλο (βραχίονες, κορμός)

Πρόσφατα άρχισε μια συνεργασία του Ινστιτούτου Προστασίας Φυτών Ηρακλείου με το Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων που αφορά την ταυτοποίηση των νέων ειδών μυκήτων που προκαλούν συμπτώματα Ίσκας σε ηλικιωμένα δένδρα διαφόρων ειδών και σε νεαρά πρέμνα στην Κρήτη.

Ενθ.7 ΜΑΡΤΙΟΣ 2014

αφορούν εκτεταμένο μελανό μεταχρωματισμό (χωρίς αλλοιώσεις). iii) Επειδή προσβάλλει φυτώρια αμπελιού, δασικών και καλλωπιστικών. iv) Επειδή προκαλεί απώλειες σε νεαρούς αμπελώνες και οπωρώνες ηλικία 2-8 ετών. v) Και επειδή μπορεί να προκαλέσει προβλήματα κατά τη διατήρηση και αποθήκευση του πολλαπλασιαστικού υλικού αμπελιού, οπωροφόρων δένδρων, καλλωπιστικών και πατάτας (ασθένεια των βολβών και κονδύλων). [σύμφωνα με έρευνα που διενεργήθηκε το 2000 στο Ινστιτούτο Προστασίας Φυτών Βόλου από το Δρα Ι. Ρούμπο]. Επίσης ότι τα εξωτερικά συμπτώματα της Ίσκας που εμφανίζονται στην κόμη των πρέμνων μπορεί επίσης να συγχυστούν με τα συμπτώματα που οφείλονται σε διάφορα αίτια (αδρομυκώσεις, σηψιριζίες, τροφοπενίες, βακτηριακή νέκρωση κ.ά.), γι’ αυτό απαιτείται η εξέταση του κορμού εσωτερικά για τη σωστή διάγνωση της ασθένειας. Παθογόνο αίτιο: Η ασθένεια αποδίδεται σε τρεις βασιδιομύκητες, τον Fomitiporia punctata, τον Phellinus igniarius και τον Stereum hirsutum. Οι μύκητες αυτοί προσβάλλουν πολλά είδη δένδρων (οπωροφόρα, καλλωπιστικά, δασικά κ. ά.) και πάνω στους κορμούς και κλάδους σχηματίζουν τις καρποφορίες τους (βασιδιοκάρπια) που είναι πολυετείς, έχουν φελλώδη ή ξυλώδη σύσταση και διάφορα σχήματα. Καταπολέμηση: Συνιστάται η λήψη των παρακάτω μέτρων: � Χρησιμοποίηση υγιούς πολλαπλασιαστικού και φυτωριακού υλικού. � Καταστροφή των βασιδιοκαρπίων που σχηματίζονται σε γειτονικά οπωροφόρα δένδρα ή πασσάλους υποστύλωσης ή περίφραξης. � Έγκαιρη και επιμελημένη αφαίρεση των προσβεβλημένων βραχιόνων και καταστροφή τους με κάψιμο. � Άμεση εκρίζωση των νεκρωμένων πρέμνων και καταστροφή τους με φωτιά. � Εκτέλεση του κλαδέματος με ξηρό καιρό. � Άμεση κάλυψη των τομών κλαδέματος με προστατευτική αλοιφή πληγών (π.χ. πυκνός βορδιγάλειος πολτός 5%). ΝΕΚΡΩΣΗ ΒΡΑΧΙΟΝΩΝ (ΕΥΤΥΠΙΩΣΗ) Εισαγωγή: Είναι μία πολύ διαδεδομένη ασθένεια διαφόρων πολυετών φυτών της Χώρας μας, που προκαλεί σημαντικές ζημιές (νέκρωση βραχιόνων, ξήρανση δένδρων και μείωση της παραγωγικής ζωής τους). Προσβάλλει κυρίως το αμπέλι, τα πυρηνόκαρπα (ιδιαίτερα τη βερικοκιά), τη μηλιά, την ελιά, την καρυδιά, την φιστικιά, τη χαρουπιά κ.ά. και προκαλεί χρόνια ασθένεια. Συμπτώματα: Προσβάλλει το ξύλο βραχιόνων που γίνεται καστανό και νεκρώνεται. Παρατηρείται εκτεταμένη νέκρωση των ιστών γύρω από μη επουλωμένες τομές κλαδέματος, μετά την αφαίρεση του ρυτιδώματος των βραχιόνων, η οποία σε εγκάρσια τομή έχει σχήμα κυκλικού τομέα (Εικόνα 4). Από τους προσβεβλημένους βραχίονες την άνοιξη αναπτύσσεται καθυστερημένα καχεκτική

Εικόνα 4

χλωρωτική βλάστηση με: βραχυγονάτωση, μικροφυλλία, παραμόρφωση και περιφερειακή νέκρωση φύλλων, ξήρανση ταξιανθιών, ραγόρροια και κακή ωρίμαση σταφυλιών. Τα εν λόγω συμπτώματα εμφανίζονται σε ένα βραχίονα ή σε όλο το πρέμνο. Οι προσβεβλημένες κληματίδες τελικά μαραίνονται και ξηραίνονται στα τέλη του καλοκαιριού. Ένα περίπου μήνα μετά την έναρξη βλάστησης, σε περιπτώσεις ήπιας προσβολής, παρατηρείται έκπτυξη κοιμωμένων οφθαλμών κάτω από την καχεκτική βλάστηση που δίνουν νέους κανονικούς βλαστούς, χωρίς σταφύλια. Σε επιμήκεις τομές των προβεβλημένων βραχιόνων παρατηρείται χαρακτηριστικός διάχυτος καστανός μεταχρωματισμός του ξύλου που αρχίζει πάντα από μια τομή κλαδέματος. Το μεταχρωματισμένο ξύλο είναι σκληρό (όπως το υγιές), όμως διαφέρει από την προσβολή της ίσκας που είναι μαλακό, εύθρυπτο και κιτρινόλευκο. Σε εγκάρσιες τομές των προσβεβλημένων βραχιόνων παρατηρείται χαρακτηριστική νέκρωση του ξύλου και έντονος καστανός μεταχρωματισμός. Τα προσβεβλημένα πρέμνα ή οι προσβεβλημένοι βραχίονες νεκρώνονται συνήθως εντός λίγων ετών από την εμφάνιση των συμπτωμάτων της προσβολής τους. Παθογόνο αίτιο: Η ασθένεια οφείλεται στον ασκομύκητα Eutypa lata (συν. E. armeniacαe) και έχει ευρύτατο φάσμα ξενιστών μεταξύ καλλιεργούμενων και αυτοφυών ξυλωδών φυτών (88 είδη που ανήκουν σε 28 βοτανικές οικογένειες). Καταπολέμηση: Συνιστάται η λήψη των παρακάτω μέτρων: � Έγκαιρη και επιμελημένη αφαίρεση και καταστροφή με κάψιμο των προσβεβλημένων βραχιόνων, 10 cm περίπου κάτω από το σημείο μεταχρωματισμού του ξύλου τους. � Έγκαιρη συλλογή και καταστροφή με κάψιμο όλων των νεκρών πρεμνών, δένδρων και πασσάλων υποστύλωσης και περίφραξης που βρίσκονται στην περιοχή γύρω από τον αμπελώνα. � Εκτέλεση του κλαδέματος με ξηρό καιρό. � Άμεση κάλυψη των τομών κλαδέματος κατάλληλη προστατευτική

αλοιφή πληγών (π.χ. βορδιγάλειος πολτός).

πυκνός

Πιστοποίηση Bιολογικών Προϊόντων Τα διατροφικά σκάνδαλα των τελευταίων ετών έχουν στρέψει ένα μεγάλο μέρος του καταναλωτικού κοινού παγκοσμίως στην κατανάλωση Βιολογικών Προϊόντων. Η ζήτηση αυτή έχει σαν αποτέλεσμα να Γράφει η: αυξάνεται ραγδαία και το Μαρία Γ. Χατζηδάκη ενδιαφέρον των παραγωΓενική Διευθύντρια ΙΡΙΣ γών για την Πιστοποίηση Φορέα Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων Αιγαίου 1, Ηράκλειο των προϊόντων τους ως βιΤηλ: 2810360715-7 ολογικών. Στη χώρα μας, E-mail: hatzidakim@irisbio.gr τη μερίδα του λέοντος σε παραγόμενα βιολογικά προϊόντα και αντίστοιχη αγοραστική ζήτηση κατέχουν, εκτός από το ελαιόλαδο, τα νωπά φρούτα και λαχανικά, όπως τα κηπευτικά και το επιτραπέζιο σταφύλι. Για να μπορέσει ένας παραγωγός να πουλήσει τα προϊόντα του ως Βιολογικά, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει, είναι να απευθυνθεί σε έναν αναγνωρισμένο από το Ελληνικό κράτος και άρα και την Ευρωπαϊκή Ένωση, Φορέα Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων, όπως είναι ο ΙΡΙΣ. Ο ΙΡΙΣ ιδρύθηκε το 2006, με μόνο αντικείμενό του την πιστοποίηση Βιολογικών Προϊόντων και είναι ο μόνος που έχει έδρα στην Κρήτη. Πιστοποιούμε παραγωγούς κυρίως από την Κρήτη, αλλά και από την υπόλοιπη Ελλάδα και τα πιστοποιημένα από εμάς προϊόντα ταξιδεύουν στην Ελλάδα, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Έναρξη της βιοκαλλιέργειας θεωρείται η ημερομηνία υπογραφής Συμφωνητικού Συνεργασίας του παραγωγού με το Φορέα Πιστοποίησης που έχει επιλέξει. Βάσει αυτής της Σύμβασης ο παραγωγός αναλαμβάνει την υποχρέωση να καλλιεργεί σύμφωνα με τις απαιτήσεις των Ευρωπαϊκών Κανονισμών για τη Βιολογική Γεωργία και ο Φορέας Πιστοποίησης να τον Ελέγχει για να διαπιστώνει αυτή του τη Συμμόρφωση. Για να μπορέσει ένας παραγωγός να πάρει πιστοποιητικό θα πρέπει αφενός να συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις των Κανονισμών και αφετέρου να καλύψει τα απαιτούμενα μεταβατικά στάδια. Μεταβατικό Στάδιο είναι η περίοδος που χρειάζεται μια καλλιέργεια για να περάσει από τη Συμβατική στην πλήρη Βιολογική Γεωργία. Η περίοδος αυτή για τις πολυετείς καλλιέργειες όπως είναι το αμπέλι και η ελιά είναι τρία χρόνια από την ημερομηνία Υπογραφής του Συμφωνητικού Συνεργασίας, ενώ για τις μονοετείς καλλιέργειες όπως είναι τα κηπευτικά, είναι δύο χρόνια. Ουσιαστικά και στις δύο περιπτώσεις, για να μην θεωρείται ένα προϊόν «Συμβατικό», αλλά «Μεταβατικού Σταδίου Βιολογικό» αρκεί να περάσουν οι πρώτοι δώδεκα μήνες. Τα οφέλη από τη βιολογική καλλιέργεια είναι πολλαπλά και για τον καταναλωτή, αλλά κυρίως για τον ίδιο τον παραγωγό. Ο παραγωγός προστατεύει την υγεία του από τη μη χρήση χημικών, αλλά ωφελεί και την τσέπη του, αφού η Βιολογική Γεωργία του δίνει τη δυνατότητα να εισπράττει περισσότερα χρήματα από την πώληση των προϊόντων του και να επωφελείται των διάφορων επιδοτήσεων που ισχύουν για τις Βιολογικές καλλιέργειες. Άλλωστε είναι πλέον γνωστό ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δίνει μεγάλη ώθηση στη Βιολογική Γεωργία και θα πριμοδοτήσει με στη νέα ΚΑΠ αυτούς που θα ασχοληθούν με τη λεγόμενη «Πράσινη Γεωργία», κορωνίδα της οποίας είναι η Βιολογική Γεωργία.

