E-BÜLTEN Kasým 2011 - Sayý:11
ARAÞTIRMACI ÇOCUK MERKEZÝ NDE KASIM Araþtýrmacý Çocuk Merkezi çalýþma ekibine farklý üniversite ve bölümlerden gelen öðrenciler katýldý. Fen bilgisi, matematik, felsefe, psikoloji, Ýngilizce, sýnýf öðretmenliði alanlarýndan gelen üniversite öðrencileriyle tanýþma toplantýsý gerçekleþtirildi. Yenilikçi ve yaratýcý bilimsel hedefler üzerinde düþünceler paylaþýldý.
02
03 Araþtýrmacý Çocuk Merkezi, E-Bülten, Kasým 2011, Sayý:11
KAPAK KONUSU DÜÞÜNÜYORUM ÖYLEYSE VARIM! Descartes
Çocuklar okula giderken, kahvaltý ederken, oyun oynarken, kitap okurken, etrafý karýþtýrýrken sürekli bir þeyleri merak eder ve düþünürler. Bazen öyle sorular sorarlar ki bu ilginç sorularýn akýllarýna nasýl geldiðini düþünür ve þaþkýnlýk duyarýz. Farkýna varmasak da çocuklarýn doðasýndaki bu merak ve bilmediklerini öðrenme isteði aslýnda felsefi düþünmenin temelini oluþturur. Felsefe bize bilinmeyeni anlamak için sorular sormayý ayný konu üzerinde farklý açýlardan bakabilmeyi, özgürce düþünebilmeyi ve akýl yürütmeyi öðretir. Peki, çocuklar için nedir felsefe? Soru sorma, araþtýrmaya baþlama, nedenler ortaya koyma, kendi bakýþ açýlarýný açýklama ayný zamanda farklý görüþ ve düþünceleri dinleme, deðerlendirme sürecidir. Ýþte çocuklarýn doðasýndaki merak ve keþfetme arzusunu felsefeyle birleþtirdiðimizde onlarýn gelecekte daha esnek düþünebilen ve öðrenmeye hazýr yetiþkinler olmasýný saðlarýz. Felsefe etkinliklerinin en önemli yaný sorular üzerinde düþünme ve tartýþmadýr. Peki, bir felsefe etkinliðinde çocuklarla neler yapýlabilir?
04
Ýþte çocuklarýn doðasýndaki merak ve keþfetme arzusunu felsefeyle birleþtirdiðimizde onlarýn gelecekte daha esnek düþünebilen ve öðrenmeye hazýr yetiþkinler olmasýný saðlarýz. Çocuklarla birlikte bir tartýþma grubu oluþturabilir. Tartýþmaya herkesin üzerinde düþüneceði fikirlerini söyleyeceði bir ortam oluþturarak, baþlamak en iyi yoldur. Bunun için bir hikâye, aný, yaþanmýþ bir olay sýnýfta paylaþýlýr ve sorular sorulur. Örneðin bir öykü kahramanýnýn bir davranýþý üzerinde tartýþma oluþturulabilir. Çocuklar bu sorular üzerinde düþünür, fikirlerini açýklar ve eleþtirirler. Kanýt gösterme oyunu da oynanabilir. Çocuklardan her biri inandýðý bir düþünceyi ve bu düþüncenin doðruluðunu kanýtlayan üç nedeni bir kâðýda yazar, arkadaþlarýyla paylaþýr. Örneðin, tüm yapraklar yeþil deðildir gibi bir gözlemini bu etkinlikte kullanabilir. Bunu kanýtlamak için de bahçeden topladýðý deðiþik renkteki yapraklarý arkadaþlarýna göstererek görüþünü savunur.
Bu tür etkinliklerde çocuklar kendi hipotezlerini üretir, anlattýklarýna iliþkin örnekler verirler. Görüþlerini paylaþýrken ayný zamanda arkadaþlarýný dinler, onlarýnda düþüncelerine katkýda bulunurlar. Cevaplar bulmaya çalýþýrlar. Felsefe þüphesiz ki disiplinli düþünmenin önemini gösterir ve belirlenmiþ bir yolda çocuklarýn akýlcý düþünmeyle yol alabilmelerini saðlar. Böylece meraklarýný canlý tutmalarýna, doðru bilgiye adým adým yaklaþmalarýna, olay ve olgulara farklý açýlardan bakmalarýna, özgürce düþünmelerine ve bilim üretmelerine yardýmcý olur. Bir elmaya yalnýzca bir taraftan bakarsýnýz çok saðlýklý, kýpkýrmýzý görünür, bir ýsýrýk alýrsýnýz tadýnýn görünümü kadar güzel olduðunu düþünürsünüz. Keþke bu muhteþem elmanýn bir de öbür tarafýný çevirseydiniz! O küçük kurtçuðun yuvasýný da görmüþ olacaktýnýz! Felsefe de böyledir. Bir olayý her açýdan anlamaya, deðerlendirip cevaplar bulmaya çalýþmaktýr. Bir elmaya yalnýzca bir taraftan bakarsýnýz çok saðlýklý, kýpkýrmýzý görünür, bir ýsýrýk alýrsýnýz tadýnýn görünümü kadar güzel olduðunu düþünürsünüz. Keþke bu muhteþem elmanýn bir de öbür tarafýný çevirseydiniz! O küçük kurtçuðun yuvasýný da görmüþ olacaktýnýz!
