Hội An quê tôi - Minh Hương by ArtCorner.vn

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

MỤC LỤC LỜI TÁC GIẢ ............................................................................................... 3 PHẦN 1 - THƯƠNG NHỚ PHỐ CỔ.......................................................... 6 DÒNG SÔNG QUÊ HƯƠNG.............................................................................. 6 MỘT CHUYẾN VỀ QUÊ ................................................................................... 16 THẤM VỀ LÂU ..................................................................................................... 38 MỘT SỐ MIẾNG NGON HỘI AN ................................................................. 47 PHẦN 2 - BÓNG DÁNG MỘT THỜI ...................................................... 67 MỘT MẠNH THƯỜNG QUÂN ...................................................................... 67 THẦY CHẾ .............................................................................................................. 74 ÔNG ĐẦU HEO ..................................................................................................... 82 ÔNG SÁU NGỌ...................................................................................................... 93 CẬU TƯ .................................................................................................................... 99 THUỐC DÁN BÀ BÁ ......................................................................................... 100 BÀ ĐỘI .................................................................................................................... 104 ÔNG MU DÍCH ................................................................................................... 112 NHẤT QUỈ, NHÌ MA, THỨ BA CHÚNG TÔI ........................................ 118 CÂY ME CỔ YẾM ............................................................................................. 120 BẦY CHÓ VÀ MẤY KHÚC XƯƠNG HEO ............................................. 126 BÙA TÂY ẾM MẢ TÂY ................................................................................... 131 CÂY BÀNG XÓM CHỢ ................................................................................... 141 CON TINH TRÊN CÂY DA ............................................................................ 148 MỘT BỮA CƠM CHAY .................................................................................. 155 CHẾT CHA! THẦY!... TỤI BÂY! ................................................................ 160 CON NHÔNG VÀ NHỮNG NGỌN CỜ HỒNG ...................................... 165 PHẦN VIẾT THÊM ................................................................................. 171 MÙI QUÊ................................................................................................................ 171 DU LỊCH BA LÔ XÂM NHẬP XỨ QUẢNG............................................ 174 VÀI NÉT ĐẶC TRƯNG CỦA ĐẤT QUẢNG ........................................... 176

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

LỜI TÁC GIẢ Hồ ứ ề ộ ị ấ , ơ ô ắ ú ủ ườ ế ớ ữ â ệ ê đế ộ ố â ậ í ề đặ ư ủ ờ ỳ ướ 1945 ở ê ươ . N ữ ô à ì ố , ề o, ắ ể , ề ạ , ữ ù , đì , ế , ổ ư ê o , ữ o đườ ẹ á ố á, ê o ô Hoà ê á , ố ù ấ ậ ề . Q ề ă á ươ ò đọ ạ o ỷ ệ ấ ê ơ ộ ủ á ớ ẻ ị ợ ù ứ , à đã ê 60. Mộ í ậ á , ộ ố ặ oạ ào ữ ă 30 ũ đượ ắ đế ớ ữ é độ đáo, ồ ủ ó. Mộ ố ổ ử à ă ẫ ò ê ẹ đó, đươ à ộ ắ ế o ủ V ệ N , ộ đ ể ị ý á ẽ đượ á ... Rồ ả ẽ đổ ớ , ộ ầ à ử ũ ẽ đượ â , đồ ờ ộ ố â ứ ị ử ò ó ạ ủ ờ ỳ ấ ũ ẽ ấ ú ào ĩ ã . Tậ á à à ộ oà ệ â ì ề ê ũ ủ ộ â ế ê đã ầ ă ụ ă . N ườ ế ũ ô ê ế ắ ạ ó ă o Hộ A ộ ờ ổ ế . Vậ ệ ế ế á đặ ả à đượ ấ ừ Cử Đạ , o ò ô Hoà â ươ à ở đồ ộ , ườ ượ o ị ấ . N ọ , ộ đậ , ô á , ế ị , o á, o ô ế ế ủ ườ ổ ố đã ế à ữ ó ă đậ đà, ố ú đố ớ ườ ạ ỗ à ả ự á ạ đã ó ị đế đâ ưở ứ đô ầ . E ằ ấ ả ả ắ à ươ ị ẽ ô ầ ào ê ã ê ườ ế ộ à ạ ữ ò ý ự o í ớ, o ờ ể ủ ộ ố ạ è à o ắ ấ o ữ ế ề ê ầ đâ . N ữ ì ả à đã đượ ườ ế â ọ ễ ả, ù đáo đế đâ ắ ũ ô ỏ ấ í ề ượ đ ể , ế ó . C ỉ o ạ đọ à ạ đồ ươ ả ô à ứ o.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

N ườ ế M Hươ Sà Gò 10-1992

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

ĐÔI LỜI VỀ CÁC NHÂN VẬT T o ố á â ậ ủ ậ á ó ườ ậ , ệ ậ . Cũ ó ữ oạ ầ ơ ả à ậ , ầ ò ạ à ư ấ . T ộ ố ế ư ấ ư ự ào ũ ự ệ ứ ế đã ả ào ữ ă ố ậ ỷ 30 à ữ ă đầ ậ ỷ 40. Có â ậ ộ ề é ê ể à độ đáo ủ ề ườ á ư ù ộ ớ . Nế ạ đọ à ườ ọ ổ , ố á Hộ A ì o ộ ừ ứ ào đó, ó ể ậ ệ đượ â ậ ộ à ì đã ế oặ đã ườ ó ổ ể ạ . C ỉ ộ ố í â ậ ò đượ ê ậ ủ ì , ố ớ á đã đượ ả . Nế ó ù ặ ớ ê ộ ườ ào ì đó à ộ ẫ ợ oà ý ố ủ ườ ế . C ố ù đạ ừ “ ô ” đượ ù o ữ ệ ể ô ả ú ào ũ ộ ề ườ ế . M Hươ

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

PHẦN 1 - THƯƠNG NHỚ PHỐ CỔ DÒNG SÔNG QUÊ HƯƠNG N oà ố, ườ ườ ộ à ắ , o ẻ à à é ô , ử , ử â . N ườ Hộ A ứ ế ào ũ ớ ề ị ấ ổ ủ ì . Dù đã đ ươ ầ ứ ở ữ ứ ạ, đấ ườ , ơ â ờ ó ể , ì ì ả ị ấ đặ ù à ẫ ò đậ é ổ í o ý ứ ọ. Nó đế Hộ A ố Hoà Hả P ố F fo ì ẫ ĩ đế ườ , đế ả . B o ờ ũ ô ê đượ ò ô Hoà , o ô ê ươ ộ ị đã để ạ o ỗ ườ Hộ A ấ ề ỷ ệ â đậ . Sô Hoà ũ ề ê . Nào ô Cá , ô P ố, ô T Bồ . Có ườ ò éo o đế : Sà G . N ồ ố ủ ữ đị à , ườ ạ o á à ảo ổ, á à ế ử, á à đị ý đào â ư ầ . Mù ướ ớ Đế ù ướ ớ á í , á ườ , ướ ừ ồ , đê à đổ ề ữ ộ , ừ ừ â ê , ướ à ê ờ, ậ ả ự đườ ố ầ ợ, ầ ô . Có ă , ướ ớ ườ ọ , ấ ỉ đế ả ù Bà Mụ, ố ằ ê đấ o. T o ờ á ụ ể ạ , oả ố ế ỷ 19, đầ ế ỷ 20, ã à ầ đắ ề ấ o ó ô , ướ ẫ ào đượ ậ à ồ ừ ừ â ê . P ả ê ề ộ ả ự ồ ê . Nồ ê , oo ảo, ò ươ , à ó đượ ấ ê ê ấ . Có ă , ả ỏ ầ ệ , ú ê ầ ở. N ữ à ỉ ấ ộ ầ ả ơ á í Bắ ị ấ : Xó Mớ , ó T ườ Lệ, ù đấ o ơ . K á ạ đế ố Hộ đề ạ ê , ì ầ ề à ấ ầ ô , ề đắ ấ o à ộ ố ớ ó ầ . T o ờ đó ườ ó ão ớ ạ ê ư ụ . T ê oà à ê đấ Q ả - Mự ướ ê o ấ . Vù ê, ứ ồ , ậ ướ ê ô . Ở ố ỏ ướ ũ ậ đề ắ . T ờ ạ đổ ư ố . Ở á ệ , á ủ, ề ườ

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

ế , ì đó , ì ệ ậ . T ị ấ ỏ ũ ó ườ ế ă . N ồ ê à, ì ô , ấ ướ ồ ộ đổ ử Đạ C ê , ă ă éo o ữ ú ỗ o ê ừ , ữ â ố ò ả á , ữ á à ê ẹ . T ê á à, ê â â , ườ ồ , ó, à ố á ấ ự ố , ì á ớ ả , ể ão, ù ụ ú ô P ố ồ ă ă ô ể . N ì ả ươ â ấ , â P ố ứ ướ ắ , ò ó ư ũ đà ấ ự , ó . N ữ ă ão ụ , đó é , ó ổ ứ á ẩ , á ạo, o , ố o ộ ố ù ê à ả ở ị ấ , ừ đoà ườ ố ế , á ướ , ệ oạ ũ ượ éo ố Hộ A . T ê , ấ ươ ă ở ề đâ , í ả ữ ậ ụ ớ ư ế. N ữ o ụ ồ ổ ấ ê ủ ớ ườ à ê ướ á ươ , ì ề ò ơ ề . Nướ à ê ờ, ừ ừ ậ á ố, đườ á. Đầ ê , ướ ào â , ế é à, ữ ữ ào à, ờ đờ ở ạ ộ à à à ù . Rồ ạ ú , ư ô ộ à . Nướ à à ơ đụ ù , ê â ọ à ướ ạ . S ậ ụ , ế ào ũ đổ ố ộ â ư : ư ộ ù . Nướ ú ồ , o à ò ề ế ù , á ế á ào ườ , ào à , ào ề ạ . C ỉ ộ o ườ ó ả ù đồ đạ , à ế, ộ ử , é ướ , ọ ẹ ấ ả. C ú ô , ò ổ ấ ê , â ơ, ỉ ế o , ị ợ . Đó à ị ố à, ộ ì õ á ố ườ ò ậ ướ . Đế ỗ ào ướ â á, ì ờ á ề ú ( ộ oạ ề ú ). Cá ườ đề đó ử . T í ắ : ồ à đ ơ ớ ạ è ù ứ . N ư ũ ồ ị ữ ậ đò đí đá . Có ă ụ , ô ị ữ ê ặ o à, ỉ đượ ồ ê ộ ả ự , è ồ ì ề à ú ướ , đảo ạ ấ ậ ướ ử à, ê ò đườ ậ ướ . Có ể ó ỉ ó Hộ A à ị ấ ế ở V ệ N ó ộ ố à o ă , đườ ố ế à ạ ì ả ể

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

ở ộ ố ự ằ ề ỏ ú . C ợ ị ậ , ô ọ à . T ứ ẩ đượ á ề ỏ đư đế ậ à á : , ả , ô , é , á ỏ à ấ à á ứ ắ . Bấ ờ à ố â ươ , ằ é ê ô Hoà đã ô ì ạ ờ ế à ộ đô ị ừ , à V P ươ Đô . Mù ụ , ờ ạ , ư â â , ứ ă ủ ế à ắ : ắ ụ , ắ á ồ , ắ á ờ . … ắ ào ũ ặ ò , ũ ơ ứ ì ó ỏ í . Cả ắ ự ( ự ố ố ). Cá ứ ắ ê o ớ à ĩ , à í , ê ị ọ à ộ í ô . Có ằ ỏ, ộ ộ ị , í ị ọ ồ đ ấ . Ă ớ ố T à Q ế ì... ố ơ ắ : ơ ườ ế (độ ) ớ ắ ộ (đã à ớ ỏ ứ ), o , o ì ắ á ơ ô ớ đậ đỏ, đậ đ . Ă ệ ù , ệ ọ . T o ờ ướ ậ à ả ướ ú ế , ườ đá ắ đượ ộ oạ á ớ , éo, ê ò ướ ũ ừ ồ đổ ề: á á . Cá á ố á é , ư ắ đỏ, đ ô đỏ, ì ậ ò , ị ề à éo ơ . Có o ấ ớ . Hấ ớ ấ èo, ú à , â , à â . Cò ố đơ ả ì o ươ , ướ ổ à o à á . T ệ ! Tô ươ ó , ò ả o ó ó ề đế á ậ à. Tô đú á èo ă ớ ả o , ố ù T à Q ế, ố á á , ấ ớ ộ oạ ướ ố ế ế ớ ươ , đậ ụ , o. Mấ ó ă ê ì ơ đắ , ô ừ ú ề ủ ấ ả ọ ườ . T ê , đặ ệ ổ ế à ừ ú ề à á ó ă ó á ạ . Cá ỉ o ằ á ố o N , ó é . Có ẽ ũ ộ ọ. Cá ấ éo, ụ ậ ì, ò oà ú ứ đầ ó , à ờ ỡ. Là á, ắ ỏ đầ , ươ ứ . T ị o ỏ ê. Có á ế ế . Mộ à o ớ ệ, ế, ố á . H à ấ ớ ế ố ươ , ê ă , ă ớ đắ T à Q ế, đắ à ô đắ , ề , ơ ư á ẹ o .

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

S o à o ứ ? Cá ạ đâ ả à ó ă o ấ , ấ ẻ ề à ũ đậ đà, ấ ẫ ô ù . T o ữ à ì ườ , o ô T Bồ , ú ả í P ố, ò ấ o â o ị ã ề oạ á o á . Nào á ế , ề ươ , ư ấ ă , à , ó ộ ươ ị ó ê . Cá ụ ò ả á ế ố ào ậ , ă ỏ á ố , ọ à ă ầ , è o á ị: ừ , ỏ , ớ à , ế, , ố á , ươ ề í ù o ẩ ị. Lẽ ố ê ó ượ ữ . Cũ ắ ồ ắ : Cá đố ô o ớ ư ả ũ à ộ ó o . Đặ ệ á ì đượ đá ắ á Hộ A oả ố â ố ( ộ à Câ ), ù ướ ợ, ũ à đượ ộ đị ị ó ỡ o á ó o ủ ả . Cá đượ ắ ừ ứ đ á . M ề, ắ á ỏ , o ươ ố ớ á , á ệ, đ ướ , ị ơ ư ị o ướ , ù ấ . Hí ả , ấ è ả ướ ế ... Hế , ó ă ô ể ế đượ ủ ườ â P ố Hộ X Hộ A , ù đ â , ở đâ , ẫ ớ ề ị ấ ê ươ ê ơ ủ ì . Rồ ế ào ũ ĩ đế á ó độ đáo ủ ề đấ â ươ ấ . Và, ự ê , ô o ờ ê đượ ó Hế . Hế à oạ â ề , ỏ, ạ ư o ê , ỏ ỏ á , à á đ . Hế ố ỏ í , o ớ ứ ỉ ằ đầ ó ú . N ề đị ươ á ũ ó ế : Mộ ố ỉ ề T à ộ ố ỉ ướ ọ ề N . Hế ố Hộ ỏ ơ , ư éo à ọ ạ, ọ ù ( o ẩ đị ủ ủ ườ ế ). Cò ế ở H ế đã đ ào ề ố : Mó ơ ế ơ Â P ủ ổ ế . Hế ở Q ả N ã , ì ò à à , đượ đặ ê à o . Cá ợ ề N , ỉ oả ó ấ á ế , ư ư đạ đượ ự ê ộ ủ â ở đâ . Có ẽ ề N đượ ê ê ư đã , o ú ứ ă , à ó â á , ê í â đế ứ ă â ã à . Cũ ó ể ì ả â đậ đố ớ ơ đấ : ư ư đã ấ 1 đã à o â Hộ 1

Chưa mưa đã thấm: Có câu hát:

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

A ủ , ê ị, ê ệ ạ o á đá á á ó ă . T ậ ậ , ừ ư à ã đế à , ế ẫ ô ể ế đượ o ầ đô á ữ ă ở P ố. Mộ ó ă ộ ạ , ẻ ề , ễ ế ế à ạ ợ ẩ ị o ề ườ , ể ả ữ ườ ó á , é ă ứ . N ườ í ề ă ẫ ấ o . N ườ ả ù ầ ỳ đ ấ , ũ ô ê ỏ. Q ề á ế ế , ê ế ị, ê ắ í ề , o ý í , ì ế ũ ở à ộ ó đậ đà à o ệ . Sá ớ , ứ ậ , đã á á ế o: A ế ... ô ? N ư , ề ả ậ ì , ì ỉ ó ế ộ ố : Hế ... ô ? T ế o ả ê ả í ào, ư oá ào ỗ ườ . T ế à ề à đã ư é , ầ á ế ướ ế ô. Mộ á ế , ả ướ ẫ á , ỉ ó ộ , , ằ ề ộ ứ à ào ồ đó ( ữ ă ố 30 à đầ 40). Có ể ă ề ổ á . Đơ ả ô : Hâ ó , ê ỏ , ớ , à , ă ớ o ấ ươ ậ ủ Nồ R , T à Đõ , T à K ệ , ă ớ ắ ấ . Có ể ó á á á ố ào ế ó ì ó ó ì ế ă ề . C ả ầ ả ỏ ộ ọ . Nướ ế ẫ ọ ớ . Mù à , ỏ , ớ , ướ ắ ơ ứ ư ứ ọ ào ướ á ị á . Bá á ẻo, ề , ă ư ủ ế ô ề N . Co ế ỏ , ề , éo, ọ ị . Nế để đế ư ì ó đượ ó . N ề á ấ ế : C ô ý, ầ , ố , ư ườ , í ợ ( í đỏ, í ô). Lạ ậ , ế ấ ớ ố , ư ườ , ầ , ă ào ớ đâ à ộ á ớ đó. Cò ộ oạ o ấ : ế ấ ớ ứ . Mứ à oạ o ể , á ỏ , à í đ , ọ ừ á ỏ ê á ỏ đá ở ể . Mứ ườ đượ ườ Bì Đị , Q N ơ á , ừ á ỏ ư á Đất Quảng Nam chưa mưa đã thấm, Rượu Hồng Đào chưa nhấm đã say...

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

á . Mứ é ỏ ấ ớ ế , ê ầ ô ( ả ú ) à ộ ó ươ ị đặ ệ . Cá ụ ảo đó à ó ố ợ à ầ ố . C ỉ ó ậ ô o? – K ô ! Cò ữ . Nế ế ế ô , ẽ ó ữ ó ă oá ẩ . Hế ô o ỡ ớ à , ỏ , ê ă ắ ỏ à ả đậ ụ đâ ỏ, ú ă ớ á á ướ ( á đ ) ẽ ó đượ ộ ó ă ô ả o ấ , ư ũ ấ ẫ à ắ ồ ữ... T ê , ó ă ừ ẹ ừ o ẫ à áo ế . Hế ô ạ ẽo ư ố , ô ư ê , ò, ô éo á ư ị ộ ố oạ á, ư ạ ề , ọ , ơ , ươ ị đậ đà. K đã á ê á ó ị á éo ậ , ặ ụ , ă đượ ộ ô áo ế ó , ũ ấ ú ị ỉ? N ữ o ế ô đượ o ớ ỡ, à , ỏ , ướ ắ o , ê ừ ặ , ồ đổ ào ồ áo ó , ó ê ú . T ê ào í ớ , í ê . N ề ườ o ằ á ị ưỡ ủ áo ế ấ o, à ạ ễ ê ó à ẻ ề , ó ể á ớ ó áo ào ư đắ ề . Hế Hộ A ì à ào ũ ó á , ỉ ừ ấ à ế , ễ ạ à ữ à ư ầ , ó ớ ụ ộ . Hế đượ ào ở á ồ á á ợ ố độ 200 é ề í Đô , ỗ ầ ã ổ ể Đô , ở ú ô í Tâ , ộ à T Hà à á ú ô á ê ò T Bồ . Mô ể o ó ừ â đờ Mù è, ờ , â ạ . Nướ o , ô ả ế . Đã đế ù â á . Cá , á ả à oạ á o ứ đấ ố. Đá ướ ỉ đượ ộ í á ỏ ẫ ớ á oạ á á . N ữ ệ ư ỉ â đượ á ỏ, á ừ . Cò ữ à ề, à ệ , ườ â đượ ữ o ấ ự, á đượ ề . Cá à ớ , á à o. Đ đ á , á đượ đự o ữ ú ỏ ó ứ ướ . Cá ò ố , ươ ó , ở ậ ồ o ớ ướ ấ ấ .

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

Cá ứ â á á ả à á oạ á ớ á ũ ô , ấ ả. Cầ â ắ ằ ú , đượ ố ê . Dâ ằ oà ướ ớ , ấ à à ề , đủ ứ ị đự ữ ọ ượ ớ . Dâ đượ ộ ò ộ ụ ỗ, ó ó ắ ở đầ ầ . P ả â ằ ề , ỗ ướ ả . T ê ề ó ườ . N ườ â ồ đằ ũ ; ườ ồ ừ èo, ừ á . R ỏ ờ, ì đế ữ ỗ á ớ ườ ă ồ ó , ô â . N á đớ ồ , o độ đậ à ế á ớ , á ỏ, o , o ả . Hễ á ớ ự ạ à ả ă ê â . Cá éo ề ạ ă ă . N ườ ồ ế ý, èo ề ướ o. P ả ươ , ư ự ê ộ , ì á đươ ứ . N ườ ầ ầ éo éo, ì ô ê â , ú ạ ả ộ ê , ắ ạ . N ườ ồ á ề ù ụ ướ ê ặ ướ , o ướ á ạ . T ậ à ộ ộ đọ ứ đấ í ữ á à ườ . T ê ờ, ườ đứ à ú , à đô , à ú à í ắ . Cũ à ộ ô ể o, ào ứ à ê ì, đò ỏ ề đ ê ệ , ị à . P ố ợ ữ ườ ũ à ườ á . Cá ự ú đầ ă , ố ù ẫ để oá ạ . N ườ ả o ở ấ ả ắ , oá ả ồ ô ộ ư ả ậ ộ ớ á. T ậ à ộ ỹ ậ à ả ộ ệ ậ . T ê , ứ á ế ầ , ườ â à ú à ắ â ướ . T ề đượ ạ ầ ào ờ. Dâ ướ ắ ạ , á ỉ ò ự ậ ế ớ . Bấ ờ ớ đế ờ ú ế đị . T ề ừ á , á đượ éo ê ầ ặ ướ , đã đừ ồ , ò ố ù ẫ . N ườ ồ ầ á ỏ èo ầ ợ ướ í ũ , ẩ ậ ô o ề ò à ề , ê ó ướ . Rồ ọ ọ ố ướ , ớ o á ằ ọ o ợ , o ườ đằ ũ éo ạ ê ỏ ặ ướ . Nằ o ợ , á ò á ẫ ộ ầ ó . Cá ả ạ ó á ướ á ắ ó . Vớ ữ độ á ố ợ ị à , ỉ o ớ ắ , ườ đã é o á ằ ọ o ò ề , ữ ữ ế o ô áo ứ ủ ữ ườ đứ o ê ờ. S đó, á

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

đượ ỏ ào ộ ú ỏ ó ướ , ư ê ố á . Cá đượ ấ à ă ở á ố ô , á ấ o. T ế à, ó ườ ê á ò ơ ú ị đó, đã ỏ ộ ố ề ô ỏ để ữ ú â ồ ộ , ẩ ươ . K á à ử ( ầ đô ó ề à ế ề â ) ấ á đã ă â à ị ầ ệ ừ ồ , è đâ ề đế ầ ề â à ả á... T o ấ , ậ đấ ữ á à ườ ư ã ũ. G á o á ò ằ ướ ô á o, ù ư ấ ă ạ , ư â đượ á ê . S đã ỏ ậ , á è ướ ề â ầ ầ , ế ụ ộ ă đ ổ . N ườ ầ ầ ướ ề á , ẫ ơ ề o, ủ ộ à ợ ự . T ì à ử đã ỏ ố ề o để đượ ố ữ â ú ậ ồ , ă ẳ , ườ ả ằ o ấ ừ ú ớ á ư í ì đã đượ ộ ộ o à đầ ào ứ . K á ũ ả éo , ả í. Nế ô , ị ứ á á, á ó ể ắ đứ â â , ộ ỏ ầ . Rõ à á ỉ ố đượ ô ể o ô ố à , ẳ ế ì đế ề ạ ỏ , ẳ ế ì đế ị ơ o ủ á ô Hoà ổ ế ư . Mộ ộ đá ắ á độ đáo Toà ể đì . T ề đá ắ á ê à ớ o, ộ ỡ ớ . Cũ à ộ ă à ơ độ ê ô ướ , ù ộ ù á à o ướ . C ỉ é ế ươ ự , ộ í ậ ụ à ố á đá ắ đượ . T ề o đủ ỗ o , ẹ, o á , â ể à á ắ ú ư , á ắ , ỉ ơ đê . P ụ ộ ào ề ớ ò ó , ố ề o , ì o o ư o o , ẩ ê ề ẹ. Ở ũ ề ớ à ộ ế ị đá ắ á độ đáo, ì ù ố ư ầ ọ ù để ú ướ ế â ườ ấ ở á ù ẫ o. Rớ o ồ ộ â đò o, à ầ ề à o ề . Từ đầ ó â đò ạ à ố ò ề ă ề â đõ ào à . Mộ á ớ ướ ớ , ộ ắ ở đầ , đượ ộ ề â đõ ố ớ ề . Đầ ằ ê ề đượ ộ ề ả đá ặ .

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

Bì ườ â đò ổ ê , ớ đượ ấ o, ê ê ô ư ế ầ ẩ . Đã í oá ế ào à ề ẫ đượ â ằ , ô ò à , ể ê ô . Đế ộ ơ đã đượ ọ ướ , ừ ạ . Cá ề ỏ è ỏ ì ẻ ạ , ướ ề í ướ . C ỉ ó ộ ườ èo á . T o ú ấ , ê ề ớ , ố ă ườ , đà à ó, đà ô ó, ừ ò ề ạ oă oắ ê â đò , ị ào ấ â ào à . Rớ ạ ố ấ , ầ ầ ì ố ướ . S ộ ú , á ề o đã đầ ạ , ướ ề í ề ẹ. H èo áo ế , ộ â đứ , â o ê , ê ế đậ ầ ầ ê ấ ấ á ỏ à o ò ề . Cá ở ướ ô ế ồ ào ạ đ ổ o, ộ ộ ượ ề í ề ớ . K đoà ề o ù ề ầ ớ , ấ ườ đứ ê đầ â đò , ì ạ , ị ào ào à , ạ ở ố ò ề . Ở ướ ướ , á à ú à ố oả ạ ố , ầ ớ ọ ào ò ướ . Bấ ờ, ớ đượ ấ ê o. Đứ ê ờ, ì ô , ấ á o ướ ả . Đủ á oạ : , ả , đố , ố , ế , . … o ó ỏ ó. N ườ o ề ù ọ đ ằ , ư ế à ớ , ó ắ â ào à à á , ớ á đổ ố á ă o ò ề . Đá o ẻ á, đà ề ỏ đầ ỏ í ướ . T ề ớ ạ ừ ừ ể đế ơ á . Cả ượ ậ đẹ ắ . Đứ o oà ô ế á . Cá độ á đượ ố ợ ị à , độ ư oà ộ đì đươ ể ễ ộ ế ụ ế ậ ể oạ ụ oà ờ . Cá đâ ô o â , ò ô Hoà ò ộ , ò â . Ở ấ ã ô , ướ ê ô ố ề. Dầ à, ù ừ ồ đổ ề ồ ê . N ề ồ á ổ ê , ỗ à o ơ , ộ ơ . B đầ , â ở ầ đấ ỉ ắ , ồ í à á oạ o à á . S đó ườ đế ấ à. C ẳ o â , ì à ữ ó ớ ớ đườ , ố ọ , ô á ầ ấ .

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

N à , ô P ố ó ỗ ẹ ạ , ò ô ạ ầ . Vào ữ à ướ o , ẻ o ữ ò ô đù ỡ , đá , đá ầ ê ữ ồ á ấ . Xư , ô Hoà , o ô â ươ ủ ườ P ố ổ, ê ế , ướ ề , ô á ấ ậ , đã ứ ế ữ ả ộ ị , ứ à ữ à ế ứ , ễ ạ ằ ù á â , ù oạ o à ; o , ắ , ơ , í . S ố ă , ù ù , ở ề Hộ A ư o T à K ệ , T à Đõ , ò o Đạ Lộ , ơ ê C ê Đà , T Kỳ, ế, ầ ươ , ỗ ý, â , ầ á , ầ , à á ả ẩ á ủ T à M ủ á ù ừ ú ỉ Q ả . T ỉ oả ó ữ ế ầ o ớ ư ữ o à , ụ ậ ì , ở ũ ó o ắ ớ ở o áo, ữ ằ ư ữ o á o , ỏ o ữ ô . G ầ ở ề ướ ắ , á ô, ứ à ắ á ò P T ế , đồ ố , ồ , ê , é , á , ậ , ì Q N ơ , ừ à â ừ Bì Đị T Q à ề ạo ề N , . ... Hộ A đâ ỉ ó ô Hoà , Hộ A ò đề ù , đì ế , ộ á ườ Ho , ươ á, à ờ ộ ư . Mộ ố đô ọ đã ố ở đâ â đờ . Cả à ở ũ đượ â ấ ề ể , ề ạ ; ú , á o ộ ầ ể ế ú à ò , ổ í ê o , ư ố độ , ươ ừ ầ ử à ă . Đố ớ ú ô , ữ ườ á ê ươ ừ ấ ụ ă , Hộ A ư ộ ườ ẹ ề ò ỏ đợ ờ á o ó à ở ề ă ê ũ, đì , ạ è, à o ó ề . Có ườ ớ ố, ớ ỗ ớ ế ư đố ớ ố ì đầ đô ậ . N à , á ạ , ê đấ á , ả ơ ồ o ô ị, ỗ ầ ớ ề ố Hoà à ò ù ù â â ư đã đá ấ ộ ả ấ ê ý á ủ đờ ì : Cá ở đầ ư ế ấ , N ì ă ư ễ đã ê ! (T ế Lữ)

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

Đầ â Kỷ T – 1989

MỘT CHUYẾN VỀ QUÊ C á í ă , B ồ ì ớ ạ ố ố ề. (C o V ệ N ) N ư ọ đồ Đã ầ ố ụ ă á , ộ à á ạ á Tế , ô ứ oá : ề ê ộ ế . R ỏ Sà Gò , ườ â ấ . Đồ ê, ừ ú ể ả, ú o ứ ấ í ấ ô . X á ạ ữ á đồ . Có ế ộ ừ ặ o , ò ơ ố ạ. Có ơ , ú ơ ở ư ứ ố đươ ỗ ậ . Có ỗ, ô í à ố ĩ ặ ê ữ â ú ò ư , ậ ù để đợ ườ đế ặ . X ượ ô . X o ê đèo. X ò é ể . X ă ữ ừ ậ ồ ỗ ư ổ ê ả ỏ ơ á , ổ ê ả ạ đó đâ ữ đụ á à ỏ ú . T ậ

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

đú ớ â á â ã ề ụ : Đườ ô ứ N ệ o , o , ướ ế ư ọ đồ. Mớ ế ậ ổ á đầ ê ớ ê ê ổ ố à ò đã ợ ê ề ả á ớ ạ, â ơ. Có ồ ộ , â â ư ô â ớ ề à ồ . Có ú ỡ à , ạ õ ư ườ â o ủ ờ o ư : Tớ đâ đấ ướ ạ ù , Co ê ả ợ, o á ù ả ê . Có ủ ủ ừ ừ . Có ú ậ ù , ơ áo. Nú ừ ù đ ệ , ườ , ộ ố ế , ữ ụ â ư ư ớ , ú ầ ấ . Cả ế đổ ừ ú . Mắ ư ă à ì , à ắ . Q đê , ô ủ. Sá ậ ẫ ỉ ơ. Đã đế ù P ú Yê ú ào ô . C ậ ờ o ấ ủ, ỗ ó á ồ ộ . Đườ ạ ầ á é ể . Có o o ì ố , ấ ể ê ô à oá ợ . Lở ở ữ ỏ đá ì, ờ ữ đợ ó ạ đầ ỗ ê ó . Có đoạ , ồ o ì , ấ ể á á ộ à ọ í . N ữ ế ă ỏ ạ ă ă ê ặ ể ô à o đảo ấ o ề é í o, ô ư ũ ế á ứ ê ặ ướ . C ạ ớ â ơ o ả ị Tỳ à à : T ề ấ á đô ẩ ặ ắ . Q ộ ú oặ . Đườ ố ộ ạ ạ o ờ ể . T ê ộ ườ ú à ê á , o oả ạ ớ é ướ , ổ ê ữ ế ộ ỏ í à ạ , ư ữ ô à ờ. Có ọ ĩ ô ào ệ ữ ệ à á ố o í ỏ ữ á ả ủ ỏ â ẫ ớ đấ đá? T ỉ oả ữ ộ ả ườ ụ ợ ê á ó đỏ ó ư o ủ ữ ô à ớ ấ . Cả ô ư ộ ò o ộ ỳ ĩ, ộ o ả ữ ì ó ể ả, ó ề â , ó á ề , ú o , ó ộ ú , ươ o , ẫ à , ó à ó ớ ư o ơ ử ê ườ ú o

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

o. Cả o ơ, ư ô o . Có à ợ á ữ ó ô à o ườ . Ơ ! Q ê ươ , o à đẹ ế? T ế à o ườ ô â ấ ướ ê ê , đắ đ ố o ộ ê ỳ ú. N ồ ê ơ ớ à ưở ư ấ ưở ê ì â , ướ ờ o ờ ộ à ọ ạ ợ ợ ữ ả â ỏ ư ữ ợ ơ ệ á ạ . Q ả N ã , T Kỳ, Vĩ Đ ệ , T Hà... X đế đị ớ ỉ ỵ Q ả N ã . Đã ấ ô í Tế . X ả ạ ậ ì ê o đườ ẹ é. Mộ ê , ợ đô ẹ . Mộ ê , ã ố ô á ấ ậ . N ườ , ẻ á ầ đô áo à ặ ỡ. N ề ó á ắ o o, ậ ờ ê á ố à ỗ ạ ư ộ ứ ê ự . Cả à í ắ . T ê ào đó, ữ ú ươ ỡ à , ữ ổ ả õ à, ữ ú đậ : , đỏ, đ , ụ ắ à. T o đá á â đặ ệ ó ữ á ò 2 o ơ á ó ề . Có ữ ó á ổ ô ứ , o ấ , đỏ, à . S o ố ợ Tế ở P ố ế? T ấ à ô . K ô ặ ươ ươ , á ó ô ố ủ đà à Q ả N ã o o ố ụ ữ ỉ Q ả . Đầ ó ớ ù ộ ể . N ườ â ê ỉ ắ oá á ẻ ỏ oắ , ắ ị à ơ ô ủ ườ â ê đấ Q ả . S o ô ớ Hộ A ế ế? N ẹ ào ứ ự â ê ố ọ . Đư ụ ắ : ươ ướ . K ó ệ o? K ô ả ì ó à ề ứ ú độ . T ề ứ đã ố ớ á ứ à ào ì ó ? Tưở à ắ ê ú ủ ờ ớ , ưở ữ o â ủ đờ ố đã ô ặ á ứ ồ . K ô ? Về ê ư ộ ế đ 2

Bòng: một loại trái bưởi lớn, vỏ rất dày, ruột ít, chua và the. Ít ai ăn. Tết, chưng trên dĩa ngũ quả. Sau Tết, thuở nhỏ, chúng tôi dùng như trái banh để đá.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

ào á ứ. Mộ ị ế ậ ớ ê ê ổ ố , ớ ườ à ả ủ ộ ố ụ â ư để đượ ầ ự ố ơ , để ó ể ạ , ê đờ . Dứ oá ô ố á ệ ạ à ự ế. X ạ ú , ậ . Có ẽ ặ à ô ơ á . T ấ ô ế ì ả à đế ắ ả á , ộ ạ ẻ đồ à ỏ : - Bộ â ắ , á ư ề ê? C ắ á ấ á ũ ạ ỉ? - P ả ! B ươ á ă , ớ ề! - Hè , o đ ọ ở Sà Gò . Mỗ ă đượ ề ộ ầ , à ễ ầ đế Tế , à ớ ấ , ớ í , ư ử đố o . Tô ỉ ườ . Cậ ẻ ũ ì ô ă ă ườ . Có ẽ ấ ô ó ẻ áo ệ . Q ớ ỉ à, C L , ă ứ ũ ủ Mỹ, đấ á ắ ó . B ể đà , ấ oá á ụ â ấ ư ư , ằ ỗ . Cò ế í á ô ự à á o ạ ồ ữ à ò ằ í, ơ ẽ ằ ê ặ đấ . Đã ấ ữ ồ o , ồ ắ ở ơ ươ . Đế T Kỳ, ộ ị ấ ỏ ủ đấ Q ả . Lò ô ạ ấ ứ , ú độ è ẹ, ồ â â ộ ề â ô ủ ổ ấ ơ. X ừ , đậ ướ ặ á ơ à. ă í o , ạ ồ á , ắ Đà Nẵ ă á . X ừ ạ ở ã Vĩ Đ ệ , để á ố , ạ ế Hà . Tô ố ế , ọ ồ đ ề Hộ A . T ằ é đ ồ, độ 15, 16 ổ , đạ ỏ ắ . Tô ồ ê , ẹ ữ ư ằ é à ô . X ấ ã ố, ấ ô ườ ỏ. M đã ở á đá ê á à ẳ ụ á ớ ổ á o . C ẳ ấ ố đế ự ò à ủ ỉ , ỗ ướ à ơ à ệ ủ ạ N ề . Đã ấ â ữ ô à ớ , ữ o à ớ , ữ ò ạ , ữ ã ơ ạ ó ấ ừ đố ủ . C ẳ ấ ố đã đế đị ậ à T Hà. K á ớ ồ ư , â ờ à ê đườ á , ườ â ố ế , ệ ô , ử à , ơ ... T ỉ oả ấ ữ ố ó ò ạ ô ô, ế ố

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

ữ â ơ ạ ó ô. Bỗ ử ấ ù é , ồ à é ũ . K ó ở á ò ô ố . T ướ , ở T Hà à ở á ù ụ ậ , ườ đào đượ ừ ỉ ớ ỏ ò ỏ ê , đá đã ó ạ . Đó à ê ệ để ô . Gạ , ó , đồ ố , ô T Hà ổ ế : Lử ử ự á ò , Lò ạ , ò ố T Hà ở đâ . T ế ớ ạ. K ô ò ấ ù ù , ấ ứ ữ . Gầ đế ị ấ ê ươ , ườ ứ ỉ , oá ẹ à ơ . T Hà à đầ ào ủ Hộ A . Đầ à oá ắ , đế ậ ử Đạ C ê , ớ ậ đế ấ ò ù o C à , ù o Yế , ượ ề ụ đị , ă ã ả ế, ồ ươ đế Hoà S . N ư ế, ề ă à ề , à ớ . T ể ọ ũ ấ ớ à o ư â ê ă , ầ ù o ữ ă á đổ ớ á ĩ, á à , ẳ ấ ố à ă ê , à ỉ? Có ắ ể ô á ò ì ầ ỏ oà ơ . Sẽ ở à ộ ù á ạo ủ đấ ướ . Hộ A ẽ ó à ố: à ố ổ à à ố ệ đạ . Đâ ồ !... Co ù ầ oạ ủ ầ đạo Đâ ồ , C ù Cầ ù N ậ Bổ . Mặ ầ ằ á o ò ê ở ữ , ắ o ạ . Có á ố o ề ạ . Bê ô ầ ó ô ế ỏ, ờ Bắ Đế, T ấ Võ. Đầ ầ ê à đặ ượ ú ể . Đầ ê , ồ o ó ượ ú ầ . Cả ố â ậ ể ượ o ờ đã ạ ù ứ ế ừ ấ ă ă “ ả í ườ ”... Hồ ướ ó o é ơ ỏ ạ ầ . Mỗ ầ ă á , ầ ầ . Về , ỉ á đượ . Cầ ò ó ê đặ : L V ễ K ề . Tạ o ô ấ C ù Cầ à ể ượ o ị ấ é ỏ, ổ í à ? Tê ầ à ề đị á ủ P ố đượ â , đượ â ế ắ ở o â ệ o đổ ò ã ủ â ị ấ ì ờ ặ ê ộ đị à ạ ào đó, ù ướ ô â ắ . Gầ

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

đâ , o ữ ậ ủ ề ộ ị ê đề ề Hộ A , ị ử, ồ ố , á ế ú ủ â ầ ó ó , ó ế ạ đượ đ ổ , ẻ ọ , đào â , ớ ỹ... Sẵ đâ , ũ ê ắ ạ ề ế ề C ù Cầ . N ề ả í , ề ề ế , ư ô ọ ề ế à ì đượ ổ ế ấ . Ở ứ ổ ê ướ 60 à đượ ó ề . Cá đâ ề ế ỷ, ở Đà o , á ú N ễ ở ử để ươ ề ướ oà đế o ư ô á . Hộ A à ấ ộ ề đ ề ệ đị ý ự ê ậ ợ để ở à ộ ị ườ ộ ớ o ướ ề ộ ả ô ầ ấ . Cá ươ ề ừ N ậ Bả , T Q ố , Ả Rậ , B Tư, Bồ Đào N , Tâ B N , Hà L , . ... ườ ê ậ ế để o đổ à ó . Có ề oạ ề đế ơ, ậ ệ . T o ố đó ó ề ươ N ậ đế â à, ậ ố ( ò ế í à P ố Cầ N ậ Bổ - Po J o , à à đườ T ầ P ú). Nố ó o đá ươ â N ậ ó á áo ĩ T ầ Đạo 3 . T o á ă ữ à ó ể ó á ầ “ ế ” ậ đị ý 4 V ệ N , ế ào ũ ó ư đồ đâ . Có ả ữ áo ĩ T ầ Đạo à , ũ ư á ầ đị ý Tầ ồ ư , đã V ệ N ò ẫ ữ ỗ oặ ơ đấ ố , ữ o ạ để ô à ố ô ì , ọ ề o á ì ẽ à ớ à ũ ê .

Thần Đạo: (Shinto), một tôn giáo rất thịnh hành ở Nhật Bản, được coi là quốc giáo, xuất hiện trước khi Phật giáo du nhập vào. Thờ tổ tiên và các quyền lực trong Thiên nhiên.

Thuật địa lý: Thời phong kiến ở Việt Nam, Trung Quốc, Triều Tiên, Nhựt Bổn có các thầy địa lý, cho mình biết cách xem địa hình các nơi đất để tìm huyệt chôn mồ mả, chọn địa điểm, coi hướng để cất nhà cửa, cầu cống, đền chùa, thành quách, v.v...

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

Cũ ó ể à ộ á ế ừ ô o đấ ướ V ệ N ẽ ở à o ồ ă ê , ẫ ù à ộ ườ ố . Đó à o ề ế N ư , o á ụ ó , ấ ầ đị ý N ậ ạ ô ố o ứ ở ủ í ọ ị ê à á ữ . T o í ưở ượ ấ o ú à ụ ể ủ ọ, ì ả ướ N ậ à ộ ù ể ê ô ạ à đế Hộ A đề ằ ê ư ủ ộ o ù ầ oạ ổ ồ. Mỗ ầ o ậ ó í à ự ì ì đấ ồ , ú ở, à à ử , đề ù , à á , đườ á ở ộ ố đị ươ ướ N ậ ụ đổ, ườ ế ư ạ... K đế Hộ A , á ầ đị ý “ o o ủ ” đị ì ớ á ệ đượ à á đ ô o ù á á ạ ằ ướ ớ đấ ở đâ . T ế à ọ é Đà o â ộ â ầ ắ o ạ ằ ề í Tâ ị ấ . Mộ â ầ ó ó , ó ế , ó ộ ấ ú độ đáo P ù T ào đó, để à ộ ù ườ ự “ế ” ê đ ô o ậ ỗ ào, ế ô o ó ự ì , ù ẫ . T ê , ế à ế ậ ứ ừ đó đế ướ N ậ ẫ ả ị ữ ậ độ đấ ê , độ đị ư ườ . Bứ â đậ à ê ự B ươ á ă đằ đẵ á , Tế ă (1980) ớ ề ă ê. Co đườ đư ào Hộ A , o ừ ẹ , ừ ắ ế! N à ử á , ề à ắ , ư ê o , ũ ỹ. Cá á ô ô, á o, á ấ . Có à ô ư ò ò. Có à ụ ô ư é é , ệ ấ ì . Cò ó à o ê ê , ư ố ồ ì o õ ặ ườ á ạ. T ô , ỏ ắ ư ữ ó đồ ơ ằ đấ ắ ê ò o ộ. Cả ố ườ o á ộ à ư ư, ự ự ủ ữ ứ ổ. Mà đỏ ạ , à , à ươ , à à ệ, à o à à ứ à à ỏ ú , ộ à ấ Hộ A . Tấ ả à ư ậ ờ, ổ ơ á ậ ề , ằ ẳ , ũ đề ộ à ộ á ê ĩ .

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

X ồ đạ ầ ớ ợ. N ườ Q ả ư ố ó ế à “ ó o, ã ớ ”, ư , ạ ệ ợ Tế Hộ A ô ầ ộ, áo ệ ằ ấ ợ Tế ỏ ở Sà Gò . N ồ ê ê đạ , ữ , ắ ô ứ ó ê ố. Đã ọ à á ả ê ò á o đườ ầ ợ. X ố , á , đ ă ă ề đằ à ạ ọ o ợ, ố ậ é ô . P ả é á ườ , á ữ ữ ú , ẹ , ổ, ủ , à ệ ê ặ đườ . Đ đượ ộ ú , ấ o ô ướ ặ ồ ào ô . Đã ưở o đườ à ơ . Q ở ạ , ì đượ à. Mừ . Tủ . Tưở ó đượ . N ư , ắ ẫ áo oả . Gặ á á , á ọ. Lú đầ ỉ ơ ỡ à . T ấ â â â ẹ. Tí oá ă ầ , ả ượ , â ờ ự ự ớ ó ặ đượ ở ố ợ. Đá á ạ ộ đặ ả S “ ẩ ầ ” ữ ế ụ á ọ đườ , ầ áo, ô ỏ à. Nó ố à ả ặ ộ ườ ạ ấ , ì đã ó ẹ . K ỏ ờ ơ ướ . T ướ ưở ứ á ó ă Hộ A đặ ệ á , ả ủ đá ộ ụ o ầ đã, ồ à ì ì à . Vào ộ á ó ế , (đã ỏ đị ỉ ướ , ò ồ ê ) ê ộ á , ớ á á ướ ò . T ấ ò è , ồ ê ộ á ữ . Ă ầ ậ , ậ ỹ để đá á. Độ o ỉ đạ đượ 65%, o ớ ẩ ấ ủ ữ á o ầ đã đượ ă á đâ ầ ố ụ ă . Co ườ ô đã đổ ó đặ ả à đã ể ướ ? Có ẽ ố ầ ố ụ ă , ă ờ ở đậ ê ề đị à á , ẩ ị ì đã ị ế đổ á ứ ă ả đị à ướ oà á . K á à ó , đố ớ ườ ố Hộ A , o ầ ẫ ò o . Gầ đâ , ó ặ ộ ễ ê ẻ ủ ộ ố à , ó é ạ Hộ A . Dè ặ , ỏ ậ ó ế ử ó o ầ ô . Cậ ẻ ả ờ : - C á ấ o à ạ ắ , ạ ẻ ữ . Co ề oà đơ ơ ầ ườ ư ă ào ớ ấ độ đáo. C á ă đế ô!