Ενθ.8 ΜΑΡΤΙΟΣ 2014

Οι ρυθμιστές αύξησης στην άμπελο Γράφει ο: Χαράλαμπος Συμινής

Δρ. Γεωπόνος, Μ.Δ.Ε. Προϊστάμενος ΠΕΓΕΑΛ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

ι ρυθμιστές αύξησης των φυτών είναι οργανικές ουσίες οι όποιες παράγονται από τα ίδια τα φυτά και ελέγχουν αυξητικά και αναπτυξιακά φαινόμενα σε αυτά. Έτσι και στην άμπελο οι ρυθμιστές αύξησης επηρεάζουν φαινόμενα όπως η αύξηση των βλαστών, ο λήθαργος των λανθανόντων οφθαλμών, η έκπτυξη των ταχυφυών οφθαλμών, η δημιουργία ανθικών καταβολών μέσα στους λανθάνοντες οφθαλμούς, η δημιουργία ανθών στον επόμενο ετήσιο κύκλο, η άνθηση, η καρπόδεση, η ωρίμανση των ραγών, η ριζοβολία των μοσχευμάτων και πολλά άλλα.

Οι ρυθμιστές αύξησης ανήκουν σε πολλές κατηγορίες ενώσεων όπως είναι οι αυξίνες, οι κυτοκινίνες, οι γιββερελλίνες, οι παρεμποδιστές αύξησης, το αιθυλένιο και άλλες (ολιγοσακχαρίτες, πολυαμίνες). Στην αμπελοκαλλιέργεια η εφαρμογή ρυθμιστών αύξησης εξωγενώς έχει δώσει θετικά αποτελέσματα σε λίγες μόνο περιπτώσεις συγκριτικά με άλλα καλλιεργούμενα είδη. Αντίθετα οι εφαρμοζόμενες τεχνικές καλλιέργειας, (χειμερινό κλάδεμα καρποφορίας, χλωρά κλαδέματα) επηρεάζουν πολύ σημαντικά τη συγκέντρωση των ενδογενών ρυθμιστών αύξησης και στη συνέχεια τη φυσιολογία του πρέμνου χωρίς αυτό να γίνεται αμέσως αντιληπτό όσον αφορά το μηχανισμό μέσω του οποίου γίνονται οι επιδράσεις και εξελίσσονται τα φαινόμενα. Για παράδειγμα το κορυφολόγημα αυξάνει

Άνθηση

γρήγορα και πολύ σημαντικά την έκπτυξη των ταχυφυών οφθαλμών και τη δημιουργία μεσοκάρδιων βλαστών. Αυτό οφείλεται στην έλλειψη ενδογενούς αυξίνης λόγω της αφαίρεσης της κορυφής του βλαστού. Η κορυφή του βλαστού παράγει αυξίνη

η οποία παρεμποδίζει την έκπτυξη των πλάγιων ταχυφυών οφθαλμών του κύριου βλαστού. Έτσι με μία μόνο ενέργεια, το κορυφολόγημα, ακολουθεί αλυσίδα γεγονότων (κορυφολόγημα – ανάπτυξη μεσοκάρδιων βλαστών – μεγιστοποίηση της φυλλικής επιφάνειας – αύξηση της φωτοσύνθεσης – αύξηση των παραγόμενων στα φύλλα σακχάρων – επιδράσεις στην ωρίμανση των σταφυλιών) με τελικά θετικά αποτελέσματα στη παραγωγή χωρίς την εφαρμογή ρυθμιστή αύξησης εξωγενώς. Η πλέον επιτυχημένη εφαρμογή ρυθμιστή αύξησης στην αμπελοκαλλιέργεια είναι ο έλεγχος της ανάπτυξης του φορτίου (σταφυλιών) με γιββερελλίνη (γιββερελλινικό οξύ, GA3). Αυτό επιτυγχάνεται μόνο στις αγίγαρτες ποικιλίες με την εφαρμογή του ρυθμιστή σε συγκεκριμένες περιόδους ανάπτυξης του φορτίου και ποσότητες. Στην Ελλάδα έχει τύχει ευρείας εφαρμογής στη ποικιλία Σουλτανίνα για παραγωγή επιτραπέζιων σταφυλιών και στη ποικιλία Κορινθιακή σταφίδα για την αύξηση του μεγέθους της ράγας, λόγω του πολύ μικρού μεγέθους αυτής σε κανονικές συνθήκες. Σε χώρες του εξωτερικού έχει εφαρμοσθεί με τα ίδια αποτελέσματα με αυτά στη Σουλτανίνα και σε άλλες ποικιλίες (Perlette, Black Monukka)

Στη ποικιλία Σουλτανίνα εφαρμόζεται σε τρείς περιόδους, α. πριν την άνθηση για αύξηση του μήκους της ταξιανθίας και κατά συνέπεια του σταφυλιού, β. στην άνθηση (αρχή άνθησης, μέσο άνθησης, πλήρης άνθηση) για αραίωμα φορτίου λόγω της αύξηση της ανθόρροιας, γ. από τη καρπόδεση και μετά (στη καρπόδεση, αμέσως μετά τη καρπόδεση, ορισμένο χρονικό διάστημα μετά τη καρπόδεση) για την αύξηση του μεγέθους των ραγών. Έχουν προταθεί πολλά σχήματα ψεκασμών με GA3 (στην Ελλάδα και σε διάφορες περιοχές αυτής και στο εξωτερικό) όσον αφορά τον αριθμό των επεμβάσεων, το χρόνο της κάθε επέμβασης και τη συγκέντρωση του GA3 στη κάθε επέμβαση. Για να επιτευχθεί το βέλτιστο δυνατό αποτέλεσμα στη παραγωγή ποιοτικών σταφυλιών (όπως συμβατικά θεωρούνται με την εφαρμογή GA3 στη ποικιλία Σουλτανίνα) πρέπει να εφαρμοσθούν συγκεκριμένα και διαφορετικά σχήματα επεμβάσεων με γιββερελλίνη σε κάθε αμπελώνα. Είναι γνωστό ότι ακόμα και οι ταξιανθίες του ίδιου πρέμνου δεν ανταποκρίνονται ανάλογα σε ένα σχήμα επεμβάσεων. Συνεπώς οι δοκιμές και η απόκτηση εμπειρίας και γνώσης από τον αμπελουργό θα οδηγήσουν στη επιτυχή εφαρμογή του πλέον κατάλληλου σχήματος για το κάθε αμπελώνα του.

Ενθ.9

ΜΑΡΤΙΟΣ 2014

Το γιββερελλινικό οξύ (GA3) είναι ο σημαντικότερος ρυθμιστής αύξησης και ένας από τους κύριους παράγοντες που παρεμβαίνουν στο σχηματισμό ανθικών καταβολών στους λανθάνοντες οφθαλμούς του βλαστού. Καθορίζει δηλαδή το φορτίο της επόμενης χρονιάς (προκαθορισμός φορτίου), με τους άλλους παράγοντες σε βέλτιστη κατάσταση, τη χρονική περίοδο τέλη Μαΐου - αρχές Ιουλίου, χρονική περίοδο μέσα στην οποία γίνονται οι επεμβάσεις στον αμπελώνα με GA3. Γιαυτό το λόγο θεωρείται ότι η μείωση της γονιμότητας των λανθανόντων οφθαλμών σε αμπελώνες Σουλτανίνας οφείλεται στις επεμβάσεις με γιββερελλινικό οξύ. Άλλοι ρυθμιστές αύξησης δεν έχουν βρει ευρεία εφαρμογή στον έλεγχο της ωρίμανσης των σταφυλιών. Το σταφύλι θεωρείται μη κλιμακτηριακό φρούτο, αν και τελευταία έρευνες έχουν δείξει μικρή αύξηση του ενδογενούς αιθυλενίου στις ράγες στο τρίτο στάδιο της ανάπτυξης των ραγών (ωρίμανση) μετά το γυάλισμα των ραγών. Αναγκαία συνθήκη για τον αγενή πολλαπλασιασμό της αμπέλου (που είναι ο μόνος αποδεκτός τρόπος για την παραγωγή πολλαπλασιαστικού υλικού εγκατάστασης αμπελώνων) είναι η ικανότητα των μοσχευμάτων να δημιουργήσουν ρίζες. Η δημιουργία ριζών στα μοσχεύματα οδηγεί στη παραγωγή ολοκληρωμένων φυτών.

Καρπόδεση Τα πρώτα στάδια της ριζοβολίας ελέγχο-

τους ρυθμιστές αύξησης στην αμπελοκαλ-

τραπέζιων σταφυλιών. Σε αρκετές γεωργι-

νται από την αυξίνη, η οποία έτσι έχει βρει

λιέργεια πρέπει να αναφερθεί ότι δεν υπάρ-

κά ανεπτυγμένες χώρες με υψηλή παραγω-

εφαρμογή στα φυτώρια αμπέλου για την

χουν αρκετά δεδομένα για να υποστηρί-

γή επιτραπέζιων σταφυλιών συστήνεται οι

παραγωγή των μοσχευμάτων.

ξουν την ασφάλεια ή όχι της εφαρμογής

γιββερελλίνες να αντιμετωπίζονται σαν γε-

Κλείνοντας αυτό το σύντομο σημείωμα για

γιββερελλινών στη κατανάλωση των επι-

ωργικά φάρμακα με ότι αυτό συνεπάγεται.

