11678 by AVGI SA

14/4

Η ΑΥΓΗ

ΓΗ ΑΥΙΑΚ ΗΣ Η ΤΗΣ ΚΥΡ

ONloDmEatique LE M

ΛΙΟΥ 2013 10 14 ΑΠΡΙ TEYXOΣ

A YE BENEZO

EΛ ΛΗ ΝΙΚ

ΟΣ Η ΕΚΔ

dip

)( , %" % ' " +, , ) , '!% !, , , ) ) )! "+ ) . " ,+ #"% , + ! "$ , ) % %+) #)(+ "$) &% % )# % "% "&)+ $ $ & ,

% "! % +% , ). " , +%" ) %+ + ) , +%. ) )(, )+ +') )( % ) ! '+) *) !,. !, " ! , % "$ ' ") !) , , )+ , % ) ! , ' " - $*) ( )! ,$&'#," )" ! , &% !, $) /&# (*!# ") ! "# )( ) . -,+,*)(' )' )( # 24 !*) ) ) ) ) + "% 3"!, 0#& 3" . ) ) ) ,+ ) (* , ) )+ /3 $& -$ 3 0#& & $3 3 .-,+*) *' * $ " ! ) %+ )( + ,+ , ) + 3) /&# $# %( +, !," $ ) * % ) ) !3, 3 & &/3# /* , 3 , &$ 3" /&# *," +% "% & % $& )+ %"

"$)& *-* $3" *(#( 3/ ) $3" /&!/',! #-& & #&(! %! )(+ +% ) , & $ * (' &!$'3", &(3$ , $#) $& !31)& , 5 &( 0*03 #&$ +% %+ " $& !*"-& /&# ), -$#) &$’ &! ,)

, *# &0%0 ), 3 .-,+* $3 , 3. (3" -" ! ") 0#& & ' ," "% $3" 210/ !&(*"$#/ ) .& ( $& $3 & ( 3 #' % ert*

ory Wilp

Greg

* & $# 3 3' (*!' -" +&# * &"$ & 0! 03!&, , 3 #& &!0,. (&!, &$#/, , 3"), (3 31) &0&(31-& (!&0 ") (3" $3 # '%) */*' 3

net* cio Ramo ,

« 3 1 » , 3 210/ -$#) ) &(*+'%-* 3 3(3'3 &!$'3" (,$3" !,.-,+*), 3" (3 #$#/ ) $% 5 $3" (*!&- 3!1 % & $ ) "(3-" *' $3 &(3/ 0#/ ) $3 # % -$3 $, -$3 -" 3 #/ ) *!#/ - ), -" & % $ ) &$# -(#-$ $% &0 !3 * "(*!& /*+,!&, /&$& $% *0, % &(,$&, $3 .-* %), /! 3 , $3", # #, 3 $3#3 "): $3 $3 */'

Igna

$3" -3/. & #- "! * *) $!*#) !*) &/ & /&# $3 -$*--& -$#) *( $3" * ( & ,-$ /* & (&!& -3! ) & &0/ * $, 3" $ , 3 3(3'3 & 0#& , *) $3" -$ $3" /1/ 3 (!3-/1 $ !#/$ ) & / 1!#& "(3$*' *# $3 ) */&$3 !*), /&

* $& 1$ 3 $&#

# , #/3 /&# * & !#/ */&( $* #0, & !# $& # ), #& ), (!3#/ *0& *# -& &' &, $& , /& (&# &0%0 * &0,( #, #/3 # , & /&# !#-$#/ &. "( / !3 $3") ! # /& 3 * * $"(%-#& & &-/ -*# - ' *#, 0#&0#, 3. %!#31, 210/ (3" * *# ,/! $3" -$3 #/! *(#!!3 ) /&$3#/*' -$ &( 3# #/ / & -& #/3 -('$# * -$ 0 # 3") $3' 3"), ( '

!#/ . -* & # #, (,$% & /&# &$ #3 31$* */$ ) 0 "/, &, % $& * 3 *! 1 (3" *# $3" #/!31 %!') $!* 3 ) ( !3"), 3 !31$& , 3" &( $& ) ! #&, 3 $&) *# ' #& $3" /# & 1*# (3" $#, ( $& (! $& $ 0 , & / & * # ". 1*# & *1*

$ ) / (3 *# & 3" * ( /#, &

3 & &' *!0*' $3 /& & 3# *#

, 210/ 3 $& &. & /& # " *$ $& "$,, /&# & !3 $' *# ! -& ). $& *$3# $& !31 0 - $ ) +3 , -$ 1, &0!3$#/ !

$ $3" -(#$#3 * $, $3" $ ) ! 3" *# ) /&# &( $& # 3") *# -$#)

" "! -$3") ! , 3", 0 "/ -*# $% &-'& (3" &$30! ,-/& , *# & $& $3" /# !3 & '*), !%$ ) #& ( 0&' -$ *'-3 3 /3/3 . . &(

(3" * $&# 3# & $& 20 ! % $3"

8 ΣΕΛΙΔΕΣ

LE MONDE DIPLOMATIQUE ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΟΙ ΕΚΛΟΓΕΣ ΣΤΗ ΒΕΝΕΖΟΥΕΛΑ ΚΑΙ ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΟΥ ΤΣΑΒΕΣ

ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΗΣ 1952 • Β’ ΠΕΡΙΟΔΟΣ • ΑΡ. ΦΥΛΛΟΥ 11678 • KΥΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013 • TIMH: 3 €

ΓΡΑΦΟΥΝ: ΓΚΡΕΓΚΟΡΙ ΟΥΙΛΠΕΡΤ, ΙΓΝΑΣΙΟ ΡΑΜΟΝΕ

ΕΛΒΕΤΙΑ: ΤΑ GOLDEN BOYS ΧΑΝΟΥΝ ΠΡΟΝΟΜΙΑ

AΦΙΕΡΩΜΑ

ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΙΚΕΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΤΟΧΙΚΟ ΔΑΝΕΙΟ

Το πόρισμα του υπ. Οικονομικών, η άρνηση Σόιμπλε και η ελληνική απάντηση Μιλούν: Μ. Γλέζος, Π. Καρακούσης (Γενικό Λογιστήριο Κράτους), Αντ. Μπρεδήμας (διεθνολόγος)

Αλ. Τσίπρας: Έθεσα το θέμα στον Σόιμπλε

ΣΕΛ. 14-15

ΚΑΤΑΡΡΕΟΥΝ ΤΑ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑ ΤΑΜΕΙΑ ΛΟΓΩ PSI, ΥΦΕΣΗΣ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΗΣ

Ληστεία 37 δισ. στα ταμεία K.E. ΣΥΡΙΖΑ EKM

Η Ευρώπη, η κυβέρνηση της Αριστεράς και το συνέδριο ΣΕΛ. 7

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

ΛΟΤΑΡ ΜΠΙΣΚΙ

DIE LINKE:

Να αντισταθούμε στον νεοναζισμό από τα πρώτα του βήματα ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Ο Σαμαράς προαναγγέλλει απολύσεις στο Δημόσιο - Tα χειρότερα από τον Ιούνιο

Εικόνα αποκάλυψης παρουσιάζουν τα ασφαλιστικά ταμεία. Τα οικονομικά τους έχουν καταρρεύσει εξαιτίας του PSI, της ύφεσης και της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, ενώ ΙΚΑ και ΟΑΕΕ καταβάλλουν με δανεικά τις συντάξεις του Απριλίου. Στην τριετία των Μνημονίων υπολογίζεται ότι τα ταμεία έχουν χάσει 34-37 δισ. ευρώ από το κούρεμα του χρέους, την ανεργία και την εισφοροδιαφυγή, καθώς και την ανακεφαλαιοποίηση της Εθνικής, στην οποία διέθεταν 16,5% των μετοχών. Η κατάσταση θα επιδεινωθεί λόγω της έκρηξης της ανεργίας και των συνταξιοδοτήσεων από το Δημόσιο, φέρνοντας νέες περικοπές στις συντάξεις. Ο Σαμαράς προανήγγειλε ήδη χιλιάδες απολύσεις στο Δημόσιο, ενώ τα χειρότερα έρχονται από τον Ιούνιο, οπότε ξεκινά η μεγάλη διαπραγμάτευση για την υποτιθέμενη «τελική λύση», δηλαδή το τέταρτο Μνημόνιο και τα νέα μέτρα εξαιτίας του δημοσιονομικού κενού, το οποίο υπολογίζεται στα 4 δισ. τη διετία 2013-2014.

ΤΟΥ ΤΑΣΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ

ΒΑΡΤΕΡ ΜΠΑΪΕΡ

ΤRANSFORM!:

Η εθνική ρητορική ευνοεί τους πλούσιους ΣΕΛ. 22

H περιπέτεια της Εθνικής και ο έλεγχος των τραπεζών OFF SHORE

32 τρισ. δολάρια σε φορολογικούς παραδείσους ΣΕΛ. 50

ΟΛΙΒΙΕ ΖΙΣΟΥΑ

ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ:

Γύρισα ταινία για την Μακρόνησο ενάντια στη λήθη ΣΕΛ. 49

ΣΕΓΑΣ (1997-2013)

Πόρτες ερμητικά κλειστές... ΣΕΛ. 67

Γράφουν: Γ. Σταθάκης, Σ. Ρομπόλης, Μ. Δρεττάκης, Γ. Μηλιός, Χρ. Παπαδόπουλος

ΣΕΛ. 9, 10, 11, 16, 19

ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΑ

Καταγγελίες - σοκ για ξυλοδαρμούς από αστυνομικούς στην Ελλάδα

Τι παιδεία θέλουμε; ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΑ*

Καθώς ο ψηφιακός κόσμος κατακτά τη ζωή μας, θεωρούμε θαυμαστό που τα παιδιά μας αποκτούν, μηχανικά σχεδόν, τις δεξιότητες του χρήστη των ηλεκτρονικών παιχνιδιών και του παγκόσμιου ιστού. Κι έτσι ξεχνάμε εύκολα ότι ο απόφοιτος του Δημοτικού πρέπει να διαθέτει τα στοιχειώδη ώστε να μπορεί να ακούσει ένα εισαγωγικό μάθημα τεχνικής ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 2

«Κίνηση» με υπογραφές Τσόμσκι, Μπαλιμπάρ, Ζίζεκ, Λεβί κ.ά.

ΣΚΟΥΡΙΕΣ

Επίδειξη αυταρχισμού από την κυβέρνηση ΣΕΛ. 24

ΣΕΛ. 21

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Τον Ιούνιο θα πέσουν οι κουρτίνες. Ο χρησμός ανήκει σε κορυφαίο παράγοντα της ΔΗΜ.ΑΡ. και είναι φυσικό να ενεργοποιεί σκέψεις για επιτάχυνση των πολιτικών εξελίξεων. Προ καιρού ο πρωθυπουργός είχε χρησμοδοτήσει κι αυτός ότι αν η κυβέρνησή του φτάσει τον Ιούνιο, τότε θα περάσει το καλοκαίρι. Κατά σύμπτωση η τρόικα, αν και έχει διαπιστώσει χρηματοδοτικό κενό (άλλως μαύρη τρύπα) 4 δισ. ευρώ για το 2013, διευκολύνει την κυβέρνηση μεταθέτοντας για τον Ιούνιο την έναρξη της συζήτησης για τη λήψη νέων σκληρών μέτρων - του 4ου Μνημονίου. Από τον χρόνο που θα καθοριστεί για την ψήφιση του νέου Μνημονίου θα εξαρτηθεί και ο χρόνος του εκλογικού αιφνιδιασμού. Η παρούσα Βουλή δεν μπορεί να ψηφίσει νέα μέτρα χωρίς να διακινδυνεύσει την πτώση της κυβέρνησης. Ο Σαμαράς, αν και δέχεται από κορυφαίους συμβούλους του εισηγήσεις για εκλογές, είναι επιφυλακτικός, διότι διαπιστώνει ότι το πολιτικό σκηνικό είναι ρευστό, με κίνδυνο να έχει χάσει τις εκλογές πριν τις προκηρύξει. Το δίλημμα «Μνημόνιο ή δραχμή» ξεθωριάζει, καθώς η κοινωνική κρίση και το ταξικό πρόσωπο της «γερμανικής Ευρώπης» ενισχύουν τον ευρωσκεπτικισμό. Το φαινόμενο αυτό δεν είναι ομοιογενές, ούτε συνιστά συλλήβδην απόρριψη της ευρωπαϊκής πορείας της χώρας. Συγκροτεί, όμως, με α-

Η ΑΥΓΗ

Αυτός ο Ιούνιος δεν θα είναι σαν τον περσινό ξιώσεις πλειοψηφίας πλέον, τη λαϊκή απαίτηση να υπάρξει αντίσταση στην τρόικα, να ακυρωθεί το Μνημόνιο και να γίνει ριζική επαναδιαπραγμάτευση της δανειακής σύμβασης. Ο ευρωσκεπτικισμός δεν συνιστά ελληνική ιδιομορφία. Κερδίζει έδαφος σε όλες τις κοινωνίες του ευρωπαϊκού Νότου, ακόμη και στην Ιταλία, που η θέση της στην Ευρωζώνη είναι κεντρική. Μόλις προχθές, ο ιστορικός σοσιαλιστής ηγέτης της Πορτογαλίας Μάριο Σοάρες ζήτησε να μην πληρώσει η χώρα του το χρέος, διότι θα παραμείνει φτωχή. Ο ευρωσκεπτικισμός ανεβαίνει και στις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης. Τι άλλο σημαίνει η αντίδραση της κυβέρνησης του Βελγίου στο εμπόριο εργαζομένων που κάνει η Γερμανία; Πόσο θα αντέξει η Γαλλία (που έχει την κακή τύχη να έχει για ηγέτη τον Ολαντρέου και να κοιμάται ο υπ. Οικονομικών Μοσκοβισί στο κρίσιμο Eurogroup για την Κύπρο και τις καταθέσεις...), όταν η ύφεση

κατατρώει την παραγωγική βάση της, εκτινάσσει την ανεργία και απειλεί τις τράπεζές της; Μέσα σ’ αυτό το μεταβαλλόμενο ευρωπαϊκό περιβάλλον, είναι ακόμη περισσότερο επικίνδυνη η επιλογή Σαμαρά να εναποθέτει τις τύχες της χώρας στη Μέρκελ και η ψευδαίσθησή του ότι μετά τις γερμανικές εκλογές το Βερολίνο από μόνο του θα αλλάξει πολιτική. Η λιτότητα και η αποστράγγιση του ευρωπαϊκού Νότου παραμένουν στρατηγικές επιλογές του, μέσα σ’ ένα σχέδιο μετατροπής της Ε.Ε. σε χώρο πολλαπλών ταχυτήτων. Με το ισχυρό βιομηχανικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα να συγκεντρώνεται στη Γερμανία, με τις χώρες της Νότιας και της Ανατολικής Ευρώπης να μετατρέπονται σε ζώνες φτηνής εργασίας. Αυτό το σχέδιο θα πυροδοτήσει όχι μόνο κοινωνικές, αλλά και οικονομικές εκρήξεις, θα ανατινάξει την Ευρωζώνη. Το δίλημμα, λοιπόν, είναι «αναθεμελίωση της Ευρωζώνης ή διάλυσή της».

Ο Σαμαράς και η τρικομματική κυβέρνηση δεν μπορούν να διαχειριστούν την αναδυόμενη ευρωπαϊκή πραγματικότητα. Υπάρχουν ως δυνάμεις υπεξαίρεσης της λαϊκής θέλησης και επιβολής των αξιώσεων των πιστωτών. Δεν μπορούν να διαπραγματευτούν με τους προστάτες τους. Η υποταγή σε αυτούς είναι η ισχύς της κυβέρνησης. Η εκτράχυνση της κρίσης θα εξαναγκάσει τον Σαμαρά να πάει σε εκλογές, αν και θα ήθελε πρώτα να πουλήσει μερικά φιλέτα από την περιουσία του Δημοσίου, να ζητήσει ως αντάλλαγμα νέο κούρεμα του δημόσιου χρέους και να δημιουργήσει πλαστή εικόνα εθνικού κύρους εν όψει της ελληνικής προεδρίας τον Ιανουάριο του 2014. Η κρίση όμως δεν περιμένει τα πανηγύρια. Η περιπέτεια των τραπεζών (με κίνδυνο να χαθεί ο δημόσιος έλεγχος της Εθνικής Τράπεζας, με προφανείς επιπτώσεις στο πραγματικό και το συμβολικό επίπεδο για ένα ίδρυμα που έχει συνδεθεί με την εθνική - κρατική υπόσταση) δείχνει ότι ο Σαμαράς αποσταθεροποιείται πολιτικά. Οι εκλογές μπορεί να επιλεγούν ως σάλτο διαφυγής, με την υστεροβουλία να βγάλει τα κάστανα απ’ τη φωτιά ο ΣΥΡΙΖΑ και να επιβεβαιωθεί το σενάριο της αριστερής κυβέρνησης ως παρένθεσης. Ευσεβείς πόθοι, που θα διαψευστούν από τον λαό.

ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ

Τι παιδεία θέλουμε;

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 1

ή πανεπιστημιακής σχολής, να φτιάχνει όρους κατανόησης ενός τηλεοπτικού δελτίου ειδήσεων, μιας έντυπης ή ηλεκτρονικής εφημερίδας ή, στην καλή των περιπτώσεων, να μπορεί να μετρηθεί με τη βάσανο της ανάγνωσης επιφυλλίδων σαν του Νίκου Ξυδάκη ή του Παντελή Μπουκάλα, να μπορεί, αν θέλει, να βγάλει νόημα από μια εφημερίδα σε μια γλώσσα πέρα από τη μητρική του. Να έχει περιέργειες και τρόπους να χαζέψει στις προθήκες των βιβλιοπωλείων. Απέναντι στην «εκπαίδευση της αμάθειας» και της ανοησίας, χρειάζεται να ξαναστήσουμε το σχολείο στην ψηφιακή εποχή, κρατώντας και ανανεώνοντας τις, διόλου παρωχημένες, σταθερές του έντυπου λόγου και του Διαφωτισμού. Με ριζική αναδιάταξη και αποφασιστική μείωση της ύλης στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση και ριζική αναδιοργάνωση των δημόσιων σχολείων, με υψηλότατο βαθμό αυτονομίας τους στην εκπαιδευτική

Η ΑΥΓΗ ΠΡΩΙΝΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ

διαδικασία. α. Κάθε προβληματισμός και κάθε πρόταση αλλαγών στην ανώτατη εκπαίδευση προϋποθέτουν, για να μπορούν να παραγάγουν ρεαλιστικά αποτελέσματα, ανατρεπτικές τομές στο σύστημα της βασικής εκπαίδευσης και στο Λύκειο. Και κυρίως, στα καθ’ ημάς, απαιτούν τη ριζική και απόλυτη αποσύνδεση της σχολικής παιδείας από το σύστημα πρόσβασης στη μεταλυκειακή ή στην ανώτατη εκπαίδευση. β. Οιαδήποτε πρόταση για την πρόσβαση στην ανώτατη εκπαίδευση προϋποθέτει τη σύσταση δημόσιων μεταλυκειακών επαγγελματικών σπουδών, στο θεσμικό πλαίσιο των οποίων πρέπει να ενταχθεί και η λειτουργία των ιδιωτικών καταστημάτων τύπου κολεγίων. Στις συνθήκες της κρίσης απαιτείται, περισσότερο από ποτέ άλλοτε, η ριζοσπαστική ανασυγκρότηση της παιδείας μας. Από το Νηπιαγωγείο ώς τις διδακτορικές σπουδές. Και σε

ό,τι αφορά το πανεπιστήμιο, χρειάζεται, πριν απ’ όλα, η κατοχύρωση της ελεύθερης δυνατότητας των αποφοίτων Λυκείου να επιλέγουν οι ίδιοι το αντικείμενο των σπουδών τους και, με τις πειθαρχίες που απαιτεί η εγκύκλια επιστημονική γνώση, να δημιουργούν τους όρους για την εγγραφή τους στα τμήματα ΑΕΙ στα οποία επιθυμούν να συνεχίζουν και να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους. Η σχετική πρόταση, που χρειάζεται ασφαλώς και δεύτερη και τρίτη επεξεργασία, έχει κατατεθεί ως νομοσχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ στη Βουλή, περί ενιαίου πρώτου έτους ανώτατης εκπαίδευσης ανά επιστημονικό κλάδο, εξακτινωμένου στις κατά τόπους σημερινές υποδομές που προορίζονται πλέον για εκποίηση. Έχει σημασία ότι η πρόταση αυτή, αντί να εμπλουτιστεί και να ανανεωθεί, αφέθηκε να αραχνιάζει στους κομματικούς φοριαμούς. Μ’ όλο που θα μπορούσε να αποτελέσει ένα τεκμηριωμένο και ρε-

αλιστικό σχέδιο απέναντι στην ηλιθιότητα και την άγνοια, για να μείνω μόνο σ’ αυτές, που χαρακτηρίζουν τις σχετικές νομοθετικές παρεμβάσεις της κυρίας Διαμαντοπούλου και του περίφημου «σχεδίου Αθηνά». Περί αυτών έχουμε στις αποσκευές μας επεξεργασμένες ιδέες και προτάσεις, που μπορούν να συνεισφέρουν αποτελεσματικά στην επιστημονική ανασύνταξη και αναβάθμιση τμημάτων, σχολών, ιδρυμάτων και προγραμμάτων μεταπτυχιακών σπουδών. Κάτι τέτοιο, όμως, χρειάζεται τόλμη, καθώς απαιτεί συγκρούσεις όχι μόνο με την εκάστοτε κυβέρνηση, αλλά και με τους υποστηρικτές τής τιποτολογίας στο εσωτερικό μέτωπο. Μέσα στην κρίση, δεδομένης της κρίσης, χρειάζεται να πάρουμε πάνω μας τη μεταρρύθμιση. Χρειάζεται να συμβάλουμε στην ανασύνταξη των εκπαιδευτικών κοινοτήτων, στον προσανατολισμό των θεσμικών οργάνων, στη μεγαλύτερη δυνατή ό-

σμωση του προτάγματος της αλλαγής με τις μέριμνες του πανεπιστημιακού επαγγελματισμού. Μπροστά στην επίθεση που δέχεται, το σημερινό πανεπιστήμιο χρειάζεται σύμπτυξη και απελευθέρωση δυνάμεων. Οφείλει να συνδεθεί με την έρευνα, όχι στα λόγια και πέρα από τα κεκτημένα. Τα ερευνητικά κέντρα μπορούν και πρέπει να αναλάβουν κι εκείνα το βάρος που τους αναλογεί. Κι είναι πολύ μεγάλο αυτό το βάρος, στη διδασκαλία της έρευνας τόσο στην εγκύκλια όσο και, κυρίως, στη μεταπτυχιακή διδασκαλία και στις διδακτορικές σπουδές. Έχουμε πολλά πράματα να κάνουμε λοιπόν. Και για να τα κάνουμε χρειάζεται να κοπιάσουμε, να βρούμε κοινή γλώσσα. Δύσκολο εγχείρημα, αλλά αξίζει τον κόπο.

* Ο Ν. Θεοτοκάς διδάσκει στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Το παρόν αποτελεί περίληψη της εισήγησής του στο «Κρίση-μο Σεμινάριο» της 12ης Μαρτίου με θέμα: «Τι Παιδεία θέλουμε;»

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ - ΕΚΔΟΣΗ: «Η ΑΥΓΗ ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ Α.Ε.»

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΝΙΚΟΣ ΦΙΛΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΠΑΚΟΣ, ΚΩΣΤΗΣ ΝΙΚΟΛΑΚΑΚΟΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ: ΠΟΛΥ ΚΡΗΜΝΙΩΤΗ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΥΡΙΤΣΗΣ, ΝΙΚΟΣ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ, ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΜΑΥΡΟΕΙΔΗΣ, ΛΑΜΠΡΟΣ ΤΣΟΥΚΝΙΔΑΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΪΚΟΣ

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Σ. ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΟΥΛΟΠΟΥΛΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΤΟΥΜΠΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ΣΠΥΡΟΣ ΛΟΥΠΕΤΗΣ

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ΑΓ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ 12, 104 31 • ΤΗΛ. ΚΕΝΤΡΟ: 210 5231831-4 • ΦΑΞ: 210 5231822 • ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ - ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ: 210 5231820 • marketing@avgi.gr - ΦΑΞ: 210 5231830 INTERNET: www.avgi.gr e-mail: editors@avgi.gr • ΓΡΑΦΕΙΟ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ: Βασ. Ηρακλείου 37, ΤΗΛ. ΚΕΝΤΡΟ: 2310 261646, ΦΑΞ: 2310 266444, e-mail: avgi@otenet.gr ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ: Π. Παπίδας & Σια Ε.Ε., ΤΗΛ. : 210 8228258 ΕΚΤΥΠΩΣΗ: IΡΙΣ ΑΕΒΕ ΤΣΕΚ - ΕΜΒΑΣΜΑΤΑ: Εφημερίδα «Η ΑΥΓΗ», Αγ. Κωνσταντίνου 12, 10431 Αθήνα

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Αγριότερες διαθέσεις «υπόσχεται» για το καλοκαίρι η τρόικα ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΘΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ

Ακόμη επιθετικότερη μορφή πρόκειται να πάρει στο δεύτερο εξάμηνο του 2013 η μνημονιακή πολιτική των φοροεπιδρομών, της ύφεσης και της λιτότητας, που έχουν αποκτήσει ενδημικό χαρακτήρα και που αναμένεται να ενταθούν, επιδεινώνοντας δραματικά την ήδη κακή κατάσταση της ελληνικής οικονομίας. Το δημοσιονομικό κενό προσδιορίστηκε από τους επικεφαλής ελεγκτές των δανειστών της χώρας για τη διετία 2013 - 2014 στα 4 δισ. ευρώ. Πρόκειται σαφώς για ένα ποσό που «απέχει παρασάγγας» από το 1 ή από τα 2 ή και από τα 2,4 δισ. ευρώ που διαδιδόταν ανεπισήμως μόλις πριν από λίγες εβδομάδες και για το οποίο ουδείς μπορεί ασφαλώς να προδικάσει επί του παρόντος το πού θα κορυφωθεί τους επόμενους μήνες. Και τούτο, δεδομένων αφενός του παρατηρούμενου δημοσιονομικού εκτροχιασμού με βάση τα στοιχεία του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους για το πρώτο τρίμηνο, αφετέρου της βαθιάς ύφεσης, η οποία εξακολουθεί να απλώνεται ταχύτερα από τις προβλέψεις κυβέρνησης και τρόικας. Από την κυβέρνηση εκφράζεται η διαβεβαίωση πως αυτά τα 4 δισ. ευρώ δεν θα απαιτήσουν νέα μέτρα και διοχετεύεται η εκτίμηση πως το «κενό» αυτό θα καλυφθεί μέσω της θεσμοθετημένης φορολόγησης των ακινήτων, συνυπολογίζοντας το ΕΕΤΗΔΕ του 2013, την «ουρά» του ΕΕΤΗΔΕ του 2012 και τον ΦΑΠ των ετών 2011 - 2012. Ουσιαστικά όμως, τίποτε δεν έχει οριστικοποιηθεί. Ακριβώς το αντίθετο φαίνεται να συμβαίνει: η δημιουργία μιας «μαύρης τρύπας» 818 εκατ. ευρώ στα έσοδα του τριμήνου (351 δισ. ευρώ υστέρηση συν 467 εκατ. ευρώ που είναι η διαφορά των επιστροφών φόρων

ΣΤΑ 4 ΔΙΣ. ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΚΕΝΟ 2013-2014

«Μαύρη τρύπα» 818 εκατομμυρίων ευρώ στα έσοδα το πρώτο τρίμηνο «Παγώνει» η ρύθμιση για τα υπερχρεωμένα που θα έπρεπε να καταβληθούν στους φορολογούμενους και του ποσού που τελικά κατέβαλαν στο ίδιο διάστημα τα ταμεία της εφορίας), η οποία με προβολή έτους ενδέχεται να οδηγήσει σε αστοχία άνω των 3,2 δισ. ευρώ φέτος, οι ενδείξεις για ύφεση σαφώς μεγαλύτερη των προβλέψεων το 2013 (σημειωτέον ότι ήδη πριν την κρίση στην Κύπρο γινόταν λόγος για αναπροσαρμογή της πρόβλεψης στο 5%) και η άλλη τεράστια «μαύρη τρύπα» της οικονομίας που συνιστά η στήριξη των τραπεζών, αναπόφευκτα θα έχουν ως αποτέλεσμα τη δραματική αύξηση των υποχρεώσεων του Δημοσίου.

Τα προαπαιτούμενα για τα 28 δισ. Και ενώ τα μέτρα φαντάζουν πλέον ως σχεδόν βέβαιο ενδεχόμενο, στον αέρα εξακολουθεί να βρίσκεται το χρονοδιάγραμμα της αποδέσμευσης των δόσεων του δανείου. Καλάκαλά, δεν έχουν οριστικοποιηθεί ακόμη ούτε καν τα προαπαιτούμενα της λεγόμενης «μικρής» δόσης (Μαρτίου) των 2,8 δισ. ευρώ, όπως είναι οι απολύσεις στο Δημόσιο, και επιπλέον εκφράζονται και σοβαροί φόβοι για τα ζητούμενα τα οποία θα θέσει η τρόικα για τις επόμενες δόσεις. Αν επέλεξε να παράσχει «πίστωση χρόνου» μέχρι τον Ιούνο στη συγκυβέρνηση, ώστε να περάσει ένα ήρεμο

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αν υπήρχε βραβείο εσωκομματικής δημοκρατίας, θα το έπαιρνε πανηγυρικά ο ΣΥΡΙΖΑ. Μεταξύ των ποικίλων απόψεων και της κοινής γνώμης δεν παρεμβάλλεται κανένας υποχρεωτικός φραγμός, κανένας περιορισμός, παρά μόνον ο καλός Θεός της Αριστεράς. Αν Αυτός, μεγάλη η χάρη Του, φροντίσει να διαθέτει ο δημοσίως ομιλών επαρκή ποσότητα αυτοσυγκράτησης και επαρκή ποιότητα πολιτικής κρίσης, έχει καλώς. Αν όχι, αναλαμβάνουν ο Κεδίκογλου, ο Παπαδόπουλος και ο Πώς τον Λένε τη μετάφραση και διάδοση των απόψεων - και πάρε να ‘χεις είτε με τις πλειοψηφίες πλέεις είτε με τις μειοψηφίες θαλασσοδέρνεσαι. Εννοείται ότι ο άλλος δρόμος, των καταστατικών φραγμών και απαγορεύσεων, δεν υφίσταται - γιατί καήκαμε στο γάλα. Δεν υφίσταται μάλιστα όχι μόνο ως πρόταση, αλλά ούτε ως σκέψη - διότι φυσάμε και το γιαούρτι. Καλύτερα να έχουν όλοι το δικαίωμα να διαφωνούν δημοσίως, να συμφωνούν δημοσίως, να διαφωνούν με τους διαφωνούντες δημοσίως, να συμφωνούν με τους συμφωνούντες δημοσίως - σε όλες τις πιθανές πα-

διάστημα στα της αξιολόγησης της οικονομίας και να μπορέσει να ανασυνταχθεί όπου και όσο είναι αυτό δυνατόν, αντί να ζητήσει «εδώ και τώρα» προσδιορισμό των μέτρων, τώρα απλώς επιφυλάσσεται για ένα «καυτό καλοκαίρι», δίνοντας ωστόσο στην κυβέρνηση την ευκαιρία ώς τότε να ανασυνταχθεί επικοινωνιακά και σε επίπεδο συνεννόησης των μελών της και να ελπίζει πως η κοινή γνώμη θα «ξεχάσει» εύκολα τις υποσχέσεις της του 2012, ότι «αυτά είναι τα τελευταία μέτρα».

Το χαράτσι στα ακίνητα Εκτός όμως από το δημοσιονομικό κενό, το οποίο η τρόικα διπλασίασε σε σχέση με τους «φόβους» της κυβέρνησης, οι δανειστές πέτυχαν, όπως άλλωστε ήταν αναμενόμενο, να επιβάλουν σε όλα τα πεδία των συζητήσεων τους δικούς τους όρους. Χαρακτηριστικότερο ίσως παράδειγμα είναι το χαράτσι της ΔΕΗ. Το «άδειασμα» των κυβερνητικών εταίρων, οι οποίοι, υπενθυμίζεται με πανηγυρικό τόνο χαιρέτιζαν, μετά τη

συνάντηση Αντ. Σαμαρά, Ευ. Βενιζέλου και Φ. Κουβέλη τον «ενιαίο φόρο» στα ακίνητα από τους Γ. Στουρνάρα και τρόικα, ήταν ενδεικτικό. Και τούτο, διότι το χαράτσι θα παραταθεί για τουλάχιστον ένα χρόνο, όταν δέσμευση της συγκυβέρνησης ήταν η κατάργησή του. Και βέβαια, η μείωσή του κατά 10% για πολλούς ιδιοκτήτες ακινήτου που πλήττονται καθ’ οιονδήποτε τρόπο από την ύφεση (έλλειψη ρευστότητας, πάγωμα πληρωμών κ.λπ.) θα είναι ουσιαστικά «δώρο άδωρο», αφού ούτε έτσι θα μπορέσουν να ανταποκριθούν με συνέπεια στη συγκεκριμένη φορολογικής του υποχρέωση.

Οι απολύσεις υπαλλήλων Άλλο παράδειγμα είναι οι απολύσεις των δημοσίων υπαλλήλων. Αυτές θα πραγματοποιηθούν με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα. Ειδικότερα, μπορεί κυβερνητικές πηγές να αναφέρουν πως «βρισκόμαστε σε καλό δρόμο» ωστόσο στο επίμαχο θέμα του Δημοσίου συμφωνία δεν έχει ακόμη επιτευχθεί. Αυτή αναζη-

ΣΗΜΕΡΑ ΕΙΝΑΙ ΚΥΡΙΑΚΗ

Ο βιότοπος του ΣΥΡΙΖΑ ΤΟΥ ΘΑΝΑΣΗ ΚΑΡΤΕΡΟΥ

ραλλαγές. Παρά να κάψει ο πάγος της ομοφωνίας έναν πολιτικό βιότοπο που ευνοεί την ανάπτυξη όλων των αριστερών ειδών - κι ας μας ξεκουφαίνουν καμιά φορά τα φλύαρα βατράχια. Η αισιόδοξη άποψη είναι ότι θα συνηθίσει σιγά-σιγά η κοινή γνώμη αυτό το άτακτο για τις δεδομένες αντιλήψεις κόμμα,

τείται από απόψε έως μεθαύριο, βράδυ Τρίτης. Οι εκπρόσωποι των δανειστών ζήτησαν συγκεκριμένες δεσμεύσεις και ειδικότερα ότι θα υπάρξουν 2.000 αποχωρήσεις επίορκων υπαλλήλων έως τον Δεκέμβριο (έδωσαν δηλαδή περιθώριο 6 μηνών στην κυβέρνηση να προχωρήσει το ζήτημα, αφού έως πριν τρία 24ωρα ζητούσαν απόλυση των επίορκων ώς τον Ιούνιο) και επιπλέον 5.500 αποχωρήσεις από «άφαντους» στην υπηρεσία τους υπαλλήλους, αλλά και από όσους έχουν προσληφθεί με πλαστά δικαιολογητικά, όπως τους είχε προσδιορίσει και ο ίδιος ο πρωθυπουργός. Οι υπόλοιποι 18.000, σύμφωνα με τους εκπροσώπους των πιστωτών, θα πρέπει να τεθούν σε διαθεσιμότητα με ανοιχτή την πόρτα της αποχώρησής τους το 2014. Ακόμη ένα σημείο όπου η κυβέρνηση υπαναχώρησε ήταν και η ρύθμιση για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, η οποία φαίνεται να «παγώνει» και με χειρότερους -εάν και όποτε αποφασιστεί- όρους.

αυτή την αέναη παραγωγή και αναπαραγωγή της πολιτικής βιοποικιλότητας που ενδημεί στον ΣΥΡΙΖΑ. Και θα πάψει η διαφορετική άποψη, κατάλληλα αλατισμένη, να έχει αξία χρήσης για κάθε μπαγαμπόντη που θέλει να πλήξει την Αριστερά. Η απαισιόδοξη είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα πληρώνει πάντα, σε ευρώ, σε δραχμές ή σε άλλο πολιτικό νόμισμα, τα σπασμένα των διαφορετικών απόψεων. Αυτό όμως είναι το αναγκαίο κόστος της βιοποικιλότητας χωρίς την οποία μπορεί να υπάρχει ΜΥΡΙΖΑ, ΓΥΡΙΖΑ, ΞΥΡΙΖΑ, αλλά όχι ΣΥΡΙΖΑ. Τούτων δοθέντων όμως, καλό θα ήταν να λείψουν οι υπερβολές. Η επανάληψη, ας πούμε, διαφορετικών απόψεων αιχμής δεν είναι πάντα μήτηρ μαθήσεως - μπορεί να είναι πατήρ οχλήσεως. Οι επιλεκτικές διαρροές από κορυφαία όργανα είναι απλώς ξεφτίλα - και έτερον ουδέν. Οι ξεχωριστές συνεδριάσεις πελαργών, βατράχων, μελισσών και κονίκλων, πριν από τη συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής του βιότοπου, είναι ολίγον δημοκρατία και ολίγον πόλεμος των ειδών - εμποδίζει την εξέλιξή τους. Κατά τα άλλα, προσοχή στον γορίλλα - καραδοκεί...

6 ΘΕΛΕΙ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ ΝΑ «ΚΛΕΙΣΕΙ» Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ. «ΚΛΕΙΔΙ» Η ΣΤΑΣΗ ΤΟΥ Φ. ΚΟΥΒΕΛΗ ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΝΙΚΟΣ ΛΙΟΝΑΚΗΣ

Το επόμενο επεισόδιο στο «σίριαλ» των διαπραγματεύσεων με την τρόικα είναι εκείνο που προκαλεί μεγάλο προβληματισμό και ανησυχία στον Αντώνη Σαμαρά, αλλά και τους κυβερνητικούς του εταίρους, Ευάγγελο Βενιζέλο και Φώτη Κουβέλη. Συνεπώς οι σχεδιασμοί του Μαξίμου για το προσεχές διάστημα θα περιστρέφονται γύρω από τις συνομιλίες για τις νέες απαιτήσεις που θα εγερθούν για την επόμενη, μεγαλύτερη, δόση και φυσικά, γύρω από την επικοινωνιακή διαχείριση των νέων δεδομένων. Αυτό υπό την προϋπόθεση, βέβαια, ότι θα κλείσει η συμφωνία για την εκταμίευση της δόσης των 2,8 δισ., κάτι που η κυβέρνηση εκτιμά ότι θα συμβεί εντός της εβδομάδας. Για το θέμα του κλεισίματος της συμφωνίας και τις τελικές συζητήσεις με την τρόικα, ο πρωθυπουργός είχε συγκαλέσει για χθες το μεσημέρι σύσκεψη με τους προέδρους του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜΑΡ. Στο επίκεντρο επρόκειτο να τεθούν τα δεδομένα που προέκυψαν από το Eurogroup της Παρασκευής σε συνδυασμό με το θέμα των απολύσεων στο Δημόσιο. Για την πρόθεση της κυβερνητικής πλευράς επ’ αυτού του θέματος είχε προϊδεάσει από την Παρασκευή ο Αντ. Σαμαράς. Εκτός από τις απολύσεις «επιόρκων» που ζητεί η τρόικα και είναι έτοιμη η κυβέρνηση να προσφέρει «στο πιάτο» έως τον Ιούνιο, ο πρωθυπουργός «ανακοίνωσε» και τον τρόπο με τον οποίο θα προκύψουν κι άλλες απολύσεις, όχι απαραίτητα επιόρκων. «Το Σύνταγμα δεν απαγορεύει να απολυθούν δημόσιοι υπάλληλοι που η οργανική τους θέση καταργείται», δήλωσε σε συνέντευξή του, στην «Ημηρεσία» υιοθετώντας

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Ο Αντ. Σαμαράς δείχνει «σκηνές» από τα χειρότερα που έρχονται τον Ιούνιο την «οδό» που είχε υποδείξει ο Θ. Πάγκαλος ως αντιπρόεδρος της κυβέρνησης. Υπενθυμίζεται ότι, εκείνη την περίοδο, τόσο ο Φ. Κουβέλης όσο και ο Αντ. Μανιτάκης απέρριπταν ως αντισυνταγματική την απόλυση λόγω κατάργησης οργανικής θέσης, αντιτείνοντας ότι βάσει Συντάγματος θα έπρεπε να ακολουθήσει μετάταξη του υπαλλήλου. Αυτό δεν σημαίνει ότι η κυβέρνηση, ο Γ. Στουρνάρας και ο Αντ. Μανιτάκης, σε συνεργασία με την τρόικα, δεν αναζητούσαν και νομοθετική «φόρμουλα» ώστε οι «αναγκαστικές αποχωρήσεις», δηλαδή οι απολύσεις, δημοσίων υπαλλήλων να είναι... σύννομες. Αυτό όμως - όπως είχε επισημάνει και ο υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης- είναι θέμα των τριών αρχηγών και αυτό ακριβώς αναμενόταν να εξετάσουν χθες, ώστε να ολοκληρωθεί η παρούσα διαπραγμάτευση. Αναφορικά με τη σύσκεψη, πηγές του Μ. Μαξίμου έλεγαν ότι ο Αντ. Σαμαράς θα ζητούσε από τους δύο εταίρους του να δώσουν το «πράσινο φως» για τις απολύσεις ώστε να ολοκληρωθεί η διαπραγμάτευση το συντομότερο δυνατό και εν συνεχεία να υπάρξει αναλυτική παρουσίαση, ανά υπουργείο των οργανογραμμάτων για επίορκους υπαλλήλους. Σύμφωνα με πληροφορίες που προέρχονταν από το κυβερνητικό «στρατόπεδο», τη σύσκεψη φέρεται να είχε ζητήσει ο πρόεδρος της ΔΗΜ.ΑΡ., για τον οποίο παρέμεναν «αγκάθι» οι «τυφλές» απολύσεις. Άλλωστε, η ΔΗΜ.ΑΡ. και ο υπουργός που στηρίζει η Αγ. Κωνσταντίνου δεν σκόπευαν να περάσουν άλλη μια «κόκκινη γραμμή» τους εάν δεν γίνουν όλα... βάσει νόμων και ακριβώς σε αυτό το σημείο αναμενόταν να εστιάσει ο Φ. Κουβέλης. Ωστόσο, η αμέσως προηγούμενη «κόκκινη γραμμή» την οποία... πα-

Οι σχεδιασμοί του Μαξίμου για το προσεχές διάστημα θα περιστρέφονται γύρω από τις συνομιλίες για τις νέες απαιτήσεις που θα εγερθούν για την επόμενη, μεγαλύτερη, δόση

Ο Σπ. Λυκούδης το έθεσε «γλαφυρά»: «Φοβάμαι πάρα πολύ τη διαπραγμάτευση του Ιουνίου. Διότι θα κατεβάσουν την κουρτίνα»

ρέβλεψε ήταν η επέκταση του «χαρατσιού» και στο 2013, με την ονομασία πλέον «εναίος φόρος ακινήτων». Από την πλευρά του, το ΠΑΣΟΚ ήταν πιο ξεκάθαρο. Ο Ευ. Βενιζέλος ευθύς εξαρχής -και συγκεκριμένα αμέσως μετά τη συνάντηση που είχε μαζί τους- συντάχθηκε με τους επικεφαλής της τρόικας, υποδεικνύο-

ντας την οδό των απολύσεων των επιόρκων και επενδύοντας αυτή την επιλογή του με το επιχείρημα ότι, παρ’ όλο που κάτι τέτοιο δεν θα συμβάλει δημοσιονομικά, θα το κάνει «διαρθρωτικά», στέλνοντας στο εξωτερικό και στο εσωτερικό δείγματα ότι η χώρα λέει «ναι» στις «βαθιές μεταρρυθμίσεις». Το έθεσε μάλιστα ως προϋπόθεση για να «θωρακιστεί» η χώρα απέναντι στο ενδεχόμενο νέων μέτρων. Ο ίδιος, όπως έλεγαν πηγές του, ζητούσε την Παρασκευή να κλείσει η διαπραγμάτευση όσο το δυνατόν συντομότερα ώστε να διαλυθεί το «κλίμα αβεβαιότητας».

Ξορκίζουν τα μέτρα, τους τα υπενθυμίζει ο Ντέισελμπλουμ Τα μέτρα αυτά, που, όπως παραδέχονται και οι τρεις αρχηγοί, «δεν τα αντέχει η κοινωνία, η οικονομία, η Βουλή», η κυβέρνηση δεν θέλει καν να τα σκέφτεται. Εκ μέρους της ΔΗΜ.ΑΡ., ο Σπ. Λυκούδης το έθεσε

«γλαφυρά»: «Φοβάμαι πάρα πολύ τη διαπραγμάτευση του Ιουνίου. Διότι θα κατεβάσουν την κουρτίνα τον Ιούνιο, αυτό είναι που φοβάμαι περισσότερο από τη διαπραγμάτευση αυτής της ώρας». Έως ότου αρχίσουν να τίθενται σε καθημερινή βάση, στην επόμενη φάση διαπραγμάτευσης, για την επόμενη δόση, η κυβέρνηση τα «ξορκίζει» και προσδοκά ότι, με κάποιον τρόπο, ακόμα και αν οι συζητήσεις με την τρόικα ξεκινήσουν στο προσεχές διάστημα, θα «απλωθούν», ενδεχομένως και έως το τέλος του καλοκαιριού. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Γ. Στουρνάρας, πριν μεταβεί στο Δουβλίνο, άφηνε να διαρρεύσει ότι «το δημοσιονομικό κενό έκλεισε. Δεν θα υπάρξουν μέτρα για το 2013 και το 2014». Το πόσο πιθανό είναι αυτό να συμβεί θα το έδειχναν οι δηλώσεις του προέδρου του Eurogroup, που ήρθαν να... προδώσουν τον υπουργό Οικονομικών. Μετά τη συνεδρίαση, ο Γερούν Ντέισελμπλουμ «παραδέχτηκε» ότι στην Ελλάδα έχει σημειωθεί πρόοδος στις διαπραγματεύσεις με την τρόικα, αλλά τόνισε ότι «υπάρχει ανάγκη να επιταχυνθούν οι προσπάθειες». Μάλιστα υπέδειξε ότι πρέπει να δοθεί έμφαση στο «δημοσιονομικό κενό» (σ.σ.: το οποίο, κατά τον Γ. Στουρνάρα, «έκλεισε»), στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και στην ολοκλήρωση των προαπαιτούμενων για τη δόση. Μάλιστα, από τη συνάντηση της τρόικας με τον Χρ. Σταϊκούρα, προέκυπτε ότι για τη δόση των 6 δισ. ευρώ θα απαιτηθεί, κατά πάσα πιθανότητα, και συμφωνία για το αναθεωρημένο Μνημόνιο, στην οποία θα περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, οι αποκρατικοποιήσεις και το «άνοιγμα» των «κλειστών επαγγελμάτων».

ΔΗΜΟΣΚΟΠΗΣΕΙΣ

Σκεπτικισμός για την Ευρώπη και το πολιτικό σύστημα Η αίσθηση της επιφυλακτικότητας που διαμορφώνουν οι πολίτες απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και το Ευρώ, καθώς επίσης και η αποστασιοποίηση που παρατηρείται εκ μέρους μεγάλου μέρους της κοινωνίας απέναντι στο πολιτικό σύστημα, όπου επίσης καταγράφεται ρευστότητα, επιβεβαιώνεται και μάλιστα εμπεδώνεται στις δημοσκοπήσεις που βλέπουν το φως της δημοσιότητας το τελευταίο διάστημα. Ενδεικτικά του ευρωσκεπτικισμού που αναπτύσσεται είναι και τα σχετικά ευρήματα της πρόσφατης δημοσκόπησης της Public Issue για λογα-

ριασμό του Σκάι. Αρνητική γνώμη για την Ευρωπαϊκή Ένωση είχε το 66%, ποσοστό που έφτασε το 42% αναφορικά με το ευρώ. Στο δε ερώτημα τι στάση θα κρατούσαν εάν γινόταν δημοψήφισμα, υπέρ ή κατά του ευρώ, «κατά» απάντησε το 39%, ποσοστό που τον Ιούνιο ήταν μόλις 12%. Αλλά και οι εκτιμήσεις των πολιτών για την Ευρωζώνη δεν είναι ιδιαίτερα αισιόδοξες, αφού σε σχέση με τον Μάρτιο το ποσοστό εκείνων που θεωρούν ότι «δεν έχει μέλλον και προοπτική» αυξήθηκε κατά 20 μονάδες, αγγίζοντας το 61%. Με εξίσου σαφή τρόπο όμως επι-

βεβαιώνεται και ο κοινωνικός και πολιτικός διπολισμός που έχει εδραιωθεί, ανάμεσα στον ΣΥΡΙΖΑ και τη Ν.Δ., κάτι που συνοδεύεται από την εικόνα επιφυλακτικότητας απέναντι στα πολιτικά κόμματα. Αυτή επιβεβαιώνεται όχι μόνο από τα ευρήματα των δημοσκοπικών μετρήσεων, αλλά και από την πληροφορία των δημοσκόπων ότι κατά ποσοστό περίπου 30% εκείνοι που καλούνται να απαντήσουν στις μετρήσεις... κλείνουν το τηλέφωνο, καθιστώντας τα αποτελέσματα περισσότερο επίφοβα. Όσον αφορά στη μάχη για την «πρωτιά», οι μετρήσεις εμφανίζονται

διχασμένες ανάμεσα στον ΣΥΡΙΖΑ και τη Ν.Δ., καθώς σταθερά τα δύο κόμματα εναλλάσσονται μεταξύ τους στην πρώτη και τη δεύτερη θέση. Στο δημοσκοπικό «ντέρμπι» που εξελίσσεται, η προαναφερθείσα μέτρηση ανέδειξε στην πρώτη θέση το κόμμα του Αντ. Σαμαρά με 28,5% στην πρόθεση ψήφου και 45% στην παράσταση νίκης. Σε ελάχιστη απόσταση ο ΣΥΡΙΖΑ, μόλις μια μονάδα διαφορά, με 27,5%, στην πρόθεση ψήφου και μόλις 2 μονάδες στην παράσταση νίκης. Ωστόσο, σε χθεσινή δημοσκόπηση της Pulse για τις «6 μέρες», ο ΣΥΡΙΖΑ είναι στην κορυφή με 20%

(23% με αναγωγή) και η Ν.Δ. δεύτερη με 19,5% (22,5%). Παράλληλα, αποτυπώνεται και το χαμηλό κύρος της τρικομματικής κυβέρνησης, ωστόσο επιβεβαιώνεται ο κεντρικός ρόλος του Αντ. Σαμαρά και της Ν.Δ. έναντι του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜ.ΑΡ. Στις δύο δημοσκοπήσεις τα ποσοστά του κόμματος του Ευ. Βενιζέλου παραμένουν «παγωμένα» ανάμεσα στο 7% και το 8%. Σε πιο δύσκολη θέση βρίσκεται η ΔΗΜ.ΑΡ., αφού στην Public Issue πιάνει 6,5%, αλλά στη μέτρηση της Pulse εμφανίζεται να «ζορίζεται» να μπει στη Βουλή, με 3,5%. ΝΙΚΟΣ ΛΙΟΝΑΚΗΣ

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΗ Ο ΑΛ. ΤΣΙΠΡΑΣ ΣΤΗΝ Κ.Ε. ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ:

Είμαστε υποχρεωμένοι να φανούμε αντάξιοι των περιστάσεων

και συστηματική - αποτελεσματική δράση ως το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε. Και, όπως είπε ο Ένγκελς, ‘ένα γραμμάριο δράσης αξίζει περισσότερο από έναν τόνο θεωρίας’. Παράλληλα συνέχισε- το Συνέδριο, στις συνθήκες που γίνεται, έχει και μια άλλη μεγάλη αποστολή. Να κάνει σαφές και κατανοητό το εναλλακτικό μας πρόγραμμα. Την δράση της κυβέρνησης της Αριστεράς, από το πρώτο λεπτό μέχρι τους ευρύτερους μακροπρόθεσμους ορίζοντες και στόχους. Και ακόμα περισσότερο να συσπειρώσει γύρω από αυτό το πρόγραμμα μια μεγάλη, ισχυρή και αποφασιστική κοινωνική πλειοψηφία. Σε αυτή την κατεύθυνση, εργαλείο μας είναι ένα μεγάλο ενιαίο ριζοσπαστικό αριστερό κόμ-

μα εξουσίας. Με όλα τα χαρακτηριστικά που αναλογούν σε κάτι τέτοιο. Αν η κοινωνία στρέφει προς τα εμάς τα μάτια, τις ελπίδες και την εμπιστοσύνη της, είμαστε υποχρεωμένοι να φανούμε αντάξιοι των περιστάσεων», κατέληξε ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, απαντώντας έτσι σε πολλά θέματα (χαρακτήρας κυβέρνησης με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ, συμμαχίες, κρισιμότητα Ιδρυτικού Συνεδρίου κ.ο.κ.) που απασχολούν τα μέλη του νέου κόμματος. Τέλος, ο επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ έστειλε ηχηρή απάντηση στον αντίπαλο για σειρά θεμάτων της επικαιρότητας (Χαλκιδική, Προανακριτική για λίστα Λαγκάρντ, διαπλοκή Ν.Δ. - ΠΑΣΟΚ και μεγάλων εκδοτικών συγκροτημάτων, Κύπρος κ.ά.)

Οι θέσεις των συνιστωσών

Μόνη διέξοδος, οι εκλογές

Όπως πριν από κάθε Κεντρική Επιτροπή, έτσι και πριν από αυτήν, έντονες ήταν οι διεργασίες και διαβουλεύσεις. Στελέχη, της Αριστερής Ενότητας σημείωναν ότι η Κ.Ε. πρέπει να αποκλείσει το ενδεχόμενο συνεργασίας με τους Ανεξάρτητους Έλληνες αναφορά που θα ικανοποιεί εξάλλου την Ανάσα, αλλά και άλλους-, όπως και ότι τα όργανα του ΣΥΡΙΖΑ (Κεντρική Επιτροπή και Συντονιστική Γραμματεία) πρέπει να αποτελούνται από λιγότερα μέλη. Σε ό,τι αφορά την Ανάσα, ενδέχεται να καταθέσει κείμενο συμβολής, με έμφαση στα θέματα των συμμαχιών και της εσωκομματικής δημοκρατίας. Στον αντίποδα, η Αριστερή Πλατφόρμα, αν και κρατούσε κλειστά τα χαρτιά της ώς την έναρξη των εργασιών της Κ.Ε., το πιθανότερο είναι πως δεν θα φέρει αντιπαραθετικό ως προς την εισήγηση κείμενο, αλλά δύο τροπολογίες για τα ευρωπαϊκά αφενός, τις πολιτικές συμμαχίες και τον χαρακτήρα της κυβέρνησης αφετέρου (με ισχυρό αντίλογο από την πλευρά της πλειοψηφίας πάντως). Στην περίπτωση δε που δεν υπερψηφιστούν οι δύο τροπολογίες, τότε το «λευκό» μπορεί να θεωρείται αναμενόμενη κίνηση. Δηλωτικό εξάλλου των συζητήσεων μεταξύ των μελών της μειοψηφίας, είναι το κείμενο του Κόκκινου Δικτύου, ειδικότερα δε, στα εξής τρία σημεία:

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

1. Για το ευρώ: «Σε μια πορεία με σοσιαλιστική προοπτική, η οικοδόμηση εναλλακτικού υποδείγματος στην Ελλάδα για τον κόσμο της εργασίας, την κοινωνική πλειοψηφία και την Αριστερά, πανευρωπαϊκά και παγκόσμια, όχι μόνο δεν περιορίζεται από νομισματικούς εκβιασμούς αλλά αντίθετα απαιτεί την αποφασιστική και ανυποχώρητη σύγκρουση-ρήξη με την ΟΝΕ και το ευρώ». 2. Για τις συμμαχίες: «Αντίθετα, αποκλείεται η συνεργασία με πολιτικούς φορείς της Δεξιάς, έστω κι αν εμφανίζονται ως δήθεν ‘αντιμνημονιακοί’ όπως οι Ανεξάρτητοι Έλληνες, καθώς και με πολιτικά κόμματα και σχηματισμούς ή και μεμονωμένες προσωπικότητες που συνέβαλαν ενεργά στις μνημονιακές πολιτικές και στις αντίστοιχες κυβερνήσεις, όπως βουλευτές και υπουργοί που στήριξαν ή έλαβαν μέρος σ’ αυτές». 3. Για τον τρόπο λήψης αποφάσεων: «Είναι λάθος να εκφωνούνται σημαντικές θέσεις και να αναλαμβάνονται σημαντικές πρωτοβουλίες που αφορούν στην πολιτική φυσιογνωμία του ΣΥΡΙΖΑ χωρίς να έχει προηγηθεί επ’ αυτών συζήτηση και απόφαση των οργάνων του ΣΥΡΙΖΑ (Συνέδριο, Συνδιάσκεψη, Κεντρική Επιτροπή και όργανα της Κ.Ε.)». Υπάρχουν, τέλος, διαφορετικές προσεγγίσεις και για τον χρόνο σύγκλησης του Ιδρυτικού Συνεδρίου: «Συνέδριο με διαδικασίες fast track, θα είναι συνέδριο απλής καταγραφής εσωτερικών συσχετισμών, συνέδριο που δεν είναι αντάξιο του ρόλου που καλείται να παίξει σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ», καταλήγει το κείμενο του Κόκκινου Δικτύου.

«Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει καμία άλλη διέξοδος για τη χώρα, παρά μόνο η παραίτηση της κυβέρνησης και η προσφυγή στις κάλπες»: αυτό τόνισε από το βήμα της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ ο Αλέξης Τσίπρας, συμπληρώνοντας ότι μόνον έτσι μπορεί «να προκύψει μια κυβέρνηση που θα έχει και την εντολή και τη στήριξη της κοινωνικής πλειοψηφίας, (μια κυβέρνηση που μπορεί) να δρομολογήσει ένα εναλλακτικό σχέδιο εξόδου από την κρίση». Ελπίδα από την τρικομματική συγκυβέρνηση δεν μπορεί να έχει άλλωστε ο ελληνικός λαός, επέμεινε ο επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ, αφού είναι μια κυβέρνηση που δεν κάνει κάτι για να σταματήσει τη συνέχιση της καταστροφής της κοινωνίας - το αντίθετο: δεν την απασχολεί καν (όπως και την τρόικα ασφαλώς). Και δεν μπορούν να ελπίζουν οι πολίτες αυτού του τόπου, γιατί η κυβέρνησή του «δεν διαθέτει κανένα απολύτως σχέδιο για την αντιμετώπιση της κατάστασης, (αντιθέτως) περιορίζεται απλώς στην πολιτική διαχείριση της αποτυχίας των Μνημονίων. Και αυτό δεν μπορεί να οδηγήσει πολύ μακριά ούτε την κυβέρνηση, αλλά ούτε και τη χώρα», είναι η εκτίμηση του επικεφαλής της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Ενδεικτικό της παραίτησης της συγκυβέρνησης είναι το γεγονός ότι -όπως είπε- δεν διεκδικεί πια την επόμενη δόση, όπως έπραττε ώς τώρα, αλλά (διεκδικεί) την... προηγούμενη! Ποια είναι συνεπώς, με δυο λόγια, η εικόνα της συγκυβέρνησης σήμερα; Πίσω από κλειστές πόρτες εκλιπαρεί Μέρκελ - τρόικα για την, για λίγο ακόμη, παραμονή της στην εξουσία, το αντάλλαγμα όμως της στήριξης που της παρέχουν οι σύμμαχοί της είναι βαρύ για την κοινωνία: απολύσεις, φόροι, νέες περικοπές στον ορίζοντα για συντάξεις και κατώτατο μισθό. «Το Μνημόνιο είναι κλινικά νεκρό», απεφάνθη κλείνοντας τη σχετική αναφορά του ο Αλ. Τσίπρας. Τελευταίο κρούσμα της κυβερνητικής παραλυσίας - υποταγής στην τρόικα, ήταν η στάση της στη συγχώνευση Εθνικής και Eurobank. Για τον ΣΥΡΙΖΑ -διευκρίνισε ο επικεφαλής του- το μείζον δεν είναι αυτή καθαυτή η συγχώνευση, αλλά «κάτω από ποιες προϋποθέσεις θα μπορέ-

Πίσω από κλειστές πόρτες εκλιπαρεί Μέρκελ - τρόικα για την, για λίγο ακόμη, παραμονή της στην εξουσία, το αντάλλαγμα όμως της στήριξης που της παρέχουν οι σύμμαχοί της είναι βαρύ για την κοινωνία: απολύσεις, φόροι, νέες περικοπές στον ορίζοντα για συντάξεις και κατώτατο μισθό σει να συγκροτηθεί ένας πραγματικά δημόσιος τραπεζικός πυλώνας, που θα έχει ξεκάθαρη αναπτυξιακή οπτική και θα υπερασπίζεται το δημόσιο συμφέρον». Σε κάθε περίπτωση πάντως, η αναστολή συγχώνευσης επιβεβαιώνει την αποτυχία του προγράμματος ανακεφαλοποίησης και τα ερωτήματα είναι «τεράστια για τα σχέδια της τρόικας σε ό,τι αφορά το μέλλον του ελληνικού τραπεζικού συστήματος», ιδίως μετά το κούρεμα των κυπριακών καταθέσεων.

Εξωστρέφεια και δράση Αν όμως είναι αυτή η εικόνα του κυβερνητικού στρατοπέδου, τι κάνει η αξιωματική αντιπολίτευση για την κοινωνική σωτηρία; Με σταθμό λοιπόν το Ιδρυτικό Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ, ο Αλ. Τσίπρας ζήτησε «εξωστρέφεια

Η δράση της Κ.Ο. σε αριθμούς Σημαντική η δράση της Κ.Ο. του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, όπως άλλωστε αποτυπώνεται και σε αριθμούς. Στο διάστημα, ειδικότερα, από τις 9 Ιουλίου 2012 ώς τις 3 Απριλίου 2013 κατατέθηκαν: o 1.485 ερωτήσεις o 109 ερωτήσεις σε συνδυασμό με αιτήσεις κατάθεσης εγγράφων o 49 αιτήσεις κατάθεσης εγγράφων o 481 αναφορές o 178 επίκαιρες ερωτήσεις, από τις οποίες δεν συζητήθηκαν 81, λόγω κωλύματος του αρμόδιου υπουργού o 12 επίκαιρες επερωτήσεις, μία από τις οποίες θα συζητηθεί αύριο, Δευτέρα (για τις γερμανικές οφειλές), ενώ άλλες δύο δεν έχουν συζητηθεί καν o 3 επερωτήσεις, μία από τις οποίες δεν έχει συζητηθεί o 5 προτάσεις νόμου o 58 τροπολογίες, και πολλά ακόμη αιτήματα για διεξαγωγή ονομαστικής ψηφοφορίας, υπομνήματα κ.ο.κ.

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

OIKONOMIA

ΕΙΣΑΓΓΕΛΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΧΕΙΡΑΓΩΓΗΣΗ ΜΕΤΟΧΩΝ

Δεκαπενθήμερο - «φωτιά» για τις τράπεζες ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΓΟΥΡΙΔΗΣ

Κρίσιμο δεκαπενθήμερο ξεκινά για τις ελληνικές τράπεζες, οι οποίες σε σύντομο χρονικό διάστημα θα πρέπει να βρουν τα απαραίτητα κεφάλαια, ώστε να μην περάσουν μεσοπρόθεσμα σε «ξένα χέρια». Το εγχείρημα φαντάζει πιο δύσκολο κυρίως για την Εθνική και την Eurobank, οι διοικήσεις των οποίων «τρέχουν», προκειμένου να προλάβουν την ανακεφαλαιοποίηση, δηλώνοντας συγκρατημένα αισιόδοξες. Αν και τίποτα δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένο, εντούτοις παράγοντες της αγοράς αναφέρουν ότι είναι αμφίβολο το αποτέλεσμα, εξαρτώμενο και από... καραμπόλες όσων θα κληθούν να συμμετάσχουν στις ΑΜΚ. Πάντως, ακόμη κι αν κάποια τράπεζα δεν καταφέρει να καλύψει το 10% της αύξησης που απαιτείται και ως εκ τούτου «περάσει» στο ΤΧΣ, το οποίο θα «καλύψει» τη μη συμμετοχή, θα είναι σκανδαλώδες να πωληθεί σε δεύτερο χρόνο έναντι πινακίου φακής σε ξένο τραπεζικό όμιλο. Κι αυτό γιατί, επί της ουσίας, οι Έλληνες φορολογούμενοι θα έχουν στηρίξει την ανακεφαλαιοποίηση, αφού τα χρήματα που διατίθενται γι’ αυτή αναμένεται να εγγραφούν στον εφετινό προϋπολογισμό (πιθανότατα στο χρέος), σύμφωνα με πληροφορίες, οπότε μια ενδεχόμενη μετέπειτα μεταβίβαση θα έχει επιβαρύνει τα γνωστά... υποζύγια. Με απλά λόγια, το ΤΧΣ θα έχει καλύψει την όποια αρνητική καθαρή θέση μιας τράπεζας και εν συνεχεία ο όποιος αγοραστής θα βγει επωφελημένος... Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι διατάχθηκε εισαγγελική έρευνα προκειμένου να διαπιστωθεί αν έχουν τελεστεί αδικήματα, όπως παράβαση της χρηματιστηριακής νομοθεσίας και της χειραγώγησης μετοχών, μετά τη μη συμφωνία Εθνικής Eurobank.

Παράταση στις προνομιούχες Ταυτόχρονα, τόσο οι τράπεζες όσο και η ελληνική κυβέρνηση αναζητούν λύση στο ακανθώδες ζήτημα των προνομιούχων μετοχών, κυριότητας Δημοσίου, που εξέδωσαν οι τράπεζες το 2009 με βάση τον νόμο Αλογοσκούφη και λήγουν το 2014. Σύμφωνα με πληροφορίες, το οικονομικό επιτελείο εισηγείται να παραταθεί κατά τετραετία ή πενταετία η διάρκεια των προνομιούχων μετοχών και να μετατεθεί η λήξη τους για το 2018 ή το 2019, όταν δηλαδή προβλέπεται να έχει ολοκληρωθεί η αποεπένδυση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας από τις τράπεζες. Η τρόικα φαίνεται να αντιμετωπίζει θετικά την παράταση στη λήξη

«Μπαράζ» επαφών για να βρεθούν τα απαραίτητα κεφάλαια των προνομιούχων μετοχών.

Εθνική Αυτή τη στιγμή η διοίκηση της Εθνικής Τράπεζας καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια για να καλύψει το 10% της ελάχιστης συμμετοχής στην αύξηση κεφαλαίου των 7,85 δισ. ευρώ, δηλαδή 785 εκατ. ευρώ. Πληροφορίες ανέφεραν πως η Εθνική έχει εξασφαλίσει τη συγκατάβαση επενδυτών και μετόχων ώστε να συμμετάσχουν στην αύξηση κεφαλαίου. Κοντός ψαλμός αλληλούια λοιπόν... Ακόμη, ενδεικτικό της αγωνίας της διοίκησης, ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΤΕ Αλέξανδρος Τουρκολιάς

απηύθυνε κάλεσμα στους εργαζομένους, με σκοπό να συμμετάσχουν στην ΑΜΚ. Ανασταλτικό παράγοντα αποτελεί το γεγονός πως η τράπεζα διαθέτει και τη μεγαλύτερη αρνητική καθαρή θέση -2,8 δισ. ευρώ.

Ερωτήματα για τα Ταμεία Ερωτηματικά προκαλεί και το αν τα 70 περίπου ασφαλιστικά ταμεία, που συμμετέχουν στο μετοχικό κεφάλαιο της Εθνικής Τράπεζας με ποσοστό 16,4%, θα μπορέσουν να συμμετάσχουν, σε μια περίοδο μάλιστα που έχουν «πληγωθεί» βάναυσα από την εφαρμογή του PSI. Όσον αφορά το θέμα της ανακεφαλαιοποίησης της Εθνικής τα (70) ασφαλιστικά ταμεία (ΝΠΔΔ και ΝΠΙΔ) που συμμετέχουν στο μετοχικό κεφάλαιο της τράπεζας έχουν εγκλωβιστεί στα ακόλουθα διλήμματα: o Με ποια χρήματα να συμμετάσχουν (με δεδομένη την αποδεκατι-

σμένη ρευστότητά τους) στην αύξηση μετοχικού κεφαλαίου (ΑΜΚ) κατά 10% και να καταβάλουν συνολικά τα απαιτούμενα 1,29 δισ. ευρώ; o Πώς θα συμμετάσχουν τα ασφαλιστικά ταμεία σε μια αύξηση μετοχικού κεφαλαίου όταν γνωρίζουν ότι η Εθνική Τράπεζα έχει αρνητική καθαρή θέση και επομένως -ακόμα και αν έβρισκαν τα χρήματα- τα διοικητικά τους συμβούλια θα αντιμετώπιζαν και ποινικές ευθύνες καθώς θα προχωρούσαν σε μια ζημιογόνα επένδυση; o Τέλος έχει διερευνηθεί η δυνατότητα ειδικά για τα ασφαλιστικά ταμεία ΝΠΔΔ, αν μια συμμετοχή τους στην ΑΜΚ θα θεωρηθεί κρατική επιχορήγηση του κράτους στην Εθνική;

Eurobank Στα 4,13 δισ. ευρώ θα διαμορφωθεί τελικά το ύψος της αύξησης κεφαλαίου της Eurobank και αυτό σημαίνει ότι η τράπεζα αναζητά μέσω των

ιδιωτών μετόχων 413 εκατ. ευρώ, που αντιστοιχεί στο 10% της αύξησης κεφαλαίου. Παράλληλα θα εκδώσει και ομολογιακό μετατρέψιμο σε μετοχές έως 1,7 δισ. ευρώ. Οι αποφάσεις θα ληφθούν στις 30 Απριλίου, στη μια και μοναδική γενική συνέλευση της τράπεζας. Να σημειωθεί ότι στη γενική συνέλευση θα παραιτηθούν οι εκπρόσωποι της Εθνικής από το Διοικητικό Συμβούλιο της Eurobank. Σύμφωνα με πληροφορίες, η διοίκησή της έχει ξεκινήσει πλήθος επαφών με επιχειρηματίες και funds ώστε να συγκεντρώσει τα 413 εκατ. ευρώ, ενώ φέρεται να επεξεργάζεται και λύση-έκπληξη που θα βοηθήσει ώστε να παραμείνει η τράπεζα ιδιωτική. Ακόμη σημειώνεται πως την άλλη εβδομάδα θα ενημερώσει το ΤΧΣ για όλες τις τεχνικές λεπτομέρειες, δηλαδή το ακριβές ύψος της ΑΜΚ, των ομολογιακών κ.λπ.

Πειραιώς Φέρεται να έχει εξασφαλίσει περίπου 500 εκατ. ευρώ η Τράπεζα Πειραιώς, οπότε μάλλον θα καλύψει τον στόχο του 10% της ΑΜΚ των 5,83 δισ. αν κάνει χρήση των CoCos των μετατρέψιμων ομολόγων περίπου 1,5 δισ., ενώ οι οριστικές αποφάσεις θα ληφθούν είτε στη Γ.Σ. στις 18 Απριλίου είτε στην τρίτη κατά σειρά Γ.Σ. στις 22 Απριλίου. Αξίζει να σημειωθεί πως ο αρχικός στόχος ήταν τα μετατρέψιμα ομολογιακά δάνεια να φτάσουν έως 2 δισ. ευρώ, στόχος ο οποίος θα «πέσει», ως φαίνεται, κατά το δυνατόν.

Alpha Bank Η πρώτη Επαναληπτική Έκτακτη Γενική Συνέλευση των Μετόχων της Alpha Bank συνεδρίασε, αλλά δεν συζήτησε ούτε έλαβε αποφάσεις επί των θεμάτων της ημερησίας διατάξεως συνεπεία ελλείψεως απαρτίας. Η Alpha Βank καλείται σε σύνολο ανακεφαλαιοποίησης 4,57 δισ. ευρώ να καλύψει έως το 12% της ΑΜΚ ύψους 4,57 δισ. ευρώ. Αν όχι το 12%, σίγουρα το 10% η Alpha το έχει εξασφαλίσει και θα παραμείνει εν δυνάμει ιδιωτική.

Αττικής Σε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου συνολικού ύψους 400 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 200 εκατ. με κοινό μετοχικό κεφάλαιο και 199,4 εκατ. με μετατρέψιμες ομολογίες (CoCos), θα προχωρήσει με βάση τον σχεδιασμό η Τράπεζα Αττικής. Με βάση το Μνημόνιο η τράπεζα θα πρέπει μέχρι το τέλος Απριλίου να έχει ανακεφαλαιοποιηθεί με ίδια μέσα, διαφορετικά θα περάσει στο ΤΧΣ και θα ακολουθήσει τον δρόμο άλλων μη συστημικών τραπεζών.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΕΡΓΑΣΙΑ PSI, ΑΝΕΡΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΟΧΕΣ «ΒΟΥΛΙΑΖΟΥΝ» ΤΑ ΤΑΜΕΙΑ

Μνημονιακή ληστεία 34-37 δισ. στα ασφαλιστικά ταμεία ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Οι δραματικές απώλειες που έχουν υποστεί τα ασφαλιστικά ταμεία κατά την τελευταία μνημονιακή τριετία και ειδικότερα μετά το «κούρεμα» των αποθεματικών τους τον Ιούλιο του 2012 στο πλαίσιο του PSI, φαίνεται να διαμορφώνουν πλέον μια μη αναστρέψιμη πορεία, επισπεύδοντας την παροχή «εγγυημένης εθνικής σύνταξης για όλους» στο ύψος των 360 ευρώ που προέβλεπαν το αρχικό μνημόνιο και ο ασφαλιστικός νόμος Λοβέρδου - Κουτρουμάνη (3863/2010). Συνολικά από το 2010, και ειδικότερα μετά το καλοκαίρι του 2012, τα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων έχουν συρρικνωθεί δραματικά, ενώ οι συνολικές απώλειες που έχουν υποστεί (παρά τις μειώσεις των συντάξιμων αποδοχών έως και 50% σε ο-

ρισμένες περιπτώσεις) αγγίζουν τα 37 δισ. ευρώ. Το ερώτημα «πού χάθηκαν τα χρήματα των ταμείων» επανέρχεται με αφορμή την επικείμενη ανακεφαλαιοποίηση της Εθνικής Τράπεζας, μετά το «ναυάγιο» της συγχώνευσης ΕΤΕ και Eurobank που δρομολόγησε η τρόικα, προκειμένου μέσω του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας η μεγαλύτερη κρατικού ενδιαφέροντος τράπεζα όπου τα ταμεία κατέχουν το 16,4%, να καταλήξει σε ιδιωτικά χέρια. Οι δραματικές απώλειες των ασφαλιστικών ταμείων την τελευταία τριετία έχουν ως ακολούθως:

12,5 δισ. ευρώ από το PSI Αναλυτικά, τα Ταμεία είχαν τοποθετήσει 7,4 δισ. ευρώ σε ομόλογα και 15 δισ. ευρώ στο κοινό κεφάλαιο της ΤτΕ. Από τα συνολικά 24 δισ. ευρώ οι απώλειες των

αποθεματικών τους σε ονομαστικές αξίες είναι της τάξης του 53%, ωστόσο σε πραγματικές αξίες άνω του 70% αν ληφθούν υπόψη οι τιμές διαπραγμάτευσης των νέων ομολόγων (λήγουν 2023 - 2042) στη δευτερογενή αγορά. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΠΟΠΟΚΠ (Ομοσπονδία Εργαζομένων στα Ασφαλιστικά Ταμεία), για τα 11 μεγάλα ταμεία (ΟΓΑ, ΕΤΑΑ, ΕΤΑΤ ΜΜΕ, ΕΤΕΑΜ, ΤΕΑΔΥ) το αρχικό ποσό ονομαστικής αξίας περίπου 15 δισ. ευρώ, που ήταν τοποθετημένο στο κοινό κεφάλαιο της ΤτΕ στις αρχές Ιουλίου 2012, δεν υπερέβαινε σε τρέχουσες αξίες τα 8,1 δισ. ευρώ. Επίσης σημειώνεται ότι τα ασφαλιστικά ταμεία απώλεσαν και ένα μεγάλο ποσό από τόκους και προσόδους, έναντι των αρχικών τίτλων που κατείχαν. Η ΠΟΠΟΚΠ υπολογίζει ότι από το προβλεπόμενο ποσό των 700 -

800 εκατ. ευρώ που επρόκειτο να αποκομίσουν οι ασφαλιστικοί φορείς σε ετήσιες αποδόσεις θα λάβουν πλέον 120 έως 160 εκατ. ευρώ. Έτσι το «κούρεμα» των ομολόγων κατά 53% των ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου που κατέχουν τα ασφαλιστικά ταμεία και η απομείωση του ήδη συρρικνωμένου αποθεματικού κεφαλαίου κατά 12,5 δισ. ευρώ μετεξελίχθηκε σε περαιτέρω «κούρεμα» των συντάξεων (κύριων, επικουρικών και εφάπαξ) δημιουργώντας συνθήκες κατάρρευσης των συνταξιοδοτικών παροχών και διευρυμένης αρνητικής αναλογικότητας στη χορήγηση των κοινωνικών παροχών.