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

Nó đế P ố, ì ườ ắ đế o ầ . T ậ , o ầ ỉ à ộ ó ì đơ ơ, ầ ư ẳ ó à ạ, ư ạ ứ ề ươ ị đặ ệ . C ỉ ó Hộ A ớ ó á . T ướ , â ắ , ó ộ ườ ố Hộ A , ộ đì ó ề á o ầ â ă , Đà Nẵ 5 , ở á á ứ ì đặ ả ấ . N ư đượ í â , ũ ả đó ử ì á à à ế, o ằ ô o à ô ó ươ ị ằ ì P ố. T ế à, ỉ oả Đà Nẵ ẫ ó ườ ào P ố để ă o ầ . Nă 19551956 đó, ó ộ ô ọ Hồ, ườ Hộ A , ào Sà Gò ở ở ù Bà Cờ ộ á á o ầ , ư , ộ ờ ũ ẹ ệ . N oà ộ ố ý o á , ó ê â à ô đủ ở í. Bạ è, đồ ươ ủ ạ ă để ả áo. T ê , ẫ ấ á à o ấ , ô đú à ả . T ế à ó o ầ ô ể ổ ế ộ đượ , đà ả ự ô â ở Hộ A . P ở ò ì à ướ ạ , đã à ộ ộ à ờ à ô . Từ ề Bắ ào, é á ỉ ề T , ê ậ C o ê , ỉ ỏ ở Đà Lạ , ào Sà Gò , ỏ ắ ụ ỉ , ố ậ C â Đố Lo X ê , Rạ G á à ỏ đế Cà M . Có ườ ó ở ò ớ ề N ồ , ầ ớ o á ề ứ Bắ đứ ấ , ă ô o ằ ở Sứ , ở Mũ ở Hà T à , độ ọ, ư ố đượ ớ ờ à o ị “ ờ ” ẩ ự . Gầ đâ , ó ộ ố ườ à ă ở Hà Nộ ào, ườ Sà Gò ế ấ ở à ế ế o ó ă à í ẩ , ấ ẫ ơ . Rồ ọ ế ậ : “N ư ươ ị ố ó ă “Tâ ” á. Có á ấ , ă ư ó ú ò ủ Tâ !”. Bú ò ò o ủ H ế ũ ậ . Tỏ ắ ề T , ào đế Hộ A , é ế ộ ờ ớ á ú ò à C ỉ, ồ ũ ê Đà Lạ , ào Sà Gò . H ệ , ở à ố đô â ứ 5

Đà Nẵng, Xưa còn có tên là Tourane, được gọi cửa Hàn, hải cảng lớn, đông dân của Quảng Nam-Đà Nẵng.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

V ệ N à , ả ở ộ ố đườ ố ề á à á á ú ò H ế. N ư á ớ ú ò “ ”, ú ò “ ố ”, ú ò Sà Gò ó ố ẻ, ó ắ ố ào ỏ, ó ơ o ợ ớ ẩ ị đị ươ , ó ỉ è ả ả o. Mó ì Q ả ụ è o , ê ố ơ , ằ ả á đó đâ , ô ạ ạ ì ệ ớ ớ à ă . N ề ấ à N ã ư Bả H ề (Tâ Bì ). C ư ể ạ đượ ớ á ó “ ố ự ” á . Có đ ề ì Q ả , ô ò ữ đượ á ố ầ ế ú đầ ữ . Đế N T ì ó ê ả á. Lê Đà Lạ ì ê o ớ ị à. Và ào ợ Tâ Bì ì đượ ệ ê ò à, ò ị , ò o... Ở ộ ố ơ á ì đượ ổ ả o ề í ù o á ả. K ô ò ê ữ . Mì Q ả đã ắ ộ ả “ â ” ạ , o ậ ... ị ế à ị ườ . T ở ề ớ ó o ầ . Vì ế, ố ă đượ o ầ ì ả ô “ ợ à đườ ”, ừ Sà Gò à ả ượ ầ à â ố đườ ườ , đế P ố ổ để ưở ứ đượ ó ă ô ơ, ê ủ à . T ở ỏ ấ ị “ ă ” ở Hà Nộ Sà Gò ề ă ê ườ ảo đ ă “ ì ỗ”, ộ ệ ô ấ ì à o ỹ o ắ để ỉ ộ ó ì â ã à â P ố, ũ ư ầ ớ â đấ Q ả đề ư ộ . Sợ ì o ầ à à ơ , ọ ơ o, ò , ơ ợ ì Q ả à ũ ô ượ à ằ . Gạo ( ồ ướ à ạo ã ) â ớ ướ o, à ộ , ấ , ỗ à ừ ố ò , à . Dù o ớ ắ ừ ợ ỏ, o ô , ớ ằ ọ ủ í . Mì đượ ế ế o á . T o ủ ả ấ ừ ủ oà L o, á â ọ o ở ê ấ ò đảo, oà ơ ử Đạ . Có ườ o í ế à ở ỗ à . Gạo à â ớ oạ o á à ì ẽ ô o , ô , ươ ị ẽ á đ . T ụ á, ỏ ướ đá á . T ụ ì để ê . Bí ế ứ à ù ướ èo, ấ ằ ươ o. N ư , ấ ư ế ào,

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

ê ế o, ị ồ ữ ứ ì? Là o ả ờ đượ á â ỏ đơ ả à ? C ỉ ữ à ào ấ đượ o ầ o , ề o ố ấ ờ ế , ì ớ ế ả ờ đượ . Đổ ướ èo ào, ướ ấ ấ ô . T ê ặ ế ọ ấ á ị á í à ó 6 . N o à ở ỗ ế ướ à ế ế ị o à ị á í ơ , éo. T ê ào ộ í à , ò à ộ ố ó ỡ ò . T ệ ô ả ó ỡ. Đó à ữ ợ ì ơ ô, đượ ắ ừ ú ỏ ỏ ào ảo ỡ, ê ồ ê . N ô ố . Xo ô , ỏ ê ộ í á ớ à ó ể ổ ộ ố á ầ ô o ơ ệ . N ì ê ặ á o ầ , ấ ấ á ầ ô ướ â ữ á á í à ó , ấ ấ à , ò à ỏ o , đ ể ữ ê ó ỡ à ươ , à ổ ậ ữ á ớ đỏ ắ . Tấ ả đượ đặ ê ề à o á ủ ữ ợ ì. Có ể ă ô è ớ á á ướ , ù í . Ă o ầ , ô ả ỉ ă ằ ắ , ằ ệ ằ ưỡ à ò ằ ữ . Mộ ứ ĩ ậ , ó à ắ ẹ à , ấ ú . C ỉ ó ậ . T ế à o . Cá đâ ấ ụ ă , ó ề á á ả ươ ổ ế o N ễ . Cá ễ ê à ư Nă C â , Bả N ê , B Vâ , Nă P ỉ, Nă Đị , Từ A , C o Lo N à, . ... ( ỗ ô ớ ế ) đề đã ế ó o ầ à đề o ... Cả á ễ ê ế ủ á á ế Tạ D H ể , T ê Lo ũ đồ ý à ô ể ê ào đâ đượ ỉ ó á ộ à á ươ đố ẻ. N o ò ờ ở í ị o. T ứ o ỏ, o ỷ, o ạ, ô ả o ô ệ đồ ộ. N ô o ằ ố , á , ướ ơ , ầ ự ừ ủ á ữ ă . H o ò đượ ả ự o đ ế ă oà đồ , oà ườ . T ị í ỡ, ô ệ , ọ , ơ ư ị o ừ . Ă ớ ướ ắ ê ấ , ô ế ì ê . Nế ó đượ ướ ắ N Ô ì ệ à... ế ý. 6

xá xíu: xá xíu cao lầu khác hẳn xá xíu, thịt quay Sài gòn. Xá xíu cao lầu gần gũi với thịt khìa, thịt phá lấu hơn.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

N oà ò á ả ổ í , á á à ấ á , á o ườ ầ ậ đứ ấ ó ì P ố à . Bở ậ , ó ì o ầ đã đ ào ề ố . R đờ ừ â ắ à ẫ ồ ạ ớ ườ â P ố Hoà o đế à ( ă 1989). T ê , đã ơ ộ ầ ó ă độ đáo à đã o â ậ ào ị ườ ă ố ở á đị à á o ướ , ư ô ó ô ườ í ứ để á ể , ê đà ả ú ủ o P ố ổ ậ ẹ . C ợ Tế ở ố: Mộ ấ P ế Cả ổ ề ò ạ , đ ợ Tế . Cũ áo ệ , ấ ấ ư á ổ ợ ố ă o N . N ườ ẩ ươ , ườ á ô ó . C ợ đô ơ à ườ ề ì â ư ở á ã; á ệ â ậ ũ ấ ậ ề P ố , á . T ờ ạ ư o ắ ộ à ơ è ẹ. N ì ợ, ấ ề à , ắ ắ ố áo, ô đẩ . N ườ , ẻ á , ũ ặ áo ấ , áo , ả áo ă - ô à ộ , ộ ù ì . Lố ố , đỏ, í â , ụ , đ , ó à ộ à . Mộ ấ ế ổ ồ ủ ộ ị ầ ỗ ổ á ệ ĩ ạo ì ố ẽ ộ ứ ừ ượ . P ủ ù ê ê á đá à ổ ố ấ à ữ ệ ò ắ à ậ ờ , độ : ó á. T ướ ộ ẹ ớ , ộ ú , ộ ủ đậ ự, ộ ỏ à, ổ á, ả ê ạ ằ à đủ ứ ị à ự ẩ ô, ườ á ào ũ ặ áo à ố é , ả áo é ũ ì. Vào ợ, ô đ ầ ậ ữ á ã à ặ ù ị ấ , ư ố ậ ưở ả ề ấ ả ươ á á ợ Tế ắ ặ . T ế ó ơ ớ, ả , à à ồ ồ, ó á ắ ư â ò ấ ủ ộ ạ o đươ đạ . Lạ ệ , ô ô ấ ự ọ , ô ấ ó ị í ô. C ỉ ó à ắ à â , ỗ oạ , ộ ã ứ ào ố ă o á ố ả ô ồ à . T ờ á ạ , ạ ơ ề N ề , ư ô ấ ộ à , ấ á .

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

Đ ữ ợ à ư ả ấ ễ ị , â â , ư ở ấ ơ đượ ằ ọ o ò à, ữ ữ à ù đô , á á. T ỉ oả ớ ự ỉ . - M ô ? Bá o ! - Bá ổ o ề! - Kẹo đậ ộ o ư à ô ! K ự á á à đủ ứ: á , á ò, á ổ, á ẫ , á ừ , á è, á đậ , ừ o , đỏ, à , ì ữ ậ , ì ô . Đặ ệ ó á ộ ế ò ị , ì ầ , o ằ ộ á ĩ ớ , ồ ầ á ạ . Có ì o ượ , o ồ , á ự , á ã ầ , ữ ướ , ữ ọ. C ỉ ấ à á o ị Tế . Mấ á Tế ồ ướ , ò ó ả á á , ẻ ề , ă ào ó ù ơ , ù ù é ủ ơ á . Bá ủ ườ èo! T ê , ủ ự ủ ấ à Tế ứ Q ả ẫ à á ổ. Í ấ á ù á ê đấ ướ ó á . Ở N , ự C ợ ớ o ấ à â , ườ Ho ó á ữ ổ á ớ ò ị ằ á â ỏ, đườ í ơ 20 é . Cũ ằ ộ ế , ộ đườ , è ắ ề ê ặ . Loạ á ỏ ơ , ũ ò ị , ư à ơ , ũ ó ắ è. Bá đượ ọ o o - ô . Cũ ó ứ đườ à à đườ ắ . N ườ Ho ề, để ú T ổ ầ , T ầ à , Q ô , Q â , Tổ ê o ấ à Tế . Ă ào, ấ ọ , ơ ù è, ư ô ó ươ ị á ổ P ố. N ó ệ Gò Cô ũ ó đổ á ổ o ấ à â . T o ụ ệ o N ì Tế ó ó á í , á é . K ộ á í ư, ớ đ đổ á ổ. Bá ổ Gò Cô đặ ệ à ữ ổ á ó ụ ỡ à ư . C ư đượ ă o ờ! Bá ổ Hộ A ó á ì á . Cũ ộ ế ấ , ấ ù , ộ ớ ướ đườ ọ ỹ, đườ ấ đườ ắ . P ê ướ ừ . Đổ o ộ á ọ, ằ , đườ í độ ộ . Dướ đá ọ ó ó á ố ô. Rồ đ ấ í .

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

Bá ì ò , ơ ẹ đầ . Cứ ườ ổ à ộ ế (6 ý). T ì ỗ ổ à ộ â (600 ). Có ẽ ờ á ứ ấ ù , ướ ù , á ấ , ê ó ầ o ơ á ứ á ổ ở á ù á o ỉ . Ở ê ó đ ố á . N ư ở ê ũ ó ườ ố ậ ơ để o ỳ đượ á ổ Hộ A : “Bá ổ Hộ A K o T à K ệ ”! T ê , ở P ố, ườ à ă ỉ ọ ộ ố ệ ổ ế ào đó. Bá ở á ệ ổ ế , á ó đắ ơ , ư ẩ ấ à â ượ đượ ảo đả . N ề , ầ Tế à ô ị để á . Bá ổ ă ố ấ ầ Tế ẫ ơ à ẻo ư ườ . S đó í â , ế á ứ á, đ ỡ ế á, ù ă ướ ạ ố . Xắ ừ á ỏ , đ ê ớ ầ oặ ỡ. Ă ũ ấ ú ị. Nó ì ễ, ư ế ô ế ê , á ẹ ẹ , ồ ạ ù ụ , ó ă . Bá ồ è ( á ả ử ). Mộ oạ á ứ ũ á đặ ệ à ỉ ấ ấ ệ o ấ à Tế . Loạ á à , í ườ ế à . N ườ ế à ạ ố ì ấ í ươ á ế ế . Bá ì ữ ự ì ầ ụ ẹ . P ả ọ ậ ỹ ứ ế ố , đ ô ê ả ơ , o ô ồ ộ , đ ủ , ồ đ ơ ề ắ , ề ươ . Tố ô à ờ ắ . C ỉ ê á ô ứ à oạ đặ ệ à ũ à ộ í ế ề đượ ữ ì ẩ ậ . Bá đượ ê o ầ , ồ ê ồ áo đườ à ọ è. K â à ó ứ , ế ị ứ đò ỏ ề ê ủ ề o. K á đã à ẩ , ầ ê , ắ ộ ế , ắ đầ , á ố , ò , o ệ , ơ à éo. N ườ ó “ ” o ệ . T ê đấ B - ươ - á - ố- ườ ư ũ ó oạ á ồ à à đượ ườ à ă ư ộ . T ê , ô

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

ả í â Hà à ế ế à ỉ ó à Vẽ (Đô N ạ ) oạ ô à à ào á . Ở o N , ũ ó ộ oạ á ươ ợ, à ỉ ó Vũ T ơ (Só T ă ) à , ê à “ è áo”, ă ào ũ ó ươ ị ư ậ . Có ẽ á ồ à Vẽ, á ồ è Hộ A à “ è áo” Vũ T ơ đề ó ù ộ ồ ố ? Cá à á ô ó ì ạ, ũ ư á ợ Tế ề N . N o , ở, đẹ , ô ề í , ù o đị ươ . D ỉ ó à ả à đá ó ơ ả. R ô T à Q ế o ó ế . N à , ẫ ò o . N ề ù ụ ậ á ủ P ố à ũ đã ế â ấ á oạ ì ồ để đượ ị ườ ố P ố. C ứ ế ậ ắ , o ế ề ê (1980 à 1985), ề ườ ở ê á , ô- ô ừ Hà ô P ố, ứ à ề ứ ả , à ủ ậ để ố , ồ ề đ ẳ ố ã ể ở Cử Đạ . Gặ ù ự , á ơ , á ụ , ộ ạ ỗ, ố á á ớ ố , ấ ướ ắ ỏ , ớ , . N ữ ữ ă ã ế . T ệ ! Ă o ế o o ì ào, ế ó ạ đầ đ ổ ầ ĩ, ă ướ ề ờ ơ, ướ ặ ể ê ô , ắ . N ư ế à ă ươ ị ê ủ , ố ả ê ê ào o ụ . Có ườ à ă ( ả ữ ườ ở oà ỉ Q ả , ừ ươ Bắ ố o ươ N ) ỉ ở ạ ộ ờ ắ ố à à ê đấ P ố đã á ạo ệ : Bữ ơ à ế ố P ố ì ư ấ ế ộ á ì, ữ ă ề ó ố ượ , ô ê . Đạ để ố P ố ũ ồ ữ ứ ư ầ ớ á ù á ủ đấ ướ : ả o , đắ , í ô, ú â , ú ủ , ế, à , ẹ, ă , ấ á, à á o , . ... Nõ à, ề ạ , á ơ , ì ị . Ă ào ư ó ả ộ ườ ơ o ệ .

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

T o ụ , đậ , ủ, é đượ ó ứ ữ , ó ý ĩ ê đố ớ ẩ ị ườ đấ P ố. Cà ù , ò đượ ọ à à áo, ô ả ứ à áo ỏ á ù để ố ư ... Là ộ oạ à , à áo à ắ , ỏ á , ỉ ằ ê ủ . No , à . C í , à à ổ á . Í ó à đỏ ó ư à ớ . Đặ ệ à á ọ ừ ù , ư ù o. K o ớ , ụ , ồ , ừ, . ... Nấ , ó ớ ạ á, ụ , ế , ệ , , . ... S à , í ấ á . Có ẽ ấ ậ ụ ớ à ấ ố ì ă ấ é , ô ế ê í ườ ồ . Đậ ự: đậ ự đượ á ướ ạ : đậ ự ô à đậ ự ươ . Đậ ự ô à đậ ự à đã ộ ỏ ò ỏ. Đậ ự ươ à đậ ự ò o . M ề ó ể ế ế ề á ó ă . Đậ ự à à ụ , đ ể ữ ấ í ấ đẹ . Hộ o ằ ó á , ì á ô ố á oạ đậ á , ư ơ ẹ . Nấ è đặ ư è đậ đá . Cũ ó ể ấ è ướ ư è đậ á . Có ể ó o à ơ ơ è ộ . Bù ơ è đậ á . T ê ươ ị “ à ạ” đặ ệ , ấ à “ ự”. Xô đậ ự ă ũ o . Xư , đậ ự à ó ă â o ú . C ỉ oà â , ô ú ớ đượ ă . Đã â ồ , ừ Bì Đị ở H ế, â đề ó ồ đậ ự để ă . Cò đậ ươ , đậ o , ì ào ớ ô , ị , ủ à , ỏ ò ê ê . Đậ ự o ò ù để đổ ả. Lộ ỏ ế ễ , ộ ớ ị oặ ớ ô , ớ á à ộ ị , ê ế à ỏ , ê ớ ồ đ ấ . T ơ , ù à ấ ẫ . C áo ô , ộ á , ó ể ấ ớ đậ ự, ì ấ ớ đậ á , ù í . K o . Nó đế o , ườ ắ đế o T à Đõ , ư o T à K ệ , o Nồ R ũ o à ó ế ả. T ê , o T à Đõ ỏ ắ , ộ ắ , ủ ấ ớ . Có ủ o ằ ắ ế. K ấ , ả ắ ừ o à . Có o đặ ê ĩ à ớ , ế đầ ặ ĩ . Q ả N ó ụ P ú Bô , Có o T à Đõ , ó ô T Bồ .

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

B ổ á , ở P ố, ộ o ă đ ọ , o đế ư . K o T à Đõ ộ ề , ù à ọ . Hấ í ậ ấ à ườ . Ă ớ ế á o ê . Ở P ố, ướ ó à Yế á o ấ í , o ó ế . B ổ á , ộ ú o đầ . Mộ ú à ế . H , ờ ề , ộ ú á , ũ ế ấ . K o ấ ơ ự , ặ ủ ứ o ứ ạ , ổ ê ữ ộ á , ô o ắ . M ố ă . Có ào T à Đõ , ê ươ ủ oạ o ổ ế , ớ ấ ô ó ọ ủ ườ ồ o . Đấ ồ o ầ ư à đấ á ắ ó . C ỉ ấ á à á . T ờ ắ , ướ ố ộ o , â ị ú ề . N ườ ồ o ả đắ ữ á ồ ấ o. K á đã ê , ộ é đ ữ ồ o , ô ấ đầ . Đượ ó ộ ứ â đặ ệ : o ể . Có ó ê â á. P ả đ ấ , ớ ậ ể , ớ o á ề, ơ ô ồ ớ ó . Xẻ ữ ồ ộ ã â , đổ đầ o , ồ ớ ỏ o ố . Có ả ủ o, ộ ề , o ọ à ờ â o ă ? Cò ướ ê à ả ộ ô ì o độ ậ ự . Cả đì đề . T ù ứ ướ à á à ằ ấ ớ , o đầ â đò á o. Cũ ả á ừ ề ướ , ô ù ấ ả. Có ẽ â ờ, á ứ ướ ê đã ả đổ ? N ườ ồ o T à Đõ ó ớ ổ ọ ú ào ô ? T ướ đâ , ườ Q ả ườ ó ậ á ă ơ ế o (độ o ) ù đủ ă ế ă , ả ữ ă đượ ù . N à à ỉ oả ế. N à èo ế ườ . Có ườ ó “Cơ à ô ế o ì ă ó ạ ẽo à ă ”. C ỉ ào ó á , à ỗ, à Tế ớ ă ơ ô ế o , ắ , đậ ... P ố ổ à ẹ á á Sá ớ ộ à á Tế . Tô o ả ạo ê đườ ù Cầ . H ê ố đã ấ ọ ẹ , ẩ ị ă Tế . N ư ớ ị độ ẹ à , o ả, ô ô ó , ậ ậ ư ấ à ố ă ê đấ Sà Gò . T ướ ộ ô à á ấ è

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

è, ộ é á ạ 12, 13 ổ , ồ ướ ộ ẹ á í á . Hỏ á: đồ ( ờ á ă 1980). N ữ ế á á ì ò ằ ộ à ớ . H đầ á ặ éo ạ . Bá đấ Bắ ì ẹ à ô ứ . Đâ ồ ! T ứ á à ở ỏ ì í ấ . Ă ạ ỗ ộ á . N o ạ. Nế ẻo, ọ , à ề đ á . N ư đậ , ũ ò ị , ù , ơ . Cà , à ấ ơ . Có ể ù đặ ệ ủ á ã á ớ ộ ế ? K ô ă ắ ư ù ầ ưở , ù ườ ỏ ào á ứ á á . T ệ ả ô ư â á â : M ố ă á í á , Lấ ồ Bì Đị , ợ à ườ đ ... Ă ê ộ á ữ . T ế ào ũ ả ộ á ề o á á . T ấ ườ à á o à , o é ướ ắ ê ì . K ô ặ ơ â , ơ á ư ộ ấ ỏ ự. - N à á ở đâ ? - T ư Bá , à á ở ê ê ề đườ . N à à à à o . N â ó ộ ạ , ặ ọ Q ả , ì ô ặ , ô ỗ ấ ờ ợ. Nổ ê o ý ứ ộ ì ả ậ ờ, ả ấ ộ ố é ẹ à ủ á ứ. N ì ạ ã ố ổ, ấ â â ạ! Mỉ ườ , ỏ ế : - C á ó đ ọ ô ? - Dạ ó! Sá ồ á ộ ú . C ề á ọ ớ ả . Bá ở Sà Gò ? - P ả . N ư ồ ỏ, á đã ố ở đâ . Bá đ đã â ắ ! Lú đó, á ư . Co é ạ à ạ ê . Mặ à ạ ỡ, ướ ê ò ò, ì ô ầ ữ ư ì ộ á ọ ổ. Tô ạ ỉ ườ o o é ê â . Nó ế :

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

- Bá đâ ỡ ứ ổ ủ ấ ườ o ỏ ổ ứ ủ ô K ả, ướ á o ầ ó ế ở ố à . C á ó ó ô G á, ườ o á ủ ô K ả ô ? Co é ạ à ử ố . Má ó ỗ đỏ ầ . Mắ ó á , ươ ướ . Và ọ ệ ừ , ồ ê đọ ở ó ắ . Nó ậ ừ : - T ư ô ! ( ô ọ ằ á ữ ). Ô K ả à ủ à G á. Mà o đâ à á oạ ủ à. Bà á ế đã â . C ỉ ó ộ ì á á à o . Ô oạ o ũ đã ế ồ . Ô ó à o ớ đì á ? Mờ ô à á ơ ! Có ẹ á ở à. - K ô . Ô ụ K ả ấ ờ ớ ổ ắ , ạ ớ á ú, á á ủ ô đâ . Hồ ỏ, ô ó ớ ấ ườ ủ à G á, à oạ o . Bà G á, ỏ ơ ô ộ ổ đó. - Vâ , á ả ọ á ằ ô ậ ? - P ả , á o ô ê ườ á . T ô , ô ả ề . Ô đ ấ ê ê à ó í ệ . - Ô ỏ à ô? C á ỉ o? - Cả ơ o . Ô ế õ ở đâ ắ . Để ử ì ộ ườ , o ò ớ ô ? Đế 19 ổ , ô ớ ờ P ố đ Sà Gò . Tô ẩ ơ ộ ú . Cò ấ ướ ơ ộ à ơ Đườ ề 7 , ơ ô , ắ ú â à , à ơ ở ề à ư . N ư ỉ ấ ườ ạ, ô ặ đượ ườ . Tô â ầ ả ơ ô é.

Nhà thơ Đường: Hạ Trí Chương, có làm một bài thơ tứ tuyệt, tựa là “Hồi hương ngẫu thư”, đại ý: (dịch nghĩa) Nhỏ bé rời nhà, già trở về Giọng quê không đổi, tóc đã cằn Trẻ con gặp mặt nhưng không biết Cười hỏi khách lạ từ đâu lại?

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

Vộ ã ả ề , ấ ú á , đá ộ ò ớ , ã á ề à. Bá đượ đư o ấ á ă . N ườ ọ ỏ : - A á ở ô o ứ ? Mớ ề à đã ế ỗ ồ . - M ê đườ ê C ù Cầ , ê á , đầ ợ ộ ú . - Đú à á ủ ị A ồ , á oạ ô K ả. Bá ó ỹ, để ề à ô , ô ố . K ề à ụ o ị à ấ đứ ỏ ở Sà Gò ă để ế ươ ị ứ Q ả ì . Tô ú đầ , ầ â . Lò ô ú à ắ ạ. P ả ồ . Co é ố à oạ ó. N ữ ă đầ 40, ọ ở ườ ọ P á V ệ ư o ị ấ . G đì ô đủ ứ o ô đ ọ ở H ế. Q ớ G á, ộ ườ ạ , ó ọ à ầ ớ à . N à à á o ầ , đặ ả ủ ố. N ề ầ đ ớ ạ đế ă , ào ữ ú ắ á ữ ú ó G á đứ á . Cố ê , á o ầ đầ à o ơ . G á ó , ườ ự ê . N ư , ườ ặ à ở à ườ ạ . K ô ó á á , ư đì G á ườ ó á í á ấ o , để ă à ế o à o , à ó . Mỗ ầ é à ườ ạ ơ , ế ào ũ đế o ú ô ă á . Hỏ : - S o á o ứ ? Có ả G á ó ỉ? G á ỉ ườ , đô á ú đồ ề ơ ử đỏ. T ô ườ ấ ú ậ , ứ à ặ ắ ò , đ , á . Cặ ô ắ ỉ, ư ô ú í ườ . N ườ ơ ấ , ướ ă ă . Dá ấ oẻ oắ ủ ườ o á ê à , ỏ ệ à. Lú ấ ờ ô ườ ó ầ : “T ô ứ à ó ê ”. G á í đọ á áo. T ườ ượ á ủ ườ , ạ ô . Về , ạ ý ườ o ô á ạ o ườ đẹ ượ . C ú ô ạ ó ị ó ệ ớ ề ơ . Sá ượ ề, ả é đọ , ì ú ấ á ụ ườ ấ o á ớ ớ ê đọ ể ế . Có ậ , G á ả ạ o ô ố ể ế .

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

Có ấ ì à ù ể đá ấ đươ đọ . Vô ì ô đã ế ê ấ ì ữ “á ” ằ ữ N o. N ớ õ à ố “Đô ạ ” ủ N ấ L . K á đượ ả ạ , ũ ê ấ ì đó, ó ộ ữ “á ” á ớ é ữ ạ. Tớ đư o ạ . A ỉ ườ à ó ằ : - Bà ơ ướ ỉ ó ộ ữ, ộ ầ . Bà ơ ọ ũ ả ó ộ ữ, ộ ầ . Cả đề à ầ ắ . Từ đấ ú ô ặ ườ ơ ở à ườ ạ . Nà ượ á ủ ô ề ơ . K ô ả đì à ô ó á . Nà ó ấ ườ đ ọ ở H ế. Có ọ ậ Hà Nộ . Sá áo ữ P á à ữ Q ố ữ ở à à ế ! N ườ ạ ỏ oà ộ ú ú ô ặ ó ệ . Bấ ờ ô ở ê ụ ề ú ú . C ỉ ó đượ ữ â â ơ ẳ í á ì đế ệ ườ . Có ầ ô đá ạo ỏ : - G á ũ ế ữ o ữ ă ? - B ế ứ, ư í ô . G á đ ỗ á , ú đầ à ả ờ o ỏ. N ữ â o đổ ỉ đó o ữ ệ ề ư ắ , ề á ở, ề ấ à ơ, o ớ ạ o é ủ ữ ậ á ư o ộ ị ấ ỏ. N ĩ đế đó à đ o á ớ đá ê à , ì ấ ờ ô ả ệ à ộ à ù ờ, ơ á. Tô ó ê G á ệ ô ? Và ượ ạ , G á ó ê ô ệ ô ? K ô ó ì à ụ ể. T ê , ô ả ấ ý à ế ứ , ắ , ấ ớ, ầ , ấ . Tô đà ượ â ơ ủ X â D ệ để ự ả ờ : Là o ắ ĩ đượ ì ê ? Có ộ ậ , à ả ạ ố “T â V ệ N ” ủ Hoà T - Hoà C â (H ệ á ó ạ ). T o á , ữ ó ữ à ơ ì ủ X â D ệ , Hà Mặ Tử, N ễ Bí , Lư T ọ Lư, H Cậ , . ... đề ó đá ấ éo ợ ở ó ằ ú ì, ấ éo ư ụ è, ệ. Tô đề ị:

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

- H à G á ữ ấ à đọ . Tô ẽ ế ố á . Đọ ộ ẳ á “ ưỡ ự o ”. N ậ ừ ộ ú ô ó ế : - “Mỗ ườ đề ấ ộ ầ â ự ì o ữ à ơ ì í ”. Tô đẩ ố á ề í à . Bấ ờ, ố á á ộ đồ . Mộ ố ề ô ỏ đố ớ ú ề í ỏ ủ ộ ọ ò ả ô ậ ào ẹ. P ả í oá à ả ị ă à ộ ờ , ớ đủ ề đượ ố á . Tô ả ề. C ố á ỉ ó ữ ý à đề à á . K ô ê . N ư ế á đượ ắ ố o à , ố ộ ộ o ữ đì ò ữ ỷ ươ N o áo. Mộ ầ , ườ ạ o o ô ố “'T â V ệ N ” á , ũ ỉ ó ữ ý à đề à . N ư ố á đượ o ẩ ậ ằ ấ ế . S G á ề, ô ộ ã ậ ừ , ọ ì đượ ộ í ế í ơ ồ ó ê đượ ộ đ ề ì đó. C ỉ ấ á ủ ộ ố o o ( o ô ) đượ é ả á o à á . Tô đâ ẩ ơ, ồ à oà . Lú ấ ờ, ở ố, ề ườ ê ơ đã ế đượ ữ oạ ề ấ à ơ ủ T.T.KH ( ộ à ơ ữ ấ ê ). C ố ă 42, đầ 43, ú ô ặ ư ớ . Vẻ ặ G á ồ ồ . Nụ ườ ó ẻ ượ ạo. Đô ắ ớ á . N ó ó đô ố đã đế ạ ỏ . G á ũ đã đế ổ ấ ồ . Nà ô ể đợ . Lú ấ ờ, ữ đá ướ ấ ì ì ấ ế . Cò ô ả ế ụ ọ . G đì ư ĩ đế “ ợ o ” o ô . T ê , o đá ạ è ọ ù ớ , ộ ố á ở á ệ ố ỉ ọ , ỉ ơ ô ó à ổ à đã ó đì . P ầ ớ á ô o á ở ứ ổ 19, 20 ẻ ơ à đã ậ đì . Tô ò ớ õ, ộ ặ ặ ố ù , G á ô ồ . Có ể ô ũ ồ , ả ó ì đâ . N ườ ạ ườ à oạ á , ư ô ấ ỉ ó đượ à â ơ ồ. Mấ á á í á , à ừ à ố , ô đụ đế . Bỗ ư , í è à ê ạ , ó ế á ù ơ, o :

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

... Đấ Q ả N ư ư đã ấ , Rượ ồ đào ư ấ đã Bạ ề ị ủ, á , Co ơ ọ , ĩ à ... o... ằ ... . N â á ấ í à ườ ư ạ ắ . P ả ặ đ ỗ á . Dườ ư đô ắ ô ươ ướ . Có ẽ ấ ô à ả G á đề ú ú , ườ ạ ố á ầ ô í ê ặ ă á: - K ô ă ỉ? Mỗ ờ 8 ế ! G á đứ ậ , ậ ừ ... - T ô ề ! (G á ườ ọ ườ ạ ô ằ ). Bữ ó đá . C đ o , ả o á . Nà đ ồ ào, ô ô . Tô à ạ ồ đố ệ ớ ấ â . K ô ó đượ ớ ộ ờ ... G ữ ă 43, ô o đì ào N . K ô ừ ã đượ . Đế Sà Gò , ô à ạ ò ư ừ ớ . Rồ đầ 45, ạ ô áo à đ ấ ồ . Tô ồ ố . K ô ộ ấ ì , ô ộ á ư. C ỉ ố “T â V ệ N ” ò ữ ữ ý ủ à . Cá ồ ấ í ẫ ò â ư o đế ữ à ử , ố á ị ê ủ . C ỉ ó o é á á í á ở P ố ò ữ đượ ộ ố é ấ oá ủ à . 25-5-89 THẤM VỀ LÂU Mộ oạ ó ă o Nế ó ườ ỏ ở V ệ N , ó ó ă ào à đặ ả , độ đáo, ê ể ấ , ô ẽ ô ầ ạ , ò ạ ạ ả ờ : ắ . Có ẽ o ố ữ ô ư ắ oặ ô ă đượ ắ , ó ườ ẽ ườ ũ . 8

Mỗ thời: Tôi ăn.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

T ư ô ạ , ô ó o đâ ! A ô ă đượ ắ à ổ í ộ ầ đờ ì , à ấ á đ à đâ ó , í ề á ý ị â ầ ủ á ó V ệ ầ ế . Mỗ â ộ , ỗ đị ươ ó ữ ó ă đặ ù â ủ ì , à ườ ướ á ù á ấ ạ ẽo, ô ị. N ư đ , đế ộ ứ á ọ ẫ í , ẫ ớ, ẫ è . N ườ P á ô ù ự ào ề ă oạ P o á ủ ì . Có ườ P á ò đạ ô : “Sở ĩ ô ê ướ P á , ì ướ ô ó á oạ P o á o ấ ế ớ ”. T ê , ế ó ị , ạ ấ ử oạ P o á ề ệ , đắ ề â ( ) à ạ ả ă ặ , ắ đầ . T ậ à “ ố ô ì ó, ả ạ ườ ”. Đó à ộ ổ ợ á ươ ị: o ù , ắ ô ế ế ở à ầ ê . T ế à ườ P á à ộ ố ườ â Â o à o ệ , à ỉ ó ộ ố đị ươ ào đó ở P á à ế á ế ế . Mặ ù ư ó ố ê đầ đủ, ừ Bắ í N , Có ể ó ú ó ơ ă oạ ắ á , ế ế o ẩ ị à ổ ơ ừ đị ươ . Ă ô ừ ệ à ỉ ì ă ô đấ ô . Dù o, ắ ướ ứ à ộ á ảo ả â à ấ đạ ầ ế , ế ứ ă , ọ ũ ồ ữ . Cũ à ộ ó ă â , ầ ớ í ố é , ă ạ o ệ , “ ắ ơ ắ ”. C ẳ ế à â ù Q ả ó â í: Lử ầ ơ ư ơ ầ ắ , T ế ó ầ à , ộ ắ à ơ ! T ở ướ , ở Q ả N , ọ ơ o ô ợ ấ ợ ặ ă , ủ ộ ườ í ọ ắ . Bữ ơ ào ó ắ , á ự đ ề , ố à ữ ê ạ ỡ ă ấ ạ , ă ề ấ , đ ò ủ ộ ắ .

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

Có ộ ố đồ ào ề Bắ ào N ố ừ â , đã ớ ế ố ở đâ , ư ẫ ò ớ ắ á 9 . Có ộ ố ườ ố ầ ư ở ề Tâ , á ệ đượ oạ à ố ở đị ươ ì ậ ệ , è ắ á ấ à ắ . T ứ á đượ ơ ô, ấ , ấ à đ . Cũ ư đồ ào M Hả , Cà M ê Sà Gò â à ă ú , đã ưở ứ đượ ề ó o ậ ạ, ế à ẫ è ó í 10 à ỉ oả ẫ ă . “Ă ắ ấ ề â ” à! T ậ ậ , ó ể ó ể ừ ề Bắ đấ ướ ào, á ỉ ề T , đế ậ Cà M , á ó ă đ ạ , o ú. T o ộ ữ ă , ắ ườ ế đị ị độ ô . Nế ó ọ ắ o , è o á ó ụ ư ị o, ế, ố á , à ĩ , ơ , ô í ộ , ố o đú à ả , ì ả ầ ọ ê ó ì. Mộ à ề ó ó ặ o ộ ữ ă ẽ à ờ ò ủ ự ủ ắ . H à ắ ẽ đá ạ á ó á , à o ú ở à ô ị, ă ẳ o à ì. A đã ừ ă ộ ữ “Mắ à ” ( ò ọ à ắ o) ề Tâ N Bộ ì ó ể ớ ố đờ , ă ệ ỉ. T o ữ ă , ỉ ầ ó ắ ấ à à đủ. N ư ấ ướ ũ ả ô , ỉ ỉ. P ả đủ à ả ì ớ đú á . Cơ ả à ắ ặ ấ ớ ủ ả à ướ èo, ộ ớ ị ọ , á, ô , ù ý í . Rồ ê o ớ ừ , ố , á , à í , ô ú , á ẹ, á ơ , ư o, . ... Nó đơ ả à “ ắ à ”, ư ự ấ à ả ộ ữ ă đì , ố é !

Cáy: cua nhỏ sống ở nước lợ miền Bắc, một càng to, một càng nhỏ. Cũng dùng làm mắm. Trứng nấu canh.

Ba khía: cua biển nhỏ như cua đồng, hai càng bằng nhau. Ngoe dẹp, có cạnh, có lông, sống ở các rừng ngập mặn trong Nam.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

Bâ ờ, ở ề đị à é ỏ ủ P ố ổ. Về ặ ă ó ó , ề ặ ự ẩ ó ê , ì ở đâ ắ à ộ ặ ạ ự ự. N ở Đà Nẵ à ả ữ đị ươ á , ẫ ò ó ườ ắ ở “Mắ P ố o ạ!”. Nó o , ó ườ ả ố ướ ế ộ á ự . Bằ ớ à o ế ề ê ầ ứ , ươ á ă á , ô ó đư ệ ộ ề o để ế ê ươ ê ồ . Co á Sà Gò à! T ậ ô à ô ê à ũ ô ó ế . T ê , ỉ ấ í ẩ ó ắ á ỏ ư à, ó á ướ , á đậ ấ ắ ê . Họ à ó ờ ă , ị á đầ đủ, ư à ào á , ẫ ợ ắ ư à ố T à Q ế ề ă ơ . Về ố , ô ả ảo: “R đắ ở đâ o ọ ạ, ọ ù , ă ào ổ đắ ú ào! Lá ẹ ì o ươ , ị à , ă ơ ả ệ , à á ả ò ”. Đạ để ườ ấ ở Hộ A , ó á ấ oạ ắ đâ : ắ ả , ắ è, ắ á ơ ò ọ à ắ á , ắ ạ , á oạ ắ í , ắ ô . Mắ Dả , ó ă o ấ Mắ ả ấ ế à ý. T ướ , á ả ô đá ắ đượ ề . T o ộ ẻ á, á oà á á ố ượ ấ ề . Cò á ả ỉ ó ộ í o . Cá ả ì á ố á ơ , á ưỡ â , ộ ọ á ẹ , ườ ố ở đá . N ư ả ỏ ì ơ . T ườ ằ ở đá , ù ì ướ ì . Mặ ó ê ướ à đ ố đố . Mặ ú ướ ì , à ợ ơ . H ắ đề ằ ề ộ í . Í ị à ạ ề ươ . Cá đư ề, ộ , đ ơ . Nạo ị để ê à ắ ả . Có ẽ á ứ ế ế ắ ò ó ủ â ộ K ơ ố á ứ ế ế ắ à . Mắ ó à ắ à à ề ệ ư ắ ô à Gò Cô . Ă ấ éo à ơ . T ườ ô ă ớ ớ . C ỉ ắ ê . Kè o ị , ế, ố á , ơ . Đầ , , ươ ằ ỏ, ỏ ố ế ế à ộ oạ ắ ứ ẩ : ắ

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

è. Mắ è ẻ ề ơ , ă ư ắ ê , ư ó ù ơ ấ “ ả ”. Xư , ( ướ 1945) ườ à ề á ở à Câ , ầ ử Đạ , í ì à ứ ắ o à , à í đượ ă ì ả ê ậ P ố á ấ ề ạo. T ị â ă ì í à đ đ ế é , à á ì ề . Có ườ ậ H ế “ ỉ ”11 á ứ ủ ề đì . Bạ ủ â èo: Mắ Mạ 12 Mạ à ộ oà ỏ, ư ã à , ô ố ở ờ ể , ư đào , ố ở á ã á ọ o ú ô Cá ạ ừ P ố ớ ể . Nướ ở đâ ờ ợ. Ở ữ ù ó ạ ố , ú ấ ấ ề ỗ ò . C ờ ú ắ ườ , ú ỏ để ế ă à ơ ắ ọ o ờ ướ . Hễ ấ độ ị , ạ ấ ẹ ào . Mấ ú . K ó ắ . M ố đá ắ oà ỏ à , ả ứ ậ ậ ớ . Đế ữ ã á , ổ đổ ữ ỗ ò , ạ ườ ế ă . Lấ â â ố , ẻ ọ , ó ấ ỏ o éo. T ó đượ ộ á á ò . C ẻ ữ , ằ ế đũ ỏ, à éo o ò á . Má đượ đặ ằ ê ê ặ á . N ườ ắ ạ ả ế ơ í đáo ầ đó, ẩ ì , ê ẫ ồ ờ. Nắ ê , ã ắ , ạ ỏ ế ă . C ú ò đế á ố , èo ê , ọ ào á . K ấ ạ đã ậ ào ò á đầ ó , ườ ộ ạ ậ ử ò á ạ . C ú ú o ò á â , ắ ẹ ướ á đũ , o o ô ò đượ . C ỉ ệ ò ào ắ , ỏ ào ỏ ó ắ o . Là ề á ì đượ ề . M ề, ỏ ào ố ế ễ , ê ố . C o ào ũ, ấ ỉ à ệ ặ . Rồ đ ơ ắ . T ờ , ạ ấ ướ o . Có đượ ướ ắ ạ . 11

kỉnh: tiếng địa phương có nghĩa là kính biếu.

mại. trong chính tả tự vị của cố học giả Lê Ngọc Trụ, từ mại viết là mạy và ghi: Một thứ cua nhỏ sống ở nước mặn, gọi là con mạy mạy.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

Nướ ắ ạ ô ể o á đượ ướ ắ á ơ . Có ề ườ ở đị ươ á ô ă . T ê , ướ ắ ạ à ộ ó ắ ế ế ễ à , í ố é , á đượ ậ ệ ạ ỗ. Đó à ườ ạ ủ ữ đì ô á ả. Mộ ặ ổ ế ủ P ố ề ự ẩ ế ế Mắ á Hộ A ổ ế . Mắ á , ề N ọ à ắ ê . Ở P ố, ắ á đượ ế ế o ừ ệ ọ à ắ ọ để ă ớ á đậ , á ướ , ồ đượ â ấ để ă ớ á ướ , ị ướ . N ê ườ ù á ơ , á ụ , á ầ để à ắ á . N ư ắ á ơ à o ấ . N ườ à ă ẫ ọ ứ ắ oạ ạ à . Cá ơ ớ ơ á ơ ườ , ì ò , ị ề . H ê ườ ó ề ọ đ . Dỡ ũ ắ đã í , ươ ơ ú . T ê ớ , ỏ , , ấ ớ ị , è ê ố , ế, ố . Mộ ế ế á ổ ế ừ ắ á : ắ ư oặ ắ ư à. Lự ư đèo, ỏ ừ ệ để ê , ơ o éo, ó ố ậ ào ắ . Nế á ào ớ , ắ . Gà ỉ ê , ô o ư ổ ê ặ . T ờ , ư ấ ắ , ắ đã ị , ơ . Vớ ă à ừ . Dư ò ươ . Cắ ả á ă , ò . Ă ớ á ứ ệ đú đ ệ . Ở P ố à ó ẽ ở ộ ố đị ươ á o ỉ Q ả ườ ó ậ á , ê ắ á ào ộ ố ó ă . Đọ ấ ị ò, ê ắ á . C á à ( á ó ỏ) ấ ớ ẹ ô , ú ầ ố , ê ủ áo, ũ ê ắ á . Ở ề Tâ N Bộ, ó oạ “ ê o” ấ ớ ề ứ , ấ à ú ó ê ắ đồ , ươ ị đặ ệ . N ườ í , ă ấ o . Có ả á ê ắ ào ứ ă ỏ ở T à ọ ủ ườ C ă , ở ề N à ọ ủ â ộ K ơ ă ? C ủ ự o ù ư ó

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

Mù ư ó ụ ộ , ể độ ô đá đượ á ô . N oà ợ ô ó ứ ă , ỉ ấ á ắ à ắ đủ oạ . N ữ ú à , ă ắ ệ à ú ị, ấ à á oạ ắ í . Mắ à ộ á ự ữ o ê độ ậ ộ á ô ủ ộ â ộ ế o . T ậ ì ữ à á , ẫ ă đượ ắ , ừ í ố é ợ ớ ú ề ê ố , ừ ở ữ , ă đượ ơ . Mắ í ề oạ : á ụ í , á ồ í , á ệ í , á ờ í , . ... T ê ắ đế á ụ í , ướ ế ả ó đế á ụ ươ o ụ đú á , ă o , ẳ ì á í đó ộ ổ ế ù Đị T Hả . Hơ ữ , á ụ ố o ụ à ộ ó ă ươ , ò đượ á ơ o ự ê ủ ể ả ợ ớ ẩ ị ườ V ệ , ô ợ ó ụ ó ấ độ ạ . Loạ á ụ ố , ì ò , ị ơ . Là ộ o , á đượ ử o ượ , ướ ị đầ đủ. Bỏ đầ ào ụ á. Xế ừ ớ ào oo ả113 đấ , đổ ướ đầ , ắ ê ế . Có ể đổ ướ ừ ế ướ , ó í đã ó ạ ở ướ đá ả ê ậ o . K ướ ú ấ ấ , ớ ử . Bấ ờ đổ ê ặ á ộ ớ ầ ự ậ . Lử . Dầ ấ ào á. Cá ụ , ô ướ , ư ẫ ò ê o . K ă ớ đâ ắ ẹ ừ o ĩ . K ô ầ â ạ . T ị ấ ù , ọ , đậ đà à ơ . Xươ , đầ ủ á ỏ ào ệ ư đã á ướ , 214 ấ . Ă ớ ơ ấ ô oặ á ì ì ệ . N o ơ á ò ộ é ế , ệ S o ủ M ố . Bì ườ ì á ụ o ớ ơ ớ ư ườ : Cá ụ ấ ớ ư ườ , Lơ ơ ó ẻ ấ ồ ư ơ ! G ữ ù á ụ , đá ắ ộ , á ươ á ô ế , ườ à ể à í á. Cũ ư o N , í à ắ 13

Trả: một loại chảo sâu, bằng đất nung.

Thau: tan ngay trong miệng.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

, ạo à , â ị , ọ ừ o á đã ố . Gà ỹ ằ ỉ . Để â đượ . Mắ ụ í é ươ oặ ê ă ớ ị , ố . S á ụ í đế á ồ í . Cá ồ ì ò , o à , đầ ó ỏ ạ , ư o o . V ự ấ ớ , ò ẳ ư á . D à đ ở ư . Bụ ơ ớ . Cá ồ ó ạ ỏ ặ ướ , ươ đà ọ ạ ì ũ ự ào ồ í ó ố ê , á ượ à à ê ô , ừ 100 đế 150 é . Có ứ á ồ : ồ ồ ồ à ớ ơ ồ ườ , o ớ ơ , ư ườ . N ề á, ẻ, ố , ơ ô. C ồ ườ , ỏ ơ , ư éo ơ , ũ o ớ à , ơ oặ ư ườ . Có ú ào ướ ố ó , á ạ ậ á ệ , ê đế ù ượ ù á oạ á á ư ụ , â , ạ á, ò . Bấ ờ ư ó ỹ ậ ướ ướ đá đô ạ . Cá ạ ỗ 15 á á ươ ào ộ ò o ầ ợ. C ủ ò â ẵ ữ á ò ớ . Đặ ê ò ữ ảo ớ ấ ướ ố . Cá đế , ú ào ảo ấ í . Cá đượ ế ừ ớ ê ề ủ ỏ, ỗ ư , ồ ấ ê . S đã ả ộ í ào đó o ủ ò, ạ ỗ ộ à á á, ạ ú ú đế ữ ạ , ó á P ố ă , ườ â ố. Ở đấ đã ó ườ ờ ẵ , á , ạ ế đế ộ ạ á . N ư ộ ộ ạ ộ ế ứ , á ạ ỗ ạ o ị ổ ợ ủ ộ ệ để á . Có á á ê , đượ đô â ủ ạ ỗ ậ ể ê đế ậ ồ , ù ừ ú : A ề ắ ớ ọ ồ , Mí o ở ố , á ồ ở ê . Cá ồ ườ , ì ỏ, ù để ế ế ắ í . Lú ô ó ứ ă , ở ê ấ , ị ẻo ơ à ó ự ư ắ ê, ắ ó o N .

bạn rỗi: người bán cá ngồi một chỗ hay gánh đi bán dạo.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

Đế ù á ồ đẻ, ơ , ớ ề ữ o ơ, ò ọ à ơ, ô ì ồ ê ặ ướ . Về, ỡ ứ , ộ í , để à ă , ơ ô. G ị ê ắ ù í . Gỏ ứ á ồ ò à éo. T ộ ơ ế à á ồ ươ ướ . C ế ế ỉ ỉ. Ă ũ ấ ẫ . Cá à ạ , ấ ố o ầ ươ ố o ậ , o ề . Rồ ướ à , ỏ , ớ ã á , ê ắ ố o ừ ệ . N ệ ã ỏ, o ắ ì á. Gấ ề á ạ à , đầ đ ô ụ ào . Ở ữ é ị ỡ ằ ỏ ớ ủ é . Lấ â á ố ộ ạ . Bỏ ào ẹ , ướ . Mù ơ ứ . T ê , ắ í ó ế , đắ ề à o ấ ẫ à ắ í á ệ ộ ư . Cá ệ ườ ì ươ ứ , ì ẹ , ị ọ . Co ớ ấ ỉ o ằ à ủ ẻ ê ă , ê á . K o ấ ó ớ à , ă . Cá ệ ộ ư ỏ ơ ề . N ư ươ ạ ề . Bỏ ắ í , ă ấ o , đượ ả đầ à ươ . Ă è ớ ị o ộ , ố , ố , ế. Hươ ị ơ o, ấ í ... Mắ ô : ả â ệ õ... Để ỏ ẫ ộ , ả â ệ õ. Mắ ô à đồ ào Bắ ườ ọ à ộ oạ ắ é ễ , ấ , à ậ ơ ắ ố . Hươ ị ặ ơ . T ườ ă ớ à à áo ố ổ , ấ ò o, ồ ườ , đậ ũ ộ , á đú , . ... C ê , ú ê , ú , à ô ó ê ắ ô Bắ ì ấ đ ý ĩ ủ á đặ ả à ề . Mắ ô H ế: à ộ đặ ả ổ ế ở H ế à ả o à ủ á ị, á ô ú N ự, ô Hươ ế ế . Mắ ả à ớ ô ươ ò ê o , ượ , ề à ớ , ỏ . Mà đỏ , ô đẹ ắ . Ă ớ ị o ộ , á ả, ố á , ế, ơ , ắ ơ , ù ă ề ị ỡ ũ ô ấ á . Cò ắ ô o, ế ế ằ ô ươ ê o ở Bạ L ê (M Hả ), ũ à đỏ , ũ ơ . Đặ ệ ó ỏ ơ ượ . Hươ ị ơ á . T ườ ă ớ ú ớ đú đ ệ .