Εγγυηµένη σύνθεση:

16 ελεύθερα L-Αµινοξέα φυτικής προέλευσης

Η πληρέστερη πηγή θρέψης Κατάλληλο για χρήση στη βιολογική γεωργία

∆ρόµος Α5 ΒΙ.ΠΕ.Θεσσαλονίκης Τ: 2310 524 151 info@evyp.gr www.evyp.gr

διατίθεται στην αγορά σε δοχεία των 1lt

Αντιπρόσωπος Κρήτης: CRETAGRO Ε.Π.Ε. Σοφοκλέους 30 Ηράκλειο Τ: 2810 33 12 33

παρασκευαστής και του

5lt & 20lt

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΡΟΪΟΝ ΜΕ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΑΤΕΝΤΑ

Ενθ.10 ΜΑΡΤΙΟΣ 2014

Σε δημόσια διαβούλευση η νέα ΚΥΑ για τις άδειες χρήσης νερού Διαδικασία αδειοδότησης

ε δημόσια διαβούλευση, έως τις 14 Μαρτίου, τέθηκε από το ΥΠΕΚΑ η Κοινή Υπουργική Απόφαση για την αδειοδότηση της χρήσης νερού και της εκτέλεσης έργων αξιοποίησης υδάτων. Με την ΚΥΑ γίνεται προσπάθεια απλοποίησης των διαδικασιών, ενώ φαίνεται να ξεκαθαρίζουν οι αρμοδιότητες εποπτείας και ελέγχου ανάμεσα στις συναρμόδιες υπηρεσίες. Έτσι οι άδειες χρήσης νερού θα εκδίδονται από το Γενικό Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, μετά από εισήγηση της αρμόδιας Διεύθυνσης Υδάτων. Επιπλέον, με την ΚΥΑ επανακαθορίζονται τα ποσά των διοικητικών προστίμων για τους παραβάτες της διαδικασίας, ανάλογα με τη βαρύτητα της παράβασης. Για παράδειγμα με πρόστιμο από 1.000 μέχρι και 5.000 ευρώ θα τιμωρείται όποιος κάνει χρήση νερού χωρίς την προβλεπόμενη άδεια ή κατά παράβαση των όρων αυτής. Ειδικότερα, όσον αφορά τις εκδόσεις των αδειών, η ΚΥΑ αναφέρει ότι οι άδειες χρήσης νερού ή και εκτέλεσης έργων αξιοποίησης υδατικών πόρων εκδίδονται από το Γενικό Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, όπου υπάγεται το σημείο υδροληψίας (όταν η υδροληψία γίνεται από επιφανειακά νερά) ή το υδατικό σύστημα (όταν η υδροληψία γίνεται από υπόγεια νερά), μετά από εισήγηση της αρμόδιας Διεύθυνσης Υδάτων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Στις περιπτώσεις συναρμοδιότητας Αποκεντρωμένων Διοικήσεων επί κοινής λεκάνης απορ-

ροής ποταμού, η άδεια χρήσης ή και εκτέλεσης έργου αξιοποίησης υδατικών πόρων εκδίδονται από το Γενικό Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, όπου υπάγεται διοικητικά το σημείο υδροληψίας, κατά περίπτωση, μετά από γνώμη των συναρμόδιων Διευθύνσεων Υδάτων. Όταν πρόκειται για υδροληψία από συλλογικό δίκτυο, όπως αρδευτικό δίκτυο δικαιοδοσίας Οργανισμού Εγγείων Βελτιώσεων (Γ.Ο.Ε.Β., Τ.Ο.Ε.Β), ή υδρευτικόαρδευτικό δίκτυο Δήμου, η άδεια χορηγείται στον Οργανισμό-Φορέα-Δήμο για λογαριασμό των χρηστών, ο οποίος και αναλαμβάνει τον επιμερισμό του νερού στους χρήστες και την διατύπωση κατευθυντήριων οδηγιών και κανόνων ορθής χρήσης στο πλαίσιο τήρησης των όρων της άδειας χρήσης και των απαιτήσεων της παρούσας απόφασης.

Για την έκδοση των αδειών χρήσης νερού απαιτείται η υποβολή φακέλου από το ενδιαφερόμενο φυσικό ή νομικό πρόσωπο, που περιλαμβάνει την αίτηση και τα δικαιολογητικά. 2. Ο φάκελος της αίτησης με τα απαιτούμενα δικαιολογητικά υποβάλλεται στον οικείο Ο.Τ.Α. Α΄ ή Β΄ Βαθμού, στα διοικητικά όρια του οποίου υπάγεται το σημείο υδροληψίας. Ο τυπικός έλεγχος πρέπει να έχει ολοκληρωθεί εντός δέκα (10) εργάσιμων ημερών. Η εν λόγω Υπηρεσία υποδοχής οφείλει να διαθέτει στους ενδιαφερόμενους την αίτηση σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή και να παρέχει τις αναγκαίες πληροφορίες για την ορθή συμπλήρωσή της. 3. Μετά τη διαπίστωση της πληρότητας του φακέλου, η Υπηρεσία υποδοχής τον προωθεί στην αρμόδια Διεύθυνση Υδάτων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, η οποία τον ελέγχει και τον αξιολογεί. 4. Μέσα σε διάστημα εξήντα (60) ημερών από την υποβολή του φακέλου εκδίδεται αναλόγως άδεια χρήσης νερού ή και εκτέλεσης έργων αξιοποίησης υδατικών πόρων ή απόφαση απόρριψης του αιτήματος για χορήγηση άδειας. Η απορριπτική απόφαση, η οποία εκδίδεται από το Γενικό Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης μετά από εισήγηση της αρμόδιας Διεύθυνσης Υδάτων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, πρέπει να είναι επαρκώς αιτιολογημένη.

Ενθ.11

ΜΑΡΤΙΟΣ 2014

Η πρόταση της ΦΥΤΡΟ ΣΠΟΡΟΙ για φύτευση στο θερμοκήπιο Μακρύ αγγούρι SENIOS FI Άριστα ποιοτικά χαρακτηριστικά! Παραγωγικό , κατάλληλο για τη ντόπια αγορά αλλά και για εξαγωγή!

Χαρακτηριστικά: Φυτό ζωηρό, που ξεχωρίζει για την πολύ καλή παραγωγικότητα και την άριστη ποιότητα καρπού ακόμα και από δευτερεύοντες βλαστούς. Ισχυρά ανθεκτικό στις ιώσεις CVYV & CMV και με καλή συμπεριφορά στην ίωση CYSDV. Ο Καρπός έχει μήκος 32-36 cm, άριστο χρώμα και έντονες ραβδώσεις. Το αγγούρι SENIOS εντυπωσιάζει σε παραγωγή και ποιότητα, συνδυάζοντας πακέτο ανοχών που ευνοεί τη μειωμένη χρήση φυτοπροστατευτικών σκευασμάτων και πολύ καλή μετασυλλεκτική διατηρησιμότητα. Συνιστάται για φύτευση στο θερμοκήπιο τους μήνες Αύγουστο- Οκτώβρη.

Μακρύ αγγούρι STYLOS F1 Εξαιρετική παραγωγικότητα από ένα ποιοτικό υβρίδιο, ισχυρά ανεκτικό στις Ιώσεις της αγγουριάς!

Χαρακτηριστικά: Φυτό εύρωστο και πολύ ζωηρό, υψηλά παραγωγικό ακόμα και από τους πλάγιους βλαστούς !Υβρίδιο Ισχυρά ανεκτικό στις ιώσεις CVYV & CMV, με καλή συμπεριφορά στην Ίωση CYSDV. Καρπός μήκους 32-36 cm με σκούρο πράσινο χρώμα και έντονη ρίγα. Καρποδένει πολύ καλά δίνοντας εξαιρετικής ποιότητας καρπούς από τον κεντρικό αλλά και τους πλάγιους βλαστούς. Το αγγούρι STYLOS επιλέχθηκε για να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις της αγοράς σε υβρίδια αγγουριού ανεκτικά στις ιώσεις χωρίς να χάνουν την υψηλή παραγωγικότητα και ποιότητα καρπού. Συνιστάται για φύτευση στο θερμοκήπιο τους μήνες Ιανουάριο έως Σεπτέμβρη.

Κοντό αγγούρι DATIS F1 Ασυναγώνιστη ποιότητα καρπού και πολύ υψηλές αποδόσεις!

Χαρακτηριστικά: Ημιαυτοκλαδευόμενο και ζωηρό φυτό πολύ υψηλής παραγωγικότητας! Υβρίδιο Ισχυρά ανεκτικό στο Ωίδιο και στις ιώσεις CVYV & CMV, με καλή συμπεριφορά στην Ίωση CYSDV. Δίνει 2-4 καρπούς ανά κόμβο οι οποίοι έχουν μήκος 16-17 cm, χρώμα σκούρο πράσινο και σχετικά έντονη ρίγα. Το κοντό αγγούρι DATIS συνδυάζει σταθερή παραγωγικότητα, καλή ποιότητα και δυνατό πακέτο ανοχών, σε μεγάλος εύρος φυτεύσεων. Συνιστάται για φύτευση στο θερμοκήπιο τους μήνες Ιανουάριο έως Σεπτέμβρη.

Αναρριχώμενη τομάτα PRISTYLA F1 Η τομάτα που ικανοποιεί παραγωγούς, εμπόρους και καταναλωτές!

Χαρακτηριστικά: Φυτό Ζωηρό, δυνατό και αραιόφυλλο, με πολύ καλή ανοχή στην ίωση TYLCV και πολύ ισχυρό ριζικό σύστημα. Ομοιόμορφοι καρποί, έντονα κόκκινοι και γευστικοί, βάρους 190- 250 gr. χωρίς ατέλειες. Εξαιρετική διατηρησιμότητα των καρπών όχι μόνο πάνω στο φυτό αλλά και μετασυλλεκτικά. Καλλιεργώντας PRISTYLA, ο παραγωγός διατηρεί το πλεονέκτημα να κρατάει τις τομάτες άκοπες για μεγαλύτερο διάστημα πάνω στο φυτό χωρίς να χάνουν τη συνεκτικότητα τους! Συνιστάται για φύτευση στο θερμοκήπιο τους μήνες Αύγουστο- Σεπτέμβρη.

Μελιτζάνα SHAKIRA F1 Για Υψηλές και ποιοτικές αποδόσεις όλο το χρόνο!