Ανεργία, εισφοροδιαφυγή Οι οφειλές ιδιωτών προς τα ασφαλιστικά ταμεία φθάνουν τα 15 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τους υπολογισμούς των ίδιων των ταμείων, ενώ ταυτόχρονα δεν μπορεί γίνει ακριβής απολογισμός της ραγδαίας αύξησης της ανασφάλιστης εργασίας, που την τελευταία διετία «φούσκωσε» κατά 30%. Οι απώλειες εσόδων λόγω της δραματικής αύξησης της ανεργίας υπολογίζεται πλέον ότι υπερβαίνει τα 6 δισ. ευρώ, ενώ προς το παρόν μόνο -και σε ένα βαθμό- στα μηνιαία έσοδα του ΙΚΑ μπορεί να αποτυπωθεί η δραματική μείωση των μισθών. Τέλος εκτιμάται ότι πριν και μετά το PSI τα 70 ασφαλιστικά ταμεία, που συμμετέχουν στο μετοχικό κεφάλαιο της Εθνικής με ποσοστό 16,4%, έχουν χάσει περί τα 500 εκατ. ευρώ, ενώ σύμφωνα με συνδικαλιστικές πηγές οι απώλειες (από την τιμή που είχαν οι μετοχές της τράπεζας σε βάθος δεκαετίας) φθάνουν τα 3 δισ. ευρώ.

Χαριστική βολή το PSI ΤΟΥ ΣΑΒΒΑ ΡΟΜΠΟΛΗ

Το PSI του 2012 είχε ήδη βρεί τα ασφαλιστικά ταμεία σε πορεία απομείωσης του αποθεματικού τους κεφαλαίου εξ αιτίας των ανορθολογικών επιλογών αξιοποίησής τους κατά το παρελθόν, με αποτέλεσμα να δεχθούν τη χαριστική βολή στην οικονομική τους κατάσταση, παρά τις τότε υποσχέσεις αναπλήρωσης των απωλειών τους από το κράτος. Οι δυσμενείς εξελίξεις που επακολούθησαν με την εφαρμογή των Μνημονίων, είτε με τη μείωση των μισθών είτε με την αύξηση της ανεργίας είτε με τη μείωση της κρατικής χρηματοδότησης, δημιούργησαν συνθήκες κατάρρευσης των συνταξιοδοτικών παροχών, σε βαθμό που το 70% των συνταξιούχων της χώρας να λαμβάνει σήμερα κύρια σύνταξη στα επίπεδα των κατωτάτων ορίων, η οποία δεν υπερβαίνει τα 500 ευρώ. Με τα δεδομένα αυτά, τις απώλειες κατά τα τρία τελευταία έτη (2010 2012) 37 δισ. από τα ασφαλιστικά ταμεία σε συνδυασμό με τη μείωση των συντάξεων κατά 50%, το άμεσο μέλλον των ασφαλιστικών ταμείων διαγράφεται αρκετά δυσοίωνο, αν λάβουμε υπόψη ότι ήδη από το 2012, αλλά και κατά τη διάρκεια του 2013, μεγάλα ασφαλιστικά ταμεία καταφεύγουν στον εσωτερικό δανεισμό για να ανταποκριθούν στην καταβολή των συντάξεων και των άλλων κοινωνικών παροχών. Η αντίστροφη μέτρηση που προέβλεπε το πρώτο Μνημόνιο για επίπεδα βασικής σύνταξης 360 ευρώ έχει ήδη δρομολογηθεί και αποτελεί πλέον συστατικό στοιχείο της συνταξιοδοτικής πολιτικής οδηγώντας σε φτωχοποίηση τη συντριπτική πλειονότητα του συνταξιοδοτούμενου πληθυσμού.

Νέα μέτρα - σοκ, ακόμα και για τις κατώτατες συντάξεις Για να αντιληφθεί κανείς το μέγεθος της έλλειψης ρευστότητας που αντιμετωπίζουν σήμερα τα μεγαλύτερα ασφαλιστικά ταμεία, αρκεί να αναφέρουμε ότι το ΙΚΑ δανείστηκε την περασμένη εβδομάδα 450 εκατ. ευρώ για να ανταποκριθεί στις συνταξιοδοτικές υποχρεώσεις του Απριλίου (από το ΤΑΠ - ΔΕΗ και το Ταμείο Ιδιωτικών Υπαλλήλων) ενώ ο ΟΑΕΕ παρακράτησε 80 εκατ. ευρώ από τα συνολικά 120 εκατ. του συγκε-

ντρωθέντος κεφαλαίου από εισφορές των βιοτεχνών και επαγγελματιών που προορίζονταν για χορήγηση επιδόματος ανεργίας. Ακόμα στο ΙΚΑ το πρώτο δίμηνο της χρονιάς υπήρξε υστέρηση στα έσοδα κατά 14%, σε σχέση με αντίστοιχο διάστημα το 2012, ενώ στον ΟΑΕΕ το 48% δεν καταβάλλει πλέον εισφορές. Συνολικά εκτιμάται ότι το 2013 τα ταμεία, για να καλύψουν μόνο τις συνταξιοδοτικές υποχρεώσεις

Με δανεικά οι συντάξεις Απριλίου τους, θα χρειαστούν επιπλέον τουλάχιστον 2 δισ. ευρώ. Έτσι η τραγική έλλειψη ρευστότητας φέρνει πιο κοντά (στη διαπραγμάτευση του Ιουνίου) νέα μέτρα σοκ. Παρά τις διαψεύσεις του υπουργείου Εργασίας, ήδη εξετάζο-

νται σενάρια περικοπών για όλες τις συντάξεις, μη εξαιρουμένων των κατώτατων! Και αυτό γιατί οι συντάξεις μέχρι τα 700 ευρώ αφορούν πλέον τη μεγάλη πλειονότητα των συνταξιούχων, ενώ, σύμφωνα με τους δανειστές, η συμμετοχή του κράτους σε αυτές τις συντάξεις είναι δυσανάλογα μεγαλύτερη σε σχέση με τις εισφορές! Μεταξύ των σεναρίων που εξετάζονται και έχουν τεθεί στην ηγεσία

του υπουργείου Εργασίας από την τρόικα είναι η οριζόντια περικοπή όλων των συντάξεων από 40 έως 70 ευρώ, η ποσοστιαία μείωση όλων των συντάξεων μέχρι τα 700 ευρώ ή ακόμα και η μείωση όλων των κατώτατων συντάξεων στα 360 ευρώ! Λόγω των μεγάλων ελλειμμάτων εξετάζονται ειδικότερα μέτρα για δύο ταμεία και συγκεκριμένα για τον ΟΓΑ και το ΤΕΒΕ. Α. ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

10 Ο Ντέισελμπλουμ κρατά ανοικτό το θέμα των καταθέσεων ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΚΑΚΗ ΜΠΑΛΗ

Για τους κοινούς θνητούς, που ζουν στις χώρες της Ευρωζώνης, ένα ήταν το βασανιστικό ερώτημα τις τελευταίες εβδομάδες: Είναι ασφαλείς οι καταθέσεις στις ευρωπαϊκές τράπεζες; Και τι θα γίνει εάν μία τράπεζα πάει για χρεωκοπία; Θα διασωθεί α λα ιρλανδικά ή α λα ισπανικά, με τη δανειακή στήριξη των εταίρων -και με τα λεφτά των Ευρωπαίων φορολογουμένων, που συνοδεύονται από μνημονιακούς όρους- ή θα εκκαθαριστεί α λα κυπριακά, με τη συμμετοχή των μετόχων, των ομολογιούχων και των καταθετών άνω των 100.000 ευρώ; Από το άτυπο Eurogroup του Δουβλίνου πολλοί περίμεναν κάποιο είδος απάντησης, αφού υποτίθεται ότι οι «17» θα συζητούσαν το σχέδιο της Κομισιόν για την τραπεζική μεταρρύθμιση, στο οποίο περιλαμβάνονται και ρυθμίσεις για τις εκκαθαρίσεις κλυδωνιζόμενων τραπεζών. Οι υπουργοί Οικονομικών προτίμησαν Σε συνέντευξη να μη δημοσιοποιήσουν που έδωσε στους τα όσα συζήτησαν, άλΙρλανδικούς Times λωστε το συμβούλιο ατύυποστήριξε ότι πως ασχολήθηκε με το σχέδιο Οδηγίας, η οποία το κούρεμα θεωρητικά θα αρχίσει να των καταθέσεων ισχύει από το 2015, στο παραμένει πλαίσιο της τραπεζικής στο τραπέζι ένωσης της Ε.Ε., που είναι υπό διαμόρφωση. Ωστόσο, ο πρόεδρος του Eurogroup, Γερούν Ντέισελμπλουμ, αυτός που με την άτεχνη ειλικρίνειά του μετά την απόφαση για την Κύπρο άνοιξε τον ασκό του Αιόλου, λέγοντας ότι η «εκ των έσω» διάσωση των τραπεζών και με κούρεμα των καταθέσεων θα είναι στο μέλλον ένας από τους τρόπους αντιμετώπισης των τραπεζικών κρίσεων, δεν κράτησε το στόμα του κλειστό. Μπορεί στη συνέντευξη Τύπου, μετά το συμβούλιο υπουργών, να περιορίστηκε στην παρουσίαση των αποφάσεων για το κυπριακό «πακέτο» και για την παράταση στην αποπληρωμή των δανείων της Πορτογαλίας και της Ιρλανδίας, ωστόσο σε συνέντευξη που έδωσε στους Ιρλανδικούς Times υποστήριξε ότι το κούρεμα των καταθέσεων παραμένει στο τραπέζι. Ο Ολλανδός υπουργός Οικονομικών ήταν και πάλι... συγκινητικά ειλικρινής. Παραδέχτηκε εμμέσως ότι «πακέτα διάσωσης», όπως αυτά που δόθηκαν στην Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία -με τους δανειστές, δηλαδή, να καλύπτουν το σύνολο των κεφαλαιακών αναγκών μιας χώρας και του τραπεζικού της συστήματος- δεν θα υπάρξουν στο μέλλον. «Οι αποφάσεις που εφαρμόστηκαν μέχρι τώρα ελήφθησαν σε συνθήκες δριμύτατης οικονομικής κρίσης, αλλά δεν μπορούν να αποτελέσουν βάση για τον μόνιμο μηχανισμό αντιμετώπισης των προβλημάτων των τραπεζών», είπε. Ο Ντέισελμπλουμ, βέβαια, μιλούσε για το μέλλον, όταν η Ευρωζώνη θα μπει σε μια «πιο ομαλή περίοδο», όπως είπε. Και στην ερώτηση εάν στην Οδηγία για την εκκαθάριση και την εξυγίανση των τραπεζών θα περιλαμβάνεται και η πρόταση για κούρεμα των ανασφάλιστων καταθέσεων (άνω των 100.000 ευρώ, δηλαδή) ο πρόεδρος του Eurogroup απάντησε: «Θα υπάρχει μια ιεραρχία και οι ανασφάλιστοι καταθέτες θα βρίσκονται στο τέλος. Δεν μπορώ να πω ποια θα είναι η έκβαση, αλλά σίγουρα περιλαμβάνονται στην πρόταση που βρίσκεται στο τραπέζι». Σίγουρα, τα λόγια του Γερούν Ντέισελμπλουμ δεν διασκέδασαν τις ανησυχίες των Ευρωπαίων καταθετών.

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

OIKONOMIA

Τι συμβαίνει στην Ευρώπη; ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΜΗΛΙΟΥ

Καθώς η κρίση βαθαίνει, οι εξελίξεις στην Ευρώπη επιταχύνονται. Τα νεοφιλελεύθερα κέντρα εξουσίας, οι μνημονιακές κυβερνήσεις των κρατών, παρά τα πολλά περί του αντιθέτου λεγόμενα, επιταχύνουν τη στρατηγική ενοποίησης της Ευρωζώνης προς νεοφιλελεύθερη κατεύθυνση. Πρόκειται για μια στρατηγική που δεν αντιλαμβάνεται την ενοποίηση ως συνεργασία των λαών με σκοπό την κοινωνική ευημερία, αλλά αντιθέτως έχει στόχο τη βαθύτερη εκμετάλλευση όλων των Ευρωπαίων εργαζομένων, μηδενός εξαιρουμένου. Η στρατηγική αυτή γίνεται όλο και πιο επιθετική. Συστατικό της στοιχείο είναι ότι εκμεταλλεύεται όλες τις κρίσεις που προκαλούνται από τον εγγενώς ασταθή χρηματοπιστωτικό καπιταλισμό των μεγάλων κερδών, αλλά και των υψηλών ρίσκων. Τα νεοφιλελεύθερα κέντρα εξουσίας κάθε κράτους δεν περιμένουν έτσι μόνο τις κρίσεις να συμβούν. Όταν κρίνουν ότι απαιτείται κάτι τέτοιο για να προωθηθεί η αναδιάρθρωση, δημιουργούν τα ίδια κρίσεις. Αυτό ακριβώς έκαναν στην Κύπρο, προκειμένου να επιταχυνθεί η αναδιάρθρωση του χρηματοπιστωτικού τομέα, να εκκαθαριστούν με μεγάλη ταχύτητα κεφάλαια και να εφαρμοστεί χωρίς αντίδραση το Μνημόνιο και εκεί. Όμως η ιστορία δεν γράφεται σε γραφεία με ημίφως, από στελέχη με κοστούμια. Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε τον Μαρξ: Η ιστορία, με όποια μορφή κι αν εμφανίζεται, είναι μια διαδικασία που έχει ως κινητήρια δύναμη την ταξική πάλη. Για να καταλάβουμε λοιπόν «τι συμβαίνει στην Ευρώπη», πρέπει να εξετάσουμε τις αντιστάσεις που αντιμετωπίζει αυτή η στρατηγική. Οι μαζικές κινητοποιήσεις των εργαζομένων δημιουργούν μια υπόγεια πίεση, η οποία συνεχώς μεγαλώνει, καθώς τα αποτελέσματα της λιτότητας γίνονται ολοένα και πιο αισθητά παντού στην Ευρώπη. Εξετάζοντας τις εξελίξεις στην Ευρωζώνη από αυτή τη σκοπιά είναι σκόπιμο να συνδέσουμε δύο γεγονότα που έλαβαν χώρα τον τελευταίο μήνα. Το πρώ-

το είναι η αρχική άρνηση εφαρμογής της απόφασης του Eurogroup στην Κύπρο και το δεύτερο η αρνητική απόφαση του συνταγματικού δικαστηρίου στην Πορτογαλία για τα μισά μέτρα του Μνημονίου. Ποιο είναι το κοινό στοιχείο αυτών των γεγονότων; Δεν είναι η πρώτη φορά που οι μνημονιακές κυβερνήσεις βρίσκονται απέναντι σε σφοδρές κοινωνικές αντιδράσεις. Έχει συμβεί πολλές φορές και αντιμετωπίζεται πάντα με την καταστολή. Είναι όμως η πρώτη φορά που οι αποφάσεις αμφισβητούνται σε θεσμικό επίπεδο. Είναι η πρώτη φορά που η αντίσταση της κοινωνίας βρίσκει τον δρόμο και φτάνει στο επίπεδο του κράτους. Γιατί όμως για μια ακόμη φορά δεν άλλαξε η ακολουθούμενη πολιτική; Γιατί ούτε αυτός ο βαθμός απονομιμοποίησής της ήταν αρκετός; Γιατί δεν λήφθηκε τελικά υπόψη η Βουλή και το συνταγματικό δικαστήριο; Διότι πρώτα απ’ όλα οι κυβερνήσεις της Κύπρου και της Πορτογαλίας είναι μνημονιακότερες των δανειστών! Αποδεικνύεται για μια ακόμη φορά ότι αυτό που καθορίζει τη στάση τους είναι τα ταξικά συμφέροντα που εκπροσωπούν αυτές οι κυβερνήσεις και όχι «οι ξένοι». Η

Οι μαζικές κινητοποιήσεις των εργαζομένων δημιουργούν μια υπόγεια πίεση, η οποία συνεχώς μεγαλώνει, καθώς τα αποτελέσματα της λιτότητας γίνονται ολοένα και πιο αισθητά παντού στην Ευρώπη.

κυβέρνηση Αναστασιάδη, όπως και η κυβέρνηση Κοέλιο, είναι οι ίδιες που επεδίωκαν από την αρχή την εφαρμογή της σκληρής νεοφιλελεύθερης πολιτικής, είναι οι ίδιες που έχουν βάλει στο στόχαστρο, πέρα από τον κόσμο της εργασίας, και τους μικρομεσαίους επιχειρηματίες που μέχρι πρότινος αποτελούσαν πολύ ισχυρό στήριγμα του παραδοσιακού πολιτικού συστήματος. Η «τρόικα», η «Ευρώπη», οι «κακοί ξένοι», η «Γερμανία» (λες και οι εργαζόμενοι στα mini jobs έχουν λόγο στην πολιτική του γερμανικού κράτους) είναι απαραίτητα ιδεολογικά στοιχεία για τον εκφοβισμό που απαιτείται για να εφαρμόσει την πολιτική του ο κάθε Αναστασιάδης, Κοέλιο, Σαμαράς, Βενιζέλος και Κουβέλης. Το δεύτερο που αποδεικνύουν τα γεγονότα Πορτογαλίας και Κύπρου είναι ότι δεν μπορεί να αποδώσει η πίεση του λαού από μόνη της, απαιτείται η πολιτική αλλαγή. Οι αντιστάσεις, με εξαίρεση την Ελλάδα, δεν οδήγησαν ακόμη στην εκρηκτική άνοδο της Αριστεράς, ενώ εκκρεμεί παντού ο σχηματισμός μιας αριστερής κυβέρνησης. Χωρίς όμως αυτό το στοιχείο, η γενικευμένη κοινωνική αντίδραση δεν μπορεί να δημιουργήσει τα απαραίτητα πλήγματα στο μέτωπο των νεοφιλελεύθερων ελίτ. Αυτό «που συμβαίνει στην Ευρώπη» είναι ότι αφενός ωριμάζουν με μεγάλη ταχύτητα οι συνθήκες της γενικευμένης αμφισβήτησης του νεοφιλελευθερισμού, αφετέρου η ύπαρξη μιας αποφασισμένης αριστερής κυβέρνησης αποτελεί αναγκαία συνθήκη για να ανατραπεί ο νεοφιλελευθερισμός. Η Πορτογαλία και η Κύπρος σείονται, η Ιταλία είναι σε αναβρασμό. Αν αυτή η αναταραχή εκφραστεί μέσα από θολά σχήματα τύπου Γκρίλο ή αν γίνει μια «συμμαχία» από τις νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις του Νότου, η πολιτική δεν πρόκειται να αλλάξει. Η ενίσχυση της Αριστεράς παντού γίνεται ζήτημα επιβίωσης των ευρωπαϊκών κοινωνιών. Η πολιτική αλλαγή στην Ελλάδα είναι πολύ πιθανό να αποτελέσει την αρχή ενός ντόμινο προς αυτήν την κατεύθυνση. Οι νεοφιλελεύθεροι το ξέρουν αυτό και γι’ αυτό μας φοβούνται!

Τι θα γίνει με τις μετοχές που έχουν ήδη ανταλλαγεί μεταξύ Εθνικής και Eurobank; ΤΗΣ ΝΑΝΤΙΑΣ ΒΑΛΑΒΑΝΗ*

Κατά την ενημέρωση της Επιτροπής Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής από τον Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Γεώργιο Προβόπουλο σχετικά με τις εξελίξεις στον τραπεζικό τομέα της Κύπρου και στην Ελλάδα, ρώτησα τον κ. Προβόπουλο επίμονα και επανειλημμένα μέχρι να πάρω α-

πάντηση, αν σε περίπτωση οριστικής ματαίωσης της συμφωνίας Εθνικής Eurobank προβλέπεται και αμοιβαία επιστροφή των πακέτων μετοχών που έχουν ήδη ανταλλαγεί: Χάρη σε αυτή την ανταλλαγή η Εθνική είναι σήμερα κάτοχος του 84,5 % της Eurobank και η Οικογένεια Λάτση του 11% της Εθνικής. Ο κ. Προβόπουλος απάντησε τελικά πως ό,τι έχει γίνει έχει ήδη συντελεστεί και δεν υπάρχει περίπτωση επιστροφής

των δύο πακέτων μετοχών. Αν έτσι έχουν τα πράγματα, είναι φανερό ότι, πέρα από το τεράστιο πρόβλημα ηθικής και πολιτικής που προκύπτει, η κυβέρνηση θα πρέπει όχι μόνο να δώσει εξηγήσεις, αλλά να πάρει και όλα τα κατάλληλα μέτρα αντιστροφής της σημερινής κατάστασης, που είναι ολοφάνερο ποιους ευνοεί.

* Η Νάντια Βαλαβάνη είναι βουλευτής Β’ Αθηνών του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

OIKONOMIA

Για την κρίση στο τραπεζικό σύστημα ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΤΑΘΑΚΗ*

Η κρίση στο τραπεζικό σύστημα εκδηλώθηκε τη στιγμή της υποτιθέμενης διάσωσής του. Διότι η στρατηγική της ανακεφαλαιοίησης εδραζόταν κυρίως στην ιδέα της μεμονωμένης αντιμετώπισης των συνεπειών του κουρέματος των ελληνικών ομολόγων. Ας θυμηθούμε λίγο τη δομή του τραπεζικού μας συστήματος, στην αρχή της κρίσης. Τα δάνεια ήταν σε γενικές γραμμές περίπου 350 δισ. 100 δισ. σε ομόλογα, 130 δισ. σε επιχειρηματικά δάνεια και 120 δισ. σε νοικοκυριά. Η έκθεση σε τοξικά και παράγωγα ήταν ελάχιστη. Από την άλλη πλευρά, το σύστημα είχε 180 δισ. καταθέσεις, περίπου 140 δισ. δανεισμό από τις αγορές χρήματος και περίπου 30 δισ. ίδια κεφάλαια. Μέσα στην κρίση το σύστημα υπέστη ζημίες, περίπου 50 δισ. από το κούρεμα των ομολόγων, απώλεσε περίπου 20 δισ. καταθέσεις και τα ίδια κεφάλαια απομειώθηκαν, λόγω μείωσης της αξίας τους, κατά 20-25 δισ. Τα δάνεια σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις είναι περίπου κατά 25% προβληματικά, ή περίπου 60 δισ. Συνεπώς οι ζημιές είναι μεγάλες. 50 δισ. ομόλογα, 60 δισ. δάνεια, 20 δισ. μείωση καταθέσεων και 20 δισ.

ΓΡΑΜΜΗ ΣΑΜΑΡΑ ΓΙΑ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΝΙΚΟΣ ΜΟΡΦΟΝΙΟΣ

Στην αναζήτηση ρυθμίσεων για την επίσπευση των διαδικασιών των πειθαρχικών συμβουλίων, προκειμένου να απομακρυνθούν το ταχύτερο δυνατόν οι λεγόμενοι «επίορκοι» υπάλληλοι, βρίσκεται το υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης, που εξακολουθεί να υποστηρίζει ότι δεν μπορεί να καθοριστούν συγκεκριμένοι αριθμοί απολύσεων. Στο μεταξύ, μείζον ζήτημα για τον Αντ. Μανιτάκη και τον πρόεδρο της ΔΗΜ.ΑΡ. Φώτη Κουβέλη προκύπτει από τις δηλώσεις Σαμαρά ότι δεν είναι αντισυνταγματική η απόλυση, όταν καταργείται η οργανική θέση υπαλλήλου, κάτι στο οποίο έχουν διαφωνήσει κατηγορηματικά στο παρελθόν και οι δύο πολιτικοί άνδρες. Σύμφωνα με πηγές του ΥΔΜΗΔ, στις συναντήσεις που είχε μέσα στη βδομάδα ο υπουργός Αντ. Μανιτάκης με τους εκπροσώπους των δανειστών, οι τελευταίοι δεν έκαναν καμία αναφορά σε αριθμούς υπαλλήλων που απαιτείται να απολυθούν. Το γεγονός αυτό προκαλεί φυσικά έ-

μείωση ιδίων κεφαλαίων. Άθροισμα 150 δισ. ή περίπου το 40% του ενεργητικού των τραπεζών. Βέβαια, δεν είναι στιγμιαίες οι ζημίες, συνεπώς η διαχείριση των ζημιών μπορεί να διαχυθεί σε βάθος χρόνου, 5-6 ετών, υπό ορισμένες προϋποθέσεις και περισσότερο. Σήμερα ο δανεισμός των τραπεζών έχει αναπληρωθεί σχεδόν πλήρως από το πρόγραμμα ELA της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που είναι 110 δισ. και οι καταθέσεις είναι σταθεροποιημένες στα 160 δισ. Η βάση αυτή είναι αρκούντως στέρεα για να δώσει χρόνο στο τραπεζικό σύστημα να προχωρήσει στη σταδιακή αποκλιμάκωση της έκθεσής του, στη σταδιακή αναδιάρθρωσή του και τελικά στην προσαρμογή του στα νέα μακροοικονομικά δεδομένα της οικονομίας. Η επιστροφή των καταθέσεων και η σχεδιασμένη αποκλιμάκωση των δανείων, μαζί και η αξιοποίηση των διαθεσίμων αξιών στο εξωτερικό, -όπου η παρουσία του ελληνικού τραπεζικού συστήματος είναι ισχυρή (αν και όχι ιδιαίτερα αποδοτική, με εξαίρεση την Τουρκία), μειώνουν αρκετά τις απαιτήσεις. Οι εκτιμήσεις για την άμεση σταθεροποίηση του συστήματος διαφέρουν, αλλά η τάξη μεγέθους είναι περίπου 70-80 δισ. Το πρόγραμμα ανακεφαλαιοποίησης των 50 δισ. επεδίωκε αρχικά να αναπληρώσει μέρος των απωλειών

Το σχέδιο της τρόικας περί χωριστής ανακεφαλαιοποίησης, συνοπτικής αναδιάρθρωσης και πώλησης των τραπεζών δημιουργεί μια νέα κατάσταση, όπου τα δεδομένα είναι άκρως προβληματικά

των ομολόγων, με 28 δισ., και ταυτόχρονα να δημιουργήσει ένα αποθεματικό των 22 δισ. για την ενίσχυση των τραπεζών έναντι των υπόλοιπων ζημίών. Το σίγουρο είναι ότι χρειάζονται επιπρόσθετοι πόροι πρώτα από όλα από τους μετόχους, εφόσον επιθυμούν να παραμείνουν μέτοχοι, από πιθανούς επενδυτές ή από το κράτος. Οι μέτοχοι δεν μπορούν, οι ε-

πενδυτές δεν τοποθετούνται και το κράτος δεν έχει χρήματα. Με μια λέξη, το πρόβλημα παραμένει. Το Ταμείο μπορεί να απορροφήσει το σύνολο των τραπεζών με τα 50 δισ., όμως απαιτούνται και νέοι πόροι. Το πρόγραμμα ανακεφαλαιοποίησης τελικά κατέληξε στο σχήμα του 1/10 αναφορικά με τα ίδια κεφάλαια. Η ίδια συμμετοχή προσδιορίστηκε στα 2,5 δισ., το Ταμείο θα βάλλει 25 και η αναδιάρθρωση τοποθετήθηκε στο μέλλον, διάρκειας 5 χρόνων, όπου κάθε τράπεζα θα διατηρεί το δικαίωμα επαναγοράς των νέων μετοχών. Η ενοποίηση της Εθνικής και της Eurobank δημιούργησε προς στιγμή την εντύπωση ότι οι μελλοντικές συνέργειες θα εξοικονομούσαν 3-4 δισ., και μαζί με την πώληση κάποιων συμμετοχών στο εξωτερικό (άλλα 67 δισ.) θα μπορούσε να σταθεροποιηθεί η νέα μεγάλη υπερτράπεζα που θα αντιπροσώπευε το 60% του τραπεζικού συστήματος. Η νέα ιδέα δεν προσέλκυσε όμως νέα κεφάλαια. Μετά από συνεχείς αναβολές, με δεδομένες τις εσωτερικές συγκρούσεις, την ύπαρξη ανταγωνιστικών σχεδίων, τις καθυστερήσεις και την ίδια τη διαχείριση από τους βασικούς ομίλους και την κεντρική τράπεζα η όλη προσπάθεια κατέρρευσε. Η τρόικα αιφνίδια αποφάσισε για μη ενοποίηση.

Το σχέδιο της τρόικας περί χωριστής ανακεφαλαιοποίησης, συνοπτικής αναδιάρθρωσης και πώλησης μέχρι τέλους του χρόνου αποκλειστικά σε «τράπεζες με εμπειρία» δημιουργεί μια νέα κατάσταση, όπου τα δεδομένα είναι άκρως προβληματικά. Πρώτον, η Εθνική κινδυνεύει με πώληση σε ξένη τράπεζα. Η Εθνική έχει ειδικό ιστορικό βάρος και παραμένει ακόμα και σήμερα ημιδημόσια τράπεζα, λόγω της μεγάλης συμμετοχής ασφαλιστικών ταμείων. Δεύτερον, η αναδιάρθρωση των τραπεζών μπορεί να περιλαμβάνει τη βίαιη προσαρμογή του ενεργητικού και του παθητικού των τραπεζών, με τεράστιες συνέπειες στην ίδια τη δομή του τραπεζικού συστήματος και στην πραγματική οικονομία. Τρίτον, η βιωσιμότητα αυτού του σχεδίου τίθεται εν αμφιβόλω, εάν μπορεί να ολοκληρωθεί. Κάθε εναλλακτικό σχέδιο οφείλει να διατηρεί τις ισορροπίες με τα πραγματικά οικονομικά δεδομένα και να μην προσθέτει, αντί να αφαιρεί, προβλήματα. Αυτό όμως αποτελεί θέμα μιας νέας συζήτησης για την ίδια τη στρατηγική της προσαρμογής που εξυπηρετεί καλύτερα το δημόσιο συμφέρον.

* Bουλευτής Χανίων του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ

Επίσπευση των πειθαρχικών σχεδιάζει ο Μανιτάκης ντονα ερωτηματικά, καθώς η τρόικα φέρεται να έχει ζητήσει την απόλυση 2000 «επίορκων» ως τον Ιούνιο, 5.500 απολύσεις ώς το τέλος του 2013 και συνολικά 20.000 απολύσεις ως το τέλος του 2014. Από την πλευρά του, το ΥΔΜΗΔ υποστηρίζει πως ο καθορισμός συγκεκριμένων αριθμών δεν είναι εφικτός, καθώς θα «προδίκαζε τις αποφάσεις των πειθαρχικών συμβουλίων», ενώ σημειώνει πως αν η τρόικα επιζητεί περισσότερα απ’ όσα ορίζει το Μεσοπρόθεσμο, τότε αυτό δεν αποτελεί αρμοδιότητα του υπουργείου, αλλά της τρικομματικής κυβέρνησης. Το ΥΔΜΗΔ, πάντως, εξακολουθεί να κωφεύει στις έντονες αντιδράσεις για τον εξοντωτικό παραλογισμό να τίθενται σε αυτοδίκαιη αργία υπάλληλοι που παραπέμπονται είτε στα πειθαρχικά είτε στα ποινικά δικαστήρια, ακόμη και για ήσσονος σημασίας παραπτώματα. Ειδικότερα για τις ρυθμίσεις που μελετά για τη σύντμηση των διαδικασιών των πειθαρχικών, αυτές πρέπει να γίνουν, όπως υποστηρίζει, με «σύννομο τρόπο», δεν μπορούν δη-

λαδή να «θίγουν το δικαιικό μας σύστημα». Αυτό φυσικά δεν φαίνεται να συμμερίζεται ο πρωθυπουργός Αντ. Σαμαράς, ο οποίος σε συνέντευξή του στην «Ημερησία» δηλώνει: «Το Σύνταγμα δεν απαγορεύει να απολυ-

θούν δημόσιοι υπάλληλοι που η οργανική τους θέση καταργείται», προαναγγέλλοντας ουσιαστικά σχέδιο μαζικών απολύσεων δημοσίων υπαλλήλων με αυτόν τον τρόπο. Μνημονιακή υποχρέωση αποτελεί η ένταξη εντός του έτους 25.000 υ-

παλλήλων στο καθεστώς διαθεσιμότητας-κινητικότητας μέσω της κατάργησης των οργανικών τους θέσεων, η πλειοψηφία των οποίων θα δουν την πόρτα της εξόδου, όπως διαφαίνεται από τις δηλώσεις του πρωθυπουργού.

Αντισυνταγματική η απόλυση μέσω κατάργησης θέσης, σύμφωνα με Μανιτάκη - Κουβέλη Μείζον θέμα, γεννάται τόσο για τον υπουργό Διοικητικής Μεταρρύθμισης, όσο και για τον πρόεδρο της ΔΗΜ.ΑΡ. Φώτη Κουβέλη, οι οποίοι το 2010 με άρθρα τους στην «Αυγή» είχαν πάρει σαφή και κατηγορηματική θέση πως η απόλυση υπαλλήλου μέσω κατάργησης της οργανικής του θέσης αντίκειται στο Σύνταγμα. Συγκεκριμένα, με αφορμή την αντίστοιχη συζήτηση που είχε ανοίξει το 2010 ο Θ. Πάγκαλος, ο κ. Μανιτάκης με άρθρο του στην «Αυγή» στις 18.4.2010 σημείωνε: «Οι υπό απόλυση δημόσιοι υπάλληλοι λόγω νομοθετικής κατάργησης της θέσης τους διαθέτουν συνταγματικό δικαίωμα διορισμού ή επανένταξης ή μετάταξης γενικά στο Δημόσιο, ακόμη και σε άλλη ή παρεμφερή με την καταργούμενη δημόσια υπηρεσία, εφόσον μεταξύ των άλλων, όλα αυτά τα χρόνια, τους δημιουργήθηκε η δικαιολογημένη εμπιστοσύνη ότι το συνταγματικό τους δικαίωμα στη νομιμότητα δεν είναι δυνα-

τόν να το θίξει ο κοινός νομοθέτης». Ακόμη πιο κατηγορηματικός ήταν ο πρόεδρος της ΔΗΜ.ΑΡ. Φώτης Κουβέλης, που με άρθρο του στο ίδιο φύλλο της 18/4/2010 υπογράμμιζε πως «η διαρκής συνταγματική πρακτική, μετά το 1974, να μετατάσσονται οι υπάλληλοι όταν καταργείται η θέση τους και όχι να απολύονται - άλλωστε το Σύνταγμα δεν ομιλεί για απόλυσηέχει δημιουργήσει συνταγματικό έθιμο, το οποίο, κατά γενική παραδοχή, συμπληρώνει το Σύνταγμα. Έτσι, τυχόν κατάργηση θέσεων υποχρεώνει το κράτος να μετατάσσει τον υπάλληλο και όχι να τον απολύει. Αν η κυβέρνηση επιλέξει τη μεθόδευση της κατάργησης θέσεων για την απομάκρυνση δημοσίων υπαλλήλων, θα καταστρατηγήσει το Σύνταγμα, θα προσβάλει την αναγνωρισμένη και δεσμευτική αρχή της προστατευόμενης εμπιστοσύνης του διοικουμένου υπαλλήλου, ο οποίος εμπιστεύθηκε τη ρύθμιση της μονιμότητας»...

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

νάμεις του αστισμού: «Στην αστική ιδεολογία και το αστικό πολιτικό σύστημα ανήκουν ο εθνικοσοσιαλισμός-φασισμός και ο σύγχρονος σοσιαλδημοκρατισμός που από την άποψη της οργανωτικής προέλευσης συνιστά νέο οπορτουνιστικό ρεύμα προερχόμενο από το κομμουνιστικό κίνημα». Συμπλήρωσε δε πως «τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης έχουμε το δίπολο Ν.Δ. - ΠΑΣΟΚ, το οποίο σήμερα μετασχηματίζεται ως Ν.Δ. - ΣΥΡΙΖΑ, ενώ έχουν συμβεί (πέρα από την αποδιάρθρωση της σοσιαλδημοκρατίας) στις τελευταίες εκλογές αποσχίσεις τόσο από τη Ν.Δ. όσο και από τον ίδιο το ΣΥΡΙΖΑ. Επίσης εμφανίστηκε με εκλογική δύναμη και επιρροή η εθνικοσοσιαλιστική φασιστική Χρυσή Αυγή».

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΙΜΟΣ

Απέκλεισε κατηγορηματικά κάθε ενδεχόμενο συμμαχίας με οποιονδήποτε άλλον κομματικό φορέα η γενική γραμματέας του ΚΚΕ, Αλέκα Παπαρήγα, κατά την παρουσίαση της εισήγησης της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος προς το 19ο Συνέδριο, οι εργασίες του οποίου ξεκίνησαν το πρωί της περασμένης Πέμπτης στον Περισσό και ολοκληρώνονται σήμερα Κυριακή με την εκλογή της νέας Κεντρικής Επιτροπής. Η εισήγηση έστειλε σαφές μήνυμα σε όλα τα μέλη και στελέχη του κόμματος που ασκούν κριτική στην τακτική του κόμματος, όπως αυτή διατυπώθηκε από τα κείμενα που δημοσιεύτηκαν στον προσυνεδριακό διάλογο, ότι όσοι επιζητούν συμμαχίες είναι ρεφορμιστές και οπορτουνιστές, θέτουν εμπόδια στον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό, ενώ τόνισε πως όλες οι εκδοχές των προτάσεων που παρουσιάζει η υπόλοιπη Αριστερά αναπαράγουν τα μονοπώλια. Στο ίδιο μοτίβο, τόνισε πως, αντίθετα με όσα μέλη του κόμματος υποστήριξαν πως οι θέσεις για το 19ο Συνέδριο ανατρέπουν τις αποφάσεις του 15ου, βρίσκονται σε πλήρη αρμονία με αυτές, σε ό,τι αφορά τις συμμαχίες. Όποιο σχήμα κι αν αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας, τόνισε η Αλ. Παπαρήγα, είτε με κορμό τη Ν.Δ., είτε με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ, δεν πρόκειται να οδηγήσει τη χώρα σε διέξοδο από την κρίση προς όφελος της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων. Η Αλ. Παπαρήγα ξεκαθάρισε πως το ΚΚΕ έχει δικαιωθεί πλήρως από την επιλογή του να απορρίψει την πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ για συγκρότηση κυβέρνησης της Αριστεράς, άσκησε κριτική εφ’ όλης της ύλης στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ενώ τόνισε πως η πρόταση για έξοδο από την Ευρωζώνη συνιστά ρεφορμιστική λύση, η οποία δεν μπορεί να δώσει ουσιαστική απάντηση στην κρίση προς όφελος των εργαζομένων. Επίσης, ανέλυσε την τακτική και τη στρατηγική του κόμματος, για το επόμενο χρονικό διάστημα, η οποία συνοψίζεται στη συγκρότηση της Λαϊκής Συμμαχίας, ως μεθοδολογία για την επίτευξη της επαναστατικής αλλαγής στην Ελλάδα, στρατηγική η οποία, σε πολιτικό επίπεδο, τοποθετεί το ΚΚΕ απέναντι σε όλα τα υπόλοιπα κόμματα, σημείο το οποίο αποτυπώθηκε ρητά και με έμφαση σε πολλές αποστροφές της εισήγησης.

Η σκηνοθεσία της Ιστορίας Οι εργασίες του Συνεδρίου ξεκίνησαν με την προβολή ενός βίντεο διάρκειας 20 λεπτών, το οποίο επισκοπούσε τα κυριότερα σημεία από την ιστορία του ΚΚΕ, στο οποίο κυριαρχούσε η φράση, η οποία επαναλαμβάνεται αρκετές φορές κατά τη διάρκεια του βίντεο, «κάτω από την ίδια

Η έξοδος από το ευρώ δεν συνιστά λύση

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΗΣ ΑΛΕΚΑΣ ΠΑΠΑΡΗΓΑ ΣΤΟ 19ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΚΚΕ

Τι Ν.Δ., τι ΣΥΡΙΖΑ

σημαία», δίνοντας έμφαση στη συνέχεια και τη συνέπεια ως βασικές αξίες του κόμματος, οι οποίες πρέπει να παραμείνουν αναλλοίωτες. Μεταξύ άλλων, στο βίντεο επισημαίνονται ως κομβικά γεγονότα για την πορεία και την αντοχή του κόμματος ενάντια στο «ξεστράτισμα» από τις αρχές του μαρξισμού - λενινισμού, η διάσπαση του 1968, από την οποία προέκυψε το ΚΚΕ Εσωτερικού και βεβαίως η δεύτερη διάσπαση κατά το 13ο συνέδριο του ΚΚΕ, το 1991, συνέδριο στο οποίο εκλέχτηκε για πρώτη φορά η Αλέκα Παπαρήγα ως γενική γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος, θέση την οποία διατηρεί μετά από 22 χρόνια. Σε ένα κόμμα που τα πάντα έχουν τη δική τους ξεχωριστή σημασία -αξίζει να σημειωθεί πως το συνέδριο ξεκίνησε ακριβώς στις 10 το πρωί της Πέμπτης, όπως ακριβώς είχε αναγγελθεί, δηλαδή- στο προεδρείο του συνεδρίου μετείχαν, μεταξύ άλλων, ο Δ. Γόντικας, ο Γ. Μαρίνος και ο Ν. Σοφιανός.

θείας μετάβαση στον σοσιαλισμό. Τόνισε ακόμα πως «σε μη επαναστατικές συνθήκες» οι συνταγές που προτείνονται από τους «ρεφορμιστές» και τους «οπορτουνιστές» δεν βοηθούν την «ανασύνταξη του λαϊκού κινήματος»: «Μήπως η πάλη κατά του Μνημονίου, το κούρεμα και η επιμήκυνση του χρέους, η διεύρυνση του κρατικού παρεμβατισμού, η

Οι ρεφορμιστές και οι οπορτουνιστές δεν βοηθούν στην ανασύνταξη του λαϊκού κινήματος Συμμαχίες μόνο στο κοινωνικό επίπεδο επιδιώκει η Λαϊκή Συμμαχία

«Όχι» σε όλους «Το 19ο Συνέδριο δίνει απάντηση στο πιεστικό ερώτημα πώς θα οργανωθεί ο αγώνας απόκρουσης των βάρβαρων ταξικών αντιλαϊκών μέτρων από οποιαδήποτε κυβέρνηση διαχείρισης της κρίσης και των συμφερόντων των μονοπωλίων, είτε με κορμό τη Ν.Δ. είτε με τον ΣΥΡΙΖΑ, είτε με κυβέρνηση του λεγόμενου αντιμνημονιακού τόξου από τη λαϊκή Δεξιά ως την εξωκοινοβουλευτική Αριστερά», υπογράμμισε η Αλ. Παπαρήγα, με σκοπό να δείξει πως δεν υπάρχει άλλη λύση πέρα από την αντικαπιταλιστική ρήξη και την απευ-

Σε πλήρη αρμονία με τις αποφάσεις του 15ου Συνεδρίου οι θέσεις για το 19ο Αποδέσμευση από την Ε.Ε. και σύγκρουση με τα μονοπώλια, όχι αλλαγή νομίσματος

διέξοδος από την κρίση με ανάκαμψη της καπιταλιστικής κερδοφορίας με τους καλούς καπιταλιστές μπροστά και όχι τους πειρατές, όπως λέει ο ΣΥΡΙΖΑ, από τον οποίο θα πιαστείς και θα συνεχίσεις να κρατάς στο χέρι όλη την αλυσίδα; Ή μήπως είναι το Plan Β που πλασάρεται με την έξοδο από την Ευρωζώνη; Είναι κρίκος η κεϊνσιανή διαχείριση που προτείνεται από ρεφορμιστές και οπορτουνιστές; Είναι κρίκος η συνεργασία με ένα τμήμα της αστικής τάξης; Όχι βέβαια». Αναφερόμενη σε όσους ασκούν κριτική εκ των έσω για την τακτική των συμμαχιών που ακολουθεί το ΚΚΕ, η Αλ. Παπαρήγα επεσήμανε: «Ορισμένοι καλοθελητές μάς εγκαλούν γιατί σήμερα δεν προωθούμε συνεργασίες με πολιτικά κόμματα ή με κάποια τμήματά τους με στόχο να αποτραπεί ο κατήφορος που έχει πάρει το βιοτικό επίπεδο του λαού. Μας προτείνουν δηλαδή να αγνοήσουμε τη σχέση πολιτικής και οικονομίας». Και πρόσθεσε: «Ο ΣΥΡΙΖΑ, έχοντας τραβήξει δυνάμεις από το ΠΑΣΟΚ, ολόκληρα τμήματα του πασοκικού μηχανισμού, έχοντας προσθέσει στην εκλογική του δύναμη ένα μέρος κομμουνιστικών ψήφων, απέβαλε πολύ γρήγορα υποσχέσεις και ριζοσπαστικά συνθήματα, αυτά που τον έκαναν δημοφιλή σε αριστερές, ριζοσπαστικές μάζες».

Το ΚΚΕ και οι «άλλοι» Η Αλ. Παπαρήγα επεσήμανε πως το ΚΚΕ συνιστά ένα εντελώς διαφορετικό στρατόπεδο, το οποίο έχει μέτωπο σε όλα τα υπόλοιπα πολιτικά σχήματα, τα οποία, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο είναι ενταγμένα στις δυ-

«Είναι άλλο πράγμα η προτεινόμενη από μερικούς αποχώρηση από τη ζώνη του ευρώ ή η άποψη ότι το ευρώ δεν είναι φετίχ, και άλλο η θέση του ΚΚΕ για αποδέσμευση από την Ε.Ε.», τόνισε η Αλ. Παπαρήγα. Και πρόσθεσε: «Η πρόταση του ΚΚΕ που απευθύνεται στον λαό δεν έχει να κάνει με την αλλαγή του νομίσματος, ούτε επίσης με τη σύνδεση της δραχμής με το δολάριο, τη στερλίνα, το γιεν ή οποιοδήποτε άλλο νόμισμα».

Η Λαϊκή Συμμαχία δεν ανατρέπει το ΑΑΔΜ Η Αλ. Παπαρήγα ξεκαθάρισε πως δεν υπάρχει περιθώριο συνεργασίας στο πολιτικό επίπεδο: «Η Λαϊκή Συμμαχία είναι κοινωνική όσον αφορά ποιες κοινωνικές δυνάμεις πρέπει να συμπαραταχθούν στον αγώνα, έχει κινηματικά χαρακτηριστικά με γραμμή αντεπίθεσης, ρήξης και ανατροπής». Τα σχήματα που περιλαμβάνει η Λαϊκή Συμμαχία είναι τα μετωπικά σχήματα που έχει στήσει το ΚΚΕ ανά κοινωνικό κι εργασιακό χώρο: «Σήμερα στην Ελλάδα διαμορφώνονται τα φύτρα αυτής της συμμαχίας με τη μορφή ΠΑΜΕ - ΠΑΣΕΒΕ - ΠΑΣΥ ΟΓΕ - ΜΑΣ με κινηματική οργανωμένη βάση στους χώρους δουλειάς και στην εργατική-λαϊκή γειτονιά». Επιχειρώντας την ανάδειξη της συνέχειας από το 15ο στο 19ο Συνέδριο, σημείο που αμφισβητείται έντονα από τους διαφωνούντες, η Αλ. Παπαρήγα υπογράμμισε: «Στο 15ο Συνέδριο υπογραμμιζόταν ότι η συγκρότηση της συμμαχίας ξεκινάει από τα κάτω προς τα πάνω, το καθοριστικό πεδίο είναι το κοινωνικό, ενώ ξεκαθάριζε ότι η αντίθεση με τον ιμπεριαλισμό και τα μονοπώλια ήταν πιο βαθιά αντικαπιταλιστική». Και πρόσθεσε: «Γινόταν λόγος για κυβέρνηση αντιμονοπωλιακών αντιιμπεριαλιστικών δυνάμεων και όχι για κυβέρνηση του ΑΑΔΜ, δεν αναφερόταν η συμμετοχή του ΚΚΕ ούτε η δέσμευση του ΚΚΕ απέναντί της».

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΥΡΙΟ ΣΤΗ ΒΟΥΛΗ Η ΕΠΕΡΩΤΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΚΩΣΤΑΣ ΠΟΥΛΑΚΙΔΑΣ

Μετά την πίεση του ΣΥΡΙΖΑΕΚΜ η κυβέρνηση αποδέχθηκε να διεξαχθεί τη Δευτέρα συζήτηση για τις γερμανικές οφειλές στη Βουλή, με βάση την επίκαιρη ερώτηση του κόμματος που έχει κατατεθεί από τον Οκτώβριο και την υπέγραψε πρώτος ο Μανώλης Γλέζος και άλλοι 59 βουλευτές του κόμματος. Το ζητούμενο για τον ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ είναι να παραδοθεί τουλάχιστον στα κόμματα (αν όχι και στην Εθνική Επιτροπή Διεκδίκησης) ο απόρρητος φάκελος που έχει δημιουργηθεί, σε μία περίοδο που η κυβέρνηση εκτιμά ότι μπορεί να αξιοποιήσει πολιτικά το θέμα των οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα και τους συγγενείς των θυμάτων. Με τη στάση του ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ επιβεβαιώνει ότι έχει το θέμα πολύ ψηλά στην ατζέντα του - δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι ο Αλέξης Τσίπρας το έθεσε και στη συνάντηση με τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε τον Ιανουάριο. «Ήμασταν η μόνη πολιτική δύναμη που ευθέως θέσαμε το ζήτημα

Αλ. Τσίπρας: Διεκδίκηση των οφειλών, όχι συμψηφισμό χρεών Να δοθεί ο φάκελος στα κόμματα

στο υψηλότατο δυνατό επίπεδο», τόνισε ο πρόεδρος της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ, υπενθυμίζοντας ότι τότε «κάποιοι “κουτσαβάκηδες” στη Βουλή μάς κουνούσαν το δάκτυλο, μας είπαν ότι πήγαμε να κλαφτούμε στα σκαλιά του υπουργείου Οικονομικών της Γερμανίας». Ο Αλ. Τσίπρας θα μιλήσει αύριο στην επερώτηση του κόμματος, προκειμένου να αποσαφηνίσει το αίτημα. «Όχι συμψηφισμός χρεών, αλλά διεκδίκηση αυτών που μας χρωστάνε», υπογράμμισε την Παρασκευή επισημαίνοντας ότι δεν μπορεί η ελληνική κυ-

βέρνηση να πιέζει διαρκώς τον λαό να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του. «Ας εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους και αυτοί που μας χρωστάνε», είπε χαρακτηριστικά.

Ο λόγος στους μαρτυρικούς τόπους Την επίκαιρη ερώτηση στη Βουλή

θα εισηγηθεί ο Μ. Γλέζος, ενώ επιλέχθηκε να μιλήσουν και 3 βουλευτές από τόπους μαρτυρίου κατά την περίοδο της Κατοχής: η Μαρία Κανελλοπούλου για τα Καλάβρυτα, ο Γιάννης Σταθάς για το Δίστομο, η Ευαγγελία Αμμανατίδου για τον Χορτιάτη Θεσσαλονίκης. Θα μιλήσουν ακόμη ο Παναγιώτης Κουρουμπλής, ο Θοδωρής Δρίτσας και η Ρένα Δού-

ρου, ενώ κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος θα είναι ο Παναγιώτης Λαφαζάνης. Τα ερωτήματα που θέτει στην κυβέρνηση ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ είναι: -γιατί επιλέγει τον δανεισμό από την τρόικα και δεν αξιώνει από τη Γερμανία τα χρήματα που χρωστά. -γιατί δεν εξαντλεί κάθε δυνατότητα που της προσφέρει ο νόμος, οι διεθνείς συμβάσεις και οι διεθνείς σχέσεις προκειμένου να αποκατασταθεί η δικαιοσύνη στις σχέσεις μας με τη Γερμανία. -τι εμποδίζει να διεκδικηθούν οι επανορθώσεις. -ποιες ενέργειες έγιναν μετά την απόφαση του Δικαστηρίου της Χάγης, με την οποία προτείνεται οι αποζημιώσεις των θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας να λυθούν με διακρατικές συνεννοήσεις. -ποιοι χειρίζονται τον φάκελο που έχει δημιουργηθεί και ποια διαβήματα έγιναν. -γιατί στις συναντήσεις Σαμαρά με Μέρκελ και Σόιμπλε δεν ετέθη το ζήτημα.

ALPHA BANK. ΤΡΑΠΕΖΑ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ ΚΑΙ ΣΤΑΘΕΡΟ ΣΗΜΕΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Η Alpha Bank, με σταθερή πορεία άνω των 130 ετών, είναι η Τράπεζα εμπιστοσύνης και αναφοράς στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Τώρα, προχωρά σε Αύξηση Μετοχικού Κεφαλαίου, εξελίσσεται και περνά με σιγουριά σε μία νέα εποχή.

KX-1/2p_AyxisiKefalaioui_265x157.indd 1

11/04/2013 17:13

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

14 Ερωτήματα για την ξαφνική σπουδή της κυβέρνησης

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΙΚΕΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ

Εφικτή η διεκδίκηση του κατοχικού δανείου

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΓΙΑΜΑΛΗ

«Ακόμη και ένα μάρκο αν μας χρώσταγε η Γερμανία», όπως επιγράφεται το τελευταίο βιβλίο του Μανώλη Γλέζου, θα ήταν ένα τεράστιο ηθικό και πολιτικό στίγμα για τη σύγχρονη Γερμανία το να μην το αποδέχεται. Πολύ περισσότερο όταν το χρέος της Γερμανίας προς την Ελλάδα από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο είναι πολλά δισ. μάρκα. Το θέμα αναθερμαίνεται σήμερα αιφνιδιαστικά και από την κυβέρνηση, ύστερα από πολύ μεγάλο διάστημα που η ανακίνησή του, από τον ΣΥΡΙΖΑ, κυρίως, αντιμετωπιζόταν από τους κυβερνώντες ως χαμένη υπόθεση που απλώς περιέπλεκε τη σχέση με τους συμμάχους μας. Ενδεικτικό είναι το γεγονός πως η επίκαιρη επερώτηση που είχε καταθέσει ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ τον Οκτώβριο του 2012 θα συζητηθεί αύριο, Δευτέρα, με επτά μήνες καθυστέρηση. Την περασμένη εβδομάδα, το «Βήμα της Κυριακής» αποκάλυψε ότι στις 8 Μαρτίου παραδόθηκε στις υπηρεσίες του υπουργείου Εξωτερικών και στη συνέχεια προωθήθηκε στο Νομικό Συμβούλιο του Κράτους πόρισμα 80 σελίδων το οποίο αφορά τις γερμανικές αποζημιώσεις. Το πόρισμα, που χαρακτηρίστηκε «απόρρητο», συνέταξε επιτροπή του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους με πρόεδρο τον γενικό διευθυντή Θησαυροφυλακίου και Προϋπολογισμού του Γενικού Λογιστηρίου, Παναγιώτη Καρακούση. Η επιτροπή μελέτησε, ταξινόμησε και αρχειοθέτησε το αρχείο, που πλέον βρίσκεται σε 761 φακέλους, από 240-300 σελίδες έκαστος, το οποίο, όπως είπε ο κ. Καρακούσης, πριν μπει σε τάξη «ήταν σκορπισμένο, σχεδόν πεταμένο σε αποθήκες».

Η ξαφνική «κινητικότητα» του υπουργείου Το ξαφνικό ενδιαφέρον που επιδεικνύει το υπουργείο Εξωτερικών σίγουρα προκαλεί ερωτήματα, ιδίως αν συνδυαστεί με το «απόρρητο» του πορίσματος, για το περιεχόμενο του οποίου δεν έχουν ενημερωθεί καν οι πολιτικοί αρχηγοί. Ο Δημήτρης Αβραμόπουλος ανέβαζε «κλιμακωτά» τους τόνους ολόκληρη την εβδομάδα. Ξεκίνησε με μία λιτή δήλωση, συνέχισε με μια συνάντηση με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κ. Παπούλια, στη διάρκεια της οποίας είπε: «Μια τέτοια κίνηση είναι περισσότερο νομική και λιγότερο πολιτική», για να κλιμακώσει την Πέμπτη, απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφου για την προκλητική δήλωση του Β. Σόιμπλε, «κανένας συσχετισμός δεν υπάρχει, ούτε μπορεί να υπάρξει ανάμεσα στις μεταρρυθμίσεις

Μιλούν Μανώλης Γλέζος, Παναγιώτης Καρακούσης και Αντώνης Μπρεδήμας που γίνονται στην Ελλάδα και στο ζήτημα των γερμανικών αποζημιώσεων», λέγοντας πως «Το εάν έχει λήξει ή όχι η υπόθεση αυτή το καθορίζει η διεθνής δικαιοσύνη, καθώς από τη φύση του το θέμα αυτό άπτεται του διεθνούς δικαίου και των διεθνών δικαιοδοτικών οργάνων.» Η κυβέρνηση, λοιπόν, δεν έχει αποφασίσει ακριβώς τι στάση θα κρατήσει, παρά την ξαφνική ανακίνηση του θέματος. Πάντως, το γεγονός πως οριοθέτησε τη μέθοδο της ελληνικής διεκδίκησης κυρίως «σε νομική βάση», αφήνει πολλά περιθώρια σε εκείνους που ανησυχούν για «ενδεχόμενα επικοινωνιακά τρικ» και για προμόσιον «εσωτερικής κατανάλωσης». Πηγές αναφέρουν πως το υπουργείο σκέφτεται να αναθέσει το θέμα σε διεθνές νομικό γραφείο και σε οίκο αξιολόγησης, ο οποίος θα κάνει την εκτίμηση. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν επιδείξει βρετανικές νομικές εταιρείες που ασχολούνται με τέτοια ζητήματα για λόγους status. Προς το παρόν, πάντως, η κυβέρνηση δεν έχει πάρει καν τη γνώμη του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Γερμανικών Οφειλών.

Πυρά Γλέζου για τις οφειλές της Γερμανίας Ο Μανώλης Γλέζος, μιλώντας στην «Αυγή», κατήγγειλε την κυβέρνηση ότι «συνεχίζει την κωλυσιεργία στην οποία επιδίδονται με εξαιρετική επιτυχία οι ελληνικές κυβερνήσεις τα είκοσι τελευταία χρόνια, χαρακτηρίζοντας αιφνιδίως απόρρητο το πόρισμα στο οποίο κατέληξε η Επιτροπή, την οποία η ίδια η κυβέρνηση συνέστησε». Συνέχισε λέγοντας πως, «από όσα τουλάχιστον έχουν διαρρεύσει, διεύρυναν τη χρονική περίοδο διερεύνησης, περιλαμβάνοντας και τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κακώς», και εξηγεί πως, περιλαμβάνοντας και τον Α’

Παγκόσμιο Πόλεμο, «και πιο πολύπλοκη γίνεται η εξαγωγή συμπερασμάτων και οι διεκδικήσεις της Ελλάδας κινδυνεύουν να τεθούν υπό αμφισβήτηση.» Επίσης ο Μ. Γλέζος προειδοποιεί: «Μη διανοηθεί κανείς να επιχειρήσει το ‘κλείσιμο’ του θέματος υπογείως και υπόπτως, όπως έχει συμβεί ξανά στο παρελθόν», και καταλήγει: «Εγώ δεν θα κουραστώ να το επαναλαμβάνω. Χρέος μας είναι να διεκδικήσουμε: α. το αναγκαστικό δάνειο, β. τις επανορθώσεις λόγω βλάβης στις υποδομές της χώρας και γ. την επιστροφή των κλαπέντων αρχαιολογικών θησαυρών» και τονίζει πως «είναι υπόθεση του κράτους η διεκδίκηση», με τη Γερμανία να μην έχει καμία δικαιολογία από το 1990, οπότε και συντελέσθηκε η ενοποίηση. «Μας χρωστάνε, δεν τους χρωστάμε», αναφέρεται, επίσης, σε επίκαιρη επερώτηση 60 βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ, με πρώτον υπογράφοντα τον ίδιο, που θα συζητηθεί αύριο, Δευτέρα. Σύμφωνα με τον ΣΥΡΙΖΑ, η Γερμανία χρωστάει: α. 108,43 δισ. ευρώ χωρίς τους τόκους λόγω των καταστροφών που προκάλεσε στις υποδομές της Ελλάδας στην Κατοχή. Το ύψος της συγκεκριμένης οφειλής αποτιμήθηκε το έτος 1946, από τη Διασυμμαχική Επιτροπή στο Παρίσι, σε 7,1 δισεκατομμύρια δολάρια, αγοραστικής αξίας έτους 1938. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί σήμερα σε 108,43 δισεκατομμύρια ευρώ. β. 54 δισ. ευρώ χωρίς τους τόκους. Πρόκειται για το αναγκαστικό κατοχικό δάνειο. Μόλις τελείωσε ο πόλεμος, η Γερμανία αναγνώρισε το δάνειο και το ποσό υπολογίζεται στα 3,5 δισ. δολάρια, αγοραστικής αξίας έτους 1938. Σήμερα, το ποσό αυτό αντιστοιχεί σε 54 δισ. ευρώ, χωρίς τους τόκους. γ. Να επιστρέψει τους κλεμμένους αρχαιολογικούς θησαυρούς που ανήκουν στον ελληνικό λαό. Επίσης η Γερμανία οφείλει αποζημιώσεις στους συγγενείς των θυμάτων.

Αντ. Μπρεδήμας: Το νομικό σκέλος Μιλήσαμε για το «νομικό» σκέλος της υπόθεσης με τον Αντώνη Μπρεδήμα, καθηγητή Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου, ο οποίος, κρίνοντας από την αναφορά του εκπροσώπου του υπουρ-

γείου Εξωτερικών, Γρ. Δελαβέκουρα, που άφησε ανοιχτή, ακόμη, την προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, σημειώνει ότι μάλλον δεν το «γνωρίζουν» καλά το ζήτημα. «Πώς θα πας τη Γερμανία στη Χάγη όταν δέχεται να δικαστεί για υποθέσεις μόνο από το 2008 και μετά; Aκόμη και να τα κατάφερνε η Ελλάδα, η απάντηση θα ήταν ανάλογη με αυτήν που δόθηκε στην περίπτωση της Ιταλίας», εξηγεί ο κ. Μπρεδήμας και συνεχίζει λέγοντας πως «το Διεθνές Δίκαιο είναι αρκετά καθυστερημένο και συντηρητικό και δεν πρόκειται να κάνει καμία επανάσταση στο θέμα αυτό». «Η Ελλάδα δεν έχει πάψει να έχει δικαίωμα να διεκδικεί πολιτικά και διπλωματικά τις αποζημιώσεις και καλά θα κάνει να συνεχίσει». «Δεν νομίζω πως οι Γερμανοί είναι διατεθειμένοι να δώσουν, διότι θα ανοίξει ο ασκός του Αιόλου, όχι μόνο για τη Γερμανία, αλλά και για άλλες δυνάμεις. Χώρες οι οποίες δεν αρέσκονται στην επίδοση αποζημιώσεων, όπως η Γαλλία, φανταστείτε να αντιμετωπίσουν το ίδιο πρόβλημα για την Αλγερία, οι ΗΠΑ για το Ιράκ και το Αφγανιστάν...»

Ισχυρή νομικά η διεκδίκηση του κατοχικού δανείου «Υπάρχει όμως το σκέλος του κατοχικού δανείου, έχουμε σε νομικό επίπεδο, αλλά και σε νομικο-διπλωματικό, το δίκιο με το μέρος μας. Εκείνο το οποίο είναι σημαντικό είναι ότι υπάρχει δικαστήριο που μπορούμε να πάμε τη Γερμανία, ένα διαιτητικό δικαστήριο, στο πλαίσιο της συμφωνίας του Λονδίνου 1953. Υπάρχουν προβλήματα», προσθέτει ο κ. Μπρεδήμας, «διότι είναι ένα περίεργο δικαστήριο και κανείς δεν ξέρει τι θα βγάλει με 10 διαιτητές, 4 Γερμανούς, 1 Έλληνα και οι υπόλοιποι από τις μεγάλες δυνάμεις, ΗΠΑ, Γαλλία κ.ά. Η Γερμανία βρίσκεται σε προνομιακή θέση». «Θεωρώ πως η Ελλάδα θα πρέπει να χρησιμοποιήσει τη μέθοδο των διαπραγματεύσεων, να πιέσει τη Γερμανία να προχωρήσει σε συμβιβασμό», συμπεραίνει.

Παναγιώτης Καρακούσης: Πώς διασώθηκε το αρχείο «Το πόρισμα έγινε με το αρχείο του Λογιστηρίου από το 1944 και μετά. Με το που έφυγαν οι Γερμανοί, ή ακόμη και πριν, υπήρχε αρχείο, αλληλογραφία, αιτήσεις για αποζημιώσεις κ.λπ.», λέει στην «Αυγή» ο Παναγιώτης Καρακούσης. «Δεν περιποιούσε τιμή σε κανέναν ότι ήταν πεταμένο σε αποθήκες στην Αθήνα. Αυτός ήταν ο λόγος που εμείς προσπαθήσαμε να το ανασύρουμε, να το αξιοποιήσουμε και να το διασώσουμε». «Σε ό,τι αφορά το κατοχικό δάνειο», μας λέει ο Π. Καρακούσης, «έχουμε δύο συγκεκριμένες εκθέσεις, μία του Λαμπρούκου, τότε γενικού διευθυντή του υπουργείου Συντονισμού, η οποία συντάχθηκε το 1944 με την απελευθέρωση, και μία έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος, που περιλαμβάνει όλες τις πληρωμές και τα έξοδα Κατοχής και για το κατοχικό δάνειο. Αυτά είναι τα μοναδικά στοιχεία που έχουμε».

Αρχείο Ζολώτα Σύμφωνα με πληροφορίες της «Αυγής», αρχείο για το κατοχικό δάνειο βρισκόταν στην κατοχή του π. πρωθυπουργού και διοικητή της ΤτΕ (1955-1967,1974-1981) Ξ. Ζολώτα και, όταν πέθανε, η σύζυγος του, Λόλα, το παρέδωσε στην Τράπεζα. «Η εκτίμηση του Σπίγκελ είναι μακριά από το κατοχικό δάνειο, αλλά για τις επανορθώσεις πολύ πιθανόν να είναι κοντά», σχολιάζει άλλη πηγή σχετικά με το γερμανικό δημοσίευμα, που έχει βασιστεί σε ελληνικές πηγές. Εάν δεν πρόκειται για επικοινωνιακό τρικ ταχείας καύσεως, το θέμα του «πόσα ακριβώς μας χρωστάνε» πρόκειται όχι μόνον να βάλει φωτιά στα κομπιουτεράκια, αλλά και να πυροδοτήσει διαμάχες.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ, ΑΛΛΑ ΟΧΙ ΓΙΑ ΤΑ ΠΟΣΑ, ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟ ΤΥΠΟ

Δεν υπάρχει θέμα αποζημιώσεων για την επίσημη Γερμανία

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΚΑΚΗ ΜΠΑΛΗ

Τι λένε στη Γερμανία για τις πολεμικές αποζημιώσεις που χρωστάνε στην Ελλάδα; Η απάντηση είναι: σχεδόν τίποτε. Για την επίσημη Γερμανία το θέμα θεωρείται από χρόνια λήξαν, ενώ για τη συντριπτική πλειονότητα της κοινής γνώμης το θέμα είναι ξεχασμένο ή άγνωστο. Κι αν δεν είχαν «διαρρεύσει» την περασμένη Κυριακή στο «Βήμα» κάποιες πληροφορίες για το πόρισμα της ειδικής επιτροπής που ερεύνησε τα αρχεία για να θεμελιώσει το όλο ζήτημα, οι οποίες αναμεταδόθηκαν στον γερμανικό Τύπο από τους ανταποκριτές του στην Ελλάδα, δεν θα είχε βγει ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε να επαναλάβει την επίσημη γραμμή -και δη με τον δικό του, μοναδικά αλαζονικό τρόπο, του τύπου «αφήστε την πλάκα και προχωρήστε τις μεταρρυθμίσεις». Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, από την πλευρά του, ήταν πολύ πιο λιτός: «Η Γερμανία πλήρωσε αυτά που έπρεπε και για την κυβέρνηση δεν υπάρχει πλέον θέμα αποζημιώσεων». Το θέμα θα απασχολήσει πραγματικά τη Γερμανία, εάν κάποια στιγμή βρεθεί μια ελληνική κυβέρνηση που θα το θέσει επίσημα. Από την εποχή της γερμανικής ενοποίησης μέχρι σήμερα αυτό δεν έχει γίνει ποτέ, παρά το γεγονός ότι η Αθήνα έχει δηλώσει επανειλημμένα πως το θέμα είναι «ανοιχτό», ότι διατηρεί, δηλαδή, το δικαίωμά της να εγείρει αξιώσεις.

Η Ελλάδα υπέφερε... Αυτές τις μέρες τα ρεπορτάζ που εμφανίστηκαν στον γερμανικό Τύπο περιγράφουν την υπόθεση των αποζημιώσεων, δεν τη σχολιάζουν. Κοινός παρονομαστής των περισσότερων δημοσιευμάτων είναι αφενός ότι η Ελλάδα υπέφερε τα πάνδεινα κάτω από τη ναζιστική μπότα, ότι οι καταστροφές ήταν ανυπολόγιστες και το πλιάτσικο των κατακτητών ατελείωτο, αφετέρου ότι ουσιαστική αποζημίωση δεν δόθηκε -ή έστω δεν έφτασε- στην Ελλάδα ποτέ. Όλοι θυμίζουν ότι σύμφωνα με τους υπολογισμούς των ιστορικών η Ελλάδα υπέστη τις περισσότερες υλικές ζημιές μετά την Πολωνία, τη Σοβιετική Ένωση και τη Γιουγκοσλαβία κατά τη διάρκεια του πολέμου και της κατοχής. Όλοι θυμίζουν τα Καλάβρυτα, το Δίστομο (αυτό και με ρεπορτάζ στο δεύτερο πρόγραμμα της γερμανικής τηλεόρασης), τις μαζικές εκτελέσεις αμάχων ως αντίποινα για τον κάθε νεκρό φαντάρο της Βέρμαχτ, τους νεκρούς από την πείνα, τις επιταγμένες σοδιές, το περιβόητο κατοχικό «δάνειο» που δόθηκε από την Τράπεζα της Ελλάδος άτοκο και με το στανιό.

Η αποζημίωση χάθηκε στον δρόμο Όλοι θυμίζουν τη διάσκεψη των Παρισίων το 1945 και το αίτημα της τότε ελληνικής μεταβατικής κυβέρνησης για αποζημίωση 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων -συγκριτικά οι Σοβιετικοί τότε ζητούσαν τα διπλάσια-, ένα αίτημα που το φρέναραν οι ΗΠΑ και η Βρετανία αντιπροτείνοντας την πληρωμή με 30.000 τόνους βιομηχανικών αγαθών αξίας 25 εκατομμυρίων δολαρίων, τα οποία δεν έφτασαν στην Ελλάδα ποτέ.

Σύμφωνα με τον Γερμανό ιστορικό Χάιντς Ρίχτερ, ομότιμο καθηγητή του Πανεπιστημίου του Μάνχαϊμ, μόλις το ένα τρίτο αυτών των αγαθών φορτώθηκε το 1950 σε βρετανικά πλοία με προορισμό την Ελλάδα, αλλά κι αυτά... χάθηκαν στον δρόμο. Τα υπόλοιπα δύο τρίτα έμειναν να σκουριάζουν για δυο χρόνια στο λιμάνι του Αμβούργου και τελικά πουλήθηκαν στους Βρετανούς, χωρίς το τίμημα να φτάσει ποτέ στην Αθήνα. Το αν τα έσοδα μπήκαν στις τσέπες επιτήδειων Ελλήνων, Γερμανών ή υπηκόων τρίτων χωρών είναι άγνωστο. Πάντως, η τότε δυτικογερμανική πλευρά θεώρησε ότι αυτή τα έδωσε κι ότι δεν φέρει την ευθύνη για το τι συνέβη στη συνέχεια.

ληνική κυβέρνηση. Ο Γκερτ Χέλερ, του Tagesspiegel και πολλών άλλων μέσων, περιγράφει για παράδειγμα το δίλημμα που εκτιμά ότι αντιμετωπίζει ο Αντώνης Σαμαράς: «Εάν παραιτηθεί από τις αξιώσεις για αποζημίωση, θα ξεσπάσει θύελλα αγανάκτησης στην Ελλάδα. Από την άλλη πλευρά, δεν θέλει να επιβαρύνει τις σχέσεις του με τη Μέρκελ, τις οποίες με τόσο κόπο αποκατέ-

στησε τελευταία ζητώντας της δισεκατομμύρια ευρώ. Η άποψη ότι με αυτό το ποσό η Ελλάδα θα μπορούσε να ξεπληρώσει μεγάλο μέρος του δημόσιου χρέους της είναι μεν ελκυστική, αλλά ελάχιστα ρεαλιστική, ειδικά μετά την αποτυχία όλων των προσπαθειών που έγιναν μέχρι τώρα για τη διεκδίκηση αποζημιώσεων με αγωγές Ελλήνων ενώπιων γερμανικών, ελληνικών και διεθνών δικαστηρίων. Η ελληνική κυβέρνηση προσπαθεί να αποφύγει αυτό το ευαίσθητο θέμα. Βέβαια, μετά το πόρισμα της επιτροπής εμπειρογνωμόνων, το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών θα ζητήσει την άποψη των νομικών του κράτους. Αυτή η υπόθεση θα κρατήσει πολύ. Και πρέπει να κρατήσει». Λιγότερο προσεκτικός στις διατυπώσεις του είναι ο συντάκτης της εφημερίδας Die Welt που παρουσίασε το θέμα. Ο Σβεν Φέλιξ Κέλερχοφ καταλήγει με τη δική του αξιολόγηση: «Με τα αστρονομικά ποσά αποζημίωσης που ζήτησαν τις τελευταίες δεκαετίες κάποιοι Έλληνες πολιτικοί είχαν στο μυαλό τους κυρίως το εσωτερικό ακροατήριο. Έτσι μπορούσαν να στρέψουν την οργή των πολιτών τους προς τη Γερμανία. Κι αυτό διότι ξέρουν ότι νομικά δεν μπορούν πλέον να επιβάλουν αξιώσεις».

