Ενθετο υγεια γυναικα 2013 by apopsi

Ενθ. 2 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013

Η εφηβική γυναικολογία θεμέλιο καλής υγείας

α θεμέλια της γυναικολογικής υγείας του νεαρού κοριτσιού θα πρέπει να μπουν από την πρώτη ημέρα της ζωής του. Μεγάλης σημασίας είναι ο ρόλος της μητέρας στο χτίσιμο της σχέσης μεταξύ παιδιού και παιδογυναικολόγου, ώστε να αντιμετωπίζεται έγκαιρα και έγκυρα το οποιοδήποτε πρόβλημα ανακύπτει.

Η πρώτη παιδογυναικολογική εξέταση πρέπει να γίνεται αμέσως μετά τη γέννηση του νεογνού, με στόχο την επιβεβαίωση του φύλου και τον αποκλεισμό οποιασδήποτε εξωτερικής ανωμαλίας του γεννητικού συστήματος. Κάθε παθολογικό εύρημα, όπως ανωμαλίες στο περίνεο, στην κλειτορίδα, στα χείλη του αιδοίου ή στον κόλπο χρήζει περαιτέρω έρευνας. Τα κορίτσια πριν από την εμμηναρχή συνήθως προσέρχονται στον παιδογυναικολόγο λόγω φλεγμονών του αιδοίου και του κόλπου. Οφείλονται συνήθως στην υπερανάπτυξη κάποιου παθογόνου μικροοργανισμού ή λόγω πρώιμης ήβης, η οποία χρήζει ιδιαίτερης προσέγγισης και αντιμετώπισης, ώστε να αποφευχθούν μελλοντικές επιπλοκές.

θα πρέπει να αποκλεισθεί η ύπαρξη πιθανών συγγενών διαμαρτιών ή άλλων προβλημάτων του ουροποιογεννητικού συστήματος. Όσο νωρίτερα αντιμετωπισθούν αυτές οι καταστάσεις τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες καλού αναπαραγωγικού αποτελέσματος αργότερα. Υπάρχουν παιδιά που γεννιούνται χωρίς μήτρα, χωρίς ωοθήκες, με όρχεις ή με ωοθηκόρχεις. Η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπισή τους είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς θα βρεθούν αντιμέτωπα με καταστάσεις, όπως μη ανάπτυξη μαστών, μη έλευση της περιόδου, βραχνή φωνή ή έντονη τριχοφυΐα. Ενδέχεται να βιώσουν τη διαφορετικότητά τους με οδυνηρό τρόπο κατά την πρώτη τους σεξουαλική επαφή, με ιδιαίτερο αντίκτυπο στον ψυχισμό τους. Μια άλλη μεγάλη κατηγορία εφήβων που προσέρχονται στον παιδογυναικολόγο είναι τα κορίτσια που αντιμετωπίζουν διαταραχές της περιόδου. Πρόκειται για κοπέλες που έχουν συμπληρώσει το 15ο ηλικιακό έτος τους και δεν έχουν δει ακόμα περίοδο ή άλλες των οποίων η περίοδος ξεκίνησε αλλά διακόπηκε για διάστημα μεγαλύτερο

Πολύ σημαντική είναι η ενημέρωση της εφήβου για θέματα που αφορούν τη σεξουαλική υγεία και τη σεξουαλική συμπεριφορά πριν από την έναρξη των σεξουαλικών επαφών. Τα κορίτσια πρέπει να είναι πλήρως ενημερωμένα για τις αντισυλληπτικές μεθόδους, ώστε να αποφευχθεί η πιθανότητα μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης και η μετάδοση σεξουαλικώς μεταδιδόμενου νοσήματος.

Τα προβλήματα

Όταν δεν υπάρχει κάποια παθολογική κατάσταση, το νεαρό κορίτσι πρέπει να επισκέπτεται τον παιδογυναικολόγο στην ηλικία των 10 ετών. Σε αυτήν τη χρονική στιγμή,

λόγο λόγω δυσμηνόρροιας, δηλαδή επώδυνου εμμήνου ρύσεως, η οποία όχι σπάνια υποκρύπτει μια σοβαρή παθολογική κατάσταση, όπως ενδομητρίωση. Αποτελεί συχνά λόγο απουσίας από το σχολείο. Πολύ σημαντική είναι η ενημέρωση της εφήβου για θέματα που αφορούν τη σεξουαλική υγεία και τη σεξουαλική συμπεριφορά πριν από την έναρξη των σεξουαλικών επαφών. Τα κορίτσια πρέπει να είναι πλήρως ενημερωμένα για τις αντισυλληπτικές μεθόδους, ώστε να αποφευχθεί η πιθανότητα μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης και η μετάδοση σεξουαλικώς μεταδιδόμενου νοσήματος. Συμπερασματικά, η σπανιότητα των παιδογυναικολογικών ανατομικών προβλημάτων και οι πολύπλοκες ενδοκρινολογικές διεργασίες της ενήβωσης καθιστούν αναγκαία την παιδογυναικολογική εξέταση, ως θεμέλιο της μελλοντικής υγείας της γυναίκας και πρέπει να γίνεται στα Εξειδικευμένα Κέντρα αναφοράς Παιδικής και Εφηβικής Γυναικολογίας.

των έξι μηνών. Οι διαταραχές περιόδου μπορεί να υποκρύπτουν σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, κατά το οποίο συχνά συνδυάζονται διαταραχές του κύκλου, με έντονη ακμή, τριχοφυΐα, λιπαρότητα του δέρματος και ορμονολογικές διαταραχές του τύπου των αυξημένων ανδρογόνων στον οργανισμό. Η φαρμακευτική αντιμετώπισή τους αποκαθιστά την περίοδο και βελτιώνει την αισθητική εικόνα του κοριτσιού. Τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί ο αριθμός των κοριτσιών που παρουσιάζουν διατροφικές διαταραχές του τύπου της νευρογενούς ανορεξίας, της νευρογενούς βουλιμίας και της παχυσαρκίας. Η απώλεια πολλών κιλών μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα οδηγεί σε απώλεια της εμμήνου ρύσεως, αλλά και σε οστεοπενία ή οστεοπόρωση. Η ορμονολογική αποκατάσταση, η διατροφολογική και ψυχολογική υποστήριξη είναι σημαντική. Το 8% των κοριτσιών προσέρχονται στον παιδογυναικο-

Ενθ. 3

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013

Συχνές γυναικολογικές παθήσεις

νομυώματα, κύστεις, πολύποδας ενδομητρίου, κονδυλώματα, όλα όσα πρέπει να γνωρίζει μια γυναίκα για τα συμπτώματα και την αντιμετώπιση των πιο συχνών γυναικολογικών παθήσεων.

Τι είναι τα ινομυώματα και πώς εντοπίζονται;

Τα ινομυώματα είναι καλοήθεις όγκοι, μικροί, μεσαίου ή μεγαλύτερου μεγέθους. Μπορεί να βρεθούν και τριάντα ινομυώματα σε μια γυναίκα. Εντοπίζονται με τον κολπικό υπέρηχο. Αν τα ινομυώματα είναι πολύ μεγάλα και πιέζουν την ενδομήτρια κοιλότητα, προκαλούν πόνο και έντονη δυσφορία, κάποιες φορές και υπογονιμότητα. Τα ινομυώματα μπορούμε να τα αφαιρέσουμε λαπαροσκοπικά μέσω μιας μικρής τομής στον ομφαλό. Η ασθενής πηγαίνει την ίδια ή την επόμενη μέρα στο σπίτι της. Μέχρι 10-12 εκατοστά, μπορούν να αφαιρεθούν άνετα και άφοβα με τη λαπαροσκοπική μέθοδο.

Τι είναι οι κύστεις;

Υπάρχουν πολλών ειδών κύστες. Σε μερικές περιπτώσεις είναι κακοήθεις ή οριακής κακοήθειας. Μπορούν να εμποδίσουν μια γυναίκα να μείνει έγκυος. Διαγιγνώσκο-

τηλεσκοπικό εργαλείο. Η αφαίρεση πολύποδα μήτρας είναι μια πάρα πολύ απλή διαδικασία, που διαρκεί 5-10 λεπτά. Γίνεται ακόμα και στο ιατρείο με τοπική αναισθησία ή με ελαφρά μέθη. Δεν χρειάζεται ολική νάρκωση. Η γυναίκα έρχεται το πρωί και συνήθως μέχρι το μεσημέρι έχει επιστρέψει στο σπίτι της.

Θεραπεία κονδυλωμάτων υπάρχει;

Τα κονδυλώματα είναι κάτι πολύ συχνό. Πολλές νεαρές γυναίκες έχουν κονδυλώματα. Πρέπει όμως να μην συγχέουμε τον ιό των κονδυλωμάτων με τα κονδυλώματα,

Είναι ένα εμβόλιο που προφυλάσσει από δύο στελέχη του HPV (τύποι 16 και 18). Οι τύποι αυτοί προκαλούν το 70% των περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Οι γυναίκες που εμβολιάζονται δεν «κολλάνε» τους δύο αυτούς τύπους του ιού. Το εμβόλιο ΔΕΝ προστατεύει από τα υπόλοιπα καρκινογόνα στελέχη και γι’ αυτό ο ετήσιος έλεγχος με τεστ Παπανικολάου πρέπει να συνεχιστεί και στις γυναίκες που εμβολιάστηκαν.

Είναι ασφαλές; που είναι ένα μεταγενέστερο στάδιο. Τα κονδυλώματα φαίνονται στον τράχηλο ή στον κόλπο ή ακόμα και εξωτερικά. Σε αυτές τις περιπτώσεις, τα κόβουμε από τη βάση τους με μια διαθερμία (laser). Ορισμένες φορές, βάζουμε τοπικά κάποιες ουσίες και σιγά σιγά τα κονδυλώματα απορροφώνται, μαραίνονται και πέφτουν. Επανεμφανίζονται τα κονδυλώματα μετά την αφαίρεσή τους; Ένα κονδύλωμα ενδέχεται να επανεμφανιστεί μετά από δύο ή δέκα χρόνια. Δυστυχώς, ο ιός δεν εξαφανίζεται ποτέ.

Τα κονδυλώματα προκαλούν αποβολές;

Ο ιός των κονδυλωμάτων δεν έχει καμία απολύτως σχέση με τις αποβολές. νται υπερηχογραφικά. Όταν είναι πάνω από 3-5 εκατοστά, πρέπει να αφαιρεθούν. Όταν οι κύστες είναι απλές, χορηγούμε αντισυλληπτικά χάπια, με τα οποία σιγά σιγά οι κύστεις συρρικνώνονται και πέφτουν. Ο πιο κοινός τύπος κύστης είναι η ενδομητρίωση, αλλά αρκετές γυναίκες έχουν κύστεις άλλων ειδών.

Τι είναι οι πολυκυστικές ωοθήκες;

Είναι μια απόλυτα φυσιολογική κατάσταση. Η πολυκυστική ωοθήκη έχει μικρά ωοθηλάκια στην περιφέρεια και κάποιες μικρές ενδοκρινολογικές διαταραχές. Το 70-80% των Ελληνίδων έχουν πολυκυστικές ωοθήκες και δεν έχουν κανένα απολύτως πρόβλημα. Μόνο η μία στις 5 γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες αντιμετωπίζουν πρόβλημα ωορρηξίας. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις χορηγούμε χάπια (όχι αντισυλληπτικά) ή ενέσεις για να προκαλέσουμε ωορρηξία. Σε πολύ λίγες περιπτώσεις, χρειάζεται να καταφύγουμε στην εξωσωματική.

Τι είναι ο πολύποδας ενδομητρίου;

πολύποδας ενδομητρίου

Ο πολύποδας είναι μία πάθηση του ενδομητρίου που παρουσιάζεται σε πολλές γυναίκες. Είναι το πρώτο που ελέγχουμε με υπερηχογράφημα όταν υπάρχει αιμορραγία στο μέσο του κύκλου. Ο πολύποδας αφαιρείται μέσα από τον τράχηλο με ένα

Εμβόλιο κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας

Πώς εντοπίζεται ο ιός των κονδυλωμάτων;

Ο ιός των κονδυλωμάτων έχει να κάνει με τον τράχηλο και ανιχνεύεται με το τεστ Παπανικολάου. Αν είναι κάποια απλή προκαρκινική μορφή δεν κάνουμε απολύτως τίποτα. Απλά το παρακολουθούμε με το τεστ Παπανικολάου. Αν όμως έχει προχωρήσει σε κάποια στάδια προκαρκινικά, τότε το εξαρθρώνουμε με μια διαθερμία (λέιζερ). Κόβουμε ένα μικρό κομματάκι όσο χρειάζεται για να είναι τα όρια σαφή και υγιή και έτσι θεραπεύεται. Σε μια τέτοια περίπτωση, πρέπει να γίνεται συχνά έλεγχος με το τεστ Παπανικολάου και με κολποσκόπηση.

Προλαμβάνονται όλα τα είδη του καρκίνου με το Τεστ Παπανικολάου;

Όχι. Από το τεστ Παπ παίρνουμε κύτταρα μόνο από τον έξω τράχηλο. Η σπάτουλα που χρησιμοποιούμε γι’ αυτή την εξέταση δεν μπορεί να εισχωρήσει στη μήτρα. Για να είναι σίγουρη μια γυναίκα ότι δεν έχει κάποιο πρόβλημα, πρέπει να κάνει μία φορά το χρόνο το τεστ Παπανικολάου και συμπληρωματικά, ένα κολπικό υπερηχογράφημα. Ιδιαίτερα μετά την ηλικία των 45-46, αυτές οι εξετάσεις πρέπει να γίνονται απαρ αίτ ητα μια φορά το χρόνο.

Ναι. Το εμβόλιο έχει γίνει από το 2006 αποδεκτό από το FDA και το CDC. Έχει μελετηθεί σε χιλιάδες γυναίκες ηλικίας 9 – 26 ετών σε όλο τον κόσμο και η ασφάλειά του συνεχίζει να παρακολουθείται από το FDA και το CDC. Περιέχει μόνο τις πρωτεΐνες του περιβλήματος, ΟΧΙ τον ίδιο τον ιό, έτσι δεν υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης. Ποιά είναι η καταλληλότερη ηλικία για τον εμβολιασμό; Συνιστάται σε όλες τις γυναίκες από 9 ετών και άνω. Όσο μικρότερη η ηλικία εμβολιασμού, τόσο πληρέστερη είναι η προφύλαξη. Η εμβολιαζόμενη έχει καλύτερη προστασία, όταν το εμβόλιο γίνει αρκετά πριν αρχίσει σεξουαλική δραστηριότητα.

Γιατί συνιστάται μόνο μέχρι την ηλικία των 26;

Μετά τα 26 δεν κάνει κακό, αλλά στατιστικά θα προσφέρει μικρότερη προστασία.

Σε ποιο σημείο του σώματος γίνεται το εμβόλιο;

Στο επάνω μέρος του μπράτσου (δελτοειδής μυς).

Υπάρχουν παρενέργειες;

Το εμβόλιο HPV δεν φαίνεται να έχει σοβαρές παρενέργειες. Έχουν αναφερθεί ελαφρές ενοχλήσεις όπως ερυθρότητα του σημείου της ένεσης, ελαφρά ζάλη κλπ. Παρόλα αυτά ένα εμβόλιο, όπως όλα τα φάρμακα, μπορεί να προκαλέσει αλλεργικές αντιδράσεις.

Πόσες δόσεις θα χρειαστώ;

Το εμβόλιο γίνεται σε 3 δόσεις που χορηγούνται μέσα σε διάστημα 6 μηνών.

Καλύπτεται η αγορά του εμβολίου από τα ταμεία;

Τα εμβόλια που κυκλοφορούν για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας χορηγούνται από τα ασφαλιστικά ταμεία εντελώς δωρεάν σε γυναίκες ηλικίας 13-26 ετών. Χωρίς ταμείο στοιχίζει 170 ευρώ η κάθε δόση.

Πρέπει οι εμβολιασμένες να συνεχίζουν να κάνουν τεστ Παπανικολάου κάθε χρόνο; Ναι, γιατί το εμβόλιο προφυλάσσει από τα στελέχη 16 και 18 που προκαλούν το 70% των περιπτώσεων καρκίνου, όχι από όλα τα στελέχη.