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

Mắ ô P ố, ì đơ ả à ô ơ ề . Tô ỏ ( ô ả o ố ) đ ằ ễ , ỏ ố , ắ í , à ạ , á oà ợ ỗ à . T ướ , ở ợ P ố ó à X ế ư ò á ắ ô ổ ế . Bà á ả ư á, ộ ớ á ẹ, ớ à ủ ả ắ ợ . Tù ú ề , ỉ ắ ô à ư á ề ă ũ ồ ộ ữ . Có ể ă è o ớ ị o ộ . N ư ậ , ể ư ộ ữ ă ủ ườ èo. Bữ ào oà ợ ó ườ ắ : “Bà X ế ô ô đ á ”. T ế ũ ế ườ ớ đế ắ ô ủ à ư ế ào ồ . Lú ấ ờ, à X ế , ổ o, đã ụ ụ ắ . K ô ế o á ó ố ệ à để o ữ ă ủ ườ â P ố ê đượ à ạ ủ ô , à đỏ ươ ủ ớ , à á ạ ủ ẹ o à à ắ ầ ủ á ô ? 25.03.89 MỘT SỐ MIẾNG NGON HỘI AN N o : ă à ợ ẩ ị Mỗ đị ươ ê đấ V ệ ò ữ đượ ừ â đờ ộ ố ó ă o , ề ố ủ ì . Sở ĩ ỗ ườ ú ấ í ộ ố ó ào đó, ấ à á ó ở đị ươ , í ì đã ừ đượ ă ề ầ ừ ỏ ồ o ủ , o ả í ủ ì à đ ò ý ộ . Có ộ ạ V ệ ề , ơ ă ă ă ọ à à ệ ở Tâ Đứ , ầ đâ ó ề ă ê ươ . G é ạ à ộ ườ á ọ, đượ ọ o ă ó ắ à ề N . Cậ ộ ệ : “T ư á , ở ể , ơ ụ ă , o ũ ó ị đ ộ ố ướ â Â à â P , ũ đã ừ ế ề đặ ả ủ ộ ố ù , ư o ư o ờ ưở ứ đượ ó ào o ư ế à ả. Và ừ ấ ầ ề đâ , o ũ đượ à o , ô á , ạ è à o ề đặ ả o , ạ. N ư o o , đã ố ụ ổ đầ ớ ậ ấ đượ ó “ ắ o à à à ệ o ''.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

Có ị đượ ế ậ ộ ố ườ Â , ỏ ọ đá á ế ào ề đặ ả V ệ N , ầ ớ đề à ậ ả ờ : “N o ắ ! Lạ ắ ! T í ấ à ó ả ò à ạo ô !”. K ô ể ạ o ọ ạ ê ả ò đế ế? Có ườ ướ oà ò ú ọ ọ ả ướ ấ ữ . Cũ ạ, ướ ộ ố ườ Mỹ ũ ê ả ò ư ê ó ( á ì ẹ ị ) ế ủ ọ. Gầ đâ , ó ị ặ ộ á ĩ P á ườ ề ầ V ệ N , ô á o á đoà ế o . Ô ừ Hà Nộ ào à ố. S ộ ữ ệ ố đã oà á ó ă P á , đế ầ ố à ê, ô ê ố: “Tô đế Hà Nộ ề ầ đã ưở ứ đượ ộ ố đặ ả đị ươ , ô ấ ấ o . N ư , ầ à , ô đã á á đượ ộ ó ă o á ủ ề Bắ á ạ . Mộ ó ă ó ẻ ấ ì ườ , ư à ă , à ấ o . Ă ừ ế ỏ . Vừ ừ ừ, ừ ĩ, ấ í à o! K ô ả ộ ó ă ồ ào à à ộ ó ă ầ ặ , ộ ó ế ế ự ê 16 . A ũ ạ ê , ừ ố à ê, ô ó ể ế : “Đó à ó à ấ , ỉ ấ ô , ư ó ẽ đâ à ộ ệ ậ ấ đặ ệ . T ị à ô ão, oá ươ ị ơ ự ê . Có ể à oạ à â Á, ỏ o , ô ằ ú ở ộ â à ị . Cá ặ ị , à ê ĩ ũ đặ ệ . T ô đã o ồ ! K ô ướ ố , ô ị, ô ỡ ầ , ô ả è o. C ỉ à o ị à , ắ ỏ, ắ ê ê . C ấ ớ ố ê , ắ í . N ó ù , è ẹ ở ầ ưỡ . Ă ớ ơ ắ ẻo, ơ ”. Tô ự ớ đế â o: “Co à ụ á á ...”. Có ộ ầ á , ộ ô ê ị ó ớ ô : “Mộ à oạ o P á o ớ ô ộ ó ă đặ ệ , ă ở Sà Gò đâ à ô o à ệ ệ . Ô ô ả o á ủ ô . Mã 16

chế biến tự nhiên: người Pháp thường gọi món ăn nấu tự nhiên, món ăn nguyên chất là những món ăn đơn giản, không chế biến công phu, không phối hợp với nhiều gia vị, nhiều vật liệu khác (plat nature). Gà nướng, bê thui, cá hấp, cua, tôm luộc chấm dầu giấm chẳng hạn.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

ộ ú ấ â ô ó , ô ớ ể đó à ó ì. Ô ó : “Tô ừ ưở ứ ộ ó ă ấ o , ấ ẹ, ấ ẻ à ạ độ đáo. K ô ấ á ở á ứ à ô đã ó ị đ . Đó à ữ đồ ề ắ đú ằ ộ ứ ộ ắ , ị , õ ở ữ . Ở ê ắ ộ ứ ộ ô đỏ ớ ũ ộ ò , éo, à à â . C ỉ ó ế! Ă ớ ộ oạ ướ ố ấ o , ọ ọ , , ì ị , ổ ậ ề ộ à á ớ . N o á! Tô đổ ế ướ ố áo á à ò ọ ê ữ . Mấ ô á V ệ ê á ì ô ườ . Đê ô ấ , ô ả ứ ậ ấ ầ để ố ướ ”. S đó ộ ú ô ê ị ớ ế đó à ó á èo ô ấ , ó ắ ó ỡ ủ ộ á ă H ế ở Sà Gò . T ế ớ õ ú ô ê ê á ó ă ổ ề ủ ộ ù ào đó, ế ứ ă đượ ấ ướ éo éo à đú à ả . Cá ó ă â đờ à đã đượ ử á ộ ờ à đã ợ ớ ẩ ị ủ ề ớ ườ đị ươ . Bở ậ , ó ể ó ữ ó ă đị ươ o ờ ũ à ộ ợ â ê ê , ô ì ư ấ ề ỉ ố ề Q ê ươ , Đấ ướ ớ o ườ ứ, ù đươ ở ơ â ờ , ó ể ào, ơ “ ô , ắ ú ” à ụ à â ố. Mó ă ả ô ữ ó ề à ủ ờ , à ả ề ộ ủ ô ữ . Có ữ ô á V ệ ấ ồ Mỹ, o ồ ề ướ ướ 1975. Gở ư ề à ỉ ấ ướ ắ o . Cô ấ ậ ỹ. P ầ ớ ườ ướ oà ô ị đượ ù ướ ắ , ù đó à ướ ắ ĩ P T ế ướ ắ ò P ú Q ố ướ ắ đặ ệ N Ô (Hò V - Q ả N ). T ỉ oả đợ o ồ à ườ à ê ồ đ à , ô ớ đ à ỉ ă ớ ơ . T o ư ở ề à, ô ể ô ừ ă ô ừ ó ì ớ à, ớ đì à ớ Sà Gò á. C í ô ũ đã ế ộ ố ườ P á ướ , ô ữ í ă ơ V ệ N à ò ú ả ướ ắ ê ấ ữ . Lẽ ố ê ả à oạ ướ ắ ảo ạ . Có ườ đã ề

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

P á ồ à ẫ ờ ạ è, ườ ướ ắ o ở để ế ụ đượ ưở ứ ộ oạ ứ ă đặ ữ V ệ N . N ữ í ă ào ạ , đá ạ , đá o á “ ô, ô, ộ ă ầ ă ” ì đừ ò ưở ứ đượ á o đặ ù ủ ộ ố ó đơ ơ ẹ à à ấ í . N ữ ó ă ò ữ đượ ư ị â ề ủ ộ ệ ậ ẩ ự ừ ự . Ă ô oà oạ à ế ó ờ , ả ă ừ ế ỏ, ỹ, ậ , ó ả ấ ậ ì ớ ấ đượ á o ủ T ờ đấ . Ă ô ữ à ộ ầ ế ế à ò à ộ ệ ậ . C ế ế ứ ă à ả ộ ỹ ậ à ộ ệ ậ ữ . N ữ ó o ở P ố Ở P ố, á ó ă , ứ ố ô đơ đ ệ , ư ũ ô á ể á , ỉ ỉ, ứ ạ đò ỏ ề ô ế ế ư á đặ ả H ế. Cá ấ ồ , ơ , , , , ù , ọ à éo, ấ ào ũ è ẹ, ả ấ á ế, á õ à ươ á ủ đồ ê, ủ ể ả, ủ ê ê . Cò ả ộ ự à oà ê đề ủ ề à ắ , ê á , ó è, í đáo. Tấ ả ư ơ à ấ í , ư ữ ờ à í í â à ị á , ị á , ứ á à ả í á ữ . Cá ô á ị ở á ù ụ ậ ở á ệ ườ ố P ố đ ợ ắ , ổ à ề á , ẫ đượ ẹ ồ ả ẹ ộ ì ắ ở éo éo â á â : Hộ A ă ậ đề o , Từ ừ ỗ ệ , để ồ o đượ ờ. Cá ụ à ư ợ á ô, á ị ị á ó à P ố ấ o ừ ồ ào, ừ đ ạ , ô ố ồ ườ đ ợ ẽ ê í à ó ể ụ ả ố ế o. Q ả ệ , á à à P ố ũ ó ộ ố độ đáo ấ ấ ẫ . T o ố à ,

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

ó ố í đặ ữ đị ươ . Cò ố á đượ ậ ừ H ế ừ á ơ á .T ê , o à o ớ ẩ ị ủ ườ đị ươ à ư ắ đã ấ ẫ ừ ệ đố ớ ườ ủ á đị ươ á . Cũ ể đâ để o đượ đó ó ộ ầ ỏ ề ệ ậ ẩ ự V ệ N . Mạ ạ : Nó đế á ó ă á ở Hộ A , o ờ ũ ả ắ đế ạ ạ . Cũ à ò o ô ơ , ô é . N ư ạ ã o ĩ ô : “T ì ũ à ò o ì ó à ạ đâ à ó ?”. X ư . T ướ à ả à ở đấ Sà Gò - C ợ Lớ à ở ề á ấ ò o ấ o . Bò o ủ ế ò o á ì. Cũ đượ ể à ộ ó ă á ó ạ , á ả ô đắ á. N ư ổ ỗ , ề ườ đã ưở ứ ề ầ ó ạ ạ á ổ á ở Hộ A à ũ ó ế ề ó ò o Sà Gò , ũ đề ô ậ ạ ạ ô ả à ộ ạ ủ ò o, ó ơ ả đề đượ ấ ừ ạ ạ ủ ị ò. Cá ỗ á à á ứ ế ế , ấ ướ ủ ỗ ứ à ấ à ị ủ ỗ ó à ả ộ í ế . B ổ á , ú Sậ ( á ơ 45 ă ) á ộ ê ồ ạ ạ ó đặ ò ỏ ướ đí ồ , ê à ộ ô ướ . T ê ặ , ộ á ổ đự é , ỗ à á ì đượ ủ ó o ă ắ . C ú đ á ố , ỉ ừ ạ à ơ , ồ ư ó đí à đã á ế ồ . T ỉ oả , ặ à ằ , ù ộ , ộ ố á à ặ ở ố ê ă , ú ớ ị đ ố đế Xó C ợ. N à ườ , ố ă ạ ạ , ả ê ậ đầ ố ê để đó ú Sậ . Mà đâ ả ộ ì ú á ó à . Cả ị ấ ỏ ũ ó à ú ữ á ạ ạ , ư ả ó ệ , ô ấ o ằ ú. Mạ ạ ú Sậ o ệ à ổ ế à ụ ă . Ă ớ á ì o ó ó ò . Mỗ ổ á ố ắ à ỉ o ơ ắ ườ ớ

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

ộ ú , ê đượ ọ à á ì o ó . Mộ 17 đế ộ ưỡ ộ ổ, ù ỡ ớ , ỏ. Mỗ é ạ ạ ớ à . Cũ ấ ằ ầ ầ , ạ ạ ủ ò. M ị ở ợ ề, ú ự ừ ứ ầ , ạ , â , ắ để ê ừ ứ à á ừ oạ ị á ứ à o ỏ á . Đế í , ế ầ , ế ắ ô ão á, ế â ô ứ á. C ú ò ướ ị ấ ỹ ằ ấ ị ố ắ à ô ế à ứ ì. T ử ỏ ế ế ô ư ậ ì ạ ạ ủ ú Sậ ô o , ô đắ á o đượ ? G ở ắ ồ à đã ấ ố ê ù ơ ứ . Nướ ạ ạ ề ệ à ổ á , ó á ư ộ oạ ướ ố ảo ạ . Ă ô ế á , ó ươ ị ấ ạ, ấ ẫ ạ í í á ị ị á ê ưỡ . Nế ú ế ầ ù, í ú ầ ă , ì đờ ú ũ o o ồ . “N ứ ệ , ứ â ”. N ư , ự ườ à ự ứ - C ú Sậ ũ đ o ê ườ ộ ú đ ê ấ ớ . C ú í ô à ò , ườ đư à ì á ộ đấ , ó á độ ă ề . T ệ ạ ạ ủ ú ì o ế ý. N ư à ò ủ ú ô ì ẳ “ ò ” ú ào à í ề o ú ộ í ắ ợ ào. Bở ậ , ú ẫ èo á , èo ơ. Vợ o ẫ o ó - T á ạ , ấ ú á ạ ạ á à à ố ắ ấ o ơ , ê à à đắ à . N ữ ă đầ ủ ậ ê 40, ô ể ì o ô ấ ú Sậ á ạ ạ ữ ... G ò o o : Cũ à ó à á đắ ề , đắ ề đố ó ườ èo à đố ớ ầ đô ú ô đ ọ , ò ả ờ ả ào đì . Nă ì ườ ọ ớ đượ ă . K ô ả à ò o ú ươ , ò o , ò o ầ , ò o á ấ , ũ ô ả à ì ấ ả ầ .

xu: bằng đồng, lỗ tròn, giá trị bằng một phần trăm đồng bạc Đông Dương.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

Hắ í à ò o o . Rấ đặ ệ . N oà H ế ũ ấ ấ ó à , ư ó ươ ị ơ á . X ắ ạ : o o ỉ Q ả ú ấ ờ ô ả à o ô ệ - Tầ ó ỏ o ư o ỷ, o ỏ. Lư o oằ ố ư ư ấ o o ẽ o Tế à Hồ. N ề ị , í ỡ ư o ừ - T ị ă à ơ . G ò o ớ à , ặ ừ ế ỏ, ướ ề , à , ớ ệ, ố , ê , đườ , ì ầ , ượ , ấ èo à ĩ ê ộ . Đ ầ ử , để ướ â ấ . Gầ ă , ỏ ê è đã à ạ ỏ. Nướ ề ệ , ă ớ ô đậ đã đượ đã ỏ. T ị ô ề á, ă ọ à ơ ộ ươ ị ấ độ đáo. Có ườ ó ứ ượ ướ ò o o ấ à ượ â ớ ấ ị ố Bắ . Bí ế à ở ỗ à , ườ á ò o o ó ế ẫ ữ ẩ ậ ô ứ . T ỉ oả , ú ô ỉ ô ô à ộ í ố ê , ă ớ ố è ũ đã ấ o ồ . Cò ó ề , ộ à ế ò o à à , ỡ à , ă ào ơ ộ ươ ị ó ả. Mà ỉ ó á ò o ủ à á ổ á ở ướ á ê , ê â ộ ủ ộ ệ ô đố ệ ớ ệ ố Bắ ủ ô ọ D ệ à ó đượ á ươ ị độ đáo đó. Bá èo é : Bá èo ì ề ù ở ướ ó á - Gầ ư á ỉ ạ ọ o T ườ Sơ à á ỉ ề N ở đâ ũ ấ ó á á èo đổ ì á à ư ụ ù o ỗ ù , ù o ẩ ị. T ê , á èo é đấ Q ả đú à “ă ắ , ặ ề ”, ă đế o, ẫ ấ o à á ạ ẻ - T ô ề oà ô ệ Mộ á á ò ắ oặ ấ ấ đỏ ( ù o ứ ạo), ằ ọ o ộ á é ă ơ ỏ, ơ ẹ . Cũ ộ ạo , ấ ù , đ ấ . G ữ é õ ố ộ á oá . Đượ ạo ã ì á à éo, à ơ , ư oá đượ áỉ ươ ị ủ ú í à ù . N ư ề ệ , à à , ầ ư à ạ . N ư ô ị – Nó ậ ớ ó ườ o ế ô

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

ầ ế ô ị à ó á ộ í í ợ để ổ ê đượ à ấ ẫ . N ư đượ để ào ỗ õ ở â ế á . Có ợ ợ ó ỡ ò . T ứ ă â ã! Ă ớ ướ ắ ầ ớ ê á . Cá đư ứ ă ào ệ à ả ộ á ê ủ ó. K ô ù đũ , ỗ , ĩ . Mỗ é á èo đượ ườ á o o ộ â o ỏ, ô ư ộ â đ o á à đượ á ướ á ộ ử ụ để ú ê â ấ . T ô ố ư â ầ ắ èo - Mộ ô ụ đượ ù ư o à ĩ . Lấ â o ẻ ồ ẻ ọ đườ í , â ặ á . Từ đá â ừ ả ỏ ư ắ á ậ . Vớ o ũ ọ , ừ ế , ỏ ào ệ . Có đổ á èo ọ , à à â , ư ẫ ả ă ớ ư ặ à ướ ắ . C áo ộ á ô C ỉ ấ á ào ế ề , ướ á ê ộ ủ ộ ă à ằ ê ã ố ầ ợ. Đà ô á đ á . Đồ ề ô ồ ề ư á ở á ì, oà á . Mộ đầ , đặ ù áo ê ướ ó ò â ó - Đầ à ộ ù ỗ đự ề ă . N ă ướ ộ để ứ ù ướ ử é à ấ ă ỏ ở ê để é , ĩ , ỗ , ị: à ò ắ ỏ í, ê ó , ướ ắ . C áo ủ ế ấ ằ ạo, ộ á à đậ á . Có ô ộ ỏ ả ô , ị ạ ầ ễ à ị ỉ . T ỉ oả ó ạ , ù o ù . C áo ú é , ắ í ê à ộ ú à ò. C ú Lì á . C ú Lì ế , ườ o á . Gầ đâ , ề ă ô ặ á ữ . T ướ , ề đì á ả, ũ o à ả đó ấ o ả à ă , ô ế ộ ứ ị , ạ ê à , ô ề ơ - N ư ă ẫ ô o ằ !

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

Có ườ o ằ ù ộ ó ă , ấ ướ ư , ă ở à ì ạ ô ấ o ằ ă ở à ạ è à o . Cù ộ ó ă , ế ấ ở à ì ă ẳ ấ o , ư ă ở à à ì o . Có ể đ ă ỗ á , ố ả đổ , ề â ý, ấ ạ ắ , ạ ệ ê ẩ ị ấ í ú ơ . Ở ề à ế ế á ồ ào ậ ệ , ị, ê éo á, ọ á, ão ò ó ị á , ệ ó ả á á ậ . Vớ ạ ở à ặ ứ à ă , à ă ề á ì ư ô à đã ó : “No ấ o , ậ ấ ô ”. S ù , à à, ó o ờ ă á o đâ ? Ă ả ả ề ! Cò ò è ớ o . Mì á , ì , ì ứ Có ể ọ à ó ă â ã. Vừ ú ề ườ â ườ . N à ở oà ỉ Q ả à o N ườ ọ à ì Q ả . N ư ướ , ọ à ì á . T ườ á đ á . Lú ấ ờ ư á o á . N à ở đấ Q ả á ả á à á á . Sợ ì đượ á ằ ộ ạo đã ấ à ồ ư ì o ầ , ư ỏ , ề à ượ ơ . Có ì đượ á à ắ ó o ầ ự ậ . Ló ướ đá á ì í é ắ ố , ố ẻ ỏ à ơ . Mì đượ ụ í , à à ơ ( ó ỏ à ệ) ấ ấ â ( ạo đỏ). Nướ èo ề ệ à ạ đỏ ỡ à đổ ê ắ ỉ - Nướ èo ô à đầ ư o ô ủ ế , ô ì ướ , ô ở, ê ặ ỏ í á ị o, ô à ó ể ó ị . Rắ ê đậ ụ ã ơ á . Rồ , à , ò, ó ỡ. Có á ò ỏ ê à o . S ù , á á ướ , ò ó ỏ, ả ê ê . Vắ ộ í - C ỉ ó ế! G ị ề í , ở o , ù o ườ á à ũ o á ề . Đặ ệ ú ấ ờ ò ắ ê ê ộ á ớ ừ â ố à 18 . Đầ ó ọ à đỏ ươ , đoạ ữ à à à đoạ ầ ố à đọ ố , ồ đế à đậ . C ỉ ì ơ 18

ớt sừng trâu: Trái ớt bằng ngón tay, dài, ngọn, ớt hơi cong. Phần lớn người đất Quảng ăn ớt dữ lắm. Có thành ngữ “Ăn cay xé miệng”.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

ê ặ á ì đã ấ ị ố ú ồ . Cá à ò ợ ớ ộ á ộ ã. T ê à à ơ ị à , à ạ , ô ổ ậ . Mà â à à ắ à ủ ữ á ị , ó í ỡ. N ữ ê ó ỡ à à ẫ ộ ớ ữ ả đậ ụ à â ươ á đá ê ạ á ụ à , ò ấ ấ ơ ở . N ữ ả ụ á á ó ỏ ằ ậ ề ê ặ á ì ư ữ ò đấ ừ ị ưỡ à ụ ê ê ộ ô. T á ớ ừ â đỏ, , , ạo ễ ắ ê ặ á ì ó á ê í ỗ à ư á đố ị á ị á . K ộ đề ồ ắ ă , ợ ì ô ô á à ũ ô ề ề , ậ ướ . Mà ủ ố , ơ ằ ướ đá á đượ ụ ê , ợ ớ ù ươ ì ị , ê ả ủ á á đồ . N ư ậ ướ ă ằ ệ đã đượ ưở ứ ằ ắ ồ . Mì : Cũ à ì á , ư đượ á ê o ữ á ể ê ô ướ oặ o ữ ụ ư â ể độ ê , o à ơ ư ú, ậ ạ à ườ , à ạ . Vào ữ đê ó ă , ấ à ào ị ỉ è, ú ô ườ đ o ấ ớ 19 ồ ê ữ ế ở độ ố , ă ườ để đờ , á ướ . Có ố ử ụ á oạ ạ ụ â ộ ư ò, ệ , ầ . Có ó ơ ạ í ươ Tâ ư B jô, G , K ẩ ầ ( ô ), Mă -đô- , . .... Dướ ă , ê ướ , ế đờ , ế á ộ ã éo ắ , ũ ú ị. Về ề á ì, á è đậ á à á ứ ă á èo . Mỗ đứ đá ộ á ì - Ă ê ộ é è đậ á ọ . T o ả ê ơ, ó á ă o , ả ậ ê ĩ , ấ à ề , ụ đã đó , ă ộ á ì ấ o ạ, o ù . 19

Anh lớn: Những anh con nhà khá giả sau khi tốt nghiệp Cấp 1 Pháp Việt ở Hội An ra Huế học các trường trung học công hay tư và có một số ít hơn ra đến Hà Nội học tiếp... (những năm cuối thập niên 30).

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

S ù , ì ứ à ì á đượ â ấ , ê á ó ắ ơ . Vào ù ó ứ đượ ế ế à ê ào ư ô , ữ ế ứ ắ ỏ, o ố à ò . Bâ ờ à ứ ươ ( oạ ă đượ ) đượ đá ắ oà ơ . M ề, ả ế ử ý ỉ ỉ ằ è à ướ ỏ â à ộ ờ , để o ị ứ ă ạ ế ớ ướ à ớ ù đ ... N à , ì Q ả đã ò ẫ , à ò â à ớ á ể đượ ỏ ỉ à, ờ đượ đị à ố ữ ủ ì . Đầ ê , ó ă ấ ô ơ à đ o ữ ộ đồ ườ Q ả ở ộ ố ơ ê đấ V ệ ừ Q ả N ở ô ề N . N ĩ ạ , ì Q ả đã ó ặ ở T , P R , P T ế , Đà Lạ , . ... à ư ớ ở ộ ố đườ Sà Gò ư Lê Vă Sĩ, Lý C í T ắ , Lý T ườ K ệ , Tô H ế T à , . ... à ậ ề ấ ở Tâ Bì , N ã ư Bả H ể ... T ê , ó ẽ ì ả í ứ ớ ẩ ị ủ ườ đị ươ , ũ ư ớ ờ ượ ẩ ự , ê ô ò ữ đượ ả ắ ê ủ , ầ ú ủ ữ á ì Q ả ổ ề ữ . Có ề á á , ẫ đượ ọ à ì Q ả , ư ó ê ả á, ị à, ò à, ò ị , ò o, ả o à ó ơ đã đ á á ố à ỏ ả ị ò ào... C ẳ ò ể ố ì ả! Lụ à á: Cũ ươ ự ư è “ áo oạ ” “ à ư ” o N , ư ơ á ộ í. Đậ đã ỏ ấ ớ đườ à ộ á . K ô ó ướ ừ . Có ê ứ à đá o ồ è à ữ ợ ỉ ỏ ẫ ộ , ợ ợ o è. N oà , ă ụ à á ào ò ấ ươ ị , ấ í đáo ủ ầ ì ( ỏ ý ô). T ướ , ỉ ấ á ú ế ề , ặ ờ đứ ó đượ ộ ú . Bá o, á ạ Bá ặ à ườ đượ á ào ổ ề , oả , ờ. Đặ ệ o . G á ơ đắ . C ú ô ú ò ỏ ỉ oả ớ đượ ưở ú đô á . Có ạ - Dạ ạ à ạ o. C ủ ế ằ ộ ạo â ị . N ườ à ả ự ứ ạo ố , đ đ , é ướ ề

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

ầ à ắ ọ ứ ộ ừ ý ì . Bộ đượ đ ấ ở độ í í ợ . N ồ ậ ễ , ẽ, o ừ ê ò , ồ ớ ặ à ừ á ò , ẹ , ỏ , o ỡ đã đị - K â à ộ ấ ọ . Đế â ế ế ư - Tô ộ ỏ ào ớ ị o, ă ắ ợ ớ á ậ , ù , ê ộ í ấ èo, à ủ, ắ ộ ự , ê ế ừ ặ . N ư đượ ỏ ào ữ á ộ ò , ấ ạ - Mấ ó ắ ế ế ì á ò á ệ : Bá ạ , ề ọ ắ á ạ . Cò á o, ũ ỏ ư ào á ộ . T o o á oă oắ ủ ấ ó à ạo à ộ á o, ũ ắ ế ò ò í ê . Bá ò o, ô ư ộ á ố , ê đầ é đượ ế o ư ô ự . Đ ế ào ử ấ , đã o ộ ớ ỏ ỡ à . Ă ớ ướ ắ ê ấ ầ ớ , ớ đỏ ù í . N o ạ, ừ ề , ừ ò , ừ ù , ừ éo, ừ ọ , ừ ơ à .. ừ ... ó ả! Ở o N , ù Bạ L ê , ó ấ á oạ á ủ ả . Hươ ị ơ ố ươ ị á o, á ạ ở P ố. N ư ì á, ă à ấ èo, ì ườ ào ủ ả ắ ừ ợ ỏ, ộ ớ ô ị à ư . T ê , ì á á ủ ả ạ ơ á . Hì á ò , ơ ẹ . Đầ á , ộ õ ò ở ữ , ũ ế ế , ô ư ộ ô ú . Nằ ữ õ , ộ o ô ỏ, ộ ỏ, à đỏ ạ , ô ư ộ ụ ô . T ị ò ướ , á ướ Cứ ỗ ề độ 3 4 ờ đã ấ ướ á ê ô à đầ ã , ê ô ợ, ộ ù ơ ị ướ ỏ ố ậ ấ à í ầ ô .

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

Bà á đư ừ ắ ị ê ỉ ắ , đượ đặ ê ộ á ả 20 . Mỗ ầ ạ đỏ ự ê , ị ạ á èo èo, ỡ ả , ù ị ò ướ ơ ự ê . Cứ oá ào ũ à á è . Bà ự ị o , ắ ế ỏ, ấ ố o ầ ê o ề . Và ộ ớ ố , đườ , ướ ắ , ỡ, è, ả ư ườ ườ à . T ế ì ườ á ở P ố. Sở ĩ à á đắ á ì ế á ế ế , ê ắ ị. M o ê ố , à oă oắ áo ắ ị ở ẹ , ỏ ào á á ướ , ọ à ố ạ . Đặ ệ ó é ắ ọ 21 à é ươ ớ . A í o ê ì ớ ươ ớ ề ệ ỏ ào é ắ ọ ề í , o ừ ệ ì . C ú ô đâ á ĩ đế ó à '“ ọ ” đó. Có à ú ô ỉ á đậ ủ à để đượ ấ ứ ắ ọ đặ ế à . Bá đậ à á á è ướ ò , đượ ả ê ặ ộ ớ á ướ ỏ ào ữ , ồ à ấ đô á á ạ , đậ ê à á . C ú ô é , ấ ắ , ừ ă ừ ý o . Cứ đò ê ắ oà . Bà á ạ ì ú ô : - Cá ò ú ắ , ớ đâ ó ấ . C ắ à ũ ó ắ . S ĩ ộ ú , à ườ ó ế : - Ă à ặ ứ ! Uố ớ ề ... ể ụ ! Nó ậ ớ à ẫ ó ê ắ o ấ ậ á ọ ò, í ề . Hoà á ô à H H ế Có á ả ế oà á à ằ á . Hễ ó đế ì o ầ P ố à ô ắ đế oà á ê ủ à H H ế à ộ ế ó . Cố ê ô ả à ộ ó ă ả đị à ó ể đượ ậ ừ ươ Bắ . Ở Hà Nộ , Hả P ò à ấ à ở 20

Trả: Đồ gốm bằng đất nung, rộng miệng hơn nồi, nhưng cạn như chảo, có vung đậy. Dùng để kho cá, kho thịt hay đựng tro than hồng, để nướng bánh tráng, bắp trái hoặc các thức ăn khác...

Mắm ngọt: Mắm ngọt nguyên là mắm cá cơm. Mắm cái ngon được pha chế cho dịu tùy theo cách thức riêng của mỗi người.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

á ị ấ ề N , ả Sà Gò ữ đề ó á ả oà á ớ ì o á ô ế ườ Ho đứ ấ ở á ở o á á à ê, ủ ế . N ư ó oà á ô ở P ố ì đã ế ế à o ủ ộ ườ ụ ữ V ệ N - à H H ế - đã ở à ộ đặ ả ổ ế ủ Hộ A . K ô ỉ ả â P ố, â á ủ ệ ủ ỉ Q ả , ủ Hà (Đà Nẵ ) à ả ữ á à ă , à é ă ở H ế, ế đượ ế ộ ầ ì ả ớ ã . Có ạ : oà á ê à oà á ưó . N ư đã ào á à H H ế ồ ì ầ ớ đề í ă oà á ê . Lá ộ ọ oà ô ứ , ỏ ư ờ ấ ạ ấ ố , ọ ộ ê ư ủ ế à ị ô ơ , ộ í ị o, ế ễ ớ ộ ố ị à ô ế đượ ề ợ à à ầ . Rồ đ ê ê , ọ ă ó . Cá o , á ơ ấ í ề â . Ă o , ớ ã . Ă ồ ố ă ữ , ế ô ắ á. N ườ ò ó ỏ ộ ì ọ oà đâ ỉ ó ớ ứ , á ấ ỏ à ò ê ộ oạ ả á. Ă , , ô í ă . V ê oà á ơ , ọ , ớ ỏ ào ệ à đã ố ộ à ạ ố ố ự ả . Về à H H ế ề ề ạ o ườ o á . Lú ấ ờ ( á đâ ơ 50 ă ) ườ o á ũ đã ớ ổ . Nă 1980, o ộ ế ề ê, ó ỏ , ư ô ế í đì à H H ế ở đâ . N ư ã P ố ướ à H H ế ở, ó ộ à ọ Võ ườ Vĩ Đ ệ ố ậ ệ , ũ à oà á ô đ ỏ ố ở Đà Nẵ à ộ ố ơ á ... Có ẽ o ô ủ Đạ C ê ó ó á ì đặ ệ , í ợ ớ oà á , áo ộ á ô , ớ ì Q ả , ớ á èo é , ớ ả ụ . Gầ đâ , ở à ố, o ự đơ ủ ộ ố ệ ướ ó ê ó oà á ê , đượ ọ ê đĩ à đượ ó ả à á o ở ướ . Ă ũ ạ đượ .

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

Cơ à ú â Cá , ơ ă ụ ă , ú Xâ ổ ế ề é ơ à ủ ì . Cơ à ú Xâ , ô ớ ạ , ỉ á ào ờ đ ể ấ đị à ữ đị đ ể ô ề đổ . Cứ í , ườ ờ đê , ú ớ á đồ ề ồ ở ê ờ ô , ã ạ ẳ đế ù N ũ B . T ỉ oả ú ồ á ở đầ ợ, ê á â ấ ộ , ầ ế ướ ô ộ . Cơ à à ỉ ă ề đê , à , à o . C ú á . Mộ ê à ồ ơ à à á ứ ị. Bê à ô ướ à á ổ đự é đũ , ỗ à ấ á ế ấ . Cơ ấ ớ ướ ù , ư ấ áo, ề , ẻo, ơ . Co đượ ớ o ữ á é ể ỏ, à ọ , đượ ọ à é ộ ư . Gà đượ é ơ , ỏ ê ặ , ê í ị: à , ò, ê à ươ ớ . C ỉ ó ế. N ư độ á ú ấ ỉ ỉ ậ ọ à ậ ạ ư ườ ẳ ế ì đế ô á . Là ố ả ộ ữ ườ đứ ờ đế ê ì đượ ă . Cơ ủ ỹ, ó à ố ơ ơ ứ . Mớ ĩ đã ố ă ề . Gà đượ ế ế ấ đặ ệ , ô ộ ô ấ , ô á ấ à ũ ô ô , ư ề , ơ à ô éo ậ . K á đế ứ ự ệ ấ ế, ồ ố . A đế ị ó đứ đợ . Đê ắ ờ ạ . G ó ừ ô è ẹ ổ ê . Cơ ó . T ệ ú ị! Đã ừ ế ơ à ấ ở ấ ệ ơ ố C ợ Cũ Sà Gò (đườ Hà N à đườ Tô T ấ Đạ ), ơ à ầ Hả N ở đườ N ễ T ã , ơ ào ị à ậ ẩ ủ ấ ệ ơ Q ả Đô , ơ à S ê S ê ổ ế ộ ờ ở ầ ợ A Đô à ó à ê ơ ă ớ à á , ấ o ể Tâ ó ế ở đườ N ễ Cô T ứ. Mỗ ứ đề ó á o ê ủ ì . N ư ú ệ ( ô ế ó ủ ô ?) ấ ả ô ấ ẫ à ấ í ằ ơ à ú Xâ ở Hộ A , á đâ ê 50 ă . N à , ọ à , đề ê 60 ả, ó đứ ầ 70, ặ ạ Sà Gò , ẫ ò ắ đế :

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

- Cơ à ú Xâ o ỉ? Có ể ú ấ ờ, ỉ oả ườ à o í ề , ỉ đượ ộ é ơ à ỏ, ê ố ê ả o ... ă o à ò đủ ề , “ é ” ê ộ é è đậ á ữ , ì ệ à.... ế ý. C è đậ á Cá à á â , è đậ á à oạ è ọ ổ ế ấ ở P ố. Có ườ á đ á ạo, ó ườ ồ ộ à ơ ố đị ào đó. T ườ ào ế ề oả ố ờ à ớ oả á í ờ ố o đế , ù o ù à đã o ào à . K ô ố ư è đậ ắ ở Sà Gò ấ ớ ế oặ ở H ế, đậ á ấ ớ ộ . C è đậ á P ố ướ ỉ ấ ớ ướ đườ . Hộ đậ ấ à đượ đã ỏ ứ ấ éo, ò ê ẹ , ô á . H ả ộ ô á . Bỏ ào ệ , ù ơ à ầ ư 22 ê ưỡ . Nướ đườ à à ợ ó á , ô ọ ắ . Nấ ằ đườ á ư đã đượ ê ấ ô , ạ ọ đượ á ạ ấ , ê ướ o ắ à ó ị ọ . Đê , ê ộ ố đườ ố ê ĩ ủ ộ ị ấ ỏ, ườ ế o ả ó , ọ ào, ấ ộ , ư ế ó ấ á ủ ườ â : - A ă è đậ á ô... ô ... ô ? N ướ ả ụ Có ườ ó ố ủ à à à ừ H ế ậ ào. Mộ ứ ă ọ , ắ ề , ỉ á ề . Đ á ạo á ử ệ oặ á á ả. Có ườ á ỉ đ ộ ì . Có 22

Thau: tan, rã mau, thường dùng để nói về thức ăn, kẹo bánh...

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

ộ đứ ỏ á â đè ầ ó ụ ủ ó đ o à ụ ư ẹ ứ ă ào o ự á . Vậ ệ ấ ướ ả ọ ọ ứ ệ ố . Cá ứ ế ế ô . N ườ à ả à ạo, ì ớ ă o , ớ đượ ề á . T ị o ự oà ị ạ ỏ ào ố ế ễ . Nê đườ , ỏ ã ỏ, í ( á á ỏ ướ ậ à , ã ị ), ộ ớ o ộ í , á ỏ , ắ ư ư ợ ú à . Nê ắ ố à ộ ấ ả ạ o đề . Vắ ệ ặ , o ừ ê ò ằ á ã , â ào ụ , ướ à . Cò ả ụ í à ả ô ế ễ , ỏ ị, đ ấ . T ê ặ ó á ò đỏ ứ . Có ườ ó ô Cử Đạ ó ê ớ ả ô . C ả ô ế ế ớ ô P ố ì o á . C ả ắ ừ ế ũ â ào ụ ướ à . C ố ả o á á ỏ , è ố , ố á , ế, ấ ộ oạ ươ đặ ế. Đó à ứ ố ảo ạ . Lự ứ ươ ệ o . C ế ế ũ ô é ầ ỉ ỉ. Tươ ộ ớ ị , o ầ ỏ à đậ ụ , è ã ỏ. Tấ ả đề ào ớ ỡ à để ô à ầ . G ị ề í ứ ào ỏ ướ , ứ ào o ào à í ế ủ ườ ế ế . T o ị ấ ỉ ó à , ườ á . Mỗ ườ ớ ộ ố á à o ự ấ đị oà à ữ ươ à ă à ũ ả ư ả đồ ề , ữ o ạ ã ò à ườ đ á ề. Mí ồ ị Ở đờ ó ữ á ị ý ấ ướ , ắ . N ề ưở ư ô ể ị đự đượ . T ê , o ì ố ào đó, ũ đà ả ấ ậ . T o ệ ậ ă ố ũ ậ , ó ữ ứ ă “ ê o ” ớ ộ á á ớ ề ố ô ườ , ưở ư ó ố ô , ư ưở ứ ạ ấ o . Vị ào đã á ạo ữ ó ă đó, ó ẽ đã ó ó ẩ ỹ o độ ủ ộ ọ ĩ à o ế ế ợ ữ à ắ ươ ả để ó ê đượ ộ á ì

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

ụ ể. N ữ ó ă “ ỳ ụ ” ư ậ ả à ữ ứ ê ự ủ á à ọ . Cá ó ă ươ ả , ườ â Á ô ế . N ư á ẳ ạ . Nào o , à , ă ô , ạ ưở , ò o Bắ ảo, ộ ớ đườ , ớ ứ á â ọ ắ , ồ ào á, ò đỏ ộ ị ố , ào á ứ ộ , ào ỡ ào đườ ớ ộ để ì à ộ á ổ ố . N ư o ệ ! N ữ ộ “ ợ ô ” đầ â ẫ ư ế ả o á ó ă ủ á ướ . C ẳ ạ ó ó ố Ho , ọ à “ ấ ụ ”. C ư á ủ . Mộ ớ o ô ẻo. Mộ ớ ị . Mộ ớ đườ . Rả ộ í ầ ì. T o ê á o ô ộ ớ ấ ỏ o. Cứ ư ế o đầ ộ á ố ớ . Rồ đ ư ấ đặ ệ Bù , ọ , éo, ơ í ấ , ă ẫ ấ o à ấ ạ. N ườ ă ế ô đượ ó ướ , ẽ ô ế õ à ầ á ậ ệ . N ườ N ậ ó ộ ố ó ă ấ ớ ị ò, ị o à ả á ữ , ẫ ộ ớ , ả , á ứ ủ à ấ ề đườ . T o ờ ì í ă á P á , ở ế N Bộ ó ậ á ă ô ắ , ô ó ớ đườ á , ó đượ đườ ố ố ì à ố , ò â ớ ướ à đặ , ấ đậ đà, ấ ẫ ộ á ú ị. Cá ă ố ư ế à ắ ướ ươ K ơ N Bộ. Cũ o , ó ườ ở T á L ề ă ố à í ớ ộ ị ố ộ à o ằ ò o ơ ả ố à ươ ă ớ ộ ố oạ o á ủ ườ P á . Ở H ế, ó ó è ị , ũ à ộ ạ ị ý, ư ă ấ o . Ở P ố ướ ỉ oả ó ộ oạ ô ướ ê ò ằ á ồ â ớ , ô ắ ư ộ ê ắ ế , ằ o ộ é ướ đườ ắ o , ó ù ủ ừ . Mè à ỏ, ắ ê ê . T ế ì ó ì à ạ? Có ứ! Sự ậ ấ â ẫ . N ư ê o à ộ ổ ợ ị o, ô , à ê , ế ơ ễ đượ áo oà ộ ớ ộ ỏ ộ ồ ả ào ướ đườ ó . T ô ướ ô

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

ả ô ướ . Bá í ầ ặ ẳ ả á í ầ . N ọ ô ọ . Mặ ẳ ặ . Ă ạ o , à o ... á ! T ở ề ớ ị ấ â ươ , é ỏ Hộ A , ú ắ ạ ó “Mí ồ ô ị ”. Mộ ó ử ỉ ử ê. K ô ấ á ơ ô ộ . Có ộ ố à ỉ oả ế ế ấ để ă o đì . T á í để ơ ở ầ í ọ à í à đượ á ố . Xẻ , ộ ừ ú , ù o ỏ á ấ ộ o éo. Hộ đượ ấ í , ộ ỏ ứ , đ đ ã á à ộ , ộ ớ ô , ị , à , ỏ , ê ê , ướ ắ , ừ ă ồ ế o ễ . C ú ó ộ oạ ư đặ ệ . Đ é ào ụ ỗ ú í . S đó, ế ào ử , ấ í . Có ể ă ó ă ộ . Mỗ ú đượ ắ à . Có đủ ươ ị ọ ơ ủ í , ù ù ủ ộ í , ộ ớ ấ éo ọ , ị è ẹ ủ ô ị à ủ á ứ ị. C ấ ọ ủ í ươ ậ ấ ào ư . C ấ éo, ù ủ ư ào ậ á ớ ủ ỗ ú í . Dù à ó ă ơ , ị ũ đượ . Dù à ó á ệ ũ ố . T ê , ỉ ó ấ ổ ế ê ộ ố ù ủ ỉ Q ả . Ă o ế ị T ở ỏ, ỗ ầ ổ ê ữ ơ o ữ ộ , ố oà , ố á , ả ố o ở à ươ P ố ũ ố ấ ứ đượ ị . Số ộ , à ộ è ào ê o ô ộ ó o , ư ạ ó ể à ấ đ ữ ơ o éo à . Bà ò o ỗ ứ ộ í . Lá í , èo, , ổ , , . ... ắ ỏ, â ớ ướ ố đượ ắ ừ á á ệ ắ ỏ , ã ễ . Rồ đ ào ớ ú , ê ề à á à á ẹ. Xào í , ắ ề ê ào. T đã ớ o, ư ô ò ả đò ú ắ oà để đượ ă ầ ứ , ầ ứ o “ ứ ă ”. Nă 1943, ào N , ú đó ô đã ớ ồ . Có ầ , ũ ị ữ o o ẳ à ò. Đế ơ à ườ ạ ọ ù ớ ê Hó Mô ố à ủ ậ . Bà ẹ ườ ạ , ủ ộ ò ẹo đậ ụ à ố , è ấ ế ẹo đậ ụ , ắ ệ ề ê ê à ắ ô ả ă . Hơ ó ố . Lú đầ ô ưở

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

ắ . N ư ă đượ à ế , ự ê ấ ớ o. Bà ò o ề à ộ ó ẹo à ẩ ậ đư è o ộ ó ê ộ . Mấ à , ấ ơ o ứ đầ , ó ị ấ ứ . C o ớ ế ó ộ ố ó ă ề ố oà ệ à oá ẩ , ò ó ể ị đượ ộ ố ị ứ đị ào đó. V ế o à 27-8-89.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

PHẦN 2 - BÓNG DÁNG MỘT THỜI MỘT MẠNH THƯỜNG QUÂN Vào ữ ă ố ậ ỷ 30 à ữ ă đầ ậ ỷ 40, ô K ả ỉ à ộ â ậ ì ườ ở Hộ A . Ô ô ứ í ộ o ữ ứ ị đươ ờ ư ô á , ô ươ ê, ô đố ọ í ấ ũ ô á , ô ử , ữ ứ ỏ ơ o à . T ế à ề ườ đã ê , ế ế ồ . N ườ â P ố à ộ ố ườ ở á ủ, ệ ầ ủ ị ấ , ỉ ọ ô ỏ ẹ : ô K ả. N ư o ọ ó , ả ấ á ì â ế , ý ế à ợ . Lú ấ ờ, ô đã à ê . Nế ò ố đế à , í 95 ổ ó ừ . Nó o ô ữ đươ đạ , ô đã ắ ó ệ ì ớ o ào ể ụ , ể o ủ ị ấ à. Ô ô ư ầ ợ . Ô ẳ í ó à . Ô ô o ờ â đế ơ ộ . Ô ỉ ó ò . Nó ê ì đú ơ . Mư ó, ả ú , ậ í ù ào ữ à ú ả o đì , ô đề ó ặ o ậ đấ , ế ó ộ độ ạ ở ỉ á ở Đà Nẵ , T Kỳ 23 đế ử ứ độ à. Đô độ à ó ị Hà oặ ó á ắ ( ấ ế ) đế ậ ú N ự, ô Hươ , để ố à ă , ô ườ ă ở đ o ổ õ. Cô ệ ô o ử ệ , ô oá ắ o ợ o . Mà đâ ó đ ộ ì . Cả ố ă ườ â ộ ó đá o ô : ẻ ó, ồ ồ ó. Họ ì ừ ầ ể o đấ , ư ạ ế à á . Ô ệ đú à ộ “ o” ủ ữ ă 30, 40. Ô o ỗ ầ ủ độ à ư ộ ú à ọ ý đã ề o ủ à ề ậ ắ ẻ ũ ư ộ ế ã đã ề ă oà ê đườ đ P ú T ọ. Có ề ủ à đá ủ ồ ự đ ó ư à à ự ò ơ ợ o à. Ô K ả ô ả ế. Ô ư ử ớ á ầ ủ ì ớ ề ơ í ơ , ô ộ độ ơ á â . Nó đú , 23

Tam Kỳ một thị trấn nhỏ, cũng là một phủ lỵ, nằm về phía nam Hội An (thuộc tỉnh Quảng Nam cũ).