ΑΥΤΟ ΤΟ ΣΑΒΒΑΤΟ ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ

Η συμφωνία «2+4» Μετά τη διάσκεψη του Λονδίνου το 1953, οι όποιες διακρατικές αξιώσεις για αποζημιώσεις από τη Γερμανία -οι ιδιώτες σε ένα βαθμό εξαιρέθηκαν- πάγωσαν μέχρι να υπογραφεί συμφωνία ειρήνης, κάτι που δεν θα γινόταν όσο διαρκούσε η γερμανική διχοτόμηση. Στο μεσοδιάστημα, το 1960, η Ελλάδα και η Δυτική Γερμανία υπέγραψαν μια συμφωνία για την αποζημίωση συγκεκριμένων θυμάτων του Τρίτου Ράιχ και η Βόννη έδωσε 115 εκατομμύρια μάρκα, εξασφαλίζοντας -σύμφωνα πάντα με τη γερμανική πλευρά- τη δέσμευση ότι δεν θα εγερθούν άλλες αξιώσεις από ιδιώτες. Θεωρητικά, μετά τη γερμανική ενοποίηση, το 1990, υποτίθεται ότι οι όποιες παγωμένες αξιώσεις για αποζημιώσεις θα γίνονταν και πάλι επίκαιρες. Ωστόσο, μια «κλασσική» συμφωνία ειρήνης δεν υπογράφτηκε ποτέ. Τη θέση της πήρε η συμφωνία «2+4», που υπέγραψαν οι τέσσερις μεγάλες δυνάμεις που νίκησαν στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (Βρετανία, Γαλλία, ΗΠΑ, Σοβιετική Ένωση) και οι δύο Γερμανίες που ενοποιήθηκαν. Με αυτόν τον τρόπο έκλεισε για τη γερμανική πλευρά το θέμα των αποζημιώσεων.

Για εσωτερική κατανάλωση Τα μόνα στοιχεία των δημοσιευμάτων των τελευταίων ημερών στον γερμανικό Τύπο, που ξεφεύγουν από την παράθεση ιστορικών πληροφοριών και την αναμετάδοση των όσων λέγονται στην Ελλάδα για τις αποζημιώσεις, είναι οι προβλέψεις που αποπειρώνται να κάνουν οι ανταποκριτές για το τι θα κάνει η ελ-

ΤΡΙΑ ΧΡΟΝΙΑ

ΜΝΗΜΟΝΙΟ

Πώς σχεδίασαν και εφάρμοσαν το δόγμα της καταστροφής

ΔΩΡΕΑΝ DVD Το παγκοσμίως αναγνωρισμένο ντοκιμαντέρ των Αρη Χατζηστεφάνου και Κατερίνας Κιτίδη για το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας. Πώς βυθίζουν χώρες και λαούς στη μιζέρια και την εξαθλίωση

Μοναδικοί εργοδότες οι αναγνώστες μας

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΘΕΜΑ

Η πολιτική λιτότητας προκαλεί μεγάλη ύφεση ΤΟΥ ΜΑΝΟΛΗ Γ. ΔΡΕΤΤΑΚΗ*

Το πρόβλημα της συνεχώς αυξανόμενης ανεργίας απασχολεί ολοένα και περισσότερο όλα τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης. Υπάρχουν, όμως, πολύ μεγάλες διαφορές στα ποσοστά αυτά ανάμεσα στα βόρεια και στα νότια κράτη-μέλη της. Και το χειρότερο, οι πολιτικές που τα βόρεια κράτη επιβάλλουν στα νότια διευρύνουν τη διαφορά αυτή, εξαιτίας της μεγάλης ύφεσης που προκαλούν οι πολιτικές σ’ αυτά στα κράτη στα οποία εφαρμόζονται. Στο άρθρο αυτό θα εξετάσουμε τις μεταβολές στην ανεργία σε σχέση με τις μεταβολές του ΑΕΠ σε σταθερές τιμές στα 12 κράτη-πρώτα μέλη της Ευρωζώνης το 2013 σε σχέση με το 2008 (έτος που ξέσπασε η διεθνής οικονομική κρίση). Περιοριζόμαστε στα 12 κράτη δεδομένου ότι συνολικό ΑΕΠ τους αντιστοιχεί στο 98% του ΑΕΠ των 17 κρατών-μελών της και του γεγονότος ότι τα υπόλοιπα 5 εισήλθαν στην Ευρωζώνη αργότερα. Τα 12 κράτη τα χωρίζουμε σε δύο ομάδες: τα βόρεια (Βέλγιο, Γερμανία, Γαλλία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Αυστρία και Φινλανδία) και τα νότια (Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία και, λόγω Μνημονίου, Ιρλανδία. Τα στοιχεία που χρησιμοποιούμε για το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές του 2005 για τα έτη 2008 και 2013 και για το ποσοστό ανεργίας το έτος 2008 είναι από τη βάση δεδομένων της Στατιστικής Υπηρεσίας της Ε.Ε., της Eurostat, ενώ για το ποσοστό της ανεργίας το 2013 είναι εκείνα των χειμερινών προβλέψεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που δόθηκαν στη δημοσιότητα στα μέσα Φεβρουαρίου. Στην 1η στήλη του Πίνακα που ακολουθεί δίνεται το ποσοστό ανεργίας στα 12 κράτηπρώτα μέλη και στο σύνολό τους (Ε.Ζ.12) και (στις δύο τελευταίες γραμμές) στις δύο ομάδες τους το έτος 2008, στη 2η στήλη το 2013

Αυξάνει την ανεργία στα νότια κράτη - μέλη της Ευρωζώνης, ενώ επηρεάζει ελάχιστα τα βόρεια

και στην 3η η διαφορά τους. Στην 4η και 5η στήλη του Πίνακα δίνεται το ΑΕΠ σε εκατ. ευρώ σε σταθερές τιμές του 2005 για τα έτη 2008 και 2013, αντίστοιχα, και στην 6η στήλη η ποσοστιαία μεταβολή του το 2013 σε σχέση με το 2008. Από τον Πίνακα αυτό φαίνονται ότι το 2013 σε σχέση με το 2008 τα ακόλουθα. Το ποσοστό ανεργίας αναμένεται να αυξηθεί σε 11 κράτη και να μειωθεί μόνο σε 1 (τη Γερμανία). Η μεγαλύτερη διαφορά ποσοστών ανεργίας ανάμεσα στο 2008 και 2013 αναμένεται να σημειωθεί, κατά σειρά ύψους της διαφοράς, στην Ελλάδα, την Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ιρλανδία και η μικρότερη στο Λουξεμβούργο, την Αυστρία και το Βέλγιο. Η Ελλάδα αναμένεται να ξεπεράσει και την Ισπανία, με αποτέλεσμα πάνω από το ένα τέταρτο (!) του εργατικού δυναμικού της να είναι άνεργοι. Το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές του 2005 αναμένεται να αυξηθεί σε 5 κράτη και να μειωθεί σε 7. Η μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση αναμένεται να σημειωθεί στη Γερμανία και την Αυστρία και η μεγαλύτερη ποσοστιαία μείωση στην Ελλάδα και, σε μεγάλη απόσταση, στην Πορτογαλία. Η μείωση στην Ελλάδα αναμένεται να φτάσει σχεδόν το ένα τέταρτο (!) του ύ-

ψους του ΑΕΠ το 2008. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα 5 κράτη στα οποία αναμένεται να σημειωθεί η μεγαλύτερη αύξηση των ποσοστών ανεργίας (Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία, Ιρλανδία και Ιταλία) είναι, με κάπως διαφορετική σειρά, τα ίδια στα οποία θα σημειωθεί η μεγαλύτερη ποσοστιαία μείωση στο ΑΕΠ σε σταθερές τιμές, ενώ τα 3 κράτη στα οποία αναμένεται να σημειωθεί η μικρότερη αύξηση των ποσοστών ανεργίας (Λουξεμβούργο, Αυστρία και Βέλγιο) ή μείωση τους (Γερμανία) είναι τα ίδια στα οποία στα οποία αναμένεται να σημειωθεί η μεγαλύτερη αύξηση του ΑΕΠ σε σταθερές τιμές. Σε 7 κράτη η ύφεση προκαλεί αύξηση της ανεργίας (5 από τα οποία είναι τα νότια κράτη της Ευρωζώνης) και σε 1 (τη Γερμανία) η ανάπτυξη προκαλεί μείωσή της. Μόνο σε 4 κράτη υπάρχει μικρή αύξηση της ανεργίας, ενώ παράλληλα υπάρχει ισχνή ανάπτυξη. Είναι κατά συνέπεια σαφές ότι η σχέση ανεργίας-ανάπτυξης ή ύφεσης είναι πολύ ισχυρή βασικά στις νότιες χώρες και αυτό φαίνεται καθαρά στις 2 τελευταίες γραμμές του Πίνακα. Το 2013 σε σχέση με το 2008 στα βόρεια κράτη αναμένεται να αυξηθεί οριακά το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές και να αυξηθεί, επίσης οριακά, το ποσοστό ανεργίας, ενώ, αντίθετα στα νότια αναμένεται να σημειωθεί μεγάλη μείωση του ΑΕΠ σε σταθερές τιμές (ύφεση) και να υπερδιπλασιαστεί το ποσοστό ανεργίας. Από την ανάλυση που έγινε στο άρθρο αυτό φαίνεται καθαρά ότι η επιβολή της πολιτικής των Μνημονίων σε Ελλάδα, Πορτογαλία και Ιρλανδία και γενικότερα η πολιτική της λιτότητας που έχει επιβάλει η Γερμανία και στα άλλα νότια κράτη της Ευρωζώνης εκτοξεύουν την ανεργία σε πρωτοφανή ύψη, προκαλώντας τεράστια κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα. Αν η πολιτική αυτή συνεχιστεί, η κοινωνική έκρηξη στα κράτη αυτά θα είναι αναπόφευκτη, με απρόβλεπτες συνέπειες και για την ίδια την Ευρωζώνη.

* Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι τέως: αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ

Μνήμη Πόπης Κούρου Δέος γέμισε την ψυχή μου η πικρή για πάντα απουσία της αγαπημένης μου αδελφής. Σε όλη της τη ζωή ήταν μια αγνή δημοκράτισσα. Υπηρέτησε τις δημοκρατικές αξίες της κοινωνικής δικαιοσύνης και της ελεύθερης σκέψης μακριά από κομματικές σκοπιμότητες, πάντα υπερασπιστής του αδικημένου και καταπιεσμένου ανθρώπου. Οραματίστηκε μια κοινωνία σοσιαλιστική με δημοκρατία και ελευθερία. Αντιστάθηκε με σθένος στα αυταρχικά και αντιδημοκρατικά καθεστώτα. Συμφοιτητές με τον Απόστολο Κούρο όταν πιάστηκε και δικάστηκε από το Στρατοδικείο, στάθηκε στο πλευρό του στις φυλακές και εξορίες στα χρόνια της φοβικής εποχής του εμφυλίου πολέμου και των διώξεων από το μισαλλόδοξο κράτος της Δεξιάς. Στην τελευταία δίωξή του από την απριλιανή χούντα, με ένα μικρό παιδί και ένα γέροντα πατέρα, όχι μόνο δεν δυσανασχέτησε, δεν εξέφρασε κάποιο παράπονο για τη δύσκολη ζωή που θα ακολουθούσε, αλλά τον παρότρυνε να αντισταθεί παρηγορώντας τον σε όλα τα χρόνια της κράτησής του με τη σκέψη πως όλα θα πήγαιναν καλά. Παντοτινή θύμηση στο χαρωπό γελαστό πρόσωπό της που αγκάλιασε με αγάπη τα παιδιά όλου του κόσμου. Ο Απόστολος Κούρος στο βιβλίο του «Η Άγρια εκείνη εποχή. Τα σκληρά συναρπαστικά χρόνια της φυλακής 1948-1958» γράφει: «Ήταν χαράματα της 21ης Απριλίου 1967, της επάρατης αυτής μέρας, όταν η πόρτα του σπιτιού μου χτύπησε και δεν ήταν ο γαλατάς, αλλά ασφαλίτες με το όπλο στο χέρι που μ’ άρπαξαν από την αγκαλιά της οικογένειάς μου. Ήμουν ήδη παντρεμένος, είχα ένα αγόρι πέντε χρόνων και μια υπέροχη γυναίκα που στάθηκε πλάι μου στα δύσκολα, πέτρινα χρόνια με αγάπη και αυταπάρνηση. Θυμάμαι, όταν στη Γενική Ασφάλεια ο Λάμπρου έλεγε στη γυναίκα μου, που ήρθε να με επισκεφθεί, ότι ‘με μια λέξη του μπορεί να έρθει κοντά σας’. Ούτε δήλωση μετανοίας, ούτε αποκήρυξη των ιδεών του, ‘αρκεί να καθίσει ήσυχος’. Με ένα νεύμα της, κούνημα του κεφαλιού της, με προέτρεπε ν’ αντισταθώ. Εικόνα που για πάντα μένει στη μνήμη μου και δείχνει το μεγαλείο της. Μ’ έσυραν ξανά, ύστερα από δεκαπέντε χρόνια, στον καταραμένο ξερόβραχο της Γυάρου, που μόνον φίδια και ποντίκια φώλιαζαν στον έρημο για χρόνια αυτόν τόπο. Το βράδυ, τα ποντίκια κυκλοφορούσαν ανάμεσά μας ανενόχλητα. Είχαμε μάλιστα και ορισμένα κρούσματα, δάγκασαν αυτιά συνεξόριστων και τους μετέφεραν στη Σύρο για θεραπεία. Με κλείσανε στις φυλακές, σ’ αυτό το τερατούργημα που υψώθηκε στην άκρη της θάλασσας. Έργο υπερφίαλων και νοσηρών εγκεφάλων, αιώνιο σύμβολο ενός αυταρχικού αστυνομικού κράτους, όνειδος για τον πολιτισμό της χώρας μας, απέναντι από τη Δήλο, το σύμβολο αυτό του ελληνικού πολιτισμού. Σ’ αυτό το κτήριο, που οι ίδιοι είχαμε χτίσει, κοιμηθήκαμε κάτω από τα τσιμεντένια ντουβάρια, τα ποτισμένα με τον ιδρώτα μας». Στη μνήμη της προσφέρω 100 ευρώ στην «ΑΥΓΗ», την εφημερίδα που τη συντρόφευε όλα τα χρόνια, πικρά και γλυκά ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΒΙΔΑΛΗΣ, 25 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 14 AΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΙΕΣΕΙΣ ΝΑ ΚΛΕΙΣΕΙ ΑΡΟΝ ΑΡΟΝ Η ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗ ΛΙΣΤΑ ΛΑΓΚΑΡΝΤ ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΚΩΣΤΑΣ ΠΟΥΛΑΚΙΔΑΣ

Την αξιοποίηση του «νεκρού χρόνου» μέχρι τις 10 Ιουνίου, όταν θα έλθει το πόρισμα του ΣΔΟΕ για τους συγγενείς Παπακωνσταντίνου, προκειμένου να ερευνηθεί ο λογαριασμός των 550 εκατ. δολ. που συμμετείχαν στο fund του Σάμπυ Μιωνή, θα ζητήσει ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ. Την ίδια ώρα βουλευτές της Ν.Δ. (όπως ο Άδωνις Γεωργιάδης) πιέζουν να εκδοθεί πόρισμα «εδώ και τώρα», χωρίς τα συμπεράσματα του ΣΔΟΕ. Και ο πρόεδρος της επιτροπής Χρήστος Μαρκογιαννάκης διαρρέει ότι προτιμά αναστολή εργασιών... Με τις τακτικές της συγκάλυψης να μορφοποιούνται, ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ εκτιμά ότι στην παρούσα φάση είναι δυνατός ο εντοπισμός των φυσικών προσώπων του λογαριασμού των 550 εκατ. Τον δρόμο υπέδειξε ο σύμβουλος του πρωθυπουργού (και φίλος των οικογενειών Μιωνή και Μεταξά) Σταύρος Παπασταύρου απαντώντας σε ερώτηση του Σταύρου Κοντονή: αίτημα στην επιτροπή κεφαλαιαγοράς της Ιρλανδίας.

ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ: Να ψάξουμε ποιοι είναι στα 550 εκατομμύρια ευρώ Β. Πολύδωρας: Να ελέγξουμε τη λίστα Λαγκάρντ Στην κατεύθυνση αυτή συνηγορεί και το γενικό πολιτικό κλίμα. Δεν είναι τυχαίο ότι την Παρασκευή στη διάσκεψη των προέδρων της Βουλής ο Βύρων Πολύδωρας τόνισε πως «το ουσιώδες είναι να ελέγξουμε τη λίστα» (άρα όχι μόνο τους συγγενείς Παπακωνσταντίνου) και χαρακτήρισε «θρασύτητα» να δηλώνει ο ΣΔΟΕ ότι χρειάζεται 4 μήνες για να ελέγξει 4 πρόσωπα. Πολλοί από τους παριστάμενους εξέλαβαν στα λόγια αυτά ως υπαινιγμό ότι το ΣΔΟΕ (άρα και το Μαξίμου που διόρισε τη διοίκησή του) δεν θέλουν να ελεγχθεί η λίστα μέχρι τα φυσικά πρόσωπα...

Ερωτήματα για Ευ. Βενιζέλο Όμως την ίδια ώρα τα ερωτήματα πληθαίνουν και εμπλέκουν τον Ευ. Βενιζέλο (ο οποίος εσχάτως επιχειρεί να πιέσει τον Γ. Παπανδρέου να έρθει αυτοπροσώπως στην επιτροπή για να φύγει από την αρνητική δημοσιότη-

τα). Τι έχει προκύψει έως τώρα: o Στις 8.7.2011 το usb ανοίγει στο υπουργείο Οικονομικών, σύμφωνα με τη συνδυαστική ανάγνωση των καταθέσεων Διώτη - Βενιζέλου - Μπέλμπα (συνεργάτης του προέδρου του ΠΑΣΟΚ). Είναι δεδομένο ότι στις 8.7.2011 Ευ. Βενιζέλος και Ι. Διώτης βρίσκονται και οι δυο στη Βουλή. Λίγες ώρες μετά το usb ανοίγει στον ίδιο Η/Υ, που άνοιγε την περίοδο που υπουργός Οικονομικών ήταν ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου με όνομα χρήση «windows user». Η Σ. Μπέλμπα κατέθεσε ότι μόνο ο δικός της υπολογιστής χρησιμοποιούσε το όνομα χρήστη «user soﬁa», όλοι οι υπόλοιποι υπολογιστές του υπουργείου Οικονομικών και της αντιπροεδρίας είχαν σκέτο «user». Ένας τέτοιος υπολογιστής με όνομα χρήστη «user» ανοίγει το στικάκι στις 8.7.2011, όταν υπουργός Οικονομικών είναι ο Ε. Βενιζέλος. o Ο Ευ. Βενιζέλος ισχυρίσθηκε ότι ο Ι. Διώτης έπρεπε να φυλάξει στο αρχείο του ΣΔΟΕ το usb, αλλά εκείνος δεν το έκανε: το παρέδωσε στη Σ. Μπέλμπα και μετά ξεχάσθηκε το usb και χάθηκαν οι εκτυπώσεις της λίστας.

o Ο Ευ. Βενιζέλος δεν έδωσε εντολή ελέγχου στον Ι. Διώτη. Για άλλα όμως ονόματα (σύμφωνα με στοιχεία που διαβιβάσθηκαν στην επιτροπή) έχει δώσει γραπτές εντολές... Θα ήθελε όμως να δώσει ονόματα σε μία περίοδο που επεδίωκε να γίνει πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ; o Ο Ευ. Βενιζέλος δεν συζήτησε ποτέ για τη λίστα σε σωρεία συσκέψεων της Εθνικής Επιτροπής κατά της Φοροδιαφυγής - τουλάχιστον ο Γ. Παπακωνσταντίνου το συζήτησε έστω και λίγο. o Ο Ευ. Βενιζέλος δεν συζήτησε τη λίστα με τους οικονομικούς εισαγγελείς (ήθελε να τους καταργήσει), τον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους, τον νομικό σύμβουλο του υπουργείου Οικονομικών Τάσο Μπάνο ή οποιονδήποτε άλλο υπηρεσιακό παράγοντα του υπουργείου. o Ο Ευ. Βενιζέλος δεν αξιοποίησε τη δυνατότητα του ΣΔΟΕ και της Αρχής για το Ξέπλυμα Μαύρου Χρήματος να υπερβαίνουν το απόρρητο o Ο Ευ. Βενιζέλος δεν συζήτησε τη λίστα ούτε με τον Γάλλο ομόλογό του.

o Ο Ευ. Βενιζέλος, μετά την πραγμα-

τογνωμοσύνη της ΕΛ.ΑΣ., αλλάζει την κατάθεσή του σχετικά με την ώρα επιστροφής του στην Ελλάδα την 1η Οκτωβρίου 2012. Αρχικά έλεγε ότι επέστρεψε το πρωί, τώρα λέει βράδυ. Γιατί; Μήπως για να «καλύψει» την αποκάλυψη της πραγματογνωμοσύνης ότι η λίστα άνοιξε από την συνεργάτιδά του Σ. Μπέλμπα στις 13.45; Προφανώς είναι δείγμα αξιοπιστίας... o Ο Ευ. Βενιζέλος στην αρχή της κατάθεσής του στην επιτροπή ισχυρίζεται ότι το usb Βαξεβάνη είναι το ίδιο με αυτό που είχε ο I. Διώτης. Όμως, όταν έγινε αντιπαραβολή με την πραγματογνωμοσύνη, «τα μασάει». o Η Σ. Μπέλμπα ισχυρίστηκε ότι δεν είχε δει ποτέ τη λίστα Λαγκάρντ. Πώς όμως την αναγνώρισε (και μάλιστα με μία ματιά!) όταν ο Ευ. Βενιζέλος της ζήτησε να τη βρει; o Ο Ευ. Βενιζέλος «ξέχασε» ότι η ελληνογαλλική σύμβαση φορολογικής συνεργασίας του 1963 δίνει τη δυνατότητα νόμιμης χορήγησης των στοιχείων. Βολικό, για να μπορεί να λέει ότι δεν ήρθε με νόμιμο τρόπο...

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

AΡΘΡΑ

«Είμαι χρυσαυγίτης! Τρέχει κάτι;» ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΚΑΡΗ

Μοιάζει μικρό και ασήμαντο το επεισόδιο στο αστικό λεωφορείο της Θεσσαλονίκης. Και όμως... Οδηγός κατέβασε δύο επιβάτες (μάλλον) αφρικανικής καταγωγής ωρυόμενος: «Είμαι χρυσαυγίτης! Είμαι χρυσαυγίτης! Τρέχει κάτι;»! Τα στοιχεία της υπόθεσης είναι πολύ συγκεκριμένα και ήδη ανέλαβε την έρευνα το Τμήμα Αντιμετώπισης Ρατσιστικής Βίας της Ασφάλειας Θεσσαλονίκης ύστερα από καταγγελία επιβάτιδας και εντολή του αρμόδιου εισαγγελέα. Μάλιστα κατά πληροφορίες ο ΟΑΣΘ εντόπισε τον δράστη οδηγό, που ισχυρίζεται ότι επρόκειτο για λαθρεπιβάτες... Δεν είναι μικρό θέμα. Δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει - αλλά είναι η πρώτη φορά που καταγγέλλεται τεκμηριωμένα και ασχολείται το κράτος με την καταγγελία. Δεν είναι μικρό το θέμα γιατί ο (φασίστας, κατά τη δήλωσή του) οδηγός πέτυχε να κατεβάσει τους δύο επιβάτες. Με μό-

νο κριτήριο το χρώμα τους. Και η αντίδραση άλλων επιβατών ήρθε καθυστερημένα και ήταν σχολιασμός, αρνητικός βεβαίως, όπως περιγράφει η επιβάτης: «Όπως κάποιοι από τους επιβάτες μουρμούρισαν, σταμάτησε ξανά απότομα το λεωφορείο στη μέση του δρόμου και είπε: ‘Έχει κανείς πρόβλημα; Να έρθει εδώ να μου το πει τώρα’! Ακούγοντας δε ψιθύρους του τύπου ‘είναι φασίστας, είναι φασίστας’, ο οδηγός άρχισε να ωρύεται ‘Ε ναι, ρε! Είμαι χρυσαυγίτης! Είμαι χρυσαυγίτης! Τρέχει κάτι;’! Λέγοντας δε αυτά, προτάσσει επιδεικτικά το μενταγιόν που φορούσε εξωτερικά με εμφανέστατο το γνωστό σύμβολο του συγκεκριμένου πολιτικού σχηματισμού και προσθέτει με καμάρι:’Έχω και τατουάζ στο μπράτσο’! Μόνο κάποιος ηλικιωμένος κύριος κατάφερε να αντιδράσει...». Είναι περιστατικό ρατσιστικού αυταρχισμού. Εκεί οδηγεί η διάδοση των ρατσιστικών ιδεών και η ανοχή απέναντί τους. Διακρίσεις απαγορευ-

Στα μικρά και καθημερινά ο ρατσισμός αποκτά δύναμη. Στα μικρά και καθημερινά πρέπει να ηττηθεί Το επεισόδιο στη γραμμή 26 της Θεσσαλονίκης

τικές στην άσκηση θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων (πώς αλλιώς θα μετακινηθεί ο αφρικανικής καταγωγής επιβάτης;) καθώς μικροεξουσίες (όπως του οδηγού) υποτάσσονται πλέον στην εξυπηρέτηση άλλων αξιών (ρατσιστικών) κατά παράβαση των νόμων και των κανονισμών.

Η ανοχή, η χαλαρότητα, το «έλα δεν πειράζει» - γιατί έχουμε συνηθίσει σε καταστάσεις ανομίας - θα δώσει σήμα συνέχισης και επέκτασης αυτής της συμπεριφοράς. Η ασφάλεια πρέπει να διασφαλίζεται για όλους - ειδικά τους πιο αδύναμους οικονομικά και κοινωνικά. Και ειδικότερα τους διαφορετικούς, έγχρωμους ή όχι. Ας μην ξεχνούμε ότι η απειλή βίας, ο φόβος ή ο τρόμος είναι μέθοδος στέρησης των ανθρώπων από τα δικαιώματά τους. Γιατί τα γράφω αυτά, όταν υπάρχουν σοβαρά επεισόδια σωματικής βίας κατά μεταναστών; Γιατί το μικρό περιστατικό στη γραμμή 26 του ΟΑΣΘ την Τετάρτη 10 Απριλίου δείχνει πόσο βαθιά διεισδύει ο ρατσισμός, γιατί μας επιβάλλει να το δούμε σαν επεισόδιο προειδοποίηση. Υπάρχουν νέα παιδιά -ελληνόπουλα με το σχολείο τους και τις συνήθειες της κοινωνίας μας- γεννημένα εδώ στην Ελλάδα, που πήραν από τον ένα ή και τους δυο γονείς το σο-

κολατένιο χρώμα. Και αυτά βρίσκονται υπό την απειλή του καθημερινού ρατσισμού, οι οικογένειές τους ανησυχούν όταν βγαίνουν με τις παρέες στον δρόμο. Η απειλή υπάρχει και είναι βία. Στα μικρά και καθημερινά ο ρατσισμός αποκτά δύναμη. Στα μικρά και καθημερινά πρέπει να ηττηθεί. Αξίζει να παρακολουθήσουμε το επεισόδιο στη γραμμή 26 της Θεσσαλονίκης. Να δούμε πώς θα σταθεί ο συνδικαλιστικός φορέας των εργαζομένων. Τι θα κάνει η αστυνομία και η εισαγγελία. Τι θα πράξει η διοίκηση του ΟΑΣΘ. Αν θα συνεδριάσει το υπηρεσιακό συμβούλιό του. Αν θα καταδικαστούν πλήρως και κατηγορηματικά η παράβαση καθήκοντος, ο ρατσιστικός αυταρχισμός και η απειλή βίας. Και αν θα συνεχιστούν τέτοια επεισόδια. Πολλά ξεχνούμε μέσα στον ορυμαγδό της επικαιρότητας... Μετά τα βρίσκουμε μπροστά μας, στη ζωή μας, στη ζωή των παιδιών μας.

ραβίασε τον νόμο και χρηματοδότησε τη χρεωκοπημένη φούσκα της Proton Bank, παρά την αντίθετη εισήγηση των αρμοδίων του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους; Είπαν τίποτα όταν αμέσως μετά ο Βενιζέλος εισηγήθηκε και ψήφισε ειδικό νόμο για να καλύψει την παρανομία του και μάλιστα αναδρομικά;

τους κλητευόμενους με τις πιτζάμες του ύπνου; Έχει δει ο Ιωάννης, έστω στο αμερικάνικο σινεμά, το προσωπικό αστυνομικών σταθμών να εγκαταλείπει το κτήριο αφήνοντας όλον τον οπλισμό και τα πυρομαχικά; Αν το εν βρασμώ ψυχής πλήθος στην Ιερισσό έπαιρνε και χρησιμοποιούσε τα όπλα, ποιος θα ευθυνόταν; Έχει όμως μια δικαιολογία. Δεν μπορεί τα τελευταία χρόνια να πάει σινεμά. Φοβάται. Όλοι πλέον ξέρουν ότι οι νόμοι είναι για να εξυπηρετούν τα μεγάλα συμφέροντα. Όταν οι δικοί τους νόμοι γίνονται εμπόδια, τότε εύκολα τους παραβιάζουν και αν χρειαστεί τους καταργούν. Ούτε το Σύνταγμα που απαγορεύει απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων δεν υπολογίζουν.

Δεν σέβεστε τους νόμους; Ντροπή! ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΧΡΗΣΤΟΥ

Ο κ. Πρετεντέρης και αρκετοί ακόμα πρόθυμοι συνάδελφοί του εγκαλούν συχνά τους πολίτες για ανυπακοή στους νόμους και χρεώνουν τις ευθύνες (γι’ αυτό πληρώνονται) στην Αριστερά. Όχι σε όλη την Αριστερά, διότι το ΚΚΕ είναι φρόνιμο και πειθαρχημένο κόμμα. Χρεώνουν τις ευθύνες στη μοναδική δύναμη που απειλεί (στην πραγματικότητα) τα σχέδια των κάθε είδους και μεγέθους αφεντικών της χώρας. Όταν λοιπόν οι νόμοι αφορούν τους πολίτες, οι κήρυκες της νομιμότητας της τάξης και της λογικής είναι πολύ αυστηροί. Άτεγκτοι. Όταν αφορούν τους ίδιους και τα αφεντικά τους, δεν βλέπουν, δεν ακούνε, δεν μιλάνε. -ΓΙΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ. Τα κανάλια, οι επιχειρήσεις στις οποίες εργάζονται και αμείβονται πλουσιοπάροχα, λειτουργούν ακόμα με προσωρινή άδεια! Δεν είναι δηλαδή κανονικές και σταθερές επιχειρήσεις. Είναι μια σχέση αλληλοεκβιασμού μεταξύ πολιτικής και οικονομικής εξουσίας. Όταν ο ένας χρειάζεται τη βοήθεια και την υποστήριξη του άλλου, γίνεται αυτομάτως γιατί έτσι συμφέρει. Και ενώ λοιπόν είναι επιχειρήσεις χωρίς κανονική άδεια, αρκετές κατάφεραν να εισαχθούν και στο Χρηματιστήριο! Γίνεται; Ασφαλώς, αφού η Επιτροπή

Κεφαλαιαγοράς είναι εικονική και υπάκουη στις επιθυμίες της εξουσίας. Έτσι, ένα σωρό κόσμος έχασε τα χρήματα που είχε τοποθετήσει στον τηλεοπτικό σταθμό Alter, την οικονομική λειτουργία του οποίου δεν παρακολουθούσε κανείς (!) με αποτέλεσμα να σκάσει ένα κανόνι πάνω από 700 εκατομμύρια ευρώ! -ΑΛΛΑ και οι άλλοι σταθμοί, όπως το Mega, που και αυτό είναι επιχείρηση εισηγμένη στο Χρηματιστήριο, βρίσκονται πλέον στα πρόθυρα της χρεωκοπίας. Και το Mega θα είχε χρεωκοπήσει εάν κατά παραβίαση κάθε οικονομικού κανόνα και λογικής δεν έπαιρνε δάνειο σχεδόν 100 εκατομμυρίων για να χρηματοδοτήσει το χρέος του, το οποίο χρέος, όπως και η χώρα το δικό της, δεν είναι δυνατόν να αποπληρωθεί με τους όρους που έχει συναφθεί και στις οικονομικές συνθήκες που κυριαρχούν και θα συνεχίσουν να κυριαρχούν για πολύ ακόμα. Και μόνο ο νόμος περί Ανωνύμων Εταιρειών να εφαρμοζόταν, σχεδόν κανένα Μαζικό Μέσο Ενημέρωσης δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει σήμερα. ΤΙΣ ΠΡΟΑΛΛΕΣ, τρεις άγνωστοι βουλευτές της Ν.Δ. έτσι από μόνοι τους, στα ξαφνικά, κατέθεσαν τροπολογία με την οποία αμνηστεύονται οι διοικήσεις των τραπεζών, της Αγροτικής ειδικότερα, για τα παράτυπα δάνεια προς ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ. Δηλαδή με κοινοβουλευτικό πραξι-

κόπημα παραβίασαν ένα νόμο! Είπαν τίποτα οι κήρυκες της νομιμότητας; Έκαναν ποτέ και πρόβαλαν ρεπορτάζ για το τι συνέβη και, ενώ το ελληνικό κράτος επιβαρύνθηκε στο δημόσιο χρέος 50 δισ. ευρώ για την ανακεφαλαίωση των τραπεζών, έχασε οικειοθελώς το δικαίωμα επί των νέων μετοχών της αύξησης κεφαλαίου, εκχωρώντας το δικαίωμα αυτό στο ΤΧΣ; Είπαν τίποτα, όταν ο αγαπημένος τους Βενιζέλος, που διέλυσε το ναυπηγείο Σκαραμαγκά,το μεγαλύτερο της Ανατολικής Μεσογείου, πα-

Όταν οι δικοί τους νόμοι γίνονται εμπόδια, τότε εύκολα τους παραβιάζουν και, αν χρειαστεί, τους καταργούν. Ούτε το Σύνταγμα, που απαγορεύει απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων, δεν υπολογίζουν

-ΟΤΑΝ ο κ. Κυριάκος Πρετεντέρης (το Κυριάκος του έμεινε από την εποχή της διακυβέρνησης Μητσοτάκη) κατήγγειλε τους κουκουλοφόρους με τη γραβάτα, που εισηγούντο με την ευκαιρία του Μνημονίου, σάρωμα των εργασιακών νόμων, χωρίς να τα ζητάει η τρόικα, γιατί ποτέ δεν αναφέρθηκε στον παραλήπτη των εισηγήσεων και εφαρμοστή όλων των παραγγελιών; Διότι ονομαζόταν Ευάγγελος Βενιζέλος. Ένα χαστούκι, μια βρισιά, το πέταγμα ενός μπουκαλιού νερού είναι βία. Και δεν είναι βία η απόγνωση των ανθρώπων που δεν μπορούν να υπερασπιστούν την τροφή και το δικαίωμα στη ζωή για τις οικογένειές τους; Γιατί τελικά το «εν βρασμώ ψυχής» θεωρείται από την παγκόσμια δικαιοσύνη σημαντικό ελαφρυντικό και συχνά οδηγεί και στην αθώωση; ΕΧΕΙ δει πουθενά αλλού η κλήτευση σε απολογία στον εισαγγελέα να αντικαθίσταται από εισβολή τη βαθιά νύχτα στο οικιακό άσυλο, σπάζοντας πόρτες, σοκάροντας οικογένειες και μπουζουριάζοντας βίαια

ΥΓ.: Στο σημερινό άρθρο είχα σκοπό να σχολιάσω και την ενορχηστρωμένη βρώμικη εκστρατεία του συστήματος κατά της Ζωής Κωνσταντοπούλου, που αγωνίζεται με τον ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ στην πρώτη γραμμή του μετώπου. Σκέφτηκα όμως ότι θα αντιδράσει πάλι η κ. Σίσσυ Βωβού, μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ, η οποία όταν αναφέρεται στη Ζωή την αποκαλεί η «εν λόγω κυρία». Αρκετά βοηθήσαμε τα επιχειρήματα του Πρετεντέρη. Η μάχη είναι σκληρή, χρόνος δεν υπάρχει, αν και κάποιοι στα μετόπισθεν δεν έχουν πάρει χαμπάρι τι περιμένει και τι ζητάει από εμάς η κοινωνία, για να μας εμπιστευτεί. dchristou52@gmail.com

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΑΡΘΡΑ Η πολιτική και νομική φιλοσοφία της αντίστασης Το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Πολιτική Επιστήμη και Κοινωνιολογία», σε συνεργασία με τις εκδόσεις Νήσος και τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια, διοργανώνουν τη Δευτέρα 15 Απριλίου, στις 7 μ.μ., εκδήλωση με θέμα: «Η πολιτική και νομική φιλοσοφία της αντίστασης» με αφορμή τα δύο βιβλία του Κώστα Δουζίνα - Αντίσταση και φιλοσοφία στην κρίση (2011, εκδόσεις Αλεξάνδρεια), Ριζοσπαστική πολιτική και νομική φιλοσοφία (2012, εκδόσεις Νήσος)-, καθηγητή Φιλοσοφίας του Δικαίου, στο School of Law, του κολλεγίου Birkbeck, του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, τα οποία κυκλοφόρησαν πρόσφατα στην ελληνική γλώσσα. Θα μιλήσουν οι: Αθηνά Αθανασίου, Πάντειο Πανεπιστήμιο, Κώστας Δουζίνας, Birkbeck College, Λονδίνο, Νίκος Κωνσταντόπουλος, νομικός, πρώην πρόεδρος Συνασπισμού, Δημήτρης Τζανακόπουλος, νομικός, Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, Αναστασία Χριστοδουλοπούλου, νομικός, Κώστας Χρυσόγονος, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Τη συζήτηση θα συντονίσει ο Γεράσιμος Κουζέλης, Πανεπιστήμιο Αθηνών. Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στη Νομική Σχολή (Σίνα 3, Αμφιθέατρο 1, 1ος όροφος).

Φιλοσοφία και επιστήμες Με αφορμή την πρόσφατη έκδοση του βιβλίου Φιλοσοφία και Επιστήμες στον εικοστό αιώνα, σε επιμέλεια των Αριστείδη Μπαλτά και Κώστα Στεργιόπουλου, από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, θα πραγματοποιηθεί συνάντηση - συζήτηση στο βιβλιοπωλείο «Ιανός» (Σταδίου 24) την Τρίτη 16 Απριλίου 2013 στις 6 μ.μ. Θα μιλήσουν: Άρις Αραγεώργης, Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Γεράσιμος Κουζέλης, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Στάθης Ψύλλος, Πανεπιστήμιο Αθηνών. Θα χαιρετήσουν οι επιμελητές της έκδοσης.

ΣΥΡΙΖΑ Αγ. Βαρβάρας «Ελληνική και ευρωπαϊκή κρίση, οι τρέχουσες εξελίξεις και η εναλλακτική πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ», είναι το θέμα εκδήλωσης που οργανώνει για αύριο, Δευτέρα, η Τ.Ε. ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ Αγίας Βαρβάρας, με ομιλητή τον βουλευτή Β’ Αθήνας και κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο, Δημήτρη Παπαδημούλη. Στις 7 το απόγευμα, στο Δημοτικό Ωδείο «Μήτρος Σουλιμιώτης», στη συμβολή των οδών Σίφνου και Αγίου Γεωργίου.

ΠΟΥ ΠΗΓΑΙΝΕΙ Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ;

Ερωτήματα με αφορμή την Κύπρο ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ

Η διαχείριση της κρίσης του χρηματοπιστωτικού συστήματος της Κύπρου από το Eurogroup και το ΔΝΤ, η «λύση» που επιβλήθηκε βιαίως με το κούρεμα των καταθέσεων άνω των 100.000 ευρώ και τη βέβαιη καταστροφή όχι μόνο του κυπριακού χρηματοπιστωτικού συστήματος, αλλά συνολικά της κυπριακής οικονομίας, ανοίγει μια καινούργια σελίδα στο σύστημα διαχείρισης της καπιταλιστικής κρίσης στην Ευρώπη, με ένα συνολικά διαφορετικό παράδειγμα από τα μέχρι εκείνη τη στιγμή σχέδια διάσωσης των ευάλωτων οικονομιών του ευρωπαϊκού Νότου. Στην προκειμένη περίπτωση δεν έχουμε να κάνουμε μόνο με πολιτικές λιτότητας, ιδιωτικοποιήσεις (με αιχμή τα ενεργειακά αποθέματα του νησιού) και με υποτίμηση της παραγωγικής βάσης της οικονομίας -όπως γίνεται παντού, πάντα με την τεχνογνωσία του ΔΝΤ- αλλά με επέμβαση στο «ιερό δισκοπότηρο» του νεοφιλελευθερισμού: στην ελεύθερη και ασφαλή διακίνηση των ροών του χρήματος. Μπορεί τα πρώτα θύματα να είναι η στοχοποιημένη από τα δυτικά ΜΜΕ κάστα των Ρώσων ολιγαρχών, εν τούτοις το σήμα αφορά πολλούς περισσότερους, και μάλιστα το σήμα εκπέμπεται από τα πιο έγκυρα χείλη, εκείνα του Ντέισελμπλουμ και του Μπαρνιέ, το δημόσιο πρόσωπο της Ευρωζώνης. Στην πραγματικότητα το σήμα που εκπέμπεται είναι η φυγή των ροών κεφαλαίων από την περιφέρεια και η εγκατάσταση τους στις μητροπόλεις του καπιταλισμού. Χαρακτηριστικά την τελευταία διετία της κρίσης διαπιστώνεται φυγή κεφαλαίων από τον Νότο και εγκατάστασή τους στη Γερμανία και τη Γαλλία (260 δισ. περίπου στην πρώτη και 320 δισ. στη δεύτερη) λόγω ασφάλειας από κούρεμα ή μελλοντική καταστροφή.

Αλλαγή παραδείγματος; Ο Γερμανός φιλόσοφος Άλεξ Ντεμίροβιτς αναρωτιέται με αφορμή την παγκόσμια καπιταλιστική κρίση αν βρισκόμαστε μπροστά στο σημείο καμπής, δηλαδή σε δομική αλλαγή του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού που αναδύθηκε από τις αρχές της δεκαετίας του ‘70 επιβάλλοντας μια νέα αρχιτεκτονική πολιτικής κυριαρχίας. Αναρωτιέται δηλαδή αν η κρίση των χρηματαγορών αποτελεί μια συνολική κρίση του κυριαρχούμε-

νου από τη χρηματοπιστωτική σφαίρα νεοφιλελεύθερου μοντέλου της συσσώρευσης μέσω υφαρπαγής και αν αυτό το μοντέλο πρόκειται να αντικατασταθεί από κάποιο άλλο, για παράδειγμα να αντικατασταθεί από ένα κρατικό καπιταλισμό με «ασιατικές αξίες», όπως της Κίνας ενδεχομένως. Αν πραγματικά αυτή είναι η τάση, τότε αυτό σημαίνει ότι κυοφορούνται αλλαγές στο επίπεδο του κράτους και της κυριαρχίας. Για παράδειγμα, αν έτσι έχουν τα πράγματα, τότε θα έχουμε αντιστροφή της διαδικασίας της διευρυμένης καπιταλιστικής κοινωνικοποίησης, άρα προστατευτισμό, διάλυση του ευρωπαϊκού οικονομικού και νομισματικού χώρου, εμπορικούς, νομισματικούς και ενεργειακούς πολέμους.

Μεταμορφώσεις της κυριαρχίας; Ενδεχομένως σήμερα πρέπει να εξετάζουμε τις νέες τάσεις για μετασχηματισμό της κυριαρχίας, για εγκατάλειψη του σημερινού «υπερεθνικού κράτους» που συνενώνει εθνικούς και διεθνείς κρατικούς θεσμούς, εμπλεκόμενους με υπερεθνικούς οργανισμούς (ΔΝΤ, Ευρωπαϊκή Ένωση, Ευρωζώνη, Παγκόσμια Τράπεζα, Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου, ΕΚΤ κ.ά.), το οποίο είχε πρωταρχικό στόχο τη διατήρηση της παγκόσμιας κυκλοφορίας του κεφαλαίου και ταυτόχρονα έφτιαχνε εκείνους τους μηχανισμούς που οργάνωναν την πολιτική βούληση και τη λήψη των αποφάσεων απελευθερωμένων από την ταξική σύγκρουση και τους ταξικούς συμβιβασμούς του κράτους πρόνοιας. Το ενδεχόμενο «επαν-εθνικοποίησης» της πολιτικής δεν μπορεί να αποκλειστεί, αντιθέτως. Εξ άλλου η «αυτοκρατορική» βούληση της γερμανικής πολιτικής εξουσίας συρρικνώνει τα επίπεδα συναινέσεων. Από τη στιγμή μάλιστα που εγκαταλείφθηκε ο κανόνας της ομοφωνίας στο πεδίο των ευρωπαϊκών θεσμών, η βούληση των κυρίαρχων κρατών εμφανίζεται ωμή και βίαιη. Η παγκόσμια οικονομική κρίση αποδέσμευσε όλους τους ανέμους και ράγισε πολλές από τις ρυθμίσεις του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού, αφού το υπερ-συσσωρευμένο κεφάλαιο πρέπει να καταστραφεί για να ξεκινήσει ένας νέος κύκλος καπιταλιστικής επέκτασης και η διαμάχη έγκειται στο πώς και εις βάρος ποιου θα διεξαχθεί η προσαρμογή των αξιών. Οι συμφωνίες εις βάρος της εργασίας, της κατάργησης του κοινωνικού κράτους και της ιδιωτικοποίησης των οργανισμών που πα-

ρέχουν δημόσια αγαθά (η παγκόσμια συναίνεση του κεφαλαίου) δεν επαρκούν για το ξεπέρασμα της κρίσης. Πρέπει να καταστραφούν κεφάλαια. Η αναδιανομή εισοδημάτων και δικαιωμάτων εις βάρος των λαϊκών στρωμάτων, η καταστροφή της μεσαίας τάξης και η ύφεση που καταστρέφει τις μη ανταγωνιστικές επιχειρήσεις, τα λιγότερο ανταγωνιστικά κεφάλαια, δεν είναι επαρκή. Για να έχουμε μια τάξη μεγεθών της υπερσυσσώρευσης κεφαλαίων και της ανεξέλεγκτης διεύρυνσης της χρηματοοικονομικής σφαίρας, βοηθάει η παραστατικότητα των αριθμών: το παγκόσμιο ΑΕΠ είναι περίπου 62 τρισ. όταν η χρηματοοικονομική σφαίρα υπερβαίνει τα 820 τρισ. και εξ αυτών μόνο τα 70 τρισ. είναι στις επίσημες αγορές χρήματος. Ταυτόχρονα στην παγκόσμια σκηνή απουσιάζει ο «ηγεμών» ή το ηγεμονικό δίπολο που μπορεί να επιβάλει, ακόμα και διά των κανονιοφόρων, δι’ ενός νέου παγκόσμιου πολέμου, τη «δημιουργική καταστροφή» διά της οποίας θα καταστραφούν κεφάλαια και οι λιγότερο ανταγωνιστικές επιχειρήσεις, για να ξεκινήσει ο νέος κύκλος, όπως έγινε στην προηγούμενη παγκόσμια κρίση του 1930. Οι ΗΠΑ διατηρούν μεν την απόλυτη στρατιωτική υπεροχή, η οικονομική της όμως ισχύ δεν επαρκεί για τέτοιους ρόλους, αφού είναι απόλυτα εξαρτημένη από τα κεφάλαια της Ανατ. Ασίας.

Ενδο-ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί Η νεοφιλελεύθερη ευρωπαϊκή και εν πολλοίς γερμανική στρατηγική είναι υποχρεωμένη να κινηθεί σε ένα ασταθές γεωπολιτικό πλαίσιο. Οι εξελίξεις στην Κύπρο συνιστούν σημείο καμπής γιατί συντείνουν αποφασιστικά στην ταχεία ρευστοποίηση αυτού του πλαισίου: Ο Γιώργος Αργείτης, όπως και ο Ευκλείδης Τσακαλώτος επίσης, ερμηνεύει τη γεωπολιτική στρατηγική της Γερμανίας, με αφορμή την Κύπρο, ως μια επιθετική κίνηση που δημιουργεί ρήγμα στο κυρίαρχο αγγλοσαξονικό μοντέλο του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού, αυξάνοντας τη δική της χρηματοπιστωτική ανταγωνιστικότητα, που το επιτυγχάνει με την ανακατανομή του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου προς όφελός της. Ο οικονομικός εθνικισμός, η «γερμανοποίηση» της Ε.Ε., σε καθεστώς ελλείμματος δημοκρατίας, υπό την (εσαεί) απειλή διάλυσης της Ευρωζώνης συντελούνται την ώρα που η Ρωσία εμφανίζεται πρώτη φορά πρωταγωνιστικά στο

πολιτικό κάδρο της Ευρώπης, ενώ, με καταλύτη αυτήν την εμφάνιση, όλα τα εκκρεμή διεθνή ζητήματα στην περιοχή μας αποκτούν δυναμική έντασης και απαιτούν επαναρυθμίσεις του πλαισίου. Οι δρόμοι του ρωσικού φυσικού αερίου, η εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο, οι τύχες του εμφυλίου στη Συρία και των διευκολύνσεων του ρωσικού στόλου. Το Παλαιστινιακό. Το Κυπριακό. Οι σχέσεις Τουρκίας - Ισραήλ, Τουρκίας - Κύπρου, Τουρκίας - Ρωσίας, Τουρκίας - αραβικών χωρών, Ρωσίας Γερμανίας δημιουργούν νέα δίπολα έντασης, προστιθέμενα στα παλιά. Την ίδια στιγμή ένας ακήρυκτος νομισματικός πόλεμος είναι σε εξέλιξη αντιπαραθέσεις με υποτιμήσεις νομισμάτων, έλεγχο των ροών κεφαλαίων, όπου τα ηγεμονικά νομίσματα (δολάριο, ευρώ, γιουάν, γεν) επιχειρούν έναν πόλεμο θέσεων. Στο στρατιωτικό πεδίο μια γενικευμένη σύρραξη δεν φαίνεται πιθανή, παρ’ όλα αυτά οι εστίες έντασης πυκνώνουν. Το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν η εγκατάσταση της αντιπυραυλικής ασπίδας των ΗΠΑ, η όξυνση της ρητορικής της Βόρειας Κορέας κυοφορούν το απρόβλεπτο και κάθε ενδεχόμενο των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών.

Ένας νέος πολυ-πολικός κόσμος Από την άλλη ο νέος πολυ-πολικός κόσμος ανασυντάσσεται, τα BRIICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδίες, Ινδονησία, Κίνα, Νότια Αφρική) επιχειρούν να πυκνώσουν τις οικονομικές σχέσεις τους και να οργανώσουν τις νομισματικές, τροποποιώντας ταυτόχρονα τις ισορροπίες στους διεθνείς οργανισμούς. Την ίδια στιγμή πυκνώνουν τα βήματα οικονομικής και πολιτικής συνεργασίας στη Λατινική Αμερική, με αποδέσμευση σε ένα βαθμό από τα ισχυρά δυτικά νομίσματα, όπως και από τους παγκόσμιους οργανισμούς της κυριαρχίας, με εναλλακτικά παραδείγματα συνεργασίας, τα οποία με τη σειρά τους μπορούν να γίνουν προπομποί συγκλίσεων και κοινής στρατηγικής για τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου. Συμμαχία και κοινή στρατηγική που δεν εγκλωβίζεται σε παρωχημένα σχήματα αυτοδύναμης ανάπτυξης και εθνικούς (νομισματικούς) ανταγωνισμούς, αντιθέτως καλλιεργεί αντίπαλα συνεργατικά υποδείγματα στον παγκοσμιοποιημένο νεοφιλελεύθερο καπιταλισμό σε συνεχή συμμαχία με τα πληττόμενα κοινωνικά στρώματα και την Αριστερά του Βορρά.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

AΡΘΡΑ

Η εν πολλαίς αμαρτίαις... Προανακριτική Δεν ξέρω αν η βουλευτής Ζωή Κωνσταντοπούλου είναι «υπερβολική» στην κοινοβουλευτική της λειτουργία. Δεν ξέρω αν είναι για πολλούς ενοχλητική. Δεν ξέρω αν είναι περισσότερο επίμονη απ’ ό,τι «πρέπει», αν εκνευρίζει κάποιους συναδέλφους της, αν ίσως κάποτε γίνεται αυθάδης. Μπορεί και να ισχύουν όλ΄ αυτά. Προσωπικά θα προτιμούσα χαμηλότερους τόνους, γενικώς απ’ όλους, ιδιαιτέρως από τους νεότερους κοινοβουλευτικούς. Θα προτιμούσα επίσης να λείπουν οι οξείς και ακραίοι χαρακτηρισμοί των αντιπάλων. Συνήθως δεν χρειάζεται, το επιχείρημα αρκεί. Πολύ περισσότερο που, πολλές φορές, το έντονο «περιτύλιγμα» υπερκαλύπτει την ουσία των πραγμάτων. Άσε που συχνά σε κάνει να χάνεις το δίκιο σου... ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΠΑΪΚΟΥ

Δεν ξέρω τι απ’ όλα τα παραπάνω ισχύει και τι δεν ισχύει. Εκείνα που ξέρω, και που τα βλέπει όλος ο κόσμος δηλαδή, είναι τα εξής: Α. Η Ζωή Κωνσταντοπούλου έχει πάρει πολύ στα σοβαρά την «Επιτροπή Προκαταρκτικής Εξέτασης» (τη λεγόμενη Προανακριτική) και τον ρόλο της σ’ αυτήν. Προσέρχεται προετοιμασμένη, «διαβασμένη», είναι μεθοδική και συστηματική, κάτι που δεν ξέρω αν μπορείς να το πεις για

πολλούς από τους συναδέλφους της. Σέβεται και υπηρετεί τον «ανακριτικό» ρόλο που το Σύνταγμα προβλέπει για την Επιτροπή. Μπορεί να έχει ωριμάσει πλέον η ανάγκη ν’ αλλάξουν τα σχετικά του Συντάγματος, όμως προς το παρόν αυτά είναι. Και απαιτούν σεβασμό. Β. Ως συνέπεια της ως άνω λειτουργίας της βουλευτού του ΣΥΡΙΖΑ, αποκαλύπτονται πράγματα. Βγαίνουν θέματα, προκύπτουν στοιχεία, διαπιστώνονται αντιφάσεις, διατίθεται δηλαδή υλικό προς επεξεργασία για τη σύνταξη του πορίσματος της Επιτροπής.

Γ. Οι εργασίες της Προανακριτικής είναι, ως γνωστόν «κλειστές». Παρ’ όλ’ αυτά «βγαίνουν στον αέρα» πλήρη απομαγνητοφωνημένα πρακτικά. Δεν ξέρω πόσο γνήσια ή όχι, με μόνιμο πάντως χαρακτηριστικό τους ότι πάντοτε «επιβαρύνουν» τη θέση της Ζωής Κωνσταντοπούλου. Την εμφανίζουν ως εριστική, υστερική, αναιδή. Και έχουμε φτάσει όλοι μας να θεωρούμε απολύτως φυσική τη διαρροή, να μην αναρωτιόμαστε πώς έγινε, να μην αναζητούμε ευθύνες γι’ αυτήν. Καθώς μάλιστα δεν έχουμε ώς τώρα ακούσει τον Πρόεδρο της Επιτροπής ή και τον Πρόεδρο της Βουλής να διαμαρτύρονται γι’ αυτή την πρακτική, ή να επιχειρούν να την ελέγξουν. Δ. Ο πρόεδρος της Προανακριτικής Χρήστος Μαρκογιαννάκης, απ’ ό,τι έχουμε αντιληφθεί, συνήθως δεν προστατεύει τους συναδέλφους του βουλευτές έναντι των μαρτύρων. Ιδιαιτέρως των μαρτύρων «πολιτικής αιχμής». Όχι σπάνια μεροληπτεί υπέρ των δεύτερων. Προκειμένου μάλιστα για την βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, τα σχετικά μετατρέπονται σε κανόνα. Ακραίες διαστάσεις προσέλαβε η σχετική εικόνα, κατά την εξέταση του

προέδρου του ΠΑΣΟΚ. Παρά το γεγονός ότι ο Βαγγέλης Βενιζέλος, όπως οι πάντες είχαν την ευκαιρία να διαπιστώσουν, επέδειξε ακραία αλαζονική συμπεριφορά απέναντι στους βουλευτές - μέλη της Επιτροπής. Ε. Ο Χρήστος Μαρκογιαννάκης βγαίνει δυο-τρεις φορές την ημέρα σε ραδιόφωνα και τηλεοράσεις και αποκαλύπτει χαρτί και καλαμάρι τα διατρέξαντα στις, «κλειστές» ωστόσο, συνεδριάσεις της Επιτροπής. Ας κρίνει ο καθένας πόσο «νόμιμη» και πόσο «ηθική» είναι η σχετική πρακτική, με δεδομένο τον θεσμικό του ρόλο. Στις εμφανίσεις του ο κ. Μαρκογιαννάκης δίνει, φυσικά, τη δική του εκδοχή των πραγμάτων, με σταθερό πάντως στόχο τη Ζωή Κωνσταντοπούλου. Για την οποία οι αναφορές του αγγίζουν τα όρια της συκοφαντίας. ΣΤ. Ο ίδιος πρόεδρος της Προανακριτικής έφτασε προ ημερών να «προβλέψει» τη μεθοδευμένη αποχώρηση του ΣΥΡΙΖΑ από την Επιτροπή. Για να υποστηρίξει, όταν θεαματικά διαψεύστηκε, πως με την «αποκάλυψή» του απέτρεψε τη μεθόδευση. Ας κρίνει και επ’ αυτού ο καθένας το «νόμιμο» και το «ηθικό» της στάσης του.

Ζ. Πολλοί κατά την τελευταία εβδομάδα, ο πρόεδρος Μαρκογιαννάκης πρώτος-πρώτος, στελέχη της Ν.Δ., η ηγετική ομάδα του ΠΑΣΟΚ, και κάποιοι δημοσιογράφοι, ως γνωστόν, επέλεξαν να εξομοιώσουν την τακτική του ΣΥΡΙΖΑ μ’ εκείνη της Χρυσής Αυγής. Και τη Ζωή Κωνσταντοπούλου με τον Κασιδιάρη. Πρόκειται, καταφανώς, για μια ακόμη αποτύπωση στην πράξη της θεωρίας «των δύο άκρων». Της θεωρίας που εφηύραν και που διακινούν συστηματικά οι συγκυβερνώντες εταίροι, καθώς και οι κάθε λογής «απολογητές» των επιλογών τους. Θα ήταν περιττό, αλλά και άχαρο να επιχειρηματολογήσει κανείς για το πόσο ανοίκεια, ανιστόρητη, επικίνδυνη για τη Δημοκρατία και, προφανώς, πολιτικά χυδαία είναι η περί ης ο λόγος θεωρία. Το μόνο που χρειάζεται να πούμε είναι πως αν νομίζουν οι «διακινητές» πως, συκοφαντώντας μ’ αυτό τον τρόπο τον ΣΥΡΙΖΑ, του κάνουν ζημιά, πλανώνται. Το μόνο που καταφέρνουν είναι να εξωραΐζουν τη Χρυσή Αυγή. Και να «νομιμοποιούν» τις πρακτικές της. Αν αυτό επιθυμούν, ας συνεχίσουν...

ρια μέσω του Χ.Α., στο προκλητικό παιχνίδι που μετατρέπει σε τέσσερις ώρες το limit down σε limit up και θα έπρεπε να κινήσει το ενδιαφέρον των εποπτικών αρχών ή της δικαιοσύνης. Η φλυαρία περί «αφελληνισμού» των τραπεζών, λοιπόν, που φτάνει σε γραφικότητες του τύπου «η τράπεζα που συμβολίζει το έθνος», υποκρύπτει την ανησυχία της εγχώριας ελίτ ότι θα χάσει τον έλεγχο στις ροές χρήματος που εδώ και δεκαετίες στηρίζουν την πελατειακή επιχειρηματικότητα. Και είναι απολύτως συναφής με τη δεύτερη απατηλή μετωνυμία των ημερών, την «κρατικοποίηση» των τραπεζών από το ΤΧΣ. Εδώ η σύγχυση εκτοξεύεται στο ναδίρ. Η σημερινή χρηματιστηριακή αξία των τραπεζών είναι μόλις 20 δισ. ευρώ, τη στιγμή που από το 2008 έχουν χρηματοδοτηθεί με λεφτά των φορολογουμένων - Ελλήνων και λοιπών Ευρωπαίων- ύψους 80 δισ. ευρώ. Με λίγα λόγια οι ελληνικές τράπεζες είναι προ πολλού κρατικές. Απλώς η πολιτική ελίτ δεν θέλησε ποτέ να κάνει «έξωση» στους «σώγαμπρους» τραπεζίτες. Το καινούργιο στοιχείο είναι ότι αυτό που δεν θέλησαν να κάνουν οι κυβερνήσεις από το 2008 και μετά, να κρατικοποιήσουν τυπικά και ουσιαστικά τις τράπεζες έναντι των 28 δισ. που τους παρείχαν για να τα κά-

νουν χαρτοπόλεμο, θα το κάνει η τρόικα μέσω του ΤΧΣ. Θα κάνει, δηλαδή, «ευρωκρατικοποίηση», έναντι των 50 δισ. που τους παρέχει για να ανακεφαλαιοποιηθούν, με δικαίωμα μάλιστα και να τις διοικήσει και να τις πουλήσει, αν αποτύχει ο «τραπεζικός πατριωτισμός» της αύξησης των μετοχικών κεφαλαίων. Εδώ προστίθεται το παράδοξο ακόμη και συνδικάτα να βάζουν πλάτη ώστε να μείνει στους «πατριώτες ιδιώτες» ο έλεγχος των τραπεζών και να υπερασπίζονται την ιδιωτικοποίηση ως πράξη «εθνικής αντίστασης». Δεν ισχυρίζομαι ότι τα πράγματα είναι απλά, μαύρο - άσπρο, ούτε ότι το τραπεζικό κουβάρι λύνεται με ένα απλό μαξιμαλιστικό σύνθημα. Αλλά απέναντι στη μαζική εξαπάτηση της κοινωνίας, που σε δεύτερο χρόνο κινδυνεύει να πληρώσει τον «πατριωτισμό» της και με τις καταθέσεις της, χρειάζεται να προβληθούν στέρεες θέσεις αρχής. Τουλάχιστον από την Αριστερά. Κι αυτές οι θέσεις, πέρα από τις λεπτομέρειες και τις υποσημειώσεις τους, δεν μπορούν να ξεφεύγουν από τον εθνικό, κρατικό και κοινωνικό έλεγχο των πυλώνων του τραπεζικού συστήματος. Τα υπόλοιπα είναι χάδια στ’ αυτιά της πιο τυχοδιωκτικής χρηματοπιστωτικής διαπλοκής της Ευρώπης. Η οποία, μεταξύ άλλων, αποδεικνύεται και εξαιρετικά ανίκανη.

Περί «αφελληνισμού» των τραπεζών ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΚΙΜΠΟΥΡΟΠΟΥΛΟΥ

Δεν μας φτάνουν τα βάσανά μας, πρέπει ν’ ανησυχούμε και για τις τράπεζες. Όχι μόνο για την επιβίωσή τους, αλλά για την ελληνικότητά τους. Τραγελαφικά πράγματα ακούγονται και γράφονται αυτές τις μέρες μετά τη ματαίωση της συγχώνευσης Εθνικής - Eurobank. Και μάλιστα από πλευρές που δεν θα περίμενε κανείς να συμμετέχουν στο ελεεινό παιχνίδι μετωνυμιών, με τις οποίες το τραπεζικό γκισέ μεταμορφώθηκε σε έσχατο σύνορο της χώρας. Γύρω από δύο έννοιες στρέφεται το παιχνίδι χειραγώγησης της κοινής γνώμης. Η μία είναι η ελληνικότητα των τραπεζών και ο συνακόλουθος κίνδυνος «αφελληνισμού» τους. Η άλλη είναι η κρατικοποίησή τους μέσω του ΤΧΣ, ένας κίνδυνος που καθιστά τη διατήρηση της ιδιωτικότητάς τους κοινωνικό αγαθό. Σ’ αυτή την επιτηδευμένη σύγχυση εννοιών η άγνοια ανταγωνίζεται τη διαστρέβλωση. Αλλά η υπόθεση καθίσταται προβληματική για την κοινωνία, όταν οι συλλογικότητές της αλλά και η Αριστερά καθίστανται συνεργοί στη σύγχυση. Για να τελειώνουμε με το πρώτο παραμύθι, οι ελληνικές τράπεζες ε-

δώ και πολλά χρόνια δεν είναι ελληνικές. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι ο κατ’ εξοχήν παγκοσμιοποιημένος κλάδος της οικονομίας. Η διασπορά της ιδιοκτησίας του μέσω των χρηματιστηριακών αγορών τόσο ρευστή, ώστε στην πραγματικότητα δεν γνωρίζει κανείς σε ποιους ανήκει κάθε στιγμή μια τράπεζα. Η Εθνική, που περιφέρεται ως εμβληματική για την «εθνική αξιοπρέπειά» μας τράπεζα, ανήκει κατά 22% σε νομικά πρόσωπα εξωτερικού. Και κανείς δεν γνωρίζει πόσοι ξένοι περιλαμβάνονται στο 49% των μετοχών που διακινούνται μέσω του ΧΑ. Αλλά ξέρουμε ότι μετά το deal με την Eurobank ο μεγαλύτερος μέτοχος της «μεγάλης μας φίλης», με ποσοστό άνω του 11%, είναι ένας άλλος τραπεζίτης (Λάτσης) που απαλλάχθηκε χωρίς κόστος από τη δική του τράπεζα, γιατί δεν θέλει πια να ασχολείται με την εγχώρια τραπεζική, και είναι ένα ζήτημα αν θέλει να διατηρήσει άλλες δραστηριότητες (πετρέλαια) που τόσο γενναιόδωρα του παρασχέθηκαν. Στην άλλη μεγάλη τράπεζα (Πειραιώς), που κερδίζοντας το τετραπλό τζακ ποτ των ιδιωτικοποιήσεων βρέθηκε με ενεργητικό 180 δισ., όσο το ΑΕΠ της χώρας, ξένα χαρτοφυλάκια κατέχουν ποσοστό σχεδόν 45%. Οι κατ’ ευφημισμόν Έλληνες ιδιοκτήτες, που μάχονται σθεναρά για να

κρατήσουν σε «ελληνικά χέρια» το ταμείο, ελέγχουν μόλις το 15%. Σε ξένα χέρια βρίσκεται τουλάχιστον το 26% του μετοχικού κεφαλαίου της Alpha Bank και είναι άγνωστο πόσοι ξένοι παίζουν με το 32% των μετοχών της που αλλάζουν χέ-

Για να τελειώνουμε με το παραμύθι, οι ελληνικές τράπεζες εδώ και πολλά χρόνια δεν είναι ελληνικές. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι ο κατ’ εξοχήν παγκοσμιοποιημένος κλάδος της οικονομίας. Η διασπορά της ιδιοκτησίας του μέσω των χρηματιστηριακών αγορών είναι τόσο ρευστή, ώστε στην πραγματικότητα δεν γνωρίζει κανείς σε ποιους ανήκει κάθε στιγμή μια τράπεζα

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΘΕΜΑΤΑ ΑΤΙΜΩΡΗΤΟΙ ΠΑΡΑΜΕΝΟΥΝ ΟΙ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ

Καταγγελίες αστυνομικής βίας και βασανιστηρίων Απρίλιος 2011, Πειραιάς. Μια 20χρονη Ρουμάνα συλλαμβάνεται από άνδρες του Λιμενικού και οδηγείται στο ανακριτικό γραφείο. Στην κατάθεσή της αναφέρει: «Στο Λιμενικό το δήλωσα από την αρχή αλλά άρχισαν να με χαστουκίζουν. Με ρωτούσαν στα ελληνικά αλλά εγώ δεν καταλάβαινα και συνέχισαν να με χτυπούν χειρότερα. Τις χειροπέδες μου τις γύρισαν με τα χέρια πίσω και μου έβαλαν σακούλα στο πρόσωπο. Μετά ένας από αυτούς με πήγε σ’ ένα δωμάτιο, μόνο εγώ κι αυτός κι άρχισε να με ψαχουλεύει, να με πειράζει στο στήθος κ.λπ. Μετά άρχισε να με δέρνει. Ήρθαν κι άλλοι μετά. Με ρωτούσαν συνεχώς ‘θέλεις πίπα;’, ‘σ’ αρέσει η πίπα;’. Έχασα τις αισθήσεις μου τρεις φορές. Ένας με κλώτσησε στον πισινό και γενικά δεν ήξερα τι μου γινόταν...». Ιούλιος 2012, Άγιος Παντελεήμονας. Στο αστυνομικό τμήμα μια Αγγλίδα τουρίστρια, που απευθύνθηκε εκεί για να δηλώσει την κλοπή του κινητού της τηλεφώνου, κάνει το... λάθος να ζητήσει αντίγραφο του εγγράφου κλοπής. Όπως καταγγέλλει, οι αστυνομικοί την έβρισαν, τη χτύπησαν στο πρόσωπο, στα χέρια και τα πόδια. Ύστερα της υπέβαλαν και μήνυση για εξύβριση και παραβίαση οικιακής ειρήνης... Λίγες μέ-

ρες αργότερα ένστολοι αστυνομικοί εισέβαλαν σε σπίτι μεταναστών στην οδό Λιοσίων ζητώντας να τους δώσουν όσα χρήματα είχαν. Τρεις μετανάστες κατάφεραν να ξεφύγουν από την έξοδο κινδύνου. Τον έναν που έμεινε, όταν τους είπε ότι δεν έχει χρήματα, τον πέταξαν απ’ το μπαλκόνι... Τον ίδιο μήνα, σε στάση του Μετρό κατά την διάρκεια ελέγχου, αστυνομικοί ξυλοκόπησαν άγρια τον Γκόργκι Ματέι, επειδή είναι συνονόματος με τον... Σορίν Ματέι! Οκτώβριος 2012, Ομόνοια. Νοτιοκορεάτης τουρίστας συλλαμβάνεται στην Ομόνοια στο πλαίσιο της επιχείρησης «Ξένιος Δίας». Όταν ζήτησε από τους αστυνομικούς να του επιδείξουν τις αστυνομικές τους ταυτότητες, εκείνοι τον ξυλοκόπησαν άγρια. Οι αστυνομικοί ζήτησαν συγγνώμη ύστερα από διαμαρτυρία του πρέσβη της Νότιας Κορέας. Ιανουάριος 2013, Αμυγδαλέζα. Άγριο ξυλοδαρμό υπέστη εντεκάχρονος (!) κρατούμενος την Πρωτοχρονιά με αποτέλεσμα να υποστεί ρήξη σπλήνας. Η αστυνομία διαψεύδει το περιστατικό και κάνει λόγο για «στομαχικές διαταραχές»... Τα παραπάνω ανατριχιαστικά περιστατικά είναι λίγα μόνο από αυτά που κατάφερε να σταχυολογήσει η Κίνηση και τα οποία, σύμφωνα με ε-

κτιμήσεις, δεν αντιστοιχούν παρά σε ένα μόνο μικρό μέρος της καθημερινής πραγματικότητας. Όσο κι αν η Ελλάδα διατείνεται ότι είναι κράτος δικαίου, η ποινική μεταχείριση όσων εκ των υπευθύνων παραπέμφθηκαν στη Δικαιοσύνη καταρρίπτει πανηγυρικά τον ισχυρισμό. Θα μπορούσε να το διαβεβαιώσει -αν ζούσε- ο Ιρακινός μετανάστης Αριβάν Οσμάν Αζίζ, που τον Απρίλιο του 2009 χτυπήθηκε σοβαρά στο κεφάλι από λιμενοφύλακα στο λιμάνι της Ηγουμενίτσας. Ο άτυχος άνδρας τελικά υπέκυψε στα τραύματά του τον Ιούλιο του 2009 και σύμφωνα με τη νεκροψία ο θάνατός του προκλήθηκε από σοβαρό κρανιοεγκεφαλικό τραύμα. Η ένορκη διοικητική εξέταση που διατάχθηκε έχει αναβληθεί όσο εκκρεμούν τα αποτελέσματα της ποινικής έρευνας, που «σέρνεται» εδώ και τέσσερα χρόνια. Ο Τούρκος Νετζάτι Ζουντούλ, από την άλλη, μπορεί να μην έβγαλε άκρη με την ελληνική Δικαιοσύνη για τη σεξουαλική κακοποίησή του από λιμενοφύλακα στην Κρήτη τον Μάιο του 2001, κατάφερε όμως να δικαιωθεί έντεκα χρόνια αργότερα από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, που αποφάνθηκε ότι η μεταχείριση που επι-

ΙΔΡΥΘΗΚΕ ΚΙΝΗΣH ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΑ ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΑ

«Όσο συνηθίζεις το τέρας αρχίζεις να του μοιάζεις» Λίγα χρόνια πριν, μια αντίστοιχη πρωτοβουλία πιθανόν να είχε χαρακτηριστεί υπερβολική, αν όχι γραφική. Κι όμως, στην Ελλάδα του 2013, η πρωτοβουλία για τη δημιουργία Κίνησης Ενάντια στην Αστυνομική Αυθαιρεσία και τα Βασανιστήρια δίνει την αίσθηση ότι καλύπτει ένα οδυνηρό κενό και αρνείται να συμφιλιωθεί με την αρχή ότι «όσο συνηθίζεις το τέρας αρχίζεις να του μοιάζεις». Γιατί τα ανοιγμένα κεφάλια, τα σπασμένα χέρια και πόδια, οι χυδαίοι εξευτελισμοί, τα καψίματα με τσιγάρα, η δημόσια διαπόμπευση ανυπεράσπιστων ανθρώπων μέσα και έξω από τα αστυνομικά τμήματα, δεν είναι πια «μεμονωμένα περιστατικά» και η ατιμωρησία των υπευθύνων, πολλές φορές με δικαστική βούλα, έχει πάψει προ πολλού να αποτελεί «απονομή δικαιοσύνης». Πριν λίγες μέρες, μέσα στον ιστορικά και συναισθηματικά φορτισμένο χώρο του ΕΑΤ-ΕΣΑ, η Κίνηση πραγματοποίησε την παρθενική της δημόσια εμφάνιση, η οποία ωστόσο δεν είχε απολύτως κανένα λόγο να έχει

πανηγυρικό χαρακτήρα. Τα πρόσφατα κρούσματα αποτρόπαιων πρακτικών της αστυνομίας, με αποκορύφωμα τον εμφανέστατο άγριο ξυλοδαρμό που υπέστησαν οι τέσσερις νεαροί που κατηγορούνται για τη ληστεία στο Βελβεντό Κοζάνης και ο οποίος βαφτίστηκε από την αστυνομία ως «αναγκαία βία», ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Να μην συνηθίσουμε, να μην επιτρέψουμε την «κανονικοποίηση» των βασανιστηρίων θεωρώντας τα μία «φυσιολογική κατάσταση», ήταν το μήνυμα που έστειλαν οι συντελεστές της εκδήλωσης, επισημαίνοντας παράλληλα ότι ήδη έχουν αργήσει πολύ. Από την ανάκριση του μισοπεθαμένου Σάββα Ξηρού στην εντατική του Ευαγγελισμού μέχρι τη διαπόμπευση των οροθετικών γυναικών, από τον ξυλοδαρμό των 15 συλληφθέντων της αντιφασιστικής μοτοπορείας μέχρι και την πρόσφατη υποχρεωτική λήψη γενετικού υλικού από κατοίκους της Χαλκιδικής που αντιστέκονται στην εξόρυξη χρυσού από το

πανάρχαιο δάσος τους, όλα αυτά τα περιστατικά και πολλά περισσότερα δίνουν νόημα στην πρωτοβουλία. Σκοπός της Κίνησης είναι η ενημέρωση και η καταγγελία της αστυνομικής αυθαιρεσίας και των βασανιστηρίων - σωματικών, ψυχολογικών, ενάντια στην ανθρώπινη αξιοπρέπειαπου συμβαίνουν στα αστυνομικά τμήματα, στα κέντρα κράτησης, στις φυλακές. Στο πλευρό της έχουν ταχθεί ήδη φορείς, οργανώσεις και προσωπικότητες όπως η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, η Act Up, το Δίκτυο για τα Πολιτικά και Κοινωνικά Δικαιώματα, η Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων. Στόχος τους, να ευαισθητοποιήσουν τον κόσμο, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και διεθνώς, να αποτελέσει αξιόπιστη αναφορά ενημέρωσης και να παρεμβαίνει επιτόπου με τη βοήθεια ομάδας γιατρών και δικηγόρων. Η κρατική βία δεν είναι κοινωνικά αποδεκτή ούτε πολιτικά ορθή. Αυτή είναι η κανονικότητα. Δεν είναι οι σακατεμένοι άνθρωποι και οι ρημαγμένες ψυχές...