Είναι αποτελεσματική η προστασία;

Οι μελέτες δείχνουν αποτελεσματικότητα 100% στην εμφάνιση προκαρκινικών ή καρκινικών βλαβών. Η προστασία του εμβολίου, σύμφωνα με έρευνες, κρατάει για μεγάλο χρονικό διάστημα (πάνω από 10ετία), ωστόσο συνεχίζονται οι έρευνες επί του θέματος.

Αν οι δόσεις δεν γίνουν στα σωστά χρονικά διαστήματα ή δεν γίνουν και οι τρεις, χάνεται τελείως η προστασία;

Δεν υπάρχουν σαφή δεδομένα για το πόση προστασία παραμένει σε αυτές τις περιπτώσεις, γι’ αυτό είναι σημαντικό να ακολουθείται το σωστό πρόγραμμα εμβολιασμού.

Υπάρχουν άλλοι τρόποι να προλάβουμε τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας;

Ναι, το τεστ Παπανικολάου και η ετήσια γυναικολογική εξέταση μειώνουν την πιθανότητα αυτού του καρκίνου, αλλά δεν την εξαλείφουν. Η μέθοδος που έχει τα καλύτερα αποτελέσματα είναι ο εμβολιασμός και ο ετήσιος γυναικολογικός έλεγχος με τεστ Παπανικολάου.

Ενθ. 4 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013

ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΨΗ Φυσικές μέθοδοι αντισύλληψης

Η μέθοδος του θηλασμού που εφαρμόζεται κατά την περίοδο της γαλουχίας, και οι μέθοδοι αποχής (όταν τα ζευγάρια αποφεύγουν την σεξουαλική επαφή κατά τη διάρκεια των γόνιμων ημερών), αποτελούν απόλυτα φυσικούς τρόπους αντισύλληψης χωρίς παρενέργειες, αλλά με πολύ φτωχά αποτελέσματα και μεγάλα ποσοστά αποτυχίας. Τόσο η μέθοδος βασικής θερμοκρασίας όσο και η ημερολογιακή μέθοδος παρουσιάζουν πολλά προβλήματα στην εφαρμογή τους. Η διακεκομμένη συνουσία αφορά στην απόσυρση του πέους από τον κόλπο πριν την εκσπερμάτιση. Η μέθοδος απαιτεί πείρα και επαρκή αυτοέλεγχο από τον άνδρα.

Οι κύριες κατηγορίες αντισυλληπτικών μεθόδων είναι οι φυσικές, οι μέθοδοι φραγμού και οι ορμονικές μέθοδοι

Μέθοδοι φραγμού

Το προφυλακτικό συγκρατεί το σπέρμα, προλαμβάνοντας έτσι την εναπόθεση του στον κόλπο. Ο κίνδυνος ρήξης του προφυλακτικού είναι γύρω στο 3% και πιστεύεται ότι συσχετίζεται με την τριβή, την ποιότητα κατασκευής, και τη λάθος τοποθέτηση. Τα πλεονεκτήματα του είναι πολλά αφού, προστατεύει από τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα (τον HPV, HIV, έρπητα κλπ), την πυελική σαλπιγγίτιδα, τις κολπίτιδες κ.α. Είναι ασφαλής, φτηνή, διαθέσιμη σχεδόν παντού και πλήρως αναστρέψιμη μέθοδος, χωρίς παρενέργειες και μπορεί να χρησιμοποιηθεί από άντρες οποιασδήποτε ηλικίας. Tο γυναικείο προφυλακτικό, ο κολπικός σπόγγος, και το κολπικό διάφραγμα δεν έχουν μεγάλη εφαρμογή και αποδοχή στη χώρα μας. Τα σπερματοκτόνα ακινητοποιούν το σπέρμα μέσα στον κόλπο και διατίθενται κυρίως σε μορφή αφρού, ζελέ ή ως κολπικά υπόθετα. Τα πλεονεκτήματα της χρήσης των κολπικών μεθόδων στηρίζονται στο ότι είναι μέθοδοι ασφαλείς και μπορεί να χρησιμοποιηθούν από οποιαδήποτε γυναίκα καθώς και το γεγονός ότι ελέγχεται πλήρως από τη γυναίκα. Είναι πλήρως αναστρέψιμες, χωρίς ορμονικές παρενέργειες, δεν επηρεάζουν το μητρικό θηλασμό, και είναι εύκολες στη χρήση μετά από λίγη εξάσκηση.

Το σπιράλ

Τα ενδομητρικά σπειράματα είναι συσκευές από μαλακό πλαστικό ή μεταλλικό υλικό που τοποθετούνται στη μήτρας και προσφέρουν αντισύλληψη καθώς εμποδίζουν τη γονιμοποίηση. Το σπιράλ δεν αποτελεί εκτρωτικό μέσο, όπως τονίζεται και από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Η χρήση τους περιορίζεται κυρίως σε γυναίκες που έχουν ήδη αποκτήσει παιδί, καθώς η χρήση τους από γυναίκες που δεν έχουν ακόμα τεκνοποιήσει θεωρείται από

πολλούς ότι πρέπει να αποφεύγεται. Ως πλεονεκτήματα της χρήσης των σπιράλ θεωρούνται η μακροχρόνια αντισυλληπτική τους δράση (για 5 έτη) και το γεγονός ότι η γυναικά, για χρόνια, δεν χρειάζεται να θυμάται και να σκέφτεται καθημερινά για την αντισυλληπτική της προστασία. Τοποθετείται εύκολα στο πλαίσιο του Ιατρείου, με τοπική αναισθησία.

Ορμονική αντισύλληψη

Τα αντισυλληπτικά δισκία αποτελούν την παλαιότερη και πλέον δημοφιλή μορφή ορμονικής αντισύλληψης. Όταν λαμβάνονται με τον σωστό τρόπο τα αντισ υλ ληπτικά δισκία έχουν αποτελεσματικότητα σχεδόν 100%. Τα αντισυλληπτικά δισκία εμφανίζουν εκτός της αντισύλληψης, και μια σειρά από

άλλα πλεονεκτήματα, όπως: βελτίωση της ακμής, της ανεπιθύμητης τριχοφυΐας, του πόνου της περιόδου καθώς και της απώλειας μεγάλης ποσότητας αίματος. Μειώνουν τον κίνδυνο εκδήλωσης καλοηθών παθήσεων του μαστού, καρκίνου της μήτρας, ωοθηκών και παχέος εντέρου. Επιπλέον μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης κύστεων των ωοθηκών. Έχει αποδειχθεί μείωση στη εκδήλωση σαλπιγγίτιδας και εξωμητρίων κυήσεων, προλαμβάνουν την οστεοπόρωση σε κάποιες έφηβες, και πρ ο σφέρ ουν μεγάλη ανακούφιση από τους πόνους της περιόδου. Με τα πλέον σύγχρονα αντισυλληπτικά δεν αυξάνεται το σωματικό βάρος της. Αντίθετα υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που μπορεί να παρ ατ ηρηθ εί

μέχρι και μικρή απώλεια κιλών. Σαφώς υπάρχουν καταστάσεις και περιπτώσεις γυναικών, όπου η λήψη αντισυλληπτικών δεν είναι ενδεδειγμένη, όπως σε βαριές καπνίστριες, γυναίκες με αιματολογικά προβλήματα, ιστορικό θρομβώσεων, ημικρανίες κ.α. Η ορμονική αντισύλληψη δεν υπάρχει μόνο με την μορφή των χαπιών. αλλά και με άλλες μορφές, όπως την ενέσιμη μορφή, τα εμφυτεύματα, τα διαδερμικά αυτοκόλλητα και τον κολπικό δακτύλιο.

Το Χάπι της Επόμενης Μέρας

Το χάπι της επόμενης μέρας (Επείγουσα Αντισύλληψη) αποτελεί μια «πυροσβεστική», περιστασιακή, έκτατης ανάγκης μέθοδο αντισύλληψης που προλαμβάνει την εγκυμοσύνη μετά από σεξουαλική επαφή που έγινε χωρίς ή με ανεπαρκή αντισύλληψη. Συνήθως εφαρμόζεται όταν η γυναίκα ξεχάσει να λάβει το αντισυλληπτικό χάπι ή το προφυλακτικό «βγει/σπάσει», ή όταν ο σύντροφος δεν αποσύρει το πέος από τον κόλπο έγκαιρα. Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι το «χάπι της επόμενης ημέρας» δεν μπορεί να αποτελεί τακτική αντισυλληπτική μέθοδο και πρέπει να λαμβάνεται μόνο μετά από υπόδειξη του γυναικολόγου. Είναι σωστό η γυναίκα να συζητήσει με το γυναικολόγο της και να βρουν μια σωστή αντισυλληπτική μέθοδο που να της ταιριάζει.

Ενθ. 5

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013

Βλαστοκύτταρα: Κινηθείτε...με ασφάλεια! Τι είναι η Meditransport; - Η Meditransport είναι μία εξειδικευμένη και πιστοποιημένη εταιρεία μεταφοράς βιολογικών υλικών (π.χ. αίμα, παράγωγα αίματος, βλαστοκύτταρα κ.α.).Είναι η μόνη εταιρεία στην Ελλάδα που εφαρμόζει ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης (Integrated Management System) σύμφωνα με τα πρότυπα EN ISO 9001, EN ISO 14001 και OHSAS 18001 για την εν λόγω δραστηριότητα.

και ΠΟΥ) δοχείων μεταφοράς. Σε αυτά, τοποθετούνται ψυκτικά μέσα για τη διατήρηση της θερμοκρασίας στα επιθυμητά επίπεδα ανεξαρτήτως της εξωτερικής θερμοκρασίας. Όλη η διαδικασία της μεταφοράς ελέγχεται μέσω διαπιστευμένων οργάνων μέτρησης και καταγραφής της θερμοκρασίας.

- Οποιαδήποτε ώρα και ημέρα, πριν ή κατά την αναμονή σας στο μαιευτήριο.

Πως παραδίδω τα βλαστοκύτταρα στην Meditransport; - Μετά την κλήση στην εταιρεία μας, ένας εξειδικευμένος οδηγός θα παραλάβει ο ίδιος τον εξοπλισμό συλλογής με τα βλαστοκύτταρα από τον υπεύθυνο ιατρό ή τη νοσηλεύτρια.

Γιατί να μην αποστείλω τα βλαστοκύτταρα μέσω εταιρείας ταχυμεταφορών (courier); - Η μεταφορά βιολογικών υλικών (όπως τα βλαστοκύτταρα) διέπεται από αυστηρούς όρους και προϋποθέσεις που καθορίζονται από την κείμενη εθνική και κοινοτική νομοθεσία. Για την μεταφορά των βιολογικών υλικών απαιτείται, εκτός των άλλων, η χρήση οχημάτων ειδικών προδιαγραφών. Ως εκ τούτου η μεταφορά των βλαστοκυττάρων πρέπει να πραγματοποιείται από πιστοποιημένες για μεταφορά βιολογικού υλικού εταιρείες.

Πως είμαι σίγουρος ότι έχει πραγματοποιηθεί η παράδοση; - Εφόσον ολοκληρωθεί η διαδικασία μεταφοράς, σας αποστέλλεται ενημερωτικό SMS, όπου αναγράφονται οι λεπτομέρειες της αποστολής, καθώς και η ημερομηνία/ ώρα της παράδοσης.

Τι είναι σημαντικό κατά την μεταφορά βλαστοκυττάρων; - Η διασφάλιση της προβλεπόμενης θερμοκρασίας μεταφοράς. Σύμφωνα με τις οδηγίες του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας, της Ελληνικής Τράπεζας Ομφαλοπλακουντιακού Αίματος αλλά και του Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, η θερμοκρασία μεταφοράς των βλαστοκυττάρων πρέπει να είναι 4 - 8 βαθμοί Κελσίου. Η διατήρηση του αίματος σε αυτό το εύρος συνθηκών διασφαλίζεται από την Meditransport με τη χρήση πιστοποιημένων (κατά ADR

Πότε πρέπει να έρθω σε επαφή με την Meditransport;

Χρειάζομαι κάτι άλλο εκτός από τον εξοπλισμό συλλογής της τράπεζας φύλαξης; - Όχι. Ο οδηγός παραλαμβάνει τον εξοπλισμό συλλογής που έχετε προμηθευτεί από την τράπεζα φύλαξης, την τοποθετεί σε ειδικές, πιστοποιημένες συσκευασίες μεταφοράς και ακολούθως στα ειδικά εξοπλισμένα οχήματα μεταφοράς.

Υπάρχει περίπτωση να μη δεχτεί τα βλαστοκύτταρα η τράπεζα, εάν δεν υπάρχει συνεργασία μεταξύ της μεταφορικής εταιρείας και της τράπεζας φύλαξης; - Ναι. Η τράπεζα φύλαξης διατηρεί το δικαίωμα να μη δεχθεί τα βλαστοκύτταρα, εφόσον η μεταφορά δεν έχει πραγματοποιηθεί από πιστοποιημένο μεταφορέα, που θα μπορεί να αποδείξει ότι η μεταφορά ολοκληρώθηκε βάσει της προβλεπόμενης από το νόμο διαδικασίας. Η Meditransport έχει συνεργασία με όλες τις τράπεζες φύλαξης, ως πιστοποιημένη εταιρεία μεταφοράς βιολογικών υλικών.

Ενθ. 6 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013

ΥΠΟΒΟΗΘΟΥΜΕΝΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ Γράφει ο: Φραϊδάκης Ματθαίος, Επιστημονικός Διευθυντής Κέντρου Γονιμότητας Κρήτης, συνεργ. Παν/μίου Κρήτης

Το θαύμα της ζωής και η ευτυχία να γίνεσαι γονιός!

την σύγχρονη εποχή, ολοένα και περισσότερα ζευγάρια, αναζητούν λύση στο πρόβλημα της υπογονιμότητας, το οποίο είναι διαρκώς αυξανόμενο και έχει τις ρίζες του στο άγχος αλλά και σε παθολογικές αιτίες που σχετίζονται με την καθημερινή διατροφή διαβίωση, στρεσογόνους παράγοντες και την ρύπανση του περιβάλλοντος, επηρεάζοντας άμεσα την ποιότητα σπέρματος - ωαρίων. Παρατηρείται αύξηση του ποσοστού με πρόβλημα σπέρματος στα ζευγάρια που καταφεύγουν στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή στην Κρήτη, ο ανδρικός παράγοντας είναι αυξημένος στις περιπτώσεις των ζευγαριών από το νησί, που καταφεύγουν στην εξωσωματική γονιμοποίηση, με το σχετικό ποσοστό να υπερβαίνει το 40% που έχει καταγραφεί σε παγκόσμιο επίπεδο. Μία πιθανή αιτία μπορεί να είναι η αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων που είχαμε τα προηγούμενα χρόνια , φυσικά τα πράγματα σήμερα είναι πιο ελεγχόμενα, ωστόσο το κακό ... έχει γίνει. Αξιοσημείωτο είναι επίσης να αναφέρουμε ότι σε περιπτώσεις που έχει διαγνωσθεί πολύ σοβαρή ολιγοσθενοτερατοσπερμία, δηλ μερικές χιλιάδες ή 1-2 εκατομύρια σπερματοζωάρια ανά ml αντί του φυσιολογικού 20-45 εκατ ανά ml, είναι καλό να μην χάνεται πολύτιμος χρόνος με το να στρέφεται το ζευγάρι σε χορήγηση κάποιου είδους θεραπείας για τη βελτίωση τους σπέρματος, συνήθως αναποτελεσματική , αφού πάντα σ’αυτες τις περιπτώσεις το ζευγάρι θα αποκτήσει τελικά παιδί με κάποια μέθοδο υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Τα τελευταία χρόνια οι εξελιγμένες τεχνικές λήψης σπέρματος, όπως η TESA ή TESE (βιοψία όρχεως), σε συνδυασμό με εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF) και ενδοκυτταροπλασματική έγχυση σπέρματος (ICSI), δίνουν πλέον στους άνδρες που είτε έχουν χαμηλό αριθμό σπερματοζωαρίων είτε δεν έχουν καθόλου σπέρμα στην εκσπερμάτισή τους ( αζωοσπερμία), την ευκαιρία να αποκτήσουν παιδί και μάλιστα με υψηλά ποσοστά επιτυχίας. Έχει παρατηρηθεί επίσης , αύξηση του μέσου όρου ηλικίας των ζευγαριών που καταφεύγουν στην εξωσωματική γονιμοποίηση ( αύξηση κυρίως της ηλικίας των γυναικών) . Με αποτέλεσμα σε ορισμένες περιπτώσεις, να υφίσταται ήδη η ωοθηκική δυσλειτουργία. Μετά από ένα χρόνο αποτυχημένων προσπαθειών του ζευγαριού να συλλάβει φυσιολογικά, θα πρέπει να απευθύνεται στον ειδικό, ο οποίος αρχικά θα προτείνει απλές εξετάσεις για να εντοπίσει το πρόβλημα υπογονιμότητας εφόσον υφίσταται, για παράδειγμα ένα σπερμοδιάγραμμα για τον άντρα, ένα υπερηχογράφημα, ένα ορμονικό προφίλ και μια σαλπιγγογραφία για τη γυναίκα .