Χαρακτηριστικά. Δυνατό φυτο με ισχυρό ριζικό σύστημα, που καρποδένει εύκολα οδηγώντας σε υψηλές αποδόσεις. Αραιό φύλλωμα που ευνοεί τις μειωμένες καλλιεργητικές περιποιήσεις κατά την καλλιέργεια (λιγότερα κλαδέματα). Όμορφοι καρποί, σχήματος ΄΄δάκρυ΄΄, χωρίς αγκάθια και με ελκυστικό μαύρο χρώμα. Ποιότητα που διατηρείται ακόμη και σε ακραίες συνθήκες θ0C . Η μελιτζάνα SHAKIRA, δίνει μελιτζάνες ‘’σταθερά’’ μέσα στην καλλιεργητική περίοδο, χωρίς να παρουσιάζει ‘’κενά παραγωγής’’ σε σχέση με άλλα υβρίδια τα οποία δίνουν πιο μεγάλα ‘’κοφτά’’. Συνιστάται για φύτευση στην ύπαιθρο από Μάρτη- Ιούλιο και στο θερμοκήπιο από Ιούνιο- Αύγουστο και από ΙανουάριοΑπρίλιο.

Ενθ.12 ΜΑΡΤΙΟΣ 2014

Αντιμετώπιση των ζιζανίων σε αμπελώνες και υπαίθριες κηπευτικές καλλιέργειες

ς ζιζάνιο ορίζεται κάθε φυτό που αναπτύσσεται στις καλλιέργειες χωρίς να έχει φυτευτεί. Σε πολλές καλλιέργειες, ιδιαίτερα ετήσιες, ένα μεγάλο μέρος των εισροών αφορά στην εφαρμογή ζιζανιοκτόνων για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Όμως, δε θα πρέπει να παραβλέπουμε το γεγονός ότι τα ζιζάνια έχουν και πολλές θετικές επιδράσεις στις καλλιέργειες και στα οικοσυστήματα γενικότερα.

Γράφει ο: Δρ. Ελευθέριος Αλυσσανδράκης

Γεωπόνος, Εκπαιδευτικός Τ.Ε.Ι. Κρήτης

Δυσμενείς επιδράσεις των ζιζανίων Τα ζιζάνια αποβαίνουν ζημιογόνα για τις καλλιέργειες αφού ανταγωνίζονται τα καλλιεργούμενα φυτά για νερό, θρεπτικά στοιχεία, ήλιο και χώρο, ενώ συχνά αποτελούν καταφύγιο για φυτοπαράσιτα. Για παράδειγμα, η ευδεμίδα, ο σημαντικότερος εχθρός του αμπελιού, έχει πολλά φυτά ως εναλλακτικούς ξενιστές, κάποια από τα οποία είναι ζιζάνια, όπως ο βάτος και η μολόχα. Οι ζημιογόνες επιπτώσεις των ζιζανίων εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες, όπως το είδος του ζιζανίου και της καλλιέργειας, το χρόνο εμφάνισης των ζιζανίων, τις καιρικές συνθήκες κλπ.

Ωφέλιμες επιδράσεις των ζιζανίων Τα ζιζάνια, όμως, έχουν και πολλές ωφέλιμες επιδράσεις, οι οποίες αναγνωρίζονται ολοένα και περισσότερο με την πάροδο των χρόνων. Πολλά από αυτά συμβάλλουν στην διατήρηση της ισορροπίας των οικοσυστημάτων, αφού φιλοξενούν ωφέλιμα έντομα. Πολλά ζιζάνια, μεταξύ των οποίων η ακονιζιά, τα βλήτα, οι βρούβες κ.ά., φιλοξενούν διάφορα ωφέλιμα είδη εντόμων. Χαρακτηριστικά αναφέρονται ο χρύσωπας, ο οποίος τρέφεται με μελίγκρες και μειώνει τους πληθυσμούς τους στα κηπευτικά και είδη αρπακτικών ακάρεων που τρέφονται με τον τετράνυχο. Επιπρόσθετα, τα ζιζάνια αυξάνουν τη γονιμότητα του εδάφους, εμπλουτίζοντάς το με θρεπτικά στοιχεία. Η ανάπτυξη του ριζικού συστήματος στο έδαφος το κάνει πιο αφράτο, βοηθώντας τον καλύτερο αερισμό, αλλά και την συγκράτηση του νερού. Τέλος, σε επικλινή εδάφη περιορίζουν τη διάβρωση, κάτι που βρίσκει εφαρμογή στους αμπελώνες οι οποίοι κατά κανόνα καλύπτουν πλαγιές λόφων.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα επωφελούς ζιζανίου είναι η ξυνίδα (ή οξαλίδα), η οποία μπορεί να θεωρηθεί ιδανικό ζιζάνιο για τους αμπελώνες της Κρήτης αφού:

� Τον χειμώνα δημιουργεί χλοοτάπητα που βοηθάει τη συγκράτηση του νερού και τη διείσδυσή του στο έδαφος, ενώ αποτρέπει τη διάβρωση στα επικλινή εδάφη. � Ανταγωνίζεται πολλά από τα επιβλαβή ζιζάνια, ενώ ελάχιστα ζιζάνια φυτρώνουν ακόμα και μετά την ξήρανσή της. � Δεν ανταγωνίζεται τα πρέμνα αφού το χειμώνα βρίσκονται σε λήθαργο, ενώ την άνοιξη η ξυνίδα ξεραίνεται. � Το ισχυρό ριζικό της σύστημα αφρατοποιεί το έδαφος και βοηθάει στον καλύτερο αερισμό και στη διείσδυση και συγκράτηση της υγρασίας.

Γραμμικός αμπελώνας με ήπια διαχείριση των ζιζανίων

Μέθοδοι αντιμετώπισης των ζιζανίων Τα ζιζάνια εκμεταλλεύονται το νερό και τα θρεπτικά στοιχεία του εδάφους προκειμένου να αναπτυχθούν. Συνεπώς, η ορθολογική χρήση νερού και λιπασμάτων θα πρέπει να είναι το πρώτο προληπτικό μέτρο για την αντιμετώπισή τους. Στη συνέχεια αναλύονται οι μέθοδοι αντιμετώπισης των ζιζανίων που μπορούν να εφαρμοστούν σε αμπελώνες και κηπευτικές καλλιέργειες. Βοτάνισμα: Το βοτάνισμα αναφέρεται στην αφαίρεση των ζιζανίων με το χέρι. Σαν μέθοδος είναι η πλέον αποτελεσματική, πλην όμως είναι χρονοβόρα και κουραστική. Παρόλα αυτά, χρησιμοποιείται ευρέως σε βιολογικές κηπευτικές καλλιέργειες, ενώ γενικά στα κηπευτικά συχνά θα χρειαστεί η αφαίρεση ζιζανίων με το χέρι όταν αυτά βρίσκονται πολύ κοντά στον βλαστό του καλλιεργούμενου φυτού. Καλλιέργεια του εδάφους: Η καλλιέργεια του εδάφους γίνεται με διάφορα εργαλεία, από την απλή τσάπα μέχρι τα σύγχρονα μηχανήματα (ελκυστήρες) που φέρουν τα εργαλεία (σβάρνα, άροτρο, φρέζα κλπ.). Με την καλλιέργεια του εδάφους καταστρέφονται τα ήδη φυτρωμένα ζιζάνια, ενώ οι σπόροι παραχώνονται σε βαθύτερα

Άνθη ξυνίδας στρώματα και δεν μπορούν να φυτρώσουν. Χημική ζιζανιοκτονία: Η χρήση χημικών ζιζανιοκτόνων αποτελεί ευρείας εφαρμογής μέθοδο, η οποία δίνει άμεσα αποτελέσματα, πλην όμως συχνά έχει πολλές παρενέργειες. Σε αμπελώνες διαμορφωμένους σε κύπελλο, η χημική ζιζανιοκτονία αποτελεί, ίσως, τη μοναδική αξιόπιστη επιλογή.

Βοτάνισμα σε καλλιέργεια κηπευτικών

Το ίδιο συμβαίνει και σε κηπευτικές καλλιέργειες που δεν είναι φυτεμένες γραμμικά. Σε κάθε περίπτωση, η χρήση ζιζανιοκτόνων θα πρέπει να αποτελεί λύση ανάγκης, και όχι πρώτη επιλογή. Θα πρέπει να τονιστεί η αναγκαιότητα να χρησιμοποιούμε μόνο εγκεκριμένα σκευάσματα και να τηρούμε τις οδηγίες της ετικέτας. Αμειψισπορά: Η αμειψισπορά εφαρμόζεται σε ετήσιες καλλιέργειες και συνίσταται στην εναλλαγή των καλλιεργειών για τουλάχιστον δύο χρόνια. Στα κηπευτικά μπορεί να έχουμε μονοετή αμειψισπορά, εναλλάσσοντας είδη μικρού κύκλου μέσα στην ίδια χρονιά. Η αμειψισπορά μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στον περιορισμό της ανάπτυξης των ζιζανίων, ιδιαίτερα όταν εναλλάσσονται φυτά σκαλιστικά με φυλλώδη. Γενικότερα, η αμειψισπορά θα πρέπει να γίνεται μεταξύ φυτών που ανήκουν σε διαφορετικές οικογένειες, ώστε να αξιοποιείται καλύτερα το έδαφος. Αποτροπή εισαγωγής ζιζανίων σε μία καλλιεργήσιμη έκταση: Στις κηπευτικές καλλιέργειες μπορούμε να λάβουμε προληπτικά μέτρα για να αποτρέψουμε την εισαγωγή των ζιζανίων αγοράζοντας σπόρο πιστοποιημένο και καθαρίζοντας τα εργαλεία και μηχανήματα από χωράφι σε χωράφι. Κάλυψη του εδάφους: Κάλυψη του εδάφους με αδιαφανές πλαστικό ή άλλα υλικά (πριονίδι, άχυρο, τσιπς από μικρά και μεγάλα κλαδιά κ.ά.) για την παρεμπόδιση της ανάπτυξης των ζιζανίων. Μπορεί να εφαρμοστεί σε αμπελώνες και γραμμικές κηπευτικές καλλιέργειες. Τελευταία δοκιμάζεται η εδαφοκάλυψη με κάποιο ζιζάνιο που έχει επιφανειακό ριζικό σύστημα σε ανεπτυγμένους αμπελώνες. Κλείνοντας, μπορούμε να πούμε ότι τα ζιζάνια αποτελούν σημαντικό πρόβλημα στους αμπελώνες και τις κηπευτικές καλλιέργειες και η διαχείρισή τους είναι επιβεβλημένη. Πάντα, όμως θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας τις θετικές επιδράσεις που έχουν ώστε να επωφελούμαστε από αυτές.