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

ô ý ế ọ ì ệ ậ ơ à ì ề ợ ê ư. Ô ườ ì á ậ độ ê ớ ặ ắ ì ế , ư ườ ẹ ề ì đứ o é ỏ ủ ì , ườ ị o ẹ ă ó ấ đứ ò ỏ ạ . Ô ũ ó ò, ì ẳ , đảo ắ ắ í o á ó á ỗ ầ ủ, ư đá á đượ ể ự à ỹ ậ á â ủ ỗ ườ . Ô ù ắ ả , á , à ó ắ ế, ắ ố ậ độ ê . Ô ỉ ế ó đ ề à ò ú ấ ụ ượ ố đặ ế ồ ào ổ, ào ò à ể o ư ườ “ ồ ” à ọ ằ ướ ượ ệ, â ừ . Gà ự ò ó ề o ủ ề ạ ế . T á ạ , ô ỉ ó ố é . T ỉ oả ò ờ â ê á ầ ủ ề à để ồ ưỡ o ọ ữ á ì o ầ oạ ạ , ì ô à ủ ộ á ì o ầ o à đắ á ấ ở ỉ ỵ. Có ầ ủ ặ ó ă o đờ ố ị oạ , ô ấ đì ố ậ à ú đỡ ề ạ . T o ọ à à ô , đã ó ữ o ủ õ â ộ ờ ó ế ố ấ ỉ ề T , ê ô ò ữ đượ ộ à ố Bắ ề ủ ề õ. T ố ế ằ ữ Há , ô é à ầ . Mộ ầ ô “ ổ”24 ở Hộ A . H ầ , ô ườ à Hà ổ ở ệ ố Bắ á . Đ ề, ô â ố o ượ để à o ầ ủ à o ó ó ị ấ ươ ở â ị ầ ư ở á ộ ậ á , ì, ó o ô ữ đá ệ à ậ ả ủ ữ ạ ỗ ỹ ậ ủ ầ ủ ạ . Có đế à ạ ộ í ượ ố ớ, ô ô á . Ô ỉ o ô . Ô ó ố : “T ố à đã á ấ ề ồ ì ẽ ấ ế ệ ệ ”. Ô ữ ì ẩ ậ o ố ượ ề ư ữ í ế ủ ộ á õ â . Ô ò ô ỉ o ộ ố ầ ủ à ộ à ế õ để ự ệ à ũ để ấ ô ê â ỏ à ả oà â ỏ. Lú ấ ờ, ậ ó đá ườ ư ư ặ 24

bổ: mua, mua cho đủ theo giấy viết sẵn. Bổ hàng: mua hàng về bán. Bổ thuốc: đem toa thuốc đến dược phòng mua các vị thuốc theo đúng cân đúng lượng đã ghi trong toa.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

ẽ ắ , ê ữ ậ o đấ ể à ữ ậ ẩ đả ô ả à ế . Cô ệ ô o ử ệ , ô oá ắ o ợ o . Về , ợ ế ớ , á o ế, o o o à, ấ à ấ ườ o á ó ế à đả đươ . T đã ỏ á ề ô ứ , ờ ờ à ề ạ o á đ ê ủ ì , ô ẫ ố ắ o á o đ ọ . Có ấ ườ o ớ đ ọ , ậ H ế, Hà Nộ . C o đế ố ậ ê 30, ở P ố ỉ ó ườ T ể ọ P á -V ệ 25 . M ố ọ ê ữ ớ ê ữ , ả H ế, Hà Nộ . Có ườ ỏ ê ơ á “đ ê ó ị” , ô ỉ ườ à ằ : “Bà à ô ỏ ô đ ớ . Tô ô ụ ề . Tô ô ế ú ố ệ , ô ế đá ạ à ũ ô ế ố ượ . Tô ỉ ò ó á ớ. (ý ố ó đá )”. Có ộ độ ạ ắ đế â à, ấ à ề ướ đó, ô o ắ , đứ ồ ô ê . Ô ă ă ạ đế độ ưở , ộ ố ầ ủ ộ để ỏ , à ạ . N à đấ , ô ô ô ó ặ . Ô ô ồ ở á đà . T ệ á đà ằ ỗ ắ ó ộ ú , đượ ắ á ơ à , ò ọ ẹ ơ ỗ á ả ồ ê o à ạ ủ ộ á ế ư độ . Ô ỉ đứ ê oà ê , ầ đấ ủ độ à. Ở ệ ì độ à đổ â ì ô ũ đổ ỗ đứ . B o ô ó ộ ố á ả ộ , ầ ề ớ ẻ. Nó ệ à , ú ấ ờ, â ố à ị đã í , à ườ â ộ đ đá ô đô ắ . K ô ó ấ , ô ó é ợ đ , ợ đỏ à ũ ô o ờ ó đế ... á độ. T o â , ầ ủ à đươ ẫ . Đươ đứ ắ , ô đã ở ộ. Cầ ủ à à đượ ề đồ độ . Ô ở â ê , đá ào ố ô í ướ ặ . K ô á 25

Những năm đầu của thập niên 40, ở phố có mở một trường trung học Caotiểu tư thục, tên là Viên Minh.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

đứ í ướ ặ ô à ậ . N ữ ạ ẻ đ o ô o ờ ũ ữ ộ oả á oà ớ ườ ồ í ó đá à . K à à ẩ ị ú ào ầ ô đố ươ , ì oà ê , ô đã ặ ô , ơ â ê à ệ đã : “ ú , ú , ú ”. C â ô ũ ạ í ướ ề ầ ê ế , à ư á ưở ượ ẫ ô ị ờ ấ đầ ó â ủ ì . Và, ế “ á ụ ể” o â ó đ ệ oặ ổ ê , ồ ớ í ô , ì ô ầ o õ đườ , ũ ế ! Ô ô ù ứ ậ , ặ à đỏ ầ . Cò ầ ủ ự ự ì ẻ ặ ỉ à à ồ ắ đầ . Có ú á đượ đá ổ ê , đá ộ ò ộ ê o. B đã ượ đườ ô ữ â , ư ị ơ ố ầ ầ ủ à... ì ướ ơ ế , ô đã ẹ ả ê o, độ ớ o ê đầ ê . Cả â â ờ đề ả ặ ì ào ỗ ô đứ . N ườ ô ố đã o ớ ư ô ộ á , độ ê ọ ườ ê ư ộ â áo ă ê ườ đượ đố o ấ à â ở P ố. C ỉ ì ư ô , á ả ũ ó ể ế đượ ằ độ à đươ ừ ắ ô ê , à ậ â đố ươ . Ô o ê . Lư ơ ò . Đầ ơ ú ề í ướ . H ù ỏ đư ề í . A ỡ đứ ư ô , ế ế ý, ả ộ à oá à ướ . Nế ủ o ị ộ ú ọ ào ự ì ũ ả o! K à ầ ể o đã ê đế ộ đ ể , ì ộ í đ đớ ủ ể á , ũ ẳ ... ấ ào đâ . T á ạ , độ ạ à ố â à à à ầ ủ đã ọ đượ ào ò ấ đị , ấ ô ô ó , ồ ồ ầ ư ố ý . Nế đượ ậ ó đá o é ì ô đã ả ào ứ o ồ à ồ . Ô o ườ . Ô ở ộ. Ô ậ ư . R ộ ô ư ị ê , ị đố . H ô đư , ư ô ò ố . Mắ ô ă ú ì ào đô â ủ đố ủ à á đươ đượ ề , đá ạ ư o o đ ướ . Ô é , ô , ọ ê ừ ầ ủ à, ưở ư ì à ơ ờ ỏ , đươ đ ề , ể ướ o ý ố ê à ờ... â ỏ. Hoà ô o ô à ũ ộ ệ o á ầ ủ

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

à. Họ ó đượ ì đâ ! Họ ũ đươ ú ú à o ắ ô í đâ ! H ô ẫ đư ư ẵ à đó á ưở ượ . N ư ệ à éo , á ô , ô á ạ ẳ ào ầ ô ủ độ à. T ủ ô ữ ờ. Cò ô ì ô ù ấ ọ . Mồ ô ả ò ò ê á , ê á ườ ủ ộ ê á ệ ì . T á ạ , ộ ậ đấ , ô đã ậ độ á ứ á ơ ắ ầ ằ ườ ộ ầ ủ ộ ạ , ô ẫ ả ẫ â ạ ỗ. Có ể ọ ô à ầ ủ oạ ê . Bấ ờ, ườ ô đã ệ ả, ồ ô ướ đẫ áo ầ , ó ô ế . Nế độ à ắ , ấ ô ườ ằ à ă ắ , ằ ặ ắ ở o á ỡ, ữ ế â ổ õ, ò ừ oé ắ ê á ươ . Ô ò ườ ằ ả á ơ ẳ ê , ớ à oè đủ ườ ó . Cò ế độ à ( ả ú ậ o ộ ă ỷ ệ à ơ o) ì ặ à ô éo ẹo, ầ ư ó . T ế à độ à â ô ả ớ ườ ộ ầ ủ o đị à ớ 22 ầ ủ. Ô đả ệ ầ ế á ò, ừ ề đạo, ề ệ, ậ ệ đế ủ ô . Nế ắ đượ độ ạ , ô è đ đầ , ẫ độ , ả ấ ệ ê ễ à ộ ố á ố ồ ớ ề á ì. Có ả ộ ố ủ ộ ê ò ố đ o. Cầ ủ để ả áo ầ ể o, ò ấ ù đấ , ế í ủ ộ ư ù ừ . T ế à ồ ộ ê đườ ư ế è ắ ậ . Vào ờ đ ể đó, đô à đá ò ệ ỡ , ặ ề, ô ừ ô, ừ ữ ằ . P í ướ , đó ề o đỉ à ộ ằ ề ớ ứ ồ ê . T ô ê ê , ồ ề ư đô à ơ đá26 . N oà , ầ ủ đá ò ị ư ắ ả ậ . Nào ế ọ ả à o đầ ố . Nào à ạ 26

giày sơn đá: giày đinh của lính Pháp. Sơn đá do từ Pháp soldat (lính) Mà ra.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

ấ ặ ắ ố à ọ ả à â , ó ớ o oà . Có ò đặ ấ ế ế ắ â ê ố ư ố ể , đề ò ữ ú đố ủ ô đá ào à ạ đố , ạ ặ ào ố ể ì . N à , ầ ủ ă ặ ọ , ẹ, ị ơ ề . T ê : ă , ô ũ đề đư độ ề à đã ộ ầ ì o ầ , đặ ệ ớ á ướ è ươ ỏ ừ , ó ổ à ủ ọ . Có á à ắ ì đoà â ầ ộ đ ê ộ ộ ì ò o ơ à . Cò ế ô ặ ắ ì độ à ộ ố ủ ộ ê ă đườ ắ , đ á ệ 27 . T ế ào đà ũ ó ữ đá ẻ à “ ồ ”, “ ắ ” đ o ư ộ á ướ . Đâ ó ả ầ ào, á ào ũ ó đấ ! Â ũ à ộ ự ệ ô ổ , áo ệ ư ế o o á ị ấ é ỏ à á ê ĩ à . P ả ó ê , ô ô ả ỉ à ộ ạ ườ â . Ô ò à ộ “ ấ ệ ê ” ề ý ế đá ó ữ . Ở ữ ổ ê đã “ â à, á ườ ”, ô ũ ă á ó ý ê ì ề ỹ ậ ồ ườ , ề ế ố ắ ủ ườ ê để ằ đượ ỷ ố. Lờ ẽ ô ẹ à , â ì : “M ả á - ê (đư ) ư ớ đượ !”. Vừ ó , ô ừ à độ á ả. - Cò ú , ế ạ ê í ữ , ì ọ đâ ó ể đá ọ ô ủ ì ư ứ ! À, ò ự à , ữ ô ì à ô ấ đượ đườ đ . Từ ấ ệ ê đế ầ ủ ô ã ạ ữ ậ é “ ý í” ủ ô . Họ ỉ ậ ậ đầ , o ệ để ò ă o ệ á ì đầ ị , ị ơ á à ố đượ á ướ è ươ ó ổ , ỉ o ấ ạ ứ o ườ ỏ . Họ ươ ườ ả à ắ . Cứ để o ô ó ỏ ê, o ò ô ơ ớ ỗ ấ ứ ủ ộ ườ ố ấ độ à ô ô ế ắ .

con kiệt: con hẻm, đường nhỏ.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

Dâ P ố ý ô ề á ặ ổ đó. T ế ê í ế ô ũ ở á í í độ đáo, ô ố . K ô ườ ế ễ ô o ờ. T ê đ ê ó đá ớ ỉ à ộ ặ ộ ủ ô . Ô ò ộ ặ ạ ữ . Ô à ủ ộ á ì o ầ ổ ế ào ữ ă ủ ậ ỷ 30 à 40 ở ị ấ . Từ á ệ , á ủ ô , ễ ó ô ệ ả ố P ố28 à ế ào ũ ả đ ì ă ì o ầ . Mà ễ ă ó ì ì ả ố à đế ệ ô K ả o ỳ đượ . K ở ề à ê ẻo á ủ ì à đã ê ố: “Tô đã ă o ầ ô K ả!” ì ũ ư ê ộ ế ủ ườ đ ị ó đó ấ ủ í ề ứ à ì đã đế ế . T ậ ế, á o ầ đượ ấ o à ì à éo, ă ấ ấ ẫ ạ. Hơ ữ , á ạ ô đắ ơ ấ ệ á . C ỉ ó á ự ì à ặ ữ à ễ ạ , ế ứ , ả ờ â ớ đế ê ì đượ ưở ứ . T ệ ì ô á đạ à ả . Có ế, ô ừ ỏ ã đượ ữ ổ í ì ò á ệ ì ớ ó đá, ừ oà đượ ự ọ à ấ ố é ủ o á . Gặ ở đấ á , ứ ổ ú ô ( ê ướ 60) ườ ắ ạ ề ỷ ệ ấ ê đã ả ở Hộ A . T o â ệ , o ờ ũ ó ớ : - C o ầ ô K ả o ỉ? - Ô K ả ê đá ạ! N à , ô ô ò ữ . Mộ ườ â ủ ô đứ á . Dâ P ố đá á ó ì ô â ấ ô o ằ ú ô ò ề . B o ê à đổ ừ á độ ấ . K ẩ ị ủ o ườ ũ đổ o ờ ượ . B ế à o â ờ? Mộ ờ ổ ế ố ư ô K ả ũ để o ườ ớ đờ . C ấ ượ ủ ộ ế ă o , ộ ứ ố độ đáo đế

Phố: tức là Hải Phố, Phố Hoài, Hội An, Faifoo, trung tâm hành chính tỉnh Quảng Nam cũ của chính quyền thực dân Pháp trước 1945.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

đâ , ế ô ó đ ề ệ để đượ ổ ế à â ấ ì ấ ê ẽ ỉ ò ó ộ ờ . T ườ ì ườ ỉ ọ ô à ô K ả. Lớ ẻ ú ô ô ế đượ ê ú ơ ủ ô . Mộ ố đì ở Hộ A ó ậ á ấ ê ủ ườ o đầ ( ù á ) ủ ộ ườ để ọ ê ợ ồ ườ đó. K ả à ê ườ o ớ ứ ủ ô . Nế ó ợ, ó o ì đế ê ì ạ ê đứ o đầ ò à ê ộ ủ ì ỉ ò đượ ê ấ ê á ấ ờ à á ầ ế á . Cò ộ ậ á ữ à â P ố ườ ấ ê ử ệ ( ô ò à ề ữ ) để ọ ấ ụ o ê ư ô ả T ạ N ê , ô Mỹ X ê , à T ề P á , ô Cự X ê , ô M C â , . ... THẦY CHẾ Vào ữ ă đầ ậ ê 30, ớ ê , ô đã ế ầ C ế ồ . Ô à ầ ố N , ê ị ị ẻ . N oà ệ ắ ạ , á ố , ố á à ố oà , ô ò ê ề ể á . T ẻ ú ô , ộ ố ớ đã đượ ế ù ị ữ ũ đâ ào ị , ỗ á ệ ằ ê ư , ê á , ê ụ , ê , ê ư . Tô ô ò ớ ả á đ đớ ư ế ào. N ư đã ớ đượ đ ố á ề o á ố , ô ấ ô à ề à á ớ . Ô ẹ đứ é ứ ắ ào ữ đầ ố ư é à ủ â ê- ô ợ ộ ẹ ộ ỏ ắ . C ẳ ự ậ ào đâ đượ . T á , ấ ó ỏ à ó á ó o ổ ê à ộ ế ế . T ặ , ầ ể ào ị . Sừ ự , á ươ . Ô ặ ê , ồ ù ẻ ạ . Đứ é oả ố ứ é ê à ô á ó . Ô o á ọ , , à ạo. Xo , ả ứ é ạ o ườ ẹ: - Rồ , ề , ớ ó . M ế ó , ạ đ ơ đượ !

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

Bì ườ ô ô ũ ô ữ ằ ú ào: Mặ ơ ồ ào ì ỉ oả ô à à ượ ố . N ư ó ể đứ é ù ẫ , ô ả ậ ô , ợ ắ để ọ ạ ú đỉ . Bấ ờ, ặ ô à ậ ã , ệ ố . Râ é à , đầ ọ oắ , o ú ê ư ặ ừ â ổ, ứ ú í oà . Mé ị ở ó ệ ự è ẹ, ô ư ộ ô ướ á ộ , ổ ơ ị ộ, đươ “ â ” à ú đ o ê â ấ . Bọ ẻ ú ô , ó đầ , á ớ ô ợ! Tô đế ấ ố , ả ề , ồ ộ ã ề , ô á ấ á ở â . Hà ó ó ờ ì ũ ả ả ề ô , ô ả đườ , ó ọ , à ì ợ... ô ... C ỉ ợ ơ ẩ đó ô , ô ẳ ă ị o í o ờ. Đượ ả ô ử , ộ , ồ ă đượ ố ẹo ú ẹo è, ò , ơ ự . Kẹo ú ọ ị , ó ù ủ ừ ; ẹo è ơ , éo, ù . Vì ế ả á à đ . Ô ị ầ đủ á oạ ị ẻ : í , ụ ớ , à , ả ạo, ươ à ậ ý, ố đầ à ả ó à , ự , ư . Sở ườ ủ ô à o í ó đẹ o ệ , ế ă ó đê . Đế ớ ô à ậ à ế . Ô ẹ đầ đứ é, ệ , ể à ũ , ồ ấ ó ọ ẻ, ấ ố á , ờ o ó ọ à ê ưỡ . Ô o á ô ấ ữ ộ ế, ư ẹ à ọ â . C ỉ o á ắ . Bấ ờ ô ư ế ế ợ Đô ớ Tâ . Ô ỉ ế ế ợ ố Bắ ớ ố N . T o ố ủ ô , ó ộ à ị ố Bắ à ẽ ố ê ả o ố á , ố oà ữ . T ế à ạ đạ đượ ế ả o. Bằ ớ à ô à đì ẫ ố ớ ề à , ố ấ ụ ă , ô ợ, ô o đáo, ạ ò ỏ ã đượ á ở í ấ độ đáo à ấ ố é ủ ô à á ú ô ưỡ , ú. Hơ ữ , ố ô ạ ẻ. Mộ ầ â èo P ố ổ à á ù ê ụ ậ ư K Bồ , Nồ R , T à N ê , Cẩ T , Là Câ , Bà ố , T à Q ế, T Hà ũ đế ấ ố , ườ đồ ô á ắ .

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

Bấ ờ, ó đế à ươ P ố, o â ó ườ o ằ “Tâ ô ữ đượ ị ẻ , ỉ ỏ ổ ẻ, ư , ư ư ”. Cò đ ố ố Bắ ì ố é , ề ượ á ú ề ủ â èo. C o đế ă 1943, ờ Hộ A o đì ào Sà Gò , ô ư ó ầ C ế ó ặ ộ ự ố ề ệ ào ả. Bị đô â ư ư ế oặ ô ế , ư ô ư ù â ộ ườ ợ ử o ào o á ị ơ í ổ ủ ô . Ô ắ ỹ à ế õ ồ ơ ị ý ủ ừ đứ : - Mụ B , ỏ ạ ỉ? - Dạ ạ đượ á , â ờ ó ủ 29 ạ . - Ă ố ? - Dạ á đò á, ó o ă . - Tô ế è! G ả ộ oà ô đượ ô! B ể ữ 30 à ô . T ú ự ồ . Đ ấ ó ố ề o ó ố . - Dạ, ấ ữ ờ độ , ô ơ đượ . - Để đó ữ ô ó, ả! Vớ ê ủ, ô ấ ở ệ ó ố . Mở ó ố á , ô ậ ế ạ à ở ề à ê , ắ ộ o á ắ , đậ ộ á , ồ ỏ ào ó ố , ó ạ . T o á ự ê ư ố ê ộ ị ố . Ở ê ủ, đó ề à ệ. T ố đượ ó ẵ ừ ó , ề ỡ á , ằ ề oạ ấ : ấ ạ , ấ ọ , ấ ồ đào, ấ o ê , ấ ậ ọ ò ũ à ả ấ áo. Đó à ã ố ô o ừ oạ ị . Q ườ á : - Mụ ù , ằ ỏ ò ủ , ế ? 29

sủa: Từ địa phương, nghĩa là ho, chỉ dùng cho trẻ em.

cữ: kiêng.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

- Dạ ớ . N ư ô ế à ă à ó ô ị ă ố ? - Đ ề ứ ộ é ò á â ! Rồ ô ũ ở ấ ạ à , đậ á , ỏ ào ố . T o á ọ . Có á à ạo ủ ộ ề o. K ô à ẻ ị ọ . N í à , ĩ, ặ ô ỉ ổ à o á à ẹ đươ ố ộ ì ị ủ o ả o ắ ê . B đê , đ à ầ C ế ô ô ấ ử đó í í . C ỉ ế ố ố , o o , ào ào, à ạ , ế à đồ ã, á , ế o ắ , ế à ạo, . ... à ù â á o ê ử ó , ơ ứ . Hí ào ấ ễ ị . K ô , ó ẻ à ó ể đế õ ử ú ào ũ đượ . Cử ở, ộ á đầ ó , ó ứ ị , đư ề ào, ố đượ o , đơ ả ô . Ô à ầ ố â à. Có ữ à à , o á Tâ ọ , ố ă ắ đì ô , ô á , ườ o ờ á ô ĩ Đô Dươ ở à ươ P ố ề à ữ ị o o ì , á ì , ị ô ế , ũ ả é ú o ườ à đế ố ủ ô . C ỉ o ợ ư ậ o à ì ò ủ ậ ư â ê ố á . Tê ầ C ế đượ ắ đế , ẻ ơ ô ị ă , ở ứ õ ẽo ô ị ố ố . - Ă đ , ầ C ế ở oà ê ề! - K ó ữ , ê ầ C ế ừ! T ô ì đà ố ữ ế ơ ạ ẽo, ữ ê ố đắ ắ . Vào ữ ề ư á , í ờ ò o ả, ô đ ạo á ọ ờ ô . Đ à ào oặ ế ào, ó ế đà à ắ đế ê ô để ù ọ o ì , ô ừ â ạ , ò đầ ào ử oặ ó ào o à ườ : - Ă đ , ố đ ! C ế đâ ! T ầ ể ỉ?

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

Đú ô ườ . Ô ũ ươ ũ ỏ. N ư đố ớ ú , ụ ườ ủ ô ỉ ó á ị ư ộ ự ă đ ủ ế . T ệ ì , ô ô ố ý ù ọ ẻ , ô ị ắ ộ ở ào ộ ị í “ ẳ đặ đừ ”. T ê ào đó, á à ẹ ạ ô ô ả ượ ĩ ô để ấ á ỗ à á o o ỏ ủ ì , ê ả đặ ô ào ị í ấ đắ ĩ ủ ộ ô “ ẹ” đầ , á . Hà â ê ô ữ ô ú o ô ầ ũ đượ ổ ơ à à à ô ấ đượ á ố â á ệ ữ ô ớ ọ ẻ o à èo, ị oạ à èo ộ à ẹ ỉ ế ờ ào ô để o ì ế ị . Lớ ê , ự ê ọ ẻ ú ô oá ỏ ò ả ưở ủ ô , ì ă o, ó ớ , í ị oạ . T á ạ , ú ô ấ ế í ô à á . Nụ ườ à à â ấ o ề ậ à o ã ế? N ữ ổ ỉ ọ , ú ô ườ á ố ủ á ị ấ é ỏ. Có đ ơ , ố ậ T C â , T ườ Lệ, ậ ự ả Bà T ê , Bà Ố ì đã ấ đồ ê ồ . Bấ ờ, ú ô ó đ ề ệ ầ ê ê ơ ớ ẻ à . Bắ , â á, ắ ướ é , á á á à , , o, . ... ă à ô oà ậ ũ ư ầ C ế. C ú ô ũ đ ắ ào ào, â ấ ề o áo, ào ào, í ò , . .... ă . Mỗ ề , á đã ư , ầ C ế ặ áo à ươ đ , đô ố ộ , đầ í ă ễ , đ ọ o é ô . N ữ ú à , ú ô ô ợ ô , ú ô ạ ụ ô . C ú ô đó ô để đượ ấ ậ ắ á o ườ ê â ố , oà ậ đế ế. Đ ê ạ ô o ờ ũ ó ú ó ô ề ế. T ặ , ầ ạ ẩ . T á ô ắ ợ í , ẫ o ộ ú “ ò ”31 . T ê ô , ộ é ó đứ ố ạ ắ , đ 31

con dòn: tiếng địa phương chỉ con khỉ. Ở Đà Nẵng, gọi con khỉ là con mai. Không biết tại sao lúc bấy giờ, dân Hội An rất hạn chế dùng tiếng khỉ.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

á , ơ á ì ì . B o ô à ó ạ á đậ ê đầ ê , ộ ả í ò ả ó , o ô ư ộ à â ê ạ . Có ề , ô đổ ú ò ă ọ ẫ o í ạ o , ằ ộ ị ồ ướ ê á , ô ọ ằ , ơ ứ ù ạ ươ ộ ậ ồ đè é oắ oắ , ô à đỏ, ỏ ọ oắ , ô ế oắ ạ. Dĩ ê độ ậ à ũ đề đượ ộ ào â í . N ư ậ ũ đủ ạo đượ ộ ứ độ , độ đáo. C ú ô í à ả ườ đ đườ ũ ò ò ừ ạ o à đ ề ể đượ á đá ộ ạ ỉ ỉ . C ị ó ô đ á, ô ọ ề. C ị o oã ở ề ê ô ư ộ ậ ệ â í , ô ạ ả ă ữ . Só ì ặ ứ o èo, o â ể ô ư ộ ứ ượ ằ đá, ự o ạ ê đầ , ê ổ, ê à ả á . Cò í ò í ả ì ứ ộ đỗ , đậ ê à ươ à â ò ò ồ o é ô . Ô ý áo, ề, đảo ộ ò ồ ẹ à ạ á ê đầ ô . Lú ấ ờ, ấ ô ườ , ộ á ườ ấ ỏ í à ướ ủ ườ ô , ườ à, ấ ấ đứ á ò é ạ ô đầ , ì ổ, éo ì ... C ẹ ườ ặ ò ỹ à đừ o ờ ọ á ú ủ ầ C ế. Có ẽ ộ à ầ ù o ũ à ườ ữ ị ị o o à èo, ộ ạ ườ đá í ể. Cò ó ậ á o á ầ ố ó ươ , ô đậ đổ, ế ươ ườ à ữ ự “ ứ ơ , độ ế”. H à ( á đâ ầ 50 ă ) ườ â o ầ à ộ â ậ “ ề í”; ế đ ề ể ô ú, ó ả é ì đó. Cò ú ô ỉ ấ ầ ú ậ ư ộ ị ê , ị á ào đó ầ ưỡ đượ ú o . K đã ớ ổ , đế ố ề o á , á á , ú ô ẫ ậ ò, ư ợ ộ á ì. Că à ô ư ầ ớ á à ấ ầ ô , ề ấ o. Vào à ả ướ ê ấ o. Că à â ú ư ộ á ố à ố o o . K ưỡ

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

ử ò ào ì đâ đâ ũ ấ ữ ặ ắ ỏ ó, o ó, ì ò ò ào . T ê ủ, ướ ầ á , ầ ủ, à ả ướ ế ồ . Đầ ê , o ó ô o ù ù ằ ầ ử , ì , ư ô ó ẻ ì ậ ắ . K ô ắ , ô ủ . C ồ ướ ơ ự ạ ươ , ướ ầ ủ, ó đầ ì . C ồ đè ỏ o ũ ó á õ ọ oắ ú ú â . T ỉ oả ú ạ , ạ o ư ì ế , ụ ạo á ì. Hỏ , ầ C ế ả ờ : “Hắ ắ ộ ỏ , ế èo. N à ó , ô ô èo. Có ồ đè ạ đế ê ầ , o ê ắ ế. Cò o áo ô ố o ồ , ợ ó à ồ ắ . C ú “ ò ” ì ị í ồ ở ộ ó , đươ ủ à, ủ ậ ọ ẹ ư ã ã ớ . Bê ì ô , ộ â o â ấ à để ệ ọ ú ô ô đ ề ể , ư ú ò ườ ị ớ ấ o đượ ả đ ạ ự o, ứ ồ ớ ướ à ọ ẹ oà . Đặ ệ à ọ à à ù . Rù ớ , ù ỏ, ù , ù à , ù ắ , ù â , ù ú ú ú ở ướ ầ ủ, ầ á , ò ạ ạ ắ à. T ỉ oả à ầ ả ă ỉ ô , ộ ố ù ê ù Ô ở đầ ợ để ớ ề o ú đượ ệ à ế ô , ế õ. P ả ó à ô ô ù để... à ô , o é ú ự o đ ạ o à. C ớ ô ả ô để ấ ê ệ à ố à ồ ... ậ . K ướ đầ ê , ú ả ạ . Nào áo ỏ à , ào ẻ, ào ò ọ í , í í , ả ơ ơ ê , ê è. C ú ấ ậ ô, , ô ợ ữ ườ ạ đế ố ở â . Để ý ộ ú , ấ á ổ ẻ, áo ê đầ ồ , ê â è ầ ó . C ẹ ó đầ ì . C o ớ ở ê í , í í . Có ấ á ổ đặ ệ ủ ò ọ ừ ê ó ó o ò ò ố . K ô ể ưở ượ đượ ! C ó ặ ứ à “ ừ ã ” ắ à. T o ô ó ạ , đầ ê ó ọ áo ỏ à ở đâ ề ủ ở â ươ ê đườ , ướ ặ à. C ú à ổ ê ấ . Có à o ào à ô à ổ. Bọ ẻ ă o. Rồ ọ ò ọ . T ỉ oả ũ ó ả ộ í ú , ắ ã oặ ơ ộ ố â ướ

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

à. Có ể áo à , ẻ à ò ọ “ ả ậ ” đượ ự á ú ở à ô à oà ứ , à ỉ oả ạ đượ o ă . Có đứ ẻ ào á ả ả ầ à ô để ắ oặ á ổ ? N à , ớ ê , đượ ế ề ô , ế ứ o ọ ề ê ê , ề ô ườ ố , ớ ậ ấ õ ầ C ế á đâ ầ ă ụ ă ả à ộ à ảo ệ oà ậ , ê ê ê o á ứ ủ ì , ứ à á ế ảo ệ ô ườ ố . Lú ấ ờ, ô đã ó ộ ố ý ế ề oà ậ à ê ê ấ á đá à ế. Bọ ẻ ú ô ườ đ o ô để ỏ . Hỏ ề o ạ ủ ô đã ô đượ ố ă ă à ạ đ ấ . Ô ả ờ : - N ư á ế , ắ ở ớ ầ ă ă , đượ o ă ố đầ đủ, đ ạ ự o o à, à ớ ò , ớ ồ , ớ ó à ả ớ ó ữ . K ô o ào á à ì ạ, ì ợ á ỏ o à ứ ủ ắ . Hắ ò ó đượ : “T ầ C ế á ố , ầ C ế ơ ! T ư ầ , ấ ?”. T ế à ắ ỏ ắ đ ! Cũ ạ ả. Q ứ ó oà à ô ị ó ế o ắ ộ o ợ à ạ . - Là ă ô ế ắ à ố á à ế o ắ ộ ô ợ ộ à ? - Dễ ợ ! Cứ o ắ ộ o ạ á . Hễ đứ ắ à à ă à ả ộ ố ố á ả. Hễ đứ ỉ ô , ườ o ă à đ à , á ề à ổ, ì đú à ó o ố , o á . Ô ườ ặ ò ụ ỏ ú ô ô ê á â ố à á á ừ ã : - T ờ â ố à để o ó á ă , á ị ị . Ă á, ă á , ă ô , ă ủ, ă ễ. T ò ù để à ố , ữ ị . K ầ ớ ổ, ớ ặ , ớ đào. Mì á á à ó ộ ! Rồ ô ó ế :

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

- Cò ó , ắ à ? C ờ , á ướ à! Để ó ả , á ả ô ? Cá ó ấ â ắ â , ắ ệ ă ? Cò ẻ ỉ oả ố ượ ộ ơ đổ, ộ ú ơ . C ô ă ũ í ủ ờ đ ! Cò ỏ ạ o ô ô ô à đá, ô ườ à ằ : - N ô à đá à ấ â , á đứ ắ . N ô à đá, ú ú đá , ầ , ó ả , á ầ ề. Tà ẫ ắ ! Mộ đ ề ạ à ầ C ế ô ă , ệ P ậ ả. T ầ đã ạ ú ô ú ú ô ò ấ ê ữ à ọ đầ ê , đơ ả , ư â ắ ề ảo ệ â ỏ à oà ậ ... ÔNG ĐẦU HEO Đú à â ậ ủ ộ ờ , ờ P á ộ . Bấ ờ, ô đườ đườ , á á à ộ ô á Tò ứ. N ườ đẫ đà, ệ ệ. Đầ độ ă đó ễ đ . T ườ ặ áo ươ đ à áo ỏ , ó ê o ộ áo à ắ . Áo ào ũ ó ổ ì ữ ọ. N à ễ à Tế ô ặ áo ấ , đơ ú à , đ o à à. M à N Đị . Ô Tâ ọ , à o í ề Bảo ộ, ư ẫ ă ặ o ư , ố ữ ố á à N o. Từ ứ ầ ô , ê ầ ứ á , â ă ê đế ứ ị. N ề ườ ể ọ à T ị. N ạ ủ ô đã o, ỉ ò ờ đượ o ứ ườ ữ à ô ẽ ề ư , ưỡ ổ à. T ê , ô ổ ế à ú “ í ” 32 , ươ ổ ấ o. Cá ó đố ớ ô à ộ ặ ả ữ đượ á o ê ủ ứ ụ à ặ á à ả ấ í á o ệ ả ấ ủ ì . Đ éo, ô ò è ừ 33 . Đươ ờ , ườ ở đị ị ư ô , ắ ặ ã đề ả o ả o ườ à. Ô ô à ế. Đô đí â đ , ả á ỹ! Ô ũ ự ào ề ữ ầ đượ á ờ . 32

rít: hà tiện, keo kiệt có hạng.

xu: tiền bằng đồng, giá trị bằng một phần trăm đồng bạc Đông Dương

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

N ư ào ô ó ế ườ ỉ ớ đượ à ẩ ấ ấ â ượ ế . K ô í ị ả. N ư ẫ ả á ô , ì ô à ệ ở Tò ứ, ầ ũ Tâ , Tà . Ô đ à , ồ ê ộ ế éo à ộ ẫ , ạ đồ ó oá . Nệ ê , è đă ủ ắ . T ê , ữ ườ éo , ô à đượ ớ ô â . K ô ữ ả éo ô đ à ộ à ố ậ , éo à đ ợ, à ò ả à ệ à ố à , ấ ấ ả. T ề ô ả ạ ấ í . Ă ố ì ổ. Là đượ à ầ à ả ỉ, ề ắ à ộ , á . K ả ề ô , ô í oá . Là ế ào à ô ẫ đượ ợ , à đượ ầ ơ . Bở ậ , ô ô ô ả ườ éo , ư ườ áo ơ . Đ đườ , ắ ẹ , đò á ắ ổ ô ó ắ . Có ô ả đ ộ. Đ à o Tâ à đ ộ ì ò à ế á â , ò à ể ố ữ ! Có ộ ầ , ô ì đượ ộ ườ á , ở à ê ớ ố P ố ế ệ à . N ắ â ì ạ ỡ ủ , ô ừ ò . Đư ề à, ỏ ị , đì . Ô à ừ , ì ư ợ, ư o . Ô ườ ă ó o ọ , á ( ộ ị à ạ !) ư ỏ ẻ, ó oà đạo ý ươ ườ , ấ à ườ èo. Ô ể ườ ê ở ớ ô éo , ô o ư ườ à. K ô o ờ â ệ ủ ớ. Ă ố ớ đì ô . Có ì ă ấ . C ố ă ô ả ộ ầ ề ô . Là ă đà oà , à ă à đủ ề ướ ợ. N ù , ê ậ ờ . Mộ à , ố ổ , éo đư ô “ ộ á ” ấ đ à à ướ ề à. T ỉ oả ạ ả éo ô đ ạo á é à ườ . Ô ặ â . N ườ ơ ấ , ư ì ơ ể ứ đầ ấ éo, ê ấ è è . Đ đứ ú , ú í . Mặ ô ò ự ư ă ằ . H á í . Mũ o ù ù. K ô ấ ằ đâ , ỉ ấ ấ á ấ . Cổ ì ắ , ô ư ộ á ệ đỡ á đầ ò o ư ộ á ầ . Mớ à ấ à ,

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

ấ à ạ ê , ô ấ ầ ă á à o ì . A ỏ , ô ì ả ả ờ : - M ả ậ ặ ệ o . Ở à ơ ộ ó, ố ó, ớ ó, ướ ắ ũ ó ẵ . Mỗ à o . M ố ì ế ề ă ớ ơ ộ . Cò ố ặ ệ ì để ề đấ , ă ơ ộ ớ ướ ắ ớ , ữ o . C ố ă í ào ề ươ , ẽ ó ộ ố ề ớ . Đừ ó ắ ướ ấ ằ ê á , ở à ê ố , ắ ướ â P ố ă à í. Ă à , ă à ế ! A đồ ê ắ đầ o á . N ữ ờ ọ ào ủ ị ũ ô à o ạ à ớ đò ỏ í ào. A đờ ổ á đã ậ , à ổ ư à ổ ề ườ à ỉ để à o ỗ ầ ừ đủ é ơ , ộ í á ỏ o ô à ộ . T o à ữ ô ụ ú ấ ờ ườ ườ ó : “C ủ à ườ ơ ườ à ”. Sứ ư à ă ư ậ ì à o ố ổ ? N oà , ề ớ à à ả ố ặ , ố à à ấ ả ớ . Đượ đô ú ả ỗ , ặ à ó à ấ đồ ệ éo đườ ở oả ố đầ ợ, ở. Bấ ờ, â ệ o đổ , ớ ã ử , ì ì đã ặ ộ ị ọ ú. A à ậ ớ , ờ ọ ế ế, ú ư , oá đượ ỏ á o ệ ấ ơ , á đứ à . Mộ ư , ả đò ệ ỏ , ặ ì , ặ ẩ . A ứ đầ , ó ặ . N ườ ừ đừ, ô ó ẻ ì à đươ ử oạ éo o ị đ à . Ô ố ộ : - M đ ! Tớ ờ á ó ặ ồ . C ạ ộ ú , ồ ô à ế ứ đầ , ỏ ườ . Rề à ã , ớ ể oả éo . A ạ ầ ậ , ườ ảo đảo ố é. A ỏ o ỏ: - Bẩ ! - Cá ?

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

- Dạ! Co ô ể à ă à á đ ệ 34 ô ó ò, ô ó â , ô ó ườ éo à ạ đượ ? - Đồ ! P ả đổ é ă ào ụ ó, ó ớ ạ đượ . Cũ ư ả ă ơ o ụ ồ , ớ ó ứ à éo . Gầ đế đầ ợ (đã đượ ắ đặ ướ ) ộ ố éo đươ đậ ờ á , đô ơ ọ à . A đứ ạ đặ ọ ố đấ . Đợ o ữ ườ ế ỳ ạ đô đảo, ắ ạ , á ấ á , ồ ễ é ư , ế õ ạ : - T ư ị! H ầ ồ , o á ầ ạ , ọ ệ đề ấ . N ư á ào o ũ ả ị đó . Co ă ơ ộ ớ ố ớ ô đượ . Ở ê, o ò ó ủ o , á ắ , o á, o ô , á , á à ă đỡ ó ạ. N ườ đ đườ , đ ợ ạ đô . Ô ữ ờ ô ờ ự ể ạ ả ư ế à . A ạ ế ụ : - Cơ ư , ơ ề , ỗ ữ ỉ đượ é , đú é . Co đó á ồ . T â o . N õ â ệ , ữ ườ đứ ầ ì. Bẽ ặ ị á! - M á ỏ o ữ đườ ỉ? - Dạ, đó á! Cũ ư ó ồ ã , ô đổ é ă ào ụ đ ệ ì ó đâ ó ạ đượ . T ô , o ú đầ ả o o ử á ươ à đồ ớ ă á ữ . Vị à đồ á 35 . Ô đỏ ặ . “T ế ố ưỡ ”. Co ộ ô ể á áo ắ đượ ! K ô ể ắ ẹ ằ đượ ! T ằ ề ạ à. Ô ố ọ :

xe điện xe hơi, xe ôm.

gác: hào, cắc, một phần mười đồng bạc Đông Dương.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

- T ì á éo o đ à , éo o ề. Tố ề ẽ . Tí oá ề ạ ở đâ ị36 ắ ! A ê đá ế ộ đò â ý: - Dạ, ư , à o đâ ỉ éo . Về à ò à ườ ; é à, ặ đồ, à à ả à . Có à đế ố á í ờ, à ư ó ộ ơ ỏ ụ . T ỉ oả ò ả ở đ ă ô ì ở ó Lò H o. Bắ o ồ đợ oà đườ , ụ đó ầ ế ... Có ế ườ ú í o đá đô . Mặ ô ô đỏ ữ . Bâ ờ é . Bà ị à đượ ệ à ì... ó... à ạ đà ờ . - Đượ ! T o ả o đồ á . M ậ á ỏ ạ ! Rồ ô í ấ ườ éo : “Bâ ờ, ó ú ào éo đ à , ồ ề ề à? Mấ ườ éo ườ , ì ó : - Tư Ố đ ! Tư Ố ườ o ê ê , ướ ủ ì, ấ ể ướ . Cá đầ ê ê , ặ ắ é, o ỉ ê , o ỉ đị , ỉ ỉ ó : - Dạ o á á . - M ắ ổ o ỉ? M đò o ố để ú . - Dạ, o đâ ó ú . Co ỉ ố á , ớ ò ề đ ề o ợ o . Sá á , ứ o ả o ằ ạ ữ o ế á . N ườ ộ ú ộ ậ ạ đô . Ô ả í ẹ. - T ô , Tư Ố , ở o đ , ễ ờ ồ .

dị: kỳ, không coi được.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

- Dạ, ư ! Q í37 ề o ó đã, o ớ á ở đ đượ . N ườ ạ đô á, ó , ã ạ ồ ào, ấ ổ ắ ! Ô đà ó ụ ó ú ấ đủ ề ả o ê. A à ở ệ , ấ ộ ó đồ, ở đư ấ á áo, á ầ ũ ướ ặ ị: - Đâ áo ầ ê ủ o , o ấ . Q ó ứ o ộ á áo à đ ụ ụ 38 ủ ỏ . Co ở ạ . Bà o ở ợ P ố đề ấ õ... Xá , o ả ơ , o đ . Ô ă ắ . Ô ế đâ à ộ à ị à ọ éo đã à ự để “ ơ ỏ” ô . Mộ ườ ị ọ ô ế . Q à đượ à ấ à ở ă ố ầ ợ. Hà ó , à o â ộ đã đế đ ế ấ đô . Cả ộ ố ườ ô á oà ợ ũ đế đ ế , ì à ó ử ệ ô ớ . Đã ấ à , ườ ó ý ô ô đế , ì ấ ữ ườ ó ọ à ơ ũ đã đế đ đ ế ồ . Mộ ố , ô đế . Ô o ệ ồ ê ế éo à ộ , ạ đồ ộ ẫ . K ă áo ê . Vẻ ặ ổ đ ủ ộ ườ ừ ấ đ ộ ườ â . Vừ ố à ô đã ò ê ó , ể ể ả ế . - C ị ơ ! Tạ ă ị đà ỏ ị đ . E đứ ừ ú ộ . E đ ò ó ạ ư ! Bấ ờ ó đô ườ đế đ ế . N ư đề á ê để ườ o ô ào ạ ướ . Họ đề ế ế ô ả, ê ò ò ờ o ô ổ á à đấ ? Vào đế ê o , ô ò ào ú , â ắ ớ ú đượ á ù o để ô ế ướ ắ ướ ũ ... ì ô ổ ũ , o ó ươ , ó đè , ó ầ ố ê ú . Có đ ề ấ ạ à ô ô ó ườ à đ o, ư â á â , 37

thí: đưa cho, mà lòng không thích, có ý khinh miệt.

nhục nhục: cũ, nhưng còn tốt.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

ó ướ , ó oà í ấ ú à ộ â đầ ữ ó ươ ớ , ữ ộ đè ớ . Ô ị ọ đế ướ à ờ. Cá á đố ươ đư o ô . Ô ầ ấ , ừ ó , ừ á , ồ ỳ ạ , đú ứ ổ ề . N ườ ẫ ờ... H à ô Tâ ọ , ố đổ ớ , ô à đặ ươ đè , á â , oà ướ í ề ô í . Ô ẽ ự ế ơ , ẽ ú đ ế ằ ệ . Có ể ư ậ , ă ơ . Ô đứ ẳ ườ ê , ó o ú ộ o ì đã ũ. Rú o o ì ộ ờ ấ ọ ò đã ố à . T ê ặ ấ , ò ấ ờ ờ ấ ò ữ ế ằ ự í . Mọ ườ đề ơ á ì ị. Ô đ ề ê đư ờ ấ ê o o ọ ườ ấ ồ õ ạ ê ố: - T ư ị, ố ô á ê , ị ứ á ò à ủ ằ . T ướ , ư ấ ồ , ị ó ế ư ượ ạ ủ ă đồ . Bâ ờ ó ợ ũ để ồ ị ả à ê ê ề ự ạ . Cầ ị ù ộ o đì ằ đượ ọ ệ ố à ... Nó o , ô ả ê đư ờ ấ á ọ đè ạ ạ đố á o. Xo , á ê ấ á ữ , o ử , ê ề. Ô đã à o ọ ườ ó ặ ú ấ ộ ạ ê o ớ . K ô ị ó ả ứ ì. Mộ ự ặ ầ ư ê ươ ì éo ô đã đ ấ ồ à ề ườ ư ế ơ ử ố . A ũ ấ ó ị , ườ o đì à ả ườ oà . C ỉ ế ì , ắ đầ . Dù ẫ ế ị ố à ổ ủ ỉ , ô ì ị , ườ í oá . N ư , ô ờ đượ ứ ế á à à ị độ ấ ô ị ư . Sá ô , ư ọ ử ù è ặ ơ ó ớ , á ố ẻo à đượ ề đ ấ , ắ ị ấ . Cá ệ “Ô đầ o” đế ớ ô , ắ ớ o ườ ô , ỉ ộ ự ố ộ oạ “ ô ị ” o à . Là M Hươ ố à à à ị, ê ề ó à â ỗ, ậ ụ “ ô ị ” í ả . Rằ á ê à á ằ ớ o ă ,

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

à ú ỳ ê à oà , ó à o, ị o á ị ứ ắ o à . Mỗ ườ đượ ộ ế ị ỏ , à , ù o ứ ị, ộ đĩ ô ò, ộ é è đậ đặ à ộ é ượ ế 39 độ ừ ườ ă ê , õ õ ằ o ộ í ướ ơ ượ ọ . T ê ệ é ó á í ộ ờ ấ đ ề , ò , ê ặ ó đụ o ă ộ ư , o ú , á â oặ ữ ọ, ữ ướ , ữ ộ đã đượ á đ ệ . T ê , ỉ ó ô ê ỉ à ó ê đượ á đầ o. Tấ ả á ầ đượ ế ào ộ á ươ o ư á à , ó ắ đậ à ó ấ ớ , o đ à ũ ó ẽ o á ằ ơ đỏ ê oà . Cá ù à đượ ọ à “ ừ á ”. Ở ê ắ ó ủ ộ ă đ ề ớ . H ườ ọ á đò à ào đò ằ ư á ò , á đ . Có ù đ o, đế ừ à. Đế ỗ ỗ, ạ ừ á ố , ở ắ , ù ấ ộ â đồ , đặ è, ô , ượ ế , ế ị ê , ủ ê ê ộ á ă đỏ ô ứ ồ ị ọ ư ô à ứ ắ ó ầ ủ à . Đố ớ ề à á ả ầ ô đá á o ê , ư o à ẫ â ọ ư ô, ớ é đĩ ở à, ả ạ o ù à á ơ . Nế ô ấ á á, ủ à ò ờ à ù ô ố ướ , ú ố , ă ầ . Cá ụ ẫ ó : “Mộ ế ị à , ằ ộ à ị ợ” à! N ư ă ấ , ệ ầ ị à ó ặ ụ ặ ề ỹ ậ . C ẳ à ô ê ỉ 40 o à ê à ô ử B à ị ũ ê à B. C ệ ắ ố ở ỗ ù ớ , oá , ộ ã đ á â đầ o ố à ị B. Gặ à ủ ự , ó ở à. B ế õ đâ à ộ ự ầ ẫ , ư ô ẫ ỉ ơ ậ ầ . Rồ ậ ứ o ườ à đ ộ , ố , á á , à ắ ọ ă ề . H o

rượu nếp: như cơm rượu trong Nam.

tiên chỉ: người tớn tuổi nhất, có khoa bảng và được dân làng trọng vọng vì đã đóng góp nhiều cho làng.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

ỉ Q ả ấ ỏ, ê á đầ o ỉ á ộ đồ à ù . Vợ o ó ý ầ ừ, ô ê ố ẳ ừ : - T ê ỉ ớ ô ê ỉ! Là o đế ậ à ì ì ứ ă . Rồ à ợ á á o ô ê ỉ. Ô ê ỉ đã ă ề ă ồ , ă đế ê o 41 ă . T ư đế , đã ầ ế , ù ề đế đì T ê ề , ớ à ì đã đư ầ à, ầ ườ . A ộ ố à ị ì đã ủ ơ ế ồ . Ở à , ô ò đầ o ào ữ . A đ ế ộ . P ả ỏ ề đầ o á à ấ ạ ô ê ỉ. Ô à ế đượ ự ệ , ổ ẽ ậ , ô ẽ á á ứ ắ o à , ì o. A ù ợ, ồ ớ ợ. Mặ ồ , ắ ứ ệ. Hơ ầ , ợ á ế ẩ , ô đủ ề ạo, ắ , ủ ấ ă ỗ à . Có ề đâ ư à đầ o? N ề à, ề ô á à , ú ạ ỏ o õ â ệ ì õ õ ó ắ đế ị B. Có ườ ở à . Có ườ ắ đầ . Bà á ị o, ườ ố ụ , í ò, ườ ấ ộ ồ ồ đư ý ế : - Mẹ ắ ! M ẻ ườ , o ạ. Nế o à ì o ứ đứ ướ à ị, ứ ó ó , ể ể ư ế à ô ấ ổ, ả ò ề ... Mà ô , ặ ổ ỳ à , ì o ê ẻo, đ ố ả ă , ổ ã ế ! Đừ ợ. T o ó á í để ú . Bà ê ú ó ế : - T o ò ộ á ủ á ế! T o để ẻ o ộ ử ề . Nử ữ ào ợ á đượ , ó ộ à à . Độ ụ ầ à ế . Lẹ ê , ấ đ , ẻo ễ, ầ à ắ ! Mấ ườ á o o ê : - À, ị ế o ắ ử á đầ o. Cò ụ đâ ạ ô ế ề , ả ạ o ị ử á đầ ă ? 41

moa: do chữ moi tiếng Pháp có nghĩa là tôi.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

A ù ừ ỡ, è ầ đầ o đặ ào “ ừ á ”, ề đì T ê ề ấ ê ô , è, ượ ế , ộ ã ù à ô ê ỉ B. Đế ơ , đặ đầ o, è, ô , ượ ê â , ấ ả đỏ ủ ê ê , ồ ị ọ ướ ô à ô ê ỉ. Ô ê ỉ ó à. A đặ á â ê á ư, ú đầ , ã ắ ắ : - Bẩ ô Cử, à o đế ỉ 42 ô ... ó ễ ì... Ô Cử, ó ạ , â à , ặ à ú ậ , ó ỉ ỏ ạ : - T ề đâ à ó, đầ o để ườ ? A ộ ạ. M ệ , ớ đó à ô Cử đã ồ . - Lỡ ô ị ó ă ồ , ì ão ỏ ă . Cứ ớ đâ ú ệ . Lão ô ó đầ o ì ũ ô o! Vợ á , èo ế á à ả ạ ề đầ o, ỉ? A è ể ạ ự ự. ô Cử ạ ườ à à, ố â : - À ế! Mấ ị oà ợ ô đượ ọ ữ á ề à ò ế đạo ý á ề , ế ú ẻ èo, ươ ườ ó. - Rồ ô ườ à ó ế : - T ô , ão ậ ĩ ô , é è, é ượ ế . Cò á đầ o à , ù ề, o ợ o ă ộ ữ o đã è . Mấ ị oà ợ ế í o đạo ĩ ì ão ấ ả ụ , à ũ ả í ă o ả ẽ. P ầ à ủ , ưở . Lão o, ô ợ ế ! P ầ ão, ão đã ườ o ô ị B ă ồ . Rồ ô ườ à à, ư đượ ộ â ệ ý ú. A ù ẫ đứ ê , ấ ó ố ã ào ổ, ệ ứ ẩ ẩ : - Dạ ẩ , ạ ẩ ... Ô Cử á : 42

kỉnh: biếu, tặng dâng cho người lớn tuổi hoặc vai vế lớn.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

- M ề đ ! Q â ử ứ ô . Đứ ớ ớ đó, ão đá o ấ o ừ. M ề ỏ ằ ú , ướ ó ọ ớ ão, ão ó đá á đí ắ ô ? A ù đà ả á đầ o ề, o ú ê ừ á , ỗ ườ ộ ầ . Câ ệ “đầ o” đượ ề ó ắ ợ, đế đầ ó ê , ố ố ướ . A ũ à á à ê á . Tỉ ỵ ỏ, í ó ệ ự â , ê ệ “đầ o” ở à đề à o ề à áo ệ . K ô ờ, ế ă ủ ị ạ đượ ề đế à H ế à ộ ố ỉ ề T , ì ờ “T ế â ” ủ ụ H ỳ T ú K á ó đă à ì ậ . Từ đó ề , ườ ọ ị à ô Đầ o. Có ườ ế ò ỏ ô ẽ ộ á đầ o o ướ ằ ự Tà , ê ờ ấ ồ đào. Rồ đợ , đ á ê ử à ô . Mộ ố ườ đ ợ, đ á , đ à ớ đề ấ õ, ướ ườ à ô đượ ỡ ấ . T ê , ấ ả á â ậ ó í í đế ở á “ á đầ o” ì ũ ế ê ổ . N ư ệ ê á ả à áo à á ả ứ ế ọ , ô ế đượ ị ủ ọ. Nă , ô đổ đ à ệ ở ỉ á .

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

ÔNG SÁU NGỌ Ô ô ữ ộ ứ ị ào o à , ù ứ ỏ ấ . Ô ứ á ... N ườ o đầ ò ê N ọ. Dâ P ố ọ ô : Sá N ọ. Ô ò để đầ ó ú . Vì ó ấ ườ ê N ọ, ê ô ò ó ê à N ọ ủ ỏ , để ễ ề â ệ . K ô ộ ả ó ý ế ễ . K ê đấ Q ả , ổ ê o ào D Tâ , ầ ề á ụ “ ú ó ” 43 ế . C ỉ ộ ố í ụ ò để ạ ú ó ú ư ụ ữ. Đầ ó á ụ ỏ í , ô ư ộ ủ ỏ ớ . Ô à ề ợ ã ổ ế . T ề ấ o. Đồ ã ủ đì ô ả ấ , á ấ ạ à đượ á. Ô à ỉ ỉ, éo éo à ệ đồ ệ . Nào ươ , á , ố ổ, ì ô , ầ , ả đự á , éo, ướ , , ào, ư , đụ . Nào ó á, ó Gò Gă , ó ú ( ó o), ó ỉ, ó ố , à , é , ố , , à à ả ũ á ồ . Tấ ả đượ à ằ ấ à à , ư ô đẹ , ư đồ “ ”. Bở ì ườ ế ó à o, ỏ, à ề ề á . Có ẻ ú ờ ạ đ ê ờ ạ , á ệ , ượ è oặ à ó ư ả, ê o đơ đặ à , ả à ỏ ã ủ. Ô à ả ọ ẩ , à đè á ệ , ầ ượ , đ ế , ộ à ạ ượ , . ... Có ữ ó ụ ư ă , ư để, ươ ồ , ò đặ ô à ả ô à ó , à ầ , ó ễ đố oà , ơ o ế à , ế ú ô ò, à ế, ả ự , ườ ủ đủ ả. Có ườ ò đ ơ đã đặ ô à ữ ì ộ ườ ă , ẻ ở. Và oá oă à ả ô ầ o ữ . C ộ ố ủ ế ớ ê ê à ũ ứ ạ , ê ê ư ê ầ ế đươ ở ư?

cúp tóc: Phong trào hô hào cắt tóc ngắn, không để búi tóc như phụ nữ, nằm trong phong trào Duy Tân do các nhà Nho yêu nước chủ trương cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20 ở miền Trung. Các sĩ phu hô hào lập trường dạy chữ quốc ngữ và các bộ môn khoa học để mở mang dân trí mà phục vụ đất nước. Có những hội buôn, hội cúp tóc, cổ võ mặc âu phục, bài trừ hủ tục, mê tín dị đoan, v.v...