Μετά τα 35, η κινητοποίηση του ζευγαριού θα πρέπει να είναι πιο άμεση γιατί όσο περνούν τα χρόνια μπορεί να υπάρξει ωοθηκική δυσλειτουργία. Οι εξελίξεις της επιστήμης όμως κάνουν αλματώδη βήματα με κύριο σκοπό να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες των ζευγαριών με προβλήματα υπογονιμότητας αλλά και να διευκολύνουν τη σύγχρονη γυναίκα χρησιμοποιώντας την κρυοσυντήρηση (κατάψυξη) ωαρίων. Η μέθοδος αυτή εφαρμόζεται και στο νησί μας και δίνει τη δυνατότητα σε γυναίκες σε σχετικά νεαρή ηλικία να διατηρήσουν ανοικτό το δικό τους παράθυρο στη γονιμότητα, καταψύχοντας τα ωάρια τους, γιατί όπως είναι γνωστό μια επιτυχημένη εγκυμοσύνη έχει άμεση σχέση με την ποιότητα των ωαρίων, αλλά και την ηλικία που αυτά παράγονται από τον γυναικείο οργανισμό. Η κρυοσυντήρηση, μπορεί επίσης να είναι επωφελής για γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό πρόωρης εμμηνόπαυσης που έχουν συμφέρον στη διατήρηση της γονιμότητας μέσω της δημιουργίας ενός αποθέματος ωαρίων και κατάψυξης αυτού, για την περίπτωση που παύσει η παραγωγή ωαρίων, σε νεαρή ηλικία. Εκτός όμως τις περιπτώσεις της ηθελημένα αργοπορημένης εγκυμοσύνης,η τεχνική της κατάψυξης ωαρίων, εμβρύων και σπέρματος, δίνει τη δυνατότητα τεκνοποίησης σε ζευγάρια που εμφανίζουν κάποια μορφή καρκίνου και θέλουν να διαφυλάξουν τα υγιή ωάρια – σπερματοζωάρια τους ,πριν υποβληθούν σε ακτινοβολία

ή χημειοθεραπεία . Με βάση την 20ετή εμπειρία του Κέντρου Γονιμότητας Κρήτης και τα περισσότερα από 3000 παιδιά που έχουν γεννηθεί με τη συμβολή του, έχει σημειωθεί αύξηση του ποσοστού επιτυχίας, για τα νέα ζευγάρια που καταφεύγουν στις μεθόδους υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Η ραγδαία αυτή αύξηση οφείλεται στην εξέλιξη που έχει επέλθει στις τεχνικές, την τεχνογνωσία, τα καλλιεργητικά υγρά που αναπτύσσονται τα έμβρυα, έχει εξελιxθεί η τεχνολογία τους, τα υλικά στο εργαστήριο, τα μικροσκόπια, οι κάμερες τα λειζερ. Φανταστείτε πως έχουμε λειζερ για να ανοίγουμε τρυπούλες στο έμβρυο για να πάρουμε ένα κύτταρο, αν χρειαστεί να κάνουμε βιοψία ή για να βοηθήσουμε το έμβρυο να κολλήσει μέσα στην μήτρα δηλ να εμφυτευθεί (Laser Hatching) και τα φιλικά προς τους χρήστες φαρμακευτικά σκευάσματα. Μερικές γυναίκες που υποβάλλονται σε εξωσωματική γονιμοποίηση αποτυγχάνουν να συλλάβουν παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες με καλής ποιότητας έμβρυα και μη προσδιορίσιμη αιτία. Αυτό ονομάζεται «επαναλαμβανόμενη αποτυχία εμφύτευσης» (RIF), όπου το έμβρυο αδυνατεί να ενσωματωθεί ή εμφυτευθεί στο ενδομήτριο. Μελέτες έχουν δείξει ότι προκαλώντας μικρό τραυματισμό ( ερεθισμό) στα τοιχώματα της μήτρας, με υστεροσκόπηση 25η -26η ημέρα του κύκλου πριν από την έναρξη της διέγερσης των ωοθηκών για εξωσωματική γονιμοποίηση, αυξάνει της πιθανότητες επίτευξης εγκυμοσύνης έως και 70 %. Καλό είναι η υστεροσκόπηση να προηγείται των μεθόδων υποβοηθούμενης ανα-

παραγωγής, ώστε να εξασφαλίζεται η φυσιολογική ανατομία της μητρικής κοιλότητας, αφαιρώντας τυχόν υπάρχουσες συμφύσεις, πολύποδες κ.λ.π. Στο Κέντρο Γονιμότητας Κρήτης την εκτελούμε συνήθως πριν αρχίσει η διαδικασία εξωσωματικής γονιμοποίησης, για να είμαστε βέβαιοι ότι η μητρική κοιλότητα είναι φυσιολογική και έτσι αυξάνονται τα ποσοστά κυήσεων. Σημαντική βοήθεια στην επίτευξη κύησης είναι η ενδοφλέβια χορηγηση λιποπρωτεΐνης σε γυναίκες που εμφανίζουν επαναλαμβανόμενες αποτυχημένες προσπάθειες εμφύτευσης ή αποβολές. Αντί του 17-18% που ήταν ο μέσος όρος προ 20ετίας, τώρα μπορούμε να μιλάμε για παραπάνω από 50% ή και 60% ποσοστά εγκυμοσύνης ανά προσπάθεια. Μία στις δύο γυναίκες που καταφεύγουν σε εξωσωματική γονιμοποίηση έχει πιθανότητα να μείνει έγκυος με την πρώτη προσπάθεια. Το ποσοστό αυτό ελπίζουμε να αυξηθεί με το νέο μη-παρεμβατικό έλεγχο ποιότητας και ζωτικότητας εμβρύων που εξελίσσεται στη μονάδα μας σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Ινστιτούτο Δομής και Laser του ΙΤΕ. Οι παραπάνω καινοτόμες τεχνικές, βοηθούν στην αποφυγή επαναλαμβανόμενων αποβολών και άρα αποτυχημένων προσπαθειών εμφύτευσης . Σημαντικό παράγοντα για την επιτυχία αποτελεί ο σωστά ενημερωμένος θεράπων ιατρός που θα κατευθύνει το ζευγάρι στο να έχειτο επιθυμητό αποτέλεσμα με τη μικρότερη ψυχολογική ,οικονομική και χρονική επιβάρυνση.

Ενθ. 8 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013

Γράφει o: ΓΙΩΡΓΟΣ Φ. ΜΙΚΕΛΑΚΗΣ Γυναικολόγος Χειρουργός – Μαιευτήρας Μέλος Επιστημονικής Επιτροπής “ΜΗΤΕΡΑ ΚΡΗΤΗΣ”

Κολπικός τοκετός με

ια όλα τα θηλαστικά συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπινου είδους, ο τοκετός ήταν και είναι η κατάληξη μιας εγκυμοσύνης.Δεν υπήρχε εναλλακτική λύση εκτός του φυσιολογικού τοκετού, αλλιώς η κατάληξη ήταν ο θάνατος του εμβρύου, της μητέρας ή και των δύο μερικές φορές σε κάθε περίπτωση επιπλοκής. Η καισαρική τομή ως μέθοδος τοκετού τις τελευταίες δεκαετίες, έδωσε λύση στην επιτυχή έκβαση πολλών κυήσεων που, σε άλλη περίπτωση, θα είχαν τραγική κατάληξη. Από την εμφάνιση της καισαρικής τομής στην μαιευτική πρακτική μέχρι τις μέρες μας, έχουν αλλάξει (επί τα βελτίω) πάρα πολλά στον τρόπο που αυτή εφαρμόζεται. Μετά από ένα τοκετό με καισαρική τομή προκύπτει πλέον το ερώτημα του τρόπου με τον οποίο θα διεκπεραιωθεί ένας επόμενος τοκετός. Οι επιλογές, παραμένουν δύο: είτε φυσιολογικός τοκετός είτε νέα καισαρική τομή.

Tι είναι η καισαρική τομή;

Η καισαρική τομή είναι μια διαδικασία που επιτρέπει τη γέννηση ενός εμβρύου μέσα από μια τομή στην κοιλιακή χώρα και στη μήτρα, σε αντίθεση με τη γέννηση διαμέσου του κόλπου. Αναφορές για καισαρικές τομές που έγιναν μετά τον θάνατο γυναικών υπάρχουν στην Αίγυπτο, από το 3000 π.Χ. Μέχρι τον 20ό αιώνα, οι προσπάθειες που γίνονταν για καισαρική τομή, εξαιτίας των ελλιπών γνώσεων ανατομίας, των κακών μεθόδων αναισθησίας και της ανυπαρξίας αντιβιοτικών, κατέληγαν να θέτουν τη ζωή της γυναίκας σε μεγάλο κίνδυνο. Μόλις πριν από λίγες δεκαετίες, η πρόοδος της επιστήμης κατέστησε την καισαρική ασφαλή εναλλακτική λύση για τη γέννηση υγιών παιδιών, χωρίς να κινδυνεύει η ζωή της γυναίκας, τόσο με την καθιέρωση της χαμηλής εγκάρσιας τομής στη μήτρα ,την πρόοδο στις χειρουργικές τεχνικές συρραφής και την εξέλιξη των ραμμάτων, όσο και με την εισαγωγή και καθιέρωση της επισκληριδίου αναισθησίας στη μαιευτική πρακτική. Τα τελευταία χρόνια, η καισαρική τομή παρουσιάζει αυξημένη συχνότητα, από 5-7%, που ήταν στις αρχές του 1970, στο 25-30%,ως ακόμη και 45-50% σε κάποιες αναφορές με αποτέλεσμα να έχει αρχίσει μια μεγάλη συζήτηση για την αναγκαιότητα πραγματοποίησης τόσων πολλών καισαρικών. Σήμερα πραγματοποιούνται πολλές καισαρικές τομές, γιατί πολύ απλά τα δεδομένα έχουν αλλάξει. Οι άνθρωποι σε πολλές χώρες κάνουν λιγότερα παιδιά και έχουν την «απαίτηση» να είναι υγιή. Στις μέρες μας δεν είναι αποδεκτό να χαθεί ένα παιδί κατά τη διάρκεια του τοκετού, πόσο μάλλον να πεθάνει μια

γυναίκα. Η πρόοδος της επιστήμης επέτρεψε να επιβιώνουν νεογνά πολύ πρόωρα και πολύ χαμηλού βάρους (ακόμη και νεογνά 700 γραμμαρίων), κάτι που στο παρελθόν δεν ήταν εφικτό. Όμως, αυτά τα νεογνά για να έχουν καλύτερες πιθανότητες επιβίωσης συνήθως επιλέγεται να γεννιούνται με καισαρική τομή. Επίσης, καθώς οι κυήσεις με τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής αυξάνουν μέρα με τη μέρα, όταν προκύψει η πολυπόθητη εγκυμοσύνη (συχνά ύστερα από πολύχρονες προσπάθειες, μεγάλη ψυχική ταλαιπωρία και υψηλό οικονομικό κόστος για το ζευγάρι), θεωρείται ασφαλέστερος τρόπος για τον τοκετό η καισαρική τομή. Καθώς το ποσοστό των γυναικών που έχουν υποβληθεί σε καισαρική τομή αυξάνει, προκύπτει αυξανόμενο και το αίτημα της προσπάθειας για φυσιολογικό τοκετό μετά από την καισαρική. Στην αρχή που η καισαρική τομή γινόταν με κάθετη τομή στα κοιλιακά τοιχώματα και στη μήτρα, η προσπάθεια για φυσιολογικό τοκετό μετά την καισαρική ήταν αδιανόητη ως απαγορευμένη, λόγω των σοβαρών κα δυνητικά θανατηφόρων επιπλοκών από την αυξημένη πιθανότητα ρήξης της μήτρας και έτσι προέκυψε το γνωστό “Απαξ καισαρική, πάντα καισαρική¨ κάτι που δεν αντικατοπτρίζει τα μοντέρνα δεδομένα στη μαιευτική πρακτική. Έτσι σήμερα, η προηγηθείσα καισαρική τομή δεν αποτελεί απόλυτη ένδειξη για τοκετό με καισαρική τομή και σε επόμενη εγκυμοσύνη, αλλά υπάρχει και η εναλλακτική πρόταση του Κολπικού Τοκετού Μετά απο Καισαρική (ΚΤΜΚ) υπό ορισμένες βέβαια αυστηρές προυποθέσεις.

Τι πιθανότητα έχει μια γυναίκα να γεννήσει με Κολπικό Τοκετό Μετά από Καισαρική τομή; (ΚΤΜΚ) Σε χώρες που εφαρμόζουν την πρακτική του ΚΤΜΚ, η πιθανότητα κυμαίνεται γύρω στο 70% (δηλαδή 7 στις 10 γυναίκες θα γεννήσουν φυσιολογικά). Σε αυτές τις χώρες υπάρχει βέβαια η παγιωμένη νοοτροπία του κόσμου και η οργάνωση από τις κρατικές δομές του συστήματος υγείας που υποστηρίζουν το φυσιολογικό τοκετό.

Πότε μπορεί μια γυναίκα να δοκιμάσει τοκετό μετά από καισαρική;

Οι προϋποθέσεις Οι προϋποθέσεις που πρέπει να ισχύουν για ΚΤΜΚ τόσο για την ασφάλεια του παιδιού όσο και της μητέρας είναι:

� η ιατρική εμπειρία σε ανάλογα περιστατικά, � πλήρως εξοπλισμένη αίθουσα τοκετού, σε ένα άρτια οργανωμένο πλήρως εξοπλισμένο και πιστοποιημένο Μαιευτήριο που να παρέχει τη δυνατότητα άμεσης καισαρικής τομής, αν και όποτε χρειαστεί, � να έχει περάσει τουλάχιστον ένας χρόνος από την τελευταία καισαρική τομή � η διαρκής παρακολούθηση του εμβρύου (με υπερηχογράφημα και και Doppler, από τα αρχικά στάδια της κύησης μέχρι και την ώρα του τοκετού, η διενέργεια εμβρυϊκού καρδιοτοκογραφήματος ανά τακτά διαστήματα από την 32η εβδομάδα κύησης και μετά, � Η αυτόματη έναρξη και η ομαλή εξελιξη του τοκετού � Η καλή θέση του εμβρύου

� Η αποφυγή πρόκλησης τοκετού με προσταγλανδίνες ή οξυτοκίνη, διότι αυξάνεται σημαντικά ο κίνδυνος ρήξης της μήτρας, � Η δακτυλική επισκόπηση της μήτρας και ειδικότερα του πρόσθιου τοιχώματος, μετά την αφαίρεση του πλακούντα, � Η επίγνωση της επιστημονικής αιτιολόγησης της προηγηθείσας καισαρικής τομής (περιέλιξη του ομφάλιου λώρου, μειωμένοι εμβρυϊκοί παλμοί εμβρυοπυελική δυσαναλογία, παθολογία κύησης, ισχιακή προβολή, πολύδυμη κύση ) και η απουσία ουσιαστικά των παραγόντων που οδήγησαν στην πρώτη καισαρική

Ο ΚΤΜΚ αντενδείκνυται όταν: � η χειρουργική τομή δεν είναι χαμηλή και εγκάρσια � υπάρχει οποιαδήποτε άλλη τομή επί της μήτρας � υπάρχει ιστορικό ρήξης της μήτρας � έχει προηγηθεί ινομυωματεκτομή με τομή επί της μήτρας μέχρι την ενδομητρική κοιλότητα � έχουμε μεγάλο μέγεθος του εμβρύου � έχουμε ισχιακή προβολή � έχουμε πολύδυμη κύηση Γιατί να γίνει προσπάθεια για ΚΤΜΚ Τα κύρια πλεονεκτήματα του κολπικού τοκετού μετά από καισαρική τομή για τη μητέρα και παιδί είναι: � η ταχύτερη μητρική ανάρρωση � ο μειωμένος χρόνος νοσηλείας επιτόκου και νεογνού � η αποφυγή λοιμώξεων, τραύματος (εντέρου, ουροδόχου κύστης κ.α.), απώλειας αίματος, θρομβώσεων και μετεγχειρητικών επιπλοκών � η πιο ενεργή μητρική εμπλοκή στην περιποίηση του νεογνού από τις πρώτες

Ενθ. 9

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013

τά από καισαρική τομή (ΚΤΜΚ) ώρες της ζωής του � η ενεργή συμμετοχή του πατέρα στην διαδικασία του φυσιολογικού τοκετού.

