_Sterk Huis
voorpagina: zicht vanuit het westen
Woningbouw particulier . Woonhuis en bijgebouw . Tjalleberd Dhr. S.G.J. Sterk . mei 2008 . 476 m2 . 2165 m3
_Licht en landschap Het Sterk Huis staat in De Deelen, een omvangrijk laagveengebied, in de Friese Wouden. Leven in het Sterk huis is leven met het licht; van de spiegelingen in het water, van veranderende luchten en van de wisseling van de seizoenen.
Landschap Stroken land lijken te drijven als een dunne laag land op het water. Steeds zie je de lucht weerspiegeld in het water, land en lucht trekken naar elkaar toe. Het landschap van de Deelen is door mensen in cultuur gebracht. Het stelsel van de petgaten heeft een structuur en een hoofdrichting, maar is niet rigide. Waar het nodig is buigt een slootje om een boom of een huis heen. Een fijn raster van rietkragen laten het licht en het zicht diffuus door. De coulissen van stuiken, lage bomen en riet kaderen het beeld van landschap steeds op een nieuwe manier in.
negen meter hoge betonwand, worden vloerafscheidingen rondom vides gevormd door in het beton ‘gestoken’ glasplaten en zijn alle installaties volledig geïntegreerd in het beton. De combinatie van beton, glas en staal in de detaillering is doorgezet in de uitwerking van balustrades, trappen en interieur elementen, en op de stalen verloren bekisting bij de dakrand die met één element de ophanging van de gevelschermen, de verankering van de kapspanten, de gootconstructie en de randkist vormt.
Sterk Huis Deze elementen vind je terug in het Sterk Huis. In de behandeling van het steeds wisselende daglicht, het kaderen van het uitzicht, de blik op de weidsheid van het landschap, de spiegeling van het licht in het gebouw dat elk seizoen wisselt, coulissewerking door de half open houten schermen, de structuur en de richting in de plattegronden en het beperkte palet van natuurlijke materialen. Het Sterk Huis wordt gevormd door een ensemble van een hoofdhuis met een bijgebouw annex atelier op het voormalig boerderijerf. Het hoofdhuis, met exact dezelfde afmeting als de oorspronkelijke stolpboerderij, heeft een interieur dat volledig in schoonwerk beton is gegoten. Twee hoofdvolumes herbergen de meer gesloten woonfuncties, zoals de slaapvertrekken, de bibliotheek en werkkamer. Tussen de volumes is de ruimte informeel en daar bevinden zich de leefvertrekken zoals de woonkamer, kunsthal en eetruimte. Steeds is er een relatie met het omringende landschap. Grote vides zorgen voor een wisselende ruimtelijkheid en mate van beslotenheid. In het interieur is de materiaaltoepassing van beton tot in detail ver doorgevoerd. Zo is de grote haard met kanalen ingelaten in een
linkerpagina: inspiratie licht en landschap ‘De Deelen’ rechterpagina: situatietekening
pag. 4
linkerpagina: zicht vanuit het oosten rechterpagina: woonkamer
_plattegronden
15
11
5
14 13
12
15
15
5
3 1
3 5
4 9
5
6
2 10 7
pag. 7
8
2
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.