φυλάχθηκε στον Ν. Ζουντούλ ισοδυναμούσε με βασανιστήρια. Άλλοι βέβαια, όπως οι δύο Αφγανοί που υποβλήθηκαν σε βασανιστήρια το 2004 στο Α.Τ. του Αγίου Παντελεήμονα (μεταξύ των οποίων και φάλαγγα), δεν ήταν τόσο τυχεροί.

Οι αστυνομικοί, που οδηγήθηκαν στη δικαιοσύνη με βαριές κατηγορίες, στον πρώτο βαθμό καταδικάστηκαν με εξαγοράσιμες ποινές και αναστολή μέχρι την εκδίκαση της έφεσης. Στο Εφετείο αθωώθηκαν «λόγω αμφιβολιών»...

Υπογραφές, Τσόμσκι, Ζίζεκ, Μπαλιμπάρ, Λεβί Από τον Νόαμ Τσόμσκι μέχρι τον Βένιο Αγγελόπουλο, από τον Σλαβόι Ζίζεκ μέχρι τον Περικλή Κοροβέση κι από τον Ετιέν Μπαλιμπάρ και τον Μικαέλ Λεβί μέχρι τον Δημήτρη Χριστόπουλο και την Πέπη Ρηγοπούλου, εκατοντάδες άνθρωποι έχουν μέχρι στιγμής υπογράψει το κείμενο της Κίνησης Ενάντια στην Αστυνομική Αυθαιρεσία και τα Βασανιστήρια, με το οποίο μεταξύ άλλων δηλώνουν: «Δεν θα θα επιτρέψουμε να γίνει η Ελλάδα ένα εκτεταμένο Γκουαντάναμο. Δεν θα επιστρέψουμε σε πρακτικές δικτατορικών καθεστώτων. Τα βασανιστήρια είναι έγκλημα και τιμωρούνται ως κακούργημα. Δεν θα συνηθίσουμε στη φρίκη της προβολής τέτοιων πρακτικών, δεν θα παραδοθούμε στον φόβο που αυτή εξαπολύει ως μήνυμα προς την κοινωνία. Δεν θα επιτρέψουμε αυτή τη βαρβαρότητα και την ατιμωρησία της». Το σχετικό κείμενο έχει μεταφραστεί σε έξι γλώσσες κι έχει συλλέξει μέχρι τώρα περισσότερες από 1.500 υπογραφές από όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης (Αγγλία, Γαλλία, Τουρκία, Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία, ΗΠΑ, Αυστραλία, Σλοβενία Σουηδία κ.ά.). Υπογράφεται από ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών, από αγωνιστές των δικαιωμάτων σε Ευρώπη και Αμερική καθώς και από Έλληνες, πολλοί από τους οποίους βασανίστηκαν άγρια από τη χούντα των συνταγματαρχών. Στη συνέχεια θα κατατεθεί στην Επιτροπή Δικαιωμάτων της Βουλής, στην Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, στη European Committee for the Prevention of Turture κ.ά. Το κείμενο υπάρχει διαθέσιμο για όσους θέλουν να υπογράψουν στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://greek-committeea gainsttorture. blogspot.gr/

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΠΑΙΔΕΙΑ

ΦΟΙΤΗΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ:

Για ένα άλλο παράδειγμα, με μια πιο επί-θετική προσέγγιση ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΣ ΜΑΤΣΟΥΚΑ*

Αν προσπαθήσουμε να συμπυκνώσουμε όλη την ουσία των φετινών φοιτητικών εκλογών σε μερικές λέξεις, θα καταλήξουμε σε δυο βασικά επιχειρήματα: πρώτον, πάλη και ανατροπή στο πανεπιστήμιο και στην κοινωνία, και δεύτερον, αλλαγή και επανασχεδιασμός της φοιτητικής καθημερινότητας στη βάση της αλληλεγγύης και της δημοκρατίας. Όσον αφορά το πρώτο σκέλος, γίνεται σαφές πως για την Αριστερά η παρούσα εκλογική διαδικασία δεν μπορεί να μην ανακινεί και να μην εμπλέκει το στοίχημα της διττής ανατροπής στο σήμερα: σε επίπεδο πανεπιστημίου κατάργηση στην πράξη του νόμου Αρβανιτόπουλου και του σχεδίου Αθηνά και στην κοινωνία κατάργηση των μνημονίων και των πολιτικών της εξαθλίωσης. Και όταν μιλάμε για διπλή ανατροπή οφείλουμε να συνδέουμε παράλληλα τη στόχευσή μας αυτή και με το αίτημα για ευρεία αποδυνάμωση και απονομιμοποίηση των καθεστωτικών δυνάμεων. ΠΑΣΠ και ΔΑΠ ως ευθείες αντανακλάσεις των συνιστωσών του μνημονίου μέσα στις σχολές δεν μπορούν να συνεχίσουν να θεωρούνται δυνάμεις εκπροσώπησης στον ακαδημαϊκό χώρο. Ειδικά ως προς το κομμάτι της αντίστασης στο σχέδιο Αθηνά, έχει γίνει ξεκάθαρο πως παρά τους όποιους ελιγμούς του υπουργείου με την απόσυρση τμημάτων της αναδιάρθρωσης, ουσιαστικά με την τροπολογία που ψηφίστηκε πριν από λίγες μέρες όχι μόνο ανοίγει ο δρόμος για την ίδρυση, συγχώνευση, κατάργηση και μεταφορά τμημάτων ΑΕΙ και ΤΕΙ, μέσω της έκδοσης Προεδρικών Διαταγμάτων, αλλά μπαίνει «από το παράθυρο» και η δυνατότητα διάλυσης των επιστημονικών αντικειμένων και κατάτμησης των πτυχίων. Τα τεχνολογικά ιδρύματα και οι σχολές ανθρωπιστικών σπουδών θα δεχτούν το πρώτο πλήγμα αλλά μεσοπρόθεσμα μπαίνει στόχος από την πλευρά του υπουργείου να αλλάξει ολόκληρος ο ακαδημαϊκός χάρτης και βέβαια και ο χάρτης των εργασιακών δικαιωμάτων. Σε όλα αυτά έρχονται να προστεθούν και εκπτώσεις και περικοπές στις όποιες κοινωνικές παροχές υπήρχαν -σίτιση, στέγαση, μετακινήσεις-. Επίσης, όσον αφορά το ζήτημα της συμμετοχής και της δημοκρατίας εντός των πανεπιστημίων, το ήδη συρρικνωμένο πεδίο που έχει δημιουργήσει ο νόμος 4076 έρχεται να περιοριστεί ακόμη περισσότερο με τους Κανονισμούς των Ιδρυμάτων που το υπουργείο φιλοδοξεί να επιβάλλει. Το τελευταίο ζήτημα η απάντηση από την πλευρά της πανεπιστημιακής κοινότητας θα πρέπει να περιλαμβάνει τόσο τη μη αποδοχή των Κανονισμών όσο και την εκπόνηση ενός νέου συνόλου Αρχών Λειτουργίας των Πανεπιστημίων στη βάση της συμμετοχής και της δημοκρατίας. Επομένως, το νέο πλάνο για το πανεπιστήμιο όπως περιγράφηκε πιο πάνω και η οργάνωση του αγώνα για τη μη εφαρμογή του δεν μπορεί παρά να αποτελέσει ένα από τα βασικά επίδικα και έναν από τους βασικούς λόγους για την ενδυνάμωση της αριστεράς και ειδικότερα της Αριστερής Ενότητας στις επερχόμενες φοιτητικές εκλογές. Ωστόσο, για την Αριστερά οι φοιτητικές εκλογές ειδικά στην παρούσα συγκυρία θα πρέπει απαραίτητα να συνδέονται και με μια δεύτερη ανάγκη-στόχο που θα αποτελεί το δικό μας ξεχωριστό θετικό πρόταγμα. Ζητάμε την ανατροπή στο πανεπιστήμιο και στην κοινωνία αλλά στη θέση αυτού που παλεύουμε να ανατρέψουμε επιθυμούμε να χτίσουμε ένα άλλο πανεπιστήμιο που θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες των μετεχόντων στην πανεπιστημιακή κοινότητα και της κοινωνίας και όχι στις ανάγκες της αγοράς. Τα εγχειρήματα αλληλεγγύης και αυτοδιαχείρισης που ήδη έχουν εμφανιστεί (αυτοδιαχειριζόμενα κυλικεία, δωρεάν μαθήματα σε μαθητές, ομάδες αλληλεγγύης από γιατρούς και φαρμακοποιούς) θα πρέπει να γενικευθούν ως παράδειγμα και να αποτελέσουν τη μαγιά οργάνωσης ενός άλλου μοντέλου ζωής εντός των σχολών κατ’ αντιστοιχία της προσπάθειας που γίνεται μέσω των δομών αλληλεγγύης και των εγχειρημάτων αυτοδιαχείρισης (ΒιοΜε) στο σύνολο της κοινωνίας. Επίσης, σε ένα περιβάλλον εξαθλίωσης όπου η ακροδεξιά προσπαθεί να βρει ολοένα και περισσότερα ερείσματα είναι απαραίτητη η ανάπτυξη αντιφασιστικής δράσης μέσα στις σχολές με τη δημιουργία ή τη συνέχιση λειτουργίας των αντιφασιστικών συνελεύσεων και πρωτοβουλιών. Η Αριστερή Ενότητα οδεύει στις εκλογές με βασικό στόχο να τεθούν στο προσκήνιο οι αγώνες που θα χτίσουν το πανεπιστήμιο των αναγκών μας, στη βάση της αλληλεγγύης, της αυτοοργάνωσης, της αξιοπρέπειας. * Η Αναστασία Ματσούκα είναι γραμματέας της Σπουδάζουσας Αθήνας της Νεολαίας Συνασπισμού

Η κατάργηση του σχεδίου «Αθηνά» στο επίκεντρο των φοιτητικών εκλογών Η κατάργηση του σχεδίου «Αθηνά» είναι το κύριο αίτημα των φοιτητριών και των φοιτητών που δραστηριοποιούνται στα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της χώρας μέσα από τα σχήματα της Αριστερής Ενότητας. Οι δυνάμεις της Ριζοσπαστικής Αριστεράς υποστηρίζουν ότι, αντίθετα με τις εξαγγελίες του υπουργού Παιδείας, Κωνσταντίνου Αρβανιτόπουλου, περί εξορθολογισμού του ακαδημαϊκού χάρτη της χώρας, το σχέδιο «Αθηνά», τονίζουν, αποτελεί την επιτομή διάλυσης και συρρίκνωσης της δημόσιας και δωρεάν τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Στο ίδιο πλαίσιο, επισημαίνουν πως το σχέδιο αυτό έρχεται να προστεθεί στα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα ΤΕΙ από το κούρεμα των αποθεματικών των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που έγινε πέρυσι με την εφαρμογή του PSI, στο ξεπούλημα της ακίνητης περιουσίας των ιδρυμάτων, στην ουσιαστική παύση πληρωμών του κράτους προς τα ιδρύματα, στις απολύσεις εργαζομένων σε πανεπιστήμια και ΤΕΙ, στον Νόμο Πλαίσιο της πρώην υπουργού Παιδείας Άννας Διαμαντοπούλου, που μετατρέπει τις σχολές σε ιδιωτικές επιχειρήσεις παροχής πιστοποιητικών κατάρτισης. Επισημαίνεται ακόμα πως ένας από τους βασικούς στόχους του υπουργείου Παιδείας είναι η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη μείωση των κρατικών δαπανών για την Παιδεία, προς εξυπηρέτηση των ελλειμμάτων και του χρέους και ταυτόχρονα η προσπάθεια να φέρουν την ανώτατη εκπαίδευση στα μέτρα τους. Υπ’ αυτό το πρίσμα οι κρατικές δαπάνες για τη λειτουργία των ΑΕΙ και των ΤΕΙ, θεωρούνται περιττά έξοδα που πρέπει να συνεχίσουν να μειώνονται και μάλι-

στα με ραγδαίους ρυθμούς μέχρι το 2016, με βάση το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα για την παιδεία, αφήνοντας έτσι πολλά ιδρύματα χωρίς τους αναγκαίους πόρους αλλά και χωρίς προσωπικό, αφού οι μεγαλύτερες περικοπές θα γίνουν στους έκτακτους και αναπληρωτές καθηγητές, στους οποίους τα ΤΕΙ στηρίζουν μεγάλο μέρος της εκπαιδευτικής λειτουργίας τους.

Η εμπλοκή του ΙΕΚ Ακμή στο σχέδιο «Αθηνά» Η ανάθεση από τον υπουργό Παιδείας στον εκπαιδευτικό όμιλο ΙΕΚ Ακμή, για τη χαρτογράφηση των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων ώστε να καταρτιστεί το σχέδιο «Αθηνά», έναντι 137.000 ευρώ, δείχνει, σύμφωνα με την Αριστερή Ενότητα, ότι η τεχνολογική εκπαίδευση είναι η πρώτη που θέλουν να περάσει στα ιδιωτικά χέρια και να ελεγχθεί το εργασιακό μέλλον των αποφοίτων της.

ΠΑΣΟΚ, Ν.Δ. και πελατειακό σύστημα Η βασική αιτιολόγηση από πλευράς υπουργείου όσον αφορά το σχέδιο, σημειώνουν, ήταν ότι με αυτόν τον τρόπο θα περιοριστούν τα ΤΕΙ ή ακόμα και σχολές ΑΕΙ που ιδρύθηκαν κυρίως στην περιφέρεια με πελατειακά κριτήρια. Η Αριστερή Ενότητα υπογραμμίζει ότι τα δύο κόμματα που κυβέρνησαν επί δεκαετίες τη χώρα, δηλαδή το ΠΑΣΟΚ και η Ν.Δ., είναι αυτά που προχώρησαν στην ίδρυση των συγκεκριμένων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Οι τοπικοί βουλευτές και στελέχη των δυο αυτών κομμάτων, επισημαίνουν, κέρδιζαν εκλογικές αναμετρήσεις υποσχόμενοι στις τοπικές κοινωνίες ίδρυση Σχολών, αντιμετωπίζοντας δηλαδή τους φοιτητές ως πρόσωπα που θα αφήσουν λεφτά στα μα-

γαζιά τους χωρίς να συνδέουν στοιχειωδώς τα Ιδρύματα με την τοπική παραγωγική δραστηριότητα.

Οι κινητοποιήσεις Αξίζει να σημειωθεί πως, αμέσως μετά την ανακοίνωση του σχεδίου Αθηνά από την κυβέρνηση Σαμαρά, ξέσπασαν μια σειρά κινητοποιήσεις στον χώρο των ΤΕΙ σε πολλές περιφερειακές πόλεις της χώρας. Από τον Φεβρουάριο και μετά, σημειώθηκαν πολύμορφες δράσεις των φοιτητικών συλλόγων, οι οποίες περιέλαβαν καταλήψεις, συλλαλητήρια κι άλλες μορφές κινητοποιήσεων. Ενδεικτικά αναφέρονται οι δράσεις στα ΤΕΙ της Πάτρας, του Μεσολογγίου, της Αμαλιάδας, του Πύργου αλλά και σε άλλες πόλεις της περιφέρειας. Τα ΤΕΙ της Αθήνας μπήκαν κι αυτά στον χορό των κινητοποιήσεων, ωστόσο, αυτή τη στιγμή, ενόψει και των εκλογών, οι περισσότερες κινητοποιήσεις έχουν σταματήσει.

Με όραμα τη δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση Στη θέση δημαγωγικών αιτημάτων τύπου «Κάθε πόλη και ΑΕΙ, κάθε χωριό και ΤΕΙ», η Αριστερή Ενότητα αντιπροτείνει πως πρέπει να επικρατήσει η αξία της ενιαίας ανώτατης δημόσιας και δωρεάν παιδείας. Στο πλαίσιο αυτό, τονίζουν την αναγκαιότητα ενός νέου οδικό χάρτη για τον ενιαίο δημόσιο χώρο της ανώτατης εκπαίδευσης και της έρευνας και τον εξορθολογισμό της με ακαδημαϊκά, κοινωνικά και επιστημονικά κριτήρια στην κατεύθυνση της περιφερειακής αποκέντρωσης αλλά και της διατήρησης του ακαδημαϊκού χαρακτήρα των ιδρυμάτων. Χ.Σ.

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΘΕΜΑΤΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

50 χρόνια από την πορεία Ολντερμάστον Λονδίνο: Σήμερα συμπληρώνονται 50 χρόνια από την κορύφωση της τετραήμερης πορείας ειρήνης Ολντερμάστον - Λονδίνο (80 χιλιόμετρα), στην οποία είχε πάρει μέρος και ο Γρηγόρης Λαμπράκης μαζί με τους Λεωνίδα Κύρκο, Μανώλη Γλέζο, Σπύρο Λινδαρδάτο και Μπέτι Αμπατιέλου, καθώς και πολλούς Κυπρίους κομμουνιστές του Λονδίνου, μεταξύ των οποίων και ο γνωστός ποιητής Τεύκρος Ανθίας. Μία εβδομάδα μετά (21 Απριλίου 1963), ο Γρηγόρης Λαμπράκης πραγματοποίησε την ιστορική Α’ Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης, το «ελληνικό Ολντερμάστον», όπως είχε τότε ονομαστεί από ορισμένους εκ των οργανωτών, μεταξύ των οποίων οι Μιχάλης Περιστεράκης, Νίκος Κιάος, Ανδρέας Θεοφίλου, Ανδρέας Λεντάκης. Εκδήλωση για τον Μ. Περιστεράκη: Την Κυριακή, 21 Απριλίου 2013, ώρα 11 π.μ.,στο Αμφιθέατρο «Αντώνης Τρίτσης» του Πνευματικού Κέντρου του Δ. Αθηναίων (Ακαδημίας 50). Θυμόμαστε την Α’ Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης, ακριβώς 50 χρόνια από την πραγματοποίησή της. Τιμούμε τη μνήμη του Μιχάλη Περιστεράκη, προέδρου του Συνδέσμου Νέων «Μπέρτραντ Ράσσελ» για την Ειρήνη και τον Πυρηνικό Αφοπλισμό και της Αδέσμευτης Κίνησης Ειρήνης (Α.Κ.Ε.) Ομιλητές: Μ. Αρβανίτη - Σωτηροπούλου, Ν. Κιάος, Μαργ. Τριγάζης, Π. Περιστεράκη. Ειδικά προσκεκλημένος ο Σίμπσον Τόνι, διευθυντής του Ιδρύματος «Μπέρτραντ Ράσσελ για την ειρήνη». Στον συντονισμό της εκδήλωσης ο διεθυντής της Αυγής Νίκος Φίλης. ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ ΒΕΡΟΛΙΝΟΥ: Διοργανώνει πολιτική εκδήλωση - συζήτηση με θέμα «Μετά την Κύπρο, τι;» με τη Νάντια Βαλαβάνη, βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ Β’ Αθηνών. Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί αυριο Δευτέρα 15/04/2013, στις 19:00, στο Ελληνικό Πολιτιστικό Κέντρο Βερολίνου, Mittelstr. 33, 12167 Berlin-Steglitz. ΣΥΡΙΖΑ Αγ. Βαρβάρας: «Ελληνική και ευρωπαϊκή κρίση, οι τρέχουσες εξελίξεις και η εναλλακτική πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ», είναι το θέμα εκδήλωσης που οργανώνει για αύριο, Δευτέρα, η Τ.Ε. ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ Αγίας Βαρβάρας, με ομιλητή τον βουλευτή Β’ Αθήνας και κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο, Δημήτρη Παπαδημούλη. Στις 7 το απόγευμα, στο Δημοτικό Ωδείο «Μήτρος Σουλιμιώτης», στη συμβολή των οδών Σίφνου και Αγίου Γεωργίου.

ΙΕΚ Ξυνή: Ουδεμία σχέση με το σχέδιο «Αθηνά» Ουδεμία σχέση έχει το ΙΕΚ Ξυνή με το σχέδιο Αθηνά. Mε αφορμή το άρθρο της Θεανώς Φωτίου στο ένθετο «Παιδεία και Κοινωνία» της 7ης Μαρτίου, στο οποίο εκ παραδρομής εμφανιζόταν το ΙΕΚ Ξυνή αντί του ΙΕΚ Ακμή να έχει αναλάβει τη χαρτογράφηση των ΑΕΙ για το σχέδιο «Αθηνά» έναντι 137.000 ευρώ, λάβαμε επιστολή από τον υπεύθυνο τύπου του εκπαιδευτικού φορέα Περικλή Βλάχου στην οποία διευκρινίζεται: «Τα ΙΕΚ Ξυνή και ο Εκπαιδευτικός Όμιλος Ξυνή ουδεμία σχέση έχουν με την κατάρτιση του σχεδίου ‘Αθηνά’. Σας πληροφορούμε πως πρόσφατα δημοσιεύματα στον ηλεκτρονικό και έντυπο τύπο, ενέπλεξαν άλλον ιδιωτικό εκπαιδευτικό όμιλο με το Σχέδιο ‘Αθηνά’, και συγκεκριμένα τα ΙΕΚ Ακμη».

Σε κατάσταση «πολέμου» η Ιερισσός ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΜΑΡΟΥΛΑ ΠΛΗΚΑ

Σε λίγες ώρες κρίνεται η τύχη των δύο συλληφθέντων που κατηγορούνται από τις διωκτικές αρχές ότι συμμετείχαν στην εμπρηστική επίθεση στις εγκαταστάσεις της «Ελληνικός Χρυσός» στις Σκουριές. Οι ίδιοι δηλώνουν ότι είναι αθώοι, οι συνήγοροί τους και οι κάτοικοι της Β.Α. Χαλκιδικής που αντιδρούν στην καταστροφή του τόπου τους από μια περιβαλλοντοκτόνα επένδυση μιλάνε για «κατασκευασμένες κατηγορίες» και μένει να δούμε αν οι δύο θα γυρίσουν σήμερα στα σπίτια και τις οικογένειές τους ή αν θα οδηγηθούν στις φυλακές... Έξω από το κτίριο της Γενικής Αστυνομικής Διεύθυνσης Θεσσαλονίκης (ΓΑΔΘ), την ώρα της απολογίας τους χιλιάδες αλληλέγγυοι πολίτες θα απαιτούν τη «λευτεριά στους συλληφθέντες», κορυφώνοντας έτσι τις συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας για την αστυνομοκρατία που επικρατεί στα χωριά της Β.Α. Χαλκιδικής μετά την επίσκεψη του Ν. Δένδια στις Σκουριές και την παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την ΕΛ.ΑΣ.

Μέθοδοι από τα παλιά... «Στις 3 τα ξημερώματα χτυπούσαν με σίδερα την πόρτα, πεταχτήκαμε από το κρεβάτι, φωνάξαμε ‘ποιος είναι’ δεν απαντούσαν, έσπασαν την πόρτα, είπαν ‘Αστυνομία’ και πήραν τον σύζυγό μου με τις πυτζάμες. Τα παιδιά σε κατάσταση πανικού τσίριζαν. Τον έβαλαν σε ένα αμάξι και έφυγαν». Η περιγραφή αυτή δεν έρχεται από την εποχή της χούντας, τότε που η αστυνομία περίμενε να πέσει το βαθύ σκοτάδι για να «μαζέψει» τους αριστερούς και τους αντιφρονούντες με τις πιτζάμες από τα σπίτια τους. Είναι η μαρτυρία της συζύγου ενός εκ των δύο συλληφθέντων για την εμπρηστική επίθεση στις Σκουριές. Δύο συλλήψεις που έγιναν ξημερώματα, με τη συνδρομή των Ε-

Εκατοντάδες πολίτες από τη Χαλκιδική και τη Θεσσαλονίκη που εναντιώνονται στην επένδυση της «Ελληνικός Χρυσός» στις Σκουριές το βράδυ της Παρασκευής συγκεντρώθηκαν έξω από το κρατητήρια της Γενικής Αστυνομικής Διεύθυνσης Θεσσαλονίκης και πραγματοποίησαν καθιστική διαμαρτυρία για τη σύλληψη των δύο συναγωνιστών τους. Με αναμμένα κεριά σχημάτισαν το σύνθημα «SOS Χαλκιδική», ενώ φώναζαν το σύνθημα «λευτεριά στους συλληφθέντες» και οι δύο διωκόμενοι τους απαντούσαν μέσα από τα κρατητήρια ανάβοντας ανά διαστήματα τη φλόγα στους αναπτήρες τους. Κάποια στιγμή οι έξω τραγουδούσαν στους μέσα για να τους δώσουν δύναμη και κουράγιο. Το αίτημα των συνηγόρων των δύο να μεταφερθούν για την απολογία τους σε δικαστικό μέγαρο, όπως ορίζει ο νομικός πολιτισμός, μέχρι τότε εκκρεμούσε...

ΚΑΜ, συλλήψεις που παραπέμπουν ευθέως σε άλλες σκοτεινές εποχές. Παρά ταύτα, ο υπουργός Δημόσιας Τάξης και η ΕΛ.ΑΣ. επιμένουν ότι αυτές οι ακραίες ενέργειες της αστυνομίας, που έριξαν νέο «λάδι στη φωτιά» στην Ιερισσό, είναι απόλυτα σύννομες και έγιναν για να αποφευχθούν εντάσεις... με τους κατοίκους. Τον ίδιο λόγο επικαλούνται και για το ασυνήθιστο γεγονός ότι οι συλληφθέντες, αντί να οδηγηθούν στο ανακριτικό γραφείο στο δικαστικό μέγαρο Πολυγύρου, μεταφέρθηκαν στη ΓΑΔΘ και μετέβησαν εκεί ανακριτής και εισαγγελέας για να λάβουν τις απολογίες τους.

Αθώοι δηλώνουν οι δύο Εκ του αποτελέσματος φαίνεται ότι οι εντάσεις όχι μόνο δεν αποφεύχθηκαν, αλλά φούντωσαν. Η Ιερισσός από την επομένη των συλλήψεων έγινε «Γαλατικό χωριό», με οδοφράγματα στις εισόδους της,

Προσφορά στη μνήμη του Γιάννη Λαμπρόπουλου Συμπληρώθηκαν ήδη 40 μέρες που ο Γιάννης Λαμπρόπουλος, ο «Γιαννάκης» για συντρόφους και φίλους, δεν είναι πια κοντά μας. Στις 6 Μαρτίου του 2013 έχασε τη δίχρονη μάχη που έδινε με την επάρατη νόσο. Γεννήθηκε στις 18.10.1953 στο Ναύπλιο. Πολύ γρήγορα εγκαταστάθηκε οικογενειακώς στην Αθήνα, αρχικά στο Χαλάνδρι και μετά στους Αμπελόκηπους όπου έζησε μέχρι σήμερα. Αποφοίτησε από το 10ο Γυμνάσιο Αμπελοκήπων. Από μικρός εντάχθηκε στο συνδικαλιστικό κίνημα και εκλέχτηκε πολλές φορές στα πρωτοβάθμια σωματεία της ΕΥΔΑΠ και στην Ομοσπονδία της. Ενταγμένος στο ΚΚΕ, αποχώρησε και εντάχθηκε στον Συνασπισμό, στην Π.Κ. Αμπελοκήπων, και στον ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ. Ήταν από τα ιδρυτικά μέλη του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ ΕΥΔΑΠ. Διατέλεσε για πολλά χρόνια έφορος στο Τμήμα Καλαθοσφαίρισης της ομάδας των Αμπελοκήπων. Υπήρξε ξεχωριστός σύζυγος και πατέρας δύο παιδιών, πιστός φίλος και σύντροφος. Ενταφιάστηκε στο αγαπημένο του Ναύπλιο όπως ήταν η επιθυμία του. Ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ Αμπελοκήπων προσφέρει 100 ευρώ στη Πανεπιστημιακή Αιματολογική Κλινική του Λαϊκού Νοσοκομείου.

προκειμένου να αποτραπούν άλλες τέτοιας αγριότητας συλλήψεις κατοίκων. Οι εκδηλώσεις αλληλεγγύης προς τους συλληφθέντες όλες τις προηγούμενες ημέρες ήταν πολυπληθείς, ενώ στα λεγόμενα «σόσιαλ μίντια» τα «τουίτ» για τις συγκεντρώσεις πήραν παγκόσμιες πρωτιές. Οι συνήγοροι των δύο συλληφθέντων χαρακτηρίζουν «έωλες» τις κατηγορίες. Αμφισβητούν τα αποτελέσματα της βαλιστικής εξέτασης, βάσει των οποίων συνελήφθη ο ένας που κατείχε μια καραμπίνα, ενώ, σύμφωνα με πληροφορίες, έχουν να δώσουν συγκεκριμένες εξηγήσεις και για την ταυτοποίηση του DNA του άλλου κατηγορούμενου, με το γενετικό υλικό που βρέθηκε σε έναν σκούφο, περίπου ένα χιλιόμετρο μακριά από τις εγκαταστάσεις της «Ελληνικός Χρυσός» στις Σκουριές. Οι δύο αναμένεται να δηλώσουν αθώοι για όλες τις κατηγορίες που τους έχουν φορτώσει

οι αστυνομικές αρχές.

«Ας αρχίσουν να μας πυροβολούν» «Το έχουμε πει πολλές φορές. Στην Ιερισσό η σημερινή κυβέρνηση έχει εγκαθιδρύσει άλλο πολίτευμα. Δεν νιώθουμε ότι ζούμε σε δημοκρατία. Η αστυνομία καταπατά κάθε δημοκρατικό μας δικαίωμα. Εμείς δεν τρομοκρατούμαστε. Ο πρωθυπουργός δηλώνει ότι ‘αυτή η επένδυση θα γίνει με κάθε κόστος’ και εμείς του απαντάμε: ‘Θα την σταματήσουμε με κάθε κόστος’. Ας αρχίσουν να μας πυροβολούν, γιατί μόνο νεκροί θα σταματήσουμε να αγωνιζόμαστε για τον τόπο μας’, τονίζει στην «Αυγή» μία ηλικιωμένη κάτοικος της Ιερισσού. Και είναι βέβαιο ότι τα λόγια της αυτά βρίσκονται στα χείλη όλων των κατοίκων που αντιπαλεύουν την επένδυση της «Ελληνικός Χρυσός», στη Β.Α. Χαλκιδική.

ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ Σήμερα Κυριακή 14.4.2013 και ώρα 10.00 π.μ. στον Ιερό Ναό Αγίου Γερασίμου Ληξουρίου θα τελέσουμε 40ήμερο μνημόσυνο για την ανάπαυση της ψυχής του πολυαγαπημένου μας θείου και εξαδέλφου ΔΗΜΟΣΘΕΝΗ ΔΕΦΑΡΑΝΑ Πολιτικός Μηχανικός - Αρχιτέκτων Μηχανικός Οι οικογένειες: Αικατερίνης Δεφαράνα - Μωραΐτη, Ηλία Δεφαράνα, Γρηγορίου Δεφαράνα, Νικολάου Δεφαράνα. Τα εξαδέλφια. Οι φίλοι. Οι λοιποί συγγενείς.

ΠΡΟΣΦΟΡΑ Την Κυριακή 14 Απριλίου θα τελεσθεί στη Θήβα το 40ήμερο μνημόσυνο του πρόωρα χαμένου αγωνιστή της Αριστεράς και της Αυτοδιοίκησης, που αφιέρωσε τη ζωή του υπηρετώντας τις αξίες της Δημοκρατίας και της Κοινωνικής Δικαιοσύνης, Κώστα Κουρκούτη. Στη μνήμη του αξέχαστου, του δικού μας Κώστα Κουρκούτη, οι σύντροφοι και φίλοι του προσφέρουμε στην «Αυγή», που τον συνόδευσε και στην τελευταία του κατοικία, το ποσό των 400 ευρώ.

Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ

Σύνταξη: Κώστας Βούλγαρης, Κώστας Γαβρόγλου, Λήδα Καζαντζάκη, Γιώργος Μερτίκας, Άλκης Ρήγος, Πέτρος-Ιωσήφ Στανγκανέλλης, Kώστας Χριστόπουλος ΤΕΥΧΟΣ 539

ΚΡΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΥ, ΤΕΧΝΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

www.avgi-anagnoseis.blogspot.com

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΤΡΟΣ ΛΙΝΑΡΔΟΣ-ΡΥΛΜΟΝ Από το κράτος πρόνοιας στο κράτος φιλανθρωπίας ΣΕΛ.1

ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΡΙΤΖΗΣ Στον αστερισμό του θετικισμού ΣΕΛ. 2

ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΚΟΥΡΙΩΤΗΣ Ελλάδα - Γαλλία ΣΕΛ. 2

ΚΩΣΤΑΣ ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ Στους δρόμους της ποίησης ΣΕΛ. 3

ΠΑΝΟΣ ΤΡΙΓΑΖΗΣ Λόρδος Βύρωνας ΣΕΛ. 3

ΜΑΡΙΑ ΜΟΙΡΑ Πόλη και κινηματογράφος ΣΕΛ. 4

ΦΟΙΒΟΣ ΓΚΙΚΟΠΟΥΛΟΣ Μετάφραση και μη-μετάφραση ΣΕΛ. 5

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΛΥΚΕΣΑΣ Απ’ τη Θεσσαλονίκη στο Άουσβιτς ΣΕΛ. 5

ΣΤΑΥΡΟΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ Το ημερολόγιο των Μάγια ΣΕΛ. 6

ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ Τρούλος (ποίημα) ΣΕΛ. 6

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΧΡΥΣΗΣ O Εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία, του Καρλ Μαρξ ΣΕΛ. 7

ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ Φτάνοντας στο Τόκιο (διήγημα) ΣΕΛ. 8

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΕΤΣΕΤΙΔΗΣ Ναυαγός (σκίτσο) ΣΕΛ. 8

Ο ζωγράφος του μήνα: Αλέξανδρος Βέργης

Από το κράτος πρόνοιας στο κράτος φιλανθρωπίας ΣΑΒΒΑΣ ΡΟΜΠΟΛΗΣ, Οικονομική κρίση και κοινωνικό κράτος: από το κράτος πρόνοιας στο κράτος φιλανθρωπίας, Θεσσαλονίκη 2012, Εκδόσεις Επίκεντρο, σελ. 248 Το κοινωνικό κράτος αποτέλεσε για μερικές δεκαετίες ένα πρότυπο, υλοποιημένο ή επιθυμητό, για τις καπιταλιστικές κοινωνίες όλου του πλανήτη. Οι παραλλαγές του, που άνθησαν στην Ευρώπη κατά την περίοδο μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, υλοποιούσαν ή υποσχόταν να υλοποιήσουν έναν «υπαρκτό καπιταλισμό» όπου το «κοινωνικό ζήτημα» του 19ου αιώνα έχει πλέον επιλυθεί, με τη σταθερή απασχόληση, τη χαμηλή ανεργία, αλλά και τα συνταξιοδοτικά δικαιώματα για όλους, όπως και τα δικαιώματα στην περίθαλψη και ένα σύΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ ΛΙΝΑΡΔΟΥ-ΡΥΛΜΟΝ

νολο κοινωνικών υπηρεσιών. Το γεγονός μάλιστα ότι ο «υπαρκτός σοσιαλισμός» εφάρμοσε μια δική του παραλλαγή κοινωνικού κράτους, λιγότερο αποδοτικού αν και περισσότερο εξισωτικού (με εξαιρέσεις για κάποιες κοινωνικές κατηγορίες), έκανε ώστε να αποτελούν όλα αυτά τα δικαιώματα έναν κοινωνικό πολιτισμό αξιοθαύμαστο και θεωρούμενο αξεπέραστο από τη συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού, στην Ευρώπη αλλά και στις υπόλοιπες χώρες του κόσμου όπου υπήρχε -όλο και περισσότερο- πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τις συνθήκες ζωής στον αναπτυγμένο κόσμο. Η δεσπόζουσα αυτή θέση του κοινωνικού κράτους στην αντίληψη των ευρωπαϊκών κοινωνιών για το παρόν και το μέλλον τους, είναι κατά πάσα πιθανότητα μία από τις αιτίες που η σταδιακή και συστηματική υπονόμευση αυτών των κατακτήσεων κατά τα τελευταία 35 με 40 χρόνια, στο σύνολο του αναπτυγμένου αλλά και του αναπτυσσόμενου κόσμου, δεν θεωρήθηκε ισχυρή ένδειξη της αλλαγής υποδείγματος από τον ίδιο τον καπιταλισμό και επομένως της ανάγκης εξεύρεσης νέου οράματος και νέας στρατηγικής για τη διαφύλαξη του συστήματος εγγύησης των κοινωνικών δικαιωμάτων. Όπως εξηγεί ο καθηγητής Σάββας Ρομπόλης, στο τελευταίο του βιβλίο, η ένταξη του κοινωνικού κράτους στην καπιταλιστική διαδικασία αποτέλεσε τη βασική προϋπόθεση της αποδυνάμωσής του. Πράγματι, η προσπάθεια από τη δεκαετία του ‘80 στην Ελλάδα, συγκρότησης ενός κοινωνικού κράτους συμπίπτει με την πρώτη περίοδο επικράτησης των θεωριών και πρα-

Ημερολόγια Βιτρίνας, στον «Ίκαρο»

κτικών που αμφισβήτησαν στο σύνολο της Ευρώπης το ρόλο και την ενίσχυση του δημόσιου τομέα και των κοινωνικών πολιτικών, και επομένως ο συμβιβασμός της επέκτασης του κοινωνικού κράτους και της συνέχισης της καπιταλιστικής ανάπτυξης πραγματοποιήθηκε σε βάρος του πρώτου και συνέβαλε μάλιστα στο ξέσπασμα του κρίσης χρέους στο τέλος της προηγούμενης δεκαετίας. Ο Σάββας Ρομπόλης εξηγεί συστηματικά και λεπτομερειακά στο βιβλίο του την εξέλιξη που οδήγησε στην κρίση, αλλά και τη δραματική επιτάχυνση της επίθεσης στο κοινωνικό κράτος κατά τα χρόνια των μνημονίων, που διαμορφώνει πλέον το κράτος φιλανθρωπίας, δηλαδή της ανεπαρκούς και επιλεκτικής κάλυψης κοινωνικών αναγκών, που συνδυάζεται με την προοπτική της ανάπτυξης του τομέα των ιδιωτικών υπηρεσιών. Αυτό που βλέπουμε μπροστά στα μάτια μας είναι η ολοκλήρωση της διαδικασίας αλλαγής υποδείγματος, η καταστροφή δηλαδή του κοινωνικού κράτους όπως το ξέραμε. Και αυτή η νέα εκδοχή της αντιμετώπισης του «κοινωνικού ζητήματος» διαμορφώνεται την ίδια στιγμή που η ελληνική οικονομία, και οι οικονομίες της νότιας Ευρώπης ευρύτερα, έχουν εισέλθει σε μια περίοδο ύφεσης, ενώ η πλέον «αισιόδοξη» πρόβλεψη είναι αυτή μιας «άνεργης ανάπτυξης», σύμφωνα με την διατύπωση που χρησιμοποιεί ο Ρομπόλης, η οποία θα μονιμοποιήσει την οξύτητα των κοινωνι-

κών προβλημάτων. Η αναγκαιότητα που υποστηρίζει ο επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Εργασίας, είναι αυτή μια ανασύστασης της παραγωγικής και κοινωνικής βάσης της οικονομίας, με ένα πρότυπο «οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης της οικονομίας της αλληλεγγύης, [που] θα εγκαθιδρύσει θεσμούς κοινωνικής συνεργασίας και θα αναπτύξει πολιτικές αναδιανομής του εισοδήματος (δημόσιος πόλος), πολιτικές κοινωνικής αλληλεγγύης και αμοιβαιότητας (κοινωνικός πόλος) και πολιτικές δυναμικής ανάπτυξης και διασύνδεσης των οικονομικών και κοινωνικο-πολιτικών λειτουργιών (αναπτυξιακός πόλος)». «Βέβαια -προσθέτει- η μετάβαση αυτή, από τη διανόηση της κρίσης και την οικονομία της αγοράς, στη διανόηση της εναλλακτικής προοπτικής και την οικονομία των δημόσιων πολιτικών και της αλληλεγγύης, που αποτελεί το γρήγορο άλμα πριν τη φθορά, προϋποθέτει, στο πλαίσιο της δομικής διασύνδεσης του ‘οικονομικού’, του ‘κοινωνικού’ και του ‘πολιτικού’ στοιχείου του νέου τύπου οργάνωσης της οικονομίας και της κοινωνίας, ικανούς και υπεύθυνους πολιτικούς σχηματισμούς, ισχυρά και ανεξάρτητα συνδικάτα, αξιόπιστα και δυναμικά κοινωνικά κινήματα, καθώς και δυναμικές και καινοτομικές επιχειρήσεις ανεξαρτήτως του μεγέθους τους». Το περιεχόμενο και τα συμπεράσματα της ανάλυσης του Σάββα Ρομπόλη σχετικά με την εξέλιξη του κοινωνικού κράτους, είναι το προϊόν μιας πολύχρονης επιστημονικής αλλά και πρακτικής ενασχόλησης με το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, και μιας πλούσιας εμπειρίας σε ό,τι αφορά τη συγκριτική παρακολούθηση των αντίστοιχων συστημάτων στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Συγχρόνως όμως, η διατύπωση των προτάσεών του σχετικά με τα χαρακτηριστικά ενός εναλλακτικού οικονομικού και κοινωνικού προσανατολισμού για την Ελλάδα και για την Ευρώπη, είναι το προϊόν μιας σωρευτικής συνθετικής δουλειάς, κατά τη διάρκεια μιας εικοσαετίας, του επιστημονικού διευθυντή του Ινστιτούτου Εργασίας ΓΣΕΕ/ΑΔΕΔΥ, του θεσμού εκείνου δηλαδή που αποτέλεσε στην Ελλάδα τη μόνη μη συστημική και έγκυρη πηγή επιστημονικών αναλύσεων, σχετικά με τις επιπτώσεις των οικονομικών, κοινωνικών και θεσμικών εξελίξεων σε ότι αφορά τον κόσμο της εργασίας.

Ο Πέτρος Λινάρδος - Ρυλμόν είναι οικονομολόγος, επιστημονικός σύμβουλος στο Ινστιτούτο Εργασίας ΓΣΕΕ/ΑΔΕΔΥ

Η ΑΥΓΗ • 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ

Στον αστερισμό του θετικισμού ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΔΑΓΚΛΗΣ, Φυσική επιστήμη και πραγματικότητα. Η επιστημολογία του P. Duhem και ο Λογικός Εμπειρισμός, εκδόσεις Νήσος, σελ. 353

Ημερολόγια Βιτρίνας, στον «Ίκαρο»

Το βιβλίο του Δημοσθένη Δαγκλή με τίτλο «Φυσική Επιστήμη και Πραγματικότητα» διερευνά τη σχέση του έργου του γάλλου φιλοσόφου της επιστήμης Ντυέμ (Duhem) με το φιλοσοφικό κίνημα του λογικού θετικισμού -γνωστού και ως κύκλος της Βιέννης- το οποίο σφράγισε καθοριστικά την αναλυτική φιλοσοφία και τον κλάδο της φιλοσοφίας της επιστήμης. Στο πρώτο μέρος το βιβλίο παρουσιάζει τις βασικές φιλοσοφικές θέσεις του Ντυέμ αναφορικά με κομβικά ζητήματα της φιλοσοφίας της επιστήμης, όπως η σχέση επιστήμη και μεταφυσικής, η φύση των επιστημονικών θεωριών, των φυσιΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΡΙΤΖΗ

κών νόμων και των μοντέλων. Επίσης, ο συγγραφέας πραγματεύεται την περίφημη ολιστική «θέση Ντυέμ» αναφορικά με τη σχέση παρατήρησης και θεωρίας, αλλά και τις «μυστήριες» ως προς τη σαφήνειά τους έννοιες-κλειδιά στο έργο του Ντυέμ, όπως η έννοια του «κοινού νου», της «ορθοκρισίας» και της «λεπτότητας». Στο δεύτερο μέρος το βιβλίο αποτελείται από 8 κεφάλαια όπου ανασυγκροτείται επισκοπικά η φιλοσοφική συμβολή των βασικών εκπροσώπων του λογικού θετικισμού στην ανάπτυξη του εν λόγω ρεύματος. Ο κατάλογος των ονομάτων περιλαμβάνει πρόσωπα που διαμόρφωσαν τη φυσιογνωμία του εν λόγω ρεύματος όπως οι Μαχ (Mach), Σλικ (Schlick), Φρανκ (Frank) και Νόιρατ (Neurath), φιλοσόφους που εξέλιξαν πτυχές του προγράμματος προς νέες κατευθύνσεις όπως ο Βάισμαν (Waismann) με τον γλωσσοαναλυτικό προσανατολισμό και ο Ράιχενμπαχ (Reichenbach) με τον πιθανοκρατικό προσανατολισμό, αλλά και φιλοσόφους που απέκτησαν πολύ μεγαλύτερη φήμη και επιρροή, διαμορφώνοντας καταλυτικά την ανάπτυξη της φιλοσοφικής σκέψης στον αγγλοσαξωνικό χώρο, όπως οι Κάρναπ (Carnap) και Χέμπελ (Hempel). Το εν λόγω βιβλίο προσφέρει στο γενικό αναγνωστικό κοινό με φιλοσοφικές αναζητήσεις αναφορικά με το φαινόμενο της επιστήμης, ή σε φοιτητές και φοιτήτριες που η πορεία των σπουδών τους περιλαμβάνει στοιχεία φιλοσοφίας της επιστήμης, τη δυνατότητα συνοπτικής και συστηματικής γνωριμίας με ένα από τα πιο σημαντικά φιλοσοφικά κινήματα σχετικά με το φαινόμενο των επιστημών, αλλά και την αναλυτική εξέταση του έργου του Ντυέμ, ο οποίος επηρέασε καθοριστικά τον τρόπο κατανόησης της επιστήμης στην αυγή του κλάδου της φιλοσοφίας της επιστήμης. Όμως, το βιβλίο του Δημοσθένη Δαγκλή αποτελεί σημαντική συμβολή και για ένα πιο εξειδικευμένο κοινό μελετητών, στο πεδίο της φιλοσοφίας της επιστήμης αλλά και της ιστορίας του εν λόγω κλάδου. Και τούτο διότι το βιβλίο αναπτύσσει όχι μια γενική επισκόπηση των απόψεων των φιλοσόφων που πραγματεύεται αλλά επιχειρεί να προσδιορίσει τη διαλεκτική ανάμεσα σε διαφορετικές πτυχές του φιλοσοφικού έργου του Ντυέμ και της ιστορικής εξέλιξης του λογικού θετικισμού μέσα από την προσπάθεια υπέρβασης προβλημάτων και δυσκολιών κατά την ανάπτυξη του προγράμματός του από τους βασικούς εκφραστές του.

ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΧΡΥΣΟΣ - CHRISTOPHE FARNAUD, Ελλάδα και Γαλλία τον 19ο αιώνα, Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, Αθήνα 2012, σ. 376 Μπορεί η «πατρίδα των Φώτων», η επαναστατική Γαλλία, να αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τους πρωτεργάτες του νεοελληνικού Διαφωτισμού και ο στρατός του Ναπολέοντα ελπίδα για τους Έλληνες τα χρό-

Η σύζευξη της ανάπτυξης και μετασχηματισμού του προγράμματος του λογικού εμπειρισμού με διαφορετικές πτυχές του έργου του Ντυέμ καταφέρνει να φωτίσει αυτά τα δύο γενέθλια για τη φιλοσοφία της επιστήμης θεωρητικά εγχειρήματα, με έναν τρόπο που αμβλύνει τις κυρίαρχες και εν πολλοίς απλουστευτικές ερμηνείες για αυτά. Από τη μια, στην παρουσίαση του έργου του Ντυέμ στο πρώτο μέρος του βιβλίου δίνεται έμφαση στα ιστορικιστικά και ρεαλιστικά στοιχεία της σκέψης του, τα οποία αμβλύνουν την επικρατούσα αίσθηση ότι ο Ντυέμ είναι σκληρός συμβατιστής, εργαλειοκράτης και θετικιστής. Ο Ντυέμ δίνει εξέχουσα σημασία στην εργαλειοκρατική ερμηνεία των επιστημονικών θεωριών, προτάσσοντας την περιγραφική δεινότητα έναντι της εξηγητικής ισχύος και τονίζοντας τον συμβατικό χαρακτήρα τους έναντι μιας μεταφυσικής θεμελίωσής τους. Επίσης, τονίζει πράγματι την αναγκαιότητα διατήρησης μιας αντιμεταφυσικής στάσης στην κατανόηση της επιστημονικής μεθοδολογίας και δομής των επιστημονικών θεωριών. Ωστόσο, όπως αναδεικνύεται στο πρώτο μέρος του βιβλίου, η αντίληψή του αυτή για τις επιστημονικές θεωρίες δεν τον οδηγεί στην απαξίωση μεταφυσικών υποθέσεων ως απαραίτητα στοιχεία της πλαισίωσης της φιλοσοφικής κατανόησης του επιστημονικού φαινομένου. Η ολοκληρωμένη κατανόηση του επιστημονικού φαινομένου οφείλει να περιλαμβάνει -αλλά και να πραγματεύεται φιλοσοφικά- το εν λόγω φαινόμενο ως ένα εγχείρημα που σχετίζεται με τη γνωσιμότητα του ανεξάρτητου από εμάς κόσμου (πρόβλημα του ρεαλισμού) και τη φύση του ως εγγενώς ιστορικο-κοινωνικής διαδικασίας. Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου παρουσιάζονται όπως εί-

παμε τα βασικά σημεία της σκέψης των πρωταγωνιστών του κινήματος του λογικού θετικισμού, υπό το πρίσμα μιας διαλεκτικής σχέσης με τη σκέψη του Ντυέμ. Όπως γίνεται εμφανές από τη μεθοδολογία παρουσίασης του έργου των βασικών πρωταγωνιστών του λογικού θετικισμού, στην πορεία ανάπτυξης του λογικού θετικισμού σε ένα μεγάλο εύρος ζητημάτων παρατηρείται μια τάση φιλελευθεροποίησης του προγράμματός του και χαλάρωσης των εμπειριστικών και εργαλειοκρατικών/συμβατικών κριτηρίων. Όταν ο λογικός θετικισμός φιλελευθεροποιείται χωρίς να ανατρέπει τη βασική θετικιστική προσέγγιση, τότε συναντάει γόνιμα τις πτυχές του έργου του Ντυέμ στις οποίες δίνει έμφαση ο συγγραφέας, τις πτυχές εκείνες που ενισχύουν τη ρεαλιστική διάσταση του έργου του. Όταν εξετάσουμε τον λογικό θετικισμό ως ένα πολύμορφο, σύνθετο και όχι μονοδιάστατο και στεγνό θεωρητικό κίνημα, τότε η σχέση του με τον Ντυέμ γίνεται ακόμη πιο έντονη και δημιουργική από την επιφανειακή σχέση που δίνει έμφαση στην εργαλειοκρατική/συμβατική διάσταση των εν λόγω προσεγγίσεων. Εν κατακλείδι, θα λέγαμε ότι ο λογικός θετικισμός προσέλαβε τον Ντουέμ ως πολύτιμο σύμμαχο στο μεθοδολογικό πεδίο στη βάση του θετικισμού και του συμβατισμού. Όμως, όπως καταφέρνει να αναδείξει ο Δημοσθένης Δαγκλής στο βιβλίο του, τελικά στην πορεία του ο λογικός θετικισμός τροποποιήθηκε δημιουργικά και από τις αντιθετικιστικές ιδέες του Ντυέμ, ιδίως στην προσπάθειά του να υπερβεί αδιέξοδα και προβλήματα που γέννησε εσωτερικά το ίδιο το ερευνητικό του πρόγραμμα.

Ο Ανδρέας Καρίτζης είναι διδάκτωρ φιλοσοφίας

Ελλάδα - Γαλλία νια πριν την Επανάσταση, όμως οι ελληνογαλλικές σχέσεις συνέχισαν να παραμένουν στενές και η επιρροή που ασκούσε στο νεαρό κράτος πολύμορφη. Οι πτυχές αυτών των σχέσεων καθ’ όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα, κυρίως στις διάφορες εκφάνσεις του πνευματικού πεδίου, φωτίζονται πολύπλευ-

ρα μέσα από τις εισηγήσεις που κατατέθηκαν κατά τη διάρκεια του ελληνογαλλικού συνεδρίου «Ελλάδα και Γαλλία τον 19ο αιώνα», που διοργανώθηκε από το Ίδρυμα της Βουλής και το Γαλλικό Ινστιτούτο το 2011, και κυκλοφορούν σήμερα στον ομώνυμο δίγλωσσο τόμο πρακτικών, με επιμέλεια του ο-

μότιμου καθηγητή Ευ. Χρυσού και του πρώην πρέσβη στην Αθήνα Ch. Farnaud. Στις σελίδες του τόμου, Έλληνες και Γάλλοι ειδικοί εξετάζουν θέματα από την γαλλική πολιτική απέναντι στους επαναστατημένους Έλληνες ή το εκκλησιαστικό ζήτημα μέχρι τη γαλλική επίδραση στη συνταγματική και νομοθετική συγκρότηση του νεαρού βασιλείου, την εκπαίδευση, τις τέχνες και τα γράμματα, την ψυχιατρική κ.ά. ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΚΟΥΡΙΩΤΗΣ

Η ΑΥΓΗ • 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ

Λόρδος Βύρωνας

Αντιρατσιστικά μηνύματα στην ποίηση και τη δράση του

«Ω πρόληψη φανατική, σ’ όποια μορφή κι αν τύχεις, άγιος κι αν γένεις, είδωλο, παρθένος ή προφήτης Κι αν γένεις μισοφέγγαρο, μα και σταυρός ακόμα, όποιο κι αν δίνεις σύμβολο στον κόσμο για λατρεία, κάνεις κακό και οι κληρικοί είναι που θησαυρίζουν, όπου σ’ εκμεταλλεύονται». (Τσάιλντ Χάρολντ, Κάντο 2)

ντρέξω τους Έλληνες πρόσφυγες στην Ιθάκη και για να συντηρήσω μια Μοραΐτικη οικογένεια που βρισκόταν σε μεγάλη χρεία». Και από το Μεσολόγγι στις 21-2-2824 έγραφε στον φίλο του Douglas Kinaird: «έπεισα τους Έλληνες να απελευθερώσουν 28 Τούρκους αιχμαλώτους, άνδρες γυναίκες και παιδιά τους οποίους έστειλα στην Πάτρα και στην Πρέβεζα με δικές μου δαπάνες». Επίσης από το Μεσολόγγι έγραφε στις 6-31824 στο Sir Frederick Stoven, Βρετανό διοικητή της Ζακύνθου: «μερικοί Έλληνες μου ζήτησαν να προσπαθήσω να κινήσω το ενδιαφέρον σας για τους συγγενείς τους που αιχμαλωτίσθηκαν επιβαίνοντες σε επτανησιακό σκάφος και κατελήφθησαν στην Πάτρα. Θα ήταν πράξη φιλανθρωπίας αν μπορούσε να επιτευχθεί η απελευθέρωση αυτών των δυστυχών ή τουλάχιστον η σωτηρία της ζωής τους». «Θα ήταν επίσης προς το συμφέρον και των δύο πλευρών -συνέχιζε- αν πείθονταν να συμπεριφέρονται με κάποιο σεβασμό προς τους νόμους του πολέμου - ή οποιουσδήποτε νόμους».

Ένας μεγάλος ποιητής που εμπνεόταν από τις ιδέες της Ελληνικής Επανάστασης και αγωνίστηκε για την ελευθερία σ’ όλο τον κόσμο, δεν μπορεί παρά να χαρακτηριστεί και αντιρατσιστής. Αυτό μαρτυρεί τόσο η ποίηση όσο και η δράση του Λόρδου Βύρωνα κατά των διακρίσεων. «Θα ξεσηκώσω, αν μπορέσω, και τις πέτρες ακόμα, ενάντια στους τυράννους της γης», γράφει στο ποίημά του «Δον Ζουάν», ο Λόρδος Βύρων, ενώ στο ποίημα «Η Εποχή του Ορειχάλκου» γεφυρώνει τον Ατλαντικό μιλώντας για τις επαναστάσεις στην Ευρώπη και τη Λατινική Αμερική: Μύρια στήθη συνενώνει μία ΤΟΥ ΠΑΝΟΥ ΤΡΙΓΑΖΗ

Καρμπονάρος

και κοινή αιτία/ Δυτικοί κι ανατολίτες επαναστατούν με βία./ Πάνω στις κορφές του Άθω και στις Άνδεις κυματίζει/ Λάβαρο που ναι το ίδιο και δύο κόσμους χαιρετίζει. Το μαρτυρούν και οι επιστολές που έγραψε ο Μπάιρον προς τη μητέρα του και φιλικά του πρόσωπα από την Ελλάδα. «Αισθάνομαι πολίτης του Κόσμου», έγραφε ο Μπάιρον στη μητέρα του από την Αθήνα τo 1810. Σε άλλο γράμμα του από την Κωνσταντινούπολη (23 Ιουνίου 1810) στον λογοτεχνικό του πράκτορα R.C. Dallas έγραφε ότι «Όλα τα κλίματα και όλα τα έθνη έχουν το ίδιο ενδιαφέρον για μένα», και συνέχιζε: «Όσο πιο πολύ ξεμακραίνω από την πατρίδα σας τόσο λιγότερο λυπάμαι που την άφησα» και ότι «το μόνο πλεονέκτημα που έχετε απέναντι στην υπόλοιπη ανθρωπότητα είναι η θάλασσα που σας χωρίζει από τους εχθρούς σας, τα άλλα σημεία υπεροχών σας είναι φανταστικά». Ούτε ο ίδιος ένοιωθε κανένα αίσθημα υπεροχής: «Δεν απογοητεύτηκα ούτε ένοιωσα αποστροφή, έζησα με τους τρανότερους και τους ταπεινότερους», έγραφε σε άλλη επιστολή προς τη μητέρα του.

Πολέμιος της κοινωνικής αδικίας Στη Βουλή των Λόρδων ο Μπάιρον δεν έκανε πολλές ομιλίες. Η πρώτη ήταν στις 27-2-1812, εναντίον νομοσχεδίου

της κυβέρνησης που προέβλεπε την θανατική ποινή για τους εξεγερμένους κλωστοϋφαντουργούς του Νότιγχαμ, οι οποίοι κατέστρεφαν τους νέους αργαλειούς που τους οδηγούσαν στην ανεργία και στην εξαθλίωση, «ανθρώπους προφανώς ενόχους για το θανάσιμο αμάρτημα της φτώχειας», όπως είπε ο Μπάιρον. Ο Μπάιρον κατήγγειλε το νομοσχέδιο και το καταψήφισε, ερχόμενος αντιμέτωπος με το τότε Βρετανικό κατεστημένο. Η δεύτερη ομιλία του Μπάιρον στη Βουλή των Λόρδων ήταν κατά των διακρίσεων που εφάρμοζαν τα περίφημα πανεπιστήμια της Οξφόρδης και του Κέμπριτζ, ζητώντας από τους καθολικούς να ασπαστούν το αγγλικανικό δόγμα για την εισαγωγή τους. Η δράση του Μπάιρον υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων συνεχίστηκε και όταν ήρθε στην Ελλάδα για να πολεμήσει υπέρ της ανεξαρτησία της. Ιδού τι γράφει σε γράμμα του από την Κεφαλονιά προς τον φίλο Τζον Χομπχάουζ στις 119-1823: «ξόδεψα επίσης γύρω στα εκατό τάλιρα για να συ-

Ας θυμηθούμε ότι πριν έρθει στην επαναστατημένη Ελλάδα, το 1823, για να πολεμήσει υπέρ της ελευθερίας των Ελλήνων, ο Μπάιρον είχε δράσει επί έξι χρόνια μέσα από το επαναστατικό κίνημα των Ιταλών Καρμπονάρων. Με άλλα λόγια, ο Λόρδος Βύρων υπήρξε ένας μεγάλος διεθνιστής. Κι αν είναι κανείς διεθνιστής δεν μπορεί να δέχεται διακρίσεις με βάση την εθνική καταγωγή, τη φυλή, το χρώμα ή τη θρησκεία. Ο Μπάιρον άφησε την τελευταία πνοή στο Μεσολόγγι στις 19 Απριλίου 1824 και δεν πρόλαβε να ζήσει το όνειρο της απελευθέρωσης της Ελλάδας. Δεν πρόλαβε, όμως, να κάνει πράξη και ένα άλλο σχέδιο του: όταν θα απελευθερωνόταν ή Ελλάδα «φανταζόταν κιόλας τον εαυτό του αρχηγό ενός στρατεύματος και προστάτη των αδικημένων σ’ ολόκληρο τον κόσμο», γράφει ο Γάλλος συγγραφέας και ακαδημαϊκός Αντρέ Μορουά, ένας από τους κορυφαίους βιογράφους του Λόρδου Βύρωνα. Δεν έχουν άδικο, λοιπόν, όσοι υποστηρίζουν ότι ο Μπάιρον ήταν ένας Τσε Γκεβάρα της εποχής του.

Ο Πάνος Τριγάζης είναι πρόεδρος του Συνδέσμου «Μπάιρον» για τον Φιλελληνισμό και τον Πολιτισμό

ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ

Η ποίηση και οι εικόνες της ΜΑΡΙΑ ΛΑΪΝΑ, Μικτή τεχνική, εκδόσεις Πατάκη, σελ. 59 Από τις πλέον χαρακτηριστικές ποιήτριες «του ‘70» η Μαρία Λαϊνά, συνεχίζει με δεδομένες και ισχύουσες τις σταθερές τής ποιητικής της, όπως διαμορφώθηκαν στη γόνιμη συνομιλία με την ποίηση του Μίλτου Σαχτούρη, με προεξάρχουσα την αναζήτηση μιας μινιμαλιστικής φόρμας: ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΒΟΥΛΓΑΡΗ

η μέρα εκτυφλωτική ο ήλιος, η σκιά της και μέσα μου δεν έχω τίποτα Η αμεσότητα είναι επίσης μια στόχευση βασική, με την αφαιρετικότητα του λόγου να αξιοποιείται και να εντάσσεται σε μια δραστική συνειρμικότητα εικόνων και αισθη-

μάτων. Επιλέγοντας μάλιστα, ως μια απολύτως φυσιολογική κίνηση, το μονοτονικό, το οποίο δείχνουν να «σνομπάρουν» στη συντριπτική τους πλειοψηφία οι ομότεχνοί της, χωρίς να αντιλαμβάνονται πως η εικόνα των λέξεών τους δεν έχει καμιά σχέση με το ύφος των ποιημάτων τους... Στη συλλογή της Λαϊνά απουσιάζει και το κεφαλαίο γράμμα στην αρχή του ποιήματος, και κατ’ αναλογία η τελεία στο τέλος, κατά μινιμαλιστική οικονομία χρησιμοποιείται η όλη στίξη, εμπεδώνοντας μια μορφή που συνάδει, με φυσικό τρόπο, και αρδεύεται από μια συνεχή ροή του λόγου: ράθυμος ήλιος μαραμένες γυναίκες παρήγορο φως απ’ το μικρό τετράγωνο τζάμι τα σκεβρωμένα δέντρα

παράξενη η περασμένη νιότη ασυλλόγιστη Στην ανά χείρας συλλογή, η Λαϊνά αναζητά το «πέραν της ποιήσεως», δείχνοντας έτσι να συμμετέχει στη γενικευμένη συζήτηση για τα όρια και την υφή της κειμενικής πραγματικότητας. Τι άλλο θα μπορούσε, λοιπόν, να «περιέχει» η ποίηση, πέρα από λέξεις, στίχους, ποιήματα; Εικόνα, απαντά η Λαϊνά. Εικόνα ποιητική; Βεβαίως, απαντά και πάλι. Μόνο που αυτή η εικόνα θα είναι μια κειμενική εικόνα. Με λέξεις θα φτιάχνεται, και μάλιστα ούτε καν με τον τρόπο της «οπτικής ποίησης», όπου οι λέξεις, οι στίχοι, τα ποιήματα, ως αποτύπωμα στο χαρτί, συνθέτουν ταυτόχρονα και εικόνες. Η απάντηση της Λαϊνά είναι μια τυπικά μοντερνιστική απάντηση, αφού μας υποδεικνύει την επάρκεια του λόγου να παράγει εικόνες, στην ακραία του μάλιστα

μορφή να ονομάζει εικόνες τα ποιήματα, τα οποία όμως έχουν ήδη δομηθεί ως πίνακες-εικόνες, και επαναφωτίζονται ως οιονεί εικαστικά έργα από τη «σημείωση», εν είδει λεζάντας, που υπάρχει κάτω από κάθε ποίημα, η οποία δηλώνει την «τεχνική» με την οποία «ζωγραφίστηκε» το ποίημαπίνακας: τα αντικείμενα που βλέπετε εδώ δεν έχουνε καμιά αξία δείχνουν απλώς πώς ζούσαν οι άνθρωποι πώς έσουρνε επίτηδες τα πόδια του ένα παιδί κι αυτή τη στιγμή τα δάχτυλά του φυτρώνουν στο χώμα Λάδι σε μουσαμά

Η ΑΥΓΗ • 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ

Πόλη και κινηματογράφος Μια συναρπαστική και γόνιμη συνάντηση Πόλη και κινηματογράφος: Θεωρητικές και μεθοδολογικές προσεγγίσεις, επιμέλεια: Ειρήνη Σηφάκη, Άννα Πούπου, Αφροδίτη Νικολαΐδου, εκδόσεις Νήσος, σελ. 196 Το άστυ εμπνέει τον κινηματογράφο και εμπνέεται από αυτόν σε μια ατέρμονη διαδικασία ωσμώσεων και αλληλεπιδράσεων. Ο κινηματογράφος σαν μια κατεξοχήν αστική τέχνη που γεννιέται μέσα στο χώρο των νεωτερικών αναζητήσεων και αλλαγών, συμπορεύεται με απρόσμενους και ανατρεπτικούς τρόπους με την πόλη, τόσο ως ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΜΟΙΡΑ

τρόπος καταγραφής και θέασης του αστικού τοπίου, όσο και ως πολιτισμική πρακτική που καθορίζεται από μια προνομιούχα σχέση με τον αστικό χώρο. «Ήρθε κάποτε η μέρα που ο κινηματογράφος ανταποκρίθηκε σε μια νέα και επείγουσα ανάγκη ερεθισμάτων», θα πει προφητικά ο Benjamin. Η κινηματογραφική προβολή, ο φιλμικός λόγος, παραλληλίζεται από τον φιλόσοφο της εμπειρίας της νεωτερικότητας με έναν «δυναμίτη», ο οποίος σαν από μηχανής θεός έρχεται να απελευθερώσει τον κάτοικο από τα ασφυκτικά δεσμά της νεωτερικής μητρόπολης, προσφέροντάς του μια ανέλπιστη και πρωτόγνωρη απόδραση μέσα από την περιπλάνηση ενός νέου κινούμενου βλέμματος. Εξασφαλίζοντάς του τη διαφυγή μέσα από τις πολύτροπες θεάσεις και ανακατασκευές του αστικού χώρου. Μέσα από τις εικόνες και τα αφηγηματικά σχήματα των κινηματογραφικών ταινιών, τα οποία δημιουργούν αυτόνομες γεωγραφίες και πρότυπα μοντέλα διαβίωσης, αστικής συμπεριφοράς και κατοίκησης. Τα κείμενα από τη διεθνή βιβλιογραφία που παρουσιάζονται στην εξαιρετικά ενδιαφέρουσα αυτή συλλογική έκδοση, η οποία απευθύνεται ως δοκίμιο στην ευρεία επιστημονική κοινότητα και ως απολαυστικό ανάγνωσμα στους πολλούς και φανατικούς λάτρεις της μεγάλης οθόνης, προσεγγίζουν πολυπρισματικά τη σχέση της πόλης με τον κινηματογράφο. Στον παρόντα τόμο οι τρεις επιμελήτριες, η Ειρήνη Σηφάκη, η Άννα Πούπου και η Αφροδίτη Νικολαΐδου, ανθολογούν, συγγράφουν και επιμελούνται μια σύνθεση επιστημονικών άρθρων, θεωρητικών κειμένων και μεθοδολογικών προτάσεων, επιχειρώντας την ιχνηλάτηση του διεπιστημονικού θεματικού πεδίου που προκύπτει από τη συνάντηση της ιστορίας της τέχνης, των επιστημών του αστικού χώρου, (της αρχιτεκτονικής, της γεωγραφίας, της αστικής κοινωνιολογίας) και των κινηματογραφικών σπουδών. Όπως κατατοπιστικά γράφουν στον πρόλογο του βιβλίου, συλλέγουν και παρουσιάζουν δειγματοληπτικά ένα σύνθετο υλικό, το οποίο οργανώνεται υποδειγματικά σε τρεις θεματικές ενότητες, αναφορικά με την εικονογραφία της κινηματογραφημένης πόλης, τη μετατροπή του αστικού χώρου σε

κινηματογραφικό ντεκόρ κατά τη διάρκεια παραγωγής μιας ταινίας, τη γενεαλογία και δημιουργία της νοηματικής συστοιχίας «πόλη, κινηματογράφος, νεωτερικότητα», την ιστορική πορεία της κινηματογραφικής αίθουσας ως σημείο συνάντησης της πόλης και του κινηματογράφου κ.ά. Η πρώτη ενότητα διερευνά τη σχέση της κινηματογραφημένης πόλης με την αστική γεωγραφία της νεωτερικότητας όπως αυτή διαμορφώνεται στις πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα, η δεύτερη εξετάζει το θέμα της αναπαράστασης της πόλης στον κινηματογράφο και η τρίτη αναζητά την αλληλεπίδραση πόλης και κινηματογράφου εστιάζοντας στην ιστορική εξέλιξη της κινηματογραφικής αίθουσας και των κινηματογραφικών φεστιβάλ. Στο κείμενο της Νίας Περιβολαροπούλου γίνεται μια αναλυτική και τεκμηριωμένη παρουσίαση των θέσεων του Siegfried Kracauer για την κινηματογραφική πόλη, μέσα από μια ανασύνθεση των απόψεων και των σκέψεων του πολύπλευρου αυτού διανοητή, (κοινωνιολόγου, ιστορικού, δημοσιογράφου, θεωρητικού και κριτικού του κινηματογράφου) για την κινηματογραφημένη μεγαλούπολη της νεωτερικότητας. Στο άρθρο της Giuliana Bruno επιχειρείται μια πανοραμική σύνθεση της σχέσης του κινηματογράφου με την αστική νεωτερική γεωγραφία μέσα από μια σύγκριση της κιναισθησιακής εμπειρίας της πόλης και της αντίστοιχης κινηματογραφικής εμπειρίας. Εξετάζεται ο κινηματογράφος ως ένας τρόπος θέασης της πόλης που αναδύεται μέσα από τον οπτικό πολιτισμό της νεωτερικότητας, καθώς η γέννηση του κινηματογράφου σηματοδοτεί την ανάπτυξη «ενός νέου κινούμενου βλέμματος μέσα στην πόλη». Η Άννα Πούπου εστιάζει στο άρθρο της στις κινηματογραφικές αναπαραστάσεις του αστικού χώρου με αφετηρία τις εισαγωγικές σεκάνς οι οποίες διατυπώνουν συχνά έναν πυκνό

Xωρίς τίτλο

και ενδιαφέροντα λόγο για την πόλη. Οι κινηματογραφικές τεχνικές όπως το πανοραμίκ, το τράβελιγκ, το voice over, η εναέρια λήψη κ.ά. διαμορφώνουν μια συγκεκριμένη τυπολογία επαναλαμβανόμενων «ρητορικών σχημάτων» που εκφράζουν έναν συγκεκριμένο λόγο για την πόλη και υπαγορεύονται από το χαρακτήρα της. Το κείμενο της Paula J. Massood μελετά το είδος των ταινιών που κάνουν την εμφάνισή τους στο τέλος της δεκαετίας του 1980-αρχές 1990 και ονομάζονται «ταινίες γειτονιάς». Αναγνωρίσιμα αφρικανοαμερικανικά αστικά τοπία, αναφορές στη σύγχρονη δημοφιλή κουλτούρα, γνωστά ιστορικά γεγονότα και πρόσωπα συγκροτούν διακριτούς «χρονοτόπους» που κινητοποιούν τον αφροαμερικάνικο κινηματογράφο με επίκεντρο τη γειτονιά (hood). H Αφροδίτη Νικολαΐδου συνδέει τους κινηματογραφικούς μηχανισμούς που χρησιμοποιούνται για την αφήγηση του αστικού χώρου με το ευρύτερο πλαίσιο της κινηματογραφικής παραγωγής μιας ταινίας και τις ιδιαίτερες πτυχές μιας πόλης, καθώς τα πολεοδομικά, θεσμικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά του αστικού χώρου εμπλέκονται στην παραγωγή και την κινηματογράφηση της. Ο συσχετισμός της κινηματογραφικής τεχνολογίας, των συνθηκών παραγωγής και της πόλης ιστορικοποιεί τη σχέση πόλης και κινηματογράφου, με την έννοια ότι την εντάσσει σε μια συγκεκριμένη κινηματογραφία σε μια συγκεκριμένη στιγμή. Στο κείμενο της Ειρήνης Σηφάκη αναζητείται ο ρόλος της κινηματογραφικής αίθουσας στην κινηματογραφική πρόσληψη και θέαση στα διάφορα χωροχρονικά και πολιτισμικά πλαίσια αλλά και η σχέση της με την εμπειρία, τη διαφύλαξη μιας συλλογικής μνήμης και τη συγκρότηση κοινών αναφορών που σηματοδοτούν την αστική ζωή. Στο ίδιο πλαίσιο κινείται και η προβληματική του Laurent Creton ο οποίος εξετάζει την εξέλι-

ξη του δικτύου αιθουσών στη Γαλλία ως προς τη χωροθέτηση και την τυπολογία τους. Μέσα από μια ιστορική αναδρομή της πορείας των αιθουσών στο χρόνο και της θέσης τους στο χώρο αναλύονται οι αρχιτεκτονικές και πολεοδομικές παράμετροι, οι πολιτισμικές πρακτικές, οι κοινωνικές χρήσεις, οι ιδιωτικές στρατηγικές και η δημόσια πολιτική του κράτους και καταστρώνονται τέσσερα ενδιαφέροντα σενάρια για το μέλλον της κινηματογραφικής αίθουσας σε μια πόλη σε εξέλιξη. Τέλος, το κείμενο του Julian Stringer προσεγγίζει με έναν διαφορετικό τρόπο τη σύζευξη πόλης και κινηματογράφου εστιάζοντας στα κινηματογραφικά φεστιβάλ. Εξετάζει τις πολιτισμικές, τουριστικές, πολιτικές και οικονομικές διαστάσεις τους οι οποίες συνδιαμορφώνουν ένα «πολιτισμικό πλέγμα» ικανό να επιδράσει στο χαρακτήρα και την ταυτότητα των πόλεων. Όπως είναι φανερό, ο συλλογικός αυτός τόμος επιχειρεί να συμβάλλει με εποικοδομητικό τρόπο στη συζήτηση για τις αμφίδρομες σχέσεις, ροές και συζεύξεις που διαπιστώνονται ανάμεσα στην πόλη που κατοικούμε και στον κινηματογράφο που αγαπάμε. Να στοχαστεί καλειδοσκοπικά σε ένα διεπιστημονικό πλαίσιο όχι μόνο για τον τρόπο που ο κινηματογράφος αντλεί έμπνευση από τον αστικό χώρο αναπαριστώντας τον και ανακατασκευάζοντάς τον στις ποικίλες φιλμικές εκδοχές, αλλά και για το πώς είναι δυνατόν να εμπλουτιστεί η αντίληψή μας για τον υπό συνεχή διαπραγμάτευση διαρκώς μεταβαλλόμενο αστικό χώρο, περιβάλλον και λίκνο της ανθρώπινης κατοίκησης, μέσα από τις πολύσημες θεάσεις, αφηγήσεις και αναπαραστάσεις της κινηματογραφικής δημιουργίας.