Μπορεί μια γυναίκα με δύο ή περισσότερες καισαρικές τομές να δοκιμάσει ΚΤΜΚ;

Αν και έχουν πραγματοποιηθεί σποραδικά τοκετοί μετά από περισσότερες από μία καισαρικές, αυτή η πρακτική ενδεχομένως δεν είναι κατάλληλη για τα ελληνικά δεδομένα. Η πιθανότητα να ανοίξει η ουλή μετά από μια

καισαρική θεωρείται ότι είναι κάτω του 1% (ένα αποδεκτό νούμερο ασφάλειας). Παρόλα αυτά, όσο περισσότερες οι ουλές στη μήτρα, τόσο περισσότερο αυξάνει η πιθανότητα αυτή, σε όρια που να καθιστούν τον ΚΤΜΚ μια δυνητικά επικίνδυνη τακτική. Επίσης, ας μην ξεχνάμε ότι αν χρειαστεί επείγουσα καισαρική τομή, αυτή ενδέχεται να είναι τεχνικά αρκετά δύσκολη μετά από πολλές προηγούμενες καισαρικές και να θέτει σε κίνδυνο τη σωματική ακεραιότητα της μητέρας. Τέλος,

το ιατρικό και νομικό κατεστημένο στη χώρα μας δεν έχει ακόμα καλά αποδεχτεί τον τοκετό μετά από μια καισαρική τομή ως μια επιστημονικά καθιερωμένη εναλλακτική πρακτική. Συνεπώς, ο γιατρός που θα επιχειρούσε τοκετό μετά από πολλές καισαρικές θα ήταν εκτεθειμένος απέναντι στον νόμο και την ιατρική κοινότητα! Εν κατακλείδι ο κολπικός τοκετός μετά από καισαρική τομή είναι μια αποδεκτή εναλλακτική πρακτική που όμως πρέπει να γίνεται

σε καλά επιλεγμένα περιστατικά με πολύ προσεχτική και αυστηρή τήρηση των προϋποθέσεων, από έμπειρους μαιευτήρες, σε καλά ενημερωμένες και πρόθυμες να προσπαθήσουν γι’ αυτό υποψήφιες μητέρες, και οπωσδήποτε σε άριστα οργανωμένες πλήρως εξοπλισμένες και στελεχωμένες πιστοποιημένες Μαιευτικές Κλινικές.

Μονάδα Εμβρυομητρικής Απεικόνισης Υπερηχογραφία στην κύηση

ι υπερηχογραφικές εξετάσεις που γίνονται κατά τη διάρκεια της κύησης, είναι βασικό

στοιχείο του προγεννητικού ελέγχου, που προσ-

χρωμοσωμικές ανωμαλίες. Παράλληλα, γίνεται

Κατά την εξέταση στο 2ο τρίμηνο, είναι, συνήθως,

ένας πρώτος ανατομικός έλεγχος του εμβρύου,

δυνατό να καθοριστεί με πολύ μεγάλη ακρίβεια

κατά τον οποίο δίνεται η δυνατότητα να διαγ-

το φύλο.

νωστούν αρκετά ενωρίς, βασικές ανατομικές ανωμαλίες με ή χωρίς χρωμοσομική αιτιολογία. Στην περίπτωση που ο κίνδυνος από τη συνδυαστική εξέταση Αυχενικής Διαφάνειας προκύψει αυξημένος, προσφέρεται η δυνατότητα περαιτέρω ελέγχου και οριστικής διάγνωσης με το

Τέλος, η ανάπτυξη της τεχνολογίας των υπερήχων, δίνει τη δυνατότητα σε αρκετές περιπτώσεις στη φάση αυτή πολυδιάστατης απεικόνισης, κατά την οποία το έμβρυο ελέγχεται με τρισδιάστατη μορφή, σε πραγματικό χρόνο (4D) καθώς κινείται.

συνδυασμό επεμβατικών (Αμνιοπαρακέντηση, Λή-

H υπερηχογραφική εξέταση στο 3ο τρίμηνο

ψη Χοριακών Λαχνών) και μη επεμβατικών (Ηχο-

Η υπερηχογραφία αποτελεί διαγνωστική μέθο-

(Doppler, Βιοφυσικό Προφίλ), περιλαμβάνει τον

καρδιογραφικός έλεγχος 1ου Τριμήνου) μεθόδων

δο που χρησιμοποιείται εδώ και αρκετές δεκα-

διάγνωσης.

επανέλεγχο των βασικών ανατομικών δομών

φέρεται σε κάθε έγκυο.

ετίες και έχει αποδειχθεί ότι είναι ιδιαίτερα ασφαλής και αποτελεσματική, όταν γίνεται από εξειδικευμένους εξεταστές.

Περίπου στα μέσα της κύησης (20η-24η εβ-

ανωμαλιών που εμφανίσθηκαν ή εξελίχθηκαν

δομάδα), γίνεται το Υπερηχογράφημα Β’ Επιπέ-

μετά το υπερηχογράφημα Β’ Επιπέδου), σε

δου (Αναλυτικό Υπερηχογράφημα / Ανατομικό

Υπερηχογραφικές εξετάσεις γίνονται και στα τρία

Υπερηχογράφημα), που είναι η εξέταση κατά

τρίμηνα της κύησης, είτε προγραμματισμένα,

την οποία ελέγχεται ενδελεχώς η ανατομία του

όπως θα δούμε παρακάτω για τη διάγνωση πα-

εμβρύου.

θολογικών καταστάσεων ή την τακτική παρακολούθηση της κύησης, είτε έκτακτα όταν προκύπτουν προβλήματα που χρειάζονται άμεση διά-γνωση και αντιμετώπιση. Συνήθως, η πρώτη υπερηχογραφική εξέταση γίνεται διακολπικά στις πρώτες εβδομάδες της κύησης (6η-10η εβδομάδα), προκειμένου να επιβεβαιωθεί η ενδομήτρια θέση της, να καθοριστεί η εμβρυϊκή ηλικία και με βάση αυτή να γίνει ο προγραμματισμός των επόμενων εξετάσεων και να αποκλειστούν τυχόν συνυπάρχοντα προβλήματα. Ακολουθεί η υπερηχογραφική εξέταση που γί-

του εμβρύου (προκειμένου για την ανίχνευση

Κατά την εξέταση αυτή, που είναι ιδιαίτερα σημαντική, γίνεται έλεγχος για: (α) Ανωμαλίες/διαταραχές του εμβρύου από το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα/Εγκέφαλο & Νωτιαίο Μυελό (π.χ. ανεγκεφαλία, υδροκέφαλο, δισχιδή ράχη), το πρόσωπο και την κεφαλή (π.χ.

συνδυασμό με τον έλεγχο της ανάπτυξής του, τον έλεγχο της αγγειακής ροής σε βασικά αγγεία της κυκλοφορίας εμβρύου και μήτρας (ομφαλικές αρτηρίες, μέση εγκεφαλική αρτηρία, φλεβώδης

πόρος,

μητριαίες

αρτηρίες)

και

τον έλεγχο του πλακούντα και του αμνιακού υγρού. Τα παραπάνω, συνδυάζονται με ένα σύστημα βαθμολόγησης (Βιοφυσικό Προφίλ) και αξιολογούνται από το μαιευτήρα, προκειμένου

χειλεοσχιστία), το πεπτικό σύστημα (π.χ. ατρησία,

να ληφθούν οι αποφάσεις για την μετέπειτα

διαφραγματοκήλη, εξόμφαλο), τα νεφρά και

διαχείριση της εγκυμοσύνης και την επιλογή του

την κύστη (π.χ. πυελική διάταση, αγενεσία), το

χρόνου τοκετού.

μυοσκελετικό σύστημα (π.χ. σκελετικές δυσ-

Απαραίτητη προϋπόθεση, όπως αναφέρθηκε

πλασίες), το καρδιαγγειακό σύστημα (π.χ. συγγενείς καρδιοπάθειες)

στην αρχή, προκειμένου οι παραπάνω υπερηχογραφικές εξετάσεις να συμβάλλουν ουσια-

(β) Ανωμαλίες / διαταραχές του πλακούντα, του

στικά στη σωστή παρακολούθηση / διαχείριση της

ομφαλίου λώρου και του αμνιακού υγρού.

κύησης, είναι να γίνονται από εξειδικευμένους

δεικτών (Αυχενική Διαφάνεια, Ρινικό Οστό), σε

(γ) Την ομαλή ανάπτυξη των εμβρυϊκών δομών.

υπερηχογραφιστές, από ανθρώπους, δηλαδή,

συνδυασμό με Βιοχημικές Εξετάσεις (PAPP-A,

Σε περίπτωση που στη φάση αυτή ανιχνεύεται

κατάλληλα εκπαιδευμένους στη διάγνωση των

free β-hCG) και με βάση την ηλικία της μητέ-

κάποιο πρόβλημα, παρέχεται συμβουλευτική

προβλημάτων του εμβρύου/της κύησης, που

ρας, υπολογίζεται ο κίνδυνος που έχει το έμ-

στους γονείς, προκειμένου να ελεγχθεί περαιτέ-

διαθέτουν και χρησιμοποιούν τον απαραίτητο,

βρυο να πάσχει από Σύνδρομο Down ή άλλες

ρω και να αντιμετωπισθεί κατάλληλα.

τεχνολογικά άρτιο, εξοπλισμό.

νεται ανάμεσα στην 11η–14η εβδομάδα κύησης, κατά την οποία με τη βοήθεια υπερηχογραφικών

Το Μαιευτικό-Γυναικολογικό

Τμήματα

τμήμα του «Ασκληπιείον Κρήτης ΑΕ» είναι το μοναδικό ιδιωτικό θεραπευτήριο του Ηρακλείου με σύμβαση με τον ΕΟΠΥΥ.

Εργαστήρια

Για πληροφορίες παρακαλούμε επικοινωνήστε με την γραμματεία νοσηλευομένων του Θεραπευτηρίου μας στο τηλ. 2810 246427 (κα. Καρβούνη & κα. Καρτερή)` Μονάδες

Ενθ. 12 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013

Προγεννητικός έλεγχος

Ο Προγεννητικός έλεγχος μετά τη σύλληψη Όταν ο γυναικολόγος σας διαπιστώσει την εγκυμοσύνη θα σας υποβάλλει σε μια σειρά εξετάσεων κάποιες από τις οποίες επαναλαμβάνονται καθόλην τη διάρκεια της κύησης ενώ παράλληλα με τα υπερηχογραφήματα θα παρακολουθεί την εξέλιξη του εμβρύου. Ο προγεννητικός έλεγχος μετά τη σύλληψη περιλαμβάνει τις εξής γενικές εξετάσεις:

Αιματολογικές εξετάσεις

-Γενική Αίματος -Ομάδα Ρέζους -Ηλεκτροφόριση Αιμοσφαιρίνης -Αυστραλιανό αντιγόνο -Ερυθρά & CMV αντιγόνα (IgG Igm) -RPR( μόνο σε άτομα που μπορεί να έχουν έρθει σε επαφή με σύφιλη) -αντισώματα για Τοξόπλασμα και Λιστέρια -Σάκχαρο αίματος -Ουρία -Κρεατίνη -Τρανσαμηνάσες -ΗIV

Γενική εξέτασης ούρων Γυναικολογικές εξετάσεις

-Test ΠΑΠ -Καλλιέργεια κολπικών υγρών, και αντιβιόγραμμα για ουρεόπλασμα, μυκόπλασμα και χλαμύδια. -Διακολπική υπερηχογραφική μελέτη των έσω γεννητικών οργάνων -Υπέρηχος μαστών όπου η ψηλάφηση το υπαγορεύει.

προγεννητικός έλεγχος αφορά ένα σύνολο εξετάσεων που είναι απαραίτητο να γίνουν στην αρχή της εγκυμοσύνης ή πριν το ζευγάρι ξεκινήσει προσπάθειες. Πρόκειται για μία πολύ σημαντική σειρά εξετάσεων για την ασφάλεια της μητέρας αλλά κυρίως για την ασφάλεια του παιδιού. Παρακάτω παραθέτουμε τις βασικές εξετάσεις στις οποίες πρέπει να υποβληθεί μια γυναίκα που επιθυμεί να μείνει έγκυος, και είναι ουσιαστικά προληπτικές εξετάσεις που αποσκοπούν στο να διαγνώσουν έγκαιρα κάποιο πρόβλημα στην υγεία της έτσι ώστε να μπορεί να αντιμετωπισθεί πριν αυτή μπει στη διαδικασία της εγκυμοσύνης. Ο προγεννητικός έλεγχος γίνεται ανώδυνα με αιματολογικές εξετάσεις και εξετάσεις ούρων. Γενική Αίματος: ελέγχονται τα αιματολογικά στοιχεία (αιματοκρίτης, αιμοσφαιρίνη, λευκά αιμοσφαίρια κλπ). Γενική Ούρων: ελέγχεται η καλή λειτουργία των νεφρών καθώς και η ύπαρξη κάποιας μόλυνσης, όπως η ουρολοίμωξη. Σάκχαρο: είναι μία πολύ σημαντική εξέταση που δείχνει την ύπαρξη ή την προδιάθεση για ανάπτυξη σακχαρώδους διαβήτη. Ουρία: διαπιστώνεται η καλή νεφρική λειτουργία. Σίδηρος Ορού και Φερριτίνη: διαπιστώνεται η τυχόν έλλειψη σιδήρου. Ομάδα Αίματος και Rhesus: η ομάδα αίματος είναι σημαντική σε περίπτωση

που χρειαστεί μετάγγιση. Ηλεκτροφόρηση Αιμοσφαιρίνης και Τεστ Δρεπανώσεως: γίνεται έλεγχος για στίγμα μεσογειακής και δρεπανοκυτταρικής αναιμίας αντίστοιχα. Αντισώματα CMV (Κυτταρομεγαλοϊού) IgG & IgM: είναι ένας ιός πολύ επικίνδυνος για το έμβρυο, που μπορεί να προκαλέσει βλάβες στο ήπαρ, στο αγγειακό σύστημα, στο νευρικό σύστημα, στους νεφρούς, στο μυελό των οστών και στα επινεφρίδια. Αντισώματα Ερυθράς IgG & IgM: διαπιστώνεται η ανοσία της μητέρας στην ερυθρά. Η μόλυνση της εγκύου προκαλεί πολύ σοβαρές βλάβες στο έμβρυο, όπως κώφωση, οφθαλμικές και καρδιολογικές βλάβες και νοητική καθυστέρηση. Αντισώματα Τοξοπλάσματος IgG &

Ενδομητρίωση

Υπερηχογραφήματα

-Α τριμήνου (αυχενική διαφάνεια και PAP A) -B τριμήνου -Γ τριμήνου -Καρδιοτοκογραφία στο τρίτο τρίμηνο Διαγνωστικές μέθοδοι για χρωμοσωμικές ανωμαλίες όπου απαιτείται -Τροφοβλάστη -Αμνιοπαρακέντηση -Καμπύλη σακχάρεως

IgM: ελέγχεται η ανοσία της μητέρας στο τοξόπλασμα. Πρόκειται για ένα παράσιτο που μπορεί να προκαλέσει σοβαρές βλάβες στο έμβρυο χοριοαμφιβληστροειδίτιδα, διανοητική καθυστέρηση, επιληψία, μέχρι και αποβολή. HBsAg (Αυστραλιανό Αντιγόνο): έλεγχος για Ηπατίτιδα Β. anti-HCV: ελέγχεται πιθανή μόλυνση από τον ιό της Ηπατίτιδας C HIV I & II: πρόκειται για τον ιό που προκαλεί το σύνδρομο επίκτητης ανοσολογικής ανεπάρκειας (AIDS). VDRL: ελέγχεται τυχόν λοίμωξη από το βακτήριο της σύφιλης. G6PD: η έλλειψη του ενζύμου μπορεί να προκαλέσει αιμολυτική αναιμία. Μυκόπλασμα: βακτήριο που εάν δεν θεραπευτεί εγκαίρως μπορεί να προκαλέσει αποβολή ή πρόωρο τοκετό.