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

C ú ô ò ò đế ô à đì à đồ ã ớ ấ đượ ỹ ảo ủ ườ ệ â à o . N oà ô ế ữ N o ấ đẹ à ẽ ũ ấ éo. Ô ườ ấ é, ườ ặ áo ươ à đ đã ạ à à ờ , đô ă ễ ũ, ư ẫ ỉ ề ọ . N ườ ó ẻ ê ố . Ô ó ẻ í đáo, í ó , đế ạ ù . T ế ó ỏ ẹ. Đặ ệ à à ỏ ắ , ấ ó ả , ì ú á , ư à đà à, o á . Ô Sá ò à ộ í ấ ắ , ữ à ó ổ ứ đá ướ , á ổ ă o, ừ ọ, đì ế o ữ à ễ ạ à đứ ọ ỗ à ở đì ở á ơ ô ộ . Ô ư à , ắ ế à í ấ ẩ ỹ. N ữ ỗ à á â , ữ ỗ ủ ô o ờ ũ đượ ầ ồ, ợ . C ỉ ớ á ê ế, á ừ , á ể , á â , á ố ướ , á ú , . ... ỉ ớ ắ ố , á à, á ư , á ậ ủ, á ạ , á , á ơ , á ổ , ủ o , ủ ắ , à ớ í ưở ượ o ú à à ỳ ệ , ô á ạo ữ ế ớ ầ oạ ử ầ ê , ử ế . Nào ý ư ó o , ạ ỡ ù , độ đè . Nào ó ứ : o , â , , ụ . Nào ò o ộ ó á đá o o, ó ô ão â á, ó ô ề á ủ , ó ô ê ồ đá ờ ê â ầ đá ò ắ ò ố o , . ... Tấ ả đề , độ à đẹ ắ . C o ê , oả 1935-1936, ở Đà Nẵ ó ộ ô N è ó ế à à , ế . G đì o ườ ào P ố ờ ô oà o á ộ ậ ủ ộ đá ớ : ữ , à P ậ , á ệ , , . ... C ỉ ử ụ ô , á , ủ à á â , ô ế ụ , à ề , ọ ằ ữ đề à ổ í à ầ o ; T Tạ ỉ ó Tề T ê , Bá G ớ , S Tă , Bá ê á ả ; N ậ ứ ế à ả ữ â ậ ườ đượ ấ ẽ đắ ượ o á đề , ù , đì , ế . Tấ ả đề oá à ắ à ò , ươ á , à ử ố ề ườ à ố ê đườ , đổ ô ư ộ ộ ễ à ớ . N ấ à ứ ượ P ậ à Q â , đượ ự ê ộ á ư o o , ế

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

à à đượ ố ườ ê ư ộ á ệ , ô ê , ú ậ à độ ượ ạ ườ . T ệ à ộ ệ â â à o . C ú ô à ò ớ ã đế ô . Co ườ ô ư ắ ào ộ ờ ấ ê ô ư à đầ ơ ộ ủ ú ô ớ ữ ì ả ự ỡ, ộ ẫ , ề ảo ủ ữ ử , ữ ì ượ ô à , ạ ắ ó ả, ế đổ ừ ú , ụ ê , ỏ ê ề ờ đê , à ờ ạ ả o ă ằ á ê à ả ữ ì o ấ á ê ề ờ đê P ố Hộ . N oà ề à đồ ã ấ éo, oà á ộ ễ à á ỗ à ấ đẹ , ô ò ổ ế ề ề à áo ô độ đáo. Ở P ố, áo ô ườ đượ đố ào à ằ á G ê ê â ỏ ê đườ , đố ệ ớ ù Hả N . Bã ỏ ấ ộ , ả à đế o đườ ọ o ờ ô Cá . G ữ â ó ộ ồ à ộ ê đì ụ á T ê â ó ồ ề â ớ à ộ . Mỗ ă , ộ ố ệ ô đặ o ô à áo ô . T ườ ỉ đố ó â . S ố á C ạ , ả đì ậ ộ đê à để oà à â áo. C ú ô , ọ ẻ ù ứ , ò ò, ố ạ o ọ ế ố áo, ấ , , ó , ố , ấ ấ à . N ư , ườ à ô Sá N ọ ệ để ô o ườ oà ào , ì ố ảo ệ í ậ ề ệ . Có ầ , ở oà H ế, ạ ào đặ à để đố ấ à ễ ủ N ề . ô ừ ố đư ườ à à H ế để à ạ ỗ. Ô ỉ ậ à ở P ố, o à ì , à ầ ớ ữ ộ ậ ủ ế , ồ đượ áo ờ , H ế á ạ , à ê ữ ầ ụ ô ầ ế . Cũ ễ ể ô ! Ô ả ảo ệ ề ệ ì đó à “ é ơ ” ủ oà ể đì . Cũ ì ậ à à , ề à áo ô đặ ệ ở Hộ A ị ộ , ấ ề , ô ó ế ừ ... T ướ ờ đ â áo ô ố ự à đố ở ê ã ỏ ướ ù Hả N , ườ ê đặ â ằ o o ,

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

ê ấ o ự ỗ, o ồ ợ ê . Mỗ â à í ấ 8, 9 é . T â â áo à ộ â o đượ ấ ấ ũ ắ , ó ề á đâ , ò ò ề ố , ề ọ , ề ù , ì ù ỳ ạ, ô ố , đượ ọ ộ ớ ấ ọ 44 ấ ũ ắ . Có ẽ ũ à ộ oạ o ì ụ để ấ ữ ỹ ảo ướ ữ ặ ắ ế ỳ à ũ để ạo đượ ữ ấ ờ ú ị ủ ườ . N oà ò ằ ị ữ ợ â ũ đượ ọ ấ à ẩ ậ ă , ộ ọ ư ạ ệ . C ú ô đứ oà ì ô â â , ẳ ế ô ê ỉ, ư ẳ á ờ , ó ào. Đã đứ ẵ ở đấ ấ ú ù à ộ ô ú í ỗ ươ ă ă o ộ â o â à . Họ ợ ọ ẻ ị ợ đế á ỏ ô ì đượ ế ạo ô ơ ộ á ờ . Đế ờ, â áo đượ ê ố â ễ. C ú ô ụ ụ o ả đá . P áo đượ ô ở ố đã đượ đào ẵ . Có ữ ợ đõ ớ đá ằ ậ , ộ ặ â ố đấ ở ỗ ó đó ọ . Câ áo ô ụ , ê ê , ẳ ỹ ậ í ào! Câ áo ứ ứ đượ â ò . Mộ à áo ở đầ , ò ã ổ. N ộ ã à ấ á o ộ ế â ò ạ . N ữ ợ â ằ ị â ờ ụ ê ữ o ấ á , à à , ấ ấ í , ô ô ế đổ ô ư ữ á ướ ỏ í ó à á , ố đ ô ạ ê ộ ợ â ưở ượ ă ẳ . T ệ ỳ ệ ! T ệ oạ ụ ! T ố ắ à ì . Há ố ồ à ì . C ú ô ì ê ệ . N ữ â áo o ả ừ á đế ừ ứ ấ ( ừ ặ đấ í ê ) ì ả ộ ù ự á : Từ ữ ọ , ũ ú ấ ệ ề ố í , ữ o ó đủ à í . Cá ề , á ề ọ . M ệ ữ ử à í , ụ , ộ ẫ , oà . 44

giấy học: giấy bản dùng để viết chữ Nho.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

K ô ó ế ỗ . K ô ó ế é o . C ỉ ó ộ ự ặ â ụ , ử ố , ộ ẫ ữ ớ ả á ự ự , ư ư. Dâ o ả á đế ừ ê ì ữ ế đè ế ì á í, á ự , á ú, á ế, ố ô , ì ố ò đượ ổ ừ ữ ố ấ ồ ề , ô ệ . N ữ ế đè đượ ẽ ê ặ ữ ì í á đ ệ ó : o , á, , ú, ơ ủ , ù đì . Có đ ề à ì à í ê , í ướ á đè ế ẫ ó ữ ố áo ử ê ụ ũ â à ấ á đè ẫ ô ị á . Hỏ ớ ế à ấ ả ấ ù để à ồ đè á ì ượ đề đượ ú o ộ ị o ô Sá N ọ ế. C ư ắ ỏ ê à ườ ậ ấ ế đè ế ề ạ , à ắ ự ỡ, ê á à ắ ì á â áo o ả đã ạ ê đế ừ ê ữ . N ũ o ớ ự độ ổ . N ữ á á ạ á ể ô ơ ộ á ụ . P í đ ô ị ử 45 . Cả á ạ ũ . T ệ à ì . Có ữ ỗ ú ầ ô ạ ử . Dĩ ê à ỉ o ộ ờ ắ . Mấ ứ Tâ ấ ờ ớ ỗ ộ ộ à í ô, í à â . C ú ô ệ í ắ , ã ệ . K â o ả á ê đế ừ ê ữ ì ộ ố â ậ ầ oạ ệ ư ộ ố ướ õ ê â ấ á ộ , ú đ o, o ế . Nào T Tạ ỉ , Tề T ê ặ ỉ ớ â ế ả , Bá G ớ ặ o ớ â đ ú , í ... Đế đâ ì ọ ẻ ỏ ơ ú ô ò o, ù . T ê ừ ó â áo à ữ â áo ă ê ư ê ử ù ụ ê ô , ồ ỏ à ữ ù ự ỡ ấ ấ đủ à . Và ê ọ ổ ộ ố ồ đè ớ ả ệ ằ 45

Lúc bấy giờ, những năm đầu của thập niên 30, các máy bay còn thô sơ và chưa có máy bay phản lực. Nhưng nguyên lý mà ông Sáu Ngọ áp dụng cho mấy chiếc máy bay bằng giấy và nan tre của mình là “Nguyên lý phản lực”.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

ữ ố ữ ữ Há ủ ữ ử ệ ỏ ề đặ à áo, ó ả ờ í ì ó , ể ờ o ờ ướ , í ộ à . Câ áo ứ đạ để ũ ự ỡ, ộ ẫ , oạ ụ ô é â ứ ấ . N ư á ồ đè ó đổ ể á à đượ ẽ á đề à í á ư á oá o , ưỡ o â , ê ỡ ạ , Bá ê á ả . Cả à ế ó đạ á ạ ử , á ỗ à ò46 ó á , ó â í o ò à ú ả đạ ... Rồ đế ừ ó , ũ ó á ả ệ , á ế ướ đượ ổ . Có ó ả ờ à ( ờ P á ) để ào á ứ Tâ đế ự. C ú ô ô ù oá á, đứ ê ệ . Lú ấ ờ, ô Sá N ọ đã ấ o ổ ơ ú ô ữ ả ượ ô ù oạ ụ , ữ ế ụ ả í độ đáo, ế ý. Ở á ị ấ ổ à , ú ô đâ ó ạ á ế ó , ữ đ ể ạ , . ... ư à . M ố ả ậ Hà á đấ ầ 30 . Cả ị ấ ỉ ó ỗ ộ ạ á ọ ẹ . P ầ ề à á ộ . T ỉ oả ớ ó ộ à á ả ươ é ạ , ễ ở ù Q ả T ệ ó â ộ . Và à ă ớ ó ữ á ế ớ ư á Tạ D H ể , T ê Lo é ạ ộ ầ . T ê ữ ă ó ủ ậ ê 30, à ữ ă đầ ậ ê 40, ở P ố ô ấ đố áo ô ữ . Hỏ ê o, ó ườ ớ ắ ĩ : “B ô á ế ẩ , á ủ ệ ô á ỏ ộ ố ề o ê à áo. Vớ ạ ộ à ứ ậ ệ ả ậ ê Hồ Kô . Có ế , à è ạ ó ă . Có ườ ậ é á : “Lú à “ ộ ”47 ắ . Tâ ả o đá ặ Đứ ô o é à áo ô ữ . T ố áo à ố ú ũ ố ”. 46

tàu bò: tiếng địa phưong lúc bấy giờ để chỉ các loại xe tăng, xe thiết giáp. Có người còn gọi là tàu bù hung.

rộn: có nghĩa là tình hình chính trị, an ninh không được yên ổn.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

CẬU TƯ N ườ o à ọ ô à ậ Tư. Cậ ô à ệ o P á , ũ ẳ ó ứ ậ ì o à . Cậ ũ ô ưở o ộ đì ề ý, à ó. G đì ậ ố ằ ề ô á ỏ. Có ẽ ườ à ư ý ọ á ê , á ế áo ủ ụ Cử, â ậ . Sở ĩ ườ ọ ậ ì ậ à o ộ đì o ả o à . Mấ đờ à ớ , ư ả ẫ ạ . Cụ Cử à ở ề đì H ế. N ư P á đã ế ậ í ề ảo ộ ì ụ Cử à ừ ề à , ố đờ â ã. K ô o ào Cầ Vươ ố P á , ư ụ đã ọ o đườ đố á ụ độ : ứ ế ô ợ á ớ P á . N ườ ạ à í ụ ụ. N ữ ă ố ế ỷ 19, ằ ụ đí đào ạo ườ à ệ ớ P á , í ề ảo ộ ế í â ú đ ọ ở á ườ o P á ở , ạ ế Tâ , ữ ố ữ à ả ữ N o. Ô ụ ươ ế ô o ườ o ì đ đế ọ á ườ o P á ở. Lú ấ ờ, ườ ở ỉ èo èo ấ ườ đ ọ . C í ề ảo ộ à ạ N ề ô ư ố ừ à ã, ắ ộ ỗ đì ó á ặ ả đư ộ ườ o đ ọ . N ề đì ì á ố oá , ê đã ả ườ ợ ề o à èo đượ ướ đ ọ o o á à ầ . Bấ ờ, ữ ườ đ ọ , đượ Tò ứ ấ o ộ ố ề , ộ ấ à áo à đ , ộ ú ễ để à ă đó độ đầ à ộ đồ ồ o. Cụ Cử ô o ậ Tư đ ọ ữ Tâ , ưỡ ạ ị ê , ệ ẽ ằ ì ỉ ó ườ o để ợ ồ à đượ ầ ạ ớ à ó đượ ườ ừ ự ữ ừ đườ ủ ộ . Nế ậ Tư đ ọ o , ườ , ả đ à ệ ớ í ủ ì ẽ ươ ó á ề ổ ê . Tộ ủ ụ ế o ắ . T ế à ậ Tư ô đ ọ ữ Tâ , ê ỉ ó đượ ộ í ấ ế ữ N o. K ụ Cử đờ , ậ ớ á ờ ộ ầ áo

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

100

ề à, ạ ữ Q ố ữ để đọ đượ áo í, á ệ ớ ườ . Lớ ê , ô ấ ậ Tư o á o o , ă ặ o ể à N o, ố ì ị o ộ đì ô á ỏ. P ầ đô â ú o à ẫ ể ậ . N ữ ă đầ ủ ậ ê 30, ề ơ o ỉ ổ ê o ào ố P á . C í ề , đà á , ắ ớ. Mộ ố ườ ị ì , ả ê ệ , ê ỉ , ê Sở ậ á ầ ạ ồ ị ẩ ấ , ă ọ đủ đ ề . Cậ Tư ó ũ ị ố ấ ấ à . C ỉ ì ậ ộ á ơ ồ ô . Có ẽ ỉ ì ậ à o ủ ụ Cử ó ầ ê ướ . C í ậ ũ ô ị ệ à , ệ ó . Cá ứ ý ưở o à đố ớ ế à ậ ì đâ ó ó. Bạ è à o ủ ậ ấ ờ ò ề ườ à ệ ớ â ào. Mộ ế ó , ộ ờ ớ ệ ũ đủ o ở ê ỉ đị ậ à ý ưở à o à ũ ẽ đề ử ậ đứ à . Hỏ ề đ ề à , ậ ỉ ườ à ả ờ : - Tô ờ à ườ ắ . C ữ ĩ ì ô o ê . K ô ổ đâ ! Cũ ô ố ê ị , ậ ộ . Cá á , á ũ ế , ộ ọ ô đô , ư o ì ế , ạ đ à ă ả. C ỉ ò ó ô ở đâ . Nộ á ệ ươ ó ừ đườ , ú ế ă , ũ ố ấ ư ồ ! T o ế ề ê ă 1985, ô ó đế ă ậ . Cậ ẫ ố o à ờ ộ , ă ó ừ ố , đ đứ o , ườ ế đ ề . H ắ đã ờ. Hỏ đế ổ , đượ ế đã ầ í ươ . THUỐC DÁN BÀ BÁ Ở Hộ A , đã ó ừ â ộ ệ ệ o oà ỉ , ữ ị đượ ề ệ . N ư â P ố, ấ à ư ườ èo í ọ , ầ đô ư ào Tâ ắ . Có ữ ư â ở á ù ụ ậ ( à ấ ả đề ề ị ã) ó o ị ệ à ì đế á ầ ố N , ố Bắ ư ầ C ế à Bá ở ó C ợ.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

101

Cũ ư ầ C ế ê ề ữ ị ị ẻ , à Bá ỉ ê á á oạ ố á . Mỗ oạ ị ộ ố ệ ấ đị . T ố á à Bá ở P ố ấ ổ ế . K ô ữ T Hà, T à Q ế, Bà ố , Nồ R , T à N ê , Bà T ạ , P ướ T ạ , K Bồ , . ... – á đị ươ ằ ị ấ - ô , à ả ữ ù ơ ư Vĩ Đ ệ , Hà , T Kỳ ũ ó ườ đế ấ ố ề ù . Bà ỉ á ẻ, ô á ỉ o ế . Mộ à ư ó o ì, ã ệ đà oà . H à à ợ ườ ề á ạ ớ á ắ ổ ế, ả ạo. K ô ệ ệ , ó ạ o ườ ị à ò à ả ế ă ủ à đ . Có ế ấ à ố á ữ ắ đỏ. T ố á ó à ô ả để ỏ à để á . Sề ệ , à đ â , đượ đự o ỏ ê . M ề, à ế ả ò ằ đồ ề ă á ( á ị ằ á đồ ề ẽ ), ệ ố ê ộ ặ , á ào à . Và ữ à ắ ớ ứ à ớ đỏ. Bà ò ộ oạ ố ữ ắ , ướ ạ ộ ứ ướ ấ o , đự o ọ ầ ị á ứ N ị ê đườ . N ữ ườ ớ ổ ườ ả ướ ắ ố , oặ ủ ậ , ắ đổ è ề ề ỏ. Mắ ế ố . Nướ ắ ố ế ả . T ị ự ó ể ở ạ ì ườ . Để ữ ắ ặ , éo â , ó ộ , à ó ộ ứ ố ộ ô á ề. N ườ ị ả đế ậ à. Bà ố ào ắ . Xố ắ ! P ả ằ ỉ ạ à ờ đồ ồ ớ đượ ề. S đó à đư ộ ọ ố ướ o ắ ề ỏ ế ... Cò ứ đầ , ó ặ ì ó oạ ố á , ề ũ á ê ê à à ê á , ằ ỗ ô à đâ ạ ( ơ ). T ố ề ệ à â ợ , ư ẻo à á í ấ â . Về ứ đ ắ ư , ú ự , á ứ ầ ì đò ọ ì ạ , ả ứ ớ , ì ẩ ê ẩ ì đã ó ộ oạ ố á à ợ ơ , ầ ư à à ơ . Có í á ả đ ứ ờ . C ữ đượ à ẳ ì ũ ù . N ườ ớ ổ , à ă đế ù ó ấ , ờ ở ế , đ ứ ỗ ô ì ề ơ ó , đắ ê ỗ ó. T ấ ũ ễ ị . Loạ ố á à

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

102

ớ ằ ệ é ă ơ ỏ, ấ đầ ạ , ì ữ ậ . K ù ỡ é , đắ ào ỗ đ ứ ầ ư . N oà , à ò ế ê ộ oạ ố á ê ị ụ ọ . N ườ ào ổ ụ , ư ọ â à , ứ ố ó ị . M ề, ơ ó đắ ê . Có oé ẵ ộ ỗ ỏ ở â ế ố á . Và à ỗ ọ í ù , à ệ , ự ủ , ấ ớ đ , ớ ú . Có ò ọ đượ á ò , á ò ứ . T ẻ ụ ố đầ đầ đượ à o ộ oạ ố á ỏ ơ . Đượ ẹ ạo ọ đầ , ẫ đế à à Bá. P ầ ớ , ú ê â , í ó . T á ạ ế đượ đư đế à ầ C ế, ì ứ ào ũ ù ẫ , ợ ấ đ à ó é ữ ộ . T ấ đứ ẻ, à đã ườ , ô ặ ò ị , ề ậ . Bà ỏ ẹ ó : - Có ô à ợ ứ ? Tớ đâ , à ươ , à o ẹo. Rồ à ò ào ộ á ủ , ó đậ ắ , ấ â ẹo ú, ẹo è. Xo , o đứ é ậ ẹo, đ ưở ứ ấ ọ ầ o ệ ì à đã á ê đầ đứ é ấ á ố á ỏ ở ỗ ấ á ọ , ư ầ ể ệ . Rồ à ó : - M đ ề. Và ữ ữ , á ế ấ á ê. Bà ò â ầ ặ ò ườ ẹ ề ẻ á ứ á ó ẵ o ườ à ở ườ à ó ấ ướ ắ o o . Ở P ố, ô ỉ ó à Bá á á oạ ố á . Có ấ ệ ố Bắ ò ó á ề ứ ổ ế ủ Hồ Kô , T ươ Hả à ủ á ầ õ Sơ Đô . T ê , ô ệ à ă ủ à ẫ ô ố . Bà ó ộ ố á à ê ủ ì . P ầ đô à â èo à ị, ữ ườ à ề ô , ề á, ố P ố. T ố à á ó ệ ả ở ộ ứ độ ào đó ê ẫ á ạ , ô ố đượ ộ đì á ả ườ . Bở ậ , ó ộ ố đì Tâ ọ á ả, o ị ấ , ự o à đã “ ă ”, ô ào ố A N ì à , o à

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

103

oà á oạ á â ả í, ỉ oả ẫ o ườ à é đế ử ệ à Bá đế ộ oạ ố á ào đó. Nó , ố á ê à ộ oạ ố â , ề ủ ấ ề â ộ . Có ể ó ầ ư ỗ â ộ đề ó ế ế ộ à ứ ố á ề ố đặ ệ , o ô ứ à ể á ê ủ ì . N à , ở á ướ ô ệ á ể (P á , Mỹ, N ậ , T ệ , . ... ) ố á ô ả đượ ào ế o o ủ á ĩ o á à ố ó ò í ệ ư ư ữ , à ộ ầ đã đượ ô ệ ó , ả ấ à oạ , ồ ề ủ oạ . Có ố á ị đ ứ , ị ấ ớ , ậ â , ị ỏ . Có ứ ầ á , ă ó ế ươ ú ấ ứ đầ . Có ứ à ế ươ à , ô à ẹo. Gầ đâ , ở ế ớ ườ ò đư ử ệ ộ oạ ố á ị á ơ đ , ả ơ ồ á ơ . K ấ ệ ứ ắ đ , á ở ù ự , ỗ ó . H ệ ả ơ ố ố , ố í ào ũ ấ ậ ệ . N ườ đươ ở ộ ạ ữ ệ ủ á ị ệ ê ộ ố ị á , ự ê ê ý ẩ ấ ậ , ù o ố à ũ ù o ầ ữ ệ . Về á oạ ố á ủ , ừ Bắ í N đã ó ề ứ ấ ệ ệ . T ê , đó à ữ ứ ố ề , ê đượ ữ ì ẩ ậ á ứ ế ế à ô ứ , ô o ờ ổ ế o ườ oà . Vì ẽ đó ê ề ứ đã ị ấ ề . Cò ề à ố á ủ à Bá ì à ũ đã ộ . Co á ô ế ừ . Â ũ à ộ ệ ò ớ o á o à đ ạ , ý á ồ á oạ ố ề ủ .

Háť&#x2DC;I AN QUĂ&#x160; TĂ&#x201D;I - Minh HĆ°ĆĄng

104

BĂ&#x20AC; Ä?áť&#x2DC;I 48 Ä?Ă Ă áť&#x2026; Ăł áşĽ Ä?áťŠ Ć°áť&#x203A; áşˇ áť&#x2122; Ă´ Ăš , ĂŹ ĂŠo ĂŞ Ä&#x2018;Ć°áť? , áşĽ áť&#x2122; ĂŁ áť&#x2018;. CĂł áť&#x2122; Ä&#x192; Ć°áť? Ä&#x2018;Ć°áťŁ ĂŠ áť ĂŠ. B áť&#x2022; ĂĄ , áť&#x2122; Ć°áť? Ä&#x2018;Ă Ă Ä&#x192; áşˇ Ă¨o Ă , ĂŠ Ä&#x2018;áşŠ áşš ĂĄ áť , ĂĄ ĂŹ Ă´ áť&#x201C; ĂŠ áşĄ . Báť&#x2014; áşż ĂŠ: - Co VĂľ Háş 49 ! Co L SĂĄ 50 ! M Ă´ áť&#x2039; áşŁ áť áť&#x2030;? M áť&#x2018; áťą ? 48

BĂ Ä?áť&#x2122;i: Chuyáť&#x2021;n xáşŁy ra áť&#x; Háť&#x2122;i An vĂ o nháťŻng nÄ&#x192;m Ä&#x2018;áş§u 30.

VĂľ Háşu: TáťŠc hoĂ ng háşu VĂľ TáşŻc ThiĂŞn, nhĂ˘n váşt láť&#x2039;ch sáť Trung Hoa, ngĆ°áť?i Ä&#x2018;áşšp, thĂńg minh, khĂń ngoan nhĆ°ng chuyĂŞn quyáť n, giáşżt hoáşˇc pháşż nhiáť u vua Ä?Ć°áť?ng. Váť sau, bĂ pháşż vua cuáť&#x2018;i cĂšng vĂ lĂŞn ngĂí, cĂł tĂ i cai tráť&#x2039; vĂ biáşżt dĂšng ngĆ°áť?i. Sau báť&#x2039; ĂŠp pháşŁi nhĆ°áť?ng ngĂí cho ngĆ°áť?i khĂĄc.

La SĂĄt: Theo thuyáşżt nhĂ Pháşt, tĂŞn máť&#x2122;t váť&#x2039; náťŻ tháş§n hung ĂĄc.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

105

- Dạ ô ! Mấ ữ á ế á! - Mồ ổ ! K ô ả, à é á , à đào ồ o ả ớ . R oà o à “ ế ”51 â , ế ủ ẹ . X ố ớ à, à é ự ũ ự 52 ê à ờ ố đấ ế . - Dạ, à để ủ ẳ o o o ả... - K ô ă ỉ ế . C ề , đ ấ ữ ề ế ê đâ . T ế ộ , à ạo đầ ô . N ườ đà à ổ ở, ồ ã ượ ề, ẹ é á ử ạ . Lạ ê ế ê ụ ẫ ế ố ố , ủ õ, ủ ô : - N ô đà P ậ . Q T ế â ồ á đạ ừ, đạ ... Cá ử ạ ở, à ò đầ é o ườ đà à: - Nà o ò ớ ề ỉ? Rồ à ở ô à. T ế đọ ê ạ â , o ẻo. Mù ươ , ù ầ ơ oà ào ạ . N ườ ọ à à à Độ . Đô ê ừ ậ : à Độ ậ . Bà đẫ đà, ạ ỡ ấ ộ ườ đà à ườ . T ô ữ. Cá ớ ị ê ặ ằ ũ . N ườ ó đà à à á ớ ị ê ặ ằ ă ì ữ ắ . Từ ồ ô Độ ề ầ ờ , à ạo ọ đầ , í ă à ụ , ô ạ à ồ ề ơ ữ . T ấ à ế ! M ố ị o , á ươ , á õ à, à ợ ặ ứ à ự , à ọ o ý í ì . Mộ ố đô ườ á à o ợ ủ à. - M á à á đứ ứ ! - M ế ị á o , o á o à ẻ ư o. 51

Xiết: Chủ nợ tịch thu đồ đạc, công cụ sản xuất hay hàng hóa của con nợ để bù vào số tiền đã thiếu.

Tam sự ngũ sự: Bộ đồ thờ ba cái hay năm cái. Gồm lư hương hoặc thêm đĩa ngũ quả và ống đựng hương, hai chưn bằng đồng, gỗ hoặc gốm.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

106

- A è ủ ! Rồ à ê đầ , ó ỏ ào ị á ị : - K ô ả ế , o ộ ầ ữ ợ. Đừ ờ ặ ! C o ê ặ à ở à , ộ ã á áo á đổ ư ú ô ồ ố . Có à ượ ế ấ ủ ườ đó ề ó ễ, o á, ớ đậ , ớ ô , ế ị o á ả à ự đị . T á ạ ô o đượ ủ à ộ đồ . Cả ấ đứ o đã ở ê ì ể, â ô ị đự đượ á ư ử ủ à. C ỉ ó ấ ô ầ ú , ầ á , ầ ù , ô đồ , à ố à ă ề đượ ủ à. C ù ào à ũ đ , ế ào à ũ ú . Bà ă ố á đầ đủ. Cò ẩ ổ ê đủ ứ â , , ế, ụ đặ ề . Q ă ố á , ô ấ à ổ ũ , ứ đầ . T ô à ư ộ á , ụ ị ế à ứ à ạ ơ ữ ườ ù ỡ ổ . Có ế ớ đủ ú à... ử ê ạ, ử ừ á đế ư , ừ ư đế ề . N ỉ ộ ú , ă ơ ề à ô o ô à à ử ế o đế ... . Kỹ ậ ử ủ à đã đ ê ệ ắ . Lẽ ả đượ â o à ộ ệ ậ . K ô ử ì ô , ư ỗ ầ ử à ả ử đế ơ , đế ố , ẳ ư ô o ờ đơ đ ệ , à á . Bà ử ó ệ ố ; ó ầ , ó đ ệ , ê ổ ố ầ ư ế á â . C ế ỉ ỉ, đầ ì ượ áo ạo, ề ụ ĩ à độ đị . Co á à à đượ à đỏ ặ , ấ ổ . Đ ào ề ộ ô , à ớ ạ ử ủ ớ ọ ( ộ à, ọ , ọ ẹ, ọ ợ ọ ồ ), ì đố ượ ủ à ầ ớ à ụ ữ. Về ề à ủ ờ , à ô ừ ề ề ũ đạ , đạ ủ ạ ơ à ử , ô ừ ộ . Bà ê o ề ó , ấ ờ ấ o. T ườ ữ ườ ủ ợ á ó ướ ướ ọ ộ ạ, â à ữ ô đồ ặ o, ề ạ đ đò ợ ướ . Bà ì ự ả ế , ô ờ ả. Tộ ì ì à đổ ồ ô , ô ướ ắ à để o ườ á ă ế - à ườ ó ế. K ô á ị ợ ủ

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

107

à. C ỉ ó ỏ ứ à đ . P ả á đồ á đạ , ầ ố à ử ộ ườ à ả, ậ đắ ố à ả. Nạ ơ ủ à ầ ớ à ữ ườ ô á ở ướ ợ P ố ữ ườ à ề á ở á ã ằ ê đườ ạ ể . Gầ ư ọ ườ đề á , ợ à ó ở à. Cả ô độ ữ . Lú ô ò ố , ũ đườ đườ à ộ ầ độ í ậ , à độ ổ è â ư ũ o o , ẫ ệ ư . Ô ề ô. Bà Độ ườ ắ ế , ỉ ả ô ư ử ủ o á , ó ả ướ ặ ườ á . Ô ô ô ượ ộ à ườ ó “Mộ â ị , í â à ”. Có ầ , ắ ặ ô đứ đứ ẻ ò ệ ớ ộ ị á è đậ á ở ợ. Nổ à ê , à á ổ ủ ườ á o ợ, ượ đá ô ạ ó ờ. Bà ạ đạ ừ ạ ừ é , ừ đ ổ o. Ô o ớ ườ , ó ẩ oá , á à ẩ ã. Có ườ ó ả ì ớ ô Độ ề à , è đ ớ ớ ạ , à à ướ ặ à để à ậ ả . N ờ ậ , ô ớ ạ oá đượ . Cả ợ P ố đượ ộ ữ ườ o ụ . Ô ô á ề à. Co ộ ố đâ ũ ô ỏ à, ô è ươ ế ự ế, ào ự o đồ í ậ o Tâ ả , để đặ ì ướ ự ảo ệ ủ N à ướ ảo ộ. Cá o ả đế ă ỉ ớ à ố ầ , đ ả á ì à , ồ ò đ â à ù ọ , à ớ ị o ô Độ ề à. Bà đã đượ á ị ầ ỗ ợ ặ ẽ, ư ậ ì ử ỏ ò ợ ở ướ ầ ế ữ à ô ượ , ợ ? Có ú ế đì , ố é , à ũ đượ á ợ ơ ườ á à đượ đồ ẻ ì ộ ì à ô ú ? Hà ó à o à o á à ở ầ đó, ũ ẳ ưở ủ à ộ é è, đĩ ô , á ố ... Co ỉ ù Cầ ừ ổ à Độ Từ ế ớ đổ ố ợ P ố ả ộ ầ ó ó , ọ à ù Cầ . Ở đầ ầ , ó ượ ỉ à ượ ó ồ o ó , ằ à ì á ạ . T ướ ỗ ượ ó đặ

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

108

ộ á ươ . T ỉ oả ấ ườ á ú , ư ủ đ á , é ạ ắ ấ â ươ để ầ ô á đắ , Hoặ ấ à à đặ ả ố , ắ ươ để ầ o đì “ ạ ỏ ”. Bấ ờ ề ườ o ố ượ à ượ ủ á ị ầ . Có ườ ò ô á đư ò ó ơ â ào ú ầ , ú ẩ . Bà Độ ú ì ấ ợ ầ , ê ẩ ậ ọ á ượ ớ à “ô Tề, ô K ể ” ô á ắ ở đế ê , đừ ó ì ó ẳ ào á ị đó. T ế à ào ộ ă ỉ ( ă â ) á ồ Tế , ứ ậ ớ , à đã ấ T ờ o Đấ ộ . “A o ỉ ù Cầ đặ ì ì oà à ê , ầ ử à à”. Bà đươ ă ặ đẹ ứ . C í ă ễ à ụ , ặ áo ấ à ạ ê ữ ọ , ầ ắ , à ườ H ế. Bà ắ ử đ ễ á đề ù . Bà ũ đã ẩ ị o ươ ơ , ầ ố , đè ạ ạ ừ ặ ố o ộ . N oà đườ , ườ đ ừ â ú Tế ấ ậ . Từ ố ũ ượ đ , ó ườ ẻ. A ũ ì ào à à. Bà ợ. Lầ đầ ê à ợ. Bà ó ă ở độ á ớ ô à ườ ế á ã ạ à? Că ắ ! N ư đầ ă đà ẫ ị , ô á ộ ệ ử ủ . T ổ à à ổ â à ô ỉ à ỗ ê đầ ă ạ ố đế ồ ễ ệ ướ ử à à, ẳ ó ẳ ằ ế . X ẻo ả ă ồ , á! Bà ở ô à, ĩ, í oá ì á “ ờ ở ạ ù Cầ ”. Bà ỗ ớ đế ộ đứ á , ỉ ào ó ệ ầ đế ắ à ớ ớ. Bà ọ ắ đế , o ề ừ ổ . Rồ ờ ắ đ ờ ú T ù Sỏ, ườ ó ể “ áo ỡ”' đượ ụ à . Mộ ú , ù Sỏ đế . Ă ặ ỉ ề, độ ă ễ ươ ấ ư ữ ú ú á à ú á , ễ ộ ủ à . C ú ú ú đứ ờ ướ ử . Bà Độ ườ ươ , ồ ã: - T ù Sỏ, ờ ô đâ , ờ í ệ . - Dạ, à Độ , ă ớ ó đạ đấ à à ư ?

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

109

- Có ồ , ả à ồ ộ ô ấ ầ ở á ù đế đô ắ . K ô ă , ứ ô đ ! T ù Sỏ đ ẳ ào, ấ á: X ú à Độ ă ạ ỏ , à ă ấ à , ấ á ằ ă ằ ươ ă oá . N ú ổ ạ ợ , ộ ố à ô ờ . - T ô , ồ ố . E ó ấ ở oà ử à ? Sỏ ì ả ả ờ : - Dạ ấ ! Sá , ườ ẻ ạ ấ ậ để ì . Có ườ ô ầ ả o đườ ũ á đ ào để đượ ấ ậ ặ . Họ đồ ù : - “Co ỉ ù Cầ ố ừ ổ à Độ ”. E ợ ắ , ô á ì ô â . E ổ ỉ, ă ă ỉ à ặ ô ỉ à ơ ơ ố ả ă ấ đầ ê ô ổ . Và ó ể o ô , o à... Nó o , Sỏ ồ ặ , đă đă ì ê à ờ P ậ ó ươ ú , ư ườ à ẩ ố ờ á ị ầ ù ộ. Bà Độ ố ọ : - E ú ù . Xư , ữ ệ ó ư ỉ ó ớ à đượ . C ỉ ó ớ à á ứ ỉ ô ề ạ ù Cầ . - Nặ ề ắ ! E ì ạ ủ , ộ ì ô ổ ! P ả ó ê ố ạ ữ : , ỏ , ộ , ổ. N ũ à à. Rồ ả ó éo, ướ à đà oà . C ớ ộ ê ô ấ ư ê â ă ? K ô à Tế , à â à ạ ê à đ ồ ồ ữ ê ạ ậ . Kỳ ắ ! P ả ì ằ ề ạ ớ đượ . Cứ é o ắ ộ ớ ề à ắ ị . - E í ự đứ ô? - T ằ Rơ , o ẹ á oà ợ P ố. Bà ậ ì . T o ă , ẹ ằ Rơ ừ ị à ử o ộ ậ ữ ộ , ì ô ó đủ ề ợ à . - N ờ ắ đượ ô ? Hắ ú à?

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

110

- T ì ỉ ó ấ ằ ú ớ á à ề . N ư â ờ ó ô ó ở đâ . - Hắ đ ô ồ ? - B ồ ệ ợ ầ ô ô ủ ẹ, ê ấ à Tế ó ố ử Đạ ở à ấ đứ ê oạ à ữ . Bà ể . C ệ à đâ ắ ố . T ằ Sỏ ó ó á ọ ừ ừ ư ẳ ố ấ ạ ào á ả. N ư õ à ó ộ ào ề ắ . Bà đâ oả . Ră à ọ ườ đề é , đề ù ì ư ? Hễ ặ ệ à ọ đậ ì , ọ o ề ì ? Họ đâ ó ươ á â à , ó ụ à ? Sỏ đứ ậ , ử oạ ế ừ. Mặ à ỉ ơ, à ư ô ế đế â ệ ừ ồ o ê . - X é à, đ . Lỡ ẹ ấ ằ ạ ở ó Bế Tà đ đá à ể ế ấ đồ ạ ê Tế ớ ườ - Rồ ù ừ ừ ì . Bà Độ : - Đâ đ ợ ! E ồ ố đã. Tế ứ ả ă á ớ đượ . E đừ o. E í ỹ, ố é o ê đâ o ế . E à đáo, ò ế ơ ữ . Bà đứ ê , ậ đậ é á , ọ ị o, ư ó 53 , ó ả ộ đĩ ị à ê à ộ đĩ á ổ ê . Bà đặ ệ đã ù Sỏ ộ ạo ượ . Sỏ ẫ à ộ ù ằ ồ â ớ ị ồ ố . T ù ầ đũ , ắ á à ờ, ờ à Độ . Xo ủ ẳ ấ ừ á á é , ẹ ộ ế ị , à á ư ó , ộ à ọ ơ ... ồ ừ ừ . P o á o ự ê . T ỉ oả ạ ớ ộ ụ ượ à ề à ư ườ ô ự, ẳ ế ì ế ệ đờ . 53

Dưa món: Món dưa ăn Tết truyền thống của một số tỉnh miền Trung trung bộ cũ gồm dưa gang, củ cải, đu đủ, tỏi, ớt, xắt miếng nhỏ bỏ trong nước mắn pha đường đã được nấu chín.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

111

Sỏ ỏ ả ê o ê ì à Độ ố ộ ấ ê . T ù ứ o ả ă , ỹ ư để ưở ứ á ó ă à Tế ấ ấ o ủ à. Gầ ế ữ , ớ à í , á ă , ặ ắ đă đă ì ào đâ đâ . Có ẽ đ ơ đắ đo, ĩ. N ư ẫ ô ớ , à ẫ ầ ậ , ẫ è ẹ ấ ú ă . S ớ ộ ụ ượ , ớ ị ó : - Nặ ề ắ ! E ì ạ ủ . Mộ ì ô . X é à Độ , để ĩ ỹ ạ . C ệ ầ á đâ ó ả ệ ô ơ đượ . K ô éo à ạ ở à ẽ ê để ế á . N oà ằ Rò , ò ằ đ ầ ữ . T o ấ à Tế , ả ă ỉ, ự ờ , ế ẽ ớ ụ đượ ú . N ư , ẫ à ố ở ò à ủ à. Rồ ù ế ụ ă , ử ư ư ẳ ó ệ à ọ . T ệ ù đươ ờ â ả ờ ụ ể ủ ủ. - Q ô í đâ ! Q ẽ ậ ạ đà oà . Sẽ ò ờ ề ữ à! Rồ à ứ oá : - Nè, ă o đ ề ố ử Đạ ì ằ Rò đ . Đư ó đế đâ , ướ “ổ ” ề ù o ồ . Lấ ố đồ ầ . B ú , ỗ ườ đồ . Cò ằ Rò o ắ đồ . N à , à ố ẽ ó ờ ờ à đ đá à ử ờ ậ . Nè, đừ ó ớ ế ! Bữ ỉ ó đ ù , đ ễ à ố . B ô á , ờ ạ ỵ ắ . Q đã o ầ ó . Sỏ ố o ụ ượ , ủ ẳ ó : - C ề , ố ờ ọ đế . N ư ả đợ đỏ đè , á ạ ạ ộ ú ớ ướ à ề đượ . Lú ớ, ờ ơ ề , í để ý. - Đượ , đã ấ ữ ơ ề , ă ồ ớ à ự. - Bà đừ o. E đ ừ, ắ ắ đư ề ự ẵ . Cò , ẳ oà à ữ ă o ả, ó ọ í ề ữ

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

112

á ề . Mỗ ầ ú đì ù ễ , à ẫ ờ ụ ó đứ à ầ ễ. Ă ê ộ á á ổ ê , ố ộ á ướ è Tà , ỏ ố đồ ào ú , ù Sỏ ữ ữ đ , ắ ặ ẫ ạ ù . T ế à ố đê ù Tế , ộ ă T â , o ế áo â ổ ư ư ở á ố ủ Hộ A , ó ộ đá ướ độ đáo. Đ đầ à ù Sỏ, áo à ươ , ầ ắ , đ ố ộ ớ , đầ độ ă đố ễ , ị ọ ư ộ á ư ỗ ắ â ươ ớ , ú á . T o à ộ ế o Rò éo. T ê đặ ượ ô Hầ , đượ ộ ấ ả đ ề ớ ủ í . Mỗ ê ó ườ đ è , à ộ ườ ữ , ũ ă đó áo à , o á ị ọ . Đá ướ â ầ , đ ó C ợ, ồ ọ o ờ ô ướ ề í ù Cầ . Họ ã ệ ụ ồ “ô ỉ” ở ề ị í ư ở đầ ầ ó á ủ á ị ấ é ỏ à . Và ũ ừ đấ , o ườ à Độ ầ ư đổ oà oà . Í â ổ, ử ắ ê ạ. N à đế ố ỉ o ụ , ệ ậ . Hà ó ấ ẹ õ . T ê , ô ế õ í ủ á ó đã ị à ị ó ê ô K ỉ ừ ù Cầ ố à à Độ ào đê ồ ộ Tế ủ ă T â . .... ÔNG MU DÍCH54 (Hồ ứ ổ ơ) N ớ ồ ò ỏ, ú à ớ ê ở ị ấ Hộ A . Rõ ơ à ê ô ợ P ố. N ề ệ ò ớ đế â ờ. T ò ấ ế , ứ à đố ớ o à èo ư ú ô . K ô ề ê đâ đượ ề á á ễ , á ộ ũ ư ả ươ ừ o N . Cả ấ á H ế. Tấ ả đề ễ o 54

Ông mudích: tên dân Phố cổ gọi ông thổi kèn toàn bản Tây. Từ mudích do chữ Pháp musique mà ra, có nghĩa là âm nhạc.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

113

ộ ạ ọ ẹ , ạ Đồ Lạ , á ó T ườ Lệ, ộ ó ộ ê ô ư oà á à á .C ỉ ấ đạ ư P ướ Cươ , T ầ Đắ , P ụ Hảo... ì ễ o ù Q ả T ệ ( ủ Q ả Đô ) đượ ạ , ự â ấ ... G á é ấ đắ ! Họ oằ á ế Tạ D H ể á T ê Lo đế ự ạ ở ế đấ ố ầ ợ. M ế đấ ố ướ à â ó đá, ế à ũ à ơ ấ á à ộ ợ, à ô ả , â ả ủ ỉ . Có ò ảo ậ , ả áo ố B o à Đô . Cũ ộ ã è ố , đè à ớ á , áo ầ ặ ỡ, ở ơ ữ ú o ươ áo ầ â ờ ể ọ, ố . N ằ ú ờ ổ ê o ào áo ơ , ó ố Bảo Đ ắ ế , ố ơ P ã o ó ừ Hà Nô , H ế à ào. Bấ ờ ỗ ề à ả à , ế ô đ ọ ô ù ộ ố ạ ố â đá , ẩ á ồ ắ ớ ó á , ố ú ữ ọ , o, ấ à ướ á ồ ắ ỏ ơ , ắ ỉ, ó ề oạ à é o đẹ đượ ọ à é ũ. Bầ ự đẹ , o â ù ỉ à o ì ượ ậ ớ ặ o o ở ướ ã ỏ ộ ầ é ô . B đê , đâ ó ề é, ấ đè á ự á ế à ê ó ạ , è ố ậ ì ậ ì à ô ả ộ . Đâ ó ề é, ỉ oả đượ ườ ạ ó à o à ễ ê , đợ ộ ú â , đã ễ đượ ộ ố ế ụ , ớ đượ ẫ ô o . B ế đượ o â ù à o à ỉ đượ ắ đ ò à ễ ư ú ạ, ứ ô à ò ì ả. Có ộ ố ổ ề đ ọ ề, ố ố ợ, ỗ â á á á ă . Bâ ờ â đã ọ ẹ à ử ạ ẽ ê đầ ợ ỗ á ế ô ộ â ạ ó á . Ở ơ , ú ô đượ ề ườ Bì Đị ó è ô T ô Tằ , è ú Lí à ổ ế à ề ệ í á ư P ạ Cô – Cú Ho , Nà Ú . Về ũ ó ườ o ỉ , ọ đượ á ó è à , ừ á ệ ô ố ị ấ P ố để ó è.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

114

N ườ ọ à ó í , ì ũ ó ữ ệ í ư ê , ê đượ à ả đị ươ ư ệ à T ( ộ ô â ỏ õ ướ ủ ả ườ ào, á á à ó, đ o â èo). Vừ ó â ổ ầ , ừ ị o o , ạ ụ ằ ỗ ô ố ư o o ỗ ú ạ . N ệ ơ ú ườ o ị , ũ oạ , ươ . K ù ồ ẻ. Lú ão ộ . N ườ ầ đô à ụ ữ o độ , ớ đoạ ả , éo , ũ ù ù ấ ạ áo ậ ướ ắ . T ỉ oả ó á ơ đô ã õ á ố . K á ố ú đố ớ ọ ẻ ú ô ố ợ. N ớ ạ ú đó ô đã í ườ ổ , o đượ ấ ú ơ đô ể ễ õ ậ ấ à ì , ọ ú ô ấ â ụ . C ú ào ũ o ớ , ớ ê, ó á đầ . N ị ọ à , áo ắ ó á ở ầ . N ự ở, ữ ắ ị ở , ở ô , ở ụ à ở á ổ ê ồ ộ . Tụ ô ầ ớ o à èo, ườ ố á ư o ắ ò . T ấ ấ ú ơ đô ạ ỡ á à , à è . Đê ủ o ấ ơ ứ ấ ì o ớ , ự ưỡ à ỏ õ ữ ! Cá ú, ũ ầ đ ộ đá , ạ ú ào ổ â , à ả . N ườ ắ ị , ô ạ ườ . T ắ ư o ả à ụ à đỏ í , đầ ủ ướ ụ . Cá ú ú ề , đ o , ồ ử ụ đ o ươ ộ á à ạo, ẹ ấ ỳ. Đứ ê oà ỉ ấ oá oá , ỉ ù ụ . S đó đế à á ố á ị ọ , ẻ à , ố ị đ ư , ứ ỏ à ả ố ổ â ượ ... G ớ ệ à à ô ả , ờ ó ó ầ ó đ ệ , ư... ầ ổ ư â , â ệ. N ườ ợ oặ ộ đệ ử ũ đá ố , õ ị à ă ý. Mộ ố à o ở ê ố , ở ể ê đứ ạ o , ố ắ ì á ê ứ ú à ào ộ ủ à õ ậ đườ ố! Rồ ũ ả ó ề o ồ o à ộ ó ố ào đó. N ấ ờ ả áo ì ưở à ố ầ , ố á ...

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

115

T ê ế ụ “ ả í” ô é, ữ ă đầ ậ ỷ 30 à đượ ô M í ổ ữ ả Tâ ó ị ố ậ ì o. T ú ị ế ứ o ổ ơ ú ô ữ ả à â , ả ả M đờ ô 55, ố P á Mạ â 56, ớ ế ố ầ ậ ấ ê ộ ô í ư ừ , ẻ o ả ợ à ẻ ườ á , ào ờ đ ể ấ ờ áo ầ ầ ớ à ậ , à à, à â , à đ . Cả áo à à áo ắ ả ắ ũ á ề ế à đã ả à áo ò . P ầ í ố , ứ ố ộ , ầ đô đ â ô . Mộ í ọ ú ô é à ấ ế . Dâ oà ợ ạ , ó ườ ú ố ỏ í ề ào á ũ ũ ề ô ả , để ử ê ặ đấ . C ú ô , ọ ẻ, ô M í , ệ ì ủ ộ, ỗ , ố ắ à ì , á ố ồ à ộ á í ú. N ư ó ề đâ à ỏ o ô ... Ô ườ o áo, ơ ố , á đ ỏ oắ . N ườ ó ô à í ộ P á o T ế ế ứ ứ ở ề à ê à í è . Ô đã ừ ó ư o ờ ầ ú ắ á ào à ỉ ổ è á ô, ú ụ ọ í P á ả ừ ế ào à ế ào á để ắ ọ Đứ ở ặ ậ L Má ờ, ủ ờ ố ế G ố (Joff ) ỉ ớ à ướ . Ô độ ô ( o ), ấ ờ â đị ươ ọ ũ ào ào ũ í ố đỏ ườ độ , ạ ế ậ ú , ấ ưỡ ê đầ ư á ào o ào ào. Áo í â ũ è , ủ á ô . Q ầ à , ộ ù ì , đã ả à o. Đô à ơ đá ( o ) ũ, ổ ắ , ó đó đĩ ắ ướ đế, ướ đ ồ ộ . G à ở ả ũ , oá oá ư à ế . 55

Mátđờlông: Madelon, bài hát dân gian nổi tiếng được sáng tác năm 1914 ở Paris, phổ biến ở Pháp trong suốt thời gian Đại chiến thứ nhứt 1914 1918.

Macxâyde: bài hát yêu nước của Pháp ra đời năm 1793, đến năm 1879 thành bản quốc ca Pháp cho đến ngày nay (Marseillaise).

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

116

Đ , ư ô ẫ ữ đượ , ơ ứ ắ . Tư ế ò ó ạ ủ ữ ă à í è ở P á . Ô ào ào ô ó è â à ũ ẳ ó ố ế . Kè ủ ô à ữ ố đ đủ, ó oé ộ ố ỗ à ó ắ ưỡ à ở đầ ệ ổ . N ề đoạ ố à ắ á ạ . K ổ , ó ừ ị ỗ ừ đẩ ố è ê ị o â đ ệ ầ ổ . T ố à á ù ế Tâ ( ứ ù đự ầ ử ắ đè ) ư ô đã ắ , ò ạ à ộ ộ ò . Mắ â đầ à đ o ào ổ. Ô ườ ù đậ ào ặ ố , ũ ò ị ớ ế è . T ế è ầ ổ éo ắ , ú é éo à , ồ ù ồ , ẩ ươ , ú ụ ... C ú ô ỉ ỗ á ở . K ô ó ề ỏ ào ó ê ặ à ú ô ồ o. Ô ư ổ , ỉ ườ ì ú ô . Nụ ườ ề ậ : - Tụ â à ó ề . Cứ ệ đứ . Đứ o đà oà , đừ é , ộ ộ . Rồ ô ạ ọ : - Cũ để ườ ớ ó ỗ ào à ỏ ề ào ũ. C o ă ơ ... Ô ô ì á ũ ào ào để ề . C ỉ ậ ử ũ à đặ ê ặ đấ đã ổ ộ ố ả . Hì ả á ườ à â ấ ượ ạ o í ão o ớ ủ ô , à o ộ đứ ẻ ù ù ắ đầ ế ó ươ o ố ậ ơ à ủ ộ đồ oạ . T ế è , ế ố à á ậ ề ủ ườ o ấ độ đáo... Lớ ê đọ đượ á áo à ả P á ớ ế ở P , ộ ố ệ ĩ ơ ấ ế ũ đứ ở ó ố, éo đờ ĩ ầ đờ ế o éo . Nó ậ ử ằ ướ ư ê ặ đấ để đó ữ đồ , đồ ảo â ủ á đườ ỏ ào. Ô , o à ố ế, ả đờ à ạ ủ ữ ệ ĩ ề à ú .