Η Μαρία Μοίρα είναι αρχιτέκτονας και διδάσκει στο ΤΕΙ της Αθήνας

Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Κείμενα των: Στρατή Μπουρνάζου, Ρίτσαρντ Σέιμουρ, Λιν Σίγκαλ, Γκλέντα Τζάκσον, Κάρλο Γκίνσμπουργκ, Νίκου Σαραντάκου, Νίκου Κοταρίδη, Αδάμου Ζαχαριάδη, Άρι Καζάκου, Λόταρ Μπίσκι ΑΡ. ΦΥΛΛΟΥ 731

KYΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΓΝΩΜΕΣ & ΙΔΕΕΣ - ΛΟΓΟΣ & ΤΕΧΝΕΣ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΟΥΡΝΑΖΟΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ: ΜΑΝΟΣ ΑΥΓΕΡΙΔΗΣ, ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΑΝΤΖΟΠΟΥΛΟΥ, ΙΩΑΝΝΑ ΜΕΪΤΑΝΗ, ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΟΥΡΝΑΖΟΣ

Νεοναζισμός 4 x 4 ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗ ΜΠΟΥΡΝΑΖΟΥ

Έχουν ήδη γραφτεί πολλά για την εκπομπή Τράγκα με τους Χρυσαυγίτες βουλευτές. Κι αν γράφω, δεν είναι τόσο από τσαντίλα ή επειδή όσα κι αν γραφτούν, πάλι λίγα είναι για αυτό που συνέβη το βράδυ της Κυριακής. Ο λόγος που γράφω είναι διπλός: ενώ από τη μια είναι εντελώς αφελές να εκπλησσόμαστε, από την άλλη δεν μπορούσε να μην εκπλησσόμαστε. Δεν δικαιούμαστε να εκπλησσόμαστε, αφού η εκπομπή δεν πέφτει σαν κεραυνός εν αιθρία· και δεν μπορούμε να μην εκπλησσόμαστε, επειδή από αρκετές απόψεις αποτελεί τομή. Θα προσπαθήσω να εξηγήσω τη σκέψη μου. Πρώτον, για να ξεκινήσω από τα σίγουρα, δεν μπορεί κανείς να πέφτει από τα σύννεφα, καθώς τα κανάλια έχουν, δυστυχώς, αρκετή προϋπηρεσία στον τομέα αυτό. Η γκάμα βέβαια και οι αποχρώσεις, ως προς την ευθύνη τους για τη διάδοση των νεοναζιστικών ιδεών και πρακτικών, ποικίλλουν: αδιαφορία, ανοχή, εθελοτυφλία, χάιδεμα, προβολή και προμοτάρισμα της Χρυσής Αυγής. Δεύτερον, για να συνεχίσω στα λιγότερα σίγουρα, μου φαίνεται παράδοξο αλλά και προβληματικό να εκπλησσόμαστε που ο συγκεκριμένος δημοσιογράφος δεξιώθηκε τους Χρυσαυγίτες. Ακόμα χειρότερα, αν η έκπληξή μας πηγάζει από το ότι αυτό το έκανε ο «αντιμνημονιακός» Τράγκας. Γιατί είναι στοιχειώδες, πολιτικά, να διακρίνουμε πώς, για τον συγκεκριμένο δημοσιογράφο, η αντιπολίτευση, η «υπεράσπιση των λαϊκών συμφερόντων», η «πάλη ενάντια στο Μνημόνιο» είναι μόνο το επίχρισμα. Άμα το ξύσουμε λιγάκι, θα βρούμε μπόλικο αντικοινοβουλευτισμό, συνωμοσιολογία, αγοραίο εθνικισμό, δημαγωγία χυδαίο λαϊκισμό και σκέτη χυδαιότητα – με λίγα λόγια, πολλά βασικά συστατικά του φασισμού και του φασιστικού ήθους. (Και είναι μια μεγάλη κουβέντα, από εκεί και πέρα, που χρειάζεται να την κάνουμε επειγόντως, πώς ακροδεξιές νοοτροπίες μπορούν να φωλιάζουν και στο πλαίσιο του αντιμνημονιακού λόγου. Και μπορούσαμε να την ξεκινήσουμε και από την προχθεσινή ρεβεράντζα του Τράγκα προς τους Χρυσαυγίτες: Η κυβέρνηση Μέρκελ σας λέει νεοναζιστές, αλλά η πραγματική ναζί είναι εκείνη!). Γιατί λοιπόν, παρά ταύτα, μπορούμε και οφείλουμε και να ενοχλούμαστε και να εκπλησσόμαστε; Επειδή η εκπομπή της Κυριακής αποτελεί σκάνδαλο. Δεν τηρήθηκαν καν τα προσχήματα: 4 στους 4 καλεσμένοι Χρυσαυγίτες, ο οικοδεσπότης τους καλοδέχτηκε, μίλησε για τον «φίλο του Νίκο Μιχαλολιάκο» (διευκρινίζοντας, βεβαίως βεβαίως, ότι έχει σοβαρές πολιτικές διαφορές μαζί του), μας είπε πώς ο «φίλος του» αυτός του ζήτησε να μη χαριστεί στους προσκεκλημένους, μας είπε πώς νεοναζιστές δεν είναι οι Χρυσαυγίτες, αλλά η γερμανική κυβέρνηση· και στη συνέχεια αυτοί οι υπέροχοι «μη νεοναζιστές» άρχισαν να λεν πώς δεν πρέπει να αναπαράγονται οι ψυχικά ασθενείς, για τον παρεξηγημένο Μένγκελε και άλλα αηδέστατα, που δεν θέλω, και δεν πρέπει, να τα επαναλάβω… Το μόνο που θέλω να επισημάνω είναι πως όλα αυτά μεταδόθηκαν πανελλαδικώς, και μάλιστα όχι από κανένα λαθρόβιο σταθμό, αλλά ένα κανάλι που όταν ξεκίνησε ήθε-

Τζωρτζ Γκρος, «Ο προπαγανδιστής» (αλληγορία για τον Χίτλερ), 1928

λε –τρομάρα του– να είναι το ελληνικό BBC… Τελειώνω με δυο σημεία που τα θεωρώ κρίσιμα. Η πρώτη είναι ότι πολλές φορές έχω ακούσει, και από καλοπροαίρετους ανθρώπους, ότι «πρέπει να ακούγεται και η αντίθετη άποψη, όσο κι αν διαφωνούμε». Η συζήτηση αυτή έχει μεγάλη σημασία, πιστεύω όμως ότι διαπράττουμε τεράστιο λάθος (λάθος πραγματολογικό, συλλογιστικό, μεθοδολογικό και πολιτικό) αν θεωρούμε ότι σε αυτή τη βάση πρέπει να τοποθετήσουμε και να κρίνουμε την εκπομπή Τράγκα. Η συγκεκριμένη εκπομπή δεν είναι απόρροια κάποιας εσφαλμένης ή διεσταλμένης αντίληψης για την ελευθερία του λόγου, ούτε μιας σούπερ ελευθεριακής προσέγγισης στη δημοκρατία. Είναι, απλούστατα, μια καλοσχεδιασμένη επιχείρηση ξεπλύματος του νεοναζισμού – μια ματιά στην πλούσια ξενόγλωσση βιβλιογραφία και στα όσα έχει γράψει στα ελληνικά ο Δημήτρης Ψαρράς, για ανάλογες περιπτώσεις, μας το αποδεικνύουν καθαρά. Από εκεί και πέρα, αν θέλουμε να συζητήσουμε γενικότερα, στο πνεύμα της γνωστής ρήσης «διαφωνώ με αυτό που λες, αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να το λες», καλό είναι να θυμόμαστε ότι η ρήση είναι γέννημα του Διαφωτισμού, προϋποθέτει λοιπόν ότι ο αντίπαλος

αρθρώνει μια άποψη, κάτι με το οποίο μπορούμε έλλογα να διαφωνήσουμε. Μπορεί όμως να θεωρηθεί «άποψη», για να διαφωνήσουμε μ’ αυτήν, το ότι το Ολοκαύτωμα δεν υπήρξε ποτέ, τα αστεία για τα «γυμνά φούρνου» στο Άουσβιτς ή το ότι οι μετανάστες είναι «υπάνθρωποι» (και δεν μιλάω φυσικά για την καθαυτό δολοφονική δράση της Χρυσής Αυγής); Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, ακόμα και με την πιο διευρυμένη, ελευθέρια και ελευθεριακή ερμηνεία, πρέπει μάλλον να τροποποιήσουμε τη ρήση ως εξής: «Διαφωνώ πλήρως με αυτό που λες, θα υπερασπιστώ το δικαίωμά σου να το λες (για λόγους που σχετίζονται όχι με σένα, αλλά με τη δική μου αντίληψή μου περί ελευθερίας), και θα αγωνιστώ μέχρι θανάτου ώστε η άποψή σου να γίνει καταγέλαστη και να μην την ασπάζεται κανένας». Το δεύτερο σημείο είναι η αντίδραση των εργαζόμενων στην Καθημερινή και το ραδιόφωνο του ΣΚΑΪ, που καταδίκασαν απερίφραστα την εκπομπή, δηλώνοντας ότι «από ανάλογες πρακτικές μας χωρίζει άβυσσος». Εδώ, πρώτα απ’ όλα, πρέπει να πούμε ένα μεγάλο «Μπράβο». Ένα μεγάλο μπράβο, γιατί αυτή η αντίδραση συνιστά διάβημα με μεγάλη ηθική και πολιτική αξία, ειδικά επειδή αφορά έναν «συνάδελφο» που τον καταγγέλλουν εργαζόμενοι στον ίδιο όμιλο. Και, μετά το μπράβο, ας σκεφτούμε τι κάνουμε εμείς. Το θέμα δεν είναι τι κάνουν οι Χρυσαυγίτες· οι Χρυσαυγίτες κάνουν και θα κάνουν αυτό που ξέρουν καλά: να σπέρνουν το μίσος, να τρομοκρατούν, να οργανώνουν δολοφονικές επιθέσεις. Το θέμα είναι τι κάνουν όλοι οι άλλοι, όσοι νιώθουν ότι απειλείται η δημοκρατία, ο πολιτισμός, η ανθρωπιά, είτε είναι δημοσιογράφοι είτε παπάδες είτε ζευγάδες είτε δικαστές είτε μαθητές είτε κάτοικοι μιας γειτονιάς. Αν όλοι αυτοί αρχίσουν να κάνουν ό,τι και οι εργαζόμενοι στην Καθημερινή και το ραδιόφωνο του ΣΚΑΪ, ο καθένας στον τομέα του και τον χώρο του, τα πράγματα θα γίνουν πολύ καλύτερα: για τη δημοκρατία μας, για την κοινωνία μας, για την ανθρωπιά μας.

Ο «άλλος» δρόμος της Ισλανδίας Το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς διοργανώνει διάλεξη με θέμα: «Ο “άλλος” δρόμος της Ισλανδίας. Εξετάζοντας μια περίπτωση “μη διάσωσης”». Ομιλήτρια είναι η Λίλια Μοζεσντοτίρ (καθηγήτρια Οικονομικών στη Σχολή Διοίκησης Μπιφρόστ, πρώην βουλευτής του Αριστερού-Πράσινου Κινήματος της Ισλανδίας). Θα προλογίσει η Μαρία Καραμεσίνη (Πάντειο Πανεπιστήμιο). Θα υπάρχει ταυτόχρονη μετάφραση. Η εκδήλωση γίνεται την Τετάρτη 17 Απριλίου, ώρα 18.30, στον Πολυχώρο της Πολιτισμού Ανοιχτή Πόλη (Μέγαρο Ερμής- Πανεπιστημίου 56, 1ος όροφος).

30 ΜΑΡΚΑΡΕΤ ΘΑΤΣΕΡ (1925-2013)

Η αυστηρή «μητέρα» του βρετανικού έθνους ΤΟΥ ΡΙΤΣΑΡΝΤ ΣΕΪΜΟΥΡ

Οι νεκρολογίες ασχολούνται με τα επιτεύγματα και τις αρετές του τεθνεώτος. Τα επιτεύγματα της Θάτσερ είναι αδιαμφισβήτητα. Υπήρξε ένας «Σύγχρονος Ηγεμόνας» της Δεξιάς: σε μια στιγμή μεγάλης κρίσης για τους Συντηρητικούς κατάφερε να αποκτήσει τον έλεγχο, ανασυνθέτοντας τη ρευστότητα που επικρατούσε. Μετασχημάτισε ριζικά το κράτος, τα κόμματα και την πολιτική, καθώς και την οικονομία, θεσμοποιώντας μια μορφή νεοφιλελεύθερης διακυβέρνησης σχεδόν άτρωτη εκ των έσω. Μια τέτοια περιγραφή των επιτευγμάτων της Θάτσερ, ωστόσο, καθιστά ολοφάνερα τα προβλήματα των καθιερωμένων νεκρολογιών: τα σημαντικότερα επιτεύγματα της εκλιπούσας είναι, ταυτόχρονα, και εκείνα που την έκαναν τόσο διαβόητη και αποκρουστική. Η ενεργητικότητα, η ασπλαχνία και ο πολιτικός της δόλος ενσαρκώθηκαν σε τόσο φανατικές και ακραία ταξικές πολιτικές που δύσκολα μπορεί να τις θαυμάσει κανείς. Ανακαλώντας τα συντρίμμια εκείνης της εποχής, σε κυριεύει το αίσθημα του τρόμου. Εκτός των άλλων, εστιαζόμενοι στις ικανότητες και τις επιτυχίες της Θάτσερ, υπάρχει ο κίνδυνος να υπερτιμήσουμε τον ρόλο του ηγέτη. Η Θάτσερ πέτυχε όχι μόνο επειδή μπόρεσε να δημιουργήσει μια ευρεία συμμαχία, που εξέφραζε επιχειρηματικά συμφέροντα και λαϊκές προσδοκίες, με τα μικροαστικά στρώματα και τη «νέα μεσαία τάξη» στον ρόλο του στυλοβάτη, αλλά και χάρη σε μια σειρά θεσμικές δυνάμεις: από τον Τύπο μέχρι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Η δύναμή της, επίσης, πήγαζε από τις αδυναμίες, τον κατακερματισμό και τη λιποψυχία των αντιπάλων της. Αν και δεν θα την έλεγες ακριβώς χαρισματική —με την επιτηδευμένη προφορά, τα αργόσυρτα, βαριά της φωνήεντα και το βλέμμα ζόμπι που κάπου κάπου το μαλάκωνε μια γκριμάτσα— η Θάτσερ θεωρούνταν ιδιοφυής και παθιασμένη πολιτικός. Πάνω απ’ όλα, είχε την ικανότητα να μεταφράζει τα αφηρημένα και ενίοτε φαιδρά δόγματα της αγοράς του Φρίντριχ Χάγιεκ και του Μίλτον Φρίντμαν, στη γλώσσα της κοινής λογικής. Ακόμα και με αυτή την ψεύτικη αριστοκρατική προφορά, είχε την ικανότητα να μιλάει στην καρδιά των απλών ανθρώπων. Εξηγώντας την ανάγκη να γίνουν περικοπές, επέμενε πως το κράτος —μακριά από πολυσύνθετους ορισμούς του— δεν ήταν παρά ένα νοικοκυριό ή ένα μικρομάγαζο: δεν μπορούμε να ξοδεύουμε περισσότερα από όσα εισπράττουμε, και όταν τα πράγματα είναι δύσκολα πρέπει να σφίγγουμε το ζωνάρι. Η υπόσχεσή της, ότι θα περάσουμε σκληρές μέρες μέχρι να επιστρέψουν ξανά τα παλιά

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 14 AΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Η Θάτσερ πέθανε, αλλά ο «Η Θάτσερ πέθανε, ζήτω ο θατσερισμός!» θα μπορούσε να αναφωνήσει κάποιος θιασώτης των ιδεών της, παραφράζοντας τη γνωστή ρήση. Τι συνέπειες είχε η διακυβέρνηση της σιδηράς κυρίας στη Βρετανία και όλο τον κόσμο, ποια ίχνη άφησε στην κοινωνία, ποια είναι η ιδεολογική της κληρονομιά; Προσπαθώντας να απαντήσουμε τέτοια ερωτήματα, δημοσιεύουμε σήμερα αποσπάσματα από τρία πολεμικά αλλά και πλούσια σε ιδέες κείμενα To πρώτο, με τίτλο «An obituary from below», δημοσιεύθηκε ηλεκτρονικά στο περιοδικό «Jacobin» (jacobinmag.com) και είναι γραμμένο από τον βρετανό μαρξιστή Richard Seymour γνωστό από το μπλογκ Lenin’s Tomb (εδώ δημοσιεύουμε, λόγω χώρου, μικρά μόνο αποσπάσματα). Το δεύτερο με τίτλο «Thatcher ― neoliberalism’s willing tool», της Lynne Segal, δημοσιεύθηκε στο μπλογκ των εκδόσεων Verso (9.4.2013). Η Lynne Segal είναι φενινίστρια και διδάσκει ψυχολογία και σπουδές φύλου στο Birkbeck College στο Λονδίνο. Το τρίτο είναι η ομιλία στο Βρετανικό Κοινοβούλιο της Glenda Jackson (1936), ηθοποιού και βουλευτίνας του Εργατικού Κόμματος, από το 1992 και εξής στην ευρύτερη περιοχή του Λονδίνου ― μια ομιλία που προκάλεσε αίσθηση· μπορείτε να την παρακολουθήσετε στο youtube.

καλά χρόνια, ερχόταν να δέσει με κάποια από τα πιο παραδοσιακά στοιχεία της λαϊκής κουλτούρας. Συνέδεσε, πολύ επιδέξια, τον εαυτό της με την αντίληψη πως οι Βρετανοί έχουν «κότσια», επανακτώντας σε συμβολικό επίπεδο τη χαμένη δόξα της αυτοκρατορίας μέσω της περιπέτειας στα Φόκλαντς. Φιλοτέχνησε, επίσης, με εξαιρετική ευφυΐα την πολιτική της εικόνα. Παρουσιάζοντας τον εαυτό της ως την προστάτιδα αλλά και σκληρή «μητέρα» του έθνους, άγγιζε ένα μαζοχιστικό στοιχείο της αγγλικής μεσοαστικής κουλτούρας: Έλεγε, κατά βάθος, ότι η κρίση επήλθε επειδή είμαστε πολύ μαλακοί, πάρα πολύ επιεικείς με τους εαυτούς μας. Γη και σποδός, σαπρία και σκώληξ: πρέπει να εξιλεωθούμε απ’ τις αμαρτίες μας προκειμένου να ξανάρθουν οι παλιές καλές μέρες. Και βέβαια, υπήρχε μια λύση για όλα τα δεινά: Αφήστε την πειθαρχία της αγοράς να κάνει τη δουλειά της· αφήστε τις κακές εταιρείες να καταστραφούν και τις καλές να θριαμβεύσουν· αφήστε τον εργατικό και τον καινοτόμο άνθρωπο να προκόψει. Σύντομα η ανάπτυξη θα επέστρεφε, όπως και η απασχόληση, και το βιοτικό επίπεδο θα αυξανόταν. Με τον τρόπο αυτό, η Θάτσερ προσέφερε μια διάγνωση ξεκάθαρη, που άγγιζε τον κόσμο, και η οποία κατέληγε σε «αυτονόητες» λύσεις, με ένα σύνολο αξιών που τις στήριζαν. Και, ακόμα, αξιοποίησε τις διαιρέσεις και αδυναμίες του «αντιπάλου». Ήξερε πως οι ηγέτες των συνδικάτων δεν ήταν έτοιμοι για μια μετωπική σύγκρουση και ήξερε πως οι περίσσοτερες απεργίες διεξάγονταν σε μια στενή, «οικονομικο-συντεχνιακή» βάση. Γνώριζε πως οι πράξεις αλληλεγγύης έφθιναν, όπως έφθινε και η επιρροή της Αριστεράς μέσα στα συνδικάτα. Σε αυτό το πλαίσιο, ακριβώς, μπορούσε να λέει ότι οι απεργοί βλάπτουν τους συναδέλφους, αντί να προωθούν τα συμφέροντά τους. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Ε. ΛΟΥΠΗΣ

Ο θρίαμβος της Θάτσερ ΤΗΣ ΛΙΝ ΣΙΓΚΑΛ

«Η Μάργκαρετ Θάτσερ πέθανε: Αυτή η κυρία δεν πρόκειται να επιστρέψει!». Αυτή ήταν μια από τις ηπιότερες τοποθετήσεις για τον θάνατο της Θάτσερ που εμφανίστηκαν στη σελίδα μου στο Facebook. Δεν μπορώ να τραγουδήσω και εγώ «Ding-dong the witch is dead» (Ζήτω, ζήτω η μάγισσα πέθανε!), καθώς οι λέξεις αυτές κουβαλάν, ιστορικά, ένα βαρύ φορτίο σεξισμού. Εκτός αυτού, δυστυχώς, δεν βλέπω κάτι για το οποίο πρέπει να γιορτάσω. Αν και η πάλαι ποτέ πρωτοπόρος των Τόρις είναι νεκρή, οι ιδέες της είναι πιο επίκαιρες από ποτέ. Ούτε ο Κάμερον ούτε ο Όσμπορν θα χαρακτηριστούν ποτέ μάγοι ή νεκρομάντες —καθώς αυτό σπάνια συμβαίνει σε άντρες—, κι όμως χάρη σε αυτούς η Θάτσερ πέθανε θριαμβεύτρια. Η επιτυχία της Θάτσερ, όπως και του φίλου της Ρ. Ρήγκαν, έγκειται στο ότι, χάρη στην τύχη και την οξυδέρκειά της, αξιοποίησε την αποφασιστικότητα του επιχειρηματικού κεφαλαίου να αυξήσει τα κέρδη του εις βάρος των κοινωνικών κεκτημένων στο μεταπολεμικό οικοδόμημα. Ήταν πολύ περισσότερο εκφραστής της βούλησης του νεοφιλελευθερισμού, παρά κάτι μοναδικό, σατανικό ή οτιδήποτε άλλο. Είναι αλήθεια καταπληκτικό ότι ενώ η οικονομική κληρονομιά της Θάτσερ κατέρρευσε, οι ιδεολογικές της θέσεις —οι οποίες, σύμφωνα με τα λεγόμενά της, αποτελούσαν την κεντρική της πολιτική επιδίωξη— έχουν επιβληθεί πιο βίαια από ποτέ. «Οι αγορές ξέρουν καλύτερα από τις κυβερνήσεις»: αυτή ήταν η αγαπημένη της φράση και όλα τα άλλα απέρρεαν από αυτήν. Μα, ασφαλώς και δεν ισχύει αυτό! Θα σκεφτεί κανείς ότι όλοι

πρέπει να έχουμε πάρει το μάθημά μας από την καταστροφή και την κατάρρευση της οικονομίας το 2008. Τόσες τράπεζες σώθηκαν από τις κυβερνήσεις μόνο και μόνο για να επιστρέψουν στο παλιό καθεστώς τους: τα μπόνους των τραπεζιτών παρέμειναν άθικτα, οι νέοι κανόνες δεν ίσχυσαν ποτέ. Αυτό που ξεχάστηκε πολύ γρήγορα ήταν η αποκάλυψη του απόλυτου παραλογισμού της οικονομικής κατάρρευσης, που πυροδοτήθηκε από τους πειρατές του οικονομικού τομέα, τους οποίους «απελευθέρωσε» η Θάτσερ τον Οκτώβριο του 1986. Η «απελευθέρωσή» τους σήμαινε ανεξέλεγκτο τζόγο και την πίστη ότι ακόμα και τα «τοξικά χρέη» είναι χρηματιστηριακά προϊόντα. Ή, τουλάχιστον, αυτή η γνώση θάβεται αφενός κάτω από τη ρητορική του κυβερνητικού συνασπισμού στην οποία «τσιμπάει» ο Γκόρντον Μπράουν και το Εργατικό Κόμμα, και αφετέρου από τα ΜΜΕ και τις αμείλικτες επιθέσεις τους στους «ανάξιους» φτωχούς ή σε όποιον άλλο αποδιοπομπαίο τράγο εμφανίσουν, ως διά μαγείας, για να αποπροσανατολίσουν και να στρέψουν εκεί το διάχυτο αίσθημα απογοήτευσης, φόβου και ανασφάλειας. Όταν οι ιρλανδικές τράπεζες έφτασαν στο χείλος της κατάρρευσης στις αρχές του 2010, οι Times κυκλοφόρησαν με το εντελώς παράλογο πρωτοσέλιδο «Κρίση: κατηγορήστε τη γενιά του baby boom», το οποίο συμπυκνώνει το επιχείρημα του βασικού οικονομικού αναλυτή της εφημερίδας, του Άνατολ Καλέτσκι. Φυσικά, υπάρχουν κάποια εντυπωσιακά δείγματα αντίστασης και, για ένα διάστημα, στο ξεκίνημα του κινήματος Occupy, η διαφωνία «από τα κάτω» επανήλθε στην πολιτική ατζέντα. Ενεργοποιήθηκαν δίκτυα αντίστασης σε όλη τη χώρα, ιδιαίτερα για την υπεράσπιση του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Κι όμως όλοι αυτοί που είναι πρόθυμοι να χορέψουν πάνω στον τάφο της Θάτσερ, θα πρέπει να σκεφτούν σοβαρά γιατί υπάρχει τέτοια απόσταση ανάμεσα στους διαμαρτυρόμενους και την κεντρική πολιτική σκηνή […]. Χρειάστηκε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, προκειμένου το Εργατικό Κόμμα να ασπαστεί πλήρως την ιδέα του κοινωνικού κράτους, αν και το έκανε με έναν συντηρητικό και αυταρχικό τρόπο. Οι μεταρρυθμίσεις και οι εθνικοποιήσεις που εγκαινίασαν το βρετανικό κράτος πρόνοιας, μετά το 1945, στηρίχθηκαν στη συστηματική καλλιέργεια της συναίνεσης πάνω στην ιδέα ότι η οικονομική ανασφάλεια και η οικογενειακή δυστυχία δημιουργούν δυστυχισμένες κοινωνίες. «Οι νευρώσεις της σύγχρονης κοινωνίας και η ανικανότητα πολλών ανθρώπων να προσαρμοστούν πηγάζουν, ευθέως, από τη φτώχεια και την ανασφάλεια», εξηγούσε ο Α. Μπήβαν, υπουργός Υγείας τότε. Πότε άραγε οι πολιτικοί μας θα προφέρουν ξανά αυτές τις λέξεις; Καθώς ξεκίνησα με ένα φεμινιστικό σχόλιο, ας τελειώσω με ένα ακόμα. Κάποιες γυναίκες υποστηρίζουν ότι η Θάτσερ ήταν ένα πρότυπο γυναίκας, γιατί τις βοήθησε να αναδείξουν τις πραγματικές τους ικανότητες. Αυτό δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα. Η Θάτσερ βάθυνε το χάσμα μεταξύ των γυναικών: ενώ η προνομιούχα μειοψηφία κατάφερε να σκαρφαλώσει στην ιεραρχία της πολιτικής και επιχειρηματικής σκηνής, η

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 14 AΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

θατσερισμός ζει πλειοψηφία των γυναικών που επλήγη από την περιστολή του κράτους πρόνοιας και την πολιτική της προσωπικής επιτυχίας που προωθούσε η Θάτσερ, τελικά παρέμεινε κολλημένη στον πάτο του βαρελιού.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΙΩΑΝΝΑ ΒΟΓΛΗ

Έμαθε τους ανθρώπους να αναγνωρίζουν την τιμή κάθε πράγματος, αλλά την αξία κανενός ΤΗΣ ΓΚΛΕΝΤΑ ΤΖΑΚΣΟΝ

Όταν μίλησα για πρώτη φορά στο Κοινοβούλιο —πάνε σχεδόν δύο δεκαετίες από τότε— η Μάργκαρετ Θάτσερ είχε πια αποχωρήσει από αυτή την αίθουσα. Ωστόσο, ο θατσερισμός συνέχιζε το διαλυτικό του έργο, έχοντας επιφέρει την πιο αποτρόπαιη κοινωνική, οικονομική και πνευματική καταστροφή που γνώρισε ποτέ αυτή η χώρα, η εκλογική μου περιφέρεια και όλοι όσοι με ψήφισαν. Τα νοσοκομεία της περιοχής ήταν εγκαταλελειμμένα. Οι ασθενείς σε φορεία και στους διαδρόμους. Τρέμω ακόμα και με τη σκέψη πόσοι συνταξιούχοι θα είχαν πεθάνει εκείνο τον χειμώνα, εάν αυτή η εκδοχή του θατσερισμού βρισκόταν ακόμα στην εξουσία. Τα σχολεία μας, οι γονείς, οι δάσκαλοι, η τοπική αυτοδιοίκηση, ακόμα και οι ίδιοι οι μαθητές ξόδευαν πάρα πολύ χρόνο προσπαθώντας να βρουν χρήματα για να αγοράσουν ακόμα και τα στοιχειώδη, όπως χαρτί και μολύβια. Οι σοβάδες δεν έπεφταν από τους τοίχους των σχολικών αιθουσών, μόνο και μόνο γιατί τους συγκρατούσαν οι ζωγραφιές των παιδιών και κάμποσα χιλιόμετρα κολλητικής ταινίας. Οι σχολικές βιβλιοθήκες δεν ήταν παρά σειρές άδεια ράφια, ενώ τα ελάχιστα βιβλία που υπήρχαν άντεχαν ακόμα γιατί οι καθηγητές τα έδεναν με κόλλα και κομμάτια από ταπετσαρία, ώστε να μη γίνουν φύλλο και φτερό.

Μνήμη Μάνου Χαριτάτου Το Μουσείο Μπενάκη και το Μορφωτικό Ίδρυμα εθνικής Τραπέζης μας καλούν σε μια βραδιά για τον Μάνο Χαριτάτο. Θα μιλήσουν ο Δημήτρης Πόρτολος, ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος, η Χριστίνα Βάρδα, η Πόπη Πολέμη και η Αλεξάνδρα Χαριτάτου. Θα προβληθεί, επίσης, το «Μονόργαμμα» της ΕΤ Ι για τον Μάνο Χαριτάτο (1991). Την Παρασκευή 19 Απριλίου, ώρα 18.30 στο Νέο Μουσείο Μπενάκη (οδός Πειραιώς)

Αλλά την πιο δραματική και στυγερή απεικόνιση του θατσερισμού δεν την συναντούσες στο Λονδίνο, αλλά σε ολόκληρη την χώρα, σε όλες τις συνοικίες των πόλεων, εκεί όπου κάθε βράδυ η είσοδος των μαγαζιών μετατρεπόταν σε υπνοδωμάτιο, καθιστικό και τουαλέτα για τους άστεγους που αυξάνονταν συνεχώς κατά χιλιάδες. Πολλοί από αυτούς είχαν πεταχτεί στον δρόμο όταν έκλεισαν βίαια οι ψυχιατρικές κλινικές μακροχρόνιας περίθαλψης. Μας είπαν, μάλιστα, ότι αυτή η πολιτική θα ονομαζόταν «Μέριμνα για την Κοινότητα», όπως και έγινε. Αλλά η ουσία της ήταν ακριβώς το αντίθετο: η έλλειψη οποιασδήποτε φροντίδας για κάθε κοινότητα. Όπως είπε ένας φίλος, την περίοδο της Θάτσερ το Λονδίνο μετατράπηκε σε μια πόλη που θα μπορούσε εύκολα να αναγνωρίσει και να νιώσει οικεία ο Χόγκαρθ [1697 – 1764]! Και, πραγματικά, αυτό ίσχυε… Η πνευματική βάση πάνω στην οποία χτίστηκε ο θατσερισμός και η οποία οδήγησε τη χώρα σε αυτή την εξαιρετικά επικίνδυνη και λάθος πορεία, ήταν πως όλα όσα είχα διδαχθεί να αντιμετωπίζω ως ανήθικα —και εξακολουθώ να τα αντιμετωπίζω ως τέτοια— μετατράπηκαν σε αρετές, την περίοδο του θατσερισμού. Η απληστία, ο εγωκεντρισμός, η έλλειψη φροντίδας για τον αδύναμο, ο ύπουλος ανταγωνισμός, με αυτά μας είπαν ότι θα πάμε μπροστά στη ζωή μας. Ακούσαμε τόσα αυτές τις μέρες, και θα συνεχίσουμε να ακούμε και άλλα, για τα εμπόδια που κατάφερε να ξεπεράσει ο θατσερισμός, για το κατεστημένο που κατάφερε να σπάσει. Μας λένε ξανά και ξανά, ζαλιστήκαμε να το ακούμε, πως ο θατσερισμός δημιούργησε μια κοινωνία με φιλοδοξίες, μια κοινωνία που έμαθε να διεκδικεί και να κοιτάει μπροστά. Ένας πρώην συντηρητικός πρωθυπουργός, όμως, ο Χάρολντ Μακμίλαν, έκανε λόγο για το ξεπούλημα εθνικής περιουσίας σε μια περίοδο κατά την οποία οι άνθρωποι έμαθαν να αναγνωρίζουν την τιμή κάθε πράγματος, αλλά να μην αντιλαμβάνονται την αξία κανενός. Αν κάτι με ανησυχεί είναι ότι αντιλαμβάνομαι πως αρχίζουμε ξανά να απογυμνωνόμαστε από όλα όσα θεωρώ ότι στηρίζουν πνευματικά αυτήν εδώ τη χώρα· μια χώρα όπου νοιαζόμαστε για την κοινωνία, πιστεύουμε στις κοινότητες των ανθρώπων, δεν εγκαταλείπουμε τους συνανθρώπους μας στην τύχη τους. Μπορεί αυτός ο διασυρμός να μη λαμβάνει χώρα αυτή τη στιγμή· όμως, αν φέρουμε για λίγο στο νου μας το απόγειο του θατσερισμού θα δούμε να επαναλαμβάνεται ξανά η τραγική αυτή ανθρώπινη καταστροφή από την οποία υποφέραμε

Στην Άνοιξη: Τέχνη και κρίση Η Λαϊκή Επιτροπή Πολιτών Δήμου Διονύσου διοργανώνει ανοιχτή συζήτηση με θέμα «Τέχνη και κρίση», αύριο Δευτέρα 15 Απριλίου και ώρα 19.00, στο Θέατρο του Λυκείου Άνοιξης (Προφήτη Ηλία 4, Άνοιξη Αττικής). Θα συζητήσουν με το κοινό ο Γιώργος Κιμούλης και ο Θάνος Μικρούτσικος.

ΜΑΧΗΤΕΣ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

τόσο φριχτά ως έθνος, και εξαιτίας της οποίας τόσες αξίες και αρετές πήγαν στράφι, μόνο και μόνο γιατί τότε δεν ήμασταν ικανοί να αντιληφθούμε ότι κάθε άνθρωπος έχει την δική του μοναδική αξία. Η αξιότιμη φίλη μου, η βουλευτής Νταϊάν Άμποτ,* δήλωσε πως, αν και οι πολιτικές της απόψεις διαφέρουν από εκείνες που υιοθέτησε η κ. Θάτσερ, παρ’ όλα αυτά αισθάνεται καθήκον της να αποτίσει φόρο τιμής στην πρώτη γυναίκα που εκλέχτηκε πρωθυπουργός αυτής της χώρας. Όσο για μένα, ανήκω σε μια γενιά που ανατράφηκε αποκλειστικά από γυναίκες, καθώς οι άντρες έλειπαν στον πόλεμο υπερασπιζόμενοι τις ελευθερίες όλων μας. Οι γυναίκες εκείνες δεν κουμάνταραν απλώς μια κυβέρνηση, ήταν υπεύθυνες για ολόκληρη τη χώρα. Οι γυναίκες που γνώρισα, οι οποίες

ανέθρεψαν εμένα και εκατομμύρια πολίτες σαν και μένα, που ανέλαβαν την λειτουργία των εργοστασίων και των μαγαζιών μας, που έσβηναν τις φωτιές από τους βομβαρδισμούς, αυτές οι γυναίκες δεν θα αναγνώριζαν στην εικόνα της Μάργκαρετ Θάτσερ τη δικιά τους αντίληψη για το τι σημαίνει να είσαι γυναίκα. Θα συμφωνούσα να τιμήσω την πρώτη πρωθυπουργό που έτυχε να ανήκει στο γυναικείο φύλο, αλλά να την τιμήσω ως γυναίκα; Αυτό είναι κάτι που πραγματικά δεν ταιριάζει στη δική μου αντίληψη των πραγμάτων. ΑΠΟΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΣΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΧΑΡΑ ΚΟΥΚΗ

* βουλευτής των Εργατικών, η πρώτη μαύρη βουλευτίνα στη Βρετανία.

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 14 AΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Να δοκιμάζεις, να αποδεικνύεις, αλλά και Μιλάει για τη μικροϊστορία, την «ιστορία από τα κάτω», τη μνήμη, την επίδραση του Αντόρνο και του Μπένγιαμιν στη σκέψη του

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΚΑΡΛΟ ΓΚΙΝΣΜΠΟΥΡΓΚ

w Ας ξεκινήσουμε πηγαίνοντας πίσω, στην εποχή της ακμής της κοινωνικής ιστορίας. Η αναγκαιότητα μιας «ιστορίας από τα κάτω» προωθήθηκε συστηματικά από ιστορικούς όπως ο Ε. Π. Τόμσον, αλλά κι εσείς και άλλα μέλη της ιταλικής σχολής της «μικροϊστορίας». Έχετε επίσης επισημάνει πως η ετερογένεια της ιστορικής πραγματικότητας εμποδίζει τον ιστορικό να κάνει γενικεύσεις. Δεν θα πω ποτέ, ελπίζω, πως είναι αδύνατο να κάνουμε γενικεύσεις! Το αντίθετο: πιστεύω πως η μικροϊστορία –την οποία βέβαια πρέπει να ορίσουμε– είναι μια μέθοδος που ανοίγει τον δρόμο για βαθύτερες και καλύτερες γενικεύσεις. Για τον λόγο αυτό, είμαι πεπεισμένος πως οι «μικρο-» και οι «μακρο» προσεγγίσεις πρέπει να βρίσκονται σε στενή σχέση. Ως προς τη μικροϊστορία, ωστόσο, υπάρχει μια παρεξήγηση: δεν ταυτίζεται απαραιτήτως με την «ιστορία από τα κάτω». Αν και θαυμάζω τον Ε. Π. Τόμσον, δεν άσκησε κάποια επίδραση στην προσέγγισή μου· τον διάβασα αργότερα. Αν το συνθετικό «μικρο-» δεν διαβαστεί ως προσδιορισμός του αντικειμένου, κυριολεκτικός ή συμβολικός, αλλά ως προσέγγιση, τότε η «ιστορία από τα κάτω» αποτελεί μία μόνο δυνατότητα αυτής της προσέγγισης. Για παράδειγμα, στο πλαίσιο της σειράς «Μικροϊστορίες» του εκδοτικού οίκου Einaudi, εκδώσαμε ένα βιβλίο για τον Γαλιλαίο, κι ένα για τον Πιέρο Ντέλλα Φραντζέσκα, τα οποία σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως «ιστορία από τα κάτω». Η οπτική της «ιστορίας από τα κάτω» μας έχει οδηγήσει σε σπουδαία συμπεράσματα, αλλά η μικροϊστορία είναι ένα ευρύτερο πεδίο. Σε σχέση με τη δουλειά μου, τώρα, νομίζω πως ο χαρακτηρισμός «ιστορία από τα κάτω» είναι επιφανειακός, ίσως και παραπλανητικός. Ακόμα και στο Τυρί και τα σκουλήκια, η έμφαση δίνεται στους ανθρώπους που παράγουν τα αποδεικτικά στοιχεία, δηλαδή τους ιεροεξεταστές, στην αλληλεπίδραση μεταξύ των ιεροεξεταστών και του Μενόκκιο, καθώς και στη σχέση μεταξύ της κουλτούρας των ελίτ και της λαϊκής κουλτούρας. w Πιστεύετε πως η μικρϊστορία μπορεί να προτείνει ριζοσπαστικούς τρόπους για να συνδυαστούν διαφορετικά επίπεδα έρευνας όπως το κοινοτικό και το διεθνικό, το τοπικό και το παγκόσμιο; Ιδίως σήμερα όπου, στο πλαίσιο της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, τίθενται πιο έντονα ζητήματα διεύρυνσης αλλά και σύγκρισης στις ιστορικές σπουδές; Ριζοσπαστικούς τρόπους… εξαρτάται. Ας δούμε τη γεωγραφία της μικροϊστορίας. Ξεκίνησε ως ιταλικό ιστοριογραφικό κίνημα, στη συνέχεια αναπτύχθηκε —από διαφορετικές οπτικές γωνίες— στη Γερμανία, τη Γαλ-

Τη συνέντευξη πήραν ο Μάνος Αυγερίδης και ο Πέτρος-Ιωσήφ Στανγκανέλλης. Ευχαριστούμε θερμά τον Κώστα Γαγανάκη και τη Δήμητρα Λαμπροπούλου, για τη βοήθειά τους στην προετοιμασία της.

Ο Κάρλο Γκίνσμπουργκ με τον Μάνο Αυγερίδη και τον Πέτρο-Ιωσήφ Στανγκανέλλη, Αθήνα 5.4.2013

λία, τις ΗΠΑ, την Αγγλία, και υπήρξαν διαφορετικές προσεγγίσεις σε χώρες όπως η Νότια Κορέα και η Ισλανδία. Η μικροϊστορία έχει χρησιμοποιηθεί στις λεγόμενες «περιφέρειες» ως μέσο διασάλευσης μιας πολιτικής ιεραρχίας, κι αυτό είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον. Προσωπικά, αυτό που με απασχολεί είναι κυρίως το αποτέλεσμα. Το σημαντικό είναι η ποιότητα των ερωτημάτων που τίθενται· και εδώ ανακαλώ συχνά εκείνα του Μαλινόφσκι ή του Μαρκ Μπλοχ, αλλά και την επίδραση της ανθρωπολογίας στην Ιστορία, κυρίως τις δεκαετίες του ’60 και του ’70. Τα ερωτήματα που τίθενται σε τοπικό πλαίσιο, λ.χ., υπογραμμίζουν, κατά τη γνώμη μου, την ανάγκη συγκρίσεων, ρητών ή σιωπηλών. Τα ερωτήματα που προκύπτουν από διαφορετικές εμπειρίες πιθανώς προέρχονται από ευρύτερες εμπειρίες, και μέσω αυτών αναδύονται ευρύτερα ζητήματα. Για να επιστρέψω στον όρο «ριζοσπαστικός»: είναι εύκολο να τον χρησιμοποιήσει κανείς εκ των προτέρων, αλλά δεν είναι καθόλου εύκολο να σημαίνει κάτι και ως προς το αποτέλεσμα.

ανήκα κι εγώ. Αυτό ήταν το πλαίσιο, οι επιδράσεις για τις οποίες θα είχα να πω πολλά. Πρέπει πάντως να πω πως δεν διάβασα πολύ Αντόρνο αργότερα, και το Minima Moralia δεν είναι ένα βιβλίο στο οποίο επέστρεψα. Και θέλω εδώ να επισημάνω ένα πρόβλημα με τη χρήση του Μπένγιαμιν. Ο Μπένγιαμιν είναι πολύ συχνά κρυπτικός στις διατυπώσεις, και διαπιστώνω πως υπάρχει η τάση να χρησιμοποιούμε φράσεις του ως υποκατάστατα επιχειρήματος. Αυτό πρέπει να το αποφεύγουμε. Προσπαθώ να είμαι όσο το δυνατόν πιο φειδωλός στη χρήση του Μπένγιαμιν· τον χρησιμοποιώ κυρίως σε στρατηγικά σημεία του έργου μου. Προτιμώ να ακολουθώ τα μονοπάτια του Μπένγιαμιν, να διαβάζω τα βιβλία που διάβαζε – με διαφορετικό σκοπό προφανώς. Έχω κάνει το ίδιο και με τον Έριχ Άουερμπαχ: έχω προσπαθήσει να καταλάβω την οπτική του μέσα από τα βιβλία που διάβαζε. Ένας ανταγωνισμός από απόσταση μπορεί να είναι ανταγωνισμός μεταξύ ενός νάνου και ενός γίγαντα, αλλά παραμένει ανταγωνισμός…

w Σε πολλά έργα σας αναφέρεστε συχνά στον Αντόρνο και στον Μπένγιαμιν. Πόσο σας ενέπνευσαν ή σας επηρέασαν; Διάβασα το Minima Moralia στα ιταλικά, μια εξαιρετική μετάφραση που εκδόθηκε, αν δεν κάνω λάθος, το 1957. Με συνεπήρε πραγματικά, υπήρξε σπουδαία πηγή έμπνευσης για μένα. Και διάβασα Μπένγιαμιν, ένα μέρος του έργου του, μερικά χρόνια αργότερα, από τον ίδιο μεταφραστή, τον Ρενάτο Σόλμι, ο οποίος ήταν και ο επιμελητής του τόμου, είχε γράψει την εισαγωγή κλπ. Τον αναφέρω, γιατί εκείνη την εποχή ήταν ένας πολλά υποσχόμενος νέος φιλόσοφος —αν και δεν έγραψε πολλά αργότερα—, ο οποίος ενδιαφερόταν ιδιαίτερα και για το έργο του ιταλού ανθρωπολόγου Ερνέστο ντε Μαρτίνο — και ιδίως για το βιβλίο του Il Mondo Magico, το οποίο μελετούσα κι εγώ τότε. Δημιουργείται, πράγματι, ένας αστερισμός εδώ, ένας ιταλικός αστερισμός: Ο Σόλμι διαβάζει Ντε Μαρτίνο, διαβάζει Μπένγιαμιν και Αντόρνο, και μετά συστήνει τον Αντόρνο και τον Μπένγιαμιν στο ιταλικό κοινό, στο οποίο

w Το σημαντικότερο μεθοδολογικό σας δοκίμιο, «Σημάδια. Ρίζες ενός ενδεικτικού παραδείγματος», θα μπορούσε να διαβαστεί —και συχνά έχει διαβαστεί— ως προσπάθεια θεμελίωσης μιας διάκρισης μεταξύ των φυσικών «επιστημών», οι οποίες ανάγονται ιστορικά στο γαλιλαιικό διάβημα, και «πειθαρχιών» (όπως η φιλολογία ή η ιστορία), οι οποίες δεν ήταν δυνατόν ή λειτουργικό να «μιμηθούν» τις πρώτες ή να υπαχθούν σε αυτές. Ποια είναι η άποψή σας γι’ αυτή την ανάγνωση; Δεν συμφωνώ με αυτή την ερμηνεία, ότι από τη μια μεριά υπάρχει μια μακρά παράδοση που βασίζεται στις ενδείξεις, κι από την άλλη έχουμε τη «στιγμή» του Γαλιλαίου. Το επιχείρημά μου δεν είναι ότι εμείς οι ιστορικοί είμαστε ανίκανοι να κάνουμε μια «γαλιλαιική» επιστήμη. Θα υποστήριζα το αντίθετο: ότι οι φυσικοί επιστήμονες δεν μπορούν, με την μέθοδο της γενίκευσης που χρησιμοποιούν, να συλλάβουν την πολυμορφία της κίνησης των κυνηγών ή των «πρακτικών» γιατρών. Η διχοτομία βρίσκεται όχι στο κα-

θεστώς επιστημονικότητας, αλλά στο ότι εργαζόμαστε θέτοντας διαφορετικούς στόχους. Κάποιοι, βέβαια, εξέφρασαν την αντίρρηση ότι καλό θα ήταν να μην επιμένουμε τόσο σε αυτή τη διάκριση, όσο στην προσπάθεια άρσης της. Σε ένα άρθρο μου, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στη Γερμανία, θέλησα να προσεγγίσω αυτά τα ζητήματα με έναν διαφορετικό τρόπο. Σκέφτηκα ότι οφείλουμε να ξαναμελετήσουμε τον Γαλιλαίο από μια διαφορετική οπτική γωνία. Έθεσα λοιπόν το ερώτημα: Τι θα μπορούσε να μας διδάξει, εμάς τους ιστορικούς, ο Γαλιλαίος; w Μου έρχεται στο μυαλό ένα άρθρο του Μπράιαν Βίκερς, «Epideictic Rhetoric in Galileo’s Dialogo». Ναι, έξοχο! Βέβαια, τίθεται συχνά το ζήτημα του ποσοτικού, της ποσοτικοποίησης. Δεν θεωρώ ότι η ποσοτικοποίηση είναι πάντα παραγωγική. Προτιμώ, τουλάχιστον για αυτά που κάνω, ένα ερωτηματολόγιο που επιτρέπει την ποιοτική ανάλυση, που μπορεί να συλλάβει τις ενδείξεις. w Λήθη, ενοχή, τραύμα, πάθος για μνήμη: Πώς, κατά τη γνώμη σας, διαμορφώθηκε και μεταβλήθηκε στη διάρκεια του 20ού αιώνα η σχέση μας με το παρελθόν; Όλοι μιλάνε σήμερα για το ζήτημα της μνήμης. Η θέση μου θα έλεγα πως δεν είναι ιδιαίτερα πρωτότυπη επ’ αυτού. Προέρχεται, ή τουλάχιστον εμπνέεται, από το σπουδαίο έργο του Μωρίς Αλμπάκς [Μaurice Ηalbwachs]. Προσπαθώντας να μεταφράσω την προσέγγιση του Αλμπάκς στη δική μου δουλειά, θα έλεγα: Κάποιου είδους κοινωνική μνήμη υπάρχει σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίες. Η Ιστορία είναι ένα ιδιαίτερο είδος σχέσης ενός ανθρώπου ή μιας ομάδας ανθρώπων με το κοινωνικό παρελθόν, με το ανθρώπινο παρελθόν. Υπάρχει κάτι πολύ συγκεκριμένο στην Ιστορία, ακόμα κι αν υπάρχουν πολλές διαφορετικές ιστοριογραφικές παραδόσεις. Δεν πρέπει να ταυτίζουμε την Ιστορία με τη μνήμη. Αναμφίβολα, η Ιστορία μπορεί να τροφοδοτείται από τη μνήμη, και η μνήμη να τροφοδοτείται από την Ιστορία. Αλλά πρόκειται για δύο διαφορετικές προσεγγίσεις. Η μνήμη σχετίζεται με το συναίσθημα, το συναίσθημα όμως δεν μπορεί να συγκροτήσει επιχείρημα. Σχετίζεται επίσης με την εμπειρία, αλλά κυρίως την εμπειρία του παρόντος, όχι του παρελθόντος. Είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Θα μπορούσε ο συνδυασμός τους να οδηγήσει σε πιο ολοκληρωμένα ιστορικά συμπεράσματα; Είμαι πολύ επιφυλακτικός ως προς αυτό. Το ζήτημα δεν είναι να μεταφέρουμε την εμπειρία ως τέτοια, αλλά να την αναλύσουμε.

ΔΙΠΛΟ ΤΕΥΧΟΣ

AΦΙΕΡΩΜΑ BENEZOYEΛΑ

MONDE

EΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013 TEYXOΣ 10

diplomatique

Το κίνημα του Τσάβες δοκιμάζεται στις εκλογές Η Βενεζουέλα εκλέγει σήμερα τον νέο της πρόεδρο. Οι κάλπες ανοίγουν για δεύτερη φορά μέσα σε έξι μήνες, εξαιτίας του θανάτου τού προέδρου Ούγκο Τσάβες, τον περασμένο μήνα. Σύμφωνα με όλα τα προγνωστικά, ο προσωρινός πρόεδρος, Νικολάς Μαδούρο, ο άνθρωπος τον οποίο ο ίδιος ο Τσάβες έχρισε διάδοχό του, είναι το αδιαφιλονίκητο φαβορί. Κι ενώ η αντιπολίτευση πασχίζει να διατηρήσει την ενότητά της, την ίδια στιγμή, οι υποστηρικτές του αποθανόντος χαρισματικού ηγέτη θα πρέπει πια να μάθουν να πορεύονται χωρίς αυτόν, κάτι στο οποίο δεν τους βοήθησε ο ίδιος όσο ζούσε. Του Gregory Wilpert*

ολλοί περίμεναν ότι αυτό θα συνέβαινε μάλλον γρήγορα, παρά αργά. Για πολλούς άλλους, ιδίως εκείνους που τον αγαπούσαν πραγματικά

Του Ignacio Ramonet* «Όμοιος με τον εαυτό του, όπως επιτέλους τον μεταμορφώνει η αιωνιότητα»1, ο Ούγκο Τσάβες, ο οποίος απεβίωσε στις 5 του περασμένου Μαρτίου πάνω στο αποκορύφωμα της πολιτικής του δράσης, συναντά στο συλλογικό υποσυνείδητο των καταφρονεμένων της Λατινικής Αμερικής τον μικρό λόχο των μεγάλων υπερασπιστών των αγώνων τους: τον Εμιλιάνο Ζαπάτα, τον Τσε Γκεβάρα, τον Σαλβαδόρ Αλιέντε... Στο ξεκίνημά του, όμως, τίποτα δεν έδειχνε ότι προοριζόταν για ένα τέτοιο θρυλικό πεπρωμένο.

* Ο Ignacio Ramonet είναι πρώην διευθυντής της Le Monde Diplomatique. Το άρθρο είναι βασισμένο στο βιβλίο του, με συνεντεύξεις από τον πρώην πρόεδρο της Βενεζουέλας. Ο τίτλος του είναι «Ούγκο Τσάβες. Τα πρώτα χρόνια της ζωής μου» (Hugo Chávez. Ma première vie) και θα κυκλοφορήσει σύντομα στα ισπανικά.

και διατηρούσαν την ελπίδα ζωντανή, ο θάνατος του Ούγκο Τσάβες, στις 5 Μαρτίου, αποτέλεσε ένα ισχυρό σοκ. Τα πλήθη που συνέρρευσαν μέσα στις επόμενες τρεις μέρες του πένθους για να δουν τη σορό του εξέπληξαν ακόμα και τον στενό του κύκλο, ο οποίος αναγκάστηκε να παρατείνει το λαϊκό προσκύνημα για άλλες εφτά ημέρες, καθώς εκατομμύρια υποστηρικτές του στέ-

Η διαδρομή ενός επαναστάτη Ο Ούγκο Τσάβες γεννήθηκε από φτωχούς γονείς, ήταν μιγάς κι έδειχνε να μην έχει άλλη προοπτική κοινωνικής ανόδου έξω από τον στρατό. Ωστόσο, κατόρθωσε να γοητεύσει τους Βενεζουελάνους, σε κάποιον βαθμό και επειδή τους έμοιαζε Ο Τσάβες ήρθε στον κόσμο μέσα σε μια πολύ φτωχή οικογένεια, στην εσχατιά του Φαρ Ουέστ της Βενεζουέλας, στη Σαμπανέτα, ένα μικρό χωριό στα Llanos, τις αχανείς Μεγάλες Πεδιάδες τις οποίες διακόπτει απότομα η οροσειρά των Άνδεων. Όταν γεννιέται, το 1954, οι γονείς του εί-

ναι δεν είναι 20 χρόνων. Αναπληρωτές δάσκαλοι και οι δύο σε έναν τόπο στη μέση του πουθενά και κακοπληρωμένοι, αναγκάζονται να εμπιστευθούν τα δυο μεγαλύτερα παιδιά τους, τον Ούγκο και τον μεγάλο του αδερφό, τον Αδάν, στη γιαγιά τους από την πλευρά του πατέρα τους.

κονταν στην ουρά για 24 ώρες ή και περισσότερο, μόνο και μόνο για να τον δουν. Αφότου ανακοινώθηκε ότι ο Τσάβες είχε πεθάνει από τις επιπλοκές του καρκίνου και της θεραπευτικής αγωγής, τα γεγονότα άρχισαν να διαδέχονται με ταχύτητα το ένα το άλλο. Κατ’ αρχάς, ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 2

Η Ρόσα Ινές, μια μιγάδα με αφρικάνικο και ινδιάνικο αίμα, τα μεγαλώνει μέχρι τα δεκαπέντε τους χρόνια. Έξυπνη, καλή παιδαγωγός, προικισμένη με εντυπωσιακή φρονιμάδα και με αγάπη που ξεχειλίζει, η γιαγιά θα ασκήσει καθοριστική επιρροή στον μικρό Ούγκο. Η Ρόσα Ινές κατοικεί στην άκρη του χωριού, σε ένα ινδιάνικο σπίτι με στέγη από φοινικόκλαδα, χωματένιο πάτωμα και πλίνθινους τοίχους, χωρίς τρεχούμενο νερό ούτε ηλεκτρικό. Μην έχοντας άλλους πόρους, ζει πουλώντας γλυκά που φτιάχνει η ίδια από τα φρούτα του μικρού της κήπου. Από τα πρώτα του κιόλας χρόνια, ο Ούγκο μαθαίνει να δουλεύει τη γη, να κλαδεύει τα φυτά, να καλλιεργεί το καλαμπόκι, να μαζεύει τα φρούτα και να φροντίζει τα ζώα. Αφομοιώνει όλη την αγροτική γνώση της Ρόσα Ινές. Συμμετέχει στις δουλειές του σπιτιού, βοηθά στην ετοιμασία των γλυκών και από τα έξι - εφτά του χρόνια πηγαίνει να τα πουλήσει στους δρόμους της Σαμπανέτα, στην είσοδο του κινηματογράφου, στα γήπεδα όπου γίνονται οι κοκορομαχίες, ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 3

MONDE

EΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

diplomatique

Το κίνημα του Τσάβες δοκιμάζεται στις εκλογές ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 1

ο Νικολάς Μαδούρο, ο αντιπρόεδρος της χώρας, ορκίστηκε προσωρινός πρόεδρος. Κατόπιν, το Εθνικό Εκλογικό Συμβούλιο, σύμφωνα με την επιταγή του Συντάγματος για διεξαγωγή νέων εκλογών μέσα σε διάστημα 30 ημερών, τις όρισε για τις 14 Απριλίου. Τέλος, μία μόλις εβδομάδα μετά τον θάνατο του Τσάβες, ο Νικολάς Μαδούρο δήλωσε ότι θα είναι ο υποψήφιος του κόμματος του Τσάβες, του Ενιαίου Σοσιαλιστικού Κόμματος της Βενεζουέλας (PSUV), για το προεδρικό αξίωμα, ενώ ο Ενρίκε Καπρίλες, ο ατυχήσας υποψήφιος των προεδρικών εκλογών του περασμένου Οκτωβρίου, αναλάμβανε χωρίς ενθουσιασμό το χρίσμα για λογαριασμό του αντιπολιτευόμενου συνασπισμού Τράπεζα Δημοκρατικής Ενότητας (MUD). Ένα από τα μεγαλύτερα ερωτήματα κατά την προεκλογική περίοδο ήταν αν το Μπολιβαριανό Κίνημα, καθώς και ο συνασπισμός που υποστηρίζει την κυβέρνηση, θα διατηρήσει την ενότητά του τώρα που απουσιάζει ο σημαντικότερος ηγέτης του. Ήδη, στις 22 Δεκεμβρίου, ενώ ο Τσάβες ανάρρωνε από την τέταρτη κατά σειρά επέμβαση για τον καρκίνο στην Κούβα, αναλυτές της αντιπολίτευσης και αντικυβερνητικά μέσα ενημέρωσης άρχισαν να διαρρέουν φήμες ότι είχαν ξεσπάσει εσωτερικές έριδες, κυρίως ανάμεσα στον αντιπρόεδρο Μαδούρο και τον πρόεδρο της Εθνοσυνέλευσης, Ντιοσδάδο Καμπέγιο. Οι φήμες αυτές δεν στερούνταν αληθοφάνειας, καθώς είναι πασίγνωστο ότι οι αριστερές πολιτικές ομάδες στη Βενεζουέλα έχουν μια έμφυτη τάση για διάσπαση και ότι ο πρόεδρος Τσάβες ήταν, μέχρι στιγμής, ο μόνος ηγέτης που κατόρθωσε να ενώσει την εγχώρια Αριστερά. Ο Καμπέγιο και ο Μαδούρο, πάντως, αρνήθηκαν κατηγορηματικά ότι βρίσκονταν στα μαχαίρια, με τον Μαδούρο να λέει ότι και οι δυο τους είναι «παιδιά του Τσάβες», προσθέτοντας, μάλιστα, «είμαστε περισσότερο ενωμένοι από ποτέ». Αν οι σχέσεις ανάμεσα στους δύο δελφίνους είναι τόσο εγκάρδιες, όπως διατείνονται, τότε, γιατί τόσος κόσμος θεωρεί ότι το μπολιβαριανό κίνημα είναι διασπασμένο σε ένα σωρό διαφορετικές φράξιες; Αναμφίβολα, οι φήμες περί εσωτερικής διαίρεσης διαδόθηκαν με ευκολία επειδή η χαρισματική προσωπικότητα του Τσάβες είχε παίξει καθοριστικό ρόλο στην άνοδό του στην εξουσία και στην αδιαμφισβήτητη διατήρηση του ηγετικού του ρόλου στο κίνημα το οποίο ίδρυσε πριν από 15 χρόνια. Είναι φανερό ότι ο Μαδούρο δεν απολαμβάνει την ίδια αγάπη από τον κόσμο ούτε ασκεί την ίδια γοητεία. Θα ήταν, ωστόσο, λάθος να πιστέψουμε ότι το μπολιβαριανό κίνημα βασιζόταν μόνο στο χάρισμα του Τσάβες. * Ο Gregory Wilpert είναι κοινωνιολόγος και συγγραφέας του βιβλίου «Changing Venezuela by Taking Power: The History and Policies of the Chávez Government», Verso Books, Λονδίνο, 2007.

MONDE

EΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

diplomatique

Αν ρίξουμε μια ματιά στην ιστορία της Βενεζουέλας, θα δούμε ότι στα 30 χρόνια που μεσολάβησαν μεταξύ 1958 και 1988, κατά τη διάρκεια της λεγόμενης «Τέταρτης Δημοκρατίας», όταν οι σοσιαλδημοκράτες και οι χριστιανοδημοκράτες εναλλάσσονταν στην κυβέρνηση, τα κόμματα αυτά απολάμβαναν επίσης εσωτερική συνοχή σε μεγάλο βαθμό -μια συνοχή χωρίς την παρουσία κάποιου χαρισματικού ηγέτη. Όμως, σύμφωνα με τους περισσότερους αναλυτές, τα κόμματα αυτά διατηρούσαν τη συνοχή τους όχι μόνο χάρη σε μια σιδηρά πειθαρχία, αλλά κι επειδή ολόκληρη η κοινωνία της Βενεζουέλας είχε στραμμένη την προσοχή της στην αναδιανομή του πετρελαϊκού πλούτου. Αυτό σημαίνει ότι όποιος συμμετείχε ή είχε διασυνδέσεις με κάποιο από αυτά τα δύο κόμματα, όπως το παραδοσιακό συνδικαλιστικό κίνημα, η εκκλησία, οι μεγαλοεπιχειρηματίες και τα μέσα ενημέρωσης (όλοι αυτοί που σήμερα απαρτίζουν την αντιπολίτευση), έτρεφαν ελπίδες ότι θα επωφεληθούν από τα μερίσματα του πετρελαίου, ενώ η υπόλοιπη κοινωνία είχε αφεθεί να τα βγάλει πέρα μόνη της. Το σύστημα αυτό άρχισε να καταρρέει με το «Καρακάσο», το 1989, την εξέγερση στις φτωχογειτονιές και την αντίσταση στο νεοφιλελεύθερο οικονομικό πρόγραμμα του ΔΝΤ που αύξησε τις τιμές στα είδη πρώτης ανάγκης. Ο λόγος της κατάρρευσης του πολιτικού συστήματος ήταν ότι το πραγματικό κατά κεφαλήν εισόδημα είχε μειωθεί κατά 27% μεταξύ 1979 και 1999 - η μεγαλύτερη πτώση που είχε σημειωθεί στη Λατινική Αμερική εκείνη την περίοδο. Η ανισότητα και η διαφθορά που προκάλεσε το πελατειακό σύστημα, το οποίο είχε στηθεί κατά τις δεκαετίες του ‘60 και του ‘70 και βασιζόταν στα κέρδη από το πετρέλαιο, επέφεραν τη σταδιακή του κατάρρευση. Οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές απλώς επιτάχυναν αυτή την κατάρρευση.

NIKOΛΑΣ ΜΑΔΟΥΡΟ

Ένα από τα μεγαλύτερα ερωτήματα κατά την προεκλογική περίοδο ήταν αν το Μπολιβαριανό Κίνημα θα διατηρήσει την ενότητά του τώρα που απουσιάζει ο σημαντικότερος ηγέτης του

Αναδρομή στη 14χρονη θητεία Όταν ο Τσάβες έβαλε υποψηφιότητα για πρόεδρος, το 1998, κατόρθωσε να ενώσει μια μέχρι πρότινος πολυδιασπασμένη Αριστερά και να κερδίσει με τη χαρισματική του προσωπικότητα και με την υπόσχεση ότι θα έφερνε την επανάσταση στην κοινωνία της Βενεζουέλας. Στα 14 χρόνια της θητείας του διεύρυνε τη βάση της υποστήριξής του μεταξύ των στρωμάτων που μέχρι τότε βρίσκονταν στο περιθώριο της κοινωνίας, ικανοποιώντας το αίτημά τους να αποκτήσουν μεγαλύτερο λόγο στη διοίκηση των κοινοτήτων τους και των χώρων της δουλειάς τους και αναδιανέμοντας τα ολοένα μεγαλύτερα έσοδα από το πετρέλαιο προς αυτά τα κοινωνικά στρώματα. Πολιτικές, όπως η εθνικοποίηση βιομηχανιών

ΕΝΡΙΚΕ ΚΑΠΡΙΛΕΣ

υψίστης σημασίας, η συνδιοίκηση κρατικών εταιρειών με τους εργαζόμενους, η αγροτική μεταρρύθμιση, ο θεσμός των δημοτικών συμβουλίων και η εφαρμογή μιας ευρείας γκάμας κοινωνικών προγραμμάτων προς όφελος των φτωχών της χώρας, συνέβαλαν στην παγίωση της δημοτικότητας του Τσάβες μεταξύ των άλλοτε απόκληρων. Εν ολίγοις, η πίστη απέναντι στον Τσάβες και την κυβέρνησή του ξεπερνά κατά πολύ τη χαρισματική του προσωπικότητα. Ενώ ορισμένοι αναλυτές ισχυρίζονται ότι ο Τσάβες απλώς έστησε ένα νέο πελατειακό σύστημα, ο οικουμενικός χαρακτήρας του και η ευρεία αποδοχή που απολαμβάνει αντικρούουν αυτό το επιχείρημα. Παραδείγματος χάριν, οι δημοσκοπήσεις που δείχνουν ότι οι Βενεζουελάνοι είναι ικανοποιημένοι σε πολύ μεγάλο ποσοστό με τη δημοκρατία τους, όπως η ετήσια δημοσκόπηση του Λατινοβαρόμετρου που διεξάγεται σε ολόκληρο το φάσμα της Λατινικής Αμερικής1, καθώς και έρευνες που θέλουν τους Βενεζουελάνους να είναι ο πιο ευτυχισμένος λαός της Νότιας Αμερικής2, επιβεβαιώνουν ότι η υποστήριξη προς την κυβέρνηση πηγαίνει πολύ πιο μακριά από την όποια ευνοιοκρατία ή τη χαρισματική ηγεσία του Τσάβες. Η ανακατανομή του πετρελαϊκού πλούτου είχε πολύ ευεργετικά αποτελέσματα στην κοινωνία, τα οποία μπορεί κανείς άνετα να διακρίνει σήμερα: τα φιλοκυβερνητικά στρώματα του πληθυσμού, όπως η αριστερή μεσαία τάξη (που τοποθετείται στα αριστερά της μετριοπαθούς σοσιαλδημοκρατίας) και η μεγάλη πλειοψηφία των λαϊκών τάξεων, παρουσιάζουν ένα πολύ πιο ενωμένο μέτωπο συγκριτικά με την ετερόκλητη αντιπολίτευση. Κι ενώ η MUD παρουσιάζει σημάδια αποσύνθεσης εξαιτίας των μόνιμων εσωτερικών διενέξεων, οι οργανώσεις που στηρίζουν την κυβέρνηση δείχνουν ενωμένες όσο ποτέ άλλοτε, κι αυτό παρά την πρόσφατη παρατεταμένη απουσία του Τσάβες από τη χώρα κατά την ασθένεια κι αμέσως μετά τον θάνατό του. Βέβαια, όσο κι αν η κυβέρνηση και οι υποστηρικτές της δίνουν μια εικόνα ενότητας, είναι λογικό να αναρωτηθεί κανείς ποιος θα αναλάβει τα ηνία, τώρα που ο Τσάβες είναι πια νεκρός. Γνωρίζουμε ότι ο Νικολάς Μαδούρο, ο πρώην συνδικαλιστής ηγέτης, πρώην πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης και πρώην υπουργός Εξωτερικών, είναι ο διάδοχος που έχρισε ο ίδιος ο Τσάβες. Ωστόσο, με ποιες ομάδες συμφερόντων και με ποιες φράξιες θα πρέπει να συνδιαλλαγεί αν γίνει πρόεδρος και ποιες από αυτές θα εκπροσωπεί καλύτερα;

Υπεύθυνη έκδοσης: Βάλια Καϊμάκη Συντακτική ομάδα: Κορίνα Βασιλοπούλου, Θανάσης Κούτσης, Χάρης Λογοθέτης, Βασίλης Παπακριβόπουλος Επικοινωνία: info@monde-diplomatique.gr Αρχείο κειμένων: www.monde-diplomatique.gr Facebook: www.facebook.com/monde.diplomatique.gr

3/35

Η ΑΥΓΗ

ΚΥΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

Το πολιτικό σκηνικό στη Βενεζουέλα είναι εκ φύσεως πολυδιασπασμένο, ίσως περισσότερο από τα αντίστοιχα στις πιο πολλές χώρες της Λατινικής Αμερικής. Σε μεγάλο βαθμό, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα διάφορα συμφέροντα, ιστορικά, δεν ανεξαρτητοποιήθηκαν ποτέ ιδιαίτερα από το κράτος, πράγμα που σημαίνει ότι ομάδες εκτός των κυβερνώντων κομμάτων ήταν συνήθως σχετικά μικρές και χωρίς επιρροή. Η εξάρτηση της χώρας από το πετρέλαιο έστρεψε, στην πράξη, όλα τα συμφέροντα προς το κράτος, καθώς αυτό είναι ο κύριος μοχλός της οικονομίας και η ατμομηχανή της βενεζουελάνικης κοινωνίας. Οι τομείς που υποστηρίζουν την κυβέρνηση χωρίζονται συνήθως σε τρεις βασικές κατηγορίες, και η κάθε μία από αυτές σε μικρότερες υπο-ομάδες. Οι τρεις βασικές ομάδες είναι ο πολιτικός, ο στρατιωτικός και ο επιχειρηματικός τομέας. Ο πολιτικός τομέας, που οι κύριοι εκπρόσωποί του στην κυβέρνηση θεωρούνται ο Νικολάς Μαδούρο και ο πρώην αντιπρόεδρος, Ελίας Χάουα, χωρίζεται, με τη σειρά του, στις συνδικαλιστικές και τις κοινοτικές ομάδες, όπως οι μικροί αγρότες, οι ιθαγενείς και οι φοιτητές που πρόσκεινταν στον Τσάβες. Ο στρατιωτικός τομέας, σημαντικότερος εκπρόσωπος του οποίου θεωρείται ο Ντιοσδάδο Καμπέγιο, χωρίζεται και αυτός σε μια πιο μετριοπαθή ή οπορτουνιστική ομάδα και μια πιο αριστερή και ριζοσπαστική, με τον Καμπέγιο να ηγείται, κατά τα φαινόμενα, της μετριοπαθούς ομάδας και τον Ραμόν Ροδρίγκες Τσασίν της πιο ριζοσπαστικής. Τρίτον, ο επιχειρηματικός τομέας διαιρείται στην πετρελαϊκή βιομηχανία, με επικεφαλής τον πρόεδρο της κρατικής εταιρείας πετρελαίων PDVSA, Ραφαέλ Ραμίρες, τον ελάσσονα βιομηχανικό τομέα, με επικεφαλής τον πρόεδρο του Εμπορικού Επιμελητηρίου Fedeindustria Μιγκέλ, Πέρες Άβαδ, και διάφορους ιδιώτες που επωφελούνται από τα κρατικά συμβόλαια (αν και το μεγαλύτερο εμπορικό επιμελητήριο, το Fedecamaras, στηρίζει πλήρως την αντιπολίτευση).