Αναλυτική γυναικολογική και υπερηχογραφική εξέταση σε συνδυασμό με ειδικές αιματολογικές εξετάσεις συνήθως θέτουν τη διάγνωση.

Τι είναι η ενδομητρίωση;

Με δύο απλά λόγια είναι η εκτός μήτρας ανάπτυξη λειτουργικού ιστού απ΄ το εσωτερικό της μήτρας. Αυτός ο ιστός (ενδομήτριο) εντοπίζεται συνήθως στις ωοθήκες, τις σάλπιγγες, τους συνδέσμους της μήτρας αλλά και στο περιτόναιο που καλύπτει σαν υμένας όλο το εσωτερικό της κοιλιάς. Εμφανίζεται στο 8-12% των Ελληνίδων και προσβάλλει κυρίως γυναίκες ηλικίας 27-42 ετών.

Πώς θα καταλάβω ότι μπορεί να έχω ενδομητρίωση;

Κύριο σύμπτωμα είναι ο κοιλιακός πόνος, ιδιαίτερα έντονος τις πρώτες μέρες της περιόδου. Επίσης έντονος πόνος στον κόλπο κατά τη διάρκεια της επαφής.

Ποιο είναι το επόμενο βήμα;

Η επίσκεψη στον γυναικολόγο. Αναλυτική γυναικολογική και υπερηχογραφική εξέταση σε συνδυασμό με ειδικές αιματολογικές εξετάσεις συνήθως θέτουν τη διάγνωση. Ωστόσο υπάρχουν και περιπτώσεις που πολύ δύσκολα μπορεί να διαγνωσθεί η πάθηση, οπότε απαιτείται η λαπαροσκόπηση. Είναι λόγος να μην μπορέσω να κάνω παιδί; Η ενδομητρίωση είναι ένας σημαντικός λόγος υπογονιμότητας, αλλά αντιμετωπίζεται.

Τι ακριβώς προκαλεί η ενδομητρίωση;

Οι μικρές εστίες ενδομητρίωσης που βρίσκονται εντός της κοιλιακής κοιλότητας λειτουργούν σε κάθε κύκλο της γυναίκας σαν μικροσκοπικές μήτρες. Έτσι σε κάθε εμμηνορρυσία αυτές οι εστίες αιμορραγούν και συσσωρεύουν αίμα. Όσο λοιπόν συνεχίζονται οι αλλεπάλληλοι κύκλοι της γυναίκας, συνεχίζεται και η ανάπτυξη των εστιών ενδομητρίωσης προκαλώντας δημιουργία κύστεων ή συμφύσεων και φυσικά πόνο. Είναι δυνατό γυναίκες με εκτεταμένη ενδομητρίωση να παρουσιάζουν ήπια συμπτώματα, ενώ αντίθετα γυναίκες με ήπια ενδομητρίωση να έχουν έντονους πόνους.

Τι να κάνω για να την αντιμετωπίσω;

Το σημαντικότερο όπλο για την αντιμετώπισή της είναι η λαπαροσκόπηση. Η λαπαροσκόπηση είναι το πρώτο ουσιαστικό βήμα για τη διάγνωση αλλά και θεραπεία της ενδομητρίωσης, σε συνδυασμό με τη χορήγηση των GNRH αναλόγων που σταματούν την περίοδο για 3-7 μήνες, είναι η λύση επιλογής.

Κατά τη διάρκεια της μπορούν:

� Να καυτηριαστούν με laser ή διαθερμοπληξία οι διάχυτες πολλαπλές εστίες ενδομητριώσεως. � Να αφαιρεθούν κύστεις ενδομητριώσεως στις ωοθήκες (κύστεις σαν σοκολάτα). � Να αποκατασταθεί η διαβατότητα των σαλπίγγων. � Να εξαερωθούν εστίες ενδομητριώσεως στις ωοθήκες και στις σάλπιγγες.

Ενθ. 13

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013

Προ-φυλάξτε το μέλλον...

λοι αναρωτιόμαστε τι επιφυλάσσει το μέλλον για εμάς και τα παιδιά μας. Όταν επιλέγετε μια τράπεζα φύλαξης βλαστικών κυττάρων δίνετε στην οικογένειά σας ελπίδα για τη μελλοντική υγεία και ευζωία.

Τι είναι τα βλαστικά κύτταρα του οµφαλίου λώρου;

Είναι αρχέγονα αδιαφοροποίητα κύτταρα που χαρακτηρίζονται από τη δυνατότητα της αναγέννησης και της διαφοροποίησης προς πολλούς κυτταρικούς τύπους του οργανισμού.

Οι βασικές κατηγορίες βλαστικών κυττάρων που απομονώνονται από τον οµφάλιο λώρο είναι δύο:

α) Τα αιµοποιητικά βλαστικά κύτταρα του

οµφαλοπλακουντιακού αίματος, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως αιµοποιητικό µόσχευµα εναλλακτικά του μυελού των οστών για την ανασύσταση του αιµοποιητικού συστήματος. β) Τα µεσεγχυµατικά βλαστικά κύτταρα του οµφαλοπλακουντιακού περιαγγειακού ιστού και της ζελατινώδους ουσίας του Γουόρτον (γέλη Wharton), που μπορούν να χρησιμοποιηθούν υποστηρικτικά για την αναγέννηση, αποκατάσταση ή επανόρθωση κατεστραμμένων ιστών και οργάνων.

Διαδικασία λήψης βλαστικών κυττάρων αίματος οµφαλίου λώρου

Το οµφαλοπλακουντιακό αίμα συλλέγεται από τη φλέβα του οµφαλίου λώρου. Η λήψη γίνεται αμέσως μετά τον τοκετό και αφού το νεογνό αποκοπεί από αυτόν. Η συλλογή του αίματος δεν επιβαρύνει καθόλου τη διαδικασία του τοκετού. Η λήψη γίνεται από το μαιευτήρα και η µμέθοδος είναι η ίδια τόσο στο φυσιολογικό τοκετό όσο και στην καισαρική τομή. Το αίμα μεταφέρεται σε ειδική συσκευασία που προστατεύει το περιεχόμενο από την ακτινοβολία και τις μηχανικές φθορές. Με ειδικές θερμοστατικές γέλες διατηρείται η θερμοκρασία σταθερή μέχρι τη µμεταφορά στο εργαστήριο.

Εξωσωματικός κυτταρικός πολλαπλασιασµός των βλαστικών κυττάρων

Η biogenea pharmaceuticalsTM σε αποκλειστική πανελλαδική συνεργασία µε τη Regenetech χρησιµοποιεί πατενταρισµένες τεχνολογίες πολλαπλασιασµού και αυτόλογης θεραπείας των βλαστικών κυττάρων, που προέρχονται από τα ερευνητικά εργαστήρια της NASA. Συνεπώς, η απομονωμένη ποσότητα των κυττάρων μπορεί να πολλαπλασιαστεί σε περίπτωση που κριθεί απαραίτητο για την επιτυχημένη θεραπευτική εφαρμογή τους.

Ασθένειες που αντιμετωπίζονται µε τη χρήση βλαστικών στελεχιαίων κυττάρων

Από το 1988 το αίμα του οµφαλίου λώρου

χρησιμοποιείται για τη θεραπεία σοβαρών ασθενειών. Ωστόσο, η έρευνα πάνω στα βλαστικά κύτταρα είναι ραγδαία, ώστε ο αριθμός των νοσημάτων που μπορούν να αντιμετωπιστούν µε τη χρήση τους αυξάνεται συνεχώς. Τρέχουσες θεραπευτικές εφαρμογές βλαστικών κυττάρων Λευχαιμίες, λεμφώματα και άλλες κακοήθειες του αιµοποιητικού:

Οξεία διφαινοτυπική λευχαιμία Οξεία λεµφοκυτταρική λευχαιμία Οξεία µυελογενής λευχαιμία Οξεία αδιαφοροποίητη λευχαιμία Τ λευχαιμία/λέµφωµα ενηλίκων Χρόνια λεµφοκυτταρική λευχαιμία Χρόνια µυελογενής λευχαιμία Hodgkin λέµφωµα Non-Hodgkin λέµφωµα Νεανική χρόνια µυελογενής λευχαιμία � Νεανική µυελοµονοκυτταρική λευχαιμία � Πολλαπλούν µυέλωµα � Οξεία λευχαιμία των ΝΚ κυττάρων � Προλεµφοκυτταρική λευχαιμία � Μακροσφαιριναιµία Waldenström

� � � � � � � � � �

Άλλες κακοήθειες

� Όγκοι εγκεφάλου � Σάρκωµα Ewing � Νευροβλάστωµα � Καρκίνος ωοθηκών � Καρκίνος νεφρού � Ραβδοµυοσάρκωµα � Μικροκυτταρικό καρκίνωμα Ωνεύµονα � Καρκίνος όρχεων � Θύµωµα � Διαταραχές του μυελού των οστών � ΑιµοσφαιρονοΩάθειες � Διαταραχές ιστιοκυττάρων � Μυελοδυσπλαστικές/Μυελοπολλαπλασιαστικές διαταραχές � Μεταβολικές διαταραχές � Διαταραχές του ανοσοποιητικού συστήματος Κλινικές εφαρμογές βλαστικών κυττάρων υπό έρευνα � Εγκεφαλικοί τραυματισμοί � Κεντρική παράλυση � Σακχαρώδης διαβήτης τύπου Ι � Καρδιακές Νόσοι

Ενθ. 14 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013

Γράφει o: Στέλιος Ι. Ξυλούρης Μαιευτήρας - Χειρούργος Γυναικολόγος Ηράκλειο τηλ.: 2810 341490 Τυμπάκι, τηλ.: 28920 52997 Κιν. 6974 056255

σωστή και με πλήρη προγεννητικό έλεγχο παρακολούθηση της εγκυμοσύνης, προϋποθέτει καλή πορεία της εγκυμοσύνης με την δυνατότητα να ανακαλύψουμε και να διαγνώσουμε εγκαίρως πιθανές επιπλοκές και πιθανές ανωμαλίες του εμβρύου και επομένως την σωστότερη αντιμετώπιση τους. Με τι κατάλληλες οδηγίες με την σωστή διατροφή και τα συμπληρώματα που χορηγούνται κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης και με τις εξειδικευμένες εξετάσεις το αποτέλεσμα φαίνεται αμέσως μετά τον τοκετό με ένα υγειές μωρό και υγιή και ευτυχισμένη μητέρα. Ακόμη περισσότερο φαίνεται αργότερα στην μαθησιακή ικανότητα του παιδιού κατά την σχολική ηλικία.

Παρακολούθηση Εγκυμο

εκτίμηση της ποσόστοσης του κινδύνου χρωμοσωμικών ανωμαλιών. Η δοκιμασία διαλογής με συνδυασμό αυχενικής διαφάνειας και βιοχημικών δεικτών στο πρώτο τρίμηνο, μπορεί να ανιχνεύσει το 85–90% των εμβρύων με τρισωμία 21 με ποσοστό ψευδώς θετικών αποτελεσμάτων 5 %.

εξέταση στις 11 έως 13+6 εβδομάδες κύησης το ρινικό οστό απουσιάζει στο 60– 70% των εβρύων με τρισωμία 21, σε περισσότερο από 50% των εβρύων με τρισωμία 18, στο 30% των εμβρύων με τρισωμία 13 και περίπου στο 2% των χρωμοσωμικά φυσιολογικών εμβρύων.

1η ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟΝ ΓΙΑΤΡΟ

Α) Έχει μεγάλη σημασία το πρώτο διακολπικό υπέρηχο μεταξύ 6ης και 8ης εβδομάδας . Με τον τρόπο αυτό αποκλείουμε ή επιβεβαιώνουμε μια εξωμήτρια κύηση, διαγνώσκουμε αν είναι μονήρης (ένα έμβρυο) ή πολύδυμη εγκυμοσύνη. Βλέποντας και ακούγοντας τους καρδιακούς παλμούς αποκλείουμε την παλίνδρομη κύηση (το σταμάτημα δηλαδή της εξέλιξης της εγκυμοσύνης και την αρνητική καρδιακή λειτουργία του εμβρύου), που είναι πολύ συχνή στο 1ο τρίμηνο της εγκυμοσύνης. Β) Δίδεται από τον γιατρό ο πρώτος αιματολογικός προγεννητικός έλεγχος που ελέγχει: Στίγμα μεσογειακής αναιμίας, ομάδα αίματος Rhesus, μολυσματικές νόσους όπως μιας ηπατίτιδας (Β+C) HIV1,2, Ερυθρά, Τοξόπλασμα, κυτταρομεγαλοϊός , εξετάσεις θυρεοειδούς, σακχάρου, γενική αίματος, και ούρων. Αναλόγως των αποτελεσμάτων δίδονται και οι κατάλληλες ιατρικές συμβουλές για την πορεία και καλή εξέλιξη της εγκυμοσύνης. Γ) Δίδονται οδηγίες για σωστή διατροφή και κανονικά γεύματα ώστε να λαμβάνονται τα σωστά συστατικά, τα γεύματα την κατάλληλη ώρα με αποτέλεσμα την σωστή λειτουργία του μεταβολισμού που σκοπό έχει την αποφυγή των περιττών κιλών κατά την εγκυμοσύνη. Αυτό είναι χρήσιμο διότι έτσι ελέγχεται η παθολογία της εγκυμοσύνης ( διαβήτη εγκυμοσύνης, υπέρταση, οιδήματα - προεκλαμψία). Ιδανικό βάρος για όλη την διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι τα 8 έως 10 κιλά. Σε αυτή την περίοδο αρχίζουν οι έγκυες να χρησιμοποιούν κάποια ιχνοστοιχεία (συμπληρώματα).