entree woonkamer kunsthal bibliotheek slaapkamer voorruimte bijkeuken studiekamer berging open haard eetruimte keuken overloop entresol vide
linkerpagina: plattegrond begane grond en verdieping 1:200 rechterpagina: kunsthal
_Sterk Huis
rechts: interieur open leercentrum
pag. 8
_de opdrachtgever
_Het gebouw en de opdrachtgever
Huize de Deelen Ik leef en ben met mijn ziel verbonden aan dit land, Fryslân en aan deze streek. Ik houdt van de taal, van de mensen, van de weidsheid van de natuur en zal niet elders in Nederland kunnen aarden en willen wonen. Dat gevoel is ambivalent want hoewel ik mij een plattelander voel, houdt ik ook van de stad. Randstedelingen hebben over het algemeen een zeer clichématig beeld van het platteland, of romantisch of benauwend. Dat heb ik niet. Ik ben de kosmopolitische Friese plattelander. Ik slacht mijn eigen kippen, lammeren, leef van het wild uit deze streek en kijk elk jaar uit naar het voorjaar om te gaan eierzoeken. Dat is pure emotie. En ik heb meer gelezen dan 98 procent van de mensen, over elk onderwerp dat je maar kan bedenken, maar geen grotere vreugde dan te wandelen in het land. Licht. Ik ben opgegroeid met het landschap, met het licht in het landschap. De immer veranderende luchten, geel, rood, paars, groen, blauw, wit, grijs. Ik sta elke ochtend met de zon op, loop naar de zonsopgang en verwelkom het. Het eerste licht, de ochtendschemering met vogelgeluiden, de avondschemering maar ook het maanlicht met heldere sterrenluchten die sommige nachten sprookjesachtig maken. Alles is licht. Mijn kunstverzameling bestaat voor een groot gedeelte uit geabstraheerde landschappen, kunstenaars die net als ik gefascineerd zijn door het landschap en het licht en die dat abstraheren tot de emotie die ik herken. Zijn en niet zijn dat is dunne draad waarop wij balanceren. Het huis moet passen in het landschap, d.w.z. niet alle aandacht op eisen en toch moet het er zijn, brutaal en onvervaard. Bovendien moet het open zijn, gastvrij, deel uitmaken van de sociale dorpsstructuur dus zich niet afwenden van de mensen. Speels, poëtisch, het moet kunnen hebben dat je er bij staat te lachen en te huilen. Niet topzwaar want het leven is licht en ook die lichtheid is een onderdeel van mijn bestaan.
pag. 9
_Sterk Huis
Binnen De keuken is het centrum in mij woning. Niet alleen omdat ik graag kook maar ik zit er zoals elke plattelander graag. Het is informeel, los en ik zit er ook het liefst met mijn gasten. Een keuken is de plek om met uitzicht op het veld te mijmeren. Daarom: hoog en met zicht op De Deelen, het mooiste uitzicht. Ik sta op met de zon dus mijn slaapkamer ligt op het oosten. De woonkamer is niet groot, maar aangenaam. Wat is het doel van een woonkamer? Voor de meeste mensen krijgt het de functie van en televisiekamer, alle meubels staan gericht naar het ding. In mijn kamer geen televisie, de huiskamer is een voortzetting van de keuken, ook informeel maar minder. Warm aangekleed, veel schilderijen, lekkere stoelen en banken om op te lezen. De ouderwetse zondagskamer. Verder zijn er diverse slaapkamers, mijn, onze slaapkamer, jongenskamer voor Bor, een vaste kamer voor mijn dochter die af en toe komt logeren, nog meer slaapkamers, kantoor, badkamer(s). Geen elke kamer is groot, elke kamer is spannend en prettig om in te zijn. Elke ruimte is prettig om in te zijn. Ik wil een bibliotheek in de meest gewone zin van het woord: een ruimte met veel boeken. Geen Engelse bibliotheek met notenhouten kasten, zware lambriseringen en open haard maar een functionele, prettige ruimte met eenvoudige kasten en veel boeken. De bibliotheek hoeft niet afgesloten te zijn van de rest van het huis. Ik wil een hok onder de keuken, een voorkeuken waarin ik paling kan schoonmaken, wild kan slachten. Uiteraard moet er ruimte zijn voor veel kunst: de expositieruimte is aangenaam, praktisch en niet te pretentieus Gastenverblijven en ateliers kunnen lost van het huis staan. In elk geval moeten ze los van het huis gebruikt kunnen worden zonder het contact met het huis te verliezen. Buiten Het wordt een soort landhuis, en moet niet zijn. Groot, speel, poĂŤtisch, open maar toch afgesloten van de wereld wanneer je binnen zit en je wilt afsluiten. Geen aquariumbak met enkel glas. Geen Guggenheimachtige slagroomsoezen. Het gebruik van hout in landelijke architectuur vind ik vaak zeer modieus, organisch modieus en niet mooi, net als baksteen. Materialen die mij aanspreken zijn metaal en glas in al zijn varianten. Maar niets is uitgesloten. Hoe dan ook: het moet verdomme het mooiste huis van de wereld worden! door Steven Sterk (opdrachtgever)
linkerpagina: cultuurlandschap rechterpagina: bestaande stolpboerderij
pag. 10
linkerpagina: eetruimte rechterpagina: zichtlijn
_gevels en doorsneden
4
1
pag. 13
2
5
3
linkerpagina: doorsnede A en zuidgevel rechterpagina: doorsnede B en westgevel
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.