Ενθ.13

ΜΑΡΤΙΟΣ 2014

Χωρίς μεγάλο κόστος εισόδημα από την καλλιέργεια κηπευτικών

λκυστικό εισόδημα σε μία οικογενειακή επιχείρηση που θέλει να στραφεί στον πρωτογενή τομέα μπορεί να εξασφαλίσει η καλλιέργεια τριών «εκπροσώπων» των κηπευτικών. Ο λόγος για το λαχανάκι Βρυξελλών, το μαρούλι και το μπρόκολο, η καλλιέργεια των οποίων υπόσχεται κέρδη, χωρίς να απαιτεί μεγάλες εκτάσεις και σημαντικό αρχικό κεφάλαιο. Η καλλιέργεια κηπευτικών στην ύπαιθρο αλλά και στο θερμοκήπιο δίνει τη δυνατότητα στους νέους να ασχοληθούν με τον τομέα αυτόν, γιατί έχει πολλά πλεονεκτήματα. � Δεν απαιτεί μεγάλες εκτάσεις. Σήμερα για να είναι βιώσιμη μια γεωργική επιχείρηση που θα έχει ως βάση τις αροτραίες καλλιέργειες (σιτηρά, ενεργειακές καλλιέργειες, βαμβάκι κ.λπ.), θα πρέπει κάποιος να έχει μεγάλο αριθμό στρεμμάτων. Στα κηπευτικά οι εκτάσεις είναι μικρές. � Δεν απαιτεί μεγάλο μηχανικό εξοπλισμό κατά την αρχική φάση. Μπορεί κάποιος να ξεκινήσει το γεωργικό επάγγελμα καλλιεργώντας κηπευτικά με όχι πολλά καλλιεργητικά μέσα. � Δεν απαιτεί σημαντικό αρχικό κεφάλαιο για το πρώτο ξεκίνημα. Μπορεί ο ενδιαφερόμενος να ξεκινήσει με κη-

πευτικά υπαίθρου και στην πορεία να δημιουργήσει πρόχειρες θερμοκηπιακές εγκαταστάσεις. � Ο καλλιεργητής παράγει προϊόντα και απευθύνεται σε μια αγορά που καταναλώνει λαχανικά (δεν είναι νέα προϊόντα). Εύκολα μπορεί να τα πουλήσει ο ίδιος και να έχει μερίδιο από την εμπορία του προϊόντος. � Τα προϊόντα που παράγονται θεωρούνται επώνυμα, ποιοτικά, με αποτέλεσμα να εξασφαλίσει καλές τιμές και σταθερό πελατολόγιο. Η εργασία που θα προσφέρει ο νέος αγρό-

της στην επιχείρηση που θα ασχολείται είτε με κηπευτικά υπαίθρου, είτε με προϊόντα σε μικρές θερμοκηπιακές εγκαταστάσεις, θα του εξασφαλίσει ένα εισόδημα που θα μπορεί να ανταποκριθεί στις οικογενειακές του οικονομικές ανάγκες. Η χώρα μας πλεονεκτεί έναντι άλλων ευρωπαϊκών χωρών στην καλλιέργεια και πρωιμότητα των κηπευτικών, λόγω της ηλιοφάνειας και του ήπιου γενικά και εύκρατου κλίματος. Ο τομέας των λαχανικών και των φρούτων αποτελεί τον δυναμικότερο κλάδο για την ελληνική γεωργία, από άποψη όγκου παραγωγής, εμπορίας, απασχολούμενου ανθρώπινου

δυναμικού, εισαγόμενου συναλλάγματος και κάλυψης σχεδόν του συνόλου των εγχώριων αναγκών σε αντίστοιχα προϊόντα. Αποδόσεις Η μέση απόδοση μιας καλλιέργειας μαρουλιού κινείται στα επίπεδα των 2 τόνων, ανάλογα με την εποχή φυτεύσεως, την ποικιλία και τη γονιμότητα του εδάφους. Τα κέρδη κυμαίνονται από 500 έως 1.000 ευρώ ανά στρέμμα. Το δε κόστος καλλιέργειας του μαρουλιού υπολογίζεται σε 300-350 ευρώ το στρέμμα. Αντίστοιχα για το Λαχανάκι Βρυξελλών η απόδοση αγγίζει τους 2 τόνους ανά στρέμμα και με τιμή παραγωγού στο επίπεδο του 1 ευρώ το κιλό, η καλλιέργεια αυτή μπορεί να αποφέρει εισόδημα που ξεκινά από 1.000 ευρώ. Τέλος έσοδα της τάξης των 1.400 ευρώ ανά στρέμμα μπορεί να αποφέρει η καλλιέργεια του μπρόκολου με τη μέση στρεμματική παραγωγή να κυμαίνεται από 1,5 έως 2,2 τόνους.

Acramite ® Bifenazate 48%

480 SC

Αρ. έγκρισης: 2184/4.4.2012

Μέλος του:

Η νέα δραστική ουσία bifenazate του Acramite® 480 SC, παρουσιάζει υψηλή αποτελεσματικότητα έναντι όλων των κινητών μορφών των Τετρανύχων για τις καλλιέργειες της τομάτας θερμοκηπίου καθώς και της πιπεριάς, μελιτζάνας, αγγουριού, κολοκυθιού, πεπονιού, καρπουζιού και φράουλας υπαίθρου και θερμοκηπίου. Το Acramite® είναι τελείως εκλεκτικό ή παρουσιάζει πολύ χαμηλή τοξικότητα για τα ωφέλιμα έντομα (φυσικοί εχθροί, μέλισσες, βομβίνοι) ώστε μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε Προγράμματα Ολοκληρωμένης Διαχείρισης. Επιπλέον, το Acramite® αποτελεί ένα σημαντικό νέο προϊόν για τα Προγράμματα Διαχείρισης της Ανθεκτικότητας καθώς το bifenazate ανήκει στη νέα χημική ομάδα των carbazates με μοναδικό τρόπο δράσης μεταξύ των ακαρεοκτόνων, το οποίο από μελέτες στη χώρα μας δεν έχει εμφανίσει ανθεκτικότητα στους τετρανύχους. Με υψηλή αντοχή στην έκπλυση, ευελιξία στην εφαρμογή λόγω της μίας (1) μέρας τελευταίας επέμβασης πριν τη συγκομιδή και ταυτόχρονα της υψηλής διάρκειας δράσης και χωρίς να «λερώνει» τα φυτά και του καρπούς, το Acramite® 480 SC αποτελεί ένα ακαρεοκτόνο που καλύπτει τις απαιτήσεις για αποτελεσματική αντιμετώπιση των Τετρανύχων με τη χρήση σύγχρονων μεθόδων φυτοπροστασίας. Τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα να χρησιμοποιούνται με ασφαλή τρόπο. Να διαβάζετε πάντα την ετικέτα και τις πληροφορίες σχετικά με το προϊόν πριν από τη χρήση Acramite new size outline.indd 1

2013.11.25. 9:35

Ενθ.15

ΜΑΡΤΙΟΣ 2014

Τυποποιητήριο Ελαιολάδου Α.Σ. Μεσσαράς

Α.Σ. ΜΕΣΣΑΡΑΣ συμμετέχοντας στο τριετές εγκεκριμένο

πρόγραμμα ελαιουργικών φορέων (ΟΕΦ) στα πλαίσια των κανονισμών (ΕΚ) αριθ. 1220/11 και (ΕΚ) αριθ. 867/08 εφαρμόζει και πιστοποιεί σύστημα διαχείρισης ασφάλειας τροφίμων στο τυποποιητήριο ελαιολάδου σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 22000:2005 (Food Safety Management Systems - Requirements for any organization in the food chain) & FSSC 22000:2010. Με τη συγκεκριμένη δράση εξασφαλίζεται τεκμηριωμένα η σταθερή ποιότητα, υγιεινή και ασφάλεια του ελαιολάδου με απώτερο στόχο την παραγωγή τυποποιημένου προϊόντος υψηλής προστιθέμενης αξίας. Επιπλέον η πιστοποίηση του τυποποιητηρίου ελαιολάδου κατά το FSSC 22000:2010 καλύπτει όλες τις τρέχουσες απαιτήσεις σε πιστοποιητικά των δυνητικών πελατών μια και το G.F.S.I. (Global Food Safety Initiative) το έχει αναγνωρίσει πλήρως και το έχει αποδεχτεί ως ισοδύναμο πιστοποιητικό των IFS & BRC. Επίσης ο Α.Σ. Μεσσαράς στα πλαίσια του αναφερόμενου παραπάνω

προγράμματος ελαιουργικών φορέων (ΟΕΦ) εφαρμόζει δράση πλήρους ιχνηλασιμότητας του παραγόμενου ελαιολάδου σε όλα τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας (παραγωγός, ελαιουργείο, τυποποιητήριο). Το σύ-

στημα ιχνηλασιμότητας αρχικά ξεκινά από τους ελαιοπαραγωγούς που συμμετέχουν στο πρόγραμμα της ολοκληρωμένης διαχείρισης που εφαρμόζει ο συνεταιρισμός στα πλαίσια του ίδιου προγράμματος και υπάρχει ένα πλήρη σύστημα καταγραφής όλων των καλλιεργητικών τους εργασιών και των εισροών που μπαίνουν στην καλλιέρ-

γεια (π.χ. λίπανση, φυτοπροστασία, άρδευση κ.λπ.). Στη συνέχεια το σύστημα ιχνηλασιμότητας εφαρμόζεται σε τρία συνεργαζόμενα ελαιουργεία του συνεταιρισμού και τέλος στο τυποποιητήριο του Α.Σ Μεσσαράς. Με αυτή τον τρόπο επιτυγχάνεται η συνολική ιχνηλάτηση του ελαιολάδου από τον παραγωγό έως το ράφι του καταναλωτή, εξασφαλίζεται η παρακολούθηση των ποιοτικών παραμέτρων παραγωγής του όπως η θερμοκρασία, ο χρόνος αποθήκευσης και παραμονή του στις δεξαμενές. Η ιχνηλασιμότητα αποτελεί ένα πολύτιμο εργαλείο για τον Α.Σ. Μεσσαράς στην ποιοτική παραγωγή τυποποιημένου ελαιολάδου, στοιχείο απαραίτητο για την προώθηση του προϊόντος στην ελληνική και διεθνή αγορά.