Έλεγχος Α’ επιπέδου (ΡΑΡΡ-Α & Αυχενική διαφάνεια)

Ο προγεννητικός έλεγχος των 11 έως 13+6 εβδομάδων κύησης αναφέρεται και ως «προγεννητικός έλεγχος Α΄ επιπέδου» ή ως «PAPP-A και αυχενική διαφάνεια» και εκτελείται αφενός μεν με λήψη αίματος από την έγκυο για την μέτρηση των βιοχημικών δεικτών και αφετέρου με τον υπερηχογραφικό έλεγχο του κυήματος και προσφέρει τη δυνατότητα πρώιμης διάγνωσης των ανατομικών ανωμαλιών εμβρύου και την

Α) ΒΙΟΧΗΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ : Σε εγκύους που κυοφορούν έμβρυα με χρωμοσωμικές ανωμαλίες τρισωμίας έχει βρεθεί ότι δύο βιοχημικοί δείκτες στο μητρικό πλάσμα διαφέρουν σημαντικά σε σχέση με φυσιολογικές εγκυμοσύνες. Αυτές είναι η β-χοριακή γοναδοτροπίνη (β-hCG) και η πρωτεΐνη Α πλάσματος εγκύου (PAPP-A = pregnancy associated plasma protein A). Η β-χοριακή γοναδοτροπίνη (β-hCG) βρέθηκε να είναι αυξημένη, ενώ η PAPP-A (pregnancy associated plasma protein A) είναι ελαττωμένη σε κυήσεις με χρωμοσωμικές τρισωμίες. Σε κυήσεις με τρισωμία 21 (μογγολισμός) η συγκέντρωση στον ορό της μητέρας της ελεύθερης β-hCG είναι υψηλότερη (περίπου 2 MoM) από ότι σε φυσιολογικές κυήσεις, ενώ η PAPP-A είναι χαμηλότερη (περίπου 0,5 ΜοΜ). Στις τρισωμίες 18 και 13, η β-hCG και η PAPP-A είναι ελαττωμένες. Β) ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΚΟΙ ΑΝΑΤΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ : Αυχενική διαφάνεια: Τα έμβρυα με αυξημένη αυχενική διαφάνεια εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο για καρδιακές ανωμαλίες και γενετικά σύνδρομα Το ποσοστό ανίχνευσης χρωμοσωμικών ανωμαλιών είναι 77% και ποσοστό ψευδώς θετικών αποτελεσμάτων 5%. Η μέτρηση της αυχενικής διαφάνειας πάνω από την 95η εκατοστιαία θέση, ως μέθοδος διαλογής πληθυσμού για συγγενείς καρδιοπάθειες, από μόνη της επιτυγχάνει ευαισθησία 55%. Η ιδανική ηλικία κύησης για την μέτρηση της αυχενικής διαφάνειας είναι μεταξύ 11 και 13 εβδομάδων και 6 ημερών. Το ελάχιστο κεφαλουραίο μήκος θα πρέπει να είναι 45 mm και το μέγιστο 84 mm. Ρινικό οστό : κατά την υπερηχογραφική

ΑΜΝΙΟΠΑΡΑΚΕΝΤΗΣΗ

Η αμνιοπαρακέντηση είναι μια εξέταση που εντάσσεται στον προγεννητικό έλεγχο. Γίνεται, συνήθως, μεταξύ της 16ης και 20ης εβδομάδας της εγκυμοσύνης (β΄τρίμηνο), παίρνοντας μια μικρή ποσότητα

αφού προηγηθεί αντισηψία, μια λεπτή βελόνη εισάγεται διακοιλιακά στον αμνιακό σάκο προκειμένου να συλλέξει μια μικρή ποσότητα αμνιακού υγρού που κατόπιν αναλύεται σε εξειδικευμένα εργαστήρια. Η εισαγωγή της βελόνης παρακολουθείται υπερηχογραφικά καθ’ όλη τη διάρκεια της εξέτασης που διαρκεί γύρω στα πέντε λεπτά. Σπάνια γίνεται τοπική αναισθησία για να πραγματοποιηθεί η αμνιοπαρακέντηση.Η έγκυος μετά την εξέταση επιστρέφει στο σπίτι της και συστήνεται να ξεκουραστεί για μία με δύο ημέρες. Έπειτα μπορεί να επιστρέψει στις καθημερινές της δραστηριότητες. Μετά το πέρας της εξέτασης, η έγκυος είναι πιθανό να παραπονεθεί για μικρές κράμπες στην κοιλιά (σαν αυτές της περιόδου) και δυσφορία που είναι φυσιολογικά. Τα πρώτα αποτελέσματα λαμβάνονται σε περίπου 2 μέρες και τα τελικά σε περίπου 2 εβδομάδες. Το αμνιακό υγρό που περιβάλλει το έμβρυο καθ΄όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, περιέχει κύτταρα τα οποία φυσιολογικά αποπίπτουν από το δέρμα του, αλλά και μια ουσία που παράγεται από το έμβρυο, την α-φετοπρωτεΐνη. Η εξέταση αυτών μπορεί να αποκαλύψει χρωμοσωμιακές διαταραχές (π.χ σύνδρομο Down) ή κάποιες γενετικές ανωμαλίες. Συγκεκριμένα η αμνιοπαρακέντηση μπορεί να ανιχνεύσει τις ακόλουθες ασθένειες όπως:

� Σύνδρομο Down(21)E D WA R D S ( 1 8 ) - Σ ύ ν δ ρ ο μ ο PATAU(13) κτλ. � Δρεπανοκυτταρική αναιμία � Κυστική ίνωση � Μυϊκή δυστροφία � Ασθένειες του νευρικού συστήματος (όπως ανεγκεφαλία και δισχιδής ράχη) Η αμνιοπαρακέντηση, η οποία είναι δυνατό να ανιχνεύσει και το φύλο του κυήματος, πέρα των όσων προαναφέρθηκαν, είναι μια αξιόπιστη εξέταση με ακρίβεια που φτάνει το 99,4%.

Λήψη Τροφοβλάστης ή χοριακών Λαχνών (CVS)

Αμνιοπαρακέντηση αμνιακού υγρού για γεννετικό έλεγχο. Σε αμνιοπαρακέντηση δεν υποβάλλονται όλες οι έγκυες παρά μόνο όσες: 1. Η ηλικία τους τη στιγμή της γέννας θα είναι 35 και άνω. 2. Έχουν οικογενειακό ιστορικό με χρωμοσωμιακές ανωμαλίες 3. Έχουν κάνει κάποια εξέταση (π.χ υπέρηχο-αυχενική διαφάνεια και ΡΑΡΡ-Α Τest), που έδειξε πως υπάρχει πιθανότητα το έμβρυο να έχει κάποιο πρόβλημα. 4. Για έλεγχο Μ.Α (μεσογειακής αναιμίας) όταν και οι δύο γονείς είναι φορείς του στίγματος. Το αμνιακό υγρό είναι κατά 99% ούρα του εμβρύου, που περιέχει επιδερμικά κύτταρα του εμβρύου, για καθορισμό του καρυότυπου απο τους γεννετιστές. Σε πρώτη φάση γίνεται ένα υπερηχογράφημα προκειμένου να εντοπιστεί η θέση του εμβρύου, του πλακούντα, αλλά και οι περιοχές άθροισης του αμνιακού υγρού. Κατόπιν, η έγκυος ξαπλώνει σ’ ένα εξεταστικό κρεβάτι και,

Ανιχνεύουμε τα ίδια συγγενή νοσήματα που ελέγχουμε με την αμνιοπαρακέντηση. Τα πλεονεκτήματα αυτής της εξέτασης είναι ότι γίνεται νωρίς στον 3ο μήνα (μεταξύ 11ης και 13ης εβδομάδας κύησης), οπότε σε περίπτωση θετικού αποτελέσματος, είναι πιο εύκολη η διακοπή της κύησης, σε σύγκριση με την αμνιοπαρακέντηση που γίνεται στον 4ο μήνα, που τεχνικά είναι πιο εύκολη η λήψη, αλλά δυσκολότερη η διακοπή σε περίπτω-

Λήψη Τροφοβλάστης

Ενθ. 15

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013

σύνης με πλήρη προγεννητικό έλεγχο κατά κύριο λόγο στο 3° τρίμηνο της κύησης. Το καρδιοτοκογράφημα καταγράφει τη δραστηριότητα του εμβρύου και τη διακύμανση του ρυθμού της καρδιάς του, σε συνδυασμό με την καταγραφή της δραστηριότητας της μήτρας στην εκάστοτε χρονική περίοδο. Το υπερηχογράφημα Doppler απεικονίζει και καταγράφει την απρόσκοπτη ή μή ροή του αίματος στα αγγεία είτε του εμβρύου είτε της μητέρας. Το ποια αγγεία θα εξεταστούν στην εκάστοτε εξέταση εξαρτάται από την ηλικία της εγκυμοσύνης και τον λόγο για τον οποίο διενεργείται η εξέταση - ρουτίνα, υποψία υπολειπόμενης ανάπτυξης του εμβρύου ενδομητρίως ή εμβρυϊκής δυσχέρειας. Το Βιοφυσικό Προφίλ έχει τις εξής παραμέτρους: α) αμνιακό υγρό β) επιταχύνσεις στο καρδιοτοκογράφημα γ) κινήσεις εμβρύου δ) «αναπνευστικές» κινήσεις ε) τόνος εμβρύου.

Υπερηχογράφημα ανάπτυξης 3ου τριμήνου

ση κακού αποτελέσματος. Η εξέταση ενέχει κινδύνους με κυριότερο αυτόν της αποβολής (ποσοστό μικρότερο του 1%). Τα τελευταία χρόνια λόγω της μεγάλης εμπειρίας και της τελειοποίησης των εργαστηρίων που χρησιμοποιούνται, το ποσοστό των επιπλοκών έχει μειωθεί ακόμα περισσότερο.

Ενημέρωση για το υπερηχογράφημα β - επιπέδου

Το υπερηχογράφημα αυτό καλό είναι να εκτελείται σε ηλικία κυήσεως 20-23 εβδομάδων. Ο κύριος σκοπός του είναι ο λεπτομερής έλεγχος της εμβρυϊκής ανατομίας. Άλλα πλεονεκτήματα του είναι: - Η αποκάλυψη ανατομικών δεικτών που αυξάνουν τον κίνδυνο για χρωμοσωμιακές ανωμαλίες. - Ο έλεγχος της ομαλής ενδομήτριας ανάπτυξης. - Ο προσδιορισμός της θέσης του πλακούντα. - Η εκτίμηση του όγκου του αμνιακού υγρού. - Η πρώιμη ανίχνευση συνδρόμου υποκλοπής σε δίδυμες μονοχοριακές κυήσεις. - Ο λεπτομερής έλεγχος της καρδιάς των εμβρύων, των οποίων η αυχενική διαφάνεια βρέθηκε αυξημένη στο α’ τρίμηνο. - Η εκτίμηση της ροής των μητριαίων αγγείων και η κατάταξη της κύησης σε υψηλού κινδύνου (επί παθολογικών ροών), για εμφάνιση υπολειπόμενης ενδομήτριας ανάπτυξης ή προεκλαμψίας, πράγμα που απαιτεί την εντατικότερη παρακολούθηση της εγκυμοσύνης. Πρέπει να γνωρίζετε ότι με αυτό το υπερηχογράφημα ανιχνεύονται πολλές συγγενείς ανατομικές ανωμαλίες του εμβρύου αλλά όχι όλες. Αυτό σημαίνει στην πράξη, ότι ένα φυσιολογικό υπερηχογράφημα β’ επιπέδου μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο να έχει το έμβρυο κάποια σοβαρή

συγγενή ανωμαλία χωρίς όμως να τον εξαλείφει. Κάποιες ανωμαλίες μπορεί να είναι εξαιρετικά δυσδιάγνωστες, είτε για αντικειμενικούς λόγους (π.χ. παχύσαρκη έγκυος, κακή εμβρυϊκή θέση κ.ά.), κατέστη μη δυνατή η διάγνωση τους. Εάν στο υπερηχογράφημα βρεθεί κάποια ανωμαλία, η ενημέρωση του ζευγαριού γίνεται από τον εκτελέσαντα την εξέταση, εξειδικευμένο ιατρό, σε συνεννόηση με τον θεράποντα ιατρό. Είναι δυνατόν το υπερηχογράφημα, να χρειασθεί να επαναληφθεί μετά πάροδο ολίγου χρόνου και από ομάδα εξειδικευμένων ιατρών και να απαιτηθεί και η συμβολή άλλων ειδικοτήτων (π.χ. γενετιστή, παιδοκαρδιολόγου, νεογνολόγου, παιδοχειρουργού, κ.ά.). Κατωτέρω παρατίθεται ένας ενδεικτικός πίνακας συγγενών ανωμαλιών και η πιθανότητα αυτές οι ανωμαλίες να διαγνωσθούν με το υπερηχογράφημα β’ επιπέδου: Ανωμαλία - Επεξήγηση - Πιθανότητα διάγνωσης από το U/S β ‘ επιπέδου

� Δισχιδής ράχη - Ανοιχτός σπονδυλικός σωλήνας 90% � Ανεγκεφαλία - Απουσία των οστών του κρανίου 99% � Υδροκεφαλία - Αυξημένη ποσότητα εγκεφαλονωτιαίου υγρού στον εγκέφαλο 60% � Σοβαρές καρδιακές παθήσεις � Έλλειμμα του μυός που χωρίζει τον θώρακα από την κοιλιά 25-50% � Διαφραγματοκήλη 60% Είναι ένα λεπτομερές υπερηχογράφημα με το οποίο:

� Ελέγχεται διεξοδικά η εμβρυϊκή ανατομία. Σκοπός είναι να αποκλεισθούν, κατά το δυνατόν, συγγενείς ανωμαλίες διάπλασης. (Ποσοστό ανίχνευσης περίπου 70%).

� Εκτελείται εμβρυϊκή ηχοκαρδιογραφία.

� Ιδιαίτερη σημασία δίδεται στην εξέταση της καρδιάς και των μεγάλων αγγείων � Ελέγχεται το έμβρυο για την παρουσία τυχόν «δεικτών» για χρωμοσωμικές ανωμαλίες. Σε συνδυασμό με την μητρική ηλικία, την αυχενική διαφάνεια ή/και το α-τεστ

� Εκτελείται με έγχρωμο Doppler έλεγχος της κυκλοφορίας στα μητρικά αγγεία.

Διαπιστώνεται έτσι η επαρκής αιμάτωση του πλακούντα και εκτιμάται η πιθανότητα κινδύνου εμφάνισης σοβαρής πρώιμης προεκλαμψίας (πριν τις 32 εβδομάδες) και υπολειπόμενης ανάπτυξης του εμβρύου.

Καρδιοτοκογράφημα / Doppler / Βιοφυσικό Προφίλ

Το Καρδιοτοκογράφημα, το Doppler και το Βιοφυσικό Προφίλ είναι δοκιμασίες αξιολόγησης της καλής κατάστασης του εμβρύου,

Στο 3° τρίμηνο έχει ολοκληρωθεί ο σχηματισμός των περισσοτέρων εμβρυϊκών οργάνων και κατά κύριο λόγο αυξάνεται πια το βάρος του εμβρύου. Οι περισσότερες εγκυμοσύνες εξελίσσονται φυσιολογικά. Ένα μικρό ποσοστό όμως θα παρουσιάσει, πιο συχνά στο 3° τρίμηνο, επιπλοκές όπως ο διαβήτης της κύησης, προεκλαμψία ή υπέρταση, υπολειπόμενη καθυστέρηση ενδομήτριας ανάπτυξης του εμβρύου, κ.λπ. Η ανίχνευση των εμβρύων αυτών γίνεται με το υπερηχογράφημα ανάπτυξης και, εάν υπάρχει υποψία ότι το έμβρυο δεν αναπτύσσεται σωστά, γίνονται, πάντοτε σε συνεργασία με τον θεράποντα μαιευτήραγυναικολόγο, οι αναγκαίες εξετάσεις όπως: - Doppler εκτίμησης της μητροπλακουντιακής και εμβρυϊκής κυκλοφορίας - Βιοφυσικό προφίλ - Αξιολόγηση της ποσότητος του αμνιακού υγρού - Αξιολόγηση των κινήσεων του εμβρύου - Καρδιοτοκογραφικός έλεγχος εμβρύου με ηλεκτρονική ανάλυση (υπολογιστική καρδιοτοκογραφία) - Αξιολόγηση της εμφάνισης και της θέσης του πλακούντα Σε περίπτωση χαμηλής πρόσφυσης αυτού στο 2° τρίμηνο ελέγχεται ξανά η θέση του με διπολικό υπερηχογράφημα μετά τις 3233 εβδομάδες της κύησης.

Ενθ. 16 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013

Η εγκυμοσύνη μήνα προς μήνα

ποψιάζεστε ότι θα γίνετε μητέρα; Αν ναι, τότε το πρώτο που πρέπει να κάνετε είναι να επισκεφτείτε αμέσως το γυναικολόγο σας, τον οποίο άλλωστε στη συνέχεια θα επισκέπτεστε κάθε μήνα. Για να σας εξετάζει και να αξιολογεί τα αποτελέσματα των εξετάσεων στις οποίες θα πρέπει να υποβάλλεστε, να ελέγχει το βάρος και την πίεσή σας και να λύνει τις απορίες σας.

5- 6 βδομάδες

Το μήκος του μωρού σας είναι μερικά χιλιοστά και το μέγεθός του περίπου σαν ένα φασόλι. Το έμβρυο αναπτύσσεται από το κεφάλι

10-12 βδομάδες

Η διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι συνήθως 9 μήνες ή 40 βδομάδες. Γενικά οι γυναικολόγοι αναφέρονται σε βδομάδες γιατί είναι η πιο κατάλληλη μονάδα μέτρησης του ρυθμού της εμβρυϊκής ανάπτυξης.