Μεγάλος «μαέστρος» Ο πρόεδρος Τσάβες αποδείχθηκε μεγάλος μαέστρος, καθώς κατάφερε να διατηρήσει την πίστη όλων αυτών των ομάδων προς το πρόσωπό του, μολονότι τα συμφέροντά τους δεν συνέκλιναν πάντα. Κι αυτό δεν οφειλόταν μόνο στο χάρισμά του, όπως πολύ συχνά υποθέτουν διάφοροι, αλλά και στο ότι υλοποίησε τις υποσχέσεις που τους είχε δώσει: ανακατανομή των πετρελαϊκών εσόδων, ενσωμάτωση στην πολιτική ζωή, ενώ οι απόστρατοι αξιωματικοί απέκτησαν ρόλο-κλειδί σε σημαντικά πόστα της δημόσιας διοίκησης. Ο Μαδούρο, κατά πάσα πιθανότητα, θα κάνει το ίδιο αν γίνει πρόεδρος. Ωστόσο, με δεδομένο το γεγονός ότι διατηρεί σημαντικότερους δεσμούς με τον πολιτικό και συνδικαλιστικό τομέα, θα χρειαστεί να βασιστεί και σε εκείνα τα μέλη της κυβέρνησης που εκπροσωπούν τους άλλους τομείς (ιδίως τον Χάουα, τον Καμπέγιο και τον Ραμίρες) για να τους κρατήσει εντός του κυβερνητικού συνασπισμού. Εν ολίγοις, ενώ ο Τσάβες ελάμβανε τις περισσότερες αποφάσεις μέσα σε ένα κλίμα σχετικά περιορισμένων εσωτερικών διενέξεων, ο Μαδούρο θα έρθει αναμφίβολα αντιμέτωπος με πολλές περισσότερες διαμάχες και εσωτερικά πάρε - δώσε. Με δεδομένο το πόσο μεγάλο είναι το διακύβευμα, φαίνεται μάλλον απίθανο να ξεκινήσουν ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 8

Η διαδρομή ενός επαναστάτη ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 1

στην αγορά... Το χωριό -»τέσσερις χωματόδρομοι», αφηγείται, «που την εποχή των βροχών μεταμορφώνονταν σε βόρβορο της αποκάλυψης»- αντιπροσωπεύει για τον νεαρό Ούγκο έναν ολόκληρο κόσμο. Έχει μάλιστα τις κοινωνικές του ιεραρχίες: οι «πλούσιοι» κατοικούν στο κάτω μέρος της πόλης, σε πέτρινα σπίτια με ορόφους. Οι φτωχοί, στην πλαγιά του λόφου, σε καλύβες με ψάθινη σκεπή. Έχει επίσης τις εθνικές και ταξικές του διαφορές: οι οικογένειες ευρωπαϊκής καταγωγής (Ιταλοί, Ισπανοί, Πορτογάλοι) έχουν στην κατοχή τους το σημαντικότερο κομμάτι του εμπορίου, καθώς και τα ελάχιστα εργοστάσια (πριονιστήρια), ενώ οι μιγάδες αποτελούν τη μάζα του εργατικού δυναμικού. Το «πραγματάκι»2 από τη Βενεζουέλα δεν θα ξεχάσει ποτέ την πρώτη του μέρα στο σχολείο, που έμεινε βαθιά χαραγμένη στη μνήμη του: τον αποβάλλουν επειδή φοράει εσπαντρίγιες από κάνναβη και όχι δερμάτινα παπούτσια, όπως πρέπει... Θα πάρει, ωστόσο, την εκδίκησή του. Η γιαγιά του τού έμαθε να διαβάζει και να γράφει. Πολύ γρήγορα, θα γίνει ο καλύτερος μαθητής του σχολείου. Σε σημείο μάλιστα ώστε, όταν ο αρχιεπίσκοπος της περιοχής πραγματοποιεί επίσημη επίσκεψη στο σχολείο, οι δάσκαλοί του να διαλέξουν αυτόν για να διαβάσει τον χαιρετισμό για την υποδοχή του ιεράρχη. Η πρώτη του δημόσια ομιλία... Η γιαγιά του τού μίλησε επίσης πολύ για την ιστορία. Του έδειξε μάλιστα τα χνάρια της στη Σαμπανέτα: το μεγάλο αιωνόβιο δέντρο, στη σκιά του οποίου ξεκουράστηκε ο Σιμόν Μπολίβαρ πριν από το ανδραγάθημά του στο πέρασμα των Άνδεων, το 1810. Και στους δρόμους, ηχεί ακό-

μα ο καλπασμός των περήφανων αλόγων του Εσεκιέλ Σαμόρα, ο οποίος πήγαινε να δώσει, όχι πολύ μακριά από εκεί, τη μάχη της Σάντα Ινές, το 1859. Ο μικρός Ούγκο μεγαλώνει, λοιπόν, μέσα στη λατρεία γι’ αυτές τις δυο μορφές: Από τη μια, τον Απελευθερωτή, τον πατέρα της ανεξαρτησίας. Από την άλλη, τον ήρωα των «ομοσπονδιακών πολέμων», τον υπερασπιστή μιας ριζοσπαστικής αγροτικής μεταρρύθμισης υπέρ των φτωχών χωρικών, που το σύνθημά του ήταν: «Ελεύθερη γη κι ελεύθεροι άνθρωποι». Ο Τσάβες θα μάθει εξάλλου ότι ένας από τους προγόνους του συμμετείχε σε εκείνη την ένδοξη μάχη και ότι ο παππούς της μητέρας του, ο συνταγματάρχης Πέδρο Πέρες Ντελγάδο με το παρατσούκλι Μαϊσάντα, ο οποίος πέθανε στη φυλακή το 1924, ήταν ένας πολεμιστής πολύ δημοφιλής στην περιοχή, ένα είδος Ρομπέν των Δασών που έκλεβε τους πλούσιους για να δίνει στους φτωχούς. Δεν υπάρχει μηχανικός κοινωνικός ντετερμινισμός. Ο Τσάβες, με αυτή την ίδια παιδική ηλικία, θα μπορούσε να είχε άλλη μοίρα. Όμως, από πο-

Ο Ούγκο Τσάβες συναντά στο συλλογικό υποσυνείδητο των καταφρονεμένων της Λατινικής Αμερικής τον μικρό λόχο των μεγάλων υπερασπιστών των αγώνων τους

λύ νωρίς, η γιαγιά του τού εμφύσησε κάτι που θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε ισχυρή ταξική συνείδηση: «Ήξερα πάντα πού ήταν οι ρίζες μου, στα βάθη του λαϊκού κόσμου. Από εκεί προέρχομαι. Δεν το ξέχασα ποτέ», θα πει. Αφού έγινε δεκτός στο Λύκειο, ο νεαρός Ούγκο αφήνει την Σαμπανέτα κι εγκαθίσταται στο Μπαρίνας, την πρωτεύουσα του ομώνυμου κρατιδίου. Βρισκόμαστε στο 1966, ο πόλεμος του Βιετνάμ είναι «πρωτοσέλιδο» στις εφημερίδες και σε λίγο καιρό ο Τσε Γκεβάρα θα πεθάνει στη Βολιβία. Στη Βενεζουέλα, όπου η δημοκρατία αποκαταστάθηκε το 1958, μαίνονται διάφοροι ανταρτοπόλεμοι. Πολλοί νέοι παίρνουν μέρος στην ένοπλη πάλη. Εκείνη την εποχή, τα τρία μεγάλα του πάθη είναι οι σπουδές, το μπέιζ-μπολ και τα κορίτσια. Λαμπρός μαθητής, ιδίως στις θετικές επιστήμες (μαθηματικά, φυσική, χημεία), κάνει με προθυμία μαθήματα στους πιο αδύναμους συμμαθητές του. Οι διάφορες πολιτικές οργανώσεις του σχολείου -ανάμεσά τους κι εκείνη του αδερφού του, του Αδάν, ο οποίος είναι ενταγμένος στη ριζοσπαστική Αριστερά- ερίζουν για το ποια θα τον πρωτοπάρει. Αλλά, ο Τσάβες έχει μυαλό μόνο για το μπέιζ-μπολ. Του έχει γίνει κυριολεκτικά εμμονή. Είναι εξαιρετικός αριστερός pitcher (βολέας). Ο τοπικός Τύπος μιλάει γι’ αυτόν και για τα αθλητικά του κατορθώματα, πράγμα που ενισχύει την προσωπική του λάμψη. Στα χρόνια του Λυκείου, αποκρυσταλλώνεται η προσωπικότητά του. Είναι σίγουρος για τον εαυτό του, μιλάει ωραία, κάνει καλή χρήση του χιούμορ και νιώθει άνετα παντού. Γίνεται αυτό που λέμε «γεννημένος αρχηγός», πρώτος στην τάξη και δεινός αθλητής. Επειδή, μάλιστα, θέλει ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 4

MONDE

EΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

diplomatique

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 3

να γίνει επαγγελματίας παίκτης του μπέιζ-μπολ, μόλις πάρει το απολυτήριό του, θα επιλέξει να δώσει εξετάσεις στη στρατιωτική ακαδημία. Πετυχαίνει και, το 1971, αυτός ο χωριάτης, που ήρθε από τη μακρινή επαρχία, βρίσκεται στο Καράκας, μια πρωτεύουσα που στα μάτια του φαντάζει τόσο φουτουριστική και συνάμα τρομακτική όσο και η Μητρόπολη του Φριτς Λανγκ. Ο κόσμος του στρατού τον συνεπαίρνει αμέσως. Ξεχνά το μπέιζ-μπολ. Ο Τσάβες πέφτει με τα μούτρα στις στρατιωτικές σπουδές. Εξάλλου, κι αυτές έχουν αλλάξει. Τώρα πια γίνονται δεκτοί στην ακαδημία οι απόφοιτοι Λυκείου και όχι Γυμνασίου. Το σώμα των καθηγητών έχει ανανεωθεί κι αυτό. Έχουν παραπεμφθεί εκεί αξιωματικοί που οι αρχές τούς θεωρούν ως τους «λιγότερο σίγουρους» ή ως τους πιο «προοδευτικούς», κι ενώ δυσανασχετούν στην ιδέα να θέσουν τα στρατεύματα στις διαταγές τους, δεν διστάζουν να τους εμπιστευθούν την εκπαίδευση των μελλοντικών αξιωματικών... Μετά το 1968 και την πτώση του δικτάτορα Μάρκος Πέρες Χιμένες, τα μεγαλύτερα κόμματα κυρίως η «Δημοκρατική Δράση» (σοσιαλδημοκρατικό) και το Copei (χριστιανοδημοκρατικό)συνάπτουν μεταξύ τους συμφωνία, το σύμφωνο Punto Fijo (Σταθερό Σημείο), κι εναλλάσσονται στην εξουσία. Η διαφθορά αποτελεί γάγγραινα για τη χώρα. Κάποιοι αξιωματικοί που πρόσκεινται σε οργανώσεις της ριζοσπαστικής Αριστεράς είχαν ήδη κάνει ανταρσία το 1962, στο Πουέρτο Καμπέγιο και στο Καρουπάνο. Άλλοι στρατιωτικοί προσχωρούν στα διάφορα αντάρτικα στα βουνά. Η καταστολή είναι βάρβαρη: ομαδικές εκτελέσεις, βασανιστήρια και «εξαφανίσεις». Η παρουσία των εκπροσώπων των ΗΠΑ είναι επιδεικτική, όχι μόνο στους τόπους εκμετάλλευσης του πετρελαίου, αλλά και στους κόλπους του ίδιου του επιτελείου των ενόπλων δυνάμεων. Η CIA έχει αποστείλει εκεί πολλούς πράκτορές της για να βοηθήσουν στο κυνήγι των ανταρτών.

Μύηση στις ιδέες του Μπολιβάρ Ο Τσάβες ρουφά, στην κυριολεξία, τη θεωρητική εκπαίδευση που λαμβάνει στην Ακαδημία. Ένας από τους καθηγητές του, ο στρατηγός Πέρες Αρκάις, σπουδαίος ειδικός πάνω στον Εσεκιέλ Σαμόρα, τον μυεί στις ιδέες του Μπολίβαρ. Ο Τσάβες διαβάζει τα πάντα για τον Μπολίβαρ. Τα μαθαίνει απ’ έξω. Είναι ικανός να αναπαραστήσει με λεπτομέρειες πάνω στον χάρτη τη στρατηγική κάθε μίας από τις μάχες του. Διαβάζει επίσης τον Σιμόν Ροδρίγκες, τον εγκυκλοπαιδιστή δάσκαλο του Μπολίβαρ. Αναπτύσσει σύντομα τη διατριβή του πάνω στις «τρεις ρίζες»: Ροδρίγκες, Μπολίβαρ, Σαμόρα. Από τα πολιτικά κείμενα των τριών αυτών Βενεζουελανών συγγραφέων αντλεί τις θέσεις του για την ανεξαρτησία και την εθνική κυριαρχία, για την κοινωνική δικαιοσύνη, τον αποκλεισμό, την ισότητα και τη λατινοαμερικάνικη ολοκλήρωση. Αυτές θα αποτελέσουν τους βασικούς πυλώνες του πολιτικού και κοινωνικού του προγράμματος. Ο Τσάβες διαθέτει γερό μυαλό, με επιστημονική δόμηση και, επιπλέον, υπερβολικά καλή μνήμη. Δεν θα αργήσει, επομένως, να γίνει ένας από τους καλύτερους φοιτητές και αρχηγός των δόκιμων αξιωματικών. Διαβάζει (στα κρυφά) Καρλ Μαρξ, Λένιν, Αντόνιο Γκράμσι, Φραντς Φάνον, Τσε Γκεβάρα... Αρχίζει μάλιστα να συναναστρέφεται διάφορους πολιτικούς κύκλους της ριζοσπαστικής Αριστεράς εκτός Ακαδημίας: το Κομμουνιστικό Κόμμα (PCV), τη La Causa R (Η Αιτία R), το Κίνημα της Επαναστατικής Αριστεράς

(MIR), το Κίνημα προς τον Σοσιαλισμό (MAS). Έχει μυστικές συναντήσεις με τους αρχηγούς τους. Κι εκεί ακόμα, όλοι θέλουν να τον στρατολογήσουν, καθώς ο εισοδισμός στους κόλπους των ενόπλων δυνάμεων αποτελούσε μια παλιά φιλοδοξία της Αριστεράς. Ο Τσάβες, αφού μελέτησε τις στρατιωτικές εξεγέρσεις στη Βενεζουέλα, πείστηκε ότι είναι δυνατόν να πάρεις την εξουσία για να βάλεις τέλος στην ενδημική φτώχεια. Αλλά και ότι ο μόνος τρόπος για να μην ολισθήσεις σε μια δεξιά στρατιωτική δικτατορία είναι η σφυρηλάτηση συμμαχιών ανάμεσα στις ένοπλες δυνάμεις και στις πολιτικές οργανώσεις της Αριστεράς. Αυτή θα είναι η κεντρική του ιδέα: η «πολιτικοστρατιωτική ενότητα». Μελετά το πείραμα εξουσίας των αριστερών στρατιωτικών επαναστάσεων στη Λατινική Αμερική, ιδιαίτερα του Χακόμπο Άρμπενς στη Γουατεμάλα3, του Χουάν Χοσέ Τόρες στη Βολιβία4, του Ομάρ Τορίχος στον Παναμά5 και του Χουάν Βελάσκο Αβαράδο στο Περού6. Τον τελευταίο τον συναντά στη Λίμα, στη διάρκεια ενός εκπαιδευτικού ταξιδιού το 1974, συνάντηση που θα τον σημαδέψει βαθιά. Σε σημείο, μάλιστα, που, όταν θα εκλεγεί στην κυβέρνηση. 25 χρόνια αργότερα, να φροντίσει ώστε το «Σύνταγμα της Μπολιβαριανής Δημοκρατίας της Βενεζουέλας», το οποίο θα εγκριθεί με δημοψήφισμα το 1999, να εκδοθεί στην ίδια μορφή με το «μικρό γαλάζιο βιβλίο» του Βελάσκο Αλβαράδο. Παρ’ όλο που μπήκε στη στρατιωτική ακαδημία χωρίς πολιτική παιδεία, ο Τσάβες, τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1975, αποφοιτά στα 21 του με μία μόνο ιδέα στο μυαλό του: να βάλει τέλος στο διεφθαρμένο καθεστώς και να επανιδρύσει τη Δημοκρατία. Θα χρειαστεί να περιμένει άλλα 25 χρόνια.

Αναφορά στο αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα του Alphonse Daudet Le Petit Chose (1868). 3 (ΣτΜ) Πρόεδρος από το 1951 ώς το 1954. Επεδίωξε γενναία αγροτική μεταρρύθμιση. Ανατράπηκε από πραξικόπημα της CIA. 4 (ΣτΜ) Στρατιωτικός με αριστερές αντιλήψεις και πρόεδρος από το 1970 ώς το 1971, αφότου διαδέχθηκε τον δεξιό δικτάτορα Αλφρέδο Οβάντο. Ανατράπηκε από αιματηρό πραξικόπημα και πέντε χρόνια αργότερα δολοφονήθηκε στην Αργεντινή, στο πλαίσιο της «Επιχείρησης Κόνδωρ». 5 (ΣτΜ) Στρατιωτικός ηγέτης του Παναμά από 1968 ώς το 1981, με προοδευτικές ιδέες. Διαπραγματεύθηκε τις συμφωνίες που έδωσαν στον Παναμά την πλήρη κυριότητα της διώρυγας. Σκοτώθηκε σε ένα ιδιαίτερα ύποπτο αεροπορικό δυστύχημα. 6 (ΣτΜ) Πρόεδρος από το 1968 ώς το 1975. Αριστερός στρατιωτικός που κατέλαβε την εξουσία με πραξικόπημα και ανατράπηκε από ένα άλλο πραξικόπημα. 7 Το πρόγραμμα δομικής προσαρμογής που υπαγόρευσε το ΔΝΤ και επέβαλε ο σοσιαλδημοκράτης πρόεδρος Κάρλος Αντρές Πέρες μεταφράζεται σε μέτρα λιτότητας, διάλυση του υποτυπώδους κράτους πρόνοιας και άνοδο των τιμών στα είδη πρώτης ανάγκης. Στις 27 Φεβρουαρίου του 1989, ο φτωχός λαός του Καράκας εξεγείρεται και λεηλατεί διάφορες συνοικίες της πρωτεύουσας - ήταν η πρώτη επανάσταση στον κόσμο κατά των νεοφιλελεύθερων πολιτικών. Η «σοσιαλιστική» κυβέρνηση δίνει το πράσινο φως για την επέμβαση του στρατού. Η καταστολή θα αφήσει πίσω της περισσότερους από 3.000 νεκρούς. 2

Ο Τσάβες πίστευε ότι ο μόνος τρόπος για να μην ολισθήσεις σε μια δεξιά στρατιωτική δικτατορία είναι η σφυρηλάτηση συμμαχιών ανάμεσα στις ένοπλες δυνάμεις και στις πολιτικές οργανώσεις της Αριστεράς

Χρόνια με σιωπηλές συνωμοσίες στους κόλπους των ενόπλων δυνάμεων. Θα προηγηθούν και τέσσερα γεγονότα αποφασιστικής σημασίας: η μεγάλη λαϊκή εξέγερση -το «Καρακάσο», οι «ταραχές στο Καράκας»- ενάντια στη νεοφιλελεύθερη θεραπεία σοκ του 19897, η αποτυχία της στρατιωτικής επανάστασης το 1992, η γόνιμη εμπειρία των δύο ετών στη φυλακή και η συνάντηση με τον Φιδέλ Κάστρο, το 1994. Από εκεί και πέρα, η εκλογική του νίκη είναι βέβαιη. Θα γίνει πραγματικότητα το 1998. Γιατί, όπως έλεγε κι ο ίδιος αναφερόμενος στον Βικτόρ Ουγκό, «τίποτα δεν είναι πιο ισχυρό στον κόσμο από μια ιδέα που έχει έρθει η ώρα της».

Στίχος του Στεφάν Μαλαρμέ από το ποίημα «Le Tombeau d’Edgar Poe» (Ο τάφος του Έντγκαρ Πόε) (1877). 1

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΚΟΡΙΝΑ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ

5/37

Η ΑΥΓΗ

ΚΥΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

χρεώσεις της προς διάφορους προμηθευτές, μεταξύ των οποίων και η Trybol, η οικογενειακή εταιρεία που διευθύνει ο Μίντερ από το 1999. Μια ειδική παραγγελία δεν αποπληρώνεται. Κρέμες, αλοιφές για τα χείλη και κολώνιες που προορίζονται για τους επιβάτες της πρώτης θέσης: μισό εκατομμύριο ελβετικά φράγκα (330.000 ευρώ) χάνονται για την Tyrbol. Η μικρή εταιρεία αντιδρά, αλλά ο θυμός του προέδρου της για τους υπεύθυνους δεν καταλαγιάζει. Γιατί ο Μάριο Κόρτι, ο τελευταίος πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Swissair, είχε λάβει προκαταβολικά τις αμοιβές πέντε χρόνων (πάνω από 12 εκατομμύρια ελβετικά φράγκα, δηλαδή 9,7 εκατομμύρια ευρώ) με την ανάληψη των καθηκόντων του, μόλις επτά μήνες πριν από τη χρεωκοπία της αεροπορικής εταιρείας.

Πρωτοβουλία κατά της απληστίας

ΕΛΒΕΤΙΑ

Τα «golden boys» θα πηδούν πλέον χωρίς αλεξίπτωτο Στις 3 Μαρτίου, ο ελβετικός λαός ενέκρινε, με μεγάλη πλειοψηφία, τη «λαϊκή πρωτοβουλία» του Τόμας Μίντερ, η οποία έχει στόχο να περιορίσει τις αμοιβές των διευθυντικών στελεχών στις μεγάλες επιχειρήσεις. Μολονότι το συμβολικό φορτίο της ετυμηγορίας είναι αναμφισβήτητο, η Αριστερά και τα συνδικάτα διατυπώνουν επιφυλάξεις για το περιεχόμενο της πρωτοβουλίας, καθώς ενισχύει την εξουσία των μετόχων και δεν θα επιφέρει καμία αλλαγή στην κατάσταση των εργαζομένων. Του Rachad Armanios*

ια «επανάσταση» πρόκειται να ζήσει η Ελβετία, σύμφωνα με μερίδα του διεθνούς Τύπου που, με καταιγισμό δημοσιευμάτων, την ανακήρυσσε, στις 3 Μαρτίου, «παγκόσμια πρωταθλήτρια της δημοκρατίας των μετόχων», χαιρετίζοντας, στο μεγαλύτερο μέρος του, τον περιορισμό των υπέρογκων αμοιβών στις μεγάλες επιχειρήσεις, ο οποίος εγκρίθηκε με δημοψήφισμα από το 67,9% των Ελβετών ψηφοφόρων (με ποσοστό συμμετοχής 46%) και από όλα τα καντόνια της χώρας. Χάρη στην ημι-άμεση δημοκρατία, οι Ελβετοί βρήκαν την ευκαιρία να απευθύνουν μια... μεγαλοπρεπή χειρονομία στα διευ-

* Ο Rachad Armanios είναι αρχισυντάκτης στην εφημερίδα «Le Courrier» της Γενεύης

θυντικά στελέχη των μεγάλων επιχειρήσεων, καθώς και στο οικονομικό κατεστημένο της χώρας. Ωστόσο, η εμβέλεια της συνταγματικής αλλαγής, η οποία πρέπει να αποτυπωθεί σε νόμο μέσα σε διάστημα ενός χρόνου, δεν μπορεί να προβλεφθεί εύκολα. Μολονότι είναι βέβαιο ότι η αυτορρύθμιση της αγοράς επέτρεψε τις πιο κραυγαλέες υπερβολές από την πλευρά διοικητικών συμβουλίων, και μάλιστα σε καθεστώς αδιαφάνειας, θα ήταν παρακινδυνευμένο να υποστηρίξει κανείς ότι η ανάθεση του ρόλου-κλειδί του συστήματος στους μετόχους, όπως προβλέπει το κείμενο, θα έχει σοβαρά αποτελέσματα. Πώς να γνωρίζει κανείς ποια χρήση των νέων δικαιωμάτων τους θα κάνουν οι μέτοχοι; Η πρωτοβουλία «κατά των υπέρογκων αμοιβών» απέχει πολύ από μια επανάσταση στη λειτουργία του ελβετικού καπιταλισμού. Απλώς εισάγει μια δόση ηθικής στο όλο σύστημα. Τι προβλέπει η πρωτοβουλία; Θα ισχύει για τις ελβετικές ανώνυμες εταιρείες που είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο: Η γενική συνέλευση ψηφίζει κάθε χρόνο το συνολικό ποσό των αμοιβών

του Διοικητικού Συμβουλίου (Δ.Σ.) και της διεύθυνσης. Τα «χρυσά αλεξίπτωτα» (οι αποζημιώσεις αποχώρησης) και τα πριμ πρόσληψης απαγορεύονται. Τα όρια των μπόνους ρυθμίζονται στο καταστατικό της εταιρείας. Η γενική συνέλευση των μετόχων εκλέγει κάθε χρόνο τον πρόεδρο και τα μέλη του Δ.Σ., καθώς και την «επιτροπή αμοιβών». Τέλος, η παραβίαση του σχετικού νόμου θα τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι τρία χρόνια. Οι Ελβετοί μπόρεσαν να εκφράσουν την αγανάκτησή τους και την αηδία τους απέναντι στις αστρονομικές αμοιβές μιας μικρής κλίκας, χάρη στις λυσσαλέες προσπάθειες ενός μόνο ανθρώπου, του 52χρονου Τόμας Μίντερ, επιχειρηματία και γερουσιαστή στο καντόνι του Σάφχαους. Όλα ξεκινούν το 2001, με την ακινητοποίηση στο έδαφος των αεροσκαφών της εθνικής αεροπορικής εταιρείας Swissair. Έχοντας χρεωκοπήσει, η Swissair δεν είναι σε θέση να πληρώσει τις υπο-

Η πρωτοβουλία «κατά των υπέρογκων αμοιβών» απέχει πολύ από μια επανάσταση στη λειτουργία του ελβετικού καπιταλισμού. Απλώς εισάγει μια δόση ηθικής στο όλο σύστημα

Στη συνέχεια, οι υποθέσεις που αφορούν σκανδαλώδεις αμοιβές διευθυντικών στελεχών διαδέχονται η μία την άλλη. Η Αριστερά βάλλει κατά των «εκμεταλλευτών» μεγαλοεργοδοτών. Ο Μίντερ, από την πλευρά του, παρά την εχθρότητα του πολιτικο-οικονομικού κατεστημένου, ξεκινά μια λαϊκή πρωτοβουλία. Συγκεντρώνει χωρίς κόπο τις εκατό χιλιάδες υπογραφές που απαιτούνται στην Ελβετία για να τεθεί ένα ζήτημα σε δημοψήφισμα. Η πρωτοβουλία του κατατίθεται επίσημα το 2006, ενώ ο Μίντερ πολλαπλασιάζει τις επιθέσεις κατά της ακαταλληλότητας και της απληστίας ορισμένων μεγαλοεργοδοτών. Το 2011, θέτει υποψηφιότητα ως ανεξάρτητος στις ομοσπονδιακές εκλογές και εκλέγεται με άνεση στην Άνω Βουλή του Ομοσπονδιακού Κοινοβουλίου. Στη συνέχεια, θα προσχωρήσει στην κοινοβουλευτική ομάδα της Δημοκρατικής Ένωσης Κέντρου (UDC, λαϊκιστική Ακροδεξιά), με την οποία συμφωνεί σε ορισμένα ζητήματα, ιδιαίτερα στην πολιτική ασύλου για τους μετανάστες. Απέναντι στην πρωτοβουλία του, η Δεξιά και το Κέντρο, που διαθέτουν την πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση, ακολουθούν παρελκυστική τακτική. Έχοντας επίγνωση ότι το ζήτημα έχει απήχηση, θέλουν να προτείνουν ένα εναλλακτικό σχέδιο, το οποίο θα περιορίζει τις «υπερβολές» της πρωτοβουλίας του Μίντερ, ελπίζοντας ότι θα τον ωθήσουν να την αποσύρει. Θα χρειαστούν πέντε χρόνια για να καταρτίσει η Βουλή έμμεσο αντι-νομοσχέδιο -δηλαδή νομοσχέδιο που θα είναι έτοιμο να τεθεί σε ισχύ μόνο σε περίπτωση που η πρωτοβουλία απορριφθεί στο δημοψήφισμα. Αλλά ο Μίντερ δεν υποχωρεί. Και έχει λόγους: αυτή η χλομή απόπειρα αντιγραφής του κειμένου του δείχνει μια προσπάθεια να περιοριστεί η καταστροφή. Το νομοσχέδιο της Εθνοσυνέλευσης, ενώ ισχυρίζεται ότι επιδιώκει να επιτύχει αποτελεσματικότερα τον διακηρυγμένο στόχο, πολλαπλασιάζει τις εξαιρέσεις και άλλα «παραθυράκια», που καταλήγουν να αφυδατώνουν το περιεχόμενο της πρωτοβουλίας. Για παράδειγμα, η ετήσια απόφαση της γενικής συνέλευσης των μετόχων για τις αμοιβές των διευθυντικών στελεχών μπορεί να έχει απλώς συμβουλευτικό χαρακτήρα. Κατά παράδοξο τρόπο, κατά τη διάρκεια της εκστρατείας, η Δεξιά και οι εκπρόσωποι της εργοδοσίας διαβεβαίωναν ότι το σχέδιό τους θα ήταν πιο αποτελεσματικό ως προς τον περιορισμό των υπέρογκων αμοιβών, ενώ, ταυτόχρονα, προέβλεπαν ότι, σε περίπτωση έγκρισης της πρωτοβουλίας Μίντερ, οι μεγάλες εταιρείες θα έφευγαν μαζικά από την Ελβετία, καθώς οι αμοιβές των διευθυντικών στελεχών αποτελούν, σύμΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 6

MONDE

EΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

diplomatique

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 5

φωνα με τη συγκεκριμένη συλλογιστική, τον εγγυητή της οικονομικής ευημερίας. Με τη ρητορική του φόβου, το αποτέλεσμα ήταν η αχρήστευση των διαύλων επικοινωνίας μεταξύ του λαού και των πολιτικών και οικονομικών ελίτ, οι οποίες παραμένουν ανίκανες να αντιληφθούν την αγανάκτηση του ανειδίκευτου εργάτη ή του μικρομεσαίου επιχειρηματία, όπως επισήμαινε πριν από την ψηφοφορία ο οικονομολόγος Πολ Ντεμπίνσκι του Πανεπιστημίου Φρίμπουργκ1. Ούτε η ευημερία ούτε η ποιότητα μιας οικονομίας εξαρτώνται από το ύψος των αμοιβών κάποιων διευθυντικών στελεχών, διαβεβαιώνει ο Ντεμπίνσκι. Όσο για τα ηγετικά στελέχη της βιομηχανίας και τα Διοικητικά Συμβούλιά τους, ένα επεισόδιο επέτρεψε να φανερωθεί η πλήρης άγνοιά τους για την κοινωνική δυσφορία που προκαλούν οι ενέργειές τους. Λίγο καιρό πριν από το δημοψήφισμα για την πρωτοβουλία Μίντερ, έγινε γνωστή η εξωφρενική αμοιβή που θα εισέπραττε ο απερχόμενος πρόεδρος της εταιρείας Novartis, Ντανιέλ Βασελά, με τη δέσμευση να μην εργαστεί σε άλλη εταιρεία για τα επόμενα έξι χρόνια: 72 εκατομμύρια ελβετικά φράγκα (60 εκατομμύρια ευρώ). Και μάλιστα πίσω από την πλάτη των μετόχων του φαρμακευτικού γίγαντα, καθώς η είδηση ήλθε στη δημοσιότητα από κάποια διαρροή. Τελικά, η πίεση των πραγμάτων οδήγησε τον Βασελά να παραιτηθεί από την είσπραξη της αμοιβής.

Συγκρατημένη η Αριστερά απέναντι στο δημοψήφισμα Για την Αριστερά, το δημοψήφισμα ίσως να έμοιαζε μια απλή υπόθεση που θα συσπείρωνε τον κόσμο της. Ωστόσο, ο ενθουσιασμός υπήρξε συγκρατημένος. Όταν τα δύο μεγαλύτερα συνδικάτα της χώρας πήραν αποστάσεις από την πρωτοβουλία Μίντερ, προκλήθηκε ταραχή. Η Ελβετική Συνδικαλιστική Ένωση (USS) κάλεσε τα μέλη της να ψηφίσουν λευκό, θεωρώντας ότι δεν είναι ώρα να ενισχυθεί η εξουσία των μετόχων. «Τα τελευταία χρόνια, οι αμοιβές των μετόχων αυξήθηκαν με ρυθμό δυσανάλογο σε σχέση με τους μισθούς, όπως ακριβώς και οι αμοιβές των διευθυντικών στελεχών. Εξάλλου, τίποτε δεν δείχνει ότι η ενίσχυση των μετόχων θα επιτρέψει τον περιορισμό των υψηλών αμοιβών των στελεχών»2, υπενθυμίζει ο Τόμας Τσίμερμαν, στέλεχος της USS. Ο Μίντερ, ωστόσο, προέβλεψε έναν μοχλό για να παροτρύνει τους μετόχους να χρησιμοποιήσουν τα νέα τους δικαιώματα προς την κατεύθυνση που επιθυμεί η κοινωνία. Μία από τις διατάξεις υποχρεώνει τα συνταξιοδοτικά ταμεία -ιδρύματα που διαχειρίζονται το σύστημα συμμετοχικής ασφάλισης, που είναι υποχρεωτικό στην Ελβετία-, τα οποία ελέγχουν μεταξύ 6,5% και 10% της ελβετικής αγοράς, να συμμετέχουν στις γενικές συνελεύσεις των μετόχων και να ψηφίζουν «προς το συμφέρον των ασφαλισμένων τους», δηλαδή της συλλογικότητας. Όμως, η έννοια παραμένει ασαφής... Υποστηρικτής της πρωτοβουλίας, ο Ζαν-Κλοντ Ρένβαλντ, πρώην ανώτερο στέλεχος του συνδικάτου UNIA, υπογραμμίζει ότι η έγκρισή της δεν θα αλλάξει και πολλά πράγματα για τους εργαζόμενους και για τις μεσαίες και λαϊκές τάξεις. Βλέπει, όμως, στο κείμενο ένα πρώτο, καλοδεχούμενο βήμα και ελπίζει ότι το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας θα έχει θετικό αντίκτυπο και σε άλλα δημοψηφίσματα που θα ακολουθήσουν. Γιατί, δύο ακόμη πρωτοβουλίες, οι οποίες πληρούν τις προϋποθέσεις και επομένως θα τε-

Η καλή νεράιδα της στατιστικής κάνει μάγια στο ποδόσφαιρο Του Simon Kuper*

«Τα τελευταία χρόνια, οι αμοιβές των μετόχων αυξήθηκαν με ρυθμό δυσανάλογο σε σχέση με τους μισθούς, όπως ακριβώς και οι αμοιβές των διευθυντικών στελεχών»

θούν σύντομα σε δημοψήφισμα, επιδιώκουν, αυτή τη φορά, να απαντήσουν στις δυσκολίες των εργαζομένων, λειτουργώντας, ταυτόχρονα, κατά της διεύρυνσης των ανισοτήτων. Το 2010, το 7,9% των Ελβετών, δηλαδή περίπου 600.000 άνθρωποι, βρίσκονταν σε κατάσταση φτώχειας. Το 2011, το 12,8% των Ελβετών ζούσε σε νοικοκυριά που δήλωναν ότι έχουν οικονομικές δυσκολίες. Και ο αριθμός των φτωχών εργαζομένων ανέρχεται σε δεκάδες χιλιάδες. Καταρχάς, η Σοσιαλιστική Νεολαία κατέθεσε κείμενο που προβλέπει ότι, στο εσωτερικό της ίδιας επιχείρησης, ένας εργαζόμενος δεν μπορεί να αμείβεται για έναν μήνα με περισσότερα από όσα αμείβεται άλλος συνάδελφός του για έναν χρόνο. Πρόκειται για την πρωτοβουλία «1:12 Για δίκαιους μισθούς». Κάτι που θα σήμαινε την αύξηση των χαμηλών μισθών, με ταυτόχρονο περιορισμό στις αμοιβές των διευθυντικών στελεχών. Πρόκειται, δηλαδή, για πρόταση πιο τολμηρή από την πρωτοβουλία Μίντερ, φαίνεται, όμως, να έχει και λιγότερες πιθανότητες να υπερψηφιστεί. Η δεύτερη πρωτοβουλία, που προοιωνίζεται ομηρική μάχη, αφορά τη θέσπιση εθνικού κατώτατου μισθού 4.000 ελβετικών φράγκων (3.245 ευρώ)3 - για πλήρη απασχόληση. Στην Ελβετία, το κράτος, ιστορικά, παρεμβαίνει στον ελάχιστο δυνατό βαθμό στις σχέσεις μεταξύ των κοινωνικών εταίρων, δηλαδή μεταξύ συνδικάτων και εργοδοσίας. Επομένως, η «εργασιακή ειρήνη» στηρίζεται στον κοινωνικό διάλογο, ο

οποίος συμπυκνώνεται στην υπογραφή κλαδικών συλλογικών συμβάσεων εργασίας για τον ορισμό των ελάχιστων εργασιακών δικαιωμάτων. Όμως, μόνο το 40% των εργαζομένων καλύπτονται από κάποια κλαδική συλλογική σύμβαση, δηλαδή απολαμβάνουν εγγυημένο κατώτατο μισθό. Το 2011, ο κατώτατος μισθός απορρίφθηκε επί της αρχής στο καντόνι της Γενεύης, ενώ εγκρίθηκε στο καντόνι του Νεσατέλ. Και, στις 3 Μαρτίου, ενώ στο σύνολο της Ελβετίας ετίθετο σε ψηφοφορία η πρωτοβουλία Μίντερ, οι κάτοικοι του καντονιού του Ζιρά -μιας περιοχής κοντά στα σύνορα με τη Γαλλία, η οποία έχει πληγεί από το μισθολογικό ντάμπινγκ- αποφάσιζαν στις κάλπες να επιβάλει το καντόνι τους «αξιοπρεπείς» μισθούς, κατάλληλους για κάθε κλάδο που δεν καλύπτεται από συλλογική σύμβαση εργασίας. Όσο για τις «καταχρηστικές αμοιβές», η μάχη συνεχίζεται πλέον στο πεδίο του εφαρμοστικού νόμου. Η αριστερά αναμένει ότι η δεξιά θα επιδιώξει να περιορίσει όσο γίνεται τις ζημίες για τα στελέχη των μεγάλων επιχειρήσεων. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα, από την πλευρά του, επιθυμεί η πρωτοβουλία να τηρηθεί όχι μόνο στο γράμμα, αλλά και στο πνεύμα της. Ζητεί, λοιπόν, τα μπόνους πάνω από 3 εκατομμύρια ελβετικά φράγκα (2,4 εκατομμύρια ευρώ) να απαγορευτούν - διάταξη με την οποία ο Μίντερ δεν συμφώνησε.

1 «L’ initiative Minder incarne la faillite des élites», «La Tribune de Genève», 27-2-13 2 «Détails sur les enjeux du débat Minder», «Le Courrier», Γενεύη, 14-2-13. 3 Το ποσό αυτό μπορεί να μοιάζει μεγάλο, αλλά πρέπει να υπενθυμιστεί ότι το κόστος ζωής στην Ελβετία είναι πολύ υψηλό. Καθώς μάλιστα στη χώρα δεν υπάρχει κοινωνική ασφάλιση, ο προϋπολογισμός των νοικοκυριών επιβαρύνεται από τα έξοδα της υποχρεωτικής και δαπανηρής ιδιωτικής ασφάλισης υγείας. Βλ. Michaël Rodriguez, «En Suisse, la santé aux bons soins des assurances», Le Monde diplomatique, Φεβρουάριος 2011.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΑΡΗΣ ΛΟΓΟΘΕΤΗΣ

ο 2004, ο Αρσέν Βενγκέρ, προπονητής του λονδρέζικου ποδοσφαιρικού συλλόγου της Άρσεναλ, αναζητούσε αντικαταστάτη για τον αστέρα του, τον Πατρίκ Βιεϊρά, ο οποίος είχε πάρει μετεγγραφή για τη Γιουβέντους του Τορίνο. Ο Βενγκέρ ήθελε έναν παίκτη ικανό να τρέχει μεγάλες αποστάσεις. Έχοντας συμβουλευτεί τις στατιστικές των περισσοτέρων ευρωπαϊκών ενώσεων, εντόπισε τον Ματιέ Φλαμινί, έναν νεαρό παίκτη της Μαρσέιγ, ο οποίος έτρεχε κατά μέσο όρο δεκατέσσερα χιλιόμετρα ανά αγώνα. Δεδομένου όμως ότι ο αριθμός αυτός από μόνος του δεν έδινε πληροφορίες για το κατά πόσο ο Φλαμινί έτρεχε προς τη σωστή κατεύθυνση του γηπέδου ή το κατά πόσο ήξερε να παίζει ποδόσφαιρο, ο προπονητής της Άρσεναλ μετέβη στην Μασσαλία για να κρίνει ιδίοις όμμασι και, αφού έμεινε τελικά ικανοποιημένος από το αποτέλεσμα, προσέλαβε τον έφηβο για ένα κομμάτι ψωμί. Ο Φλαμινί εντυπωσίασε με τις επιδόσεις του στην Άρσεναλ πριν υπογράψει αργότερα με τη Μίλαν ένα πιο επικερδές συμβόλαιο. Την εποχή εκείνη ο Βενγκέρ ήταν ένας από τους σπάνιους επαγγελματίες του ποδοσφαίρου που προσέφευγαν στη στατιστική για να τελειοποιήσουν τη στρατηγική τους. Δεν υπάρχει τίποτα το εντυπωσιακό σε αυτό: ως λάτρης των μαθηματικών και κάτοχος ενός πτυχίου Οικονομικών από το Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου, αποτελούσε την εξαίρεση σε ένα άθλημα το οποίο φημίζεται ότι δεν διάκειται ευνοϊκά προς τους μορφωμένους. Σήμερα πια το πάθος των στατιστικών δεν αφορά μόνο τους ειδήμονες. Οι περισσότεροι ευρωπαϊκοί ποδοσφαιρικοί σύλλογοι προσφεύγουν σε προγράμματα επεξεργασίας δεδομένων, ένα φαινόμενο το οποίο σχεδόν έχει περάσει απαρατήρητο από τα μέσα ενημέρωσης. Η Άρσεναλ, λόγου χάρη, διαθέτει πλέον Τμήμα Στατιστικής το οποίο διευθύνεται από έναν Γερμανό ο οποίος εκπαιδεύτηκε στους αριθμούς σε μια επενδυτική τράπεζα. Οι στατιστικές κατευθύνουν όλο και περισσότερο τον τρόπο που παίζεται το παιχνίδι. Από τη δεκαετία του ‘80 το λογισμικό επεξεργασίας στατιστικών άρχισε να εισβάλλει στους περισσότερους τομείς με εξαίρεση τον αθλητικό χώρο, στον οποίο οι εμπλεκόμενοι παραδοσιακά πραγματοποιούν λιγότερες σπουδές και εξαιτίας αυτού δεν δείχνουν μεγάλο ενθουσιασμό για τεχνολογικές καινοτομίες. Το πρώτο άθλημα το οποίο ασπάστηκε τη στατιστική ήταν το μπέιζμπολ. Η πρόωρη αυτή προσχώρηση στην τάση αυτή οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην ανάδειξη κατά τη δεκαετία του ‘80 μιας υποκουλτούρας ερασιτεχνών στατιστικολόγων, οι οποίοι κατευ-

* Ο Simon Kuper είναι δημοσιογράφος, συγγραφέας μαζί με τον Stefan Szymanski του βιβλίου «Les attaquants les plus chers ne sont pas ceux qui marquent le plus. Et autres mystères du football décryptés», De Boeck, Paris, 2012.

7/39

Η ΑΥΓΗ

ΚΥΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

Όταν αριθμοί σβήνουν τους προπονητές θυνόμενοι από την παθολογική τους λατρεία τόσο για το μπέιζμπολ όσο και για τους αριθμούς, αφιέρωναν τον ελεύθερο χρόνο τους στο παιχνίδι με τις παραμέτρους του αγαπημένου τους αθλήματος. Μέντοράς τους ήταν κάποιος Μπιλ Τζέιμς, ο οποίος το πρωί έβγαζε τα προς το ζην ως φύλακας σε ένα εργοστάσιο που παρήγε κονσέρβες χοιρινού με φασόλια, αλλά, όταν επέστρεφε στο σπίτι του, έπεφτε πάνω στη γραφομηχανή του προκειμένου να συγγράψει το μεγάλο του πόνημα για το μπέιζμπολ, στο οποίο με τη βοήθεια μιας αφαιρετικής μαθηματικής διαδικασίας κατάφερε να θρυμματίσει τις πιο ακλόνητες βεβαιότητες που υπήρχαν πάνω στο άθλημα αυτό1.

«Επανάσταση» στον αθλητισμό Στα γραφεία του γερασμένου σταδίου της Όκλαντ, το οποίο απέχει μόλις λίγα χιλιόμετρα από τα λαμπρά μυαλά της τεχνολογίας της Σίλικον Βάλεϊ, ο Μπίλι Μπέανι καταβροχθίζει με λαχτάρα τις θεωρίες του Τζέιμς. Ως παίκτης είχε γαλουχηθεί με τις παρωχημένες αξίες των παλαιών προπονητών. Ως προπονητής ο ίδιος πια, θα δρομολογήσει μια κοπερνίκεια επανάσταση στον αθλητικό χώρο προσλαμβάνοντας έναν νέο στατιστικολόγο με σπουδές στο Χάρβαρντ για να επιλέξει τους μελλοντικούς παίκτες της ομάδας. Χάρη στην καλή νεραΐδα της στατιστικής, η ομάδα κατάφερε να εντοπίσει μια σειρά από υποτιμημένα ταλέντα. Οι παίκτες της Όκλαντ δεν άργησαν να κατακτήσουν τις νίκες τη μια μετά την άλλη και να υψώσουν την ομάδα σε ένα επίπεδο πολύ υψηλότερο από αυτό που ο χαμηλός προϋπολογισμός της θα της επέτρεπε να ελπίζει. Σχήματα πιο πλούσια εμπνεύστηκαν από το παράδειγμά της. Πρόσφατα, υπογραμμίζει ο κ. Μπέανι με ευχαρίστηση, οι μυθικοί Γιάνκις της Νέας Υόρκης προσέλαβαν τουλάχιστον είκοσι έναν στατιστικούς. Η διαφωτιστική ιστορία του τεχνικού των Αθλέτικς αποτέλεσε το αντικείμενο ενός βιβλίου, του Moneyball2 το οποίο πούλησε πάνω από ένα εκατομμύριο αντίτυπα. Η μεταφορά στη μεγάλη οθόνη από το Χόλιγουντ της νιοστής αυτής εκδοχής της μάχης του Δαβίδ εναντίον του Γολιάθ, με τον Μπραντ Πιτ στον ρόλο του Μπεάνι, επιβεβαιώνει ότι το βιβλίο αποτελεί το έργο που άσκησε τη μεγαλύτερη επιρροή στην ιστορία του αθλητισμού. Το Moneyball δεν άλλαξε μόνο το μπέιζμπολ αλλά άλλαξε επίσης τα περισσότερα συλλογικά αθλήματα, από το μπάσκετ και το κρίκετ μέχρι το ποδόσφαιρο. Στο Ηνωμένο Βασίλειο το πάθος για τους αριθμούς ξεκίνησε να κερδίζει το ποδόσφαιρο στα μέσα της δεκαετίας του ‘90, μέσω της εμφάνισης των συγκριτικών αναλύσεων επιδόσεων που αποκαλούνταν «αντικειμενικές». Εξειδικευμένα πρακτορεία, όπως η Opta ή η Prozone, μελετούσαν τις ομάδες υπολογίζοντας τον αριθμό των χιλιομέτρων, τις πάσες ή τα τάκλιν που κάνει κάθε παίκτης ή που γίνονται σε κάθε αγώνα. Δεδομένου ότι δεν διέθεταν τα εφόδια για να αντιμετωπίσουν τον κατακλυσμό δεδομένων, πολλοί τεχνικοί αποφάσιζαν να κάνουν το ιερό ταξίδι προς την Καλιφόρνια για να ζητήσουν τη συμβουλή του Μπεάνι. Έτσι μετέβη στο Όκλαντ και ο πρώην συνεργάτης του Βενγκέρ στην Άρσεναλ, ο Γάλλος Νταμιέν Κομολί. Η συνάντησΉ του με τον Μπεάνι σηματοδότησε μια καμπή στην καριέρα του. Το 2005, έχοντας πια γίνει διευθυντής ποδοσφαίρου της λονδρέζικης Τότεναμ, δράττεται της ευ-

καιρίας να εφαρμόσει στο ποδόσφαιρο τις θεωρίες του Moneyball.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο το πάθος για τους αριθμούς ξεκίνησε να κερδίζει το ποδόσφαιρο στα μέσα της δεκαετίας του ‘90, μέσω της εμφάνισης των συγκριτικών αναλύσεων επιδόσεων που αποκαλούνταν «αντικειμενικές»

Το φιάσκο και το... δίδαγμα Ωστόσο, τα χρόνια που ακολουθούν, τα παθήματα του Κομολί μαρτυρούν πόσο επώδυνη ήταν η είσοδος του ποδοσφαίρου στην εποχή της στατιστικής. Στον κόσμο του ποδοσφαίρου οι προπονητές έχουν συνήθως εγκαταλείψει το σχολείο στην τρυφερή τους ηλικία και δεν βασίζονται παρά μόνο στο «ένστικτό» τους, το οποίο έχει σφυρηλατηθεί την εποχή που οι ίδιοι κυνηγούσαν την μπάλα. Ανάστατοι, λοιπόν, από τις εξελίξεις που σημειώνονται σε άλλα επαγγέλματα, όπου οι υπολογιστές αντικαθιστούν τους εργαζομένους χαμηλής εξειδίκευσης, δεν βιάζονται καθόλου να υποστούν την ίδια μοίρα. Γι’ αυτό και οι γέροι βετεράνοι της Τότεναμ υποδέχονται χωρίς ίχνος αβρότητας τον μορφωμένο Γάλλο, που εμφορείται από νεωτερικές ιδέες και που έχει γνωρίσει όταν έπαιξε με την εθνική Ελπίδων του Μονακό. Διωγμένος από το Τότεναμ, ο Κομολί ανασυντάσσεται στη Σαιντ Ετιέν. Αλλά και εκεί η εμπειρία δεν αποδεικνύεται επιτυχημένη. Το 2010 ο Τζον Χένρι αγοράζει τον ποδοσφαιρικό σύλλογο της Λίβερπουλ. Ο Αμερικανός αυτός επιχειρηματίας διαθέτει ήδη μια μεγάλη ομάδα μπέιζμπολ, την Μπόστον Ρεντ Σοκς, στην οποία είχε προσπαθήσει να αποσπάσει τον Μπεάνι κάποια χρόνια νωρίτερα. Δεν γνωρίζει τίποτε από ποδόσφαιρο, αλλά ονειρεύεται να το μετατρέψει σε Moneyball. Συμβουλεύεται τον Μπεάνι, που του προτείνει το όνομα του Κομολί. Και να πώς ο προπονητής της Σαιντ Ετιέν εκτοξεύεται στη θέση του τεχνικού διευθυντή σε έναν από τους μεγαλύτερους συλλόγους στην ιστορία του ποδοσφαίρου. Δυστυχώς και η εμπειρία αυτή θα καταλήξει σε νέα αποτυχία. Με την υποστήριξη των στατιστι-

κών, ο Κομολί διέγνωσε στον νέο επιθετικό Άντι Καρόλ ότι διαθέτει ένα ξεχωριστό ταλέντο να σκοράρει με κεφαλιές. Αγοράζει αυτό το παιδί θαύμα έναντι 40 εκατομμυρίων και στη συνέχεια προμηθεύεται και κάποιους πλάγιους παίκτες για να τον τροφοδοτούν με μπαλιές. Αυτό όμως που δεν λαμβάνει υπόψη είναι ότι οι μακριές πάσες σπάνια οδηγούν σε γκολ, γεγονός θεμελιωμένο και αυτό από τις στατιστικές και επιβεβαιωμένο από την ίδια την εμπειρία των «Κόκκινων Διαβόλων» της Λίβερπουλ. Κοντές και γρήγορες πάσες έχουν πολύ καλύτερη απόδοση στον βαθμολογικό πίνακα. Ο Κομολί υποστήριξε λάθος στρατηγική. Τον Απρίλιο του 2012 απολύεται από την ομάδα. Παρ’ όλα αυτά, η επανάσταση των μαθηματικών συνεχίζεται. Το φιάσκο του Κομολί δίδαξε στους συνεχιστές του ότι οι στατιστικές είναι αναμφισβήτητα χρήσιμες, αλλά δεν καταλήγουν όλες στα ίδια συμπεράσματα και συνεπώς πρέπει να αξιοποιούνται με προσοχή. Από τότε έχουν δοκιμαστεί επιτυχώς στον τομέα των στημένων φάσεων. Πράγματι, κατά τα ελεύθερα χτυπήματα, τα πέναλτι και τα κόρνερ ο αγώνας διακόπτεται για λίγα δευτερόλεπτα, ακριβώς τον χρόνο που χρειάζεται ώστε η σκηνή γενικής αναταραχής των παικτών που καλπάζουν προς όλες τις κατευθύνσεις να εκχωρήσει τη θέση της σε μια στατική εικόνα εύκολα αναλύσιμη - περίπου σαν αυτή του μπέιζμπολ. Κατά τη διάρκεια αυτών των δευτερολέπτων, ο νόμος των αριθμών αποδεικνύεται απόλυτα αποτελεσματικός. Στη Μάντσεστερ Σίτι, η υπηρεσία επεξεργασίας δεδομένων ανέλυσε τετρακόσια κόρνερ που εκτελέστηκαν από διάφορες ομάδες κατά τη διάρκεια διάφορων αγωνιστικών, για να καταλήξει ότι η πιο αποτελεσματιΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 8

MONDE

8/40

Η ΑΥΓΗ

diplomatique

ΚΥΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

Όταν αριθμοί σβήνουν τους προπονητές ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 7

κή επιλογή είναι το κόρνερ με εσωτερικό φάλτσο, κατά το οποίο η μπάλα που φεύγει από τη γωνία του αγωνιστικού χώρου οδηγείται απευθείας προς τα δίκτυα. Μια εκτέλεση του κόρνερ μέσω πάσας ή κεφαλιάς έχει πολύ λιγότερες πιθανότητες να ξεγελάσει την άμυνα ή τον τερματοφύλακα. Οι στατιστικοί που κάνουν αυτήν τη μείζονα επιστημονική ανακάλυψη ειδοποιούν αμέσως τον προπονητή, τον Ρομπέρτο Μαντσίνι, ο οποίος όμως τους αντιμετωπίζει με χλευασμό. Ως παλαίμαχος της στρογγυλής θεάς, τίποτα δεν μπορεί να τον κάνει να παρατήσει την ιδέα ότι το κόρνερ με εξωτερικό φάλτσο είναι το μόνο που αξίζει. Στην πράξη ωστόσο αποδεικνύεται το αντίθετο, δεδομένου ότι τα κόρνερ με εξωτερικό φάλτσο που εκτελούνται από τους παίκτες του αρνούνται πεισματικά να καταλήξουν στα δίκτυα. Όλα αυτά, μέχρι την ημέρα που ο συνεργάτης του Ντέβιτ Πλατ ξαναχτίζει τις γέφυρες με τους πληγωμένους στατιστικολόγους και δίνει μια ευκαιρία στα κόρνερ με εσωτερικό φάλτσο. Στην τελευταία αγωνιστική το αποτέλεσμα αυτού του στρατηγικού «aggiornamento» μεταφράστηκε σε δεκαπέντε επιπλέον γκολ για τη Μάντσεστερ Σίτι, που βρέθηκε στην κορυφή της βαθμολογίας της Πρέμιερ Λιγκ. Το ιστορικό γκόλ που σημείωσε ο Βινσέντ Κομπανί στο ντέρμπι εναντίον της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, το

Σήμερα στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο δεν υπάρχει ομάδα που να προσδίδει μεγαλύτερη προσοχή στις στατιστικές από την Εθνική Γερμανίας οποίο επέτρεψε στη Σίτι να καταλάβει την πρώτη θέση στο πρωτάθλημα εις βάρος του μισητού της αντιπάλου, προήλθε από ένα κόρνερ με εσωτερικό φάλτσο. Κατά τη διάρκεια της ίδιας αυτής αγωνιστικής περιόδου 2011-2012 οι αναλύσεις αντικειμενικών επιδόσεων δεν επικράτησαν μόνο στην αγγλική Πρέμιερ Λιγκ, αλλά και στο ευρωπαϊκό Τσάμπιονς Λιγκ. Στη διάρκεια του τελικού κατά της Μπάγερν Μονάχου, όπου τελικά επικράτησε η Τσέλσι, ο τερματοφύλακάς της Πιοτρ Τσεχ έπεσε στη σωστή πλευρά στα έξι πέναλτι που εκτέλεσαν οι Γερμανοί σώζοντας δύο από αυτά. Μετά το σφύριγμα της λήξης του αγώνα, ο ήρωας του αγώνα δήλωσε σιβυλλικά γεμάτος αυταρέσκεια: «Είτε μάντεψα σωστά, είτε ήμουν καλά προετοιμασμένος να μαντέψω σωστά». Πριν από τον αγώνα, η υπηρεσία επεξεργασίας δεδο-

μένων της Τσέλσι του είχε παραδώσει ένα δίωρο DVD, στο οποίο υπήρχαν καταχωρημένα το σύνολο των πέναλτι που είχε εκτελέσει η Μπάγερν από το 2007. Σήμερα στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο δεν υπάρχει ομάδα που να προσδίδει μεγαλύτερη προσοχή στις στατιστικές από την Εθνική Γερμανίας. Μάλιστα, είναι πολύ πιθανό η ομάδα αυτή να βρίσκεται στο σημείο να ανακαλύψει μια θαυματουργή φόρμουλα: τη μέθοδο που θα επιτρέψει να χρησιμοποιηθούν τα δεδομένα σε πραγματικό χρόνο κατά τη διάρκεια του ίδιου του αγώνα. Μια ομάδα καθηγητών και φοιτητών της Σχολής Ανώτατων Σπουδών της Κολωνίας εργάστηκε για πολλά χρόνια στο πλευρό της Mannschaft. Πέρυσι συνέταξε μια έκθεση πολλών εκατοντάδων σελίδων στην οποία αναλυόταν ξεχωριστά κάθε αντίπαλος που θα αντιμετώπιζε η Γερμανία στο Euro 2012. Οι Γερμανοί προπονητές, που καθημερινά συνεδρίαζαν υπό άκρα μυστικότητα στα σαλόνια του Dwor Oliwski στο Γκντανσκ της Πολωνίας, δεν παρέλειψαν να εκμεταλλευτούν το μακροσκελές αυτό πόνημα. Σε αυτό μπορούσε να βρει κανείς πληροφορίες ιδιαιτέρως χρήσιμες. Ποια διαδρομή χρησιμοποιούν οι παίκτες του αντιπάλου για τις πάσες και τις επιταχύνσεις τους; Ποιες στιγμές ο Κριστιάνο Ρονάλντο επιλέγει να αιφνιδιάσει με τη φοβερή του ντρίμπλα; Πόσα δευτερόλεπτα

χρειάζεται η μία ή η άλλη ομάδα για να ανασυνταχθεί σε άμυνα από τη στιγμή που θα χάσει την μπάλα; Ποιος είναι ο παίκτης που ωθεί τους υπολοίπους προς τα εμπρός και συνεπώς πρέπει να εξουδετερωθεί κατά προτεραιότητα; Πριν από τη συνάντηση Γερμανία - Ολλανδία του Euro 2012, η ομάδα των σοφών της Κολωνίας εντόπισε το ευαίσθητο σημείο του εχθρού: οι Ολλανδοί αμυντικοί είχαν την τάση να αναπτύσσονται λίγο παραπάνω. Παρά το γεγονός ότι η απόσταση μεταξύ δύο αμυντικών δεν πρέπει να υπερβαίνει τα οκτώ μέτρα, οι αμυντικοί της Ολλανδίας άφηναν ανοίγματα, τα οποία η επιστήμη υπολόγισε βελτιστοποιώντας έτσι τη δυνατότητα να διαπεραστούν. Κατά την ίδια περίοδο, το περασμένο φθινόπωρο, οι Όκλαντ Αθλέτικς -προτελευταίοι στο αμερικανικό πρωτάθλημα σε επίπεδο δυναμικού- πέρασαν στη λαμπρή κατηγορία των playoffs. Ριζοσπαστικός στην αγάπη του για τους αριθμούς, ο Μπεάνι δήλωνε με ικανοποίηση σε ένα ηλεκτρονικό του μήνυμα: «έχουμε φτάσει σε ένα σημείο όπου κάθε ενέργεια γίνεται βάσει προηγούμενης στατιστικής ανάλυσης». Το ποδόσφαιρο εξελίσσεται προς την ίδια κατεύθυνση, με είκοσι χρόνια καθυστέρηση. Bill James, «The Bill James Historical Baseball Abstract», Villard Books, New York, 1985 2 Michael Lewis, «Moneyball: The Art of Winning an Unfair Game», W.W. Norton, Νέα Υόρκη, 2004 1

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΗΛΙΑΣ ΝΑΤΣΙΟΣ

Το κίνημα του Τσάβες δοκιμάζεται στις εκλογές

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 3

το αλληλοφάγωμα οι βασικές μορφές του κινήματος του Τσάβες, τουλάχιστον για όσο διάστημα ο διάδοχος που ο ίδιος όρισε θα είναι επικεφαλής της κυβέρνησης και του κινήματος. Πάντως, στην απίθανη περίπτωση που ο Μαδούρο χάσει την εκλογική αναμέτρηση από τον υποψήφιο της αντιπολίτευσης, Ενρίκε Καπρίλες, τότε το πιθανότερο είναι ότι η μπολιβαριανή συμμαχία θα αρχίσει να διασπάται, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που η αντιπολίτευση βρίσκεται μόνιμα σε φάση αποσύνθεσης. Ένα από τα μεγάλα ερωτηματικά σχετικά με το μέλλον του μπολιβαριανού κινήματος, απουσία του Τσάβες, είναι αν η αλλαγή ηγεσίας θα σημάνει και αλλαγή της κυβερνητικής κατεύθυνσης, υπό τον Μαδούρο. Μια κοινή υπόθεση είναι ότι από τη στιγμή που ο Μαδούρο προέρχεται από τον πολιτικό τομέα, θα είναι περισσότερο προ-

σανατολισμένος προς αυτόν, συγκριτικά με τον Τσάβες. Υπάρχουν, ωστόσο, δύο παράγοντες που αντικρούουν αυτή την ερμηνεία. Πρώτον, μολονότι ο Τσάβες βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό στον στρατιωτικό τομέα, ειδικά για τις υπουργικές, κυβερνητικές και άλλες ηγετικές θέσεις, προσεταιριζόταν συχνά τις λαϊκές οργανώσεις για τα μείζονα πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα. Δεύτερον, ο Μαδούρο γνωρίζει πολύ καλά ότι ο συνδικαλιστικός τομέας και ο χώρος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης πάσχουν από έλλειψη εξειδικευμένων στελεχών και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να βασιστεί στους αξιωματικούς του στρατού για την ορθή διακυβέρνηση της χώρας. Ένας άλλος λόγος που κρατά τη συνοχή του κυβερνητικού συνασπισμού είναι οι ΗΠΑ. Οι περισσότεροι κυβερνητικοί αξιωματούχοι, ειδικά όσοι έχουν ιστορικό δράσης στην Αριστερά, είναι πεπεισμένοι ότι οι ΗΠΑ δεν θα διστάσουν να χρησιμοποιήσουν κάθε μέσο -ακόμα και στρατιωτική επέμβαση- προκειμένου να ανατρέψουν την κυβέρνηση της Βενεζουέλας. Όσο οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι και οι υποστηρικτές τους πιστεύουν ότι η απειλή είναι υπαρκτή, τόσο πιθανότερο είναι να διατηρήσουν την ενότητα για να στηρίξουν την κυβέρνηση, αντί να ρισκάρουν μια εσωτερική διαίρεση και να φανούν τρωτοί απέναντι στην απειλή της αμερικανικής αυτοκρατορίας. Πάντως, όσο κι αν ο Τσάβες παρακίνησε τους οπαδούς του, στην τελευταία δημόσια εμφάνισή του, να διατηρήσουν «ενότητα, ενότητα, ενότητα», ήταν παράλληλα σαφής ως προς το ότι το πολιτικό του σχέδιο είχε ακόμα πολύ δρόμο μπροστά του και ότι η ολοκλήρωσή του εναπό-

κειται στους επιγόνους του. Όπως έγραψε πρόσφατα στο μπλογκ του ο Βενεζουελανός κοινωνιολόγος Χαβιέρ Μπιαρντό, «το πολιτικό δράμα του Τσάβες συνίσταται στη συνειδητοποίηση υπό τη μορφή μιας έμμεσης αυτοκριτικής- του γεγονότος ότι η κυβέρνηση μπορεί να χάσει τον επαναστατικό της προσανατολισμό»3. Ο Τσάβες εξέφρασε αυτή την αυτοκριτική παραδοχή σε μια από τις τελευταίες μεγάλες ομιλίες του, λίγο μετά την επανεκλογή του, τον Οκτώβριο του 2012, όταν είπε, «...πιστεύω ότι έχουμε ένα νέο νομικό οικοδόμημα που έχει ως αφετηρία το Σύνταγμα (του 1999). Έχουμε νόμους για τα κοινοτικά συμβούλια, νόμους για τις κοινότητες, για την κοινοτική οικονομία, για τους μοχλούς της περιφερειακής ανάπτυξης, όμως δεν δίνουμε προσοχή σε κανέναν από αυτούς τους νόμους εμείς οι ίδιοι, που είμαστε οι πρώτοι υπεύθυνοι για την τήρησή τους». Είναι όμως, άραγε, το όραμα του Τσάβες για τη δημιουργία ενός σοσιαλισμού του 21ου αιώνα με βάση τη συμμετοχική δημοκρατία, το ίδιο όραμα που εμπνέει το σημερινό μπολιβαριανό κίνημα - μια συμμαχία παλαίμαχων αριστερι-

στών, κομμουνιστών, προοδευτικών στρατιωτικών και ανάκατων οικονομικών συμφερόντων; Είναι αδύνατον, σε αυτό το σημείο, να απαντήσει κανείς με βεβαιότητα. Η απάντηση, εντούτοις, θα εξαρτηθεί από το αν αυτές οι ομάδες θα καταφέρουν να ισορροπήσουν τα μεταξύ τους συμφέροντα με τον ίδιο τρόπο που μπόρεσε να το κάνει ο Τσάβες στα 14 χρόνια που έμεινε στην εξουσία. www.latinobarometro.org. «Venezuela Happiest Country in South America», της Rachael Boothroyd, http://venezuelanalysis.com/news/7044, 10 Ιουνίου 2012. 3 «El Drama Pol tico De Ch vez: El Llamado A ‘Golpe De Tim n’ En El Alto Gobierno. ‘Socialismo O Nomenclatura En Construcci n’» 2-2-13 http://saberescontrahegemonicos.blogspot.gr /2013_02_01_archive.html. 1 2

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΚΟΡΙΝΑ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ

Διαβάστε επίσης στο αρχείο της ελληνικής έκδοσης της Le Monde diplomatique (www.monde-diplomatique.gr) Gabriel Garcia Marquez

Ignacio Ramonet

Το αίνιγμα των δύο Τσάβες (Σεπτέμβριος 2000).

Από τον Φιντέλ Κάστρο στον δαίμονα Ούγκο Τσάβες (Αύγουστος 2007). Πορτρέτο ενός προέδρου (Νοέμβριος 1999).

Maurice Lemoine Στα εργαστήρια του ψέματος στη Βενεζουέλα (Αύγουστος 2002). Μπολιβαρική πρόοδος (Ιούνιος 2002). Ο Ούγκο Τσάβες σώθηκε από τον λαό (Ιούνιος 2002).

Pablo Aiquel Ένας «μπολιβαρικός» πρόεδρος για τη Βενεζουέλα (Φεβρουάριος 2001).

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 14 AΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

να διαψεύδεις

ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΕΧΟΥΝ ΤΗ ΔΙΚΗ ΤΟΥΣ ΙΣΤΟΡΙΑ

Ανεργία, εργασία και δουλειά ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΣΑΡΑΝΤΑΚΟΥ

Πιέρο Ντέλλα Φραντζέσκα, «Η γέννηση» (λεπτομέρεια), 1470-1475

w Ας κλείσουμε επιστρέφοντας στον Γαλιλαίο. Στον πρόλογο της ιταλικής έκδοσης του βιβλίου σας για την σχέση ιστορίας και ρητορικής, αναφέρεστε στην αγαπημένη φράση του, η οποία ήταν και το μότο της Accademia del Cimento: Provare e riprovare (να δοκιμάζεις και ξαναδοκιμάζεις). Αποτελεί και για εσάς μια μεθοδολογική αρχή; Provare e riprovare σημαίνει να δοκιμάζεις, να αποδεικνύεις και να διαψεύδεις, γιατί το riprovare σημαίνει να δοκιμάζεις ξανά, αλλά και να διαψεύδεις. Πώς δουλεύω; Ας ξεκινήσουμε από τη στιγμή που αποφάσισα να δουλέψω πάνω στο ζήτημα της μαγείας. Σ’ αυτή την περίπτωση υπήρξε το στοιχείο του τυχαίου, η ευκαιρία εμφανίστηκε από μόνη της. Αργότερα επιχείρησα να παίξω με αυτό το στοιχείο του τυχαίου, επιχείρησα να το εκμαιεύσω. Αλλά αυτό δεν συνέβη εξαρχής, παρά μόνο όταν συνειδητοποίησα πόσο σημαντικό ήταν. Από την άλλη, ήταν ανασταλτική για μένα η αίσθηση ότι κινδυνεύω να γίνω «ειδικός». Προσπάθησα να μη γίνω «ειδικός», και πιστεύω πως το κατόρθωσα. Σίγουρα υπάρχουν σπουδαίοι «ειδικοί» σε διάφορα θέματα, ωστόσο εγώ συνειδητοποίησα ότι έτσι μειωνόταν η ικανότητά μου να αντιλαμβάνομαι καινούργια πράγματα. Αποφάσισα λοιπόν να αλλάζω τα αντικείμενα της

έρευνάς μου, ώστε να μπορώ να απολαμβάνω και τη στιγμή που αλλάζω σελίδα, που αρχίζει κάτι καινούργιο. Πώς γράφω; Συνήθως ξεκινάω να γράφω κάτι αρχικά και μετά το ξαναγράφω· λατρεύω τους υπολογιστές γιατί μου επιτρέπουν να δουλεύω για μια ολόκληρη μέρα χωρίς να αφήνω ίχνη: η διαγραφή, το σβήσιμο κάθε ίχνους είναι κάτι που απολαμβάνω ιδιαίτερα.

Κρίση-μα σεμινάρια: για την υγεία Το Κρίση-μο Σεμινάριο, που οργανώνει η Πρωτοβουλία για την υπεράσπιση της κοινωνίας και της δημοκρατίας, αυτή την Τρίτη 16 Απριλίου (ώρα 19.15, στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων) έχει θέμα «Υγεία: κατάρρευση και ανασυγκρότηση του συστήματος». Εισηγήσεις: Θοδωρής Σδούκος (ΕΣΥ & Κοινωνικό ιατρείο Αλληλεγγύης Θεσσαλονίκης), Γιώργος Νικολαΐδης (Ινστιτούτο Υγείας Παιδιού). Συντονισμός: Γιάννης Καλομενίδης (Πανεπιστήμιο Αθηνών).

Αριστερά και Αστικός Πολιτικός Κόσμος, 1940-1960

17-20 Απριλίου, Πάντειο Πανεπιστήμιο Το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου οργανώνει συνέδριο με θέμα: «Αριστερά και Αστικός Πολιτικός Κόσμος, 1940-1960» από την Τετάρτη 17 Απριλίου μέχρι το Σάββατο 20 Απριλίου, στο Αμφιθέατρο Σάκη Καράγιωργα ΙΙ, στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Στις θεματικές ενότητες του Συνεδρίου περιλαμβάνονται: ο πλουτισμός και ο λοιμός στην Κατοχή, οι λαϊκές εξουσίες και οι θεσμοί, η Αντίσταση στιςπΠόλεις και η Απελευθέρωση, ο ξένος Παράγοντας, τα Δεκεμβριανά, το εθνικό ζήτημα στην Κατοχή και στη δεκαετία του 1950, η Αντίσταση και ο Εμφύλιος στην ύπαιθρο, εθνικισμός και βία στην Κατοχή και έπειτα από αυτή, το φοιτητικό κίνημα, τα πολιτικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά του ΔΣΕ, κράτος και οικονομία στη δεκαετία του 1950, το Κυπριακό μετά τον Εμφύλιο, πολιτικές διαδικασίες στη δεκαετία του 1950, η Αριστερά μετά τον Εμφύλιο. Αναλυτικά το πρόγραμμα, ένα εισαγωγικό κείμενο του Μιχάλη Λυμπεράτου και του Προκόπη Παπαστράτη, η αφίσα και άλλο ενημερωτικό υλικό στην ηλεκτρονική έκδοση της «Αυγής» (www.avgi.gr) και στο μπλογκ των Ενθεμάτων (wp.me/pT5Wh-2Y6)

Κάποιες ειδήσεις ξεσπούν με κρότο, κυριαρχούν στην επικαιρότητα και τραβάνε αμέσως την προσοχή, κάποιες άλλες πλησιάζουν αθόρυβα, και καμιά φορά είναι οι πιο επικίνδυνες. Σύμφωνα με την έκθεση του ΙΟΒΕ που δημοσιεύτηκε τις προάλλες στην Αυγή, η ανεργία στο τέλος του 2013, κατά το αισιόδοξο σενάριο θα φτάσει το 27,6%. Η αύξηση της ανεργίας, στην Ελλάδα και στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης, ειδικά των νέων, με ποσοστά πλειοψηφικά πλέον, που ξεπερνούν αρκετά το 50% στη χώρα μας και σε άλλες χώρες του Νότου, είναι κάτι που δεν αποτελεί συνταρακτική είδηση αλλά θλιβερή πραγματικότητα. Η λέξη άνεργος εμφανίζεται μια φορά όλη κι όλη σε κείμενα της κλασικής αρχαιότητας και φυσικά όχι με τη σημερινή σημασία· στην Ελένη του Ευριπίδη, διεκτραγωδείται η τύχη της Τροίας, που οδηγείται στον όλεθρο «δι έργ’ άνεργα», για πράξη που δεν έγινε. Η λέξη ανεργία, εμφανίζεται και αυτή στην ελληνιστική εποχή με τη σημασία της απραξίας, αλλά με τη σημερινή της σημασία είναι ουσιαστικά παιδί της βιομηχανικής επανάστασης, αφού και στις ευρωπαϊκές γλώσσες τότε εμφανίστηκαν οι αντίστοιχες λέξεις με αυτή τη σημασία. Μπορεί στις μέρες μας, με την βαθύτατη κρίση που περνάμε, να θεσπίζεται η έννοια του επιδόματος ανεργίας και για αυτοαπασχολούμενους ή ελεύθερους επαγγελματίες, αλλά η λέξη είναι κατεξοχήν συνδεδεμένη με τον μισθωτό εργαζόμενο. Για τους μαγαζάτορες και τους ελεύθερους επαγγελματίες υπάρχουν άλλες λέξεις, που μας τις θυμίζει ένα ανέκδοτο που δεν ξέρω αν είναι αληθινό αλλά έχει γούστο και γλωσσικό ενδιαφέρον - ο βασιλιάς Όθωνας, στα πρώτα χρόνια του, λέει, είχε βγει στην αγορά για να δει τους υπηκόους του, και ρώτησε κάποιους μαγαζάτορες πώς πάνε οι δουλειές. «Κεσάτια, μεγαλειότατε» απάντησε ένας. «Δηλαδή;» «Να, δεν γίνεται αλισβερίσι», προσφέρθηκε να βοηθήσει άλλος, αλλά και πάλι χωρίς αποτέλεσμα. «Δεν υπάρχει νταραβέρι, δηλαδή», εξήγησε ένας τρίτος, προς μεγάλη απελπισία του ανεπίδεκτου μονάρχη. Το αλισβερίσι και το νταραβέρι είναι, αντίστοιχα, η τουρκογενής και η ιταλότροπη παραλλαγή του «δούναι και λαβείν», ενώ και τα κεσάτια τούρκικο δάνειο είναι· αν ήθελαν μιαν εντελώς ελληνική λέξη, έπρεπε να πουν «αναδουλειά», που είναι η εμπορική απραξία και γενικότερα η έλλειψη οικονομικής δραστηριότητας, η άλλη μεγάλη πληγή της οικονομίας μας τα τελευταία μαύρα χρόνια. Η ανεργία, βέβαια, ανάγεται στην πανάρχαιη λέξη έργον, που τη βρίσκουμε στον Όμηρο αλλά θα είναι ακόμα παλαιότερη, μια και παράγωγα και σύνθετά της έχουν βρεθεί

Ο Νίκος Σαραντάκος είναι συγγραφέας, μεταφραστής και κατοικοεδρεύει στο sarantakos.wordpress.com

σε μυκηναϊκά κείμενα. Η ρίζα είναι ινδοευρωπαϊκή (ξαδερφάκια της το αγγλικό work και το γερμανικό Werk), με μερικά απρόσμενα ομόρριζα (όργανο, όργια, ρέκτης). Η λέξη έργον, που διατηρείται ίσαμε τις μέρες μας με πάμπολλες σημασίες, έδωσε επίσης πάμπολλα παράγωγα, ανάμεσα στα οποία το ρήμα εργάζομαι, αρχικά για τις αγροτικές εργασίες, και το ουσιαστικό εργασία, που είχε στην αρχαιότητα διάφορες επιπλέον σημασίες όπως την καλλιέργεια της γης, την κατασκευή, το εμπόριο. Στην αρχαία δουλοκτητική κοινωνία, κεφαλαιώδη ρόλο έπαιζε η εργασία των δούλων, κι η λέξη δούλος βρίσκεται κι αυτή στα μυκηναϊκά κιόλας κείμενα. Δουλεία ήταν η κατάσταση του δούλου, η υποδούλωση, και κατ’ επέκταση η καταναγκαστική εργασία, οπότε σταδιακά θα ονομάστηκε έτσι οποιαδήποτε κοπιαστική και επαχθής εργασία (σαν του δούλου), και τελικά η αμειβόμενη εργασία (ήδη η φράση «τον μισθόν δουλείας σου» απαντά στην Παλαιά Διαθήκη), ενώ στη μεσαιωνική πια εποχή η λέξη «δουλεία» έχει πια πάρει τη σημασία γενικά της εργασίας και της ασχολίας, και τότε συμβαίνει το κατέβασμα του τόνου και η προφορά με συνίζηση κι έτσι έχουμε τη σημερινή λέξη «δουλειά», ενώ παράλληλη εξέλιξη γνώρισε και το αντίστοιχο ρήμα, δουλεύω, το οποίο στην κλασική αρχαιότητα είχε τη σημασία «είμαι δούλος, εργάζομαι καταναγκαστικά», μετά «εργάζομαι με μισθό» και τελικά έφτασε να σημαίνει «εργάζομαι» γενικά. Επομένως, όσοι έγραψαν για μισθωτή σκλαβιά δικαιώνονται ετυμολογικά, αφού η δουλειά είναι ετυμολογικώς παιδί της δουλείας. Αλλά τι τα θέλετε, και το γαλλικό travailler (δουλεύω) έχει την ετυμολογική του αρχή σε ένα όργανο βασανιστηρίων και αρχικά σήμαινε «ταλαιπωρώ κάποιον», και μετά, αμετάβατο, «ταλαιπωρούμαι, μοχθώ», δεν είναι ελληνική ιδιαιτερότητα η ταύτιση της εργασίας με τον καταναγκασμό. Κι έτσι έχουμε δυο ζευγάρια λέξεων, την πιο επίσημη εργασία και την λαϊκότερη δουλειά, και τα αντίστοιχα ρήματα, εργάζομαι και δουλεύω, να προσέξουμε όμως ότι η λέξη δουλειά έχει πάρει σημασίες που η εργασία δεν τις έχει, π.χ. την εμπορική συναλλαγή («έκλεισε μια μεγάλη δουλειά»), τον επιδιωκόμενο σκοπό («αυτό δεν κάνει για τη δουλειά μου»), την απλή σχέση («τι δουλειά έχω εγώ με αυτούς;») ή ακόμα και κάτι δυσάρεστο που μας απασχολεί συνεχώς («πού θα πάει αυτή η δουλειά;»). Από την άλλη, η εργασία έχει κρατήσει όλες τις επίσημες χρήσεις (εργασιακές σχέσεις, Υπουργείο Εργασίας κτλ.). Παλιότερα, πολλοί αριστεροί έγραφαν «δουλιά», για να διαφοροποιείται και οπτικά η εργασία από τη δουλεία. Φαντάζει ουτοπικό να το λες όταν χιλιάδες νέοι συνωστίζονται για κακοπληρωμένες και επισφαλείς θέσεις «εργασίας», αλλά θα έρθει μια εποχή που η διαφορά θα είναι τόσο μεγάλη που η ορθογραφία δεν θα μας ενδιαφέρει.