Πρακτική εκπαίδευση σε ελαιώνα Στα πλαίσια υλοποίησης της δράσης Biv «Ανάπτυξη & εφαρμογή φιλοπεριβαλλοντικού Ελαιοκομικού συστήματος διαχείρισης ολοκληρωμένης και βιολογικής γεωργίας» της Οργάνωσης Ελαιουργικού Φορέα «Οργάνωση Παραγωγών / Αγροτικός Συνεταιρισμός Μεσσαράς» σας προσκαλούμε στην ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ που διοργανώνει ο ΑΣ Μεσσαράς σε συνεργασία με την εταιρεία συμβούλων επιχειρήσεων PROACTIVE AE και θα πραγματοποιηθεί την ΤΡΙΤΗ 18/03/14. Τόπος συνάντησης το γραφείο πιστοποίησης στις Μοίρες 09.00πμ. Τα θέματα της εκπαίδευσης είναι: 1) Κλάδεμα ελιάς - Συστήματα διαμόρφωσης στους ελαιώνες 2) Περιβαλλοντική διαχείριση υπολειμμάτων του κλαδέματος 3) Κατεργασία εδάφους 4) Ανοιξιάτικη διαχείριση του ελαιώνα Ο χώρος διεξαγωγής της εκπαίδευσης θα γίνει σε ένα προεπιλεγμένο ελαιώνα. Η μετάβαση των παραγωγών που δεν διαθέτουν μεταφορικό μέσο θα γίνει κατόπιν συνεννόησης με τους υπεύθυνους του προγράμματος στο γραφείο πιστοποίησης. Επίσης θα θέλαμε να ενημερώσουμε τους παραγωγούς - μέλη της ομάδας που δεν έχουν παραλάβει τα σακιά ελαιοσυλλογής ότι θα γίνει διανομή σακιών μετά την εκπαίδευση. Ο ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΚΗΣ ΑΝΤΩΝΗΣ

Ο Α.Σ. ΜΕΣΣΑΡΑΣ συμμετέχοντας στο εγκεκριμένο τριετές πρόγραμμα ελαιουργικών φορέων (ΟΕΦ) στα πλαίσια των κανονισμών (ΕΚ) αριθ. 1220/11 και (ΕΚ) αριθ. 867/08 εφαρμόζει σύστημα διαχείρισης ασφάλειας τροφίμων σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 22000:2005 (HACCP), BRC & ISF στο τυποποιητήριο επιτραπέζιας ελιάς.

Ενθ.16 ΜΑΡΤΙΟΣ 2014

Τα Υποκείμενα Αμπελιού στη χώρα μας

ς γνωστόν μετά την επιδρομή της φυλλοξήρας στην Ελλάδα από το 19ο αιώνα και εντεύθεν πολλές κλασσικές ελληνικές ποικιλίες που ήταν αυτόριζες «εξαφανίστηκαν», οπότε κατ΄ ανάγκη με κρατική επιστασία, άρχισε η αναμπέλωση με τα γνωστά αμερικάνικα υποκείμενα. Τα εμβόλια όμως προέρχονταν συνήθως από υλικό όχι άνοσο ούτε και συστηματικά φυτώρια παρότι και το Υπουργείο Γεωργίας είχε προβεί στη δημιουργία φυτωρίων προκειμένου να ελέγξει την αναμπέλωση. Πολλές παραδοσιακές ποικιλίες χάθηκαν και σήμερα άρχισε να αποδίδει καρπούς μια προσπάθεια ετών από δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς με συνεχείς πειραματισμούς να «ανασυστήσουν» και να ξαναφέρουν στο προσκήνιο κλασσικές ποικιλίες. Επομένως η αναμπέλωση, στηρίχτηκε σε «έριζα υποκείμενα» και ελάχιστες περιοχές έχουν απομείνει να διαθέτουν σήμερα αμπέλια, που προέρχονται ή θυμίζουν τον πανάρχαιο ελληνικό αμπελώνα π.χ Σαντορίνη.

Τα πιο διαδεδομένα και γνωστότερα υποκείμενα είναι:

SO4

Zωηρό φυτό που προσαρμόζεται σε εδάφη βαθιά που διατηρούν κάποια υγρασία ή αρδευόμενα. Έχει μικρή αντοχή στην ξηρασία και χαρακτηρίζεται από μειωμένη ικανότητα πρόσληψης Mg, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις αυξημένων καλιούχων λιπάνσεων. Εμφανίζει 21% αντοχή στο ενεργό CaCo3, ικανοποιητική αντοχή στη φυλλοξήρα και ικανοποιητική αντοχή στους ενδοπαρασιτικούς νηματώδεις (Meloidogyne arenaria και inconita). Είναι ευαίσθητο στα άλατα. Παρουσιάζει ικανοποιητική επιτυχία στον επιτόπιο εμβολιασμό και με καλή επιτυχία στον επιτραπέζιο εμβολιασμό. Έχει καλή συγγένεια με τις ευρωπαϊκές ποικιλίες αν και παρατηρείται μεγάλη διαφορά πάχους εμβολίου- υποκειμένου. Το υποκείμενο παραμένει αρκετά λεπτό κάτω από το σημείο εμβολιασμού, με συνέπεια να απαιτείται ισχυρή ατομική υποστύλωση των φυτών. Το χαρακτηριστικό της καλλιεργητικής του συμπεριφοράς είναι ότι γενικά συμβάλλει στην πρωίμιση της ωρίμανσης.

99 Richter

Είναι υποκείμενο ζωηρότερο του Lot αλλά λιγότερο ζωηρό από το 110R. Προσαρμόζεται σε εδάφη βαθιά, ασβεστώδη που διατηρούν κάποια υγρασία γιατί είναι ευαίσθητο στη ξηρασία. Εμφανίζει αντοχή στο CaCΟ3 17% σε ενεργό (40-50% σε ολικό). Έχει μικρή αντοχή στην αλατότητα. Έχει καλή αντοχή στη ριζόβια φυλλοξήρα, αντίθετα, προσβάλλεται αρκετές φορές από τη φυλλόβια μορφή της. Παρουσιάζει ικανοποιητική αντοχή

στους νηματώδεις, ενώ είναι ευαίσθητο στο μολυσματικό εκφυλισμό. Έχει καλή συγγένεια με τις ευρωπαϊκές ποικιλίες, γενικά όμως δεν συνίσταται σαν υποκείμενο πρώιμων ποικιλιών καθώς καθυστερεί την ωρίμανση, λόγω ζωηρότητας.

110 Richter

Χαρακτηρίζεται σαν πολύ ζωηρό υποκείμενο με μεγάλο βλαστικό κύκλο. Είναι κατάλληλο για εδάφη ξηρά, φτωχά, αργιλοασβεστώδη συνεκτικά με αντοχή στο ανθρακικό ασβέστιο 40-50% σε ολικό και 17-22% σε ενεργό. Αναπτύσσει πλούσιο ριζικό σύστημα και έτσι είναι ανθεκτικό στην ξηρασία. Δεν αντέχει στα άλατα. Είναι κατάλληλο για ποικιλίες μέσης πρωιμότητας ή και όψιμες επιτραπέζιες με υψηλή αντοχή στη ριζόβια μορφή φυλλοξήρας, ευαίσθητο όμως στις νηματώδεις. Υψηλή επιτυχία στο επί τόπου εμβολιασμό (άνω του 90%). Γενικά σαν υποκείμενο είναι κατάλληλο για επιτραπέζιες ποικιλίες μέσης ή όψιμης εποχής ωριμάνσεως. Σε γόνιμα εδάφη έχει τάση να καθυστερεί την ωρίμανση. Είναι ένα από τα πλέον χρησιμοποιούμενα υποκείμενα σε όλες σχεδόν τις αμπελουργικές χώρες και ιδιαίτερα στις παραμεσόγειες. Στη χώρα μας είναι με διαφορά το περισσότερο χρησιμοποιούμενο υποκείμενο, γι’ αυτό και στις μητρικές φυτείες κατέχει την πρώτη θέση από άποψη εκτάσεων.

140 Ruggeri

Πολύ ζωηρό υποκείμενο που προσαρμόζεται καλά σε ξηρά, ασβεστώδη εδάφη, όχι όμως στα πολύ συνεκτικά και υγρά. Θεωρείται ένα από τα πιο ανθεκτικά υποκείμενα στην ξηρασία. Η αντοχή του στο CaCO3 φτάνει το 20-30% σε ενεργό, 80% σε ολικό. Είναι ανθεκτικό στη ριζόβια αλλά ευαίσθητο στη φυλλόβια μορφή φυλλοξήρας. Λόγω της ζωηρότητας του δεν προσφέρεται για πλούσια αρδευόμενα εδάφη καθώς και για ποικιλίες που παρουσιάζουν πρόβλημα ανθόρροιας. Διαδόθηκε πολύ στα ξηρά ασβεστώδη εδάφη της Σικελίας, Τυνησίας, Αλγερίας κ.λ.π. Στην Ελλάδα χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1989, στην αναμπέλωση της Κρήτης. Σήμερα, συμπεριλαμβάνεται στα συνιστώμενα υποκείμενα της χώρας μας και όλων σχεδόν των αμπελουργικών χωρών.

1103 Paulsen

Πολύ ζωηρό υποκείμενο γρήγορης ανά-

πτυξης. Προσαρμόζεται σε ποικιλία εδαφών φτωχά, συνεκτικά, ξηρά ή υγρά, έχει όμως άριστη συμπεριφορά σε μέσης σύστασης εδάφη και σε περιοχές χωρίς ανοιξιάτικους παγετούς. Εμφανίζει αντοχή στο CaCO3 μέχρι και 19% σε ενεργό και 30-40% σε ολικό. Είναι ανθεκτικό στη ριζόβια φυλλοξήρα αλλά είναι ευαίσθητο στη φυλλόβια. Πολύ ανθεκτικό στα άλατα, ανθεκτικό στους νηματώδεις με μέτρια ριζοβολία μοσχευμάτων, πολύ καλή επιτυχία στον επιτόπιο εμβολιασμό καθώς και στον επιτραπέζιο. Έχει καλή συγγένεια με τις κυριότερες ευρωπαϊκές ποικιλίες. Η καλλιεργητική συμπεριφορά του προσδίδει πολύ καλή παραγωγικότητα στις εμβολιασμένες σ’ αυτό ποικιλίες. Τέλος όσο αφορά τη διάδοση του είναι ένα από τα πλέον χρησιμοποιούμενα υποκείμενα ιδιαίτερα στις παραμεσόγειες περιοχές και ιδιαίτερα στην Ιταλία. Στην Ελλάδα χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά σε κάποια έκταση το 1989. Σήμερα, συμπεριλαμβάνεται στα συνιστώμενα υποκείμενα της χώρας μας και όλων σχεδόν των αμπελουργικών χωρών.