Υπέρηχοι : η «φωτογράφηση» της ενδομήτριας ζωής

Με αυτή την ακίνδυνη και ανώδυνη διαγνωστική τεχνική, η οποία εφαρμόζεται από τις αρχές της εγκυμοσύνης, ο γιατρός παρακολουθεί την εξέλιξη του εμβρύου και την πορεία της κύησης. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν από τις 4 πρώτες βδομάδες ανάπτυξης του εμβρύου.

προς τα κάτω. Το κεφάλι και ο λαιμός είναι σχηματισμένα, τα αυτιά, τα μάτια, ο εγκέφαλος και η καρδιά έχουν αρχίζει να σχηματίζονται, ενώ τα ποδαράκια και τα χεράκια του εμβρύου είναι ακόμα πολύ μικρά.

Το έμβρυο σε αυτή τη φάση, έχει μήκος 75 χιλιοστά και ζυγίζει 30 γραμμάρια. Το έμβρυο είναι πλήρως σχηματοποιημένο και όλα τα όργανα και τα συστήματα του σώματος έχουν ολοκληρωθεί. Τα νύχια των χεριών και των ποδιών είναι ακόμα πολύ μαλακά, ενώ

αναπτυχθεί. Είναι καλυμμένο με μια άσπρη «μεμβράνη» που αποτελεί ένα διαχωριστι-

6- 8 βδομάδες

Το μήκος του εμβρύου αυτή την περίοδο είναι περίπου 17 χιλιοστά από το κεφάλι μέχρι τα πόδια. Τα ματάκια του εμβρύου είναι καλυμμένα με δέρμα που σιγά- σιγά θα σχηματίσει τα βλέφαρα. Τα αυτιά του είναι

κό ανάμεσα στο δέρμα και στο αμνιακό υγρό. Τώρα ένας δυνατός θόρυβος μπορεί να το αναστατώσει και να το κάνει να σας κλωτσήσει. Αυτή την περίοδο τα μάτια του μωρού ανοίγουν για πρώτη φορά.

Οι πρώτες 4 εβδομάδες

Στο τέλος του πρώτου μήνα, το έμβρυο έχει ύψος περίπου 1,3 εκατοστά και ήδη

στα ούλα έχουν ήδη εμφανιστεί οι πρώτες προεξοχές που θα σχηματίσουν αργότερα τα δοντάκια του. Τα γεννητικά του όργανα έχουν αναπτυχθεί αν και δεν μπορείτε ακόμα να δείτε το φύλο του. Ακούτε τους χτύπους της καρδούλας του που χτυπάνε τώρα πολύ πιο γρήγορα.

29-32 βδομάδες

Το έμβρυο σε αυτή τη φάση είναι πολύ μεγαλύτερο και ζυγίζει περίπου 2 κιλά. Το δέρμα του είναι λιγότερο μαλακό. Το έμβρυο έχει ήδη μεγαλώσει αρκετά και επει-

16-22 βδομάδες

μπορούν να αναγνωριστούν το κεφαλάκι του και το σωματάκι του, το οποίο δεν έχει σχηματιστεί ακόμα όλο.

ορατά, ενώ τα χείλια, η μύτη και η γλώσσα αναπτύσσονται, όπως και όλα τα υπόλοιπα όργανα (καρδιά, εγκέφαλος, συκώτι, νεφρά, πνευμόνια). Μπορεί εσείς να μην αισθάνεστε ακόμα κάποια κίνηση, το έμβρυο όμως έχει ήδη αρχίσει να κινείται και στο υπέρηχο που θα κάνετε θα ακούσετε την καρδούλα του και μπορεί και να δείτε την πρώτη του κίνηση.

Στις 16 βδομάδες το μήκος του εμβρύου έχει μήκος περίπου 20 εκατοστά, ενώ την 20η βδομάδα θα έχει μεγαλώσει 5 εκατοστά παραπάνω. Το κεφαλάκι του εμβρύου μεγαλώνει περισσότερο από το υπόλοιπο σώμα, τα μαλλιά, οι βλεφαρίδες και τα φρύδια του αρχίζουν να μεγαλώνουν. Το έμβρυο τώρα

δή δεν υπάρχει αρκετός χώρος δεν μπορεί να κινηθεί πολύ άνετα. Ο γιατρός σας θα ελέγξει σε ποια στάση βρίσκεται και αν είναι με το κεφάλι προς τα κάτω.

36 – 40 βδομάδες

Από τώρα και μέχρι τη γέννηση του, το μωρό θα παίρνει βάρος κάθε βδομάδα (περίπου 250 γραμ). Το μωρό είναι πλήρως ανεπτυγμένο ενώ το χνούδι και η λευκή ουσία που αναφέρθηκαν παραπάνω, έχουν έχει δακτυλικά αποτυπώματα. Στις 22 βδομάδες το σωματάκι του μωρού καλύπτεται από χνούδι, το οποίο εξαφανίζεται με τη γέννηση του. Τα όργανα συνεχίζουν να ωριμάζουν, ενώ οι αρθρώσεις του αποκτούν μεγαλύτερη ευλυγισία. Έτσι τώρα θα αισθανθείτε τα πρώτα «σκιρτήματα», το μωρό είναι πιο ζωηρό και κλωτσάει περισσότερο. Αν ανησυχήσετε επειδή οι κινήσεις του σας φαίνονται λιγότερο συχνές, συμβουλευτείτε το γιατρό σας.

23-28 βδομάδες

Σε αυτή τη φάση το έμβρυο έχει πλήρως

ήδη εξαφανιστεί. Αυτό που έχετε να κάνετε είναι να περιμένετε να κρατήσετε ζεστή αγκαλιά σας το αγγελούδι σας, που από στιγμή σε στιγμή θα αντικρίσετε.

Ενθ. 17

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013

Μητρικός θηλασμός:

Το καλύτερο δώρο για το μωρό σας

υχνά ακούμε ή διαβάζουμε σε περιοδικά αυτό που κάθε μητέρα ήδη γνωρίζει καλά από ένστικτο, δηλαδή ότι το μητρικό γάλα είναι η καλύτερη τροφή για το βρέφος της, μάλιστα οι επιστημονικές έρευνες το αποδεικνύουν συνεχώς.

Ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των μητέρων (85% - 90%) αρχίζει το θηλασμό στο μαιευτήριο. Ωστόσο, μέχρι τον 4ο μήνα περίπου τα 2/3 έχουν δώσει συμπλήρωμα ή διακόπτουν εντελώς το θηλασμό. Με την πάροδο του χρόνου το ποσοστό αυτό μειώνεται περαιτέρω, με αποτέλεσμα μόνο το 5% των μητέρων να θηλάζει αποκλειστικά στους 6 μήνες και περίπου το 1% στον πρώτο χρόνο ζωής. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά αποκλειστικό θηλασμό τους πρώτους 6 μήνες ζωής και συνέχιση για τουλάχιστον 1-2 χρόνια.

Τα οφέλη

Το μητρικό γάλα είναι η φυσικότερη και άρα η καταλληλότερη τροφή για τα νεογέννητα και τα βρέφη. Ταυτόχρονα προσφέρει τη ζεστασιά της μητέρας και τη σωματική επαφή μαζί της. Η σύνθεσή του είναι εξατομικευμένη και απόλυτα προσαρμοσμένη στις ανάγκες, την κατάσταση του ανοσοποιητικού συστήματος και την ηλικία ανάπτυξης του βρέφους.

Είναι πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά και ουσίες που βοηθούν την άμυνα του οργανισμού και περιέχει βιταμίνες, ιχνοστοιχεία, ένζυμα και ορμόνες σε ιδανική ποσότητα και σύνθεση. Για το λόγο αυτό είναι πιο εύπεπτο από το γάλα της αγελάδας. Παράγεται συνεχώς, βρίσκεται πάντα στη σωστή θερμοκρασία, είναι ελεύθερο μικροβίων και είναι επίσης… δωρεάν!

zz Μελέτες έδειξαν ότι το μητρικό γάλα συμβάλλει σημαντικά στην πρόληψη λοιμώξεων και ειδικότερα του εντέρου (π.χ. εντερίτιδες), διότι τα σταγονίδια λίπους σε αυτό έχουν διαφορετική δομή από αυτά του γάλακτος της αγελάδας. Στην επιφάνειά τους δεσμεύουν τους εντεροπαθογόνους μικροοργανισμούς και έτσι τα εμποδίζουν να έρθουν σε επαφή με το βλεννογόνο του εντέρου του νεογέννητου. zz Με το θηλασμό μειώνεται ο αριθμός των λοιμώξεων του αναπνευστικού συστήματος, οι ωτίτιδες, οι ουρολοιμώξεις κ.ά. Επιπλέον υπάρχει μείωση του κινδύνου αιφνίδιου βρεφικού θανάτου, όπως και μειωμένη εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη τύπου 1 και 2, παχυσαρκίας, υπερχοληστεριναιμίας και άσθματος. zz Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι ο θηλασμός κατά

τη διάρκεια αιμοληψίας ηρεμεί το νεογνό και φαίνεται να ελαττώνει την αντίληψη του πόνου. zz Οι θηλαστικές κινήσεις βοηθούν το βρέφος στην ανάπτυξη των μυών του προσώπου, της γνάθου και του στοματοφάρυγγα, πράγμα που επηρεάζει θετικά την ανάπτυξη των μιμητικών κινήσεων και αργότερα της ομιλίας. zz Αναφέρεται επίσης θετική συσχέτιση μεταξύ διάρκειας θηλασμού και ανάπτυξης νοητικών και γνωστικών ικανοτήτων του βρέφους λόγω της παρατεταμένης πρόσληψης ευεργετικών για το νευρικό σύστημα θρεπτικών συστατικών. zz Η μητέρα ευεργετείται σημαντικά αφού κατά τη διάρκεια του θηλασμού ελευθερώνονται ορμόνες που βοηθούν στη σύσπαση της μήτρας και στην αποβολή των κατακρατημένων υγρών του σώματος. Ο κίνδυνος για καρκίνο μαστού, ωοθηκών και οστεοπόρωση μειώνεται επίσης. Τέλος, λόγο της αντισυλληπτικής δράσης του θηλασμού, γίνεται καλύτερος προγραμματισμός για μια νέα κύηση (περίπου 3 χρόνια από την προηγούμενη γέννα).

Εγκυμοσύνη και οδοντίατρος

Ο στόχος της οδοντιατρικής περίθαλψης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι η παροχή των αναγκαίων υπηρεσιών χωρίς αυτές να προκαλούν δυσμενείς επιπτώσεις για τη μητέρα ή το αναπτυσσόμενο μωρό. Οποιαδήποτε εκτεταμένη θεραπεία θα πρέπει να αναβληθεί, όποτε είναι δυνατόν. Όμως, η αποφυγή μίας αναγκαίας θεραπείας, ενδεχομένως να αποτελέσει μεγαλύτερο κίνδυνο σε σχέση με τον κίνδυνο που συνδέεται με τη θεραπεία. Για παράδειγμα, αν υπάρχει μια μεγάλη έκταση φθοράς κοντά στο νεύρο, αυτή η κοιλότητα μπορεί να προκαλέσει ενδεχομένως μια μόλυνση που θα μπορούσε να είναι επιβλαβής για εσάς ή το μωρό σας. Το πρόβλημα αυτό θα πρέπει να αντιμετωπιστεί το συντομότερο δυνατόν. Συνιστάται στις έγκυες ένας τουλάχιστον καθαρισμός κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους, ώστε να ελαχιστοποιήσουν την πιθανότητα ανάπτυξης ουλίτιδας (φλεγμονή, αιμορραγία και διόγκωση των ούλων που είναι αποτέλεσμα της πλάκας η οποία είναι αυξημένη λόγω των ορμονών που σχετίζονται με την εγκυμοσύνη). Συνιστάται οι ακτίνες Χ να αποφεύγονται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αν δεν είναι απαραίτητες. Επιπρόσθετα, ο οδοντίατρος θα πρέπει να φροντίσει να αποφύγει τη χρήση τοπικών αναισθητικών που περιέχουν επινεφρίνη (αγγειοσυσπαστική) και γενικότερα φάρμακα που μπορεί να διαπεράσουν το φράγμα του πλακούντα. Η Πενικιλίνη και η ερυθρομυκίνη θεωρούνται συνήθως αποδεκτά αντιβιοτικά όταν ο κίνδυνος μόλυνσης είναι μεγαλύτερος από τον κίνδυνο λήψης αυτών των φαρμάκων. Κάθε λήψη φαρμάκου να γίνεται πάντα σε συνεννόηση με τον γυναικολόγο σας. Εκτός λοιπόν από περίπτωση έκτακτης ανάγκης, κατά το 1ο τρίμηνο δεν πρέπει να διενεργούνται οδοντιατρικές πράξεις. Η καλύτερη στιγμή για κάποια οδοντιατρική περίθαλψη είναι κατά τη διάρκεια του 2ου τριμήνου και αυτό γιατί τα περισσότερα κρίσιμα συστήματα του σώματος του εμβρύου έχουν ωριμάσει σε σημείο που ο κίνδυνος για το έμβρυο να είναι λιγότερος, πάντα βέβαια με τη σύμφωνη γνώμη του γυναικολόγου. Κατά τη διάρκεια του 3ου τριμήνου μπορούμε να προβούμε σε οδοντιατρικές πράξεις εφόσον η ασθενής νιώθει άνετα στον οδοντίατρο.

Ενθ. 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013

Kαρκίνος του Μαστού Ο καρκίνος του μαστού είναι ασθένεια κατά την οποία κακοήθη κύτταρα αναπτύσσονται στους ιστούς του μαστού και δημιουργούν όγκους. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο καρκίνος ξεκινά από τα κύτταρα που καλύπτουν το εσωτερικό του τοιχώματος των πόρων του μαστού, αυτός ο τύπος καρκίνου λέγεται πορογενής. Ένας άλλος τύπος καρκίνου προέρχεται από τους λοβούς και λέγεται λοβιακός. Ο πορογενής και ο λοβιακός είναι οι πιο συχνοί τύποι καρκίνου του μαστού, ενώ οι υπόλοιποι ξεκινούν από άλλους ιστούς του μαστού. Ο καρκίνος του μαστού είναι μία νόσος που θεραπεύεται σε σημαντικό βαθμό, αρκεί να διαγνωστεί εγκαίρως.

Επιδημιολογία

Ο καρκίνος του μαστού είναι ο πιο συχνός καρκίνος στις γυναίκες. Στην Ελλάδα, κάθε χρόνο εμφανίζονται περίπου 4.000 νέα περιστατικά, ενώ η συγκεκριμένη μορφή καρκίνου αποτελεί το 24% των καρκίνων στις γυναίκες. Ο καρκίνος του μαστού είναι η πρώτη αιτία θανάτου στις γυναίκες ηλικίας 45-60 ετών.

Παράγοντες κινδύνου

Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και εγκυμοσύνη

αλλαγή ερωτικών συντρόφων, το σεξ χωρίς προφύλαξη ξύπνησαν ξεχασμένα αφροδίσια νοσήματα, ενώ παράλληλα παρατηρείται και έξαρση των ιογενών, σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων, όπως είναι ο έρπητας των γεννητικών οργάνων, οι HPV- λοιμώξεις (τα κονδυλώματα), το AIDS, οι ηπατίτιδες Β και C.

Κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, μερικά από τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα μπορεί να περάσουν από τη μάνα στο αναπτυσσόμενο έμβρυο ή στο παιδί κατά την ώρα του τοκετού. Μερικά μπορεί να προκαλέσουν το θάνατο μέσα στη κοιλιά άλλα μπορεί να προκαλέσουν διαταραχές στην ανάπτυξη του παιδιού και προβλήματα υγείας του νεογέννητου. Έγκυες γυναίκες και γυναίκες που πρόκειται να μείνουν έγκυες θα πρέπει να ελέγχονται για τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα.