9
6
7
kunsthal bibliotheek woonkamer slaapkamer overloop verkeer bijkeuken studiekamer keuken entresol
10
8
3
3
pag. 14
linkerpagina: rechterpagina:
zicht vanuit het westen interieur
_details
pag. 17
linker&rechterpagina: geveldetails 1:10 en gevelfragment
_Sterk Huis
pag. 18
_Energieconcept
_Energie en Duurzaamheid Het woonhuis is gelegen in het natuur(laagveen)gebied, ‘de Deelen’. Vanaf het eerste begin hebben we gestreefd naar een hoge mate van zelfvoorzienendheid van de woning en het bijgebouw. Dit thema is een belangrijk onderdeel van het ontwerp en zelfs detaillering geworden. Steeds is onderzocht hoe om te gaan met verwarmen, koelen en ventileren, behaagelijkheid en het binnenklimaat, gebruik van water, licht en verlichting, hergebruik, emissie, uitvoerbaarheid en bouwfysica en hoe deze aspecten op een slimme manier in de woning te integreren.
De kwetsbaarheid van het laagveengebied heeft ons bewust gemaakt om te streven naar een energieconcept met een hoge mate van zelfvoorzienendheid waarbij de omgeving zo min mogelijk wordt belast. De woning wordt verwarmd en gekoeld door middel van een warmtepompinstallatie met koude- en warmteopslag in de bodem. De keus voor een dergelijk lagetemperatuurssysteem heeft ons mede gesterkt in de keus om het gehele interieur van de woning te gieten in schoonwerk beton. De benodigde energie voor de warmtepomp wordt geleverd door photovoltaïsche cellen in het metalen dak van het bijgebouw. Langs de gevels zijn ventilatieopeningen geïntegreerd in een vernuftig randdetail dat zowel de ophanging van de gevelschermen, de verankering van de kapspanten als de gootconstructie en de randkist vormt. Tezamen met de grote vides en de positionering van afzuiging hoog in de nok heeft dit geresulteerd in een optimaal ventilatieprincipe. De vorm van de woonhuis (stolp) is leidend geweest in de gedachtevorming hierover. De oriëntatie van het woonprogramma (met kunsthal) in relatie tot de soort en hoeveelheid natuurlijk licht dat naar binnen kan vallen tot zorgvuldig ontworpen openingen in het dak. Op uitwerkingsniveau zijn brandmelders, lichtarmaturen, beveilingsmelders, afvoerrozetten in het betonwerk opgenomen met specifieke detaillering. De installaties integreren op de manier waarop we dat in het Sterk Huis is gedaan vraagt enorm veel van de ontwerper en uitvoerende partijen. Hierop zal de samenwerkingsvorm op moeten worden afgestemd, in dit geval het bouwteam. De ontwerper moet, meer dan in andere bouwprocessen, vele stappen voorruit denken. Dit is zeker van belang wanneer je werkt met een weerbarstig materiaal als schoonwerkbeton waarin vergissingen niet kunnen worden weggepoets. In de ruwbouw is de ontwerper feitelijk al bezig met de afbouw.
pag. 19
_Sterk Huis
rechterpagina: energieconcept Sterk Huis
pag. 20
Project blad
31.03.08
2203 Sterk Huis
2203
Projectnummer: Projectnaam: Programma: Adres: Opdrachtgever: Start bouw: Opleverdatum: Ontwerpteam: Constructeur: Installatieadviseur: Aannemer: E- installaties: W- installaties: Gepubliceerd:
2203 Sterk Huis Woonhuis met bijgebouw en kippenhok Hooivaartsweg 7 Dhr. S.G.J. Sterk Mei 2006 Mei 2008 Michael van Leeuwen (architect), Pieter Looijaard (projectleider) Fundament Bouwadvies Laren Aannemingsbedrijf Cevat Muiden Technies Buro De Vries Drachten Technies Buro De Vries Drachten -
Bruto vloeroppervlak: Bruto inhoud:
476 (woonhuis) 132 (bijgebouw) 2165 (woonhuis)
EnergieprestatiecoĂŤfficiĂŤnt:
0,99
_Sterk Huis Sterk Huis Tjalleberd . Dhr. S.G.J. Sterk Architectuurbureau Sluijmer & van Leeuwen . Kerkstraat 21 . 3581 RA Utrecht . T 030 231 87 61 . F 030 23 67 965 . W www.architectuurbureau.nl