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 14 AΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Παρόν και μέλλον του Εργατικού Δικαίου ΤΟΥ ΑΡΙ ΚΑΖΑΚΟΥ

Το Εργατικό Δίκαιο, και ιδίως το Συλλογικό Εργατικό Δίκαιο, όπως άλλωστε και άλλοι κλάδοι δικαίου, έχουν σήμερα το status «δικαίου κατεχόμενης χώρας». Στο Συλλογικό Εργατικό Δίκαιο το Μνημόνιο ΙΙ (ΠΥΣ 6/28.2.2012) έπληξε με χειρουργικά χτυπήματα το δίκαιο των συλλογικών συμβάσεων εργασίας και της διαιτησίας, αφήνοντας άθικτο, μέχρι στιγμής, τον βασικό συνδικαλιστικό νόμο (1264/1982). Διανύσαμε διακόσια χρόνια Διαφωτισμού και Εργατικού Δικαίου μέχρις την επιστροφή μας σε ένα καθεστώς εργασιακών σχέσεων που μοιάζουν με αυτές των απαρχών της ιστορίας του Εργατικού Δικαίου: κυρίαρχος διαπλαστικός παράγοντας των όρων εργασίας γίνεται και πάλι η ατομική σύμβαση εργασίας, έστω και υπό τον μανδύα της επιχειρησιακής συλλογικής σύμβασης εργασίας που συνάπτει ο εργοδότης με ένωση προσώπων, αυτή την καρικατούρα συνδικαλιστικής οργάνωσης. Η ισορροπία του συστήματος συλλογικών διαπραγματεύσεων και ρυθμίσεων (συλλο-

Ο Άρις Καζάκος διδάσκει εργατικό δίκαιο στη Νομική του ΑΠΘ

γικές συμβάσεις εργασίας και διαιτησία) καταστρέφεται, ο νομοθέτης επιβάλλει τη λήξη των συλλογικών συμβάσεων και των διαιτητικών αποφάσεων, με τον ίδιο τρόπο καταργείται η μετενέργεια των συλλογικών συμβάσεων, το κενό ρύθμισης που δημιουργείται πληρούται με ατομικές συμβάσεις εργασίας. Με την κατάργηση του δικαιώματος μονομερούς προσφυγής στη διαιτησία εξουδετερώνεται ο επικουρικός μηχανισμός της συλλογικής αυτονομίας που διασφάλιζε τη θέσπιση συλλογικών ρυθμίσεων και την απώθηση της βίας της ατομικής διαπραγμάτευσης. […] Η απονομή δικαιοσύνης από τα δικαστήρια, η αποτελεσματική λειτουργία του κοινωνικού κράτους δικαίου και του πολιτικού συστήματος αποτελούν, εκτός των άλλων, και μηχανισμούς απορρόφησης της εγγενούς στην κοινωνία βίας. Όταν αυτό δεν συμβαίνει και ο νόμος έχει πλέον μοναδικό συστατικό του τον καταναγκασμό (βία), η εξέλιξη των πραγμάτων είναι προβλέψιμα ζοφερή. Η παράλληλη επιλογή των πολιτών να υπερασπιστούν τα ατομικά και κοινωνικά τους δικαιώματα αυτοδυνάμως παραμένει ανοιχτή και αναπόφευκτη, αν η κοινωνία αρνηθεί την ισοπέδωση που επιβάλλει η πολιτική των δανειστών της χώρας μας. Κατά τον χρόνο που γράφονται αυτές οι γραμμές αναμένεται η απόφαση της Ολομέ-

λειας του Συμβουλίου της Επικρατείας επί των αιτήσεων ακύρωσης της ΓΣΕΕ και άλλων συνδικαλιστικών οργανώσεων κατά της ΠΥΣ 6/28.2.2012. Αν επιβεβαιωθεί η πληροφορία ότι το δικαστήριο, με μεγάλη μάλιστα πλειοψηφία των μελών του, έκρινε αντισυνταγματική την κατάργηση του δικαιώματος μονομερούς προσφυγής στη διαιτησία, θα καταγραφεί μια μεγάλη νίκη της κοινωνίας. Η έκβαση αυτής της δίκης θα έχει τεράστια σημασία για την υπόσταση των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων αλλά και για την ύπαρξη των πολιτών της χώρας, που είναι στενά συνυφασμένη με την τύχη των πληττόμενων συνταγματικών δικαιωμάτων τους. Οι θεμελιώδεις διατάξεις του Συντάγματος δεν έχουν αλλάξει (ούτε μπορούν άλλωστε να αλλάξουν), οι λοιπές υπερνομοθετικής ισχύος πηγές, π.χ. του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ομοίως. Στην ιεραρχία των πηγών δικαίου το Σύνταγμα εξακολουθεί να αποτελεί κριτήριο και μέτρο των υποκείμενων κανόνων. Και οι μνημονιακοί νόμοι υπόκεινται στις θεμελιώδεις επιταγές του Συντάγματος. Το ερώτημα βρίσκεται στα χείλη πολλών: Ποιο είναι το μέλλον του Εργατικού Δικαίου; Σε ποιο βαθμό εξακολουθεί να υπάρχει σήμερα Εργατικό Δίκαιο; Η απάντηση είναι απλή: Όσο η εργασία δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με τους κανόνες που ισχύουν για τη

μίσθωση π.χ. ενός αλόγου, το Εργατικό Δίκαιο, παρά τα πλήγματα που υφίσταται, θα εξακολουθήσει να υπάρχει. Ο γενικός νόμος της αντιθετικότητας, η «έρις», και η ανάγκη των ανθρώπων θα το κρατήσουν και θα το ενισχύσουν. Οι αξίες που στηρίζουν το Εργατικό Δίκαιο αποτελούν όρους ύπαρξης των ανθρώπων, έχουν δοκιμαστεί στον χρόνο και εγγραφεί στέρεα στις συνειδήσεις τους και στη συλλογική μνήμη της ανθρωπότητας, γι’ αυτό άλλωστε και έχουν προικιστεί με συνταγματική και υπερνομοθετική ισχύ. Με ποιες ιστορικές σταθερές διεκδικείται, δημιουργείται και αναδημιουργείται το Εργατικό Δίκαιο; Για να θυμηθούμε τον «σκοτεινό» φιλόσοφο της αρχαίας Ελλάδας, τον Ηράκλειτο: «Ειδέναι δε χρη τον πόλεμον εόντα ξυνόν, και δίκην έριν, και γινόμενα πάντα κατ΄ έριν και χρεών». Στην απόδοση της Έλλης Παπά (Ο Πλάτωνας στην εποχή μας, 1980, ανατ.: 2012, σ. 150): Ο «πόλεμος» (η αντιθετικότητα) είναι γενικός νόμος, η «έρις» είναι συνώνυμη με τη δικαιοσύνη, όλα γίνονται από την αντίθεση και την ανάγκη. Η έρις και η ανάγκη είναι πάντοτε παρούσες.

Τις μέρες αυτές κυκλοφορεί, σε τρίτη έκδοση το βιβλίο του Άρι Καζάκου Συλλογικό Εργατικό Δίκαιο, 2013 (εκδόσεις Σάκκουλα, ΑθήναΘεσσαλονίκη. Δημοσιεύουμε ένα εκτενές απόσπασμα από τον Πρόλογο.

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 14 AΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Ρήξη με την «κινεζοποίηση» της Ευρώπης ΤΟΥ ΝIΚΟΥ ΚΟΤΑΡIΔΗ

Στους νεότερους χρόνους, η Ευρώπη και η «ευρωπαϊκότητα» συνοδεύονται από μια ορισμένη αίσθηση υπεροχής, πολιτικοστρατιωτικής αλλά κυρίως ιδεολογικής, έναντι του άλλου κόσμου. Στο πνεύμα αυτό αναπτύχθηκε η ισχύς της και η ακτινοβολία των επιτευγμάτων της. Για την κυβερνώσα Δεξιά, το «Ανήκομεν εις την Δύσιν» συνιστούσε πάντα μια καθεστωτική ιδεολογία. Αντίθετα, για την Αριστερά, η διερώτηση επί της «ευρωπαϊκότητας» είναι άνευ νοήματος, καθώς συνιστά καταγωγικό τόπο, θεμέλιο της ιδεολογίας και, ιδίως, ουσιώδη παράμετρο της πολιτικής δράσης της. Αν λοιπόν η Δεξιά αντιπροσωπεύει ιστορικά την πολιτική Ευρώπη των ξετσίπωτων καθεστωτικών συμμαχιών αλλά και των μέχρις εξοντώσεως ιδεολογικοπολιτικών πολέμων, η ευρωπαϊκότητα, δηλαδή η υπό διαρκή διαπραγμάτευση ιδεολογία της υπεροχής, είναι ο τόπος και της Αριστεράς. Η ιδεολογία και η διάχυση της ιστορικής υπεροχής καλλιεργήθηκαν στο πλαίσιο μιας κυρίαρχης τελεολογικής αντίληψης για την εξέλιξη των ανθρώπινων κοινωνιών, που ήθελε την Ευρώπη ως πρότυπο. Η εξέλιξη και η πρόοδος αποτελούν κεντρικές αναφορές ιδεολογιών που καλλιέργησαν την πεποίθηση ότι σχεδόν αποκαλύψαμε τους ιστορικούς νόμους, οπότε ιδού η εποχή που θα αλλάξουμε τα φώτα στην καθυστερημένη Ιστορία. Η Ευρώπη βάλθηκε να φτιάξει έναν κόσμο στα μέτρα της, με ιδεολογήματα περί προόδου, εκσυγ-

χρονισμού, «σταδίων», που φαντασιώθηκε και επέβαλε ως ιστορική μήτρα οικουμενικών προτύπων. Είναι κι αυτό καταγωγικό στοιχείο της Αριστεράς. Η «αναγκαία» ιστορική πρόοδος, όπως και η αλαζονεία της αλλαγής, συνδέθηκαν κατεξοχήν με την αναγωγή σε μέγιστη αξία της μεγέθυνσης του πλούτου, καθώς και με τις επάλληλες κοινωνικές και γεωγραφικές κινητικότητες, που ξερίζωσαν την παλιά Ευρώπη και τον «παλιό κόσμο». Η Ευρώπη «εξελίσσεται» και αλλάζει με φρενήρη ρυθμό, καθώς λεηλατεί τον πλούτο του άλλου κόσμου και, μέχρι τον Πρώτο Πόλεμο τουλάχιστον, εκμεταλλεύεται κτηνωδώς την εργασία. Έχουμε πλέον συνείδηση αυτής της συνθήκης – άλλωστε, αόκνως εργάστηκε επ’ αυτού και το αναρχοκομμουνιστικό μας κίνημα. Η σημερινή Ευρώπη δυσφορεί που δυσκολεύεται ν’ αρπάζει τόσο τεμπέλικα όσο στο παρελθόν τον περιφερειακό πλούτο· εκτός αυτού, οι «αναδυόμενοι» έμαθαν και ξέρουν καλύτερα τον καπιταλισμό, επιστρέφοντάς μας τώρα τεχνολογίες συσσώρευσης κεφαλαίου, όπως η κινεζοποίηση. Υπάρχει λοιπόν αυτή η σκοτεινή πλευρά, που αφορά τον ξένο πλούτο, ο οποίος αποτελεί στοιχείο της ευρωπαϊκής ισχύος και καλοπέρασης. Μίλησε γι’ αυτό η Αριστερά και μάτωσε εν ονόματι των οικουμενικών δικαιωμάτων, αλλά κατά καιρούς σιώπησε ένοχα ή μας έγινε «πολιτική Ευρώπη», κατά τις γνήσιες ευρωπαϊκές παραδόσεις. Η Ευρώπη συνεχίζει να εγκληματεί καταφανώς έναντι του «άλλου κόσμου». Και η συνείδηση αυτής της συνθήκης είναι ζωντα-

νό στοιχείο της «ευρωπαϊκότητας», φορέας της οποίας είναι βεβαίως η ιστορική Αριστερά και οι σύγχρονες παραφυάδες της, που δεν βλέπουν τα «πράγματα ξεκομμένα» και καλλιεργούν την εναλλακτικότητα, μια κατεξοχήν ευρωπαϊκής κοπής προμηθεϊκή σχέση με την Ιστορία. Η σημερινή πολιτική Ευρώπη είναι ευρωπαϊκή, καθότι διεκδικεί να κάνει κουμάντο στον κόσμο, αλλά και εξόχως αντιευρωπαϊκή, καθότι υιοθετεί λογικές και πρακτικές «μονόδρομων» και εξορίζει την αριστερή πλευρά της, την εναλλακτικότητα. Εξαντλεί την ευρωπαϊκότητα στην ισχύ και την οικονομία, καταβυθίζει το θεμελιώδες χαρακτηριστικό της, δηλαδή την καλλιέργεια και οικουμενικοποίηση της εναλλακτικότητας, ευνουχίζει τον αντινομικό και άκρως ενδιαφέροντα χαρακτήρα της. Η Αριστερά λοιπόν είναι «αυθεντική ευρωπαϊκή» δύναμη: συγκροτείται ως πολιτικό πεδίο όχι μόνο ως προς τη θεραπεία των δεινών ή την εξυπηρέτηση των αναγκών, αλλά κυρίως ως προς την αξίωση οικουμενικοποίησης των (υπό διαρκή αίρεση και διαπραγμάτευση) αξιών της, ως πεδίο επεξεργασίας και παραγωγής «σταδίων» και «πενταετών πλάνων», ουτοπιών και «βλέποντας και κάνοντας» Η σημερινή Ευρώπη θα είναι ένα πεδίο απώλειας ή, όπως θα λέγαμε με τα μυαλά που κουβαλάμε, φτώχειας μαζικής. Δεν θα μπορούμε, τουλάχιστον από την άποψη του συσχετισμού ισχύος, να παίρνουμε «την μπουκιά από το στόμα» των άλλων. Για την Αριστερά, το μέλλον της Ευρώπης δεν χωράει στα προ-

γράμματα νεκρανάστασης της αποικιοκρατίας και των αρχαίων «ιμπεριαλισμών». Κάθε ευρωπαϊκός δρόμος περνά από την ασυμφιλίωτη ιδεολογική και πολιτική σύγκρουση με την κινεζοποίηση, δηλαδή την εντατικοποίηση της εκμετάλλευσης της εργασίας, την αποικιοποίηση εργαζόμενων, περιφερειών ή κακομούτσουνων εθνών στους κόλπους της Ευρώπης. Κάθε ευρωπαϊκός δρόμος, λοιπόν, περνά από τη ρήξη με τη νεοφιλελεύθερη «υπαρκτή Ευρώπη» και δεν μπορεί παρά να προκύψει παρά μονάχα με τη βάσανο επί του εναλλακτικού. Και επειδή η Αριστερά ήταν πάντα, συμβατικά ή από συνήθειο, τμήμα μιας κάποιας Διεθνούς, θα ήθελα να πω, ως ακροτελεύτιο, ότι η «συμμαχία των κρατών του Νότου», η διαπραγμάτευση ή η σύγκρουση στο εσωτερικό της πολιτικής Ευρώπης, είναι μια παλιά και κακή ευρωπαϊκή συνήθεια που πρέπει να απορρίψουμε. Για την Αριστερά, οι μόνες άξιες λόγου συμμαχίες είναι αυτές της «Ευρώπης των λαών», των χειμαζόμενων κοινωνικών στρωμάτων, αλλά κυρίως όσων θεραπεύουν την ουτοπία, ενάντια στην πολιτική Ευρώπη των «προτύπων» και των κατά καιρούς «μονόδρομων», αυτή τη «διεθνή» των ευρωπαϊκών εθνών και του αποικιοκρατικού, προς τα έξω και προς τα μέσα, καπιταλισμού τους. Αν η Αριστερά χάσει την «ευρωπαϊκότητά» της και την προσήλωσή της στο εναλλακτικό, θα επιστρέψει στη θαλπωρή των ευρωπαϊκού τύπου εθνικών κρατών, όπου όλα τα κακά θα πηγάζουν από την «κακότητα» των έξω. Και ο καπιταλισμός καλά κρατεί…

Kρίση, Κυπριακό και κυπριακή Αριστερά ΤΟΥ ΑΔΑΜΟΥ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗ

Είναι μια από τις ελάχιστες φορές που η Κύπρος απασχολεί, σχεδόν καθημερινά, τους αναλυτές, αλλά όχι για ζητήματα που σχετίζονται με το Κυπριακό: η κυπριακή κρίση, η διαχείρισή της και οι πιθανές επιπτώσεις σε Ελλάδα και Ευρώπη κυριαρχούν στον δημόσιο διάλογο. Αντίθετα, το Κυπριακό δείχνει να έχει υποβαθμιστεί τόσο, που κινδυνεύει να παγιωθεί η αντίληψη ότι η λύση του αποτελεί πλέον δευτερεύον ζήτημα. Εκτός αυτού, πολλές αναλύσεις αναφέρονται στους κινδύνους που αντιμετωπίζει η Κυπριακή Δημοκρατία, καθώς η οικονομική της κατάσταση την καθιστά ευάλωτη σε πιθανά σχέδια επίλυσης που να μην εξυπηρετούν τα συμφέροντά της. Πιστεύω, ωστόσο, ότι αυτή είναι η κατάλληλη στιγμή να γίνουν γενναία βήματα προς την επίλυση του Κυπριακού. Η οικονομική κρίση δίνει τη δυνατότητα ανάλυσης ορισμένων ζητημάτων από διαφορετικό πρίσμα. Στην ελληνοκυπριακή κοινότητα, λ.χ., κυριαρχούσε ανέκαθεν η άποψη ότι πιθανή επίλυση του Κυπριακού θα έριχνε το οικονομικό βάρος στις δικές της πλάτες, καθώς θα έπρεπε να δαπανηθούν σημαντικά ποσά για να συρρικνωθεί το οικονομικό χάσμα των δύο κοινοτήτων. Αυτό, μάλιστα, αποτέλεσε ένα από τα βασικά επιχειρήματα όσων υποστήριξαν το «Όχι» στο Σχέδιο Ανάν, το 2004. Τα νέα δεδομένα, όπως διαμορφώνονται, είναι πιθανό να αλλάξουν αυτή την πεποίθηση.

Μια πιθανή επίλυση του Κυπριακού ανοίγει νέες, αποκλεισμένες μέχρι σήμερα δυνατότητες, οι οποίες πιθανόν να δώσουν λύσεις στην οικονομική δυσπραγία που παρουσιάζεται. Πρώτον, σε περίπτωση επίλυσης δεν θα υπήρχε καμία ανάγκη διατήρησης της Εθνικής Φρουράς· πρόκειται για έναν θεσμό που κανείς δεν πιστεύει ότι προσφέρει οποιαδήποτε αμυντική θωράκιση. Επιπλέον, δεν θα υπήρχε ανάγκη να συνεχιστούν οι υπέρογκοι στρατιωτικοί εξοπλισμοί. Αξίζει να σημειώσουμε ότι ο μέσος όρος των στρατιωτικών δαπανών της Κύπρου, την τετραετία 2008-2012, αντιστοιχούσε στο 2,2% του συνολικού της ΑΕΠ. Επιπλέον, μια διευθέτηση του Κυπριακού θα μείωνε αισθητά τον πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό ρόλο της Εκκλησίας της Κύπρου. Όσοι παρακολουθούν τις εξελίξεις, αντιλαμβάνονται τη σημασία που θα είχε σε πολλά επίπεδα μια τέτοια εξέλιξη. Από οικονομικής άποψης, θα είναι πιο εύκολο να φορολογηθεί η εκκλησιαστική περιουσία. Στο πολιτικοκοινωνικό επίπεδο, ο περιορισμός ενός ακραίου συντηρητικού και εθνικιστικού λόγου, όπως αυτός εκφράζεται από την Εκκλησία της Κύπρου, μόνο θετική επίδραση μπορεί να έχει στην κυπριακή κοινωνία. Τέλος, οι πρόσφατες γεωπολιτικές εξελίξεις ενισχύουν την ανάγκη άμεσης επίλυσης του Κυπριακού. Η συνεννόηση Τουρκίας-Ισραήλ, η διαφαινόμενη επίλυση του Κουρδικού και οι εξελίξεις στον αραβικό κόσμο δείχνουν ότι επικρατεί κινητικότητα στην περιοχή, φανε-

ρώνοντας ότι η πολιτική συνεργασίας της χώρας με το Ισραήλ ήταν τουλάχιστον κοντόφθαλμη. Επιπλέον, η στάση της Ρωσίας, κατά τη διάρκεια των τελευταίων εβδομάδων, δείχνει ότι η Μόσχα αξιολογεί ως σημαντικότερες τις σχέσεις της με την ΕΕ από ό,τι με την Κύπρο. Ως εκ τούτου, η ανάγκη συνεννόησης, εξομάλυνσης των σχέσεων και επίλυσης των προβλημάτων στο τρίγωνο Λευκωσία-Άγκυρα-Αθήνα αποκτά κεντρική σημασία, καθώς Ελλάδα και Κύπρος κινδυνεύουν να μείνουν εντελώς απομονωμένες στην περιοχή. Άλλωστε, η προοπτική της εκμετάλλευσης του φυσικού αερίου καθιστά μια τέτοια συνεννόηση απαραίτητη. Ο φυσικός πλούτος της Κύπρου ανήκει σε ολόκληρο τον κυπριακό λαό και η εκμετάλλευσή του –προς όφελος του λαού του νησιού– μπορεί να γίνει μόνο με λυμένο το Κυπριακό πρόβλημα. Απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί να συνειδητοποιήσουν οι Ελληνοκύπριοι ότι η τουρκοκυπριακή κοινότητα αποτελεί εν δυνάμει σύμμαχο, και όχι εχθρό. Σε αντίθεση με όσα πιστεύουν οι περισσότεροι, μια τέτοια εξέλιξη θα αποδυνάμωνε τον ρόλο της Τουρκίας στην Κύπρο.1 Προκειμένου να γίνει αυτό, η Αριστερά πρέπει να εντάξει στον πολιτικό της λόγο, και κυρίως στην πολιτική της πρακτική, την αναγκαιότητα ισότιμης συμβίωσης των δύο κοινοτήτων στο νησί – όχι μόνο ως αξιακά σωστή, αλλά και επειδή αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση εξόδου από την οικονομική κρίση, προς όφελος όλου του κυπριακού λαού.

Σήμερα υπάρχει σοβαρός κίνδυνος το Κυπριακό να θεωρηθεί ως επιπλέον εμπόδιο μέσα στην οικονομική κρίση, και να γίνει η απόπειρα να περιθωριοποιηθεί η σημασία της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Ήδη, η κυπριακή κυβέρνηση προανήγγειλε την κατάργηση της ελεύθερης πρόσβασης των Τουρκοκυπρίων στα δημόσια νοσοκομεία, ως μέτρο εξοικονόμησης χρημάτων. Σε τέτοιου είδους πολιτικές, η Αριστερά οφείλει να αντιπαρατίθεται. Ο μέχρι τώρα εκφραζόμενος αντιμνημονιακός λόγος στην Κύπρο δεν έχει αυτά τα αναγκαία χαρακτηριστικά. Αντίθετα, δίνεται ιδιαίτερη έμφαση σε μια «κυπροκεντρική» ανάλυση της οικονομικής κρίσης και στην προσπάθεια των ξένων, και ειδικά της Τουρκίας, να αποκομίσουν οφέλη από τον φυσικό πλούτο του νησιού. Το γεγονός αυτό οξύνει το ήδη υπάρχον «πατριωτικό» αίσθημα στην ελληνοκυπριακή κοινότητα και καθιστά τη δικοινοτική συνεννόηση ακόμα δυσχερέστερη. Μπορεί να αποδειχθεί καταστροφικό για το μέλλον του τόπου, εάν η Αριστερά, στην προσπάθεια συγκρότησης ενός αντιμνημονιακού μετώπου, συνεργαστεί και ενισχύσει δυνάμεις και αντιλήψεις που αντιτίθενται στην προοπτική πραγματικής συνεννόησης με την τουρκοκυπριακή κοινότητα. 1 Βλ. τις συνεντεύξεις του Νιαζί Κιζίλγιουρεκ στα «Ενθέματα», Αυγή, 31.3.2013 και στο ηλεκτρονικό περιοδικό Χρόνος (www.chronosmag.eu).

Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

ΤΟ BLOG ΤΩΝ «ΕΝΘΕΜΑΤΩΝ»: enthemata.wordpress.com e-mail: enthemata@gmail.com

Αντισταθείτε στον φασισμό από την πρώτη μέρα! ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΛΟΤΑΡ ΜΠΙΣΚΙ

w Η απόφαση της τελευταίας συνόδου του Eurogroup για την Κύπρο αποτελεί στροφή ή σκλήρυνση της προηγούμενης πολιτικής της λιτότητας, που πλήττει συνολικά την Ευρώπη; Και ποια θα ήταν μια ρεαλιστική εναλλακτική πρόταση της Αριστεράς; Θεωρώ ότι δεν πρόκειται για σημείο καμπής, αλλά για τη λογική συνέχεια της πολιτικής που έχει ακολουθήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση μέχρι τώρα. Πρέπει να αναζητήσουμε την αριστερή εναλλακτική λύση σε μια καλύτερη σχέση μεταξύ της οικονομικής και δημοσιονομικής πολιτικής. Οι καθαρά δημοσιονομικές λύσεις είναι άνευ αξίας, επειδή δεν είναι μόνιμες και, ως εκ τούτου, δεν μπορεί να υπάρξει αειφόρος ανάπτυξη. Η δημοσιονομική πολιτική πρέπει να είναι υγιής

Ένα βλέμμα στο φασισμό Το Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ (σε συνεργασία με την Ταινιοθήκη της Ελλάδος, το Εργαστήριο Μελέτης των Ελληνογερμανικών Σχέσεων και το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Πολιτική Επιστήμη και Κοινωνιολογία» του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών) οργανώνει μια σειρά κινηματογραφικών προβολών και εισηγήσεων με θέμα «Βλέμμα στο φασισμό». Σκοπός, η κατανόηση του φασιστικού φαινομένου, και ιδιαίτερα της πιο ακραίας και φρικτής εκδοχής του, του ναζισμού. Εκτός από την παρουσίαση διαφορετικών πτυχών του φασισμού, όπως αποτυπώνονται σε ταινίες πολλών ειδών και εποχών, σημαίνουσα θέση έχει η ανάδειξη της προνομιακής δυνατότητας του κινηματογράφου να θεματοποιήσει τον φασισμό και τον ναζισμό. Ο κύκλος προβολών και συζητήσεων άνοιξε την προηγούμενη Τετάρτη με την προβολή της ταινίας του Μιχαήλ Ρομ «Ο αληθινός φασισμός» και εισηγητή τον Λόταρ Μπίσκι, ευρωβουλευτή του Die Linke και ιστορικό στέλεχος της γερμανικής Αριστεράς. Με την ευκαιρία αυτή συζητήσαμε μαζί του για τον φασισμό και την Ευρώπη σήμερα. Οι προβολές συνεχίζονται την Τετάρτη 17 Απριλίου, με την ταινία του Λαρς φον Τρίερ «Europa» (Δανία 1991) και εισηγήτρια την Κατερίνα Καρακάση, καθηγήτρια λογοτεχνίας και συγκριτικής γραμματολογίας στο Τμήμα Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Όλες οι προβολές γίνονται Τετάρτη, στις 18:00, στην Ταινιοθήκη (Ιερά Οδός 48, Αθήνα). Μετά την προβολή ακολουθεί εισήγηση και συζήτηση με το κοινό. Είσοδος ελεύθερη.

από οικονομική άποψη. Πολλά δημοσιονομικά προβλήματα της παρούσας συγκυρίας προκύπτουν από το γεγονός ότι η οικονομική πολιτική έχει απομακρυνθεί σημαντικά από την πραγματική οικονομία και δεν βασίζεται σε αυτήν. w Είναι δυνατή μια επαναδιαπραγμάτευση των όρων των λεγόμενων «πακέτων διάσωσης», στο πλαίσιο της χαραγμένης πορείας της πολιτικής και της οικονομίας στην Ευρώπη; Και ποια πρέπει να είναι η στάση της Αριστεράς έναντι του αναδυόμενου ευρωσκεπτικισμού; Είμαι απόλυτα πεπεισμένος ότι μια βελτίωση της τρέχουσας πολιτικής είναι εφικτή. Και, πάνω απ’ όλα, απαραίτητη. Η Αριστερά έχει διατυπώσει μια σειρά από προτάσεις που δείχνουν ότι δεν επιδιδόμαστε σε ονειροπολήσεις. Ωστόσο, θεωρούμε ρεαλιστική την πιθανότητα μιας θεμελιώδους αλλαγής στην οικονομική και δημοσιονομική πολιτική που εφαρμόζεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν είμαι ευρωσκεπτικιστής, και ο ευρωσκεπτικισμός είναι κάτι που δεν θα συνιστούσα στο Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς. Επιπλέον, προσπαθώ να αποτρέψω το κόμμα μου, τo Die Linke να στραφεί σε έναν στείρο ευρωσκεπτικισμό. Στην προοπτική αυτή, ακριβώς, έχουμε αναπτύξει, όλα αυτά τα χρόνια, εναλλακτικές προτάσεις πολιτικής. w Οι προσπάθειες για να τεθεί εκτός νόμου το νεοναζιστικό NPD φαίνεται να έχουν προς το παρόν σταματήσει. Ποια είναι η άποψή σας επ’ αυτού; Τα διδάγματα της γερμανικής Ιστορίας αξιώνουν μια ξεκάθαρη άμυνα απέναντι σε κάθε νεοφασιστική αντίληψη ή νεοφασιστική πολιτική. Η Γερμανία, επιπροσθέτως, έχει ένα ιδιαίτερο ιστορικό καθήκον, ως προς το ζήτημα αυτό. Παρά το γεγονός ότι τα ερείσματα του νεοφασισμού είναι προς το παρόν σχετικά αδύναμα, η Ιστορία μας δίνει ένα ξεκάθαρο μάθημα: Αντισταθείτε από την αρχή, από την πρώτη μέρα — μετά θα είναι αργά! w Πώς ερμηνεύετε τις προσπάθειες των αρμόδιων αρχών να αρνηθούν την σύνδεση των μυστικών υπηρεσιών με την ακροδεξιά τρομοκρατική οργάνωση NSU; Οι μυστικές υπηρεσίες έχουν αποστολή να συσκοτίζουν, αλλιώς δεν θα ήταν μυστικές… Θα έπρεπε να καταργηθούν όλες οι μυστικές υπηρεσίες. Και, σίγουρα, οι νεοναζιστικές ιδέες στη Γερμανία δεν μπορούν να εξαλειφθούν μέσω της δράσης των μυστικών υπηρεσιών, αλλά μέσα από ανοιχτό δημοκρατικό διάλογο.

w Την Τετάρτη μιλήσατε στην Αθήνα, εγκαινιάζοντας τον κύκλο προβολών «Βλέμμα στο φασισμό». Πείτε μας δυο λόγια για τον κύκλο αυτό και την ταινία «Αληθινός φασισμός» που προβλήθηκε. Θεωρούμε ότι η αντιφασιστική κινηματογραφική κληρονομιά δεν πρέπει να μένει στα μουσεία κινηματογράφου. Αντίθετα, πιστεύουμε ότι με προβολές και συζητήσεις στους κινηματογράφους μπορεί να συμβάλει στην ενίσχυση του αντιφασισμού, στο σήμερα. Επέλεξα, για την έναρξη του κύκλου αυτού, την ταινία «Αληθινός φασισμός» του Μιχαήλ Ρομ, ένα σοβιετικό ντοκιμαντέρ. Στην πρεμιέρα της, το 1965, οι κινηματογράφοι γέμισαν και προκάλεσε ζωηρές συζητήσεις. Είναι ένα από τα πιο ολοκληρωμένα ντοκουμέντα για τη δραστηριότητα των νεοφασιστών στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας. Τα όσα περιγράφει ισχύουν απολύτως για την κατάσταση που επικρατούσε μέχρι τη δεκαετία του 1970. Παρ’ όλα αυτά, είναι και σήμερα επίκαιρη, ειδικά αν συνυπολογίσουμε ότι αναζητά τα ίχνη της φασιστικής ιδεολογίας στην καθημερινή ζωή των γερμανικών οικογενειών. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΓΕΡΜΑΝΙΚΑ: ΚΡΙΝΙΩ ΠΑΠΠΑ

Ευχαριστούμε θερμά τον Δημήτρη Καρύδα για τη βοήθειά του.

Πολιτική και νομική φιλοσοφία της αντίστασης ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΔΥΟ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ Κ. ΔΟΥΖΙΝΑ

Το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Πολιτική Επιστήμη και Κοινωνιολογία σε συνεργασία με τις εκδόσεις Νήσος και Αλεξάνδρεια διοργανώνουν εκδήλωση με θέμα «Η πολιτική και νομική φιλοσοφία της αντίστασης», με αφορμή τα βιβλία του καθηγητή Φιλοσοφίας του Δικαίου στο Birkbeck College Κώστα Δουζίνα Αντίσταση και φιλοσοφία στην κρίση (2011, εκδ. Αλεξάνδρεια) Ριζοσπαστική πολιτική και νομική φιλοσοφία, (2012, εκδ. Νήσος). Θα μιλήσουν οι: Αθηνά Αθανασίου, Κώστας Δουζίνας, Νίκος Κωνσταντόπουλος, Δημήτρης Τζανακόπουλος, Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, Αναστασία Χριστοδουλοπούλου, Κώστας Χρυσόγονος. Τη συζήτηση συντονίζει ο Γεράσιμος Κουζέλης. Στη Νομική, Σίνα 3 (αμφιθέατρο 1, 1ος όροφος), αύριο Δευτέρα 15 Απριλίου, ώρα 19.00.

Η ΑΥΓΗ • 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ

Απ’ τη Θεσσαλονίκη στο Άουσβιτς ΓΙΩΡΓΟΣ ΡΩΜΑΝΟΣ, Γιουντίν, μια γυναίκα από τη Θεσσαλονίκη, εκδόσεις Άγκυρα, σελ. 411 Η ιστορική μνήμη είναι υπόθεση των ιστορικών, πότε και μέχρι ποιού σημείου δικαιούνται οι λογοτέχνες να αφηγούνται την δική τους εκδοχή των γεγονότων; Αν το ερώτημα συζητιέται -και θα συζητιέται- φιλολογικά για πολλά ακόμη χρόνια, στην περίπτωση της Θεσσαλονίκης, η απάντηση μπορεί να δοθεί με ευκολία που τρομάζει. Το καταχώνιασμα της μνήμης ήταν τέτοιων διαστάσεων που το κενό το οποίο άφηναν οι ιστορικοί έσπευσαν να καλύψουν -από τα χρόνια του Γιώργου Ιωάννου- οι λογοτέχνες. Αναλόγως με την αίσθηση προσωπικής ευθύνης του καθενός απέναντι στην ιστορία. Την «αληθινή» ιστορία, την μικροϊστορία ή την αποσιωπημένη ιστορία. Το μυθιστόρημα του Γιώργου Ρωμανού κυκλοφόρησε συΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΛΥΚΕΣΑ

μπτωματικά τις μέρες που εντασσόταν η Θεσσαλονίκη -24 Οκτωβρίου του 2012- στο Εθνικό Δίκτυο των Μαρτυρικών Πόλεων, με καθυστέρηση που δεν χρήζει καν σχολιασμού, και εβδομήντα χρόνια μετά τον αφανισμό της εβραϊκής κοινότητας. Οπότε ο Ρωμανός μας έδωσε άλλο ένα βιβλίο για το ολοκαύτωμα; Η απάντηση δεν είναι τόσο απλή. Η Αντζέλ, μια γυναίκα από τη Θεσσαλονίκη, είναι Εβραία και αφηγείται την ιστορία της οικογένειάς της, που αρχίζει πριν από τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο και φτάνει ως τη δεκαετία του 1990.Η οικογένεια, πριν από τον αφανισμό της κοινότητας, διατηρεί φιλικές σχέσεις με μία άλλη, Χριστιανών. Η υπόθεση του μυθιστορήματος τοποθετείται στην εποχή της σύγχρονης κοινωνικοοικονομικής κρίσης, στην Κατοχή και τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Οι γυναίκες ηρωίδες και οι ψυχολογικές τους μεταπτώσεις, η συντριβή τους κάτω από τα βιβλικής διάστασης γεγονότα είναι σε πρώτο πλάνο. Μέσα στο κάδρο εξέλιξης του εφιάλτη, οι εβραίοι και χριστιανοί ήρωες αποκαλύπτονται ως καιροσκόποι, προδότες, ή επώνυμοι δωσίλογοι. Μέσα από τις δύο οικογένειες θα γεννηθούν δυο μεγάλοι έρωτες, ένας ιδεατός και ένας παθιασμένος. Η Λέα, θα βιώσει την κορύφωση του ξυστά στο θάνατο. Με ιδεοληπτική εμμονή θα περιπλανιέται στις γωνίες του μυαλού της, αφού έχει γευθεί τον παγωμένο αέρα του στρατοπέδου συγκέντρωσης. Ο ίλιγγος του φόβου θα θρυμματίσει τη ζωή της και θα μεταγγιστεί ως απόγνωση κι απελπισία στη Λόρυ, την κόρη της ως βίωμα νοσηρό και αδιέξοδο, ποτισμένο με ψυχοφάρμακα και θα εκτονώνεται ως ασθματικός μονόλογος πάνω σε κρεβάτια

(Λίγες σκέψεις για την ατυχία του να είσαι μεταφραστής) Θα ήθελα ν’ αρχίσω μάλλον παράδοξα, υποδεικνύοντας ανάμεσα στους διάφορους τρόπους και τύπους μετάφρασης που είναι πολλοί και καθόλου εύκολης κατάταξης- ως πρώτη κατηγορία, εκείνη που θα μπορούσε, με μια φευγαλέα ματιά, να θεωρηθεί ως η άρνηση της ίδιας της μετάφρασης. Αναφέρομαι σ’ εκείνη τη μετάφραση που δεν είναι ακριβώς μετάφραση, αλλά παρουσιάζεται ως τέτοια. Αναφέρομαι σ’ εκείνη την παραποίηση που δημιουργείται στη βάση ενός κειμένου που δεν υπάρχει, δηλαδή εκείνη τη μετάφραση που καταλήγει να είναι ένα υπολογισμένα αποδιδόμενο ψέμα, από τη στιγμή που παρουσιάζεται ως μια απλή μεταφορά, όταν είναι μια ελεύθερη και ξε-

Xωρίς τίτλο

ψυχαναλυτικών συνεδριών στον παρόντα χρόνο. Σε αυτόν το χρόνο, ο συγγραφέας παρακολουθεί το εύφλεκτο υλικό που συγκεντρώνει ο σκηνοθέτης Ελιάν κι η Λόρυ, για μια ταινία μικρού μήκους που προορίζεται για το Φεστιβάλ της Δράμας, με θέμα τα δεινά των Εβραίων της Μακεδονίας, κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Οι μικρές ιστορίες των ασήμαντων ανθρώπων σε μετωπική σύγκρουση με την Μεγάλη Ιστορία. Η Θεσσαλονίκη μιας άλλης εποχής οικεία μα και άγνωστη

με τους «σκελετούς» στην ντουλάπα. Το ζαχαροπλαστείο του Φλόκα. Το Μediterrane. Το κοσμικό Όλυμπος Νάουσα στην παραλία και το Roi Georges. Τα αναψυκτήρια δίπλα στον Λευκό Πύργο. Τα «κέντρα» της εποχής, το Αστόρια και το Λουξεμβούργο. Η μόδα, οι τέχνες, η κοινωνική διαστρωμάτωση. Τα στεγανά. Οι επιτήδειοι μεσεγγυούχοι που καρπώθηκαν τις εβραϊκές περιουσίες, οι φασίστες Τριεψιλίτες, ο Πούλος και ο Δάγκουλας, τα Τάγματα Ασφαλείας και ο Μέρτενς (σημ: ο Μέρτενς, μεταπολεμικά αναγνωρίστηκε στη Θεσσαλονίκη από διασωθέντα των στρατοπέδων συγκέντρωσης και συνελήφθη σε ένα δραματικό επεισόδιο και όχι με παρέμβαση του αντιεισαγγελέα του Αρείου Πάγου. Αυτό ακολούθησε). Ο Ρωμανός κάνοντας χρήση ντοκουμέντων και μυθοπλασίας καταγράφει κρυμμένα μυστικά της πόλης, τους θύτες που εμφανίστηκαν μετά τον Μεγάλο Πόλεμο ως πατριώτες. Η έρευνά του για το Εβραϊκό ζήτημα στη Θεσσαλονίκη συμπλέκεται με την επινοημένη αναπαράσταση για να αναδείξει τους ανθρώπους στις αληθινές, διόλου μυθιστορηματικές διαστάσεις τους. Ο συγγραφέας μετέρχεται τριών αφηγηματικών τρόπων. Ο λογοτεχνικός μύθος, η ιστορική έρευνα με παράθεση εξωδιηγητικών στοιχείων (φωτογραφίες, έγγραφα, ντοκουμέντα αρχείων, τεκμήρια της εποχής) και τα ποιητικά -εμβόλιμα- όνειρα. Εμφανής στόχος του η ψυχολογική προσέγγιση της λογοτεχνίας, στην τομή της με την ιστορία. Η ικανότητα του Ρωμανού του δίνει την δυνατότητα και την ελευθερία να κινηθεί πέρα από τις βεβαιότητες, για αθώους κι ενόχους ,θύτες και θύματα. Ο ιστορικός και ο λογοτεχνικός ρεαλισμός, εκτυλίσσονται με κινηματογραφική σχεδόν ροή. Ο Ρωμανός δεν κρύβει την αγωνία του να φωνάξει το μέχρι πρότινος άφωνο, να ξύσει το δεδομένο κι επίσημο, να το ανατρέψει μέσα από εικόνες με έντονα χρώματα, τον αισθησιασμό της ζωγραφικής αλλά και κοπιώδεις αναζητήσεις που αποδεικνύουν την άλλη όψη της αλήθειας, την πικρή. Για την εγκληματική αμέλεια, την-έστω- αστοχία μιας κοινωνίας να προστατεύσει τους πολίτες της από τη θηριωδία του φασισμού. Ο Ρωμανός μοχθεί για την ιστορική έρευνα αλλά πρώτα «νοιάζεται για τις λέξεις». Προσπάθησε να ενώσει την ιστορία με την λογοτεχνία αλλά ευτυχώς η λογοτεχνία κατάπιε την διάθεσή του να πει πράγματα που δεν έχουν ειπωθεί ή εσκεμμένα έχουν αποσιωπηθεί. Έτσι αν και ηττημένες, συχνά πέρα από τα όρια της συντριβής οι γυναίκες του βιβλίου είναι οι νικήτριες στην αναμέτρησή τους με την Ιστορία καθώς αναδεικνύεται η αγωνία αναζήτησής νοήματος της ζωής μετά το Auschwitz.

Ο Απόστολος Λυκεσάς είναι συγγραφέας

Μετάφραση και μη-μετάφραση διάντροπη επινόηση. Στην πραγματικότητα αυτή η μη-μετάφραση, που είναι μια ψευδο-μετάφραση, μας βοηθά να καταλάβουμε αμέσως πως ο μηχανισμός της αληθινής μετάφρασης βρίσκεται πάντα στο γεγονός ότι κάποιος, εδώ, μιλά με το στόμα κάποιου άλλου, είτε αυτός είναι ανώνυμος είτε επώνυμος. Κάποιος -και αυτό είναι το σημαντικό- εκφράζεται μέσα από μεταμορφώσεις και αυτή η διαδικασία είναι μια μετάφραση. Μπροστά σ’ αυτή την εικόνα του μεταφραστή, θα αντιδράσουμε λέγοντας ότι ο μεταφραστής είναι, αντίθετα, εκείνος που ανατρέπει τελείως αυτή τη διαδικασία. Και θα παρατηρήσουμε πως, ως κα-

θαρός γλωσσικός μεσάζων, τείνει να καταστεί διάφανο γυαλί, να εκμηδενιστεί ολοκληρωτικά στο λόγο του «άλλου». Και δεν είναι τίποτε περισσότερο από ένα μέσον, ένα medium. Και σ’ αυτόν μιλά ο άλλος. Και ελπίζει και θέλει να είναι, με τρόπο απόλυτο, ένας διερμηνέας, τίποτε περισσότερο από ένας διερμηνέας. Όμως, μοιραία, πέφτει πάνω στο γνωστό ιταλικό calembour: traduttore = traditore (μεταφραστής = προδότης). Και από διάφανο γυαλί καταλήγει σε παραμορφωτικό φακό ή, καλύτερα, σ’ έναν βρόμικο καθρέφτη που μας παραπέμπει σε αποκρυσταλλωμένους τύπους, σε αναξιόπιστα είδωλα του πρωτότυπου.

Κάθε μετάφραση, είτε το θέλουμε είτε όχι, «καίει» το κείμενο χωρίς ν’ αφήνει ίχνη, έτσι, είναι μάταιο ν’ αναρωτιόμαστε αν πρόκειται για αληθινή μετάφραση ή για ψευδομεταγραφή. Όλες οι πραγματικές μεταφράσεις είναι πλαστές μαρτυρίες, τόσο πιο αληθινές όσο πιο πλαστές, που γεννήθηκαν για να κοροϊδέψουν τη «λογοτεχνική αστυνομία». Και μια μάσκα είναι μια μάσκα και, εξ ορισμού, δεν υπάρχει μάσκα που να είναι πιο αληθινή ή πιο ψεύτικη από μια άλλη. Η αλήθεια του πλαστού μάς αποκαλύπτει την αλήθεια της μετάφρασης. Κάθε μετάφραση είναι ένα ατελές φιλολογικό αντίγραφο απόκρυφο. Εξάλλου, όπως κάθε απόκρυφο, έτσι και κάθε μετάφραση δεν είναι άλλο από μια απλή μεταγραφή. ΦΟΙΒΟΣ ΓΚΙΚΟΠΟΥΛΟΣ

Η ΑΥΓΗ • 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ

Η ασύλληπτη τρομοκρατία τού είναι ΒΙΚΤΩΡ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ ΜΕΛΚΙΑΔΕΣ, Το ημερολόγιο των Μάγια, εκδόσεις ΚΨΜ, σελ. 62 Θα ξεκινήσω με μια μικρή παρατήρηση, την οποία θεωρώ κομβικής σημασίας για αυτό που λέμε «ανάγνωση» ενός έργου: Από ποιόν γράφεται. Αν δηλ. αυτός που γράφει το έργο είναι το ίδιο πραγματικά πρόσωπο με αυτόν που ζει και κυκλοφορεί και εκτός βιβλίου. Οι λόγοι για τους οποίους γράφουμε είναι κατά τεκμήριο δυο: Ή για να αποκρυσταλλώσουμε αυτό που είμαστε ή για να γίνουμε αυτό που δεν είμαστε. Πολλά έργα, πεζογραφικά ή ποιητικά, ανήκουν στην δεύτερη κατηγορία, χάνοντας έτσι το πολύτιμο διαπιστευΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ

τήριο της ταυτότητας. Και δεν εννοώ, φυσικά την απόσταση του έργου από τον δημιουργό του - αυτή ούτως ή άλλως υπάρχει αλλά την απόσταση του δημιουργού από το έργο του, γεγονός που μπορεί να καταστήσει απολύτως ψευδές και αίολο ένα δημιούργημα. Το φαινόμενο αυτό το συναντάμε συχνά σε πολλές ποιητικές συλλογές, όπου ο ποιητής «μεταμφιεσμένος» σε έναν άλλον - όχι βέβαια με τον τρόπο που το εννοεί ο Σάρτρ αποπειράται να παρουσιάσει κάτι που δεν του ανήκει, κάτι που δεν περιέχει. Η περίπτωση του «Ημερολογίου των Μάγια» είναι από αυτές που ο άνθρωπος που έγραψε το βιβλίο ταυτίζεται απολύτως με τον άνθρωπο που ζει, δρα και πορεύεται, και εκτός σελίδων, στον κόσμο: Όλοι μας μπορούμε εύκολα να αναγνωρίσουμε πίσω από τις συνδηλώσεις τη φιγούρα του Βίκτωρα Αναγνωστόπουλου. Δεν ξέρω αν είναι καλό ή κακό αυτό, ξέρω όμως ότι προσωπικά μου αρέσει. Το θεωρώ έντιμο, και αποτελεί, σίγουρα, ένα πρώτο αναγνωστικό δέλεαρ. Πριν από την κατάκτηση του Μεξικού από τους Ισπανούς αποικιοκράτες, η φυλή των Μάγια, ένας λαός Ινδιάνων της Κεντρικής Αμερικής, που απέκτησε, συν τω χρόνω, ιερές διαστάσεις, είχε αναπτύξει τον λαμπρότερο πολιτισμό του Δυτικού Ημισφαιρίου. Οι ρίζες του φτάνουν βαθιά στην προϊστορία, στο 2000 π.Χ. Γιατί όμως, «Το ημερολόγιο των Μάγια»; Ο συμβολισμός του τίτλου παραπέμπει, μάλλον, στην εξαφάνιση ενός πολιτισμού. Όπως τότε οι Μάγια χτυπήθηκαν σκληρά από τους Ισπανούς κατακτητές και άρχισαν σιγά σιγά να εξαφανίζονται, έτσι και σήμερα, η «κλειστή φυλή» του μαχόμενου ανθρώπου με αξιακό σύστημα, στέρεα ιδανικά και πολιτισμό (όλων των επιπέδων) πλήττεται μέχρι εξαφανίσεως από την «Ιερά Εξέταση» ενός αδηφάγου και διαρκώς μεταλλασσόμενου καπιταλισμού. Πρόκειται, ουσιαστικά, για μια αναγγελία τέλους. Η ποίηση σήμερα έχει έναν επιπλέον λόγο ύπαρξης: Προσπαθεί να περιφράξει έναν μικρό (και συχνά λεηλατημένο) χώρο -ο Παζολίνι τον ονόμασε κάποτε Καταφύγιο άγριων θηραμάτων- που μπορεί να αναγορευθεί σε λυσσασμένη εστία αντίστασης, γνωμοδοτώντας εν κινήσει για τα πεπραγμένα. Σε αυτή την ποίηση ο αναγνώστης , αποκτά, χωρίς να το θέλει, και την ιδιότητα του εν δυνάμει αγωνιστή. Δεν χρειάζεται μια αναπαράστα-

Xωρίς τίτλο

ση του πραγματικού για να πράξει, ούτε καν την εστέτ ανία του διανοούμενου, αλλά βλέπει, διαβάζει, μετέχει της πραγματικής πραγματικότητας ενός στίχου-βέλους στην καρδιά μιας υποκριτικής Τέχνης, χωρίς παραμυθητικά τεχνάσματα και ποιητικίζουζες φιοριτούρες για την ύπαρξη. Είναι τέτοια η ποίηση του Βίκτωρα Αναγνωστόπουλου, της καρδιάς - γιατί, να μην ξεχνάμε, ο πιο σκληρός μυς είναι η καρδιά. «Το ημερολόγιο των Μάγια» έχει ένα εμφανέστατο πολιτικό κέλυφος, έναν σκληρό πυρήνα πάγιων πολιτικών επιλογών, τις οποίες δεν είμαι, ίσως, ο καταλληλότερος να σχολιάσω. Θα χρησιμοποιούσα, εντελώς απλοϊκά, τον όρο, ποιήματα της αντικρατικής συνείδησης, ή ποιήματα μιας διαλεκτικής αντίστασης, που γράφτηκαν σαν με Καλάσνικοφ, αν και είμαι σίγουρος ότι αδικεί τον χαρακτήρα τους, την προέλευση, και την αιτία από την οποία πηγάζουν. Είναι μια συστράτευση σε κάποιους παλαιούς κώδικες, ξεχασμένους, αλλά πάντα σωτήριους, σε ότι αφορά την παγκόσμια καταστροφή που συντελείται. Θα αρκεστώ σε αυτό που ενδημεί κάτω από το κέλυφος. Σε ό,τι αχνοφαίνεται και βράζει στο υπέδαφος του βιβλίου, που δεν είναι άλλο από έναν διαρκή έρωτα (για την ζωή, για την τέχνη του ζειν επικινδύνως, για την αιώνια επαναστατική νεότητα και την φλόγα της αλλαγής). Εδώ ο έρωτας, ως αναπόφευκτο ρίσκο, εμφιλοχωρεί και την αναγκαιότητα της θυσίας, της «απώλειας δέρματος» - για να φανούν όλα τα έσω, για να γίνεις εσύ ο άλλος, και κατόπιν μέρος μιας παγκόσμιας αλυσίδας σωμάτων. Διαβάζω από την σελ. 55, «Τα τραχιά του Έρωτα αίματα»: Ναι, είπα, θυμάμαι. Διαρκώς ονειρευόμουν το ίδιο επαναλαμβανόμενο όνειρο. Ήμουν ιερέας Μάγια. Ψηλά, στην κορυφή μιας πυραμίδας γινόταν μια τελετή. Μια ανθρωποθυσία. Εγώ, ως πρωθιερέας, αποκεφάλιζα έναν άλλο ιερέα. Κι αφού πηδούσαν σα φίδια στον αέρα τα αίματα και χάνονταν στη μαύρη γη, μετά, μ’ ένα κοντό μαχαίρι αποκολλούσα το δέρμα του και ντυνόμουν με αυτό. Το αίμα του έρωτα, διακρίνεται καθαρά και

στο ποίημα της σελίδας 54, «Πόσο δυνατά όταν κοιμάσαι», όπου η έννοια της ήττας, της συντριβής, μένει σαν τατουάζ οδυνηρό αλλά και έμπλεο σεβασμού, και αποδίδεται με δυο απλές λέξεις παραδοχής (βυθισμένος στόλος). Στο ποίημα της σελ. 35, «Μέρες γιορτής», βρισκόμαστε μπροστά σε ένα συγγενές αίμα: αυτό της πορείας, με αυτό του κρεβατιού. Η διαδήλωση των δρόμων μετεξελίσσεται σε διαδήλωση του έρωτα, το ξεγύμνωμα του μπάτσου αναπαρίσταται ανάγλυφα -και διαδραστικά- με το ξεγύμνωμα της ψυχής των σωμάτων, η λάμψη της Μολότοφ μετακομίζει στα μάτια των εραστών. Επάνω στο κρεβάτι θα είσαι επικίνδυνα γυμνή

με μάτια κάρβουνο καθώς το φεγγαρόφωτο έξω απ’ τις γρίλιες θα γλιστράει γρήγορα. Αλλού, στο ποίημα της σελ. 34, «Ξέχνα την», το υψωμένο χέρι, πάλι σε διαδήλωση, γεννά την μεταφορά μιας «άκαμπτης στύσης». Έχουμε παντού ένα θεμελιώδη οδικό χάρτη, ένα ιδιόμορφο αμάλγαμα έρωτα και επανάστασης, μια ακρογωνιαία ταύτιση της επικινδυνότητας ενός σώματος σε μια πορεία, με την επικινδυνότητα του σώματος κατά την ερωτική πράξη - πράξη καθολικά αντικαθεστωτική, γιατί ξεκλειδώνει την φαντασία και ταΐζει τα ένστικτα. Τα ποιήματα του «Ημερολογίου των Μάγια» μοιάζουν με κτερίσματα που απέθεσε ένας ήδη νεκρός στον τάφο του: Μια συλλογή πολύτιμων αντικειμένων που καθόρισαν τη ζωή του μες στην απόλαυση. Είμαι βέβαιος ότι όσοι απολαμβάνουν αυτά τα ποιήματα είναι ακριβώς γιατί έχουν γραφτεί μες στην απόλαυση. Ο σπουδαίος γάλλος θεωρητικός Ρολάν Μπαρτ έχει ένα χαρακτηριστικό, γι’ αυτό, απόσπασμα: «Το μπρίο του κειμένου (χωρίς αυτό δεν υπάρχει, στην ουσία, κείμενο) είναι η θέλησή του για ηδονή: εκεί ακριβώς όπου το κείμενο υπερβαίνει τη ζήτηση, ξεπερνάει τα σαλιαρίσματα, και επιχειρεί να υπερφαλαγγίσει, να παραβιάσει την κυριαρχία των επιθέτων - που είναι οι πόρτες εκείνες της γλώσσας απ’ όπου μπουκάρουν σαν χείμαρρος η ιδεολογία και η φαντασία». Αυτή η «θέληση για ηδονή» είναι, εν τέλει, η αποφασιστική χειρονομία που επιβεβαιώνει στην πράξη τον τελικό στίχο του Πάμπλο Νερούντα: «Μπορείς να κόψεις όλα τα λουλούδια, αλλά δεν μπορείς να εμποδίσεις την Άνοιξη να έρθει».

Ο Σταύρος Σταυρόπουλος είναι συγγραφέας

ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΤΩΡΑ ΓΡΑΦΟΝΤΑΙ ΤΡΟΥΛΟΣ Μιλούν την καληνύχτα τους από συνήθεια αλλά αυτό τους προστατεύει όταν και πάλι ήσυχο το φως πλένει το βότανο μέσα τους Είναι η νύχτα ένα απάγκιο ένα σοκάκι στις λεωφόρους της ημέρας με το όνειρο μάγμα στα δύο ημισφαίρια Δυο κουνέλια γκρίζα με μια θηλιά κοιτούν λάσπη και σύννεφα Από τον ουρανό ξεκρεμούν τον πίνακα Ποιοι είναι στα πράγματα; Είναι οι αόρατοι άνθρωποι είπαν οι μεταφυσικοί Είναι τα κουνέλια αντείπαν οι ονειρικοί του χρόνου πίσω από την ύλη Τα κουνέλια θυμήθηκαν τι θηλιά

άβουλοι και αντί πινακίου φακής τους φόρεσαν στο χρόνο που στρίβει το κεφάλι Να είσαι στα πράγματα εδώ Να ξεκρεμάς τον πίνακα από τον ουρανό Κανείς πλούσιος Ιακώβ δεν φέρνει την καληνύχτα την αλήθεια τη συνήθεια όταν έξω διάπυρη κάνει την τύχη του κόσμου που παλεύει χωρίς διαλέξεις στα πανεπιστήμια δρόμους Και τα οικόσιτα βγήκαν ξανά στη λάσπη με τα σύννεφα απαλά ενώ θα έσκαγε ο ψεύτης ήλιος ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ

Η ΑΥΓΗ • 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ

Ξαναδιαβάζοντας

κλασικά βιβλία

Kαρλ Μαρξ

Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία Το «περιεχόμενο» και η «μορφή» Τα δύο προσχέδια και η τελική εκδοχή της συγγραφής του Karl Marx Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία διαμορφώθηκαν εν πολλοίς το Μάιο του 1871. Στις 30 Μαΐου 1871, λίγες μέρες μετά την οριστική κατάρρευση της παρισινής Κομμούνας, το Γενικό Συμβούλιο της «Διεθνούς Ένωσης ΕργαΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΧΡΥΣΗ

τών», της γνωστής μας Α’ Διεθνούς, ενέκρινε το κείμενο του Εμφύλιου πολέμου στη Γαλλία, το οποίο και δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο Λονδίνο περί τα μέσα Ιουνίου 1871. Ο πραγματικός αποδέκτης του έργου, που κυκλοφόρησε ευρύτερα και μεταφράστηκε σε αρκετές γλώσσες από την επομένη της δημοσίευσής του, ήταν οι εργατικές τάξεις της Ευρώπης, και όχι μόνο, δεδομένου ότι ο Εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία δημοσιεύτηκε την ίδια περίοδο και στις ΗΠΑ.

222 Στην εποχή μας, που, πίσω από τις λεγόμενες εθνικές κυβερνήσεις, αλλά και τις γραφειοκρατικές δομές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και άλλων διεθνών οργανισμών, διακρίνεται ολοένα και ευκρινέστερα η ταξική ταυτότητα των σύγχρονων καπιταλιστικών κοινωνιών και των ασκούμενων πολιτικών σε κρατικό και διακρατικό επίπεδο, θεωρώ ότι ο Εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία καλύπτει με δραματική ένταση και ιλιγγιώδη ταχύτητα την απόσταση που χωρίζει τον σύγχρονο αναγνώστη από την εποχή της Κομμούνας. Υποστηρίζω, πιο συγκεκριμένα, ότι στους δικούς μας καιρούς της παρατεταμένης συστημικής κρίσης του ευρωπαϊκού καπιταλισμού, μια σειρά λόγων, ορισμένους των οποίων ενδεικτικά, αλλά όχι τυχαία, θα επισημάνω ή θα υπαινιχθώ στη συνέχεια, καθιστούν και επίκαιρη και επιβεβλημένη την επαναφορά του κριτικά σκεπτόμενου πολίτη στη μελέτη του συγκεκριμένου έργου.

222 Στρέφοντας το βλέμμα προς τις εργατικές τάξεις του καιρού του, ο Karl Marx συνέγραψε «εν θερμώ» ένα κείμενο στρατηγικής σημασίας, αποτυπώνοντας τη «γενική τάση της πάλης» για την υπόθεση της κοινωνικής απελευθέρωσης. Ανέδειξε με τη δύναμη της σκέψης και του λόγου του κρίσιμα ζητήματα, που έθεσαν επί τάπητος οι ίδιοι οι εξεγερμένοι του Παρισιού, και τα διαπραγματεύτηκε μέσα από το πρίσμα ενός κομμουνιστικού σχεδίου δράσης του ευρωπαϊκού προλεταριάτου. Σε τελική ανάλυση, ο μαρξικός Εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία, μια διεθνιστικού ορίζοντα συγγραφή με επαναστατικό δημοκρατικό περιεχόμενο, αποτέλεσε και εξακολουθεί να αποτελεί υπόδειγμα θεωρητικής και μάχιμης παρέμβασης και συμβολής στους αγώνες του διεθνούς προλεταριάτου για μια κομμουνιστική κοινωνία, μια κοινωνία χωρίς τάξεις και κράτος. Ο Εμφύλιος Πόλεμος στη Γαλλία εμπεριέχει τρόπον τινά την ιστορική διόρθωση που επέφεραν στο Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος οι επαναστατημένοι εργάτες της γαλλικής πρωτεύουσας. Το ομολογούν στον πρόλογό τους στη γερμανική έκδοση του Μανιφέστου οι ίδιοι οι δημιουργοί του, ο Marx και ο Engels, όταν, ένα περίπου χρόνο μετά τα γεγονότα του Παρισιού, διατυπώνουν τη θέση ότι η Κομμούνα έφερε στην επιφάνεια ένα από τα σημεία, στα οποία το πρόγραμμα του Μανιφέστου έχει παλιώσει, καθώς απέδειξε ότι δεν αρκεί η εργατική τάξη «να πάρει στα χέρια της την κρατι-

κή μηχανή και να τη βάλει σε κίνηση για τους δικούς της σκοπούς». Η παρισινή Κομμούνα απέδειξε στην πράξη ότι η χειραφέτηση της εργατικής τάξης και αυτός καθαυτός ο στρατηγικός στόχος της κομμουνιστικής απελευθέρωσης δεν είναι δυνατό να επιτευχθεί με μόνη την κατάληψη της εξουσίας από την εργατική τάξη και τους συμμάχους της. Για έναν τέτοιο σκοπό, απαιτείται και προϋποτίθεται η καταστροφή, το «τσάκισμα» του αστικού κράτους και των μηχανισμών του. Προδιαγράφεται, εν προκειμένω, η διαχρονικής σημασίας ριζική διαφοροποίηση μιας μαρξιστικής πολιτικής θεωρίας και πράξης από τις κατά καιρούς σοσιαλδημοκρατικές και σοσιαλφιλεύθερες αναθεωρήσεις της. Την ίδια στιγμή, η παρισινή Κομμούνα υλοποίησε στο βραχύ βίο της τη διακηρυγμένη στα καταστατικά κείμενα της Α’ Διεθνούς αρχή της αυτοχειραφέτησης της εργατικής τάξης. Στο πρώτο σχεδίασμα του Εμφύλιου πολέμου στη Γαλλία, ο Marx σημείωνε χαρακτηριστικά: «[Η Κομμούνα] δεν είναι η πολιτική αυτοδιακυβέρνηση της χώρας διαμέσου μιας ολιγαρχικής λέσχης και της ανάγνωσης της εφημερίδας The Times. Είναι η δράση του λαού για τον εαυτό του και διαμέσου του εαυτού του». Σε κάθε περίπτωση, η ανάγνωση της παρισινής Κομμούνας, όπως την καταθέτει ο Marx στον Εμφύλιο πόλεμο στη Γαλλία, υπογραμμίζει με το σαφέστερο τρόπο την αντίθεσή του προς

κάθε ρεύμα ρεφορμιστικής ή αριστερίστικης κατεύθυνσης, που ευνοούσε την υποκατάσταση της εργατικής τάξης στην επαναστατική δράση της από κάποιες «φωτισμένες μειοψηφίες». Η Κομμούνα, «αυτή η Σφίγγα που τόσο ταλανίζει το αστικό πνεύμα», αποκάλυψε εν τέλει το μυστικό της: «Ήταν ουσιαστικά μια κυβέρνηση της εργατικής τάξης ενάντια στην τάξη των σφετεριστών, η πολιτική μορφή που ανακαλύφθηκε τελικά, [και] με την οποία μπορούσε να συντελεστεί η οικονομική απελευθέρωση της εργασίας». Αλλά στους κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες, το ζήτημα της μορφής δεν είναι δευτερεύον σε σχέση με το περιεχόμενο. Η μορφή δεν επενδύει, δε συνοδεύει παθητικά το περιεχόμενο, αλλά το αναδεικνύει και προσδιορίζει την ίδια την εμβέλειά του. Από την άποψη, λοιπόν, της οργάνωσης και της λειτουργίας της, η Κομμούνα ως πολιτική μορφή, χωρίς να ενδίδει σε αφελείς όρκους πίστης στην άμεση δημοκρατία, αποτελεί ταυτοχρόνως τη θεσμική απάντηση του εξεγερμένου προλεταριάτου στη αστική φενάκη του κοινοβουλευτισμού. Η παρισινή Κομμούνα, «ένα εργαζόμενο σώμα, εκτελεστικό και νομοθετικό ταυτόχρονα, όχι κοινοβουλευτικό», συνδυάζει το καθολικό εκλογικό δικαίωμα και την αντιπροσώπευση με τη λογοδοσία και την ανακλητότητα των εντολοδόχων από τους εντολείς τους, από τον ίδιο το λαό ως συλλογικό υποκείμενο. Με τον τρόπο αυτό, και ας επιμένουμε πολλές φορές να το υποτιμούμε ή και να το αγνοούμε, η δημοκρατία, η «κοινωνική δημοκρατία», όπως την υποστήριξε ο Marx, συνεχιστής, ως ένα βαθμό, της ρουσωικής παράδοσης, διαχωρίστηκε ριζικά από τον κοινοβουλευτισμό.

222 Ξαναδιαβάζοντας σήμερα τον Εμφύλιο πόλεμο στη Γαλλία, θα συνειδητοποιήσουμε, εκτιμώ, βαθύτερα την απουσία της συλλογικής πολιτικής δράσης από την καθημερινότητά μας, αλλά και τη σημασία της για ένα ριζικό κοινωνικό μετασχηματισμό. ένα μετασχηματισμό, που θα παραμένει ου-τοπία, όσο εξακολουθεί να κυριαρχεί στις συνειδήσεις και τις πρακτικές μας η ταύτιση της πολιτικής με τη «διά ψήφου» ανάθεση σε κάποια «αριστερή» κυβέρνηση να λύσει δομικά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα. Ας μη λησμονούμε, εξάλλου, ότι η ίδια η στρατηγική επιδίωξη της συντριβής του αστικού κράτους, με την εκπόρθηση των τριών βασικών θεσμικών οχυρών του, του μόνιμου στρατού, της γραφειοκρατίας και της κεντρικής τράπεζας -σε συνδυασμό με την αντικατάσταση του κοινοβουλευτισμού από μια κοινωνική δημοκρατία, που δομείται και λειτουργεί με κανονιστικό κριτήριο τον αυτοπροσδιορισμό του λαού- απαιτεί τη ριζοσπαστική αναβάθμιση του περιεχομένου και των μορφών της εργατικής πολιτικής και σε επίπεδο τρέχουσας τακτικής. Συνοψίζω: η σύλληψη της πολιτικής με όρους ενός νέου πολιτισμού, όχι δηλαδή ως συνάντησης κορυφών, όχι ως προνομίου κάποιων «σοφών» κυβερνώντων, αλλά ως κίνησης μαζών και, σε τελική ανάλυση, ως τρόπου συγκρότησης ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων που συσκέπτονται, συναποφασίζουν και συμπράττουν στον αγώνα για την ανατροπή του καπιταλισμού και τη διαμόρφωση μιας κομμουνιστικής κοινωνίας, είναι το λεπτό κόκκινο νήμα που θα μπορούσε να συνδέσει το δικό μας μέλλον με το μέλλον που πρόβαλε πρακτικά ως ανθρωπολογική, εν τέλει, δυνατότητα η παρισινή Κομμούνα και εξέφρασε θεωρητικά ο μαρξικός Εμφύλιος Πόλεμος στη Γαλλία.

