Be\u015Fikta\u015F\u2019ta 12 Dakika: Kenti Y\u00FCr\u00FCyerek Deneyimleme / 12 Minutes in Be\u015Fikta\u015F: Urban Experience through Walking - \u015Eeyma B\u00FCy\u00FCkko\u00E7ak

Beşiktaş’ta 12 Dakika: Kenti Yürüyerek Deneyimleme

12 Minutes in Beşiktaş: Urban Experience through Walking

Şeyma Büyükkoçak

AURA-İSTANBUL | GÜZ 2018

Anahtar Kelimeler: İstanbul’da Yürünebilirlik Üzerine Bir Deneyim, Street Smart Kavramı, Mekanı Keşfetme, Bedenle İlişki Kurma, Hareket Halinde Öğrenme, Beklenmedik Olanla Karşılaşma, Psikocoğrafya

Günümüz kenti, karmaşık dinamikleri olan; bu dinamiklerin altında gözle görülmeyen ve ortaya çıkarılması gereken birçok olguyu içinde barındıran bir bütündür. Şahit olduğu her dönemin izlerini taşıyan kentleri anlamak, fiziksel özelliklerinin dışında, tüm bileşenlerini ve içerisindeki yaşantıyı kavrayarak mümkün olabilir. Sokak seviyesindeki bakış ile yürüme eylemi, kentsel mekanı keşfetme ve deneyimleme aracı olarak önemli bir rol oynar.

Bu çalışmada; çok katmanlı ve dinamik yapılı bir kent yapısı içerisinde yürüme eylemi ile bireysel kent deneyimi gerçekleştirilerek gündelik hayat pratiklerinin kent yaşantısına, aynı zamanda kentsel mekanın bireylere etkisi üzerinden bir bakış geliştirmek hedeflenmiştir. Bu bağlamda öncelikle, kullanılan yöntemin düşünsel ve tarihsel altyapısı, günümüzde ve geçmişte ilgilendirdiği konular, kavramların dönüşümü incelenmiş; sonrasında ise araştırmalar doğrultusunda, bu eylemin metropol hayatının oluşturduğu modern kayıtsızlık hali karşısında direnç oluşturulabileceği fikri ile bir kent yolculuğu gerçekleştirilmiştir.

Araştırma süresince alan çalışması yapmak üzere Beşiktaş bölgesi belirlenmiş ve AURA İstanbul’u içinde bulunduran Sinanpaşa Pasajı merkez alınmıştır. Bu doğrultuda “Flaneur” figürünü litaretüre kazandıran Benjamin’in, “eşik karakteristiklerine sahip kentsel mekan tipi” olarak tanımladığı bir pasajdan başlayarak yol almak da anlamlandırılmıştır. Merkez noktasını ve süreyi sabit tutarak belirlenen yönteme göre her rota için yürüyüşler üç aşamada gerçekleştirilmiştir. Her aşamada farklı bir yürüyüş yöntemi izlenerek, çalışma sonunda rotalar kendi içinde ve sonrasında birbirleriyle karşılaştırılarak değerlendirilmiştir.

İlk olarak rastlantısal sürüklenmelerle “derive” kavramı araçsallaştırılırken, ikinci aşamada flaneur olma durumu; çevreyi ve sosyal hayatı gözlemle-

Her rota için oluşturulan bireysel deneyim haritaları Rota 1-Metropole Karşı

Rota 2 - Doku: An’a, Mekana, Bireye Ait Route 2 - Texture: Belongs to the Moment, the Place, the Individual

yerek, algılamaya çalışarak, zaman sınırı olmadan kentle bedensel olarak temas ederek ilk aşamada oluşturulan rota tekrar deneyimlenmiştir. Son olarak tekrarlanan yürüyüşlerle içselleştirilen, daha çok algılanmaya ve anlamlandırılmaya başlanan rotadan izler toplanmıştır. Yine bir flaneur gibi deneyimlenen güzergahta, tüm süreçte üzerine düşünülen olguların, o mekana ait izlerle bütünleşen temsillerini “düşünme aracı” olarak dönüştürmek hedeflenmiştir.

Mekanın, dolayısıyla kentin algısal ve duyusal etkilerini, mekan ve beden arasındaki ilişkiyi sorgulayan süreçte, anlık tercihler, topluma dair gözlemler ile deneyimlenen kent yolculuğunda her rota için bireysel deneyim haritaları ve temsiller farklı yöntemlerle ifade edilmiştir. Bu rotalarda baskın olarak algılanan kavramlar üzerinde durularak beş başlık oluşturulmuştur: Metropole Karşı, Doku; An’a - Mekana - Bireye Ait, Devinim ; Hareketli Nesneler Silsilesi, Bellek, Kentsel Mekan-Kimlik,

Beşiktaş ‘ta gerçekleştirilen yürüyüşlerin ilk aşamasında derive yöntemi kullanılarak sürüklenmelerle oluşturulan beş farklı rotanın izi.

Sınır ve Eşik

Kentsel mekanlarda yürüyerek gerçekleştirilen kent deneyimleri ve kent okumalarının, teknolojiyle ve farklı disiplinlerin yaklaşımlarıyla desteklenerek, geleneksel yöntemler ile bilineni tekrar etmek yerine yaratıcılığı ortaya çıkarması ayrıca yeni söylem geliştirme ve temsil yöntemleri üretme yollarını açması mümkündür. Bu çalışmanın ve araştırmaların, deneyimleyenin bireysel farkındalığının yanında toplumsal farkındalığa da katkı sağlayabilecek, bu doğrultuda kentin sorunlarına çözüm üretilmesinde etkili olabilecek nitelikte yeni araştırmalarla sürdürülmesi hedeflenmiştir.