41Β

Μέτριας ζωηρότητας υποκείμενο κατάλληλο για ασβεστούχα εδάφη. Προσαρμόζεται καλά και σε μη ασβεστούχα, παρουσιάζει όμως ευαισθησία στην υγρασία. Υποφέρει επίσης και από παρατεταμένη ξηρασία. Η αντοχή του στο CaCO3 είναι μέχρι και 40% σε ενεργό, 50-70% σε ολικό. Είναι από τα πιο ανθεκτικά στη χλώρωση. Αντίθετα εμφανίζει μικρή αντοχή στα άλατα .Η αντοχή του στη φυλλοξήρα θεωρείται ικανοποιητική, αν και παρατηρούνται πολλές φορές μικρά οζίδια στις ρίζες. Παρ’ όλα αυτά, τα πρέμνα έχουν ικανοποιητική μακροβιότητα και φθάνουν τα 30-40 έτη. Είναι ευαίσθητο στους ενδοπαρασιτικούς νηματώδεις (meloidogyne spp). Η επιτυχία στον επιτόπιο εμβολιασμό πολύ καλή, αντίθετα στον επιτραπέζιο παρατηρούνται πολύ χαμηλά ποσοστά επιτυχίας, κυρίως λόγω κακής ριζοβολίας των μοσχευμάτων. Η συγγένεια με τις ευρωπαϊκές ποικιλίες θεωρείται καλή. Χαρακτηρίζεται από πρωιμότητα στην ωρίμανση του φορτίου, και καλή καρπόδεση. Στη χώρα μας είναι το δεύτερο από άποψη εκτάσεων, μετά το 110R, χρησιμοποιούμενο υποκείμενο.

Ενθ.17

ΜΑΡΤΙΟΣ 2014

Παρουσία του νηματώδη Xiphinema index σε αμπελουργικές περιοχές του Νομού Ηρακλείου, Κρήτης

παρούσα κατάσταση σχετικά με την παρουσία του νηματώδη Xiphinema index σε αμπέλια του Ν. Ηρακλείου Κρήτης, βασιζόμενη σε δείγματα εδάφους τα οποία εξετάστηκαν τα τελευταία 16 χρόνια, παρουσιάζεται σε σχέση με τα αποτελέσματα επισκόπησης που έγινε το 1988, κατά το ξεκίνημα της αναμπέλωσης για την αντιμετώπιση της φυλλοξήρας. Τα μέτρα που λαμβάνονται από τότε είναι ανεπαρκή και η παρουσία του νηματώδη φαίνεται να παραμένει ανεπηρέαστη τα τελευταία 26 χρόνια. Γράφει ο: Δρ Ε.Α. Τζωρτζακάκης Εργαστήριο Νηματωδολογίας, Ινστιτούτο Προστασίας Φυτών, Γενική Δ/νση Αγροτικής Έρευνας, ΕΛ.Γ.Ο-ΔΗΜΗΤΡΑ, Ηράκλειο Κρήτης e-mail: etzortza@her.forthnet.gr

Μία από τις σημαντικότερες ιολογικές ασθένειες του αμπελιού είναι ο ιός του ριπιδωτού φύλλου (Grapevine Fanleaf Virus, GFLV) (Εικόνα 1). Αποκλειστικός φορέας μετάδοσής του είναι ο εκτοπαρασιτικός νηματώδης Xiphinema index Thorne et Allen (Εικόνα 2), ο οποίος είναι ενδημικός σε αρκετές αμπελουργικές περιοχές της χώρας μας. Το αμπέλι απο-

Eικόνα 3. Επισήμανση του νηματώδη Xiphinema index σε αμπελουργικές περιοχές του Ν. Ηρακλείου κατά την περίοδο 1996-2012



index. Τα περισσότερα δείγματα προέρχονταν από αμπέλια που φυτεύτηκαν σε θέση παλαιών κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1980. Επιπλέον, μικρός αριθμός δειγμάτων συλλέχθηκαν από τον υπεύθυνο του εργαστηρίου. Η εξαγωγή των νηματωδών από το έδαφος γίνεται με την μέθοδο των κόσκινων , και η παρουσία του X. index σημειώθηκε σε 34 διαφορετικές κοινότητες του νομού Ηρακλείου. Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στην Εικόνα 3 και συγκρίνοντας με τα αποτελέσματα της αντίστοιχης επισκόπηση του 1988, διαπιστώνεται ότι η παρουσία του νηματώδη παραμένει σταθερή τα τελευταία 26 χρόνια. Η κατανομή του όπως παρουσιάζεται τώρα, πιθανόν να υποεκτιμά την πραγματική κατάσταση καθώς τα περισσότερα δείγματα χώματος προσκομίστηκαν

α) κοινότητα Αρχανών: ο νηματώδης βρέθηκε σε ποσοστό 51% (σε 89 δείγματα). β) κοινότητα Προφήτη Ηλία: ο νηματώδης βρέθηκε σε ποσοστό 32% (σε 76 δείγματα). Το ίδιο χρονικό διάστημα, από την κοινότητα του Προφήτη Ηλία, εξετάσθηκαν δείγματα εδάφους από αγρούς σε αγρανάπαυση ή με καλλιέργεια σιτηρών από τους οποίους τα αμπέλια είχαν εκριζωθεί πριν 1-3 χρόνια και ο νηματώδης βρέθηκε σε ποσοστό 35% σε σύνολο 52 δειγμάτων. Επιπλέον βρέθηκε και σε δύο δείγματα από αμπέλια στα οποία είχε γίνει ολική καταστροφή του υπέργειου μέρους με εφαρμογή διασυστηματικού ζιζανιοκτόνου πριν τρία χρόνια, χωρίς όμως να ακολουθήσει κατεργασία του εδάφους και απομάκρυνση των ριζών. Ο νηματώδης τρέφεται και πολλαπλασιάζεται ικανοποιητικά και στα τέσσερα αμερικάνικα υποκείμενα (140R, 41B, R110 και 103P) που χρησιμοποιούνται για τον εμβολιασμό των ποικιλιών του αμπελιού. Η συκιά που συχνά φυτεύονταν στις άκρες παραδοσιακών αμπελώνων, αποτελεί πολύ καλό ξενιστή του νηματώδη. Στην διεθνή βιβλιογραφία αναφέρεται επιβίωση του νηματώδη για τέσσερα χρόνια χωρίς θρέψη σε συνθήκες εργαστηρίου. Δικά μας πειράματα έδειξαν ότι σε δείγμα χώματος από αμπέλι που διατηρήθηκε στις συνθήκες του εργαστηρίου και από το οποίο είχαν απομακρυνθεί οι ρίζες, βρέθηκαν ζωντανοί νηματώδεις (σε ποσοστό 1,2 % του αρχικού πληθυσμού) μετά από

Εικόνα 4. Όγκοι στις ρίζες αμερικάνικου υποκειμένου αμπελιού, λόγω θρέψης του νηματώδη Xiphinema index και της φυλλοξήρας Dactylosphaera vitifoliae. Εικόνα 6. Πανοραμική θέα αμπελώνα στον οποίο βρέθηκε ο νηματώδης Xiphinema index και ο ιός GFLV. Πάνω: Παρουσία μίας ‘κηλίδας’ φυτών με συμπτώματα του ιού, τον Μάιο 1998. Κάτω: Εγκατάλειψη του αμπελώνα τον Μάιο 2008 Εικόνα 1. Φυτά αμπελιού σουλτανίνας μολυσμένα με τον ιό GFLV σε μορφή ‘κηλίδας’ και ένδειξη εξάπλωσης της μέσω του νηματώδη Xiphinema index τελεί σημαντική καλλιέργεια για τον νομό Ηρακλείου και την δεκαετία του 1980 ξεκίνησε ένα πρόγραμμα αναμπέλωσης με εμβολιασμό σε αμερικάνικα υποκείμενα, για την αντιμετώπιση της φυλλοξήρας (Viteus vitifoliae Fitch.) Τότε έγινε μια επισκόπηση (από τους Δρ. Α. Αυγελή και Ν. Βόβλα) σε αντιπροσωπευτικές αμπελουργικές περιοχές για την παρουσία του νηματώδη X. index, o οποίος βρέθηκε σε ποσοστό 27% των δειγμάτων εδάφους σε σύνολο 130 αμπελιών. Στην συγκεκριμένη δημοσιευμένη εργασία καθώς και σε πιο πρόσφατες, τονίστηκε η ανάγκη λήψης μέτρων για την μείωση των πληθυσμών του νηματώδη πριν την φύτευση νέων αμπελώνων. Από το 1996 μέχρι και σήμερα, το Εργαστήριο Νηματωδολογίας του Ινστιτούτου Προστασίας Φυτών Ηρακλείου γίνεται δέκτης δειγμάτων εδάφους για έλεγχο παρουσί- Εικόνα 2. Ακμαίο θηλυκό του νηματώδη Xiphinema index ας του νηματώδη X.

Εικόνα 5. Άτομα φυλλοξήρας Dactylosphaera vitifoliae σε ρίζα αμερικάνικου υποκειμένου αμπελιού (λεπτομέρεια της εικόνας 4) από αγρότες, που σε πολλές περιπτώσεις δεν έχουν την απαιτούμενη εμπειρία για σωστή δειγματοληψία και διαπίστωση των σημείων ύπαρξης του νηματώδη, η οποία συνήθως σχετίζεται με την εξάπλωση των συμπτωμάτων του ιού GFLV. Τεμάχια ριζών με ακραίους όγκους που αποτελούν και ένδειξη θρέψης του νηματώδη βρέθηκαν σε ορισμένες περιπτώσεις (Εικόνα 4) αλλά αυτό δεν μπορεί να αποδοθεί αποκλειστικά στον νηματώδη, λόγω του ότι και η θρέψη της φυλλοξήρας (Εικόνα 5) προκαλεί παρόμοιους όγκους στην ρίζα. Τα τελευταία πέντε χρόνια (2007-2012) η εξέταση δειγμάτων που προσκομίσθηκαν από τις κοινότητες των Αρχανών και του Προφήτη Ηλία, σημαντικών αμπελουργικών περιοχών του νομού Ηρακλείου, έδειξαν τα παρακάτω αποτελέσματα:

πέντε χρόνια. Τα μέτρα που συνήθως λαμβάνονται στον νομό Ηρακλείου για την αντιμετώπιση του προβλήματος και βασίζονται στην εκρίζωση των αμπελώνων χωρίς προηγούμενη εφαρμογή ζιζανιοκτόνου (με αποτέλεσμα την πλημμελή καταστροφή και απομάκρυνση των ριζών) η οποία στην καλύτερη περίπτωση ακολουθείται από αμειψισπορά διάρκειας δύο ετών, κρίνονται μη αποτελεσματικά με συνέπεια οι νέοι αμπελώνες να έχουν συχνά μειωμένη παραγωγική περίοδο (Εικόνα 6). Λαμβάνοντας υπόψιν τα παραπάνω και βασιζόμενοι σε στοιχεία από την διεθνή βιβλιογραφία προτείνομε: 1. Αν υπάρχει δυνατότητα, την δημιουργία νέων αμπελώνων σε αγρούς που δεν υπήρχαν αμπέλια. 2. Πριν την φύτευση νέων αμπελώνων σε θέση παλαιών, να γίνεται εφαρμογή διασυστηματικού ζιζανιοκτόνου (με ψεκασμό φυλλώματος ή τοπική επάλειψη σε τμήμα του κορμού μετά την αφαίρεση του φλοιού, αμέσως μετά τον τρύγο) για καταστροφή του ριζικού συστήματος, βαθειά άροση αργά την επόμενη άνοιξη και τουλάχιστον τετραετή αμειψισπορά με σιτηρά μετά την κατεργασία του εδάφους και την πλήρη απομάκρυνση των ριζών. Να σημειώσομε ότι δεν θα πρέπει να υπάρχουν συκιές στα όρια του αμπελώνα οι οποίες συντηρούν ικανοποιητικά τους πληθυσμούς του νηματώδη. 3. Σε όλες τις περιπτώσεις να χρησιμοποιείται εγγυημένο, τουλάχιστον για την απουσία του GFLV αμπελουργικό πολλαπλασιαστικό υλικό, προκειμένου να αποφεύγεται η εγκατάσταση του ιού στον αμπελώνα και στη συνέχεια η διάδοσή του διαμέσου του νηματώδη.