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

117

K ô ổ ũ ả ồ ả í , éo à ê ê, ắ ô đă ê ư ơ à ở đâ . Hỏ , ô ả ờ : - Ở Tâ ổ ả ồ à ữ ú ả đư ọ “ ó” ử ậ ĩ đị . N ườ ó ô o ế ố ô đó ó o ẫ ố ( ướ P á ) ũ ề , ư ề ướ ẳ ó ì ế . Hỏ , ó ườ ả í : “Q P á ô ò ữ á í ướ ỉ , à ủ ườ ứ Q ả . Ở ê Tâ ô ậ á ê ề ướ (1918) ô ẳ ó ề đ , ề đ ế ( ế P á é ĩ à ươ ) ì ả. T ụ ơ ư ồ ớ (1914). Mỗ ă ô ố P ố đô ầ , à ò đ ể ễ ở á ợ ệ , ị ấ T Kỳ ( à ủ ủ ỉ Q ả N ) à Hà , à Đà Nẵ . Xứ Q ả ú ấ ờ đấ ộ , ườ đô ư ò èo ắ . T ê ề ũ ả í oá ằ ệ . Bà o èo đứ ô ổ è à ộ í ơ ... Gặ ổ ế ủ oả , ủ ế ạo â , ô ố P ố ư ơ . Q ầ à á à áo á ề ỗ. Lầ ó ô đ ư ô , ườ ừ đừ, ặ à ố á . S đó ú ô ô ấ ô ố ữ .

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

118

PHẦN 3 - TUỔI HỌC TRÒ NHẤT QUỈ, NHÌ MA, THỨ BA CHÚNG TÔI T o ậ ê 30, ọ ẻ ú ô ê ướ , ổ , ườ ơ ớ . Cũ ị ợ , ũ á á , ư ô o ờ ó à độ é ă ó . Kỷ ươ đì ấ ê ặ . Có é ớ đì ữ à ỗ áo, á á ủ ú ô , ậ ứ ọ à ị ă đò . P ầ ớ ú ô ướ ọ ữ ố ữ à ữ Tâ , đề ó ọ í ề ữ N o. C ú ô ô ữ ô í á ầ đươ ạ ì à ò ả ợ ả ũ ầ ô ự ế ạ ì ữ . Tậ á à à ộ á ế , á ế ă ó ô ì , ư ặ ê ầ ớ đề ấ ậ . T ó ườ ô ọ ừ â đờ ớ , đ ọ ề à đã đ à , ặ ạ ầ ũ ẫ ự, ẫ â ọ ú đầ ào. T ị ấ ì ỏ ằ à , ườ ế đứ ào o , ở ó ào, ộ à ọ T ầ , ọ T ươ , ọ Lê, ọ Lý, ọ H ỳ , ọ P ạ , ọ Lư , ọ Dươ , . ... C o ê , ế ó ị ợ ũ ả ệ í đáo à ỉ ắ ào ữ đố ượ ườ ị ư ậ ã ộ ú ấ ờ ê , é ì ữ à ố á , ầ ệ độ á ủ ọ. Lú ấ ờ, ú ô ò ọ á ớ ể ọ P á -V ệ à ọ đế ớ ứ ì đã ớ ộ ồ . Có ộ à ạ ở ê ọ , ớ ồ ở ớ ì đệ ị ê 57 à đã ó ợ. Cũ ừ ó , ừ ư ô ả ă , đả ư ộ ố ọ ẻ à để đá , để á á ó ề . C ú ô ườ ủ đ ắ , â á ắ ô , ắ ể , á , á à , đờ , èo ề ê ô , đ oạ ... ù o ỡ ổ , ù o ở í à ũ ù o ù . Cũ ườ ụ ậ ạ để ể ệ , ệ ắ ộ , ắ ướ , ệ 57

lớp nhì đệ nhị niên: tiểu học Pháp-Việt (cấp 1) trước năm 1945 gồm các lớp: đồng ấu, tư, ba, nhì đệ nhứt niên, nhì đệ nhị niên, lớp nhứt...

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

119

đườ ừ , ồ ệ Tú X ấ , B G , Cố Q ỳ ... à ả ữ ệ “ áo ê , áo đị ” ườ đượ ề ụ o â . T ệ đố ú ô ô đá ạ , ô ố ượ à ú ấ ờ ầ ư ô ế ú ố á. P ầ ớ ọ ú ô ù o oà ả đì , đề ặ áo à đ , áo à ắ ằ ả ú, ằ ả , ằ , ằ đoạ , áo đượ ế ú ươ , ú , ú à ừ. N à Tế , o à á ả ặ áo ụ , áo , áo ươ , ả áo ấ à ổ ô ắ ữ ọ, à ú à, ú ã ão ú à . Đầ độ ũ ố ắ , á ể ũ đẹ để đầ ầ , ó ớ ắ ê ả ẽ ó ô ầ ă 58 á ó . T ỉ oả ó đứ độ ê ê ( ũ ồ ) đ ũ ớ ( ó ỉ) à đã ọ ắ ồ . Hầ ế ư ó á . T ô ư ữ ụ o , á ẻ ị ọ , đ ư , ề ì , ô à ở à ợ, à á . Nó ă ậ ọ , ễ é ớ ườ ớ ổ , ườ ạ à ả... ớ ạ á . P ầ ớ đứ ầ oặ ó ệ ớ o á à đã... đỏ ặ . Gặ ườ ú đầ ào, ó ả ò . C ư ó ữ á ắ ồ ã, ồ ậ ư â ờ. Ô ắ ế ò à ộ ậ á ạ, ư ậ . T ê , đó ũ à ữ o ườ “ ướ ọ ò, á ò ă ộ ”. Ă ộ đâ ả ể o ĩ ó à ị ợ , ọ ẹo. Câ ươ ô à ũ ó á ị ư à ộ ờ đề o ả á : “Mấ ò đó, o ộ ì ư o á , ư ả o ừ ! K ô éo ẽ ầ o!”. Xé o ù , ầ ớ ở á ổ ế ê , ũ ó ộ ờ “ ọ ”, ị ợ , ỉ á í ề . N ư ú ấ ờ, ệ ê ô ó à độ ỗ ượ , ô đồ ạo. Mà ổ ẻ ủ á â ộ ào ạ ô ế! Mỗ â ộ , ỗ đị ươ , ổ ẻ đã í ề ể ệ o ể á 58

bi dăng tin: dầu xức tóc, sền sệt, có mùi thơm (do chữ Pháp: brillantine)

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

120

ủ ì , á ứ ậ ủ â ê đà á ể , á ầ à ướ , â ế ố ữ à ù á ị ợ ô ư ủ ì . C ú ô , ữ ớ ẻ ở P ố ủ ữ ă 30, 40 à ướ đó ó ữ o á đặ ù. Mỗ ầ ẩ ị ở ế ị ộ , ị ợ à ĩ í ắ , ó ụ đí ê ầ . Đố ượ đượ ự ọ õ à à... ế oạ đượ ữ í đáo. C o ê , ú ấ ờ ở á ị ấ ổ à đã ế ọ ò ú ô ào ụ ữ â ậ đá ợ ấ : “N ứ ỷ ì , ứ ọ ò”. T ậ ỷ ỉ à ữ ơ ậ ô ì , ừ ượ , ằ o ó ưở ượ o ú ủ ườ , ô ờ, ô ắ đượ , ỉ ở o ạ ù ả ụ, ỏ ừ . Cò ọ ọ ò ú ô à ữ ậ ể ằ ươ , ằ ị , ự ệ ữ à độ ụ ể, o ữ ì ố ụ ể, ư ạ ẩ ú í đáo, ế ạ đượ ư . Bở ì ộ ẽ đươ ê đâ . Nế à độ á á , ê ẹo ủ ú ô ị á ệ ì ọ à ắ ắ ẽ ị ă đò á đí o đì à ò đượ á ầ ấ ê ắ ở ườ “ ă ó ” ỹ ưỡ . Bị ử ạ ằ o â , ấ ú , đ ể ạ ể ấ à ó ể ị đ ổ ọ . K ô ộ ý ả ào ào ữ ổ ! CÂY ME CỔ YẾM N ắ đế â ổ ế , á đâ ầ ă ươ ă , à , ữ ạ ù ứ ớ ú ô ò ả ố ướ ế , ấ è ố á. M ề T ủ ú ô đâ ó đượ ê ê ư đã . Câ á ô đ ạ , ồ ào ư o N . Lú ò ỏ, ă oạ á â ì , ọ ọ , ó á á à đã ấ o ồ . K ô ừ ố ấ ỳ á . M ễ ườ ă đượ à ọ à ă đượ . K ô é ọ . Co à èo! Từ á à , , o, ế, ứ , â , , ò o , đế â ,

Háť&#x2DC;I AN QUĂ&#x160; TĂ&#x201D;I - Minh HĆ°ĆĄng

121

áť&#x2039;, oĂ Ă˛59 , Ă Ă Ăş 60 ... Váť&#x203A; áşĄ , Ă ĂĄ ĂĄ ĹŠ Ä&#x2018;áť§ áťŠ, Ć° Ä&#x2018;Ă˘ Ăł áť áť Ä&#x2018;áť&#x192; Ä&#x192; o áť? Ă . Ä?Ć°áťŁ áť&#x2122; ĂĄ áť&#x2018; Ä&#x192; Ă ĂŞ áşŠ Ä&#x2018;ĂŁ Ä&#x2018;áşĄ áť&#x201C; . CĂ˛ Ä&#x192; Ä&#x2018;Ć°áťŁ oáşĄ áť&#x2022; áşż ĂŹ.... áť? ĂŞ! T áť&#x2021; ! T ĂĄ áť&#x2022; áşż Ä&#x2018;ĂŁ áť&#x203A; , áşĄ Ă Ă o o ĂŹ ĂĄ áť&#x2021; , Ć° áť&#x2022; áşż . K ĂĄ áť&#x203A; oáşĄ ĂĄ , áť&#x2039; áť&#x2022; áşż áť? áşĄ, áť? Ăš , áť&#x2122; Ă áť&#x2039; áşĽ áşŤ , Ăš áşĄ ĆĄ ĆĄ , ĂŹ áť&#x2039; Ăł áşŁ, Ä&#x2018;áş§ ĂĄ áť&#x2014;. Láť&#x2122; áť? Ă´, áť&#x2030; áşż áť&#x; Ä&#x2018;áş§ Ć°áťĄ áť&#x2122; Ă Ă Ä&#x2018;ĂŁ ĂĄ áşż Ć°áť&#x203A; áşż oáşĄ Ä&#x2018;áť&#x2122; áş§ áť&#x2122; . N Ć° Ă˘ áť&#x2022; áşż Ă áşĽ áť&#x203A; , áť&#x2018; Ăł áşŁ Ć°áť? Ă´ , Ă ĂĄ ĂŞ, áşą áť&#x; áť&#x2122; áť&#x2039; Ă ĆĄ áşĽ áťŁ o Ăş Ă´ . TĂ˛ áťŠ61 áşą o áť&#x2122; Ă´ ĂŞ áť&#x2122; áť&#x203A; , Ăł Ă Ă o Ä&#x2018;Ăş áşą Ä&#x192; . BĂŞ o Ăł áť áťą Ă áť oáşŁ Ä&#x2018;áşĽ áť&#x203A; áť&#x201C; áť , Ć°áťŁ ÄŠ, Ć°áťŁ Ă , Ă˘ , Ă Ă áť áť&#x2018; Ă˘ ĂĄ áťŻ . C Ăş Ă´ Ć°áť? ĂŠ Ă o áť&#x2022; , ĂĄ áť&#x2122; áť&#x2018; Ä&#x192; , ĹŠ Ă´ Ăł Ä&#x192; o áşŻ . T ĂŞ , ĂĄ áşĄ Ă Ă˘ áť&#x2022; áşż Ă˘ ĂŞ áť§ Ăş Ă´ áşĄ Ä&#x2018;Ć°áťŁ áť&#x201C; áť&#x; Ă ĂĄ , áş§ áť&#x2022; Ć°áť&#x203A; Ä&#x2018; Ă o áť&#x2122; ĂŁ . Ä?Ăł Ă Ăł Ä&#x192; áťŠ áťŠ . K Ăł Ä&#x192; áťŠ Ă Ă˘ Ć°ĆĄ ĂŞ áşĽ o, Ă áşĽ áť&#x2122; , áşą ĂĄ Ă˛ Ă o, ĂŞ áşĄ áť&#x2122; o Ä&#x2018;Ć°áť? . MĂ ĂŞ Ä&#x2018;Ć°áť? Ă Ăł Ă˛ TĂ˘ 62 . L o ĂŞ ĂĄ , áş§ ĂŠo ĂŠo o ĂŞ ĂŹ Ă ĂĄ ĹŠ áşŁ . N áť&#x201C; o Ăł Ă˛ Ăł , áşż Ä&#x2018;áť&#x192; Ă˝ Ă áşż Ăł áşť Ă¨o ĂŞ ĂĄ áť&#x2122; .

xoĂ i gĂ˛: xoĂ i to hĆĄn tráťŠng váť&#x2039;t máť&#x2122;t tĂ vĂ cĹŠng cĂł hĂŹnh dáşĄng nhĆ° váşy. NhĆ°ng háť&#x2122;t láť&#x203A;n báşąng tráťŠng gĂ , nĂŞn cĆĄm ráşĽt Ăt. NhĆ° xoĂ i quĂŠo, xoĂ i máť§ trong Nam.

chĂ lĂ nĂşi: chĂ lĂ hoang máť?c áť&#x; vĂšng cao, trĂĄi cháť&#x2030; to báşąng ngĂłn tay Ăşt, cĆĄm ráşĽt ngon.

tĂ˛a sáťŠ: nĆĄi viĂŞn cĂ´ng sáťŠ PhĂĄp áť&#x; vĂ lĂ m viáť&#x2021;c, váť&#x203A;i máť&#x2122;t báť&#x2122; mĂĄy, gáť&#x201C;m tham tĂĄ, thĂ´ng phĂĄn vĂ nháťŻng nhĂ˘n viĂŞn khĂĄc pháťĽc váťĽ cho chĂnh quyáť n BáşŁo háť&#x2122; táť&#x2030;nh.

bĂłt cĂ˛ TĂ˘y: bĂłt cáşŁnh sĂĄt cáť§a tháť?i tháťąc dĂ˘n áť&#x; Háť&#x2122;i An do máť&#x2122;t viĂŞn cáşŁnh sĂĄt trĆ°áť&#x;ng ngĆ°áť?i PhĂĄp cai quáşŁn. â&#x20AC;&#x153;CĂ˛â&#x20AC;? do tiáşżng PhĂĄp commissaire (CáşŁnh sĂĄt trĆ°áť&#x;ng); cĂ˛n gáť?i lĂ â&#x20AC;&#x153;cáşŠmâ&#x20AC;? áť&#x; miáť n BáşŻc.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

122

C ú ô à ạ ớ . Cá ì ó à à đượ ớ í . T ầ đồ ạ ữ N o ó ó “T à ề ” à ọ ú ô ó ố ă đứ ố ũ ô ố ạ o ắ . N ĩ ã ũ ì á á o ỳ đượ ổ ế . T ế à đợ đế à ự ủ ô ế Hò ù ớ à ứ ă ủ ậ à ú ô độ ậ ào Tò ứ ổ . T ườ à ào ổ ư . Đó à ờ ô ở ỉ à ệ . Nế ó, ũ ắ ườ . Cũ à ờ ú ô ỉ ọ . T o ố ú ô ó ằ C é , o ô ế . Nó ọ ấ ố . Q ă , ố á , ỉ độ ổ o ớ . (Cấ ớ ào ũ ả ồ ạ ê ộ ă ). Ô ế ả ă ỉ ô Đố , á ầ áo ố ă ứ , ó ớ đượ ê ớ ê . Nế ô đã ị đ ổ ọ â ồ . C ú ô ả ỉ ẽ à ở oặ o ắ o à ì à é ạ . C ỉ đượ á á ề ô, â ấ à... ễ . Bạ è ờ à ề . T o ú o ờ ũ ó ẵ ộ ớ ẹo ú, ẹo è oặ á ổ ô ắ á oặ đô í ơ ô, é ừ á ư á á , ó ắ è, ộ ò ạ , ắ ừ o ư ứ á ỏ , ă ũ o . Đó à đặ ả ủ ệ Đạ Lộ ù o, í ọ à ừ . N ữ ó à ự ò để “đã ” ọ à , o ư ả ô đã ướ ẫ ắ ả ộ à oá , ỉ á à ấ â ế P á o ô . C ỉ ó á ứ ă , ( ỉ ọ ờ đầ ) đế ờ ọ ữ N o à ắ á ấ ầ ế ớ ì ỏ ữ N o. Đế ườ ọ ấ ễ ì đã ả ọ ố ă ữ T á ề ớ ô ộ . Hắ ạ ỡ, o ớ ơ ú ô ề . T ỉ oả , ú ô ỏ đù : “N à ó ườ , ó ộ , ó â , o ô ề ê ấ ợ? Hắ ỉ ườ . C é ấ éo . G ờ ủ ô , ô ô đượ đ ể o. Bào, ư , đụ , đẽo, ắ ỗ ặ ượ đấ é ấ đẹ . Cò ó à đ , ắ â . C é à ộ á , ườ áo o ú ô ế à ào ô ế Hò ự ở ó ú í 63 . C ú ô â ô o đứ o ỏ 63

bót phú lít: bót cảnh sát, bót cò . Phú lít là biến âm của từ Pháp police ra, nghĩa là cảnh sát.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

123

ê â á . H đứ ở ướ đó ữ á ớ ố , ỏ ào o. Tấ ả đề ở o ư ế ẵ à ... ồ ẹ. Đặ ệ ằ C é , đầ độ ó ố ắ , đứ oà ổ , ở ị í à í o à ú ô ấ đượ ắ . Và ở oà , ắ ả ấ đượ ử ó . Ô ú í ồ ự ở đấ , ướ á à ê ầ ử , ế ắ , ì ê đườ ấ à á â ổ ế độ à ế ó ườ á ộ . Có ẽ ô ế à ế ó ườ o â á ộ đã â , ư ô ư ộ . B o ờ ô ũ để o ấ ụ ọ ò á đượ ộ ớ đã, ồ ớ ướ ô đ ổ , é ... Có áo độ . C é ì ào í ú ô , ơ ó ê ào. Bê đườ , ô ế đã ă ă â o â o , ặ ẽ ư ậ ạ ướ đườ . Ở ướ đấ ấ đứ ê . T ê â ẹ à ộ ố . Dọ ạ ậ à â á ỏ ổ . C ỉ để ạ ộ đứ , ý ừ ố ờ ó á ủ â ổ ụ để ò ạ à . Đượ ặ ò ướ , ă C é ề ă đườ , ớ : - Cậ 64 ơ ! Cậ ! - Hỉ? Tụ ê o ẻ ? - Đâ ó, ậ ! Co ẫ ấ đứ ạ ọ ô đâ , à à ậ o Tâ . - Để o ô o o õ. Có à o ố ế , đ ề ó ố ạ o ỗ , ệ ắ ộ ữ ế . C é ả ạ . Kế oã . Để ấ đứ ó ờ ồ ... ề ơ ậ ế đã đượ đị . - K ô ó â ! Cậ à ữ á! Tụ ó ậ o , ô ỉ à ở, o ẽ ị ầ ầ 65 , ắ ị 66 ắ . 64

cậu: cha, bố.

ngầy: rầy, la.

mắc tịt: mắc cỡ, xấu hổ.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

124

Ô ự ạ ữ đườ . T ế à ô é , ô ạ , ô ầ . Rồ ấ o ấ ù ụ ào ô í. Hà â á ê ủ ô ú í , o ũ ữ ằ ắ . Có ể ô à ư ậ à để ú ô ó ờ é è. C ú ô ồ ầ ế . C ỉ để ạ ộ đứ á ườ o ã, đươ ồ ướ ố â ậ á o . Đế ổ Tò ứ, ô ò ê ộ ầ ữ ồ ớ ế ừ ướ ... ào ệ ườ . H o đ ầ ậ đế â . T ằ đượ ố í ở ạ , ộ à đứ ê , ễ é ú đầ ào, đú á ộ ọ ò ủ ậ ê 30, ò ị ề ả ưở ủ đạo đứ o ế . T ô ễ ươ ạ! Ô ẫ ê ắ ặ , ụ ặ đầ , ồ ở , ặ ò o : - M ả o ừ ỉ? Tâ à ó ắ . Ô ò à ắ đượ ì ở ù ụ ươ . Cậ ẽ ấ ở à . Đó o ! - Dạ, o ạ ô ỏ à ộ í à o ề ừ! Hoạ ả à đượ ễ đ , ễ ạ ề ầ ấ ê ô . C ú ô ó ổ ế để ă o ỏ í . Ô ế ô ị ể á . T ằ C é đượ ạ è ỉ ẽ à ở ậ â . Về , C é à à ớ , à ạ ỡ, đã đứ o ầ ằ á ầ à ọ à ì à à ố ạ, Ô ộ ở Đạ Lộ ươ ế ê ắ ề ô o ườ ộ à ũ để... ướ ợ o ắ . Ô ố ó á để ồ . Họ ớ à ! P ả ó ườ ố õ ô đườ đã! Ô ỉ ó ế Hò à o . Mà á á à ỉ ạ á đượ ộ ì C é . Độ đ ! T ệ , ô à ú í ố ấ ươ ă , ô ỉ ê đượ ứ ế ồ ố ủ ở đó o đế ề ư . Có ườ ó ô ă ươ N à ướ , ố é ô o 67 ề à à ệ ô đắ ự , ê đượ ề ư ớ . A đờ , ă ố á ô ô ạ đượ ả, ô đ ề đượ o ô o ủ í ề Bảo ộ ấ ộ đồ . K đế ê ô đượ â ô ữ ậ ự ợ P ố, ì ê ố à ả ườ á oà ợ đề ừ ỡ ư ặ ạ đượ ạ ố . Ô ô 67

công nho: ngân sách của làng, của tỉnh.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

125

o ờ ạ ả, ữ ườ ạ ậ ự ệ ô ộ . B ô á ế ò , ề đườ , ứ á ừ ã à ấ à đạ , ể ệ ô đú ỗ. T o ờ ũ ú ê ô â o â à ư ộ ễ ê ế ậ ú ừ đươ đ ề ể ọ , ư ử, ự à ò. Ô ộ ộ â é ê, ô ũ o , ữ ộ . H ế â o ú ê ộ á ê í à ượ . T ẻ ợ ô ắ . N đế ê à đã ế í ồ . Ô ặ ộ đồ à è. N ó ướ ô đượ á o ộ á ó ỗ ư ó ấ ủ í ấ ủ. Về , đượ ế ằ ó ố ộ đị ọ ả à . Ô đô à ơ đá đ . K đượ ò Tâ á ê ứ á ắ đ ố, ợ à ô ả ă ạ ớ , ạ , ừ đ ừ ấ , ừ : - Vô, ô, ớ ớ . Vô, ô, ớ ... ô, ô! Ý ừ ô ố ắ ở ạ à ế ò ề đườ ọ à ẹ ào ợ à á à ê ợ é ướ ạ ẽ ướ â à ì . Rồ ô ỏ ỏ: - X à o ươ ù á o 68 ế ủ ô ộ í. Đừ ó ộ ộ à ô ị ộ o ừ! K ổ ắ , ổ ắ ! Là á ề à “ ó” ắ ! N ĩ ạ ì â ú ấ ô ề , ê ũ ươ . Vừ ế ô áo ệ à đã ộ ã é ướ ạ ẽ ọ ẹ ọ à . Gậ ê á ầ ú í á à ị ạ ề . P ạ ắ ê ừ ào à đượ ê ứ ừ ấ . Từ í ơ , ê ế , ê , ê độ , ê ả ù ụ ... Vào ữ ú ì ườ , ó ườ ạ ạ ỏ ỏ: - Nà ô ế ! Tạ o ô ô ô ù à ò ượ ỏ ơ , à ạ í à á ề “ ó” à ? 68

cái lon: do chữ galon của Pháp. Huy hiệu để phân biệt cấp bậc trong quân đội và ngành cảnh sát, sen đầm.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

126

Ô ươ ề ề à ả ờ : - Tô ô ă đượ . Lạ í ố ượ , ố í ô . Mà ố ượ ì ũ ả ó ú đỉ ị á à ồ . T ế à ạ ộ á ủ à P ậ ồ ! N ẫ ĩ ộ á ồ ô ó ế : - Cò á ữ ! Bà ế à ô đâ ó ị o ô ô ù ở ô! Rồ ô ườ ò , ó ẻ oá í ắ ư đã ì đượ ộ â ả ờ đầ í ế ụ . Mấ ườ đứ ầ ũ ả ậ ườ o ô ... BẦY CHÓ VÀ MẤY KHÚC XƯƠNG HEO Mù è ở ố ó á ấ o ứ , ó ị . Ở Xó C ợ, ộ ố à ó ườ ả ằ ủ ướ á ê ê ữ á ạ á à oặ ê ữ õ ạ ờ o đệ . G ó ướ ô ổ ê ấ á ê ườ ấ ễ ị ơ . T à ằ á ê ợ, ư đê ố ấ ắ . T ỉ oả ó ộ ố ẻ đù ỡ oặ ấ o ó ắ đ ổ ê ề ă ủ â ợ ữ , ô ó á . T ờ ề , à ĩ ặ . T ỉ oả ớ ó ế o: - A ă è đậ á ... ô ? - Xí... à... ù69 ! - N ướ , ả ụ ô ? Bọ ọ ò ú ô ũ ậ , ụ ă , ụ ơ ọ , đ ổ ắ , đá ệ đá ệ 70 , ù ấ á ô à ợ . Cũ ó đá . T á à ộ á ò đã ô, á ầ ợ ũ đã ò ế ớ ủ oà ; ề , ữ á ằ o ả ấ ở Hà Nộ ở ô á . 69

xí mà phù: chè mè đen, nước sền sệt màu đen béo, thơm, ngọt.

kiện: một loại cầu thô sơ, tự làm lấy. Cầu được thắt bằng giấy bọc (giấy bản để viết chữ Nho) với tiền đồng lỗ vuông hay với đồng xu Đông Dương lỗ tròn.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

127

S đó, ở ề à, ủ ướ á ê . Có đứ ằ ê ộ ạ ỗ, õ , ê ệ ớ â ằ ạ , ằ ă . C ú ô ệ ò, ã , ườ ú í , ư ô á ớ ế , ợ ườ ớ ầ ắ . T ê , ó ộ ườ ô ấ ậ ộ ú ồ ào ào, ố ấ ả ọ ườ à ọ ậ đề ả ệ đố ặ . N ườ đó à ô B N . Ô ũ ủ oà ê . N ườ ố á , ẳ . N ư ặ à ô ẫ ồ ào, ì ô à đệ ử Lư L 71 . Ô đò ỏ ơ á đá . Tấ ả ể ự à ạ ủ ô ỉ ò ộ ụ ạ ở á ệ . B đê , ế ườ ú í , ế ó ủ oà â ợ, ả ế o à à ô ằ ằ à ô ử . Ô ử ô à, ẹ ọ ẻ ú ô . Ô ử ả ữ o ó ô ư. Ô ử ô á á ò, à á ướ ả ụ , ú á í à ù à ị á è đậ á , . ... Do ệ ự ế, ữ ườ á à à đê , ỉ o o ỏ ò á ỗ ô ằ . Lú đ à ô , ọ đà â ặ , ệ ư ậ ă . Đ đượ ộ ã , ớ á ấ ế o ế . T ế à ô ẫ ử . Mà ô ử ì độ đị ắ ! Có ể ó ế o ươ “A ă è... đậ ... á ... ô... ô ?” ọ ào, o ẻo o ê . T ế o â o đê ắ ư ộ ỗ ộ ủ , đ ắ ả ạ o á ê ả ủ í ờ ơ ạ . Câ o o à ù ớ ữ â o à á ư ắ ề ớ ả đê ắ ủ ộ Hộ A ê đề , ề ậ . Đê ào, ô ườ á à o ào o à ó ả á ư ế ố , ư ồ ớ. T ế à ô đà ẫ â ở ệ à ử . S ố à ô B N ỉ ó ỗ ệ à ố ượ ư ũ ì à ử ủ ợ o ơ ờ . Đê đế , ằ oà ê ô ò ử đổ à ó à ô ê đí ườ ào. K ô ả ờ oặ ã ạ ô . K ô ả ì ợ ể ô , à ấ 71

Lưu Linh: một trong bảy nhà hiền triết ở nhóm Trúc lâm thất hiền hồi xưa bên Tàu. Lưu Linh có tiếng là rượu giỏi, thơ hay.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

128

ô ổ à, ứ ế ầ đấ ờ . Vớ ạ , ợ o ô ũ à ữ ườ ế đ ề , ườ ă ỉ, ó ạ à ó để á ữ í í , đụ ạ . Cả đì đã ổ ớ ô ề . Ô à ạ ợ o đủ đ ề . Ô í ă o à ạ é ă , ỉ ù ộ ố ó ấ đị ào đó ô . Bữ ơ à ô ó ứ ượ ố đắ ề à ô ử . Bở ậ , ỉ ò đố đầ ự ự ớ ô B N à ữ ẩ , ị ể ố â , ẳ è để â đế ữ à ô ừ o ỹ độ đáo ủ ô . C ú ẫ ậ ạ ở â ợ, để đù ỡ . C ú ạ đ ổ , ủ ầ ĩ ê à ò ắ để à ộ ú ươ ộ ườ đẹ . Ô è ủ ủ ào ô ó. C ó ô , ó ệ , ó ự , o Tâ , ó , ó ù, ó o, ó ù , ó ỏ, ó ớ . Ô đào ồ ả đạ , ũ đạ ủ ữ ườ ủ ô ó. Đế đoạ à ì ê ạ ị ế ổ . K ô ế ô ò ấ ầ à ó à à ổ ợ o đế o â ữ ? Bọ ị ợ ú ô è ậ ợ ạ , à ạ à ảo ộ ế oạ . Tì ộ ế ố ấ , ừ ô ổ ươ đế ữ ườ , ừ ự ự à ộ ă đ ệ ả. Tự o ệ ấ . G ữ oà oà í ậ . T o à, oà õ ô . B ổ ề , ú ô đ ề đì ớ ằ Tỷ, o à Tà á ị o oà ợ. C ú ô ó đượ ộ ố ươ o, ò ó ú đỉ ị à â . Đã ế đượ ừ ấ ữ ộ ố o ữ ò ô . C ú ô é đụ ủ ộ ố ỗ ơ o. K ế ê ộ ố â ợ ứ ắ . Tấ ả đề đượ ấ í ộ ơ . Tô ô ấ , ú ô í đáo ộ á ú ươ ạ ớ à â á o ữ ò ào ữ á đoạ â . Đợ đế ầ , ó ổ , ô B N đã ở ò ò đã ử đổ ộ ồ . Mộ đứ o ọ , ườ é oắ oắ , ư ấ ợ đượ ỉ đị é à ẩ ậ đặ ẹ à ươ à o ế ở ướ ỗ ô ằ . Hắ ũ ô ê ấ ộ ò â ào á â ạ .

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

129

T ế à ậ đá ắ đầ . Mộ đứ á ò ữ ạ ộ ú ươ , è ợ, ệ ó ó ọ ộ ú ẩ , đư ê o ồ ạ đế ầ ạ ô B ằ , ă ào í ướ ầ . Độ á ự ê , à ư ớ . Rồ ồ ê ! Đê ấ , ú ô â á ỏ , ặ ề ị í ườ ệ ủ ỗ đứ để ờ ế ả ậ đá ... ươ o. Đầ ê , ỉ ó o à ú ươ , ầ ừ . Co à éo đ o ì ạ . Về , ế ầ ừ à ă , ọ ó đươ đù ỡ ớ oà â ợ, ậ ạ ướ ầ ạ , à ú à đô . Bố ă o ầ ầ , ừ ừ, ồ éo ữ o ế o o , á á , à ú à o. Mộ ố ườ o ó ủ oà ê đổ ô ề í à ô B N để ậ ế ị ệ ữ ầ ó. Mớ ứ ậ , ô ớ ế á áo, ử ủ . C ó ô ể đượ ô ữ ủ ô ê ế ụ ầ ầ , ầ ừ ầ ĩ. Ô đã ủ ẵ â o â à ướ ế . Ô ồ ậ , ú , ấ ướ ầ , đ ổ ấ ú ẩ à ấ ị ể ạ đ . N ư ó ào ó á ! Có o ò ồ ê ạ , ế ô ò , ô ữ ợ . M ố ắ ô . Cũ à á ạ ấ ộ , ô ú ào ữ , ồ ườ ạ . Ô ợ ồ ! Ô ộ ườ , ộ o â , ữ ù â ủ ọ ể ẩ ù ổ. T ỉ oả ơ o ấ ù ụ ào ớ ô í ì để ự ệ. Mộ ú , ú ô ỗ đứ ừ ở ị í ả á , ồ ồ ồ ậ , ả ờ ự ộ . Cò ẩ ẩ , ằ ằ ì ì ì ị đá ứ . C ú ô ũ o â ườ ớ ạ đế o . Ô B N ợ á ồ . H á õ à á ố , ở ở ữ ă à ă ọ oắ ĩ ề í ô . Ô é ê , ọ ườ à. Co á ở ử ạ , ấ ào đ ổ ầ ó. N ư ú đâ ó ị ô . C ó à ươ à! N ữ ú ươ ò í â , í ỡ, ấ ẫ ắ . C ú ê à ự , ữ ỗ độ ấ . Cà ú ú à ủ ầ , à ầ ừ ữ ợ à ắ ự ự. Mộ ậ ặ ó á ệ .

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

130

Về , ả ờ ữ ườ ẻ à ó ù ướ ạ ào ướ ầ ồ ù ào à , ộ ặ đá đ ổ ọ ó đ à ữ o ú ô ở ạ . Mặ á ấ ú ỡ ữ ợ â ộ ươ , o ế ấ ào â ạ , ồ é đườ . Mấ o ạ đ , Mấ o ò ạ éo ấ ú ươ , á o ữ ò ê ố ố , o o , à ạ ê đườ ự ộ ú â . P ả ỡ ế ậ ặ đươ o â ô đã. Vì đô ườ á ào đ ổ , ê ú ộ ả ạ đ . T ả ấ ả ấ ả ấ ủ, ư ũ ... ườ . N ườ à ả ả ơ : - Cá ơ á ú, á . K ô ó á ú, á ì ó ó đã é á í 72 ô ồ ! Rồ ạ ó ớ ô B : - Tí ấ ô ? Là áo độ ả ó . Đụ í ử ấ . Có ườ ươ ụ o , ọ ô ấ ê, ọ ỏ . Tí ử oà , ó ườ đâ ó ị . M à ờ ô á ươ ì ớ ị . Gặ ó ạ ắ à ả đ ằ à ươ , ị í ơ ụ ũ ố . Tí à, í ị o ấ ? Tí ó ố ử ì ở o à, đó ử ạ , ử ợ, ử o o đã á ệ . N ì ô , ấ õ à ô ừ ả ộ ơ oả oạ . T ư ậ ậ . Mặ à é ô ò ộ ộ á . K í ế ườ à ạ ố đâ ấ ! Ô ố ư ợ ấ à à ươ à í ố . N ườ o ớ ả ẵ ô ô à. Từ á đê oà ấ , ô ớ ằ ằ , ử ủ ợ o . Có ằ oà ê ì í , ô ó é ì. Có ườ ườ à : - Mấ ằ ê ở ô à ứ à ó . N ư ớ ị đượ ão. 72

tía: người Hội An, tùy theo tập quán gia đình, gọi bố bằng cha, bằng cậu, bằng ba, bằng thầy, bằng tía...

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

131

N ư ô ế đượ ọ ă ườ ú ô à á ả đã à ự ê ộ ậ ặ ó oạ ụ . P ả ệ đố ữ í ậ â ơ. Để ò đá ậ á . Đê đê ạ ê o ắ â o à o ẻo, ọ ào, â ư ũ: - A ă è đậ á ... ô... ô... ô ? BÙA TÂY ẾM MẢ TÂY T ê ế đấ ầ Bế à ũ, à Cử T. ừ ấ o ă ố ệ o ậ . C ủ ơ , á ả đã ó ộ ố à o ê ồ . Bắ đầ đào ó , â ề , ự ườ , đặ , á è, đế â á , ợ ó , đế à ử , â ế , ỗ ô đoạ ọ à Cử đề ẳ ợ ố é , ờ ầ ề o à ú ế đáo. N ư đì ướ ă ứ ứ , ớ ọ ề ở đượ ố à à đã ộ ã o à ạ à, ì ơ á ở. S ố ấ đê ề , ó ế ú ê ả ế ê â í ậ á o ế ườ o ầ đó. T ê ầ à ế đ ộ oạ , ế ê ù ù. T ỉ oả ạ ó ế ạ ể, ó ể, đá ă ệ ào ào, ào â , ả ê á ó ổ ả . K ắ ị ấ à ế đồ à à Cử ớ ấ đã ị é đá, ệ ì ấ á ườ đế ê ở. Mộ ố ụ ớ ổ ò ó ''K đấ ớ, ườ ấ ặ ô ố o đế ấ à. T ướ ó ề ả Tâ . Tâ đã ố ố ế đ ề Hà (Đà Nẵ ), ô ở ó Mả Tâ . Có ẽ ò ó ộ à à ố đ ằ â ướ ò đấ ạ . C ẳ à ướ ọ Tâ ở Hà ô ế P ố ị ấ ô N ĩ ộ 73 ụ í ”.

Nghĩa Hội: dân binh do dân chúng yêu nước tự động thành lập để chống Pháp, vào cuối thế kỷ 19.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

132

N ó ư ậ , à Cử ả ó ụ ờ ấ á ư ổ ế ề ụ ọ ỷ ắ , ũ é đ ơ á ầ ă . N ư ũ ẳ ă ì. Bọ Tâ ẫ ướ ộ oạ ê ầ à, ẫ ê ù ù, ạ ó à ệ ào à ữ ộ ơ . B đê , ế ú ẫ ú , ù ợ , ê ả . Mấ à ấ ầ đó ũ oả ợ, đế ố à ộ à đó ử í í . T ề ủ đổ ào đó ề ồ à ọ Tâ ẫ oà à . T ê ạ à á ô o. Có ườ ấ ệ ó : “Bà Cử ă ở ắ ệ ớ ấ đứ o à ợ ô Cử ê ẹ ú ề á á ”. T o đá ạ ú ô ó ằ Sơ , à o ớ à Cử , ê à ằ ô ọ. Nó đế à ế ế. “M Tâ ì ả ó ầ á Tâ ị. T ầ á A N , ệ ú ằ ế A N , ẽ ù ằ ữ N o, Tâ đâ ó ể đượ à ợ”. Bà Cử ạ à ý ê . Tì o á ư Tâ ở ứ à à o đượ ? Ở Hộ A ẻ ẹ ỉ ó ấ ô Tâ à ớ ả. C á ứ, ó ứ ư ầ ố đồ í ậ , ô ủ o ạ ô â đo 74 ê ắ ượ ậ à ố ệ ậ , ô ò ú í , . ... Bà ầ ĩ ế ứ , ằ ạ ệ , à ô : - Cô để o ỏ ử, ó Tú75 , o ô T ứ Ở T Kỳ, ừ đ ọ Hà Nộ ề đươ ở ơ à ạ o . Đậ ú à Tâ , ó ế Tâ ư ắ . Bọ Tâ ơ đá ở Hà Nộ ò ả ể ặ . - Ừ , ó ả á ậ ặ à ắ ẻo, ườ ấ ú ặ oà đồ Tâ ọ , à â , độ ó ỉ, ề ào ũ đ ạo ở ờ ô ? N ườ o ệ ắ ! - Dạ ả . N ó ả ó á ậ ị Tâ . ả ó á o ườ . Lầ , ở Hà Nộ , ọ ê ấ ă ữ à ề ỉ ì à , ả ó ắ , để o ă ỉ o ! 74

đoan : tức là Sở thương chánh lúc bấy giờ (đương đương với hải quan) do từ douane của Pháp mà ra.

anh Tú: tên thiệt không phải Tú. Anh vừa đậu phần thứ nhứt tú tài Pháp.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

133

- Co ị ó ă ỉ ù ô! T ế “ o ” ủ à ọ ó . Bà ò ú ào ằ Sơ đồ á ằ ạ á ờ . C ẳ à ù è ă ấ , ú ô ó ặ Tú, ườ ì â , ẻ ò. C ú ô ó ể o â ệ ả ở ố à Cử . A ả ế ớ ú ô : - K ô ó , ó ỷ ế ! M ệ ạ , é đá ào à í à ườ ệ ằ ươ , ằ ị . Có â oá ớ à Cử ê ả ù đó ô . Cò ộ oạ , ù ù ê ầ à, ứ ê ê ấ , ắ ế õ. Ở Hà Nộ đã ả ấ ụ ư ứ . Về á ê T ườ ố đề á á ế ... A ừ ộ ú , ĩ ồ ớ ỏ : - Có ệ ắ ố ở ế đấ ớ? Sơ ẹ ệ : - Có! Mấ ườ o ủ à ợ ô Cử đò ề ế đấ , à đư ấ í . K ệ áo . Bà ắ ờ ế ớ ở Tò ứ à ở ê ỉ 76 . Mấ ườ ớ ấ ứ ! A ậ ầ , ỉ ườ : - Đượ ồ ! Mấ ó đứ ô ả á o o 77 ố ắ ả ô ? A đo à ô ó , ó ỷ ế ! A ? Cả ố ú ô đề ă á ơ ê . A ể Sơ : - E ố à Cử . Ế o đê . P ả đầ đủ ễ ậ . Mộ o à á ơ ệ ậ , ộ ộ ồ áo à, ộ ĩ ô đậ ớ ( ứ ế ơ ), ộ ồ è đậ , ố ự, 76

tỉnh: thành La Qua ở Vĩnh Điện, nơi làm việc của quan lại Nam triều trong tỉnh.

moa: nghĩa là tôi, theo tiếng Pháp: moi.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

134

ẹo đậ ụ , è Tà 78 ệ ó ế . Tâ , ù à , ơ à ắ ô ậ ễ đâ ! Cò ấ ề à ạ , ươ đè ù ý. P ả ó ầ ữ ! Đủ é , ĩ , ỗ , đũ o ă ầ . N ũ à à! Mự à , ấ à ổ ớ , ế ô , ê ự để ẽ ù . K ấ ộ á ồ ớ ... N ớ ư Sơ ? - Dạ ớ ồ ! A ó ê ; - Có ả â , ớ , ồ à , o à ộ á à ắ đế ầ à. Nă á ế, ộ á à , à ấ ế ế . N ườ à đủ ễ ậ , à đồ đạ ố ậ ơ . S đó, ô ộ đượ ả ả đế ầ . T ê ơ ấ ả ậ ỉ! T ằ Sơ ô ỉ ườ , ư ạ đế à à Cử , ú à ẩ ị đầ đủ o ậ đá ố ô đó. T ế à ề ô đó, ú ô ố đứ ô ề ố , o Tú ố ă à ớ ấ . Mỗ đứ ò ủ ê ộ o o o ướ . Nó ớ đì ố à à o Tú ọ ê oá ớ ả . R ê ó đế ặ à Cử ắ ĩ ê : - Ở Hà Nộ ô đã ụ đượ ề ọ Tâ . K ô ó ề ạ ! C ỉ ầ ễ ậ đầ đủ, oạ ệ ố à đượ . Cò ả ờ ố ằ đệ ử, ữ đứ ế ế Tâ , ế ú í . Tô ả đ o â đè ớ . Bà o ố ê â đè ọ đă 79 . Bà Cử ả ơ ố í . Mừ ỡ ấ õ. - Bà Cử è! Bà ả ữ ệ í ệ ớ đượ . T ê ơ ấ ả ậ ... Tố đế , ú ô đã ó ặ ở ậ đị . Bà đã o ườ ặ ẽ đầ đủ ễ ậ ố . A Tú o đố đè , đố ươ , đố ầ ơ , à à, ô , è, ố , 78

chè Tàu: trà Tàu.

đèn tọa đăng: đèn dầu lửa lớn.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

135

áo, ó ướ è à á . A ó ớ ườ à à Cử : - C ú ặ o à à ! C ặ o ọ , o đẹ . Tâ ù à ũ ắ , ă ố ả ồ ẹ 80 . A ườ à à Cử ậ ừ : - Dạ, ẩ ầ , ô ó ượ à? - Tô đã ó Tâ ắ ắ , ắ ỉ ố oà ượ â . T ề ô ? B ế ì èo, ê ũ í ó o. T ế à ầ á Tâ ọ “ â ” 81 ộ à à ế Tâ , ý áo ộ ả ạ Tâ đươ ị à ú ấ ờ ồ o ườ à à Tư ề. - T ô ề đ ! Yế ó í đừ ó ấ á â ở ỗ . Để ụ ậ “ ậ đồ ũ á ”. Bố đứ , ỗ ự ầ ă ă â o , ặ à ê . A á ư, ắ ẻo, ô o ê , ặ â ụ đứ ữ . Bố đệ ử ò o oặ , đứ ố ê , ặ áo à đ ư ố ụ đồ o . Ý Tú ó “ ậ ậ đồ ũ á ” à ậ đó. S ô ườ à à Cử ấ é ề, ú ô đó ặ ử ớ , ử ổ í ướ ạ . A ự ộ ố à á Tâ đươ ị à à ầ ớ ú ô ộ , ù đồ ề . Cá ưỡ o oả oả đậ ào ư õ ị . Há ậ ọ ù . Mỗ ườ ộ â , ư ệ ầ ú, để ệ â đế . K ô í ắ đầ ấ ở . B đầ , ệ ú ô ũ ơ ờ ợ. Bâ ờ, ấ ò ơ à ũ ú ị à ô ố . Có C à à, Mã L ũ ô ợ ữ , ể à Tâ . A Tú ị : 80

xẹc via: tiếng Pháp servir có nghĩa là phục vụ.

Trâm: Tiếng địa phương dùng để chỉ một người nói giòn giã một ngôn ngữ lạ kkhông phải tiếng Việt.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

136

- P ả à ộ ụ đã. Bụ ó o ớ đá đượ ặ . C ệ ò ó đó, ẽ í . T ê ủ, ậ á à. Tố à ố ơ ộ. C ú ô ỗ đứ à ộ ụ o ứ. N o ả ê. P ầ ò ạ , ọ ê â , đậ ồ à ạ . K , ò ó ể é ộ ầ ữ ! Xo ô , ỗ đứ ụ ộ ó à. Đê ố ầ . T ờ ô ă , ô o. T ỉ oả ó ế ú èo ê ũ ão ộ . Rồ , ó ế ạ ó é ô à ú đầ ò è ặ , à ớ ấ . A Tú ầ đè à, ọ ề í ô ườ o , â ộ ồ à ế Tâ , ế , ư áo ổ ò . T o ố ế P á í ỏ ủ ô ú ấ ờ, ì ũ ể ờ ờ ữ â ầ ú í ể ứ ấ ề à ữ ộ ằ , ô ỉ, à đặ ù ứ để ể ệ ự ô ẫ , ờ ề ủ độ ộ đố ượ . Xo , õ ạ ớ ế : - T ớ đâ à để ị ọ Tâ ỗ ào, ữ o ậ ờ, ô ơ ươ ự . Cò á ươ ó â oá ớ ủ để ẽ ó ạ à Cử í oá ừ ả o. K ô ấ ề đâ à à đ ề ằ ậ . T ế ế ! Đừ ó ộ ộ , ô ố đâ ! N đ ! Bị ắ ả ì ả đế ò ó ó ò ắ ! Nó o , ọ đè ào á đá á ù í ườ o , é ộ ồ á á đó. A ò ù ọ â ơ: - Kì , ì , ắ ì ! A ấ ế ườ á ấ ớ à ó : - M ì à ấ ư ò à à ê ặ đấ ! Nó ậ , ớ ó ấ ô! C ú ô đồ ế : “Hắ ì , ắ ì !” Có đượ ế ư đ ấ ẹ ủ ộ ườ ướ ộ .

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

137

S đó, ầ é ươ o đứ ữ , đệ ử ầ â đè ạ 82 đứ ê . P í đứ ữ ủ o o ặ ươ o ớ . H í à , á ớ ả đ ả ạ . Mộ o đá ể ê à ó ẹ á ị o oà ợ. T ế ồ á ư ấ ọ o, ê đọ ộ à , ạ ò â ầ ổ , o ự ũ â , đủ ề , ắ ặ , ỏ ã à ơ “Cá ồ” ủ ĩ L 83 P á . T ế o ò đọ ê ấ à ơ ủ à ă ớ P á V o H o84 ữ . T ế ạ ó ặ ô . C ú ô ô à, đó ặ ử ạ . N ư ạ ở o ấ ử ổ í à, í ướ à, í ê ô . A đ ó ể ấ đè đ ố á o , ươ , ầ ú ... N ỉ ơ ộ ú , ố ướ è o , ă ẹo đậ ụ , Tư đứ ậ , o ư ế ẵ à đố ó ớ ì ố ớ : - “Ă o ú , ả ú ố đê ”. B ừ85 , đế ê ấ ự ê ầ . A ỉ ặ ầ à ỏ , ầ đè . C ú ô ê đế ỗ ô đã oé ẵ ở ộ ó ê ầ , ò ố , ú ườ ê , ó ớ Sơ : - Đư o o o ! A ấ đè , é ừ ừ ộ ồ á á ào ố í , ồ ườ à à: - Gặ ạ ạ ố !

đèn lạp: đèn cầy, đèn nến, đèn sáp.

Lamartine (1790-1869): thi hào Pháp nổi tiếng một thời được các thi sĩ lãng mạn coi là bực thầy.