Βλενόρροια, γονόρροια

Προκαλείται από το μικρόβιο του γονοκόκκου. Η βλενόρροια ή γο-

AIDS:

νόρροια είναι μια ασθένεια που μεταδίδεται κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής. Ανάλογα με την επαφή, κολπική, στοματική ή πρωκτική μπορεί να προσβάλει όργανα και ιστούς των περιοχών αυτών. Συμπτώματα Αρκετοί που προσβάλλονται από τη νόσο μπορεί να μην παρουσιάσουν συμπτώματα. Όταν υπάρχουν, παρουσιάζονται περίπου 10 μέρες μετά από την μετάδοση και προσβολή από το μικρόβιο. Στις γυναίκες μπορεί να εκδηλωθεί πόνος κατά τη συνουσία, πόνος ή κάψιμο κατά την ούρηση, συχνοουρία, εκκρίσεις από τον κόλπο που είναι πυώδεις με δυσάρεστη οσμή, και ενοχλήσεις στην περιπρωκτική περιοχή. Η προσβολή των σαλπίγγων από τα βακτήρια μπορεί να ευθύνεται για στείρωσης στη γυναίκα. Μπορεί να έχει επίσης ανώμαλες απώλειες αίματος κατά την περίοδό της, πυρετό και πόνο στην κοιλιά. Οι έγκυες που προσβάλλονται από τη γονόρροια εάν παραμείνουν χωρίς θεραπεία, είναι δυνατόν να μεταδώσουν το μικρόβιο στο παιδί τους. Στο νεογέννητο ο γονόκοκκος προκαλεί τη γονοκοκκική οφθαλμίτιδα, μια πολύ σοβαρή μόλυνση των ματιών.

νόσος της επίκτητης ανοσολογικής ανεπάρκειας

Έρπης των γεννητικών οργάνων (HSV-2)

Ο έρπης των γεν νητικών Η μόλυνση από τον ιό του AIDS γίνεται μέσω της σεξουοργάνων αλικής επαφής με φορείς ή ασθενείς ή και από μολυσμένες ίσως είναι το σύριγγες. Παρόλο που η νόσος δεν μπορεί να θεραπευτεί πιο συχνό ακόμα, τα φάρμακα που χορηγούνται έχουν βελτιώσει την σ ε ξου α λικάποιότητα ζωής φορέων αλλά και των ασθενών. Η αποφυγή μεταδιδόμεπολλαπλών σχέσεων και η χρήση του προφυλακτικού, νο νόσημα. Ο αποτελούν τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους HSV-2 συνήθως προστασίας από τον θανατηφόρο ιό. προσβάλλει την γεννητική περιοχή (γεννητικός Έρπης). Ο ιός

μεταδίδεται μπορεί να μεταδοθεί στο έμβρυο κατά την διάρκεια του τοκετού, για αυτό συνιστάται να γίνει καισαρική τομή. Συμπτώματα Κάψιμο στην γεννητική περιοχή, χαμηλή οσφυαλγία, δυσουρία, γενική κακουχία, πυρετός, διόγκωση λεμφαδένων, φυσαλίδες στα γεννητικά όργανα και επώδυνα έλκη. Τα συμπτώματα του γεννητικού έρπητα διαρκούν 2-3 εβδομάδες και περίπου το 75% των ασθενών αναπτύσσουν περιοδικές προσβολές, οι οποίες εμφανίζονται σε άτακτα χρονικά διαστήματα.

Χλαμύδια

Τα χλαμύδια είναι θεραπεύσιμο νόσημα. Τα συμπτώματα εμφανίζονται 10-20 ημέρες από την στιγμή της μόλυνσης. Μεταδίδονται μέσω κολπικής, στοματικής ή πρωκτικής συνουσίας. Καθώς η λοίμωξη είναι συχνά ασυμπτωματική, είναι πιθανόν να έχουμε μολυνθεί και να μην το γνωρίζουμε. Συμπτώματα Τα χαρακτηριστικά συμπτώματα είναι έκκριση κολπικών υγρών, πόνος κατά την σεξουαλική επαφή, συχνουρία, δυσουρία.

Κονδυλώματα, HPV

Αποτελούν μια μεγάλη ομάδα ιών με διάφορη κλινική εικόνα και σημασία και ο αριθμός τους υπολογίζεται γύρω στους 80. Οφείλονται στον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV )και προσβάλλουν κυρίως τον τράχηλο της μήτρας, τον κόλπο και το αιδοίο. Οι πιο επικίνδυνοι ιοί που έχουν συνδεθεί με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας είναι οι HPV -16, HPV -18, HPV -31, HPV -33 και HPV -45.Τα παιδιά μπορεί να επιμολυνθούν από τον ιό κατά την διάρκεια του τοκετού.

Αν και δεν έχει ακόμη διευκρινιστεί τι ακριβώς προκαλεί τον καρκίνο του μαστού, υπάρχουν ωστόσο ορισμένοι παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με την ασθένεια. Παρακάτω περιγράφονται κάποιοι από τους παράγοντες αυτούς. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι γυναίκες οι οποίες εμφανίζουν έναν ή περισσότερους από αυτούς τους παράγοντες μπορεί να μην αναπτύξουν ποτέ καρκίνο του μαστού.

Ηλικία – η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού αυξάνεται με την ηλικία. 2 στις 3 γυναίκες με καρκίνο του μαστού είναι ηλικίας 55 ετών ή περισσότερο. Κληρονομικότητα – Ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του μαστού είναι μεγαλύτερος για τις γυναίκες των οποίων συγγενικά πρόσωπα έχουν εμφανίσει την ασθένεια. Έμμηνος ρύση – γυναίκες με πρόωρη εμμηναρχή (πριν την ηλικία των 12 ετών) ή καθυστερημένη εμμηνόπαυση (μετά την ηλικία των 55 ετών) έχουν ελαφρώς υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού. Γενετικοί Παράγοντες Κινδύνου – 5-10% των καρκίνων του μαστού σχετίζονται με μεταλλάξεις σε ορισμένα γονίδια. Οι πιο κοινές μεταλλάξεις είναι εκείνες των γονιδίων BRCA1 και BRCA2. Οι γυναίκες με αυτές τις μεταλλάξεις έχουν αυξημένη πιθανότητα να εμφανίσουν καρκίνο του μαστού κάποια στιγμή στη ζωή τους. Αριθμός κυήσεων – γυναίκες που δεν έχουν κάνει παιδιά ή που απέκτησαν το πρώτο παιδί μετά την ηλικία των 30 έχουν ελαφρώς υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού. Παράγοντες τρόπου ζωής – η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, η παχυσαρκία και η απουσία σωματικής άσκησης αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού.

Δευτερογενής Πρόληψη

- Μηνιαία αυτοεξέταση των μαστών σε ενήλικες γυναίκες. - Ετήσια εξέταση των μαστών από τον οικογενειακό γιατρό ή τον γυναικολόγο μετά το 20ο έτος της ζωής. - Μαστογραφία αναφοράς για συγκριτικούς λόγους στο 40ο έτος της ηλικίας, η οποία θα πρέπει να επαναλαμβάνεται ανά 3ετία σε γυναίκες μικρότερες των 50 ετών και ανά διετία μετά το 50ο έτος.

Ενθ. 19

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013

Συμβουλές για ξεκούραστα πόδια στην εγκυμοσύνη Έντεκα έως δεκαπέντε επιπλέον κιλά κατά μέσο όρο καλούνται να «κουβαλήσουν» τα πόδια μας κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης. Αυτή η υπερ-λειτουργία είναι που ευθύνεται για το ότι τα πόδια μας κουράζονται ευκολότερα, πρήζονται και βαραίνουν. Τι να κάνετε για να αποφύγετε τις ανεπιθύμητες επιπτώσεις: Αποφεύγετε τα πολύ στενά παπούτσια και τα ψηλά τακούνια. Περπατάτε όσο μπορείτε περισσότερο κάνοντας διάλειμμα πριν κουραστείτε. Προμηθευτείτε ειδικές κάλτσες ή καλσόν που ανακουφίζουν τα πρησμένα πόδια και λειτουργούν προληπτικά εμποδίζοντας τη μεγάλη διάταση των φλεβών. Αποφεύγετε το πολύ ζεστό μπάνιο ή ντους, προτιμήστε το χλιαρό νερό. Αποφεύγετε την ηλιοθεραπεία (η ζέστη προκαλεί πρήξιμο στις φλέβες). Μην κάθεστε σταυροπόδι, διότι δεν γίνεται σωστή κυκλοφορία του αίματος. Φροντίστε κατά τη διάρκεια της ημέρας να σηκώνετε όσο το δυνατόν πιο συχνά τα πόδια ψηλά. Προσπαθήστε να αποφεύγετε όσο μπορείτε περισσότερο την ορθοστασία. Φροντίστε όταν είστε ξαπλωμένη να βάζετε ένα μαξιλάρι κάτω από τα πόδια σας ώστε να είναι πιο ψηλά από το υπόλοιπο σώμα. Όποτε σας δίνετε η ευκαιρία περπατάτε ξυπόλυτη. Αυτό βοηθάει τους μυς των ποδιών στην καλύτερη κυκλοφορία του αίματος. Προσέξτε το βάρος σας. Τα υπερβολικά κιλά εννοείται πως βαραίνουν επιπλέον το σώμα. Αν δυσκολεύεστε πια λόγω βάρους και κοιλιάς να ξυρίζετε τα πόδια σας, πηγαίνετε σε ινστιτούτο περιποίησης για αποτρίχωση με κερί ή χαλάουα. Έτσι, δεν θα ταλαιπωρηθείτε και θα έχετε λεία πόδια για 4 εβδομάδες. Περιποιηθείτε τα πόδια σας κάνοντας μασάζ με ειδικές κρέμες για κουρασμένα πόδια, καλύτερα αμέσως μετά το ντους, γιατί τότε το δέρμα απορροφά ακόμη καλύτερα τα συστατικά. Αν δυσκολεύεστε, ζητήστε τη βοήθεια του συντρόφου σας! Ασκηθείτε ήπια (περπάτημα, κολύμπι, γιόγκα, πιλάτες, σουηδική γυμναστική) τουλάχιστον τρεις φορές την εβδομάδα για περίπου 45 λεπτά. Κανείς δεν είπε ότι μια έγκυος πρέπει να κυκλοφορεί αποκλειστικά με αθλητικά. Επιλέξτε παπούτσια που σας αρέσουν και σας κολακεύουν, αλλά προσέξτε να μη σας στενεύουν και να έχουν σταθερό τακούνι. Για κάθε ενδεχόμενο, έχετε στο χώρο της εργασίας ένα δεύτερο, ακόμη πιο άνετο ζευγάρι μαζί σας.

Η φυσική δραστηριότητα κατά την εγκυμοσύνη

φυσική δραστηριότητα κατά τη φάση της εγκυμοσύνης έχει πολλά οφέλη για τη μέλλουσα μητέρα και το μωρό και πρέπει να ξεκινά πολύ νωρίς και όχι μετά τους 3 μήνες όπως συνηθίζεται, όταν ξεκινούν τα ειδικά προγράμματα προετοιμασίας και ανώδυνου τοκετού. Θα πρέπει πάντα να υπάρχει η καθοδήγηση ειδικού για το είδος, τη συχνότητα, τη διάρκεια και την ένταση της σωματικής δραστηριότητας. Δραστηριότητες χαμηλής ή μέτριας έντασης θεωρούνται γενικά ασφαλείς και μπορεί να περιλαμβάνουν αερόβια άσκηση όπως: βάδισμα, κολύμβηση, τρέξιμο, στατικό ποδήλατο και ασκήσεις αντίστασης (δύναμης) με μπάλες, λάστιχα και το βάρος του σώματος. Ο καθηγητής φυσικής αγωγής πριν ξεκινήσει οποιοδήποτε πρόγραμμα εκγύμνασης για μια έγκυο, θα πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη του:

� To ιστορικό της εγκύου (π.χ. αριθμός κύησης, πορεία προηγούμενων κυήσεων, επεμβάσεις). � Το σωματικό βάρος και την υπάρχουσα φυσική της κατάσταση. � Εξετάσεις αίματος- το μήνα της εγκυμοσύνης. � Πιθανά ενοχλήματα. � Την ψυχολογική της κατάσταση.

Σε κάθε περίπτωση πρέπει να υπάρξει προσυνεννόηση με τον ιατρό της εγκύου. Συστήνεται λοιπόν για τις περισσότερες μέρες της εβδομάδας 15-20 λεπτά αερόβιας άσκησης με ένταση στο 50-60 % της μέγιστης καρδιακής συχνότητας για τις γυναίκες που δεν έχουν καλή φυσική κατάσταση. Οι γυναίκες που πριν την εγκυμοσύνη είχαν συστηματική φυσική δραστηριότητα και εμφανίζουν καλή φυσική κατάσταση μπορούν για τις περισσότερες μέρες της εβδομάδας να κάνουν αερόβια άσκηση διάρκειας μέχρι 30 λεπτά, στο 50-60% της μέγιστης καρδιακής τους συχνότητας. Για τις έγκυες που εφαρμόζουν κάποιο πρόγραμμα μυϊκής ενδυνάμωσης θα πρέπει να περιλαμβάνει 3-4 σετ των 6-8 επαναλήψεων για κάθε άσκηση. Ανάμεσα στα σετ και κατά τη διάρκεια των επαναλήψεων θα πρέπει να υπάρχουν διαλλείματα ξεκούρασης μερικών λεπτών και καλή ενυδάτωση. Είναι βέβαιο ότι η άσκηση υπό φυσιολογικές συνθήκες συμβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής της εγκύου και διευκολύνει τον τοκετό. Παρόλα αυτά θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στους κανόνες ασφάλειας κατά την άσκηση έτσι όπως καθορίζονται από τους ειδικούς επιστήμονες υγείας. Κάποιες βασικές οδηγίες ασφαλείας παρουσιάζονται παρακάτω και είναι απαραίτητο να γίνονται απόλυτα κατανοητές από την έγκυο που επιθυμεί να κάνει κάποιας μορφής άσκηση:

� Αποφεύγετε ανώμαλο ή ασταθές έδαφος κατά το τρέξιμο ή το περπάτημα. Οι αρθρώσεις είναι πολύ χαλαρές κατά τη φάση της εγκυμοσύνης και είναι πιθανόν να συμβούν διαστρέμματα ή άλλοι τραυματισμοί. � Ξεκινήστε το πρόγραμμα ή το είδος της άσκησης που επιλέξατε πολύ χαλαρά, δηλαδή με πολύ χα-

μηλή ένταση και μικρή διάρκεια. � Κάντε συχνά διαλειμματα κατά τη διάρκεια της άσκησης και πίνετε αρκετή ποσότητα νερού ακόμα και αν δεν αισθάνεστε διψασμένες. � Αποφεύγετε την άσκηση όταν ο καιρός είναι υπερβολικά ζεστός. � Αποφεύγετε τα αθλήματα που έχουν σωματική επαφή για να προλάβετε πιθανούς τραυματισμούς. � Κατά το 2ο και 3ο τρίμηνο της εγκυμοσύνης αποφεύγετε ασκήσεις που επιβάλλουν την οριζόντια θέση της πλάτης σας, καθώς στη θέση αυτή η μήτρα δεν έχει καλή αιματική ροή με ενδεχόμενο επιπλοκών. � Συμπεριλάβετε ασκήσεις χαλάρωσης – διάτασης κατά την αρχή και το τέλος του προγράμματος εκγύμνασης. � Οι ασκήσεις με βάρη θα πρέπει να δίνουν έμφαση στη βελτίωση της κλήσης του σώματος, ιδίως στο πάνω μέρος του σώματος και την κοιλιακή χώρα. � Αποφύγετε την ανύψωση βάρους πάνω από το κεφάλι σας. � Η άσκηση θα πρέπει να σταματά αμέσως εάν υπάρχει οποιαδήποτε ενόχληση (π.χ. Πόνος, αιμορραγία, ζάλη, εμετός, δυσφορία, υπερβολική αύξηση της θερμοκρασίας, δυσκολία στην αναπνοή, ταχυκαρδία, κράμπες). � Οι έγκυες που ασκούνται πρέπει να προσέχουν ιδιαίτερα ώστε να λαμβάνουν επαρκείς θερμίδες, θρεπτικά συστατικά και υγρά.