Ενθ.18 ΜΑΡΤΙΟΣ 2014

Προτάσεις του ΓΕΩΤΕΕ Π. Κρήτης για την Αγροτική Ανάπτυξη μετά το 2013

τα πλαίσια του θεσμοθετημένου ρόλου ως συμβούλου της πολιτείας και των φορέων της σε επίπεδο Περιφέρειας Κρήτης, σε θέματα πρωτογενή τομέα και προστασίας φυσικού περιβάλλοντος, το Παράρτημα Κρήτης του ΓΕΩΤΕΕ στο πλαίσιο της δημόσια διαβούλευσης παραθέτει τις θέσεις – προτάσεις του για την Αγροτική Ανάπτυξη μετά το 2013.

Εξωστρέφεια και Ποιότητα Βασική θέση του ΓΕΩΤΕΕ Π. Κρήτης είναι ότι η κύρια κατεύθυνση της επόμενης προγραμματικής περιόδου θα πρέπει να είναι η ανάπτυξη του πρωτογενή τομέα και της διαχείρισης των προϊόντων του, μέσα από τον προσανατολισμό του στην εξωστρέφεια και την παραγωγή προϊόντων υψηλής ποιότητας. Ένας τομέας ο οποίος θα καλύψει διατροφικά το μεγαλύτερο ποσοστό των αναγκών της χώρας, θα συνυπάρχει και θα αλληλεπιδρά αρμονικά με τον άνθρωπο, τον πολιτισμό του, το περιβάλλον, το τοπίο, την βιοποικιλότητα. Ο αγροδιατροφικός τομέας θα στηρίζεται και θα σέβεται τους φυσικούς πόρους (έδαφος, νερό) σε μία θεσμοθετημένη Γεωγραφία για την Γεωργία (Ειδικό Χωροταξικό). Η Χώρα μας επιτέλους θα πρέπει να αναπτύξει μια Αγροτική Πολιτική και από καταναλωτής κάθε είδους αγαθού, να αναδειχθεί σε Παραγωγό Δύναμη που:

zz θα επενδύει με εξωστρέφεια στην ανάπτυξη ασφαλών ποιοτικών προϊόντων. zz θα υποστηρίζει την ανάπτυξη τεχνογνωσίας και καινοτομίας zz θα αναπτύσσει δράσεις προώθησης στην αγορά, και zz θα ελέγχει όλη την αγροτοδιατροφική αλυσίδα προκειμένου να διασφαλίζεται η ομαλή λειτουργίας της.

Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η γεωργία προσφέρει αφενός δημόσια αγαθά και αφετέρου την εγγύηση για τη διατήρηση χιλιάδων θέσεων εργασίας σε ένα ασταθές και ανταγωνιστικό περιβάλλον. Η γεωργία όμως δεν είναι μόνο αυτά, λειτουργεί και ως δεσμός- ταυτότητα ενός προϊόντος, ενός τόπου και των κατοίκων του και του πολιτισμού τους. Όλα τα παραπάνω λοιπόν θα πρέπει να μετουσιωθούν σε πολιτικές και σε πρακτικές και μέσα από την νέα προγραμματική περίοδο, η επιδοτούμενη στρεβλή σημερινή ελληνική

γεωργία, να αποκτήσει προοπτική και να μετατραπεί σε κυρίαρχη οικονομικά δύναμη.

Στρατηγικό Πρόγραμμα Στην Περιφέρεια Κρήτης υπάρχει ψηφισμένο Στρατηγικό Πρόγραμμα για την Ανάπτυξη του Πρωτογενή Τομέα και την Διαχείριση των Προϊόντων του, για την σύνταξη του οποίου το ΓΕΩΤΕΕ Π.Κρήτης συνείσφερε καταλυτικά. Στο πλαίσιο της παρούσας διαβούλευσης, το ΓΕΩΤΕΕ θέτει συγκεκριμένες Γενικές Κατευθύνσεις τουλάχιστον για την Περιφέρεια Κρήτης. Γενικές Κατευθύνσεις: 1. Αποκέντρωση αποφάσεων, σχεδιασμός από κάτω προς τα πάνω, υλοποίηση του περιφερειακού σχεδιασμού μέσα από την κατανομή των προγραμμάτων 2. Ειδικό Χωροταξικό για την Γεωργία και αναθεώρηση του ισχύοντος ΠΠΧΣΣΑΑ 3. Οριστικοποίηση του ΟΣΔΕ 4. Δημιουργία Δασικού Κτηματολογίου 5. Αποκέντρωση των διαδικασιών και διαχείριση τοπικά 6. Εφαρμογή ευέλικτου θεσμικού πλαισίου που θα λειτουργεί ενισχυτικά στην συμμετοχή των παραγωγών και όχι αποθαρρυντικά όπως παρατηρείται κατά τα τελευταία χρόνια σε όλα τα προγράμματα (π.χ αγροπεριβαλλοντικών μέτρων).

7. Αναδιοργάνωση όλων των υπη-

προγραμμάτων 2ου πυλώνα με την παραγωγή και τις ενισχύσεις του 1ου πυλώνα. 11. Δημιουργία βάσης δεδομένων σε περιφερειακό επίπεδο που θα λειτουργεί ως εργαλείο λήψης απόφασης. 12. Προσδιορισμός των αρδευτικών αναγκών βάσει των εδαφοκλι-

γκρούσεις.

ματικών δεδομένων και των καλλιεργητικών απαιτήσεων, σε επίπεδο περιφερειακής ενότητας μέσα από την δημιουργία ενός ενιαίου φορέα διαχείρισης (δημόσιων και ιδιωτικών υδροληψιών) και δημιουργία νέων υποδομών μόνο μέσα από ένα ολοκληρωμένο σχεδιασμό. 13. Ενίσχυση της μεταποίησης για εκσυγχρονισμό των υφιστάμενων μονάδων και ίδρυση νέων μονάδων 14. Ανάπτυξη επιχειρηματικότητας

ρεσιών (ΥΠΑΑΤ, Αποκεντρωμένης Διοίκησης, Περιφέρειας, ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, κ.λ.π) που απασχολούνται με τον πρωτογενή τομέα, προκειμένου να υλοποιηθεί ο υφιστάμενος Στρατηγικός Σχεδιασμός της περιφέρειας με συμπληρωματικότητα και χωρίς αλληλεπικαλύψεις και συ-

8. Ουσιαστική στήριξη των προϊό-

ντων ΠΟΠ, ΠΓΕ, ΟΠΑΠ που παράγονται με φιλοπεριβαλλοντική μέθοδο 9. Δημιουργία ευέλικτων συλλογικοτήτων (γεωργών και κτηνοτρόφων) για εφαρμογή κοινών κανόνων παραγωγής, μεταποίησης τυποποίησης και προώθησης και μείωση του κόστους παραγωγής, 10. Σύνδεση αγροπεριβαλλοντικών

στον τομέα διαχείρισης γεωργικών και κτηνοτροφικών υπολειμμάτων 15. Ενίσχυση και εμπλουτισμός των αγροτοπεριβαλλοντικών μέτρων με δράσεις για την προστασία του ποικίλου γεωργικού τοπίου και μικροτεμαχισμένου κλήρου και την προώθηση των προϊόντων που παράγονται σε αυτό ως «προϊόντα μικρών γεωργικών γαιών», με δράσεις κατά της ερημοποίησης των εδαφών που να αφορούν τόσο την βελτίωση της γονιμότητας των εδαφών. 16. Παραγωγή στοχευμένης τεχνογνωσίας μέσα από Σύσταση Ομάδων Προώθησης και Αναβάθμισης της Αγροτικής Παραγωγής. 17. Πρότυπα επιδεικτικά αγροκτήματα στα οποία θα εφαρμόζονται ερευνητικά αποτελέσματα της έρευνας 18. Δημιουργία κέντρων πληροφόρησης και συμβουλευτικής υποστήριξης 19. Ανάπτυξη συστημάτων ΑΠΕ στην υπηρεσία του γεωργοκτηνοτροφικού τομέα με παράλληλη προστασία της γης υψηλής παραγωγικότητας. 20. Διασύνδεση της γεωργίας, της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος με τον τουρισμό. 21. Προστασία του δασικού πλούτου και της δασικής βιοποικιλότητας 22. Ενοποίηση και βελτίωση των υφιστάμενων βάσεων δεδομένων που αφορούν την βιοποικιλότητα των περιοχών NATURA 2000 και σύνδεση τους µε χωρική πληροφορία. (π.χ. ανάπτυξη συστήματος συλλογής και διαχείρισης δεδομένων και σύνδεση µε την βιβλιοθήκη, τις συλλογές και την βάση δεδομένων. Προσδιορισμός θεματικών ενοτήτων και επικαιροποίηση της πληροφορίας 23. Σύστημα αρχικής επαγγελματικής κατάρτισης από το ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ που να προσδίδει το πιστοποιητικό για ένταξη στο επάγγελμα του αγρότη 24. Υποχρεωτική παρακολούθηση σεμιναρίου κατάρτισης στον ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ με θετική αξιολόγηση προκειμένου να ενταχθεί στο πρόγραμμα των νέων αγροτών. 25. Σύστημα συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης αξιόπιστο αδιάβλητο και αποτελεσματικό για την ανάπτυξη των γνώσεων και δεξιοτήτων σε όσους (άνεργους ή απασχολούμενους) θέλουν είτε να επικαιροποιήσουν τις γνώσεις τους είτε να αποκτήσουν εξ αρχής.