Victor Hugo (1802-1885): nhà văn lớn Pháp, dẫn đầu phong trào lãng mạn mới.

bi chừ: bây giờ.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

138

Sơ ẹ à èo o , C ào ỗ ố , ấ ú . Mộ đứ ữ á o o ế ê ầ ầ à. H đứ ở ướ ữ , ẵ à ế ứ . T ằ So ố ướ , á ộ ậ ú èo o ậ ú, đư o đứ ế, ề ố đứ đứ ướ đấ . T ế o đư ê ộ ú ữ . Tấ ả đề ậ ò , ô á đầ đủ. C ú ươ á , đậ à ạ , ù ù, ụ ụ , ò ố ọ ạ ụ ữ . C ú ù ô ấ ỏ ổ, ơ ả ố ọ . N ỏ à ữ! H o ế ụ ù ẫ đậ á ô ố , ứ ự đ . A Tú ườ ồ ắ ĩ : - K ừ đó o ầ à, ú èo ẹ đĩ, ào à ổ, đẻ ứ . Cú èo o ở , đượ ẹ ào đú ồ , à à ớ . C ỉ đú ồ đê . Về , đĩ ị ợ ồ í ỏ ạ . C ẹ ào ô đượ , ả đú ồ ẽ ở ẹ . Bầ o à à ớ , ọ đủ ô á , ô oà đượ , ặ ù ẹ ẫ ê ọ oà . T ô à ướ ó o ú . Nó o , ở ử , â , ó ê ờ ừ o ộ . Cá ậ đậ á à ạ , o đảo oạ oạ ộ ú , ồ ề ữ ữ đượ â ằ ê ô , ê , ấ ú o đê ố ư ự . Sơ ă ặ : - Ở ê ó, ù ứ , á ộ , á ỏ, ắ ố ú ù . Mộ ú , ó ế ẹ ú ê , đầ ớ , ư ớ ỏ ồ ầ . Từ đó, đế á ô ế ú ú ữ . C ú ô ấ ụ à é đoá à ự í ủ “ á ư”. C ú ô ă ẹo đậ ụ , ố ướ è Tà . Rồ á o ò . P ầ ớ á ả Tâ đươ ị à ủ T o Ro 86 . Lấ 86

Tino Rossi: danh ca Pháp vào thập niên 30 và 40 và cũng là diễn viên điện ảnh nổi tiếng một thời trên thế giởi với những bàt hát trữ tình của mình như Marinella, Tant qu'ily aura des étoiles. Sinh năm 1907 và mất năm 1989.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

139

o o ị ào oả oả . Lấ á o õ ào â ừ ặ ư đá è , ão ạ ỏ , ũ ộ à , ẩ ươ . T ỉ oả ạ ó đứ é ê , ư ầ á ổ ơ ị ộ, đươ ắ ế ỏ ộ ồ . K ô í ũ ó ẻ á , ù ợ ắ ! Rồ ò ó ế ổ ù ù ư đươ ẽ ù , ệ ú o , ú ô ấ à , ắ ề ỡ, ề ạ : ữ ự , ô , ì o . Lấ ê , à ự ạ87 o ư ụ Tú ẽ ù . A ẽ o , ệ oạ ắ ố , ấ ờ ờ ừ ó ạ ữ Tà , ừ ó ạ ữ Tâ , ô ũ í ể . Sơ o ộ ố ẫ ã, ẽ ê ấ ề để à o ấ đê . Hắ ó o , ế ữ N o đẹ à ẽ ũ éo. C ú ô đ á ử ướ , ử , o à, oà õ. N ồ ó ệ đế á , ă o ế ồ è, đĩ ô à ộ í ị à ò ạ . N ủ ộ đê ê ấ . Sá , ứ ậ , ấ o ườ ỏ oắ ạ ườ . Sá ô , Tú đượ à Cử â ầ ờ đế à, ề ở đó ế ư ướ đượ ộ á ý. Cả Sơ , á à ũ đ o. A ẫ ữ o á đ đứ ữ ạ , é ặ ả ê . N ườ ẫ oá á ọ , o ệ ủ ộ ầ á L 88 . Có ẽ đê , à ó o ườ đứ đà , ì ò, õ à ó ế é , ệ ú để ụ ỷ, đ ổ à ồ ế ơ o ạ oả oả , ấ đè đ ố á ư , ó ầ , ó ươ ú . Bà ễ é ư : - Bẩ ầ , ô ệ ổ ả? - Mớ ộ ầ ô . Mấ ị à ữ ắ , đú à Tâ ồ . K ô ó ú ế ê ầ à ỷ, ắ ả ộ , ắ , ắ è, ỳ ô ă , ỏ á ú ù ê ầ à.

mực xạ: mực Tầu, thứ tốt, đắt tiền, có mùi xạ hương dùng để viết chữ Nho (chữ Hán).

lang Sa: do từ France của Pháp, chỉ nước Pháp hay cái gì thuộc Pháp.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

140

Bà Cử ặ à é , ĩ đế ệ à đã à ỷ ì ì ì ê ọ ắ . G ọ à ơ : - T ầ ó ê ê ầ à? - K ô ào ọ , à o ắ đượ ọ ? Tố ả đ ả è Tâ ớ ổ ữ để đ ổ ấ ô ộ ớ đ ỗ á ầ ă . N ỉ ộ ú , ó ế : - Mà ạ ệ ! Tô ó ọ ồ . Có ồ Tâ à ó ả ồ . Mộ ồ ệ ê ó ó à ở ằ o á ồ đó ắ , ị ườ ứ ế . C ệ ề ạ đó! Vậ à ả ả ề o ấ ườ đó ớ ê đượ ... N ừ ộ ú , Tú ó ế : - Ở Hà Nộ ớ ề, ô ế ô ê ả... Co á ó đò ề ì à ả ứ o ồ để ấ ổ ạ . Nợ ì ả ả, ơ ì ả đề . Để o á â ư , ó ò ắ . T o ờ Sơ ể ạ ì ú đó, à ặ . Sự â ụ ệ õ ê ô ặ đầ đặ ủ ườ đà à à ặ , ơ đ đá, ó ệ í oá ệ ơ . Bà ả ô ậ à ầ á ô ê , đạ đị , ế ả ệ ê ư. Bà é ì Tú. N ườ ô ô, ạ õ é Tâ ớ ạ: ắ , ắ , ũ o, ệ ỏ, ô đỏ , ó ă , à ậ , â ó ... Bà ú đầ : - Dạ! A ô ồ ó ế : - Có đò ườ , à ă ỉ đư á , đư ả . Bà à ồ ! Là đượ ư ứ để ướ đứ o o á . Có ấ á ô! Đê , ớ ơ ộ. Đá ý ả ú í ê . N ấ ữ ử . N ư ó ể ồ ạ ò . Tô ả ạ Hà Nộ ấ . Lễ ậ ũ ư ũ, ư ả ệ ế , ệ ảo ạ à đầ đủ ư đã ặ . K ô à ẽ ê . Nè ù ò à ủ ủ đó. Rồ đứ ậ . T ấ ử oạ ề, à ậ ừ , ẩ ẩ :

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

141

- Dạ ư ầ !... C ệ đề ơ , ú ổ... ô ệ ì ô ế . N ê é ặ ả ờ : - Tô đã ó ớ So . K ô ấ ộ đồ ẽ . Lấ ề ủ ủ à á ậ ẽ ấ ế . Bà ả ớ o í ả ă à ả ấ o ấ ườ ớ. Hồ à, ấ ặ ắ ! T ươ ấ đứ ỏ ắ ! G à ồ , ấ á ổ ạ à ố ! T ế ạ ỏ ẹ. S đê đầ , ố ố ế ế , ú ô ặ ứ à á , ă ố , ổ è ô o ô à ó . T ệ ì à ó đê , đạ ê ầ : ứ ă ừ o ạ ừ ồ ào. A Tú ó ô ê éo à ề à ố ề ủ à ó ể à o à Cử đâ ờ. K ô ò ạ ó ệ ào à. K ô ò ế ộ oạ , ù ù, ụ ụ ê ầ à. Và ả ế ú ẹ ú ả ế , ù ợ ũ ấ ứ . Mẹ o à ú đã ì ắ đ ư ú ơ á . N ó ề à ứ , à đã ó ụ ộ ố ề ũ á o ấ ườ o à ợ ô Cử . CÂY BÀNG XÓM CHỢ (Hồ ứ ổ ơ) P ố Hộ à ơ ô à ớ ê . Có ể ó ề ấ ơ ô đã ả ầ ớ ở P ố ổ 89 à ầ ò ạ í ơ ở Hà (Đà Nẵ ). Hộ A ó í â . Dọ ờ ô ả á ộ í ươ ễ à ồ ò . T ê à o đườ á à o á â ườ ọ ồ ề ượ ĩ ( ù è o ở đỏ ự ư ử ) à ầ đâ 89

Phố cổ: tức là Hội An, Phố Hội. Dưới thời thuộc địa có tên là Phephô (Faifo), thời kỳ lúc Pháp chưa đến được gọi là Hải Phố, Phố Hoài. Gần đây có người véo von “Phố nửa ngàn năm, Phố rêu”. Theo tác giả biết, dân bản địa gọi đơn giản là Phố. Ở các huyện xung quanh thị trấn thường nói “đi Phố”, có nghĩa là xuống Hội An.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

142

( ò ó ê ầ đô , ầ đâ , o ) o í ở ừ ù . Từ đô â ụ á, à ẳ . Câ á ơ ư ườ ố ơ ươ , ắ ướ ó ấ , ư ầ . Mộ ố â đ ( o í ưỡ â ú ấ ờ à ơ , ơ ự ị ủ á ị ầ ) ỉ ồ o ô ê ủ đề ế , ù ề . Rồ đế á â o ( o ) đượ ồ ề để ữ ô o đấ ồ ở á ồ , á ổ à ê á ả á ê ô ạ ọ í â ắ à đô ắ ị ấ . Lơ ơ ê á à á à ă à ấ ấ ầ à ừ ụ . Rườ ộ ằ , á ằ ê é đấ é , ề ó ứ â . Q à ó à ào ươ ồ ớ , ở ở ọ . Cá ã ồ â ( o), á ỏ í , á o o à , ơ ă đượ à ắ , ớ ồ , ộ đ . Dạ ơ ố á . Có à ào ồ â ườ ạo. Đấ ê oà à ọ đầ ắ ỡ ( ữ), ô ằ ú áo ò ị , à ồ ợ , ỏ. Lá ộ ế ạ ờ ào. Cá â ể ê , â ào ũ ó , ả â ữ ọ ừ ụ , ấ è è ũ ó . Có ể á oạ â ó à ị ượ ó ắ à ố đượ ê ấ ả á ô ạ . Từ đầ ợ ô ố ế ô , o đườ ắ ạ ê ô . Mỗ ê ỉ ó ộ ã ố ô á ấ ậ . N à ô ở í ô ặ . M ố đườ ê ả ă ợ. Đườ ê , á ê ô ợ, ộ â à ổ ụ ề ế, , ố o à ư ộ ố đá ớ ổ , ổ ướ , á ườ ô ũ ô ể. Cà á ê, ề ầ , đâ ư ộ â ù ổ ồ, ầ ư á ả ộ ó ợ ữ à ộ ầ o đườ . Rễ ỏ , ổ ằ ị ê ặ đấ oằ oèo ố ư ữ o ă â đ ể ữ đố ố . Đặ ệ ở ố â ự ê õ ào ộ ộ ớ ă â ào â â . T o ộ ự o ờ đặ ộ á ờ ằ ỗ o đỏ, ẽ o ă ồ ầ , ượ ú , â , à ạ , à . Ở o ù ó ấ à ữ N o ẻ ê ề đỏ. Rồ đế ộ á ươ ô ú ó . Hỏ , ấ ụ à ó đó à ờ ầ ở ạ . P í ê o ồ ộ

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

143

ộ ỗ ớ . M ệ ỗ ị á é . T o ỗ à ộ á ộ â . N ể ạ ướ , à ơ ư ườ ự ủ o ỉ ộ ò á ấ â ú ầ đó. T o ờ ạ ủ ầ á ế à ào ó đ ế éo à ì ả đ ô à, ượ đế đó o ầ á o. Dĩ ê ầ ễ ậ à ì ỉ ầ ỉ đượ ưở á ươ á o , ầ ớ ò ạ ầ ó ề, ê ố ề ù o. Lú ấ ờ ộ ố â ò ầ á ơ ầ ố á ĩ ở à ơ . Về , o ộ đê ư ó ấ ớ ù đù , ườ đồ ê ô đã đá ào ộ ẹ ử á ò . Co ỉ oả ố ả ố ệ ứ. Mộ ầ á ở oà Bà Ố ỗ ự ự ư í ì o đê ư ó ấ , ắ ế , ệ ệ ầ ú ọ â đ ầ ệ . T ê ô á ú á ầ đá ào o ỉ ữ. Lớ ê , ô o ơ , ô ậ ứ đượ ằ ấ ão ầ á ở ứ Q ả ô ũ à ữ ó ạ , ó ướ ó ạ ắ ! Câ à ó ợ ô ả à ộ â o ĩ ô ườ , ù à ộ â ổ ụ. Đố ớ ộ ố ư â ở ầ đó à đố ớ ộ ố ớ â ê ừ á ệ , á ã â ậ đế á ả ẩ ủ ì í à đ ề, â à à à ộ â ậ đầ , đầ ầ ự ô ì , ó ể ù ộ độ ạ à ũ ó ể ở ạ ắ ả ế đ ... T o í ưở ượ ủ ườ â ê í ị đo ú ấ ờ, ự ị ê â à ò ề ị ầ ê ớ ư à Hỏ , ầ Câ , ổ ầ , á ô, á ậ ườ đ o ơ ồ ấ ờ é ạ ỉ ơ . Cò o ỉ ộ ò đã ờ ộ ẩ à đươ ê ị ê ô ầ ã. C ố ù ê o ặ đồ ắ oá ì ì ấ ệ è á ưỡ đỏ ó à ơ ộ ướ ( ướ â à ơ ướ , đú 100 ). Để ế ú á ộ ẩ ê â à ả ó đế à Hỏ (á ầ ườ đố à ườ â ). Có ườ ò đo đã ừ ì ờ ấ à Hỏ ể o đê ô oắ . Từ ọ â ẹ ộ đố ử ò ị , đỏ ự ằ á ưở , á ờ ả ộ ù ồ ì ì ế ấ .

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

144

N ổ ố à ữ ữ ễ ổ ộ ê ặ đấ ào ì ô ể ằ ứ ằ ả đấ , á ươ , ư ươ ằ ứ ể à ấ à á ò, á đầ ì đủ oạ ũ ằ đấ , ư ả ứ đổ ể ô ù đượ . T ê ào é , á ể. Tấ ả ấ ừ đố , ừ ụ . Dâ ú ợ à ở ù ê ụ ậ o ờ ũ ọ á ứ í đồ ố ể à à á ô : ô ò, ô áo, ô ồ ô ê , ô ả, ô á ... K ô á ồ ỉ ê ố â à , ợ đụ ào ô ò, á ươ , ồ đấ đặ ở đấ . Cũ ô á ả á ầ đấ , ợ à ô ế ơ ê . ỉ ó ườ ữ ợ à à é á ụ , o ạ ừ đố . Rồ ó ườ đế ố ỏ ào ú , á đ . Bọ ú ô ọ ò ể ọ , à ử ẩ ó C ợ à ữ đứ ị ợ ấ . T ẫ ộ ò ô í â à ề oạ à , ô o ờ á èo á ắ o oèo ó á í , oạ á ổ ế à o ấ ị ấ . N ư ũ ô ề ế đượ á ò ò à ẫ ô oà oà ào ữ ờ ễ oặ . T ỉ oả à ư ô ì é ì ê ọ â để ó ể ấ đượ á ì ạ. Lầ ào ũ ỉ ấ ừ ầ áo ậ , ào ào, ù o ề đậ ê ấ à ậ á. S ố à ì ọ â ỏ í ừ ê í o ừ ă ỉ ì ắ â ê á, ê à . Mỗ ề oà ô ố à đã ế í í í ắ à ọ , ư đâ ào ỗ ủ ế o ơ ào à ơ ừ o á ọ â á đá á ậ ờ ư ư ó đê . C ú đảo ê oả ờ ộ ê ô để đ ổ ắ ỗ à ô ù á . Gầ á ú ạ ề. Rồ , ũ ô ưỡ ạ đượ í ế ỳ ủ ổ ẻ, ô ô ố á á ữ đ ề ỳ ạ ấ ườ . N ữ à è ờ o ứ , ọ ẻ ú ô ườ đê ở à ê ê ệ ă oặ ê ạ ỗ ù để à à ướ à. C ẳ à ừ ư ườ ẫ đồ ằ đê ằ oà á ê , ó ể ế ó ự ầ ậ ủ o í ố ủ Q Vâ T ườ o ù Ô ở o đườ ạ ợ. N ự ê

Háť&#x2DC;I AN QUĂ&#x160; TĂ&#x201D;I - Minh HĆ°ĆĄng

145

áşĄ áť&#x2018; Ă´ Ä&#x2018;áť&#x192; áť? o Ă áť&#x2018; Ć°áť&#x203A; áşż Ă´ . CĂ˛ Ä&#x2018;Ć°áťŁ áşż áťą Ă áťŻ . T áť&#x2030; oáşŁ Ä&#x2018;ĂŞ Ă´ Ć°áť? áşż áť&#x2021; áşą áť§ áť&#x203A; Ć°áť? áşĄ áť&#x; Ă ĂŞ , ĂĄ ĂŞ o Ä&#x2018;Ć°áť? ĂĄ áťą áşĄ áşł áťŤ Ć°áť&#x203A; áşˇ Ăš Ă&#x201D; áť&#x2018; Ä&#x2018;áşż ĂŠ Ă´ . G Ăł Ă´ áť&#x2022; Ć°áťŁ ĂŞ ĂĄ áşĄ . C Ăş Ă´ áşŁ Ä&#x2018;áşŻ áť Ă Ă ĂŹ áťŁ... . Máť ĹŠ ĂĄ áşĽ áť&#x2014; áť&#x; áť&#x2122; Ä&#x2018;áş§ . C Ăş Ă´ áť&#x2018; Ă˝ Ä&#x2018;áşŻ Ä&#x2018;áş§ Ă ĂŞ áşˇ o ĂŞ ĂĄ áť&#x2014; ĂĄ , Ä&#x2018;áťŠ áşŤ ĂŹ Ä&#x2018;Ć°áťŁ ĂŞ Ă˘ Ă Ă áşł áşĽ ĂŹ áşŁ, áşł áşż Ăł áťą Ă áşŁ áşż áťą Ă . C Ć° o áť? áşĽ áť&#x2122; ĂĄ áş§ áť ĂĄ Ă˛ ĂŞ áť? Ă˘ áşš Ă o Ă´ Ä&#x2018;áť&#x192; áşż Ä&#x2018;Ć°áťŁ Ă Háť? Ă Ä&#x2018; ĆĄ Ä&#x2018;Ăł Ä&#x2018;Ă˘ . T áť&#x; áť? áť oáşĄ ĂĄ Ć° , áť&#x2039;, ĂĄ , oĂ áť&#x2018; , áť&#x2022; , Ă˘ áşĽ áşĽ áşŤ Ä&#x2018;áť&#x2018; áť&#x203A; Ăş Ă´ . N Ć° áşŁ Ă´ áş ĂĄ Ă Ă Ăł áťŠ Ăş áşĽ áť&#x203A; . MĂš ĆĄ áť? áşš Ă Ć° áť&#x2021; Ă o ĹŠ , Ă´ áť&#x2039; Ä&#x2018; o. K Ă´ Ä&#x2018;áť&#x192; ĂĄ ĹŠ áşŤ Ăš ĆĄ . G áşĽ áť&#x; áş§ ĂĄ áťą , Ć°áť? Ă Ä&#x2018;ĂŁ áť áşĽ . G Ä&#x2018;ĂŹ áşĽ áť&#x2021; ĂĄ ĂĄ Ă áťŁ Ä&#x192; ĂŹ áťŁ ĂĄ áť&#x2039; áşĽ áşˇ ĂŞ Ä&#x2018;Ăł áť&#x; ĂĄ , áşŻ áť&#x2021; oáşĄ . Sáťą áş Ăş Ă´ áť&#x2030; áť? Ă 90 áť§ Ă MĂł 91 ĂŹ Ăł áť&#x2122; Ä&#x2018;áť&#x2018; Ă áť&#x2122; Ä&#x2018;áť&#x2018; . T áşŻ áşŻ , Ă´ áť? Ă Sáť , ĂĄ áť&#x2039; o oĂ áťŁ, áşš áť§ áť&#x2122; Ć°áť? áşĄ áť? : - T Ć° ĂĄ , áşĽ Ă MĂł Ă¨o Ă˘ , ĂĄ ĂĄ , áşŻ o , áť&#x2018; Ă´ áşˇ áť&#x2122; áşŁ Ă , áşł áťŁ Ă ĂĄ 92 Ă o áş áşż áşŁ? 90

xu: Gáť&#x2018;c tiáşżng PhĂĄp lĂ Sou. Máť&#x2122;t pháş§n trÄ&#x192;m Ä&#x2018;áť&#x201C;ng báşĄc Ä?Ă´ng DĆ°ĆĄng.

anh em nhĂ MĂłt: máť&#x201C; cĂí cha, ba báť&#x2018;n anh em sáť&#x2018;ng chung váť&#x203A;i nhau trong cháťŁ. Sáť&#x2018;ng ráşĽt váşĽt váşŁ. NgĂ y ngĂ y quĂŠt dáť?n cháť&#x2014; ngáť&#x201C;i ngĆ°áť?i bĂĄn vĂ ai sai gĂŹ lĂ m náşĽy Ä&#x2018;áť&#x192; kiáşżm sáť&#x2018;ng. MáşĽy anh cháť&#x2039; em Ä&#x2018;áť u áť&#x2018;m tong teo, tĂłc bĂš xĂš, hoe Ä&#x2018;áť? nhĆ° rĂ˘u báşŻp, tay chĂ˘n Ä&#x2018;en bĂłng vĂŹ suáť&#x2018;t ngĂ y ngoĂ i náşŻng, ngoĂ i mĆ°a, trĂö cĂ˘y hĂĄt trĂĄi, mĂłt cáť§i vĂ láşˇn láť&#x2122;i ngoĂ i sĂńg nhĆ° rĂĄi cĂĄ. ChĂşng khĂńg sáťŁ ma da dĆ°áť&#x203A;i sĂńg kĂŠo cáşłng nháşn chĂŹm cho cháşżt.

ma da: Theo tĂn ngĆ°áťĄng dáť&#x2039; Ä&#x2018;oan trĆ°áť&#x203A;c Ä&#x2018;Ă˘y cáť§a dĂ˘n báşŁn Ä&#x2018;áť&#x2039;a, máť&#x2122;t loáşĄi ma thĆ°áť?ng áť&#x; dĆ°áť&#x203A;i nĆ°áť&#x203A;c, cháť? ngĆ°áť?i táť&#x203A;i sáť&#x2018; cháşżt Ä&#x2018;uáť&#x2018;i xuáť&#x2018;ng sĂ´ng táşŻm, báť&#x2039; kĂŠo

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

146

Bà Sử ỉ ườ ả ờ ộ á ự ê : - Đừ ệ ỉ ộ ộ đó à ệ . Mấ à Mó đó á á ì ò ợ á ữ ? C ú á á â , ắ o , ó ủ à để á ấ ề ạo. Có ọ ẹo, ỗ ào ì ớ ầ á , ỉ ào đâ ! Từ đó, ờ á ý ậ ị à ự ế ủ à Sử à ú ô ớ đ ề ỗ ợ ã ão ề đố ớ â à ổ ụ. Mộ ặ ú ô ạ ạ à , oà ố , ổ ế ó ế ồ o Tò đạ ứ P á ủ à Mó á à ầ ầ ú ô á ừ ạ ó ệ ê â à C ợ à á ì ê ậ ọ . Mặ á , á ị ớ ơ ở ó ê oặ ó ướ , đê ố , ượ ị í â à à ơ ẹ ò, ò ệ . T ế à ẳ ấ ó ệ ì ể , ủ ế ả ả. Sá ỉ ấ ộ ố á ị é ụ ơ ã ê ặ đấ à ữ ì ỹ à ẽ ê ặ đấ , ô ố ư ữ ù , ữ Hờ . T á à ó ợ o đáo để. Mà à ử đỏ, ượ à. P ậ ào ă ơ á ề ọ ư ổ ộ đỏ í . Ă ạ ù , ấ ạ . Cò ấ ộ , ù ụ đá đậ ỡ ỏ ứ , ấ â ỏ ệ á . Rấ ù , ấ ổ, ấ o . T á ủ ữ â à á ồ ê ộ ố đườ o ị ấ ô o ằ . N ư ó ơ ộ á đượ á à í ì ú ô ẫ ă . Đấ Q ả ú ấ ờ ( ữ ă 30-40) á â ô ồ ào, đ ạ ư ề N . C ú ô ò ấ á à ươ ế ạ à ũ á ồ à ư ớ . Có ế á ạ à ọ đầ à ũ ô, ấ đứ độ ũ ô ế ộ à ọ , ậ đ ộ , ư í ố đỏ. Và ỗ ề , á ụ ề , ậ ả ố à , ó ộ à à é o ạ đổ ào ỏ ớ , ồ á ề í à cẳng xuống sâu cho ngộp thở đến chết để thay thế con ma. Như thế con ma mới được đi đầu thai kiếp khác.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

147

Câ (P ướ T ạ , ầ ử Đạ , ộ ề Hộ A ). Đượ ế đ á à ề ấ ướ ộ ướ đá á, ướ ũ ũ ư ướ ớ để... ướ đượ ề à ữ â đượ à â ... Hễ ấ à ế á à ắ đầ ụ á ì ế đã ầ đế Tế . C ú ô ừ ấ ỏ , ơ đế ữ à đầ ă đượ ă o , ặ đồ ố à ủ ỉ o ú í ề đồ , đồ á (đồ ào, đồ ắ ) ủ ờ ớ ừ ổ o. Rồ ữ á o ó , ơ ở à ụ ợ . Mỗ à á đâ ề , ớ , ậ . Là đế è... Hế è à ắ đầ í . T á à ũ ĩ ừ ù , ò ò ê à , ẫ ọ ự è ồ ủ ổ ẻ đươ ứ ớ . Rồ ù đô ợ đế , ó ạ , ư ả í ... Câ à ó C ợ ụ á, ụ á, ữ ế á à ồ đỏ , ầ ầ ẫ ạ à ắ ố . N à á ô , đề đặ , ư ũ ề ấ ắ , â à ă ầ . Cá đâ ầ 60 ă , ô o đì ào N ậ ệ . Rồ ớ ê đ đó, đ â , ì ô ệ , ì ế ầ ư ô ò ớ đế â à ó C ợ ữ . Câ ổ ụ đã ầ ũ ớ ú ô , ọ ẻ ị ợ ở ó C ợ ố Cổ ư . Bỗ ê ặ ạ ườ ạ ũ ụ ỉ ê ơ . T ắ , ặ ừ , à ê ố ấ à ề . G ữ ữ â ệ ô ổ , ú ị ỗ ư ô ớ đế â à à ư ô ì ó à ô ú ĩ: “K ô ể ạ o ú à ô ạ ớ đế á à à ù ị ủ ó. T o à ộ í ấ ồ à à ă á à !”. N ườ ạ ủ ỉ ườ . Độ ố á , ạ ê ơ à ô . T o ế à , ê ộ ó ấ ố . Mở , ù à í ọ ào ắ ò . Mộ ù ấ ê , ấ độ ậ , ô ẫ ào đâ đượ . Tô à oà , ử ỉ ử ê, đứ ầ ầ ộ ú . Cả ộ á ứ ấ ê ớ ì ả á ợ, â à , o ô Hoà , ấ ã ố ê o à ấ ằ ạ é oắ ư ế ế , ệ õ ồ ộ o í. Tô ỗ ớ â K ề ủ N ễ D : “Hươ â ù ớ...”.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

148

N ờ ù à í , ô ì ạ đượ ữ ả ấ ơ ô ư, ấ ườ ạ ỏ ồ ê ó C ợ. Đ ầ ế ã đờ ò ạ ( đã 76 ổ ), ờ ữ ươ à à ớ ạ , ặ ạ í ì , ặ ạ ậ é ủ ộ ờ đẹ ấ à ũ ướ ấ ... 8-1993 CON TINH TRÊN CÂY DA T ở ỏ, ú ô đứ ào ũ í ề ợ . N ư ạ í ể ệ . M á á ườ ố , ỷ ắ ườ à ệ ữ à để ọ ẹo ườ đ đườ . Lầ ầ ớ ô , ê ọ á ớ ê , â ý ợ ũ ớ đ . N ữ ệ , ệ ỷ á đả đã ớ á độ đế ầ ủ ọ ẻ ú ô . Nế ể ề à í ị ợ , ê ẹo ườ á ( ư ệ đố ô ỗ áo, ấ ạ ) ì ó ẽ ọ ú ô ự ự à ũ o ỷ ố , ằ , ằ ị . N ữ o ê ế ă ơ , ố ướ à ế ầ ư ậ ế, ê ọ ê ạ. C ú ô ó ù Dậ . A ớ ơ ú ô đế ố , ă ổ . Họ ữ N o ấ ấ ă ồ ớ ọ ữ ố ữ à ữ Tâ . A ọ é ắ , ă ào ũ ả ở ạ ớ . K ớ ào ườ , ườ đã ê ê , o ơ ú ô . Đế ớ ì ứ ê , ồ ạ ớ ê ộ ă , ư ô ê đượ ớ ê , ộ ả ở à, ấ ợ. Vợ á à oà ợ. N ờ ẵ í ố ế ữ á ề à ũ ẹ, ã ứ ù o à . Mỗ ầ ề đượ ộ í đậ ụ ẹo đậ ụ á á ướ ò ă ớ ù ừ á à đườ á , ế ào ũ ả ờ o đượ Dậ . T ườ ụ ậ ạ à ằ ạ , ầ đì T ề ề ( ơ ờ à oà à ộ ọ ủ á ú ắ o à ). T ờ ư â â à ể ệ ì ệ à ú ị. A ọ ó ế à ô á ạ, ư ể ệ ấ ó

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

149

ê . Kể ệ à ó â , ó ợ, ớ ặ ẽ, ó đị õ à . Có ứ ớ ô ươ ấ , ô á ê đã ứ á . A ò ạ ạo ệ ẫ ê ữ ầ á , ữ ô đồ , à ố để ứ . N ư ũ ô ê ừ ạ ở ữ ồ ấ , ố à ộ đậ ụ oặ ắ ộ ế ừ á , ẻ ộ ế á á , ê ộ ... í đườ , ỏ ào ệ ồ o ả, ự ê ó ướ è ươ ố . Mặ ệ ú ô ô ó , ờ đợ . Mặ ệ ú ô o ắ ì ứ ă đã ầ ế à â ệ ý ú ư đượ ế ú . A ò ể ạ ấ ỉ ỉ à đầ ị í ữ ệ , à o ó , đã ừ ô ấ ậ ắ . C ú ô ư ế ự ê oà à ệ ư ấ , ư ó à “ â ” ạ ề ế ê ú ô ẫ ắ ộ á í ú. T ỉ oả ó ỏ ặ ạ , đề đố đá ô ố . A ể ào à á ưỡ à ò , ầ ộ ướ â 93 , ào ấ ườ o á ụ ậ , é á , ỏ, á â ào ệ ạ ơ . A ể ả o ỷ ộ ò ở ó â Q ă , oà Đà Nẵ , ụ đầ ở Câ T â o T Kỳ. N ữ o Tâ ê ê , đó á ấ ưở , ố đê ở ó Mả Tâ , ũ ở oà Đà Nẵ . A ả í ằ ọ Tâ ó ế ú ế ô à ườ ế ủ ú ô à đó ? N ữ o “ ” ở ướ ô P ố, ỉ ờ ó ườ ớ ố ộ ố , à éo ì o ụ ư , ế ì ... T ướ ắ ơ ố â ề . A đã ể ệ “ ” ề ầ ớ ề ó á . Đầ ê ưỡ o ỉ à ó ộ ướ , ầ ầ ê ộ ấ , ê đế ụ à ì á ưỡ ễ ợ đã à đế ộ ướ â . Có ộ ầ á đề ậ đế o ỷ ữ ( ấ ự o ơ ề !) đã á á ố ờ à à ô ó H. ầ ợ. T o ù Dậ , đì ô ó H. ả ô ậ Bì T ậ , 93

thước tây: lúc bấy giờ, vào thập niên 30 còn lưu hành song song hai đơn vị đo bề dài: thước ta và thước tây.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

150

P T ế ờ ấ ô à á ổ ú à ế ớ ệ đượ o ỷ ê ế ạ ó đó. A ý ả : “Cọ K á Hò , Bì T ậ ” ! Nơ ào à ỷ ổ ê ề ì ự ê ó ề ầ á o ấ . Mấ ầ á ở Q ả ế ế , ê ớ ị o ỷ ớ đá ă ế , ả ạ ó ờ. Nó đế đâ , ắ ê ằ ó ộ ườ ú ộ ũ à ộ ầ á . A ũ đã ừ o ú ó ề ề o , ư ỉ ù á ậ để ự ệ à ô à ự, ì ợ ổ ọ. C ú ô à ộ ợ ã , ỏ : - Nè, Dậ , đã ấ ậ ắ “ô ỷ” đó đá đ ổ ầ á ỉ Q ả ì ư ? - Có ộ ầ , đ o ấ ô ầ á o ấ ủ ỉ ì đế à ô ó H. ủ ộ đê . Đế , ữ à à , ố ậ đè đ ố á o , ó ươ , ó ầ ú . Bù ế , ầ ù á ắ ơ . Cá ầ á ấ ữ á õ : đô , â , ắ , đọ ầ ú, ắ ế , ờ á ị ầ ổ ư ề ỗ ợ à ệ â đô ẹ ề â ặ ư ê , đị õ . Cá ầ ê ế ắ o đượ ồ ỷ ữ, ẽ ố ào ĩ ướ ắ , đậ ắ ạ , á ù ê ê , é ố ể Đô o ô đ ứ á . Bổ ạ ắ ũ ớ ắ , ô ệ đượ đâ , à ỉ đà đ ươ ô ... T ế à... ẫ ô ă ì... à ắ ẫ ấ ệ ư ườ . - G ê ỉ? X ấ ệ ư ă ? Cắ o ộ ế ớ ẹo đậ ụ , ô ố , ố ầ ử á è ươ đậ , ớ ó ế : - B đầ , ừ ê ó à ớ ố ộ á ẳ . Rồ đế á ò ứ ì. C ú ô đề ưỡ à ộ ã để ổ õ ầ ườ ể ệ . A ả ê ể ế ộ á ự : - S đó, ờ ơ ! Mộ á ì ô đầ ớ ò ò ừ ê o ạ ầ ầ ố ê á ẳ . Mấ ầ á ặ

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

151

à é . Có ầ , ư ẩ ẩ , ưỡ í ạ , đọ ầ ú ô ế . Mộ â ì o ớ đứ ừ ữ ư ờ ồ . T ô đã ế í ! - Có ả ô ụ ô ? - Đâ ả ! Ô ụ à ấ ô ị é đầ . Rồ ể ế : - Mộ á đầ ớ ố ó , ấ đú ào â ì , à ộ ườ đầ đủ ư . N ườ ó ó ưở ượ o ú ừ ể. T ấ ấ ế đậ ụ đã ế ẵ à ì ì ũ đã ă ề ơ ế ả, Dậ đà ó ụ ố ê à ớ ướ è ươ đặ . Rồ đằ ắ để ấ ọ ẩ ị ể ế . T ấ ó đ ể ế “ ă ó ”, ú ô è ỏ : - Ô ă ặ đà oà ô ? - Đà oà . Đà oà ứ! N ư ầ ô ế ó , áo ầ ệ ứ ắ . Q ỷ ũ ả ế ắ ị 94 . A ạ ở ồ ồ ỗ ư ộ ướ ặ ọ ườ . G á ụ ự ỡ ư ướ á ộ . Có đứ ị : - Hồ ư ơ ố ó ô ? A ẫ đ ề ĩ ả ờ : - Có. Rồ o ỷ á ệ , ò ố á ọ oắ à ườ ả. M ệ ộ đế . Mắ ồ ư ố ươ . Tó ê đầ ự đứ ê . S đó ế ấ ề . G ê á! Bâ ờ ớ ạ , ò ổ à. Tô ộ à ờ ẹ ào , ấ ẫ ơ . T ệ , ệ o ỷ à , ú ô ũ đã á ụ ể ạ đã â ắ . Cá ụ ó ú ò ỏ á ụ ũ đã ô à ể ạ ồ . 94

mắc tịt: mắc cỡ, xấu hổ, e thẹn.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

152

Nó ề ờ đ ể , ì í ệ á đả à đã ư ề o â ú ẹ ủ Dậ ư đờ . Là o, ẹ Dậ ặ đượ . Lẽ ĩ ê ũ ư ào đờ để ó ờ ă , ế ó o đờ ớ đ ữ é đơ đ ệ , à á ! Hơ ữ , ư , ư ó á ả ế ằ ì ó ễ ú ư đã ấ ậ ắ ủ ộ ậ ỳ ị ê ớ đế ư ứ ! Có đứ á ệ á : - À ò ô ê â đ ầ Lò o, ê đườ đ ố ể ? - Ú , ụ á đó ỉ ệ ê â đ ú đứ ó à đê , ờ ư â â . Mặ đồ ắ ó . Tó õ à ố . N ồ ắ ẻo ê à â ậ , ẵ o , ệ á . Đ ế o , ễ ướ ắ ó ê , é ì à ề à ị “ ậ ” ề . Sẽ đ ằ ệ ườ , ệ ế , “ ậ ử ấ ”. P ả ờ ầ ú ế , ớ ỏ đượ . - A ó ặ đượ ầ ô ư ? Sợ ỉ? - Có ộ ầ . Hơ á ! T ô ư o á à à , ườ ả . Nướ ắ ệ , ư à á. Q ó ù đ o ở ổ, ê ắ ô “ ớ ồ ” đượ . A éo á ù ở ổ o ọ o . Lá ù ư á ố ỏ í , ọ ả à , oà ặ ẽ ă ă ữ ữ đ , đỏ. Có ế để ồ â đ o ổ. A ể ế : - Có ầ đ ỗ ớ, đằ ắ . Hắ ừ o , ừ á , ọ o ư ế ô : Co ơ , o ủ đ o , Để ẹ o ử ò ê â ? ... Lá ù à ý ắ ! M ỷ oạ ầ ườ ô à ì ổ . Cò ủ ê â o â . T ướ à đ ô ề để đá ó. S à ấ á ạ ệ à ả ỉ áo o ườ ệ ườ ả. Cá ổ , á ả, đ , ư ô ấ đấ , ỉ ướ

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

153

ẹ á ặ đấ ộ à ấ . Cá ổ ạ ủ đâ ũ ớ ắ ! Sự ệ , o ấ ườ ớ ổ ó ạ , ẹ đẻ ề ư ữ ô ưỡ , ế ể ả. Đế đờ , ợ ằ ườ ấ ặ ắ đ ữ , ê ả ú á ù ộ ạ để đ o. T ấ đ á , ô ỏ ớ : - Cô ở ê â đ ó Lò o ò ô ? - Hắ ô ò ở ê ớ đượ ữ , ì độ è đồ ở đồ Tâ ề ào ũ ỗ ớ ổ ù . M ỷ ợ è Tâ ắ ! Hắ đã ờ à đ à ự ở ỗ á ồ ! - A ù è! Tụ ì đ ơ đê . A à ơ ỉ õ ô â ờ ự ở đâ để ế đườ à... á é. Có ể ế ọ à đê ỉ oả đ ướ ổ Tò ứ, ê ỉ ườ ó : - N ụ ê â ướ ổ Tò ứ ứ ở ô ừ? Mấ ị đó ườ ọ â o, ó á , â , â , â ị, â ươ â ă . Q ũ đã “ o ”95 ắ ộ ầ ở â Tò ứ, ào ú ư đứ ó . Bọ ẻ ú ô đư ắ ì . Có ẽ ầ ớ đề ậ ấ ằ à ó áo ủ đã ượ á ớ ạ o é . K ô ữ ố ệ ướ đườ ọ à đê ó T ườ ệ, ắ ộ ả đ ổ Tò ứ à ò ố ă ả ọ ư ắ ào o ô ê ò ứ á ộ ố ă . Có đứ đề ị: - Bữ ô ó đ , ẫ ộ ự ụ đ o để o ặ ũ ô á .

xoan: gặp phải, đụng đầu người hoặc sự việc mà mình không thích, không muốn.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

154

- K ô đượ ô! Có ặ ì o í ấ ệ . Mạ ớ ắ à ê á ù ộ â . Hắ ỉ á ấ ườ ế ó í oặ ọ ấ ằ ị ợ . - N ư ụ , ả ô ? - Hừ ! T ế “ ừ ” ủ ế ị ! Mấ à , ú ô à ỹ ế oạ để ử á ò ũ ả ủ ù à ũ để ế á ù ộ ạ ủ ệ ệ ứ ào. Câ ồ ầ ổ , í oà ô ê Tò ứ á ù , ằ ê ạ á o đườ ổ ó T ườ ệ, ơ ó à ù Dậ . Cũ à đườ ú ô ườ đ để à Đă , ầ â , ơ ú ô ườ ụ ọ ạ để ỏ à ở ớ để ơ . C ú ô ế à o ệ à , ệ â 96 , ề ào ũ ả ợ, o à o ợ ề ướ o ơ ướ . Cò ở ạ đó à , ã đế ả , á ờ ớ ề à. T ế ào ũ ả đ â đ . Mộ đê ô ă , ờ ư â â . N ọ đè đườ à ọ ế ớ . Mớ ả ờ ưỡ ố à oà đườ đã ư ườ ạ . C ú ô ừ à Đặ ỏ ề í ổ Tò ứ. C , ườ ả , o ỏ o, ạ ế ó o éo ư o á , độ ó á, ặ áo à ắ , èo ê ồ ắ ẻo ê Câ . H ô ộ ú ỗ, ó ọ ả ắ oà . Cò ạ đứ , ú ô ú ấ â ợ ĩ, ấ â â ồ ầ đó. K ự à ơ ố ì đè đườ . T ằ Sơ , ệ ẹ ư ì đã đượ o ầ ệ ờ ừ ế ề , ì ặ ù ă ỉ đ o ở để ó T ườ ệ, đế à ườ ú ó í ệ ... K đã ấ ó ườ ù đù đ ạ í â , ú ô ê ế áo ệ . C ử ạ ư ế o ố ườ đà à ẵ o . 96

lân: thôn, ấp

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

155

Cà ầ ớ ổ Tò ứ ì ằ Sơ ứ é ù đ Sá ê ề á , ướ ầ â ơ . Gầ ớ , Sơ ộ ỗ ẹ ào á , ỉ ê à â ờ ờ ó ó á ộ ườ ặ đồ ắ ồ ở ạ , ò ư ố đù đư . Sơ í ù ạ à ớ : - A ù , o ê ê ó á ó ắ . Bỗ ó ế o â , ế đự , ế á . Co ơ , o ủ đ o ! Để ẹ o ử ằ ù o ... Sơ à ộ ợ ã : - N ệ ầ ú đ . T ờ ơ ! Sợ á! Đú ồ , ó ồ o ữ . Câ o â ô ồ ? T ù Dậ ỉ ế ắ đầ à ạ , ắ ò ê ổ à ạ , ô á đầ ạ . T ằ So ạ o, ắ ặ ấ à ê : - A ù , ù , đợ ô í, đợ ô í 97 S đó, ó ô , ạ ã á , ồ ở ạ í ú ô . C ú ô ấ ạ á ố á ế , ư ó ể ũ đã oá oá đượ ế ườ ú í o ỏ ở í ấ ố â ẳ ... Từ đấ , í đ ạ ớ ú ô . A ò ậ ộ ề ệ ủ à , ủ â , ủ đì , ủ ễ . Hộ A ũ ớ đ ộ ườ ó ệ ấ ó ê , ê ể ệ , ệ ỷ ấ ẫ . C ú ô ỉ ế à ư đượ ể ề ấ o Hờ 98 ê ớ ở T à N ê ... MỘT BỮA CƠM CHAY 99 97

đợi tôi bí: đợi tôi với.

ma Hời: ma Chăm, ma Chiêm Thành.

Chuyện xảy ra vào những năm 30 ở Hội An.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

156

Mộ ớ ủ ự , ó ố đì à đ ọ ê oá ở à ườ ạ oà Xó Mớ , ô đế à K ả . C ú ô ẩ ị đ ắ , o ữ ê ằ đấ é o ò à ơ ắ ệ ô ừ ấ ữ ướ ... Mả ê đ ù ở á ụ â , ù ỏ để ắ , ầ ề à ú , ó , đấ , ẻ... ú ô đ ầ đế ù K. ì ờ đã đứ ó ú ào ô . Bắ đượ ũ ộ . Cả ộ â à . Bỗ đứ á ướ , ư ô á ào ù ố . Xâ , ế ợ ẩ à á á o ò ờ ờ đâ . Đó à ữ ằ ứ ô ố ã đượ ủ ộ á , đ ề à P ậ ệ đố ấ ỵ. N ầ ừ ộ ú , ô ớ à ớ K ả : - Tụ ì é à ào ù ì ỗ ấ ê â o â à ấ á. Rồ ứ ào ù ướ ố ! K ả ậ đầ ; - Ừ! T o o ! K ả ắ á ấ ỏ , ầ ư á á á ú , ế ữ ấ ố , ò à ệ đá ệ 100 ì đã đ đế ệ ỹ. N ư ĩ ư à , ướ ọ ì ơ ậ . C ú ô è ấ ượ ả đầ ạ o ươ ấ . Bấ ờ, ế ê ú ô ó ó ượ o ườ . Sử ạ á ó ố ắ độ o ắ , ố ạ áo à đ o ẳ ớ , ấ ă ạ ồ ô ặ . S đó, á ỗ đứ ộ á ú ỏ, ỏ ấ ố ậ ó đầ oà , o ướ ào ổ ù , á ẻ ữ ạ , o ã ắ ! T ô ư ườ à ỗ đ ế ả P ậ . Vừ đ â ù ì ặ ị ò ượ đ . Tô ẹ à ở ó , ú đầ ... ấ ạ , ễ. K ả ũ à o. Mấ ă ề ướ , ườ o à đ ù ú P ậ ê ũ ế

100

đá kiện: đá cầu

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

157

đượ ú í ễ ủ ệ , í ữ ào ù , ặ á ị à . Tô è ấ ế : - A đà P ậ ! Bạ ầ , o é o ào ă ù . - H á ở ô à ạ đ ù ư ắ ư ? - Dạ ú o à ọ ò ườ P ố, à ườ ạ ở Xó ê ỏ à . N ơ ị , é ă ù . Co ì đã o à ộ đâ ườ , à T ảo 101 ó C ợ. Cò ạ ì ư đ ù o ờ. C ú ô ỏ ố oà ử . K ả o ô đ ò á đ ệ , ắ ữ ứ ẽ ê ườ . Mộ ê ì o ộ ứ N ị ậ ứ ế . Mộ ê á ì ẽ ê ườ ề ả ậ đ ệ ướ â ủ. Tô ỉ ỗ ì ẽ, ắ ĩ ữ ườ o ế ảo ồ ư ư Tử Lộ, Mẫ Tử, Dão L ... Về ấ ả ượ ù ợ ở ướ ậ đ ệ ì ú ô ơ ợ. Nào ả đầ â ặ ự đươ ấ , à ạ ữ ườ ế ố ê ủ à ở ầ á â , á đứ , à ạo, ế ườ ướ ủ , ó áo, ừ ạ , o ặ ã , à ế â à ... N ữ ườ à ù o ộ ặ , ẹ à... ị ư , ư ư , ổ ụ ó ộ , ắ ưỡ ị ỏ ào ạ ầ ô ... H đứ á ầ ế ư ẫ ả ộ ư ả, ư á ướ ố ./ Lạ ò ấ đó ụ ữ . Đ ừ á ớ ừ, o ò èo ổ , ộ ố , ê ố o. T á ú , á ố , ư ộ ấ ả á ó ổ , ườ ứ ú ố . T ế à ừ á đế ừ, ỗ đứ ỉ ă ó ộ ó ắ ỏ, ộ ớ đậ á , ắ í ố è. T ê , ú ô ẫ ả đ ấ ậ á ệ . K ô à o ế ệ đượ ! Tô ò ỉ o K ả ế ượ ào à P ậ T í , ượ ào à ủ P ậ à Q â , ượ ô T ệ , ô Á ... N ờ ấ ă ề ướ đ ù ớ à, à ỉ 101

Tam bảo: một chức vị nhỏ trong làng của những lớn tuổi đã có đóng góp ít nhiều cho làng nước, thôn xã.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

158

ừ ứ ẽ, ừ ứ ườ , ắ ĩ õ à ê ớ ớ õ đượ ế. K á ỉ ậ đầ , à ộ ầ â , ĩ ư ó để ý đâ ! Bụ ì đó , ệ ì á , í ì đươ o ắ ô ế â à á á o ó ò ở ỗ ấ ô . H đứ đ , ư ó ế ư ướ ạ đằ ư ê ế ó ườ ớ o õ . Q ạ , ú ô ắ ễ. Vị ò ượ ỉ ườ . N à à oá ẻ ằ ò . - Q á ọ ồ , ò ù ơ ư ? C ớ ấ ờ ơ, ô ị à ả ờ : - Bạ ầ ! C ú o ỉ ú ướ ố ồ ề. K ô á ấ ầ ử P ậ . - K ô ă ! Cử P ậ ô ô ộ ở. Tưở ứ á à ọ ò, à ò ạ à á à T Bảo. Nè, à ù ữ đã ò ộ ữ ơ ơ à . T ể o , ọ ơ o ò đú ọ. N ớ ọ ử ế. - Dạ! C ú ô đ o ú ể đế à ằ ê ô á đ ệ . Có ẽ ú ể ỉ ớ ơ ú ô độ ộ , ổ . N ì ỏ ó ấ ơ ê đầ đã đượ ạo ẵ à ố ậ ườ . T ả â o ệ ầ ò ượ ò ộ ư ô ể , ư ấ ú ó ẽ ô ằ ò . Có ể ú đã đá ơ đượ đứ ọ ò , ề oà ì ư ệ ô đượ ươ ệ o ắ . T ỉ oả ú ạ ù ạ , ì o ó ào ú ô , ư ì ạ ườ “ ướ ọ ò á ò ă ộ ”. Tô ẫ ỉ ơ, à ư ô ế . Mỗ đứ ộ á ướ ạ ố o đã á . T ấ ườ ấ ấ ạ. Cơ đượ ọ . S ó ế á ơ , ú ô ở độ . Ă ố ự ê , o à ì ụ đã á đó . Ă ế ộ đ ệ ỏ ơ ạo đỏ, ó ươ , ó o, ộ ổ ỏ ố à ộ á èo đồ . Ă ạ à . Cơ ở ù o ! Sứ

Háť&#x2DC;I AN QUĂ&#x160; TĂ&#x201D;I - Minh HĆ°ĆĄng

159

Ä&#x2018;Ć°ĆĄ áť&#x203A; , ĂŞ áťĽ Ä&#x2018;Ăł Ć° Ă o áť&#x2122; . CĂ˛ áť&#x2018; Ä&#x2018;Ć°áťŁ ĂĄ Ć°áť&#x203A; Ă¨ Ć°ĆĄ áť§ áť? , Ăł áť&#x2022; . N Ć°áť? áťŠ áť? . Xo Ă´ , Ăş Ă´ áşż áťŤ áť . - BáşĄ áş§ , Ăş o áşĽ Ä&#x2018;áť&#x2122; ĆĄ Ă˛ Ć°áťŁ Ă ĂĄ ĆĄ Ăş áť&#x192; . C Ăş o ĂŠ áť . R Ä&#x2018;áşż Ă˘ Ăš , áşĽ Ă˘ oĂ Ć°áťŁ 102 áşˇ ÄŠ áťŻ ĂĄ áş§ Ă , o Ă˛ Ă˛ Ă Ă¨ áşŁ Ć°áť&#x203A; áşż . TĂ´ Ă¨ Ăł áť&#x203A; K áşŁ , áşż ĆĄ o, áť&#x2018; Ă˝ Ä&#x2018;áť&#x192; o Ć°áť? ĂĄ : - NĂ áşĄ , ĂĄ Ă˘ , Ă´ ĂĄ o Ăš Ă áť&#x2122; áť§ P áş áşż . K Ă´ ĂŞ ĂĄ ĂĄ , ĂĄ áť&#x2122; , áť&#x2122; áť&#x2030;? K áşŁ áş Ä&#x2018;áş§ , áť? áşť Ä&#x2018;áť&#x201C; ĂŹ . C Ăş áť&#x192; áşŤ Ä&#x2018; ĂĄ Ăş Ă´ . T áş§ áşŁ ĂĄ áť§ Ăş áşĽ o. RĂľ Ă Ăş Ć° Ăş Ă´ Ă áťŻ o Ć°áť? áť&#x2021; Ă . Báť&#x2014; Ăł áşż áť? áť&#x203A; . - NĂ Ă˛, o áť Ä&#x2018;ĂŁ! T áť&#x192; o , áşĽ ĂĄ Ă o ĂĄ o áť&#x2014; Ă˛ áť&#x2122; ĂĄ oĂ áť&#x203A; . Láť&#x2122; áť§ P áş Ä&#x2018;Ăł, áťą ĂĄ Ć°áť? Ć°áť? . C Ăş Ă´ áşĄ , o áşĽ ĂĄ áş§ Ă˛ Ć°áťŁ . N Ć° Ă Ă áť&#x2018; áťĽ Ä&#x2018;ĂŁ Ăł Ă o o áť&#x2030;. C Ăş áť&#x192; áşŤ ĆĄ , áşˇ áşż , Ä&#x2018; áşĽ Ă o ĂĄ oĂ . C Ăş Ă´ áť&#x2122; Ă , Ă´ áť&#x2018; áşŻ , áşť áşˇ áşĄ áťą áť&#x2122; , oĂ . TĂ´ Ä&#x2018;áťŠ ĂĄ ĂŞ Ăş, Ăł o áť? Ă o : - NĂ Ăş áť&#x192; ! C Ăş Ăł Ă o áť&#x203A; Ă´ K áşŁ103 ĂĄ o áş§ Ă´ ? T áť&#x2030; oáşŁ áşŤ áşĽ Ăş P áť&#x2018; Ä&#x2018; áť&#x203A; áşĽ Ăş áť&#x192; áť&#x; ĂĄ Ăš oĂ BĂ áť&#x2018; Ă o ĂĄ Ă´ K áşŁ. N Ć°áť? Ä&#x2018;áť&#x201C; áşą áşĽ Ăş Ä&#x2018;ĂŁ áşĽ Ä&#x2018; , ĂŹ Ă˛ áť? áť&#x2022; ĂŞ áşĽ Ă¨ áť&#x2039; . LĂ˘ Ă˘ áşŁ ĂĄ áť&#x203A; áť&#x2122; áş§ . 102

xoĂ i tĆ°áťŁng: trĂšng tĂŞn váť&#x203A;i máť&#x2122;t loáşĄi xoĂ i trong Nam, to trĂĄi, thĆ°áť?ng Ä&#x2018;Ć°áťŁc Ä&#x192;n sáť&#x2018;ng váť&#x203A;i nĆ°áť&#x203A;c cĂĄ, nĆ°áť&#x203A;c tháť&#x2039;t hay nĆ°áť&#x203A;c máşŻm áť&#x203A;t Ä&#x2018;Ć°áť?ng. XoĂ i tĆ°áťŁng áť&#x; QuáşŁng nháť? báşąng xoĂ i thanh ca, xoĂ i doi nhĆ°ng ngáşŻn Ä&#x2018;Ă˛n hĆĄn vĂ cĹŠng ngáť?t. Háť&#x2122;t cĹŠng dáşšp, com tĆ°ĆĄng Ä&#x2018;áť&#x2018;i nhiáť u hĆĄn cĂĄc tháťŠ xoĂ i khĂĄc trong táť&#x2030;nh.