Çizim : Bengi Gençer
Felsefe de böyledir. Bir olayý her açýdan anlamaya, deðerlendirip cevaplar bulmaya çalýþmadýr.
05 Araþtýrmacý Çocuk Merkezi, E-Bülten, Kasým 2011, Sayý:11
ETKÝNLÝKLERÝMÝZ
Arkadaþlarýnla bir felsefi tartýþma etkinliði yapmaya ne dersin! Dört-beþ arkadaþýnla bir araya gelip büyük bir kâðýda iç içe geçmiþ iki çember çizin ve ortasýna arkadaþlýk yazýn. Bu kâðýdý gruptaki tüm arkadaþlarýnýzýn görebileceði bir yere asýn. Ýç içe geçmiþ çemberleri küçük kâðýtlara yeniden çizin ve arkadaþlarýnýza düþündüklerini yazmalarý için daðýtýn. Büyük çemberleri arkadaþlarýnýzla tartýþarak tartýþmanýn sonunda karar verdiðiniz sözcükleri yerleþtirmek için kullanýn. Arkadaþlýk kavramýyla ilgili aklýnýza gelen sözcükleri hiç sorgulamadan elinizdeki çemberin iç kýsmýna, iliþkisiz bulduðunuz sözcükleri de çemberin dýþ kýsmýna yazýn. Tüm arkadaþlarýnýz düþüncelerini yazmayý tamamladýðýnda tartýþmaya baþlayabilirsiniz. Aranýzdan tartýþmayý yönetebilecek birini seçin. "Arkadaþlýk nedir? Kendi düþüncelerinizi paylaþýn. Bulduðunuz her sözcüðü neden seçtiðinizi açýklayýn ve örnek verin. Tartýþma sýrasýnda birbirinizin nedenlerini dinleyin. Evet, ama... ya da Farz edelim ki diye baþlayan cümleler kurun. Herkese söz hakký vermeye, el kaldýrarak konuþmaya ve tüm düþüncelere saygýlý olmaya özen gösterin.
06
Tartýþma sýrasýnda þunlarý düþünün!
Arkadaþlýk
Hepinizin ortak düþüncesi ne oldu?
Farklý düþünceler ortaya atýldý mý?
Tartýþma sýrasýnda neleri fark ettiniz?
Sokrates, Platon ya da Aristoteles gibi ünlü filozoflarýn yaptýðý tartýþmalarý siz de arkadaþlarýnýzla gerçekleþtirin. Tartýþmanýn sonunda ortaya koyduðunuz önemli düþüncelerden en beðendiðinizi seçin, kýsa ve özlü bir söz oluþturmaya çalýþýn. 07 Araþtýrmacý Çocuk Merkezi, E-Bülten, Kasým 2011, Sayý:11
Bu etkinlikte etrafýnýzda gözlemlediklerinizi ve merak ettiklerinizi tartýþabilirsiniz. Örneðin, sonbaharda aðaçlarýn yapraklarý yere süzülerek düþer. Bu yere süzülme hareketini bir paraþüt yaparak gözlemleyebilirsiniz. Gözlemlerini arkadaþlarýnla tartýþabilirsiniz.
Çizim : Bengi Gençer
Malzemeler: A4 kâðýt, bant, makas, renkli kalemler, kâðýt parçalarý, büyük ve normal boy pipetler, plastik çöp torbasý ve ip.
Paraþütünü oluþturmak için; Ýnce çöp poþetinden 20 cm2 lik bir parça kes. 20 þer cm uzunluðunda 4 tane ayrý ip hazýrla. Bu iplerin her birini çöp torbasýndan kestiðin kare parçanýn köþelerine gelecek þekilde bantla. Köþelerden sarkan 4 ipi koni þeklindeki paraþütçünün üst kýsmýna yapýþtýr.
08
ETKÝNLÝK - 2 Paraþütünü hazýrladýktan sonra yere býrakmak için: iki pipeti iç içe geçir. Pipetlerden birinin aðzýný kapat ve kapalý ucu koni þeklindeki paraþütçünün iç kýsmýna yerleþtir. Pipetin altta kalan açýk ucundan üfleyerek parüþütü yukarý doðru fýrlat. Yaptýðýnýz paraþütte kullandýðýnýz malzemeleri, iplerin boyunu, paraþütün geniþliðini, iplerin uzunluðunu ve kalýnlýðýný deðiþtirirseniz neler olur? Paraþütün yere düþüþünü yavaþlatmak için neler yapýlabilir? Paraþütün ortasýna bir delik açsanýz paraþütünüz nasýl etkilenir? Arkadaþlarýnla üzerinde tartýþýn. Bakalým kim haklý çýkacak? Paraþütçü oluþturmak için; Bir A4 kâðýdý dört parçaya böl. Bu parçalardan birini bir koni haline getir. Koninin uzunluðu yaklaþýk 10 cm, eni ise yaklaþým 3,5 santim olsun. Kâðýdýn açýlmamasý için bantla. Elde ettiðin koni paraþütçü olacak. Koninin sivri tarafý parüþütçünün baþý olacak þekilde renkli kalemlerle ona bir yüz çiz. Kâðýdýn geri kalan parçalarýndan ince þeritler keserek paraþütçüye kol ve bacak olarak ekle.
09 Araþtýrmacý Çocuk Merkezi, E-Bülten, Kasým 2011, Sayý:11
Her insan öðrenme arzusuyla doðar. Aristoteles