103

Ă&#x201D;ng KháşŁ: ngĆ°áť?i cháť§ máť&#x2122;t quĂĄn bĂĄn mĂŹ cao láş§u ráşĽt ngon cĂł tiáşżng áť&#x; Pháť&#x2018; (Háť&#x2122;i An) vĂ o tháşp káťˇ 30.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

160

Mặ à ú é . T ệ ô ỉ ó ò ô . C ỉ ấ ấ ú ở á ù á é ú ào á ì để đượ ă ị . Cò đí á ú à ì ả ì ô ư ặ . Tô ạ ấ ọ ố đề ị: - C ú đừ o! Tô ô ó ớ ô! Cứ á o ỗ đứ ê à á ữ à ê ... C ú ẫ ậ â ệ . Lấ é ì ô o ợ ầ ò ượ ở ì ì ư ẫ ẹ à á ê o ộ đứ á ữ . C ú ô é oà đầ ú ồ ồ ẹ... Đ ò í ù , ò ấ â à á á o ò ê â . Lấ o , đứ ề, ẽ ào à ộ ườ ạ ở ầ â ơ à ỏ à ở. Gầ ế ề , ườ ị ủ ạ ổ ô , à ị ướ ả ớ , ướ ắ ồ đ ướ . Mù ơ ứ . C ú ô ủ ê ấ ằ ạ ữ ở ầ đấ ă ướ , oà ườ ắ á , ấ ướ ắ ớ ớ ... ơ ộ . Đượ ộ à ộ . CHẾT CHA! THẦY!... TỤI BÂY! Lú ấ ờ, ú ô ấ í đứ ế đ á 104 . Đ đượ á à ả ộ à í , đ ề à à ẻ á , í ổ đã ự ệ đượ ễ à . Có ộ ế á ê o ì à ộ ệ ô ù ế . C ỉ ó à đứ o à à ộ ố ấ í ườ ớ à ó đượ ộ ế . Lú ấ ờ, á ụ ợ o á ì đ á , ẽ ặ ạ ể . Cá ụ o đ á ể ò ơ à ữ ườ ố ế , á ú ô á ỡ ữ ế ô ô ồ ề , á ả ă â ố . T ế ồ ó ườ ố ở Hộ A đ à ă o Sà Gò ề, ở ộ ử ệ ử à o ướ á ờ ở ộ ã ư. Từ ấ , ở ị ấ ỏ à ổ ê o ào ậ đ á o đá ọ . C ú ô ố đứ ướ ộ ế , đ o đườ 104

xe máy: xe đạp.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

161

ự ắ ạ ổ Tò ứ, ữ ộ ườ ô ô ộ , ô ố à ươ để ê ậ đ . Đã ấ ầ , ứ ố ứ ư à ố ứ ả , ú ô áo ế ậ . N ư ế ả ò ậ á. Có ể ó ý o. Mộ à o ố đứ , ư ó đứ ào ế đ ả. K ô ự ế ử ụ đượ ữ ệ ủ ườ đã ế đ à . H à ằ Ký ậ á ( ú ô ườ ọ à Ký ỡ) ườ á ậ ạ , đ đứ ặ ề. N ư í ắ , o à à , ị ỏ ề ướ o ả đứ . C ú ô ả ậ o o ắ . C o ê , ỗ ố , ỗ đứ ỉ ậ đượ ộ ú . B đứ á ả ạ o è ê Ký. Mộ ạ o á ê . H đứ ạ ê . Mệ ố ế ! P ầ ì Ký ấ ò ị , ặ â . P ầ ì á ư ủ ó ô ị ự ẳ ê à ứ o , ẹo ạ . Mộ ờ , đứ ú ô đã đạ đượ ộ ì , ẳ ầ ị ê ả. C ỉ ầ ộ ườ ạ è o đề ò é. Cò ằ Ký ỡ ì ừ ở ổ ể , ừ o đảo ườ ê ê , ư à ố đươ ê đồ . T ằ K ả ó đù : “Nè Ký, đú à ườ A N ệ , ì ồ ê , á ư ố éo ố ì ữ S ả đồ ướ á!”. T ệ ì à ó ắ ũ ố ứ ắ để ó ẳ đà ướ o á ư đượ ắ ơ . N ư ó ẽ ì â ì ó ặ â , ê ướ ỉ ẳ ị ị đ ề ể “ ý í” ủ Ký. T o đó, đứ ụ à ả ạ o ầ ụ ơ để đỡ ế ê , ã ạ ì ả đỡ á ố ị ủ ắ ữ . C ú ô ạ o, ở ồ ộ , ồ ô ầ ề. T ô , ũ đà ú o Ký “đ đế ơ ề đế ố ”, o ọ ĩ ì ạ è. Vớ ạ , đ á , ũ à ộ ô ể o. Có ô ể o ào à ô ả o ố ể ự để đạ đượ ớ đí ô ? Mộ ố ứ ả . C ú ô ệ ừ. Co đườ ự ấ ắ , ờ ờ ướ á á o ắ ủ ọ đè đườ à ọ . Đế ê

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

162

ì đượ ỉ ả ơ , ô ú ào ỉ ê ế đá, ướ ộ à ượ ĩ ớ , o ườ ô ê đườ . H ạ ò ả ạ ú ú o , Ký đã đạ đượ ộ ì , ư ư ữ ắ . T ờ ố ờ ờ. T ấ oá ấ ó ạ ườ ớ đ ộ ừ ổ Tò ứ ượ ạ . Mắ ế ậ ị. Đầ ả á ướ . Mặ áo à ươ đ . Q ầ ắ . M à ă đ . Dá o ư ườ à ỗ đươ đ á ộ. Tô ơ ộ ạ. Ký à ú , à ấ êđ ề ướ ườ á đ ộ. Cũ ừ ú đó ô oả ố , ậ ệ đượ ườ ấ . T ầ ợ G. ó ế ấ ê ắ . T ầ ô o ờ ữ ọ ò ớ ì ọ ở ớ á ù , ụ ũ o ơ oà đườ đê . T ầ ạ ô ế đ á . Đ đâ ũ đ ộ, ù ắ ớ đ éo. T ị ấ ỏ í ỉ ằ à ì ắ à ? Tô è đứ ắ ậ , ẫ ở o ó ố , é ê : C ế !... ầ ... ầ ! Tụ â ! Báo độ o , ô ú â ơ ữ ào ó ố ỗ à á ê. H đứ ạ è o ê ũ ặ ẽ . Cũ ẩ ào ó ố ủ ườ ô ê . Cò ộ ì Ký đạ . Có ẽ ộ ắ ũ đươ ừ ư ươ . M ố ố ì ợ é ì ô ó đỡ. Cò ứ đạ ì ã á ữ ầ ợ G. à ắ à ú à ắ ơ . T ầ ợ đươ đ ượ ạ à đã ấ ế đạ ảo đảo ă á đế ướ ì ồ . Vẫ ư ế à , ì ầ ậ ặ . T ầ ẩ ậ á ộ ê , ó ý ườ đườ ộ o Ký ê ượ . T ế à ổ ỗ , Ký ặ à é , ườ ứ đơ ư ú ỗ, ứ ì ào ướ ầ à đạ ớ . T ầ é ớ đâ Ký o ớ đó. T o ó ố , ú ô ợ ầ ế , ư ũ ả ậ ườ à ô á ườ ớ . C ệ à ẽ ô ê đâ ! Nế ế ú ộ á ệ ạ ì ú ô ẽ ô ườ đượ ậ ả ê ớ , ì ạ ê ở ườ à o ọ ở à. C ú

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

163

ô ố à đ ướ ậ . K ô ó đì ào o é ả. T ầ ợ G. ườ ạ ỡ, ắ ị , ấ o â ào ô ì đ ắ . Cò ó ơ ị ạ ấ ú ề ứ ă à á ủ ự ữ . V ễ ả ệ đ ố . T ố à ậ ấ à ộ “ ộ ì ” ớ , ò đụ ào ầ áo à ạ à ườ đươ ạ ì ì ệ à đã đế à ... ậ ế. T ệ ầ ũ ế à Ký ư đ à đạ , ê ố á . N ư ượ ạ , Ký ư ộ á á , ẩ ơ đạ . X ì ứ ự ệ ẹo, o ì ữ (Z). Có ể Ký ưở ứ ă ẵ ì ầ à ẽ á , ô đâ ổ ào ườ ầ đượ . N ư á ố ạ ô , ô á ó ị â o ý í ủ ườ á đâ , à ỉ â o á ư à ủ Ký. N ườ ọ ò đ ổ ố ẻ đô đ ướ á à đâ ó đượ ! Cá à ọ ỉ â o ặ ắ ủ ắ . Mà ặ ắ Ký ì đâ ó á ờ ầ . Mộ á ò ẩ ẩ . T ầ ò ứ ầ ê đườ ự ư o â à Tế đươ ố ú ồ ắ ớ ô đị ứ ú đó đầ o ậ ề oạ . T ê ặ ầ đã ấ ể ệ ữ é oả ố à ô ù ạ . Cò ằ Ký â ờ ì đã đờ ẫ ư á á ô ồ . Tì ì ậ á ồ ! S ù , ú ô ớ ự ớ à ớ ê : - Ký, Ký! P 105 , ! ! T ầ ợ ũ ậ ì , ự ớ, ớ ả ê ề. Cũ ừ ú đó, Ký ặ ô , ắ ả . C ế đạ ã ố ề đườ , ầ ỗ ầ đứ . B ồ , ố í . C ú ô o ó ố ũ ấ ườ ẹ đ ộ ầ . Ký, ắ ì ẩ ê ẩ , ũ á ồ ồ ồ ậ . N ồ ê ề đườ , ặ à é , ệ ở ồ ộ . C ệ ấ ờ ô ù à ầ ợ G. đế ê ạ đứ ọ ò đ ổ, ỏ ẹ ỏ : 105

phanh: thắng cho xe ngừng lại. Do từ frein (cái thắng) của Pháp biến âm ra.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

164

- M ó ă ô ? Co ạ ư , , ì ẩ , ó ỗ ô ầ ụ ô ? C ú ô ô ù ạ ề á độ o ủ ầ . Ký ừ ế ớ , è à... ă ả ờ : - Dạ... ạ... ư ầ ! K ô ó ầ í! Co ỉ ơ ê ì ... - Ừ... Tậ đ á ... ũ ố , ũ à ể o. N ư ả ờ ườ ớ đã ế đ , è ộ ê . Ký ấ ú : - Dạ... ạ... ạ! C ú ô ế Ký ô à o đứ ậ ổ để ào ầ . Đợ o ầ đã đ , đứ ú ô ớ ạ , ỡ Ký đứ ậ , ì ườ ạ đế ồ ê ế đá. Co ỹ ạ ế , ô ấ ư o ì. Có ể ế ũ đã ế ớ , ò đượ ắ ạ ấ , đụ ẹ ào ề ã ố ô ị ạ ạ . C ú ô đợ o Ký ớ ở ồ ậ , ặ ơ ó á ở ạ , ớ ó , ớ ắ , ớ o ư , ổ à đỡ ắ đứ ê ồ ố . X é ỹ ỉ ấ đầ ố ư ặ ầ ú í . Có ẽ ờ “Ký ỡ” ơ ặ â , ườ ò ị , ề ị , ê ũ ẳ ươ í ì ề . S đó, ú ô , đứ ẫ á đ ả o ủ ệ , đứ đư Ký đế à ườ ạ ó ườ à á o à ươ P ố. S ử ế ươ ằ ố í , ườ ạ ô ê ộ ớ ố ê ố 106 . Té đạ , Ký ắ ă ị đự đượ , ư ế ươ đượ ấ ố ê ố ì ắ ả ă ắ , ý o , ê ỉ. Mộ ú , ú ô ớ á đư Ký ề ậ à, ặ ỹ à ô đượ ế ộ ì ế . Co à à , đượ ô ì ò ơ o ầ ự, ườ à à ự ể, é ớ đì ú ô , à ắ ắ ộ ă ầ ă , ú ô ẽ ị ă đò . 106

tanh tê dốt: teinture d'iode, thuốc khử trùng rất mạnh, rửa vào vết thương rát rát. Xức nhiều có thể cháy da.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

165

K ô ờ à ầ , Ký ỡ ộ ì ỡ đạ ấ à ạo. C ề ề , ỗ ầ đạ ỗ ú ô đươ đứ á ẫ ớ ở ã ố đầ ợ, Ký ỡ ườ ớ ở, ỉ ữ đô ộ . Cò đư ê , oả á ẫ ào ú ô . K ô ờ â ệ ạ đượ ế ú ừ ê ô , ừ ấ ờ. Sơ , ạ ú ô , ó ớ K ả : - Tụ ì đổ ồ ô ộ , ộ á ũ , ó ọ ậ o ắ ấ ầ ề à ô ó ế ả ề . T ầ ợ G. ỉ ợ o ắ ó ă , ú , ắ ạ ế đ , à ò đ ỏ ữ ... CON NHÔNG VÀ NHỮNG NGỌN CỜ HỒNG Mù è đượ ỉ ọ , ú ô ườ ủ đ ơ , ả ộ ỏ Hộ A , đế Xó Mớ , ó T ườ Lệ, ự ả Bà T ê , Bà Ố ơ ữ . Bấ ờ, ữ ù à , ầ ớ à á ồ á ấ ô, ế ố ớ ữ ã á ẳ ì, ạ ẽ ộ à à ợ ê ô 107 . Nế ô ộ đườ à ô ế ấ ụ ỏ, ù â à ẩ , ó ể ị ạ đườ . T ỉ oả ổ ê ữ ụ â ằ ỗ ữ ó à ư ư . B o á ú à ó à ào ă ó, ả á ồ o â ( o), ườ ạo, á ụ ươ ồ , ừ ạ , ô đỏ ô ắ . N ề â è è ọ á đấ ừ ụ ả ạ ỏ ư ố á í ào á để ố . Mù ắ â ỏ á ơ á ụ â ô ê đ ề , oà ữ à á ô ủ ọ . T ỉ oả ặ đượ ộ ụ o o ú , ừ ă , á â , ư đươ ụ đầ ạ ớ ì ầ ó ệ . Có ể ào đấ , ỉ ư ướ ó â , ó ì ào o à â đầ á ỏ . Cá ừ ã ấ ổ ê ữ ó ả đấ ả ô , ả â ạ ủ á ộ ọ o ị ấ ... 107

Sau 37 năm xa cách, năm 1980 về quê, tôi có ra trở lại vùng này để viếng mộ tổ tiên thì thấy nhiều nơi đã phủ màu xanh, trồng khoai, trồng sắn và lác đác có những vạt lúa nước. Có nhiều nhà ngói hơn. Nhờ con kênh đào sau 1975.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

166

Đế ù ư , ỉ ộ ờ ắ à đã ấ á o ổ ẹ. Rồ ừ ả ượ õ à ổ ê đâ đó, đ ể ữ o ỏ í , đủ à ù o ừ oạ â . N ề ấ à â ú áo, â ắ ỡ, ỏ à, ỏ , . ... Đặ ữ ở ù á à ọ ộ oạ ỏ ụ ấ , á ứ ư . C ú ô ọ à â ô ô 108 . T á ấ ớ , ó à đâ ủ . Có á o ầ ằ á , ô ư ữ o í ữ ầ . Mù ắ , â ô á ơ, á ị ó ứ ỏ ố , ă ò ê á , ư o ó , ó đế ộ ơ ấ ố ẹ. Gặ đấ ẩ oặ ộ ướ ạ , á ô ô ừ ạ . Cá á ứ ẻ, ộ ở o oà , á á ắ ơ . Gặ đ ề ệ ậ ợ , ào ù ư , í ờ ẩ ướ ẳ ạ , ộ ạ ứ ồ , đâ ê â o . C ú ô ườ ứ ữ á ô ô ả o ề ó, o ạ í ê ặ á , ô ệ í ắ . Có á ề o đì ỏ ê ầ à, à ộ oạ ô ố ọ ộ à ổ ọ èo o ào đẻ o , á á . Có ộ đ ề ỳ ệ , à ù ô, ả ậ ở đâ ô ô ằ à ế. N ư đế ù ư ì ả đổ ẳ . N ữ ò ướ o ô ế ở đâ ó á ả , , á , ữ ữ ổ á ú ú à ụ ỏ. Cũ ó ề ò ố ớ , ướ ả ạ ồ ồ. C ú ô ủ đ ắ , ầ ớ ẻ, á oạ áo à á oạ : á , ườ , ó , đấ , . ... à đô ũ đượ ả ú ữ . Bọ à ó ắ , ườ ủ ạ ấ , oá ấ ó ườ . C ú ào ụ ậ , à ô à đ ể ữ ọ â , ẫ đố đ , ẩ ố đượ o ả ắ ỏ ú ộ ụ â ấ , ằ ị ữ â ò ọ . Cò ọ á ư â ú ậ , ù o, 108

lông chông: có người gọi là cây long cong, thuộc bộ Cỏ, họ phụ cỏ Gừng. Bụi thấp lá gai, thường mọc trên các nổng cát, được trồng làm cây chống cát rất tốt.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

167

õ ế , ẻ ạ ú ô í ắ , ì ị à ẳ ó o ê ạ ưở , ô á ă ô đượ . N ề ú ậ ố Lồ Ồ. Mù ắ ướ ạ . Mộ ò ướ ỉ ỏ ả ướ đá . Mù ư ấ ò o đổ ề, ò à ậ ướ , ả ạ ơ , ừ ồ ồ ưở à á đổ ướ ũ. T o ờ ườ ớ ổ , ố Lồ Ồ ư ấ â , ướ ả ầ ầ ă . T ỉ oả ó ườ ế đ ố , ầ ề à ẻ . Bâ ờ, á ò ướ ừ á ơ á ô ò đổ ạ ào ò ữ . Có ể ì ườ ắ đầ ồ ề o ặ á , ê ỗ ă ộ í , á ồ ạ đổ ướ à ấ ầ á ò ướ o ướ ẫ ế ế o . T o ố á ạ , ỉ ó K ả à ắ á o ỏ ứ . Có ể ó ầ ư ỗ á ỗ ú . Ná ê à ộ á ạ ằ ỗ, ì ữ Y à , ườ à ộ ạ ỏ ủ ộ á ổ . Gỗ ổ ừ ề , ừ ẻo, ô ứ ẻ ì ì . H đầ ạ ộ ợ â o . Đầ â ố ớ ộ ế . V ê đạ đượ đặ o ế . T ặ ầ ạ đư ê ắ . T á ẹ ế , ữ ê đạ , éo ă ợ â o . N ắ ú ụ ê , ô ế , ê đạ ọ , ẳ ớ đí . R ê K ả à ộ ố ạ á ắ à ạo, ô ầ ạ . Cồ ề ắ ! Đầ ỗ ợ â o đượ ắ ú ừ để ọ ó ỏ à ó ữ ào. H ó đượ ử ụ ư ạ . T ặ đư ê , ắ . T á éo ă â o à ô ế ẹ đạ . T ế à ộ o ớ , ộ o ó ào ộ o ô ế ả á ô ư ạ ố ê ả ằ ă ê ặ á . Cá à ì ủ K ả à ế ắ o đấ ú ế ă ê ặ đấ ì đô ó ể ồ ạ ữ ê đạ đấ é đã đượ ồ ỹ, o ò à ơ ệ ô. Cũ ó , ú ô đ o o ấ ườ ẫ ô á . N ô á ù ọ à ớ ắ è, ắ é, ỳ đà ê ố ê ữ ù á ằ ô, ư ư â ỏ. C ú

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

168

ă ô ù : ồ , ỗ , ế , ế, â ấ , ồ ào, ướ , . ... Mỗ o à ô á ụ é 109 , ỏ ơ ỳ đà o N ề . C ạ ê á ấ . Mà ệ ớ à á à à ỏ ú , â ô. Mớ oá ấ đó à độ ị đã ẩ ố ấ ồ , ẹ à ào á ụ â ố â đào o á . T à ử, ú ô í ắ đượ ô . Mỗ o ộ á đào á ã . T ỉ oả ữ ườ ẫ ô á ữ â ô ào P ố á . T ị ă ấ o . Tô ô ớ ế ữ ó ă ế ế ừ ị o ò á ấ . T ấ à ộ ề ộ , ỏ ươ , ó ị , ằ ỏ ộ ớ à ỏ , ê , . ... à à ộ ứ ư . C ố ư ào á á , đ ê o ỡ. Gọ à ô . Cá ụ ó ị ô à ộ ị ố ý, ị đượ á ứ o à ẻ à ủ ẻ . N ờ ậ , ở ỏ ô đượ ă ườ . N ườ ắ ô à ư ẫ đơ ả . Mộ ố ú ắ , đườ í ằ đườ í ỗ ô . Cắ ố , đầ ê ủ ẫ ó oà à ộ â , đượ ố o ố ặ đấ . Dâ à ộ ợ ợ ă ẳ à à ố ớ ủ ố ú . Đầ â , ắ ộ á ò ọ ỏ. N ô ỏ ế ồ , ở ề ả ố ú ào , ạ ả ò . C ậ ê . Vò ắ ạ , Co ậ ù ẫ , ò à ắ ặ , o ò o ô ê . N ữ o ô ò ằ o , ư ế ă , ế độ ạ ô á ó đầ . N ư ế áo ú ủ ườ ắ ô ỗ ê ộ ú “đặ ệ ”, ũ ả à đư ổ ào á ò ọ o ệ . N ườ ó ô ườ đợ ư ắ ớ ế ă à ườ í ê , ư ế áo ú ổ o ỏ để ọ ạ đồ â . Nó ô ý áo à ậ . C ú ô ư ó ị đượ ô ý áo, ư đã ấ á ườ ắ ô đế ồ ướ ó â ủ ộ â ượ ĩ ộ â o 109

Nhông cát vùng Khánh Hòa, Nha Trang lớn hơn nhiều, có con to bằng con kỳ đà nhỏ.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

169

â ớ , đ ố áo ổ éo ắ , đã ắ ế ẫ ố ô . H ô ề ư ằ ả á ê ộ ệ í ấ ộ , á ã . H ạ đượ đào ở ữ ơ í đáo, ầ ò á , ụ â . T ấ ì ắ ẫ ố , ư ồ ô à o ớ ế . T ế ào ũ ò ó ạ . Hơ ữ ù ộ ú , ó ề ắ ô oạ độ , ườ ầ ẫ ẫ ủ ườ á , đã ỏ ậ ớ đị ớ ủ ỗ ườ . Có ỗ ê ẩ ộ á ế . A ấ ả đ ề ắ ừ ả ỏ, ì á , ư á ờ ướ , â ào đầ â . Bẫ ắ ố ào ì ũ ó ế ả đỏ ấ ơ ở ê , ư ọ ờ ồ . Vừ đá ấ đượ ẫ ì ỏ ộ ớ ẫ ườ á ừ ồ ạ ễ à , ỏ ấ á . T ê ả á ê ô , ỗ ào ó ấ đỏ ắ à ứ ệ đế ắ ô â ạ à ổ ô ẫ ì ề. T ệ à ệ ợ . ào ữ ă đầ ậ ê 30, ỉ Q ả N ộ ắ . T ò ỏ ổ , ư đã ó ó o ào ộ ả ổ ậ , ễ ế o ờ à ả ề đơ o ị ấ Hộ A . Có ộ ê ỉ đ ể o ở L ê ó 110 P á , ò o ớ ấ “ à ó ố ”, ố â ô , ắ ặ ắ ô , đ ắ ẫ ở ù á , ạ ưở đ ắ ờ đỏ ộ ả , ả ề đơ è ạ ề áo o ở L ê ó ế . Tâ á ở ậ á ẩ ậ o ườ đ ể ạ . A à ó ẽ ũ ộ ạ ỏ đế, ê ỉ đứ đà , ó o , ồ ạ ề áo. T ế à á ở ậ á à â ê , ò Tâ , í ú í , đồ à ộ ố ứ ắ ườ V ệ ù độ í ố ủ ầ ộ o â oà ự ộ ớ để... ộ đượ ộ ẫ ô , đươ ồ ướ ố â ổ áo ư ườ ô ự. N ườ ô â ô ộ ù ộ đố ẫ , ộ â ô , 110

sở Liêm phóng: Sở mật thám của Pháp trong tỉnh đóng ở Hột An trước cách mạng tháng Tám, 1945.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

170

ố áo à ấ ụ ọ ờ ồ á ễ đỏ ự đượ đư ề ó . A ồ , á á , ô ế ì ó ộ ì o ớ à N à ướ ảo ộ ế ố đế ế. C ỉ ỏ ộ à â à Tâ ế ự ệ . Có ẽ để ù ào á “ ố” á ớ , ườ è ố ấ à đê ê ế . Đượ ả , ù ú . N ô , ẫ , ờ đỏ à ố áo ị ị â . Về , ẫ đ ắ ô , ư ả ừ ã á “ á á ế , ả ế ỹ ậ ” ủ ì . T ô ô à ư à o ì ì , o á à ậ . C ị ó ù í ớ ì ạ ị í ấ á ẫ đã đượ đá ấ ằ ự í ọ ò để ỏ ộ ớ ẫ ườ á .

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

171

PHẦN VIẾT THÊM MÙI QUÊ (Tặ C ú P. Đị ) V ế o ờ ể ủ ộ đồ ươ ừ ề ê Hộ A ầ 50 ă á . A ề Hộ A ư ũ ả đ ả Vĩ Đ ệ , T Hà. Gầ đâ ó ở ê ố ừ Hà (Đà Nẵ N ũ Hà Sơ , ồ ừ ể đáo ượ ê Hộ A . Tô ọ đườ Vĩ Đ ệ , ố T Hà à ở ế ê ô ườ đ . T Hà à ộ à ô ổ ế ằ Bá T à , ư ũ đã ừ ấ ạ , ó , ù ò ũ, , ồ , ả, á , à ả ô ộ , ô ă ầ o ả ộ ù ộ . T ướ đ T Hà à ừ á ò ầ ô à ậ ệ ủ ế à ỏ ố , ê , ò, ó ố ắ , ộ ả ào ũ . T ế à ô ô ấ ó ị ú ào. N ồ ê đò ừ Hà ô P ố, ù ó à ế ắ đế P ố ồ . T o á ù , ồ ủ ô ừ ớ , à ả ả ướ ắ , ả ấ ù ể ò đọ ạ o á ỏ ò, ỏ ê . Đó à ộ ù ổ ợ , , é ẹ , ấ ê à ử đượ đ T Hà để ào ị ấ “ ử à ă ”. Gầ đâ ô ò ầ ô ữ , ê ó ủ á ò ạ ó ũ ớ đ ù ồ , ù , ù ặ . Ở Hộ A đượ ấ à đê , ô ứ ơ ơ, ẩ ẩ . Bà o o ộ đế ă ỏ , ô ả ờ ô ô ẻ ư ườ ấ ồ . Vợ ạ ỏ : “A à o ậ ?”. Tô ỉ ườ , ô ả ờ . P ả ơ ộ ầ ư ế. S ầ ầ đượ ọ ó đặ ệ “ ô ê” ủ ộ ố à o ớ ổ à ò ấ ù ù . Đ ừ ế ớ à ọ, ồ đảo ộ ò ớ . C ỉ ộ ú à đ ầ ế á ố, á ó . Tô ó ả á ư ấ ả ậ ừ ạ ẫ , ừ ộ . Hộ A ô ư à ộ ị ấ ào á , ừ à ộ ị ấ ấ â ế ớ đờ ô . Về ê â ị ầ á á , đè đ ệ oà đườ à ả o à đề ắ ế . C ỉ ò ữ ế đè ồ đủ à , ắ á o ủ ẳ ướ

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

172

ử , à ă ê ả ử ậ ử ư ủ ộ à ố ư ẳ ó o ờ o ự ế à ỉ ệ ờ ờ o ó ưở ưở o ấ ơ. Mù ê ố ũ ỹ ô ò , ị ấ ỏ â ờ ấ ạ . K ô ộ á ụ , ô ộ ọ á . Đ ề đá ó à ô ấ ườ ă . N ó đạ , ắ á ự ướ à ô ầ ó . Có để ê đê , á à ẫ ò ê . Đã â ắ ô ó à ào áo ấ ắ , ấ ộ ì. Cá ù â ẩ ẹ à , ộ ù ê o ư ù ườ ử đ ế ộ ả ù ư .Dườ ư ô ò ộ ù ấ ộ , ộ ù độ đáo, ù ê, ấ o ạ à ạ ấ ị ọ ư ườ oả đườ , ô đ ộ ộ ố ươ đ ế ủ ườ Ho ằ ê đườ ẫ ê ù Cầ . N ữ ă ộ ấ ộ , ộ ị ữ ườ ê ô đươ ự à ắ ế ữ à ỏ, ữ ỏ ộ ở â ế à ừ ó ớ , ỏ đượ ề ặ ạ ằ ạ ờ . Cò á ấ đỏ ở ặ à ó ế, ế ữ N o ê ê . Tấ ả ẽ đượ ấ Hồ Kô , Tâ G . Tô đư ợ đ ă ộ ố à o ê ộ ở o ò ị ấ . A ù ế ấ á ấ ề . N ữ ườ í ỏ ò ố ì đã à á ồ . Và ă ữ ì ô ò để ă ỏ ì o á ớ ê ẽ ô ế ì à ả. T o ấ à ấ đượ ị ưở ứ á ó ă ê à: ì ả , o ầ , á èo é , á ạ , á o, ơ à, à è đậ á á ở đầ ợ ừ 8 đế ... ă ấ o . Vợ ô ố ề N , ề ê ồ ầ ứ ấ ò ả o , ị ứ à ố T à Q ế à ắ ư ( ắ ê ỏ ư à à ĩ , à áo). T ê ó â ấ ượ ứ đố ớ ô à... ế . Cò ù ế ữ , ộ ù ấ độ đáo, ấ ... Hộ A . Hế ì ề ơ ó. H ế, ế ũ o . Q ả N ã ó o o ế ũ o ô é . T o N , ô Đồ N ó ó ế ở G Đị ề ườ í . Ở T ề G , o ế o ấ ấ

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

173

ư ị ở ẹ , ô éo, ô ơ ằ . T ỉ oả ó á ở ộ ố ợ Sà Gò . Sá ớ . T ờ ò ạ , á ạ è ẹ. C ỉ đủ để ấ ụ đó . T ứ ậ ộ ú , ê á ế ạ , ộ á ( ô) ó á ò ó ổ . Đư ê ũ ả ấ ộ ù ó ả, ù ế ô T Bồ . N ườ ườ ó ạ ư ướ ố , ướ ế . N ư ế P ố ấ ơ , ộ ù ẹ à đặ ệ ủ ù ô T . Co ô ớ ủ ứ Q ả ừ â đờ đã ấ ứ ă ẻ ề à ễ ế o ữ ụ â ư ố ọ ê ờ ủ ì . Hâ ó ê , ê ê ắ ố ừ ệ , ỏ à á ắ ỏ à ớ ỏ ã ì à ơ ự . Mù ứ oá ào ũ , ào á đầ â ầ ứ á , ị á . Là ắ è . Ă ớ ơ ộ oặ ớ o ộ ấ ó á ớ ú ươ . Đề o ả. Bá á ỏ ó ỏ ỏ ô á ế ó à ó ộ ô ì “ ì ế ” ă ề ... Mộ ù ê độ đáo ữ à ù đấ ở à oạ . Gầ 50 ă ố ê ươ , ậ ộ ế ố , ế o ă ầ ê đấ á . T o ế ề ớ đờ à , ò ô ô o ạ ườ . Từ P ố ổ đ ề Sơ P ô, à oạ ( à Cẩ T , ũ ộ ề Hộ A ) ấ ườ â â ư ố ượ . Là ư đượ ú ế o ư ề ụ ặ đã ố ờ ư ạ ơ đấ ườ . Mù đấ ẩ ù ó ể ằ ặ , ư ó ù á , ù ơ , ù ạ ụ . H ê đườ à ồ ấ ề . Đấ á ị ê ã ầ ồ ở đâ ấ o ... á o ươ đố ủ ộ ù đấ ấ èo â á . Tô ỗ ấ ườ ỏ oắ ê à í à ư í ả ù ủ ộ ã đờ ơ ấ ào ườ . N đã á! Cá ù ê độ đáo đó ư đã đá ứ o ô ấ ả á , ả ý ứ , à ả ề ứ ủ ờ ế ê đã ủ ê ừ â o o ườ ă ố á ậ ộ à ă , ú ụ o â , ủ o ườ đã ắ ưỡ ử ổ ...

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

174

Hô đượ ấ ạ ố ổ, đượ ấ ạ ô à ư ê oạ , ò â â ù ù . 11-99 DU LỊCH BA LÔ XÂM NHẬP XỨ QUẢNG Cũ ư ở Sà Gò à ộ ố đị ươ á o ướ , Đà Nẵ à ứ à Hộ A đã ớ ả ượ ễ ệ ủ ữ ố ị ị ô ă ở ê á đườ ố, ặ ầ ờ á ả ắ ư đố , ư ê . Họ ò đượ ọ à oá ị ă ó ướ oà . Có ườ đặ ê “D ị ụ ”. Hà ế ứ đơ ả . Mộ ô ỏ ủ ẳ ư , ộ ộ ượ ị á ướ ụ à à ô ư , ó ườ ầ ở ấ ả đồ ố á ướ ẫ . Có ườ đ o ở á ì . T ẻ ề , ê í . Từ ó ị ă , ườ ồ đạ ồ, í ô. P ầ đô đ ộ. Dá ẻ ơ á , ư ô ấ đượ á độ ô ó ố á á ế ữ é ỳ ú ủ ỉ Q ả , ủ Đà Nẵ à ủ Hộ A . Cá ì ọ ũ ì , ũ ầ ồ. Họ é Đà Nẵ ủ ế à ă V ệ Bảo à C ă , ị T ê S , ú Sơ T à, ụ N ũ Hà ơ ở No Nướ . S ắ ở ộ o ố ữ ã ắ T K ê, T Bì , Bắ Mỹ K ê, T ê S , Bắ Mỹ A , No Nướ , ọ đổ ô ào P ố Cổ. Họ đ ằ đò, oạ ỉ ẻ ọ ẹ , ỗ ồ ậ ộ , ầ ấ ũ . Mấ ị ô ả ồ o ư . Có ườ đầ ố ấ ớ : ô ổ ở á! T ế à ọ í . Vẫ ả ê à ỉ ườ . Hà á ê , ả ữ ườ đứ o à ó đề đó á ằ ữ ụ ườ ệ ả . Dâ ả đị ư ộ ệ o ũ ị ã ử ừ ươ đế ă đấ ướ ì à ả ấ ả ư ế. Có ố ườ ă ố ư ườ ì â . N ồ ê ề đườ , ú ữ ô áo ó ổ , ữ ổ ừ ă , ưở ứ ó ú ả ơ á , ữ é á èo ạ ệ , ữ ô ú ò ò o éo ậ , ó ì Q ả độ đáo, ả ữ á ắ ừ ớ ộ , ọ ơ đậ đà ( ằ ù ắ ộ). Và... đô , ó ườ á ử ó ú

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

175

ắ , ộ ó ă á ẻ ề à ấ ổ ế ở Q ả . B ố ă à o đượ đế ư . C ỉ oà à ú ắ á ( ắ ê ) oã , ộ ớ ỏ . Có ườ ă ặ ì ù ị á đặ ệ . P ầ ớ đề ả í à, ướ ắ à ụ ư ườ ớ à, ớ ê. Có ặ oạ ề , ộ ộ á , ườ o ớ , ạ ơ đẫ đà. Đế ế é Đà Nẵ đ Hộ A . Có ườ đề ị é để ồ o oả á . Họ ỉ é. N ồ ả é ì á ào , ô ệ ổ ở, à ọ ẫ ỉ ơ, ò ườ ữ à á . T ế ớ đú â ươ â “ â ậ ự ế”. Có ộ ố độ ả ườ . T o ố đó ó ụ ữ. Đ ừ Đà Nẵ ào P ố Cổ ằ đò. Đoà đ ê ữ o đườ ẹ , ố ượ ữ ữ ã à ê o ộ à ổ í , ầ ặ ì ữ ườ á ạ. Họ é ào á ù , á ế , á đì , á à ờ ộ . Mỗ í à ọ ạ ê à í ú. C ệ ò ỏ ẹ, ử ỉ è ặ Họ ư ơ à á ơ ộ ủ ữ ườ ã ạ - ồ ề à ượ ờ ề ộ đô ị ổ ử à ă . Cà đ ă á í , à ặ ẽ, à í ó , ì ợ á ự ạ ầ ê ướ ắ ẽ ở à ư ảo à ẽ ỡ ấ . Họ ầ ư ị ê oặ ở ữ ô à ì ố , ữ á ấ ợ ó â ươ , ể á độ đáo, ớ ữ ọ ế ắ ảo ạ ổ ê đò , è, ề ử ... Họ đ ữ ư è ó ứ , ặ à , â đỏ à ẳ ấ ệ . Họ đươ à ươ đế ộ á đị . Rồ ì ả ê ê ưỡ á đẹ ổ ủ Hộ A à oà ô đổ ố ồ ào ô . Bỗ ậ ì ì ế ó Hà (Đà Nă ) đã ạ ồ . Lo đ ì à ọ. Họ ạ ố oạ à ọ ẻ ề oặ ô ấ ề , ườ ấ ự ê ọ á o đườ ê ý ở ộ ố ướ C â Â . Đó à ữ “ á ọ ê ” à o ọ , ê đ ị o ị è. K ổ ỗ Hộ A ỉ ó ộ á ạ ỏ. Có ườ ô à

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

176

ế ẫ ọ đế . K á ạ ỗ ừ ỡ, ư ạ ấ ọ . Đoà ị ô ỉ ủ ờ oà à , ê ữ ế ế à ê ặ đấ . B ả ý ử ố ì ư o ờ đượ ế oạ á ạ ù à . Bè ả ờ ằ đê ở á ạ à ả ả ề . Cò ủ oà à ì ô ả ế ì ô ảo đả đượ . Họ ẫ ằ ặ đò đê oà ờ . G o ồ đâ ! B ả ý à ọ đ ệ ô ỏ ý ế . Đượ ả ờ ầ ư ế à : “Họ à á ý, oạ á ị ă ó . T ê ỏ ế á . T ô ọ ộ ò ớ o ả ả ườ . Cò ề ò ộ đê ì ú ô ẽ ả ộ ơ á ẽ oá . P ả độ ướ ữ ì ố ấ ờ à ”. T ế à á ị ô đượ ố í o ộ ò ê để đê . Sá ô , ọ ò đượ ụ ụ ô ấ ề ộ à ê ữ . B ổ á , ọ ế ụ ế P ố Cổ, ì ơ 400 í đượ ố ê à ì à ọ đã ấ ế o ộ à , ù ọ ó “ ưỡ ự o ” đ ữ !... VÀI NÉT ĐẶC TRƯNG CỦA ĐẤT QUẢNG Q ả N ư ẫ ề é độ đáo, ẳ ố ộ ơ ào á ê Đấ ướ à . N ữ á á ạ, ầ ư “ ỳ ụ ” ấ đã à o ù “Đấ ư ư đã ấ ” 111 ó đượ ề à , ắ ẻ o ộ V ệ N ừ ầ ứ , ạ ừ đ ạ . T o ạ ớ ạ ủ à ế , ú ô ỉ à đế ữ á ứ “đo, đo , â , đế à á ” ủ ườ ứ Q ả . Hã đ ào á ợ à ù ê ì ẽ ặ ữ á “ ị ườ ” ừ ở ư ò ó ạ . N ườ ớ đế ầ đầ ẽ ỡ

111

Có câu hát “Đất Quảng Nam chưa mưa đã thấm, Rượu Hồng đào chưa nhấm đã say...”

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

177

à ấ á “đo ườ ” ủ ườ ả đị , à ạ ê , ú ú ồ đ đế ế ậ à ẫ ô ể ô ê ế . T ấ ườ Q ả đ ợ ứ ă á ú , ạo, đậ , ắ ộ ì ứ ưở ì ạ ào ộ ế ớ á đâ ơ ă ă , ệ ố đo ườ ậ â ư â ậ đấ ướ à . N à , ở ề ợ ò ù đơ ị ớ. Mộ á ệ ấ ơ ồ à ũ ấ độ . Ở Sà Gò ỉ ầ ỏ : “Mộ ý à á á o ê ?”. S ặ ả ồ à ỏ ê â , ả ề . Ở Q ả : “Mớ ấ ?”; Mớ o ê ấ ?”. N ườ á ì đã í ờ ỗ ỹ ồ , ê ì ĩ á à ỉ đợ ườ ặ ả. Cò ườ ả đò ẹ à ớ ê , o ó ươ , ó o ô , o đầ ó í oá ẹ à để ỏ ố. Mấ ó ạ é à ặ ắ ế ủ ườ à á â đó. Mộ oạ â ý ờ o... M à, ị ì ứ í o đơ ị o , à ũ ẳ ầ â , đo ì áo. N ườ ỉ ệ ạ ô , ở ầ ề , ở o â , à ô , o ặ ò, ắ á ứ , á đù ắ ê à ầ ồ ả ố . T ế à o . Cá ớ ( ư o , o â , o ế , o á , o ừ, o ố) ì ũ ế. Vạ , ẩ , ậ ậ ạ . Nế o á ớ á ì á ê , ơ ớ ấ á . T ế à o , ỏ á, ặ ả ế ậ á ì ả ề , “ ấ o ?”. T ả ờ : “500 o , 1.300 o ê. T ả đ á ẻ o. Mớ ở à !”. N ườ đ ợ ậ ọ í oá à ẹ à , ì ả ả ỗ ú ộ á ê ố ù ờ ê ể độ , ồ ũ ù o à o á ì ế ằ à ồ ộ , ằ , à í ề ườ ă ì á, ị ạ ẻ. Cá à, ị , á ớ o đơ ị o à ô ầ đế â ế ì ả ì ả ố á o ơ ( o ố ) o N . Đứ oà ồ , á á o o đươ ă đươ đ ạ o ồ , ì ỹ ư , đầ , ô , ẳ . Rồ ào ồ ờ ô , ỗ ư , ó đù , ắ ụ ... T ế à o . Nắ đượ ọ ượ o ậ ồ , ỉ ò ặ ả á à đặ ọ . Nế ó o o o ê để â ì ũ ẽ ỉ ê í ộ ú . N oà Q ả , â à ị à á ớ ằ . T o N , â o ơ ằ ắ .

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

178

Cá ỏ ô , é , ế ( o ố ) ì á o đơ ị ẹ . Cá ơ , á ệ , ô ỏ, é đề đượ ế ộ ớ á ê ề ặ á ẹ ( ẹ ũ ề ỡ ắ ). H ườ ộ ẹ . T ả á o , ộ ườ đứ à ầ . Vạ ộ đườ í õ à â ớ ữ ầ á ệ . P ả ố o ằ , ô ê í , ê ề . N ườ đươ á ì . B o ờ ườ ô ã ầ ũ đượ ư ê ọ à ấ ầ ào ũ đượ . Cá đơ ị đo ì ấ oá à ề ể á . Đạ để ồ : “ é , o , ô à , ô ầ í à ũ ô ầ ạ. Hế ô, á ơ , é ô, o ố ô, ô ộ ... đề đo ằ é . Mà á é để đo ì ũ ... oá ắ . C é o, é ỏ, é ẹ , é o. Ở ệ T Kỳ112 ( ờ đ ể á 7/1993) ộ é á ơ ê ướ 700 đồ ì đổ đượ ừ 4 đế 6 é ú . Đâ à ộ á ự ế o đổ à ó ữ ữ ườ ả ấ ớ , ô đơ ị ề ệ . N ư ể á ậ ị o đổ ủ ườ ượ ổ, oà ườ ư á ề ệ. - Lo ướ ó oạ . Lo ữ ò à o ơ. N à , ớ á ả í ă ơ ộ ủ P á ê đo ằ o ữ ò ổ ế ơ . Lo ì ó o đo é , đo ằ , đo oả, đo à o đo ụ . Bà á ì ầ o , ừ ụ ạ đượ o ê ì đượ . N ề í đâ ế , ì à ườ à o, à ườ ỏ. Rắ ố ệ . Có ộ ệ ế â ề đo o . C ị á ươ ũ đo ằ o . Nó ệ à ươ ở Q ả ỏ o à ắ đò ắ . N ườ ằ ặ đò ê . Bỗ o ươ ó đầ ê o. C ị á ươ ộ â : “T ô , ê o ị á đầ è!”. 112

Tam Kỳ, Hội An, Đà Nẵng: Ba thị trấn lớn của tỉnh. Tam Kỳ nằm về phía Nam Đà Nẵng. Hội An: Phố Cổ nổi tiếng còn được gọi là Phố, cách cảng Đà Nẵng 28km về phía tây nam. Đà Nẵng: Thành phố cảng lớn nhứt miền Trung. Còn có tên là Hàn, tỉnh lỵ của Quảng Nam Đà Nẵng. Bây giờ là một thành phố thuộc Trung ương. Tam Kỳ trở thành thủ phủ của tỉnh Quảng Nam.

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

179

- Đơ ị ấ ê à ô 113 . Cấ ê ủ o à ô à ấ ê ủ ề ũ ũ à ô. Mộ ự ù ợ ộ ĩ . T ê ê ắ , ộ ô à o . N ư ũ ó ô o , ô à. Có oạ ô ỉ ó o o ưỡ . Đã o ướ ồ . T ậ ừ á . N ườ ả độ ão, í oá , đổ đơ ị à đơ ị á ấ ỳ. N ư ộ á í đ ệ ử. - Đơ ị đo o ơ ữ à 114 . Mộ ườ ả 30 o . Cò â ặ o ê ì ũ ô õ. N ư đơ ị ì ũ ấ o ã . Tù ừ ơ o ỉ . N ườ ù 24 o , 28 o , 32 o à 36 o . Là đ ê á đầ . Mấ ị à áo đ ảo ắ á à o ế , è, đậ , ắ ô ắ á , o ô á á ... ì ắ ả , ả ạ , í oá ả , ừ đơ đo ườ à ể đổ đơ ị á . Để ô ố, á ô ỗ. Cá đâ ô â , o N ừ ề Đô ố ề Tâ , ũ á ụ ộ á đo ườ o ã ư ậ ề đơ ị á . Có ơ í ụ ẵ , ò ọ à ụ ê . Có ỗ ọ à ụ ơ , ụ ô đầ à ụ ườ . C ữ ĩ ủ ì éo o đế ! Cò ụ ó đầ à ụ 12 ( á), ụ 14, ụ 16 ụ 18 ù ơ , ù oạ á ... - T ở ạ đấ Q ả , ũ ư ế ữ ệ ồ ộ. Xứ à ũ ừ ó ữ á đò á o ò , ô ẳ ố . Cá ấ ở đầ ắ ê à o ù ù. C ẳ ố éo, ê á ạ ề ồ ư á đò á à á ô ế ữ ù để á ú ố à Vò , oạ o ấ , ào Hà Nộ á , ườ ấ á à ă ả o á . Nó o đú à đò á o ủ ỉ Q ả o đà ô ử ụ , ô ư ộ â ậ ử , đặ ê . Kề à à ê ê à o! T ô ấ 113

ô: dùng để đong lúa, gạo, đúc bằng đồng hoặc tiện bằng gỗ (Đại Nam quốc âm tự vị - năm 1896: Huỳnh Tịnh Paulus Của, cuốn II, trang 169).

114

Ang: dụng cụ đo lường bằng gỗ hoặc bằng tre, hình hộp, dung tích khoảng 7-8 lít, để đong lúa, gạo, đậu... (Từ điển tiếng Việt - NXB khoa học 1988).

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

180

ướ ắ , ư ạ ô ấ ệ í ào. N ườ V ệ ắ đầ ậ ư ở ế đấ à đã ơ ả ă ă ì ế á đò á ể á “ ượ đờ ” à ũ đã ấ ệ â ắ ồ . T ệ đò á ấ ă ằ à ũ ữ à ê á à ù Tứ Câ , Cẩ S , L N , P ú C ê á ạo ố ậ P ố Hà á . Q ả ữ ú ạo ặ ạ ò ả đ ( ầ ư ạ ) ừ ồ , đồ ổ à ữ ã á à ó ỏ . K ỉ ư , ọ ù đò á à ế ồ . Họ éo đ ừ ó à ể ạ , ặ ô ầ ( ọ ) ú ữ á , à ả ọ ướ ự , ọ ử ụ đò á ư ộ õ í ự ệ ấ ó ệ ả... N à , ấ ò ạ ấ í ì đạ , , đò ỏ ã ế ầ ầ ố ê ở ê . - C ỉ ộ ứ ă : đườ , ũ ó á á ớ ườ ồ . Ở ề N , ó đườ á (đườ í ), đườ ả (đự o ạ ò), đườ ù (đự o ù ế ), đườ ẻ, đườ á ( ò đượ ọ à đườ ộ oà ), đườ ỡ à. Ở Q ả N ã , ộ ỉ á á Q ả N ũ ồ ào ề ủ oạ đườ : đườ ổ , đườ è , đườ ố , đườ ạ ... Mặ ệ o ơ ào ố ả ấ ủ oạ à ể á ào ì ứ ả ấ , ỉ ó ứ Q ả ư ẫ ư ư đổ ộ oạ đườ : đườ á ô ố . Nướ í é à đã ấ í ớ ộ độ đặ ào đó đổ ào ữ á á à ô o, ỏ ũ ề ỡ ắ . Mà đườ ừ đ , á đế à à . Có ể ừ ặ , ừ á ộ . H ệ ờ ò à á ắ á ợ ị ấ à à ê. M ề ấ à ẹo ( ư oạ ướ à o N ) để o á, o ị à á , ấ è à à ẹo ( ẹo ú, ẹo è, ẹo , ẹo à)... Có ỗ, ẻ ừ ụ á để ườ ă ớ ù ừ ớ á á , ả ẻ ì ứ ắ . T ở ướ , ú ô à ă đượ ó à à đã ấ í ắ ồ ! N ữ é ừ á ạ, ừ ộ ĩ ê ủ ộ ứ ư ố ế à “ ý ự” ì ề ắ , ô ể đó ế o ộ à ế đượ .

HỘI AN QUÊ TÔI - Minh Hương

181

G đượ o ế ề ê 7/1993