Ο Αλέξανδρος Χρύσης διδάσκει Φιλοσοφία της Ιστορίας & Ιστορία των Ιδεών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο

Η ΑΥΓΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ

ΤΟ ΔΙΗΓΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Φτάνοντας στο Τόκιο «Τα μάτια του έλαμπαν από την ανυπομονησία και την ενεργητικότητα του ανθρώπου που φεύγει ταξίδι». Γιούκιο Μισίμα, Δίψα για έρωτα Η πρώτη επαφή ανέδειξε αμέσως μια ποικιλία συγκροτημένων μηνυμάτων. Ασφαλώς τα συνέδεε ένας μίτος διακριτικής σκοπιμότητας. Έδειχναν κατ’ αρχήν μάλλον προσβάσιμα. Η ανάδυσή τους στο ευρύτερο περιβάλλον συνέπιπτε με την ανάδυση μου στην ιαπωνική ταυτότητα. Ένα μέρος τους αποτυπώθηκε το 1999, στο τρίτο κεφάλαιο του ημερολογίου των προσανατολισμών μου με τίτλο Ασία, Ασία. Ήταν μια εύλογη κίνηση ονοματοθεσίας. Ολοφάνερο ότι σκόπευε να ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΒΕΗ

βάλει από την αρχή κιόλας ορισμένες άμεσες εκτιμήσεις μου στο πρώτο, το παραγεμισμένο ράφι των αναγκαίων δεικτών πρόσληψης. Διέκρινα, μεταξύ άλλων, τότε τα εξής: «Τα σύννεφα του γιαπωνέζικου Οκτώβρη κατάγονται ασφαλώς κατ’ ευθείαν γραμμή από την ποίηση του αρχιμάστορα του χάικου, του Μπασό: μινιατούρες από αιθάλη κι επιθυμίες, ρευστά όντα, ομιλητικά, που μιμούνται χαρακτήρες. Κοίταξα στο βάθος των υπερβολικών διαδρόμων. Μπορεί οι άνθρωποι να ήταν κάποτε μέλισσες. Για μια στιγμή πίστεψα ότι οι χώροι αυτοί αντιγράφουν το ύφος του αεροδρομίου του Ντίσελντορφ». Εννοείται ότι κύριο μέλημα ενός φιλότιμου αναλυτή να συγκρατεί αμέσως τους κλειδάριθμους των συμπαραδηλώσεων. Τα μυστήρια των λογής επαμφοτερισμών μπορούν να περιμένουν στη σειρά τους για τις όποιες μεταγενέστερες κρίσεις. Τον Δεκέμβριο του 2004 ανανεώνω στο αεροδρόμιο της Ναρίτα την επαφή μου με τους κώδικές της. Εκδοχή φιλικών νευμάτων, προσήνεια δομών, αναγνώριση ιδιοτήτων και παραλλαγών συμπεριφοράς: διαπιστώνω ότι οι χώροι προφανώς με αναγνωρίζουν. Με υπολογίζουν τώρα μάλλον σαν τον επισκέπτη συνειδήσεων κι όχι σαν τον τυπικό τουρίστα, ο οποίος δυσκολεύεται στην αρχή να κατανοήσει πλήρως την ελκυστική τελεολογία που τους συνέχει. Η δειλή στην αρχή, πάντως όχι ακυρώσιμη εξοικείωση με τους τρόπους, τα αυστηρά σήματα των Ιαπώνων, αρχίζει ακριβώς εδώ: στο χείλος των πρώτων βιωμάτων. Ήδη ξεχωρίζω κιόλας απλές οδηγίες, λεπτομέρειες χειρισμών και αυτονόητες σχεδόν κατευθύνσεις. Επικοινωνώ με ένα διακριτό σύνολο πρώτων, αλλά καθοριστικών δεικτών. Η διεκπεραίωση των ταξιδιωτικών υποθέσεων παρακολουθεί με συνέπεια τη μπαγκέτα ενός αόρατου διευθυντή ορχήστρας. Στον κοχλία του αυτιού μου φτάνει ένας ήχος περίπου καλοσυνάτος. Γειώνομαι χωρίς καθυστέρηση στα φωνήεντα που προ(σ)φέρουν ο ένας μετά τον άλλο οι αερολιμενικοί υπάλληλοι. Είναι αυτοί που μας υποδέχονται με μια τυπικότητα, που νομίζω ότι αποπνέει κάτι σαν στοργή. Το δώρο της άφιξης: ο νεοσύλλεκτος των ιαπωνικών περιστάσεων προσεγγίζει από πολύ νωρίς ποι-

Δημήτρης Πετσετίδης, «Ναυαγός»

ότητες χωρίς καμιά σχεδόν προετοιμασία. Το πεδίο των πνευματικών διεισδύσεων είναι από την αρχή ανοικτό. Πιστεύω εν ολίγοις ότι τώρα ακουμπώ στερεότητες. Στον διεθνή αερολιμένα του Τόκιο αυτή τη φορά διολισθαίνω σε ένα απάνεμο παρόν αμυδρής, αλλά βέβαιης παρόλα αυτά επίγνωσης. Η κατάλληλη στιγμή αποτελεί εξ ορισμού την τροφό, τη συνεργό πιθανώς ορθών πορισμάτων. Η διάχυτη ελπίδα ότι δεν θα συγκρουσθώ μετωπικά ούτε αυτή τη φορά με τις Σφίγγες του τοπίου. Συλλέγω ό, τι θεωρώ πως με αφορά σχεδόν αποκλειστικά. Πως αρμόζει στο θεματολόγιο των εμμονών μου για το δεδομένο τοπίο. Όσο διαρκεί η αναμονή μου εδώ, διατηρώ νοερά έναν πίνακα επιτελεσμάτων του ομιλητικότατου περιβάλλοντος. Κάθε διακριτό ηχόχρωμα θα πρέπει να το διασωθεί. Το αεροδρόμιο ως ανοικτό λεξικό: με την πρώτη ευκαιρία αδράχνω προσφορές των σημείων. Με το δίχτυ της αυθορμησίας εκείνης που δεν με πρόδωσε ποτέ, που με έκανε μάλιστα να διακρίνω εύκολα τις κακοτοπιές της απάθειας, τις παγίδες της αυτάρεσκης απομόνωσης στις προκαταλήψεις, επιμένω: συλλέγω πιθανές λύσεις γρίφων. Αυτοσχεδιάζοντας, συγκεντρώνομαι σε κάτοπτρα μάθησης. Δεν ξεχνώ ποτέ άλλωστε: «κάθε ταξινόμηση είναι ανώτερη από το χάος». Η επισήμανση του Κλωντ Λεβί Στρως θα δικαιώνει συνεχώς την αλληλουχία των σημειώσεων, την πολιτική αποθήκευσης νοημάτων, την αποθησαύριση κλίσεων του σώματος, στροφών του γλωσσικού οχήματος και τομών της χειρο-επικοινωνίας. «Ας πάρουμε εκείνα τα δυο γλυκά, που δεν είναι ακριβώς γλυκά. Τα βρίσκεις μόνον εδώ», μου εξηγεί η σύντροφός μου, που έχει από παλιά συναναστραφεί αυτές τις συνισταμένες του πλανήτη. «Δεν έχουν δηλαδή ζάχαρη; Τι γλυκά είναι τότε;». Ίσως η ερώτησή μου προδίδει μιαν απρόσμενη αφέλεια: ξεχνώ φαίνεται ότι εδώ τα φαινόμενα έχουν διαφορετική καταγωγή και διαφορετικό προορισμό. Η απάντηση ήταν επόμενο να επαυξήσει το ενδιαφέρον μου. Γινόμουν παι-

δί, μια προσωποποίηση της άδολης αφέλειας. «Πώς να στο εξηγήσω; Μας λένε ότι είναι γλυκίσματα, τα προσφέρουν, τα πουλάνε ειδικά εδώ ως γλυκίσματα, αλλά δεν είναι ακριβώς γλυκά. Τρώγονται στο μεταξύ γλυκών και μη γεύσης». Στο μεταίχμιο, σκέφτηκα, της απόλαυσης και της επιθυμίας της. Ή μάλλον στο μεταίχμιο της ιδέας του (σχεδόν) σημαίνοντος και του πιθανολογούμενου σημαινομένου του. Ο πειρασμός της ανάλυσης είναι ισχυρότερος τελικά από τον πειρασμό της βρώσης. Η δομική γλωσσολογία, όπως την διδάσκουν στην άλλη μεριά του κόσμου, μπορεί να κάνει άραγε αυτά τα άπω γλυκίσματα αλήθειες; Αναπόφευκτος κόμπος της αλυσίδας των εν νοουμένων: σκέφτηκα, πόσο δίκιο έχει ο μακαρίτης ο φίλος μου, ο ποιητής Μάριος Μαρκίδης: «ο πλήρης Λόγος είναι ό, τι κάθε λόγος, εγκατάλειψη της γεύσης για τη στοχαστική περιγραφή της». Παραιτούμαι, προς το παρόν από τον ενδεχο-

μένως «πλήρη Λόγο» και σπεύδω να δοκιμάσω το άγλυκο έδεσμα, προτού έρθουν να μας πάρουν οι φίλοι μας από το χέρι να μας οδηγήσουν στο κέντρο του Τόκιο, όπου κατοικούν από την γέννησή τους. Διαλέγω μια τάρτα. Δηλαδή κάτι που φαίνεται μακρινός συγγενής της τάρτας με φρούτα ενός τυπικού ζαχαροπλαστείου του Παλαιού Φαλήρου. Αναγνωρίζω με ασφάλεια όμως το χρώμα: ένα αχνό πράσινο. Προέρχεται μάλλον από έναν πίνακα του Σεζάν, όπου τα φρούτα τρώγονται. Ή μπορεί αυτή η συγκεκριμένη ανταύγεια του πράσινου να φτάνει ως εδώ από μια λιμνούλα με νούφαρα και λωτούς. Με την πρώτη μικρή μπουκιά αντιλαμβάνομαι ότι η στοματική μου κοιλότητα υποδέχεται με εύλογη περιέργεια την ανάλαφρη μάζα του τίποτε, του ίσως τίποτε, αφήνοντας τους αισθητικούς πόρους ανοικτούς, έτοιμους να συλλάβουν ό, τι πιστεύεται ότι συνιστά όντως ηδύ. Με την δεύτερη δοκιμή φρονώ πλέον ότι το γλυκό είναι νοητό. Σαν τον Ήλιο της Δικαιοσύνης του ημετέρου Οδυσσέα Ελύτη. Και σταματώ να αναρωτιέμαι και να ψάχνω ονόματα εκεί που πιθανώς να μην υπάρχουν ως ονόματα αλλά ως σκιές ερεθισμάτων, ως προβολές πόθων οι δικές τους λέξεις. Αργότερα θα διαπίστωνα ότι κάπως έτσι θα μάθαινα Ιαπωνία: όχι με το λεξικό στο χέρι, αλλά με το ορμέμφυτο συντονισμένο διαρκώς στον τόπο ή και στις φαντασίες των γηγενών. Υπήρχε μήπως άλλη ατραπός; Μπαίνοντας στο εσωτερικό του ψυχικού ταξί, που θα με κυκλοφορούσε στην αληθινή πρωτεύουσα της Χώρας του Ανατέλλοντος Ηλίου, θα εύρισκα αργότερα την καρδιά του Άλλου, το πρόσωπο, το ακριβές της Άλλης. Η τρίτη και η τέταρτη και τελευταία μπουκιά ήταν από καινούργιες εκπλήξεις: με το σάλιο μετάλλαζαν σε θωπεία ουρανίσκου. [Γράμματα από την Ιαπωνία]

Ο Γιώργος Βέης είναι ποιητής

Εκδήλωση για τον Αλέξη Ζήρα Σε λίγους μήνες συμπληρώνονται 45 χρόνια από τότε που ο Αλέξης Ζήρας άρχισε να δημοσιεύει κριτικά κείμενα στην εφημερίδα «Θεσσαλονίκη». Το Public σε μια πρώτη επισήμανση αυτού του γεγονότος, θέλησε να αναδείξει τη συμβολή του κριτικού Αλέξη Ζήρα στην υποδοχή της λογοτεχνίας, των ιδεών και των πολιτικών φαινομένων της χώρας μας στο διάστημα αυτό. Γι’ αυτό και κάλεσε τη Δευτέρα, 15 Απριλίου, στις 7.00 μ.μ. Καραγεώργη Σερβίας 1, Σύνταγμα πέντε γνωστούς συγγραφείς και μελετητές της λογοτεχνίας μας, τους Κώστα Βούλγαρη, Δημήτρη Δασκαλόπουλο, Γιώργο Παγανό, Νικήτα Παρίση και Βαγγέλη Ραπτόπουλο, για μια πρώτη αποτίμηση αυτής της συμβολής. Η παρουσίαση γίνεται με τη συνεργασία της Εταιρείας Συγγραφέων, της οποίας ο Αλέξης Ζήρας ήταν πρόεδρος την τελευταία τετραετία

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΚΟΣΜΟΣ

49 Κινήματα πολιτών και Αριστερά πολιορκούν τον Ραχόι

ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ:

Οργή για τη νέα δόση λιτότητας ΤΟΥ ΑΡΓΥΡΗ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ

Η Πορτογαλία βαδίζει ανεπιστρεπτί προς ένα δεύτερο και επώδυνο Μνημόνιο. Ο υπουργός Οικονομικών της χώρας, Γκασπάρ, προσέφερε για άλλη μια φορά την περασμένη εβδομάδα γη και ύδωρ στο Εcoﬁn του Δουβλίνου, προσδοκώντας την πολυπόθητη επιμήκυνση του δανείου, ενώ, την εβδομάδα που έρχεται, οι τροϊκανοί που θα επισκεφθούν τη Λισσαβώνα, θα εκβιάσουν μη καταβολή της δόσης των 2 δισ. ευρώ για να οριστικοποιήσουν περικοπές 3,8 δισ. ευρώ και θα απαιτήσουν ισοδύναμα μέτρα 1,32 δισ. ευρώ, για να καλυφθεί η τρύπα που δημιούργησε το δεύτερο ηχηρό ράπισμα του Συνταγματικού Δικαστηρίου στον πρωθυπουργό Πάσος Κοέλιο.

Η ανεξάρτητη Δικαιοσύνη Η απόφαση του ανωτάτου δικαστηρίου της χώρας εξαναγκάζει την κυβέρνηση να επιστρέψει τις περικοπές των επιδομάτων κατά 6% σε 350.000 ανέργους, κατά 5% στα επιδόματα ασθενείας και να ακυρώσει την κατάργηση του επιδόματος αδείας στους δημοσίους υπαλλήλους και τους συνταξιούχους. Οι Πορτογάλοι όμως θα πρέπει να ευχαριστούν το Μπλόκο της Αριστεράς και το ΚΚ Πορτογαλίας, που απειλώντας και μόνο προσφυγή στο Συνταγματικό Δικαστήριο εξανάγκασαν τον δεξιό πρόεδρο της Δημοκρατίας Καβάκο Σίλβα, να προσφύγει πρώτος εναντίον των μνημονιακών μέτρων για να μην προσφέρει στην αντιπολίτευση της ριζοσπαστικής Αριστεράς την ικανοποίηση της ηθικής και πολιτικής νίκης.

Σήμερα ο Σίλβα, η κυβέρνηση και οι τραπεζίτες λιντσάρουν το Συνταγματικό Δικαστήριο, που απέδειξε ότι η μάχη για την υπεράσπιση της λειτουργίας των δημοκρατικών θεσμών και της αυτονομίας της Δικαιοσύνης αποτελεί χαράκωμα εναντίον των τροϊκανών δικτατοριών. Το Συνταγματικό Δικαστήριο είχε επιφυλάξει μια πρώτη ψυχρολουσία στην κυβέρνηση του Πάσος Κοέλιο τον Ιούλιο του 2012, όταν είχε απορρίψει ως αντισυνταγματική την κατάργηση του 13ου μισθού για τους δημοσίους υπαλλήλους, αλλά επέτρεψε την εφαρμογή του μέτρου για το 2013 εξαιτίας της άσχημης οικονομικής κατάστασης της χώρας. Η εποχή των εκπτώσεων φαίνεται όμως ότι πέρασε και για τους δικαστές. Ο Πάσος Κοέλιο με διάγγελμά του προετοίμασε τους Πορτογάλους για την «επόμενη μέρα» μετά την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου, προειδοποιώντας ότι θα πρέπει να ανεχθούν νέες περικοπές στην Υγεία, την Παιδεία, την Κοινωνική Ασφάλιση και τις ε-

ταιρείες του δημοσίου τομέα, ενώ για πρώτη φορά αναφέρθηκε δημοσίως στην πιθανότητα δεύτερου πακέτου στήριξης και ασφαλώς Μνημονίου. Η Κομισιόν, η κυβέρνηση του Βερολίνου και η ΕΚΤ κατέστησαν σαφές ότι η «επόμενη μέρα» θα είναι το ίδιο οδυνηρή όπως και η προηγούμενη για τους Πορτογάλους, ενώ αποτρέποντας την άμεση παραίτηση του Γκασπάρ φαίνεται ότι επέτρεψαν έναν «λάιτ» ανασχηματισμό της κυβέρνησης, πιέζοντας μαζί με τον Πάσος Κοέλιο το Σοσιαλιστικό Κόμμα να ανέβει εκ νέου στο κυβερνητικό άρμα διαμέσου οικουμενικών λύσεων.

Κύπρος και τράπεζες Την ίδια στιγμή, οι τράπεζες διψούν για άφθονο φρέσκο χρήμα, ενώ από την έναρξη της κρίσης στην Κύπρο οι πορτογαλικές τράπεζες είδαν να εξαφανίζονται από την κεφαλαιοποίησή τους πάνω από 2 δισ. ευρώ, αυξάνοντας παράλληλα τον πυρετό για τη διασφάλιση των καταθέσεων. Η τρόικα συνεχίζει τις πιέσεις για άμεση αναδιάρθρωση του τραπεζικού

Να σταματήσει να πληρώνει το χρέος της η Πορτογαλία ζητεί ο Μάριο Σοάρες Η Πορτογαλία δεν μπορεί και δεν πρέπει να πληρώσει το χρέος δήλωσε ο επί σειρά ετών πρωθυπουργός και πρόεδρος της χώρας Μάριο Σοάρες φέρνοντας το παράδειγμα της Αργεντινής. Παράλληλα, ζήτησε τη συνεργασία των Σοσιαλιστών με την Αριστερά καλώντας όλες τις πολιτικές δυνάμεις να ενωθούν «για να ρίξουν την κυβέρνηση και να αποκηρύξουν τις πολιτικές λιτότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της τρόικας». Ο ιστορικός ηγέτης των Σοσιαλιστών επέκρινε έντονα την πορτογαλική κυβέρνηση και τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Χοσέ Μπαρόζο, αλλά και την Άνγκελα Μέρκελ. «Στην προσπάθειά τους να εξυπηρετήσουν την κυρία Μέρκελ, έxουν ξεπουλήσει τα πάντα και έχουν αφανίσει τη χώρα. Μέσα σε δύο χρόνια, αυτή η κυβέρνηση έχει καταστρέψει την Πορτογαλία», σημείωσε ο Μάριο Σοάρες.

τομέα και για συγχωνεύσεις τραπεζών, που ενισχύουν την αβεβαιότητα στη Λισσαβώνα, γιατί κάποιος θα πρέπει να κληθεί να πληρώσει το μάρμαρο. Οι καταναλωτικές δαπάνες σημείωσαν βουτιά 5,3% σε ετήσια βάση, τη δεύτερη μεγαλύτερη στην Ε.Ε. μετά την πτώση στην Ισπανία κατά 9,7%, η ύφεση θα φθάσει από το 4,5% στο 5,5% του ΑΕΠ, ενώ το έλλειμμα θα φθάσει στο 6,4% από το 5% που προέβλεπαν οι αρχικές προβλέψεις κυβέρνησης και τρόικας, καθιστώντας αναπόφευκτο το δεύτερο Μνημόνιο.

Κυβέρνηση Αριστεράς και πλατείες O γραμματέας του Σοσιαλιστικού Κόμματος, Σεγούρο, που ζητεί επαναδιαπραγμάτευση του Μνημονίου, δήλωσε ότι «είμαι έτοιμος να αναλάβω», ενώ και τα τρία κόμματα της αντιπολίτευσης, το Μπλόκο της Αριστεράς, το Σοσιαλιστικό και το ΚΚ Πορτογαλίας, μιλούν για την ανάγκη μιας κυβέρνησης της Αριστεράς, που το καθένα την οραματίζεται ως βασικό άξονα της ανατροπής της μνημονιακής πολιτικής στην χώρα. Ο Κάρλος Αρμένιο, ο γραμματέας του μεγαλύτερου πορτογαλικού συνδικάτου CGTP, κάλεσε τον κόσμο να υποδεχθεί από τη Δευτέρα μαζικά τους τροϊκανούς στους δρόμους. Στις 15 Μαρτίου οι πλατείες της χώρας γέμισαν με ενάμισι εκατομμύριο Πορτογάλους που διαδήλωσαν μ’ ένα ξεκάθαρο, απλό και κατανοητό σύνθημα: «Γαμήστε την τρόικα». Η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου συμβαδίζει με αυτή την επιθυμία, ενώ διάχυτη είναι η αίσθηση ότι η εκπλήρωσή της θα προσφέρει μια μεγάλη υπηρεσία και ανακούφιση σε όλους τους λαούς της νότιας Ευρώπης.

O δικομματισμός στην Ισπανία υποχώρησε κάτω από το 50% και θα πρέπει να ανατρέξει στο σωσίβιο των συντηρητικών δεξιών κομμάτων των Καταλανών και Βάσκων εθνικιστών για να διατηρηθεί στην εξουσία, ενώ η Ενωμένη Αριστερά σημειώνει νέα διαδοχικά ρεκόρ ανόδου, φθάνοντας στην τελευταία δημοσκόπηση στο 15,6%. Ποσοστό που ήδη πρέπει να τρέχει σε νέα ύψη, μετά τις αποκαλύψεις των τελευταίων ημερών για τα σκάνδαλα της βασιλικής οικογένειας, των πολιτικών του Λαϊκού Κόμματος, αλλά και την τεράστια επιτυχία της Ενωμένης Αριστεράς της Ανδαλουσίας, που συμμετέχει στην τοπική κυβέρνηση της Σεβίλης με το Σοσιαλιστικό Κόμμα, αφού κατάφερε να επιβάλει την απαλλοτρίωση κατοικιών που έχουν κατασχέσει οι τράπεζες και την επιστροφή τους στα νοικοκυριά έναντι χαμηλού αντιτίμου. Οι κατασχέσεις και οι εξώσεις σπιτιών και οι τραγικές αυτοκτονίες που συνοδεύουν την αδηφαγία των τραπεζιτών πυροδότησαν ένα μεγάλο και δυναμικό κίνημα διαμαρτυρίας, που ανάγκασε την κυβέρνηση του Ραχόι να δημιουργήσει αστυνομικό κλοιό προστασίας των πολιτικών του Λαϊκού Κόμματος σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο. Την ίδια στιγμή, η αυτοοργάνωση του κόσμου έφθασε στο σημείο να ζητεί διαμέσου συλλόγων καταναλωτών το «κεφάλι» 40 τραπεζικών ιδρυμάτων, γιατί, μεσούσης της κρίσης, φόρτωσαν στους καταθέτες κερδοσκοπικά επενδυτικά προϊόντα 13,55 δισ. ευρώ. Μια νέα μαύρη τρύπα, που θα κληθούν να καλύψουν οι φορολογούμενοι, μετά την ένεση ρευστότητας των 50 δισ. ευρώ που προσέφεραν για τη διάσωση των τραπεζών. Η ισχυρή πλειοψηφία του Ραχόι στη Βουλή έχει εξανεμιστεί στην κοινωνία, αφού το Λαϊκό Κόμμα υποχωρεί στο 24,5%, χάνοντας πάνω από 20% σε σχέση με τις βουλευτικές εκλογές του Νοεμβρίου του 2011, ενώ το Σοσιαλιστικό Κόμμα βρίσκεται μόλις 1,5% πιο κάτω, έχοντας χάσει σχεδόν 6% από τις προηγούμενες βουλευτικές εκλογές. Δεξιά και σοσιαλιστές απέχουν από το ναδίρ, ενώ ορισμένοι άρχισαν να ανησυχούν για την ελληνικού τύπου αναβίωση φασιστοειδών και νεοναζιστικών οργανώσεων από τη διάλυση της μεταφρανκικής Δεξιάς. Ο υπουργός Οικονομικών, Γκιντός, ζήτησε από τους διαδρόμους του Ecofin μεγάλες «εκπτώσεις χρόνου», προσφέροντας σε αντάλλαγμα νέα μέτρα λιτότητας. Ο συντονιστής της Ενωμένης Αριστεράς, Κάγιο Λάρα, απηύθυνε μια λακωνική προειδοποίηση στον Γκιντός και τον Ραχόι: «ΚοιΑ.Π. τάξτε την Πορτογαλία».

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 14 AΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΚΟΣΜΟΣ

ΤΗΣ ΚΑΚΗΣ ΜΠΑΛΗ

Οι αποκαλύψεις κρατούν δέκα μέρες τώρα και σταματημό δεν έχουν. Για κάποιες χώρες είναι πολιτικά «καυτές». Για κάποιες άλλες, τα πρώτα ονόματα που εμφανίζονται βάζουν απλώς μια οικονομικά πικάντικη πινελιά στις κοσμικές στήλες. Ο λόγος για τα περιβόητα off shore leaks, για εκείνα τα 2,5 εκατομμύρια ντοκουμέντα, που περιλαμβάνουν 120.000 εταιρείες - «γραμματοκιβώτια», 130.000 ονόματα πελατών από 170 χώρες, οι οποίοι έχουν κρύψει έναν ανυπολόγιστο αριθμό δισεκατομμυρίων ευρώ, δολαρίων, ελβετικών φράγκων, γεν κ.λπ. σε δέκα φορολογικούς παραδείσους. Τα ντοκουμέντα δόθηκαν από έναν άγνωστο -μεγαλοτραπεζίτη που ανένηψε; κάποια μυστική υπηρεσία;- στον διευθυντή της Διεθνούς Οργάνωσης Ερευνητικής Δημοσιογραφίας (ICIJ) κι αυτός με τη σειρά του τα μοιράστηκε με 86 δημοσιογράφους και ερευνητές από 46 χώρες, που δούλεψαν δεκαπέντε μήνες για να βρουν την άκρη. Από τις 4 Απριλίου, που δημοσιεύτηκαν ταυτόχρονα σε πολλές εφημερίδες του πλανήτη -στην Ελλάδα, στα «Νέα»- τα πρώτα στοιχεία από τα off shore leaks, οι κυβερνήσεις κάποιων τραπεζικών και φορολογικών παραδείσων έχασαν τον ύπνο τους, οι υπουργοί Οικονομικών των χωρών με μεγάλη «αιμορραγία» φορολογικών εσόδων έτριψαν κατ’ αρχάς τα χέρια τους, οι τράπεζες και τα δικηγορικά και λογιστικά γραφεία που στήνουν τις υπεράκτιες εταιρείες άρχισαν να ξεσκονίζουν στα συρτάρια τους τα «σχέδια Β», και κάποιοι από τους απρόσεχτους μεγαλόσχημους φοροφυγάδες έχασαν εκείνη τη… μαγική αίσθηση της ασφάλειας που ένιωθαν στον μυστικό κόσμο των φορολογικών παραδείσων. Τώρα ξέρουν ότι, αφού έγινε η πρώτη διαρροή και μάλιστα τεραστίων διαστάσεων, μπορεί ανά πάσα στιγμή να γίνει η επόμενη. Να σημειωθεί ότι, σε αντίθεση με τα περιβόητα wiki leaks που στην πλειοψηφία τους ήταν οι εκτιμήσεις που έκαναν Αμερικανοί διπλωμάτες για πρόσωπα και πράγματα στις χώρες που υπηρετούσαν, τα off shore leaks περιέχουν χειροπιαστά στοιχεία, τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν από τις διωκτικές αρχές, εάν βεβαίως στοιχειοθετούν παρανομίες. Να σημειωθεί, επίσης, ότι και η ίδρυση off shore εταιρείας είναι νόμιμη και η ύπαρξη φορολογικών παραδείσων - μέχρι να υπάρξουν οι συσχετισμοί δυνάμεων για να αλλάξουν οι νομοθεσίες και σε εθνικό και σε διεθνές επίπεδο.

32 τρισεκατομμύρια δολάρια Η αλήθεια είναι ότι οι αποκαλύψεις των oﬀ shore leaks έγιναν σε

OFF SHORE ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΙΣ:

Στο φως μια «παράλληλη» παγκόσμια οικονομία 32 τρισ. δολάρια μια πολύ βολική στιγμή, τουλάχιστον για τον δυτικό κόσμο. Οι περισσότερες κυβερνήσεις των βιομηχανικών χωρών προσπαθούν να διευρύνουν τη φορολογική τους βάση και να επαναπατρίσουν ένα μέρος των κεφαλαίων που έχουν φύγει. Σύμφωνα με έρευνα της βρετανικής μη κυβερνητικής οργάνωσης Tax Justice Network (Δίκτυο για τη φορολογική δικαιοσύνη), το 2012 ήταν παρκαρισμένα στους συνολικά 70 φορολογικούς παραδείσους 21 με 32 τρισεκατομμύρια δολάρια. Δεν είναι τυπογραφικό λάθος, όντως πρόκειται για αριθμό με δώδεκα μηδενικά. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Γερμανία, η Ιταλία, η Γαλλία θέλουν ένα κομμάτι από αυτή την «κλεμμένη» φορολογική πίτα. Ακόμη και η Ρωσία θέλει πίσω ένα μέρος από το μαύρο χρήμα των ολιγαρχών της -έστω αυτών που δεν έχουν τις καλύτερες σχέσεις με το Κρεμλίνο-, ενώ η Κίνα, που επίσης «αιμορραγεί» κυρίως μέσω Χονγκ Κονγκ και Μακάο, για την ώρα δεν έχει γίνει γνωστό πώς θέλει να χειριστεί αυτό το ζήτημα.

Η αμερικανική υποκρισία... Βέβαια, κανείς δεν θέλει να «στεγνώσει» τους φορολογικούς παραδείσους, παρά τις κατά καιρούς μεγαλόστομες δηλώσεις των πολιτικών, κυρίως στους κόλπους των G7. Θέλουν απλώς να τους περιορίσουν και μάλιστα όχι όλοι. Η Βρετανία, για παράδειγμα, διαθέτει πλειάδα δικών της παραδείσων, από τα νησιά της Μάγχης και της θάλασσας της Ιρλανδίας, μέχρι τις Παρθένους Νή-

Η αλήθεια είναι ότι οι αποκαλύψεις των oﬀ shore leaks έγιναν σε μια πολύ βολική στιγμή, τουλάχιστον για τον δυτικό κόσμο. Οι περισσότερες κυβερνήσεις προσπαθούν να διευρύνουν τη φορολογική τους βάση και να επαναπατρίσουν ένα μέρος των κεφαλαίων που έχουν φύγει σους, που πρωταγωνιστούν στα oﬀ shore leaks, και θέλει να τους κρατήσει. Αλλά και ο Αμερικανός πρόεδρος, Μπάρακ Ομπάμα, δεν έκανε τίποτε για να αντιμετωπίσει το φορολογικό ντάμπινγκ του Ντέλαγουερ ή της Φλόριντα, δεν ενοχλείται από τους παραδείσους εντός των συνόρων του. Φρόντισε, ωστόσο, με την απειλή του αποκλεισμού τους από τη Wall Street, να πιέσει τις ελβετικές τράπεζες να ενημερώνουν την αμερικανική εφορία για τις καταθέσεις

...το γερμανικό αδελφάκι της... Οι ΗΠΑ ήταν, άλλωστε, αυτές που

ανάγκασαν το Λουξεμβούργο να αποδεχτεί, την εβδομάδα που πέρασε, να κάνει το ίδιο, έστω από το 2015. Όσο και να φώναζε η Γερμανία τα τελευταία χρόνια, όσο και να απειλούσε ο προηγούμενος υπουργός της των Οικονομικών, Περ Στάινμπρικ, ότι «θα στείλει το ιππικό» στην Ελβετία, στο Λουξεμβούργο, στο Λίχτενσταϊν, εάν δεν συνεργαστούν, ήταν η πίεση των Αμερικανών αυτή που ανάγκασε τη Βέρνη και το Λουξεμβούργο να «χαλαρώσουν» το τραπεζικό τους απόρρητο. Τώρα, μάλιστα, στέλνει μήνυμα και η Αυστρία, ότι σκέφτεται να ακολουθήσει. Για την ώρα, η Γερμανία κατάφερε να επιβάλει τις απόψεις της μόνο στην περίπτωση της μικρής Κύπρου, κι αυτό μόνο όταν η Λευκωσία αναγκάστηκε να ζητήσει βοήθεια. Αντίθετα, ποτέ δεν έκανε δύσκολη τη ζωή στις δικές της τράπεζες -όχι τόσο στην ιδιωτική Deutsche Bank όσο στις κρατικές Landesbanken- όταν έστηνα υπεράκτιες, ιδρύματα, τραστ και πολύπλοκα προϊόντα σε φορολογικούς παραδείσους.

...και η γαλλική εμπλοκή Η Γαλλία, πάλι, ήταν από τις πιο δυναμικές χώρες στην εθνική της νομοθεσία για τις υπεράκτιες εταιρείες και πίεζε και σε επίπεδο G7 να περιοριστούν οι φορολογικοί παράδεισοι. Ωστόσο, η κυβέρνησή της δεν ενισχύεται στην προσπάθειά της για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, από την πίεση που προκαλούν οι αποκαλύψεις των oﬀ shore leaks -όπως θα έπρεπε, θεωρητικά-, καθώς

πιάστηκαν να κλέπτουν οπώρας τόσο ο πρώην υπουργός Προϋπολογισμού, με λεφτά στην Ελβετία και τη Σιγκαπούρη, όσο και ο ταμίας του προεκλογικού αγώνα του Ολάντ, με υπεράκτια εταιρεία στα νησιά Κεϊμάν.

Επώνυμοι, δικτάτορες, ολιγάρχες και τράπεζες Τα όσα είδαν μέχρι τώρα τα φώτα της δημοσιότητας είναι μόνο η αρχή: Θυγατέρες δικτατόρων και ολιγάρχες στοίβαζαν τα λεφτά τους(;) στις βρετανικές Παρθένους Νήσους. Βαρονέσες και συνθέτες προτιμούσαν τα νησιά Κουκ. Ο αναπληρωτής πρωθυπουργός του Βλαντίμιρ Πούτιν, Ίγκορ Σουβάλοφ, βολεύτηκε στις Βερμούδες, ενώ ο μακαρίτης πλέι μπόι Γκίντερ Σακς, ο πρώην της Μπριζίτ Μπαρντό, δεν πρόκειται πλέον να λογοδοτήσει σε κανέναν. Κι όλα αυτά με τη βοήθεια των μεγαλύτερων τραπεζών του κόσμου, από τη γερμανική Deutsche Bank και την ελβετική UBS μέχρι την αμερικανική JP Morgan και τη γαλλική BNP Paribas, που μέσω των θυγατρικών τους στη Σιγκαπούρη έστηναν για τους πελάτες τους εταιρείες «γραμματοκιβώτια» με ευφάνταστα ονόματα: «Τάντρις», «Σεγκόβια», «Κρυστάλλινο φεγγάρι» κ.λπ. Το ακριβές ποσό είναι αδύνατον να υπολογιστεί, ένα από τα πλεονεκτήματα των φορολογικών παραδείσων είναι η εχεμύθεια. Όπως είναι δύσκολο να υπολογιστεί πόσα από αυτά τα χρήματα δεν έχουν φορολογηθεί παρανόμως.

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΚΟΣΜΟΣ ΜΑΡΓΚΑΡΕΤ ΘΑΤΣΕΡ

Εκείνη που θαύμαζε τον Πινοσέτ και άφηνε τον Μπόμπι Σαντς να πεθάνει… ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΤΣΕΡΕΖΟΛΕ

Αγώνας άγονος για τον Ολάντ...

της εβδομάδας

ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΤΣΕΡΕΖΟΛΕ

Σε αγώνα δρόμου με αμφίβολο αποτέλεσμα επιδίδεται ο Φρανσουά Ολάντ προκειμένου να ανατρέψει τις κακές εντυπώσεις που δημιούργησε το σκάνδαλο του πρώην υπουργού Προϋπολογισμού, Ζερόμ Καουζάκ. Παρεμβαίνοντας τηλεοπτικά την Τετάρτη, για δεύτερη φορά μέσα σε δύο εβδομάδες, ο Ολάντ επιχείρησε να ανακτήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων ανακοινώνοντας σειρά μέτρων για τη «διαφάνεια» σε ό,τι αφορά τα οικονομικά των υπουργών, των βουλευτών και των ανώτερων υπαλλήλων της διοίκησης. Το στοίχημα είναι δύσκολο και τίποτε δεν προμηνύει ότι θα το κερδίσει ο Γάλλος πρόεδρος. Η δυσκολία έγκειται σε δύο επίπεδα: το πρακτικό και το πολιτικό. Σε ό,τι αφορά το πρώτο, ήδη το δικαστικό σώμα εξέφρασε επιφυλάξεις για ένα από τα σημαντικότερα μέτρα, την ίδρυση δηλαδή μιας Ειδικής Εισαγγελίας για χρηματοπιστωτικές παραβάσεις. Σε ό,τι αφορά το πολιτικό, πέρα από τη δυσαρέσκεια των βουλευτών (ο ίδιος ο πρόεδρος της Βουλής, σοσιαλιστής Κλοντ Μπορτολόν, εξέφρασε την άποψη ότι η προεδρική πρωτοβουλία «πυροδοτεί τον λαϊκισμό»), υπάρχει και το θέμα της εφαρμογής μιας μεθόδου που ο Ολάντ είχε καταδικάσει όταν πρόεδρος ήταν ο Νικολά Σαρκοζί. Συγκεκριμένα ο Ολάντ επέλεξε να αναμειχθεί ο ίδιος στο θέμα, στο πλαίσιο μιας προεδροκεντρικής επικοινωνιακής πολιτικής - κάτι για το οποίο είχε επικρίνει δριμύτατα το 2007 τον προκάτοχό του. «Πρόκειται για μέθοδο που αφήνει να εννοηθεί ότι ο πρόεδρος μπορεί να τα κάνει όλα μόνος του και μάλιστα να τα ανακοινώνει από την τηλεόραση» δήλωνε... Σίγουρα τότε δεν μπορούσε να φανταστεί ότι θα κατέφευγε στην ίδια μέθοδο έξι χρόνια μετά...

«Όταν ρώτησαν τη Μάργκαρετ Θάτσερ ποιο ήταν το μεγαλύτερο επίτευγμά της, απάντησε αμέσως: ‘το Νέο Εργατικό Κόμμα’. Και είχε δίκιο: ο θρίαμβός της ήταν ότι ακόμη και οι πολιτικοί της αντίπαλοι υιοθέτησαν τις βασικές της οικονομικές πολιτικές». Αυτά παρατηρούσε πέρσι τον Νοέμβριο στον «Γκάρντιαν», ο Σλάβοϊ Ζίζεκ. Ένας από τους πρώην υπουργούς και στενός συνεργάτης του Τόνι Μπλερ, ο Πίτερ Μάντελσον, την επιβεβαίωσε σημειώνοντας, αναφορικά με τον πρώην πρωθυπουργό, ότι «είχε την εξυπνάδα να μην αμφισβητήσει το θατσερικό δόγμα, ενώ το χαλάρωσε». Ίσως όμως την πιο εύστοχη παρατήρηση για τη «Σιδηρά Κυρία» την έκανε, λίγα 24ωρα μετά την ανακοίνωση του θανάτου της, η Γκλέντα Τζάκσον, από τις μεγαλύτερες Βρετανίδες ηθοποιούς, σήμερα βουλευτής, μιλώντας στη Βουλή για την εκλιπούσα και την κληρονομιά που άφησε πίσω της. «Το πιο σημαντικό είναι η λάθος πορεία της χώρας» είπε υπό τις αποδοκιμασίες των συντηρητικών βουλευτών, που ήταν φανερό ότι δεν άντεχαν να ακούσουν την αλήθεια. «Όλα όσα μας δίδαξαν ότι είναι κακά πράγματα, και για τα οποία συνεχίζω να πιστεύω ότι είναι κακά πράγματα, με τη Θάτσερ μετατράπηκαν σε αρετές. Δηλαδή η απληστία, ο ατομικισμός, η αδιαφορία για τους φτωχούς»... Μπορεί πάντως εδώ και λίγες ημέρες η εμπνευστής του δόγματος T.I.N.A. (There Is No Alternative, Δεν Υπάρχει Εναλλακτική Λύση), να πέρασε στην αιωνιότητα, το δόγμα της όμως ακούγεται σε όλους τους κυρίαρχους κύκλους της Ευρώπης: δεν υπάρχει εναλλακτική λύση στις πολιτικές λιτότητας και δημοσιονομικής πειθαρχίας και κοινωνικής εξαθλίωσης... Η «Mrs T», η «κλέφτρα του γάλακτος», όπως ήταν το παρατσούκλι της πριν γίνει πρωθυπουργός, καθώς στα μέσα της δεκαετίας του 1970, ως υπουργός Παιδείας, είχε σταματήσει τη δωρεάν διανομή γάλακτος στα δημοτικά -μια περιττή σπατάλη-, μπορεί να είναι υπερήφανη : αντίπαλοι και σύμμαχοι, έχουν γίνει πλέον μιμητές της. Μιμητές στις δραστικές περικοπές πόρων για δημόσια αγαθά, όπως είναι η

παιδεία, η υγεία, οι μεταφορές κ.ά. Όπως κάνουν σήμερα οι νεοφιλελεύθεροι. Και τούτο χωρίς κόμπλεξ, χωρίς να αναρωτιούνται για τις επιπτώσεις των αποφάσεών τους. «Δεν υπάρχει κοινωνία, υπάρχουν μόνο άνδρες και γυναίκες και υπάρχουν οικογένειες και καμία κυβέρνηση δεν μπορεί να κάνει τίποτε». «Εμείς πρέπει να φροντίζουμε τους εαυτούς μας» είχε δηλώσει κάποτε η Μάγκι, η οποία δεν έδωσε δεκάρα για το γεγονός ότι επί πρωθυπουργίας της

αποστολή: «Η δουλειά μου είναι να εμποδίσω τη Βρετανία να γίνει κόκκινη»... Και προκειμένου να επιτύχει αυτόν τον «ιερό σκοπό» δεν δίστασε μπροστά σε τίποτε: τσάκισε τα συνδικάτα, τους ανθρακωρύχους που αγωνίζονταν να σώσουν τη δουλειά τους (οι σύζυγοι των οποίων έστελναν κατά χιλιάδες επιστολές στη βασίλισσα ζητώντας της να παρέμβει -εκείνη βέβαια κώφευσε), τους φιλειρηνιστές που εναντιώθηκαν στον ιμπεριαλιστικό της πόλεμο στα Φόκλαντς, τις φεμινίστριες

ξεκίνησε η κατάρρευση του δημόσιου συστήματος υγείας, των σχολείων, της περίθαλψης... «Τότε το σύστημα ονομάστηκε ‘φροντίδα και κοινότητα’» θύμισε στη Βουλή η Γκλέντα Τζάκσον και προσέθεσε: «Η πραγματικότητα ήταν ότι δεν υπήρξε καμία φροντίδα για την κοινότητα»... Η Τζάκσον αναφερόταν στην απόφαση της Θάτσερ να εγκαταλείψει το κράτος χιλιάδες άστεγους στην τύχη τους... Όπως και οι σημερινοί οπαδοί του νεοφιλελευθερισμού, της δικής της δηλαδή πολιτικής, έτσι και η ίδια θεωρούσε ότι είχε μια

(θεωρούσε τον φεμινισμό δηλητήριο. Αποδόμησε την Τοπική Αυτοδιοίκηση, διέλυσε το κράτος πρόνοιας που είχε οικοδομήσει ένας από τους προκατόχους της, το 1945, ο Κλέμεντ Άτλι. Ήταν φίλη με τον Ρόναλντ Ρέιγκαν και τον Αουγκούστο Πινοσέτ, ενώ σιχαινόταν τον Νέλσονα Μαντέλα, καθώς θεωρούσε το Εθνικό Αφρικανικό Κογκρέσο «τρομοκρατικό» και δεν επέβαλε ποτέ κυρώσεις στο απαρτχάιντ της Νοτίου Αφρικής. Η Μάργκαρετ Θάτσερ, η μακροβιότερη πρωθυπουργός της Βρετανίας (από το 1979 έως το

1990), δεν ήταν άκαρδη. Ήταν άτεγκτη στην «θατσερική επανάσταση», στις απόψεις της, έστω κι αν η εφαρμογή τους σήμανε την καταστροφή ζωών, μεταφορικά και κυριολεκτικά. Όπως στην περίπτωση του Μπόμπι Σαντς, που έσβησε στις 5 Μαΐου του 1981, σε ηλικία 27 ετών, στις φυλακές του Λονγκ Κες, κοντά στο Μπέλφαστ, ύστερα από απεργία πείνας 66 ημερών. Μαζί με τον εκλεγμένο βουλευτή και μέλος του IRA, θα πέθαιναν άλλα εννιά μέλη της οργάνωσης, που διεκδικούσαν στοιχειώδεις βελτιώσεις στη διαβίωσή τους στη φυλακή. «Δεν ήμουν τίποτε περισσότερο από ένα παιδί της εργατικής τάξης, όμως η καταπίεση είναι που γεννά το επαναστατικό πνεύμα της ελευθερίας» έγραφε για τον εαυτό του ο νεαρός βουλευτής. Μία ημέρα μετά από τον θάνατό του, η Θάτσερ σχολίαζε: «Θα συνεχίσουμε την προσπάθεια εξάλειψης της τρομοκρατίας. Ο κ. Σαντς ήταν απλά ένας κατάδικος. Που επέλεξε να πεθάνει»... Η Θάτσερ δίχασε τη Βρετανία -αυτός ήταν άλλωστε και ο πρωτοσέλιδος τίτλος της Ντέιλι Μίρορ- μέχρι και την κηδεία της. Η δε παρουσία σε αυτή έχει προκαλέσει πλήθος αρνητικών σχολίων, ακόμη και από φιλικά έντυπα, όπως η Ντέιλι Τέλεγκραφ: «Για τη βασίλισσα η παρουσία σε κηδείες συνιστά σοβαρή προδοσία του διαχωρισμού των εξουσιών μεταξύ του επικεφαλής του κράτους και του πρωθυπουργού. Αυτή η απόφαση πλήττει την έννοια της ουδετερότητας μιας μοναρχίας που δεν ανακατεύεται στα πολιτικά παιχνίδια» παρατήρησε ο Πίτερ Όζμπορν, από τους κορυφαίους αρθρογράφους. Πράγματι. Το μοναδικό προηγούμενο ήταν η παρουσία της βασίλισσας στην κηδεία του Ουίνστον Τσώρτσιλ το 1965. Επρόκειτο όμως για τον ήρωα του αντιφασιστικού αγώνα και φίλο του πατέρα της, Γεωργίου του 6ου. Η έκπληξη ήταν ακόμη μεγαλύτερη, καθώς οι σχέσεις των δύο γυναικών, όταν η Θάτσερ ήταν στην πρωθυπουργία, ήσαν ψυχρές. Πέραν αυτού, το κόστος της κηδείας, με τον... τίτλο «επιχείρηση αληθινό μπλε» - 9 με 12 εκατομμύρια ευρώ - έχει προκαλέσει σάλο. Και ειρωνικά σχόλια, όπως: «Η λιτότητα επιβάλλεται στους πάντες, εκτός από μια πρωθυπουργό που πέθανε πρόσφατα».

Η ΗΑΥΓΗ ΑΥΓΗ••KYΡΙΑΚΗ ΤΡΙΤΗ 16 14 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ ΑΠΡΙΛΙΟΥ2012 2013

ΚΟΣΜΟΣ BΑΛΤΕΡ ΜΠΑΙΕΡ:

Η εθνική ρητορική ευνοεί τους πλούσιους, όχι τους εργαζόμενους

H Αριστερά μπορεί και πρέπει να δημιουργήσει πλήρες εναλλακτικό πρόγραμμα

μανούς εργαζόμενους να πληρώνουν τελικά τους Γερμανούς μεγιστάνες. Αυτό που πρέπει να δούμε είναι πως υπάρχει και άλλη Γερμανία και άλλα συνδικάτα, όπως η «Δημόσια Έκκληση», που ξεκίνησε από ανθρώπους της Νetwork Union, από ανθρώπους που υποστηρίζουν την επανίδρυση της Ε.Ε. απ’ την αρχή, με δίκαιους φόρους με εισοδηματικά κριτήρια, φορολογώντας τον πλούτο, με δίκαιους μισθούς, με την ανάπτυξη να βασίζεται στην εσωτερική ζήτηση κ.ο.κ. Υπάρχουν λοιπόν δύο Γερμανίες και πρέπει να ενδυναμώσουν αυτή τη Γερμανία, που στρέφεται εναντίον της κυβέρνησης Μέρκελ και της καταστροφικής λιτότητας που επιβάλλει.

«Στην Ευρώπη αυτή τη στιγμή βιώνουμε την πάλη των τάξεων με πολύ σαφή τρόπο» λέει στην «Αυγή» ο Βάλτερ Μπάιερ, Αυστριακός οικονομολόγος, συντονιστής του δικτύου Transform! και μέλος του διεθνούς συμβουλίου για το Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ. Ο Β. Μπάιερ, ο οποίος βρέθηκε στην Ελλάδα για να μιλήσει για την Ευρωπαϊκή Εναλλακτική Σύνοδο (Alter Summit) που θα πραγματοποιηθεί το τριήμερο 7-9 Ιουνίου και στην οποία θα συμμετέχουν συνδικάτα, κινήματα, κοινωνικές οργανώσεις και ΜΚΟ απ’ όλες τις χώρες της Ευρώπης, εξήγησε πως «δεν αρνούμαστε την Ευρώπη, αλλά θέλουμε μια άλλη Ευρώπη. Δεν αρνούμαστε την πολιτική, αλλά θέλουμε μια άλλη πολιτική». Το Alter Summit είναι μια Σύνοδος Κορυφής των ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΓΙΑΜΑΛΗ

Μετά και τα τελευταία γεγονότα στην Κύπρο, ο ευρωσκεπτικισμός είναι πολύ συχνό φαινόμενο. Πολλές χώρες, με πρώτη την Ιταλία, σκέφτονται το ενδεχόμενο εξόδου από το ευρώ. Πώς το σχολιάζετε; Πρώτον, ο ευρωσκεπτικισμός είναι απόλυτα δικαιολογημένος και αφορά της πολιτικές της Ε.Ε. Αν η Ε.Ε. δεν μπορεί να διασφαλίσει ένα καλό επίπεδο ζωής, την ύπαρξη θέσεων εργασίας, την προστασία του περιβάλλοντος κ.λπ., τότε ποια η χρησιμότητά της; Η άλλη πλευρά του νομίσματος είναι πως οι λόγοι για την κρίση δεν έχουν να κάνουν με την Ευρωζώνη, αλλά με τα άδικα φορολογικά συστήματα, με την απληστία

λαών, με την Ελλάδα να επιλέγεται για συμβολικούς λόγους, ως η χώρα που μετατράπηκε σε εργαστήριο καταστροφικής λιτότητας, που όμως, σύμφωνα με τον Μπάιερ, «μπορεί ν’ αποτελέσει εργαστήριο πολιτικής αντίστασης και ανατροπής». Βασικές αρχές του μανιφέστου, που θα διαμορφωθεί από τις πρωτοβουλίες, τα κινήματα, τις οργανώσεις και τα συνδικάτα που συμμετέχουν, θα είναι «η ακύρωση των Μνημονίων, ή άμεση διακοπή προγραμμάτων λιτότητας, η προστασία των ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων, η εξάλειψη της φτώχειας και της ανασφάλειας και η προσπάθεια για μια δημοκρατική οικονομία, όπου οι τράπεζες θα λειτουργούν προς όφελος του πολίτη, θα βρίσκονται υπό δημόσιο έλεγχο και θα υπάρχει δίκαιο φορολογικό σύστημα».

των ελίτ που αναζητούν την αύξηση του κέρδους. Προσωπικά, δεν θεωρώ πως με έξοδο από το ευρώ ή την Ε.Ε. το πρόβλημα θα έπαυε να υφίσταται. Η αλλαγή πρέπει να γίνει εντός ευρώ και Ε.Ε. για ολόκληρο τον ευρωπαϊκό πληθυσμό. Παρατηρούμε πως τα συνδικάτα των εργαζομένων υιοθετούν «εθνική» ρητορική αντί για ταξική. Αυτό παρατηρείται κυρίως με τα γερμανικά συνδικάτα. Ποια η γνώμη σας; Eίναι προφανές πως θα έπρεπε η ανάλυση και η ρητορική τους να είναι ταξική, είναι πια απόλυτα προφανές πως οι φτωχοί πληρώνουν για τους πλούσιους. Υιοθετείται μια λανθασμένη εθνικιστική λογική, που καταλήγει με τους Γερ-

Δεν θεωρώ πως με έξοδο από το ευρώ ή την Ε.Ε. το πρόβλημα θα έπαυε να υφίσταται. Η αλλαγή πρέπει να γίνει εντός ευρώ και Ε.Ε. για ολόκληρο τον ευρωπαϊκό πληθυσμό

Πιστεύετε πως η Ευρωπαϊκή Αριστερά είναι σε θέση να δημιουργήσει ένα πλήρες και ολοκληρωμένο αντιπαράδειγμα ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης; Είναι έτοιμη για κάτι τέτοιο η Ευρωπαϊκή Αριστερά; Πιστεύω πως και μπορεί και πρέπει να το κάνει. Το περίεργο με την παρούσα κατάσταση είναι πως υπάρχει πληθώρα ιδεών, από την αναδιανομή του εισοδήματος και του πλούτου, τα οικολογικά και περιβαλλοντικά προγράμματα, την ενδυνάμωση των δημοσίων υπηρεσιών, μέχρι την κατάργηση των Μνημονίων. Το πραγματικό πρόβλημα όμως έγκειται στον συσχετισμό των δυνάμεων. Θα έλεγα πως μια νέα πτυχή στις συζητήσεις του κινήματος είναι πως σήμερα αντιλαμβάνεται περισσότερο παρά ποτέ, πως πρόκειται για μια μάχη, που για να την δώσεις πρέπει να έχεις την αντίστοιχη πολιτική δύναμη και τους εκπροσώπους στην κεντρική πολιτική σκηνή. Η ευρωπαϊκή Αριστερά αναπτύσσει βήμαβήμα τη δυνατότητα να συνδιαλέγεται με τα σωματεία, τα κινήματα και την ίδια ώρα να αναπτύσει μια πολιτική στρατηγική. Ποτέ δεν ξέρεις πώς θα καταλήξει μια μάχη, αλλά πλέον μπορείς να πεις πως υπάρχει ο κόσμος που αντιλαμβάνεται πλήρως την αναγκαιότητα οικοδόμησης μιας άλλης Ευρώπης, την αναγκαιότητα να ξεφορτωθούμε τις ελίτ, να αλλάξουμε την ευρωπαϊκή νομοθεσία και τις Συνθήκες, να αλλάξουμε όλο το σκηνικό και τον συσχετισμό δυνάμεων. Όμως, δεν είναι μόνο η Ε.Ε, πρέπει να αλλάξουμε τους συσχετισμούς και στα κράτη-μέλη, πρέπει να έχουμε μια πολυεπίπεδη προσέγγιση, είναι κοντόφθαλμη λογική αυτή που θέλει την αλλαγή μόνο σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Θα μας αφήσουν χώρο οι ελίτ να το πετύχουμε; Όταν μιλούσα για συσχετισμό δυνάμεων, αναφερόμουν στη δυνατότητα υπεράσπισης των δικαιωμάτων των υποτελών έναντι στα άλλα συμφέροντα. Στην Ευρώπη αυτή τη στιγμή βιώνουμε την πάλη των τάξεων με πολύ σαφή τρόπο. Είναι πολύ απλό: οι κυρίαρχες τάξεις έχουν αποφασίσει να ρίξουν το βιοτικό επίπεδο των ευρωπαϊκών πληθυσμών, είναι πεπεισμένοι πως μπορούν να το κάνουν, γι’ αυτό εμείς πρέπει να αλλάξουμε τους συσχετισμούς δυνάμεων και να αποκτήσουμε και την ηγεμονία ώστε να τους ανατρέψουμε. Δεν θα ξεφορτωθούμε αυτές τις πολιτικές αν λειτουργήσουμε στιγμιαία, πρέπει να δημιουργήσουμε τις συνθήκες για υπερισχύσουν οι εναλλακτικές πολιτικές. Πρέπει να τονίσουμε πως δεν πρόκειται μόνο για τον πληθυσμό του Νότου. Ίσως να νομίζουν στη χώρα μου, την Αυστρία, πως αφορά μόνο την Ελλάδα ή την Ιταλία, για παράδειγμα, αλλά προσπαθώ να τους εξηγήσω πως ο Νότος είναι το πειραματόζωο για ένα πείραμα που θα εφαρμοστεί σε ολόκληρη την ήπειρο. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει προτείνει τη διεξαγωγή διεθνούς συνδιάσκεψης για το χρέος, αντίστοιχη με αυτή του Λονδίνου του 1953 για το γερμανικό χρέος. Πιστεύετε πως είναι ένας καλός τρόπος να προβάλουμε τη ρητορική μας; Σαφέστατα είναι καλή ιδέα και η ιστορική αναφορά είναι πολύ σωστή. Νομίζω πως πολλές απο τις ιστορικές αναλογίες και αναφορές είναι δικαιολογημένες. Για παράδειγμα, η ομοσπονδία των γερμανικών σωματείων προτείνει ένα νέο New Deal, καθώς οι κοντόφθαλμες ελίτ βύθισαν την Ευρώπη σε μια οικονομική και πολιτική κρίση. Κρίση από την οποία απειλούνται η Δημοκρατία και η πολιτική σταθερότητα. Ακόμη και στους κύκλους που παραδοσιακά σχετίζονται με τις κυρίαρχες τάξεις, υπάρχει ένας ολοένα αυξανόμενος φόβος πως τα πράγματα θα βγουν εκτός ελέγχου. Θα ήταν σημαντικό να προταθεί ένα πρόγραμμα το οποίο θα υπεραμύνεται και θα διασφαλίζει τη δημοκρατία στην Ευρώπη αντίστοιχο με αυτό που εφαρμόστηκε μετά τη μεγάλη κρίση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΚΟΣΜΟΣ ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ

Τέσσερις κάλπες και μία κηδεία ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΤΡΙΚΚΑ

Ο πρόωρος θάνατος του Ούγκο Τσάβες δεν ρίχνει τη σκιά του μόνο στις σημερινές κάλπες στη Βενεζουέλα, αλλά και στις υπόλοιπες εκλογικές αναμετρήσεις που διεξάγονται φέτος στη Λατινική Αμερική. Οι λαοί της Παραγουάης, της Χιλής και της Ονδούρας παίρνουν σειρά και προσέρχονται στις κάλπες κρίνοντας σε σημαντικό βαθμό τη γενικότερη κατεύθυνση που θα ακολουθήσει η περιοχή τα επόμενα χρόνια. Κάποτε η εύνοια ή η αντιπαλότητα της Ουάσιγκτον ήταν αρκετή για να κρίνει το εκλογικό αποτέλεσμα. Οι καιροί όμως έχουν αλλάξει και έ-

τσι οι νέες μορφές περιφερειακής ολοκλήρωσης που έχουν διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια στην ήπειρο -χάρη και στον Τσάβες- έχουν πλέον τον πρώτο λόγο. Το βλέμμα δεν είναι πια στραμμένο προς τον Βορρά, αλλά προς τις γειτονικές χώρες, κάτι που αναμένεται να διαπιστώσει σήμερα με πίκρα και ο εκπρόσωπος της Δεξιάς στη Βενεζουέλα, Ενρίκε Καπρίλες, ο οποίος προεκλογικά διαφήμιζε το «βραζιλιάνικο μοντέλο» του Λούλα για να δει τελικά τον ίδιο τον Λούλα να εκφράζει την υποστήριξή του προς τον υποψήφιο του PSUV, στη Monde Diplomatique Νικολάς Μαδούρο. Την κρισιμότητα της σημερινής αναμέτρησης στη Βενεζουέλα για το

Παραγουάη: Προς παλινόρθωση του Κολοράντο Με την εκλογή του στην προεδρία το 2008, ο αριστερός πρώην επίσκοπος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας Φερνάντο Λούγο έβαλε τέλος σε 61 χρόνια απόλυτης κυριαρχίας του κόμματος Κολοράντο, παραδοσιακού εκπροσώπου της οικονομικής ολιγαρχίας στη χώρα. Επιδιώκοντας να ακολουθήσει το ρεύμα κοινωνικής αλλαγής στην υπόλοιπη Λατινική Αμερική, η νέα κυβέρνηση υιοθέτησε κοινωνικά προγράμματα και προσπάθησε να υποκαταστήσει τις σχέσεις εξάρτησης από την Ουάσιγκτον οικοδομώντας συμμαχίες με γειτονικές χώρες. Η προσπάθεια αυτή τελικά κόστισε στον Λούγο την ανατροπή του μέσα από ένα κοινοβουλευτικό πραξικόπημα που εκδηλώθηκε στα τέλη του περασμένου Ιουνίου. Αφορμή γι’ αυτό στάθηκε η αιματηρή επιχείρηση των δυνάμεων ασφαλείας για τον τερματισμό μιας κατάληψης από ακτήμονες αγρότες. Τα επεισόδια προκάλεσαν οξεία πολιτική κρίση, που τελικά κατέληξε στην αποπομπή του προέδρου. Η αντικατάσταση του Λούγο από τον αντιπρόεδρο Φεντερίκο Φράνκο μπορεί να χαιρετίστηκε από την Ουάσιγκτον, ωστόσο οδήγησε στη διπλωματική απομόνωση της χώρας. Η Παραγουάη εξοβελίστηκε από σημαντικές περιφερειακές ενώσεις όπως η Mercosur και η Unasur, ενώ αποκλείστηκε από τη σύνοδο των ηγετών της περιοχής στο Σαντιάγο της Χιλής. Μοναδική παρηγοριά της κυβέρνησης Φράνκο ήταν η παραμονή στην Ένωση Αμερικανικών Κρατών (OAS) χάρη στις ψήφους των ΗΠΑ και του Καναδά. Η πολιτική εξόντωση του Λούγο συνέβαλε όμως τελικά στην αποδυνάμωση και τον κατακερματισμό του πολιτικού κινήματος που τον ανέδειξε στην προεδρία. Τρεις υποψήφιοι της Αριστεράς κατεβαίνουν στις εκλογές της επόμενης Κυριακής, με αποτέλεσμα η επιστροφή του Κολοράντο στην εξουσία να προβάλλει σήμερα σαν το πιθανότερο ενδεχόμενο. Ο υποψήφιος του κόμματος, πολυεκατομμυριούχος Οράσιο Καρτές, προηγείται με άνεση στις δημοσκοπήσεις, ενώ ακολουθεί ο κεντροδεξιός Εφρέν Αλέγκρε του Φιλελεύθερου Κόμματος. Το πρακτορείο Ρόιτερς συνοψίζει τις εξελίξεις από τη σκοπιά του αμερικανικού Βορρά: «Οι πολιτικές πλατφόρμες του Καρτές και του Αλέγκρε είναι παρόμοιες. Σαφώς δεξιότεροι από τον πρώην πρόεδρο Λούγο, αμφότεροι οι υποψήφιοι υποστηρίζουν πολιτικές φιλικές προς τις επιχειρήσεις και τη χρήση της γενετικά μεταλαγμένης σόγιας για να στηριχθεί ο αγροτικός τομέας της χώρας».

μέλλον της Αριστεράς στην ευρύτερη περιοχή αναγνώρισε και το Φόρουμ του Σάο Πάολο, το οποίο διοργάνωσε τη συνάντησή του στο προεκλογικό Καράκας. «Πρόκειται για εκλογές - κλειδί, καθώς μια ήττα στην Βενεζουέλα θα σημάνει την οπισθοδρόμηση στη διαδικασία περιφερειακής ολοκλήρωσης» δήλωσε ο γραμματέας του Φόρουμ, Βάλτερ Πομάρ. Το Φόρουμ συγκροτήθηκε το 1990 από διάφορα αριστερά κόμματα της Λατινικής Αμερικής. Τότε όλα τους ήταν στην αντιπολίτευση. Σήμερα σχεδόν όλα βρίσκονται στην εξουσία χωρίς να έχουν χάσει ούτε μία εκλογική αναμέτρηση από την

άνοδο του Τσάβες στην εξουσία το 1998. Η μορφή του Τσάβες θα κρίνει κατά πάσα πιθανότητα τις ση-

Ονδούρα: Κάστρο εναντίον χούντας Κάλπες μέσα στο 2013 στήνονται και στην τρίτη χώρα που στα τέλη της περασμένης δεκαετίας στράφηκε προς τα δεξιά. Και το έκανε με τον παραδοσιακό τρόπο. Ούτε με κοινοβουλευτικό πραξικόπημα, όπως στην Παραγουάη, ούτε με εκλογές, όπως στη Χιλή. Η Ονδούρα δημιούργησε ένα επικίνδυνο προηγούμενο για την περιοχή όταν το 2009 ο στρατός συνέλαβε με τις πιτζάμες τον πρόεδρο Μανουέλ Ζελάγια, τον επιβίβασε σε ένα αεροπλάνο και τον έστειλε στο εξωτερικό. Οι κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής καταδίκασαν χωρίς περιστροφές το πραξικόπημα και απομόνωσαν διπλωματικά τη χώρα, όπως έκαναν και στην περίπτωση της Παραγουάης. Ωστόσο, η υποστήριξη της Ουάσιγκτον στάθηκε τελικά αρκετή για να εξασφαλίσει την πολιτική επιβίωση των πραξικοπηματιών. Όλα έχουν όμως ένα τέλος και έτσι οι πολιτικές πιέσεις οδήγησαν στην προκήρυξη των εκλογών για τις 30 Νοεμβρίου. Το μεγάλο ερώτημα παραμένει βέβαια αν οι κάλπες που θα στηθούν στη σκιά των όπλων θα είναι πραγματικά ελεύθερες. Γιατί, σε κανονικές συνθήκες, το μεγάλο φαβορί θεωρείται η Σιομέρα Κάστρο, σύζυγος του ανατραπέντος προέδρου Μανουέλ Σελάγια, που κατεβαίνει ως υποψήφια του αριστερού Κόμματος της Ελευθερίας. Η Κάστρο προηγείται αυτή τη στιγμή των εκπροσώπων του δικομματισμού στην Ονδούρα, στους οποίους και κατέφυγαν οι στρατιωτικοί για να εξασφαλίσουν κάποια νομιμοποίηση. Μια εκλογική νίκη της Αριστεράς θα έχει οπωσδήποτε μεγάλη συμβολική σημασία και θα πληγώσει ιδιαίτερα την Ουάσιγκτον, που με το πραξικόπημα θέλησε να στείλει ένα απειλητικό μήνυμα στις υπόλοιπες αριστερές κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής.

μερινές εκλογές στη Βενεζουέλα. Τι θα συμβεί όμως στις υπόλοιπες εκλογικές αναμετρήσεις;

Χιλή: Ναδίρ δημοφιλίας για τους επιγόνους του Πινοσέτ Οι εκλογές προγραμματίζονται για τις 17 Νοεμβρίου και αναμένεται να σηματοδοτήσουν την επιστροφή στην προεδρία της Μισέλ Μπασελέτ. Η πρώτη γυναίκα που εξελέγη πρόεδρος της Χιλής πέρασε τα τελευταία τρία χρόνια στη Νέα Υόρκη εργαζόμενη για τα Ηνωμένα Έθνη. Τον Μάρτιο όμως επέστρεψε στο Σαντιάγο και ανακοίνωσε την πρόθεση της να διεκδικήσει και πάλι την προεδρία. Το καλοκαίρι αναμένεται να λάβει και επισήμως το χρίσμα από το κόμμα της. Το Σύνταγμα της Χιλής δεν επιστρέπει στον σημερινό πρόεδρο Σεμπασιάν Πινιέρα -άλλον έναν μεγιστάνα του πλούτου που στράφηκε στην πολιτική- να διεκδικήσει μια ακόμη θητεία και αυτό φαίνεται να ανακουφίζει το κόμμα του καθώς οι δημοσκοπήσεις αναδεικνύουν τον Χιλιανό δισεκατομμυριούχο ως τον πιο αντιδημοφιλή πρόεδρο μετά την αποχώρηση του δικτάτορα Πινοτσέτ. Στον δεξιό πρόεδρο φαίνεται να κόστισε κυρίως η αναμέτρησή του με το φοιτητικό κίνημα της χώρας, που την τελευταία τριετία αναδείχτηκε σε βασική δύναμη αντιπολίτευσης με την καμπάνια του για δωρεάν και ποιοτική παιδεία. Η Μπασελέτ, αντιθέτως, αποχώρησε από την προεδρία συγκεντρώνοντας δημοφιλία-ρεκόρ στο επίπεδο του 80%. Οι πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν πάντως ότι το εκλογικό σώμα εμφανίζεται κουρασμένο με τους πολιτικούς εκπροσώπους του παρελθόντος και αν εξαιρέσουμε την «παρένθεση Πινιέρα», η Κονσερτασιόν της Μπασελέτ μονοπώλησε τις κυβερνήσεις της χιλιανής μεταπολίτευσης. Την πορεία που θα ακολουθήσει μια νέα κυβέρνηση Μπασελέτ θα καθορίσουν αναμφίβολα και οι εκλογικές επιδόσεις της χιλιανής Αριστεράς, που εμφανίζεται ιδιαίτερα ενισχυμένη το τελευταίο διάστημα. Σε κάθε περίπτωση, η ήττα των συντηρητικών στην πρώτη χώρα που φάνηκε να πηγαίνει αντίθετα με το ρεύμα κοινωνικής αλλαγής στη Λατινική Αμερική έχει τη σημασία της.

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 14. ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΚΟΣΜΟΣ

ΑΠΟ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ n.kyriakidis@avgi.gr

Στο έλεος της Μάγκι λοιπη ζωή τους και οι ανθρακωρύχοι είδαν τις ζωές τους να γίνονται συντρίμμια μπροστά στις σφραγισμένες στοές. Όπως έγραψε στη Guardian ο δημοσιογράφος Seumas Milne, «η Θάτσερ παραμένει μισητή σ’ όλη τη Βρετανία για την πολιτική κληρονομιά της και για τη ζημιά που προκάλεσε - της αχαλίνωτης ανισότητας, της απληστίας, των ιδιωτικοποιήσεων και της κοινωνικής κατάρρευσης». Οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές της «σιδηράς κυρίας», που οδήγησαν τη Βρετανία στον παραγωγικό μαρασμό και την κοινωνική κατάπτωση τη δεκαετία του ‘80, με συνέπειες που επηρεάζουν ακόμα και σήμερα τον λαό της και καθορίζουν την ατζέντα των κυβερνήσεών της, έχουν κοινά σημεία με τις πολιτικές που έχουν κυριαρχήσει τα τελευταία χρόνια στο ευρω-οικοδόμημα, όπως το φαντάζονται στο πίσω μέρος του κεφαλιού τους η Μέρκελ και ο Σόιμπλε. Είναι οι ίδιες πολιτικές που επιτάσσουν λιτότητα και «δημοσιονομική πειθαρχία», περικοπές στο κράτος πρόνοιας και ιδιωτικοποιήσεις, ελαστικά ωράρια δουλειάς και απολύσεις, μειώσεις μισθών και «αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας», «διασώσεις» και Μνημόνια...

Αφήνοντας στην άκρη προσωπικές γνώμες ή ιδεολογικές προκαταλήψεις, υπάρχει μια βασική αλήθεια για τη Θάτσερ που οφείλουμε να παραδεχτούμε: υπήρξε πρωτοπόρος στην αποκαθήλωση των ιερών αξιών της Ευρώπης στην οικονομία και την κοινωνία, εγκαινιάζοντας το πρώτο κεφάλαιο της πολυδιάστατης οπισθοδρόμησής της, αυτής που ζούμε σήμερα. Οι πολιτικές της αγαπημένης του βρετανικού κατεστημένου έδωσαν βίαιο τέλος στις βεβαιότητες πάνω στις οποίες στηρίχθηκε η οικονομική και κοινωνική πρόοδος στις βιομηχανικές χώρες της δυτικής Ευρώπης μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το κράτος πρόνοιας, τις δημόσιες υποδομές, τη φιλεργατική νομοθεσία, τα ισχυρά συνδικάτα, τη σταθερή δουλειά και την υλική ευημερία. Ο θατσερισμός απελευθέρωσε τις καταστροφικές δυνάμεις του «θεσμικού» ταξικού διαχωρισμού και του κατακερματισμού της κοινωνίας, αφήνοντας μετέωρη την εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα στη άλλοτε «κοιτίδα» της βιομηχανικής επανάστασης. Οι νέοι σφήνωσαν στα γρανάζια της ταξικής κοινωνίας πληρώνοντας δίδακτρα σε δημόσια πανεπιστήμια με δάνεια που στοίχειωσαν την υπό-

«ΠΛΟΥΣΙΟΙ» ΚΥΠΡΙΟΙ, «ΦΤΩΧΟΙ» ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ...

Γερμανία: Μια «πατρίδα» για τους εκατομμυριούχους Τη «δημιουργική λογιστική» της Ντόιτσε Μπανκ -που έκρυβε ζημιές 12 δισ. δολαρίων κάτω απ’ το χαλί- θυμίζει η «κουτοπόνηρη» έκθεση της ΕΚΤ της περασμένης εβδομάδας για τους «πλούσιους» Κύπριους που διαθέτουν τρεις φορές μεγαλύτερη προσωπική περιουσία από τους «φτωχούς» Γερμανούς. Για τους φονταμενταλιστές του καπιταλισμού του «ορθού δρόμου» φαίνεται πως αρκούν κάποια φτηνά παραμύθια για να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των αφελών συμπατριωτών τους και να δικαιολογηθούν στα θύματα των «διασώσεών» τους. Όσοι τυχαίνει να γνωρίζουν εκ των έσω τον κόσμο του χρήματος και παρακολουθούν το πώς διαστέλλεται το «σύμπαν» του πλούτου στην Ευρώπη -κι αλλού στον κόσμο, φυσικά- ξέρουν πολύ καλά ότι η εικόνα αυτή είναι κατασκευασμένη, δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα...

Πυραμίδα του πλούτου Με 82 εκατομμύρια πληθυσμό, η Γερμανία είναι σήμερα η τέταρτη σε μέγεθος οικονομία στον κόσμο και η «πατρίδα» των 37 εκ των 500 μεγαλύτερων πολυεθνικών εταιρειών παγκόσμιας κλίμακας. Πρώτες στη λίστα φιγουράρουν η Volkswagen, η Daimler και -ποια άλλη;- η Siemens. Αντίθετα απ’ ό,τι νομίζουν οι περισσότεροι, ο πιο προσοδοφόρος τομέας της γερμανικής οικονομίας δεν είναι η βιομηχανία ή οι «καινοτομίες», όπως διατείνεται η κ. Μέρκελ, αλλά οι υπηρεσίες- (η μεγάλη «αμαρτία» των Νότιων), με συνεισφορά περίπου 70% στο ΑΕΠ της χώρας. Ας σημειωθεί πως μερίδιο 15,7% του γερμανικού ΑΕΠ το 2011 αντιστοιχούσε στην πιο «αντιπαραγωγική» δραστηριότητα του τριτογενούς τομέα, τις μεταφορές και τις αλυσίδες εφοδιασμού (logistics). Βέβαια, όλα αυτά δεν σημαίνουν και πολλά πράγματα στην πράξη. Η γερμανική καπιταλιστική μηχανή έχει φροντίσει να μεγιστοποιήσει τις «αποδόσεις» του, μόλις 29,1% μεριδίου του ΑΕΠ της, που αντιστοιχεί στη βιομηχανία, καθιστώντας το προκλητικά κερδοφόρο ακόμα και σε περιόδους κρίσης. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της στρατηγικής είναι η αυτοκινητοβιομηχανία Πόρσε,* μέλος του ομίλου της Volkswagen. Όπως έδειξε πρόσφατη παγκόσμια έρευνα του Πανεπιστημίου Ντούϊσμπουργκ-Έσσης, η Πόρσε ήταν η πιο κερδοφόρα αυτοκινητοβιομηχανία στον κόσμο το 2012 σε σχέση με τον όγκο των πωλήσεών της. Για

κάθε αυτοκίνητο που πουλούσε πέρυσι, τής αναλογούσε καθαρό κέρδος 17.056 ευρώ! Ενδεικτικά, η Ford της Ευρώπης κέρδιζε 967 ευρώ ανά αυτοκίνητο και η ευρωπαϊκή General Motors, που παράγει τα Opel και τα Vauxhall, μόλις 834 ευρώ ανά όχημα... Μα πώς τέλος πάντων τα καταφέρνουν έτσι οι Γερμανοί; Ποιος ξέρει, ίσως έχουν «άστρο». Αυτό που σίγουρα ξέρουμε είναι ότι τον περασμένο Δεκέμβριο, δικαστές στη Στουτγάρδη, την ιστορική έδρα της Πόρσε, άσκησαν ποινικές διώξεις κατά δύο μεγαλοστελεχών της φίρμας με την κατηγορία της «χειραγώγησης της αγοράς». Η υπόθεση αφορούσε την προσπάθεια εξαγοράς, πριν μερικά χρόνια, της VW από την Πόρσε, η οποία επρόκειτο να γίνει, σύμφωνα με το κατηγορητήριο, όχι με μετρητά, αλλά με «τη χρήση σύνθετων χρηματοπιστωτικών παραγώγων»... Μήπως θυμίζει κάτι αυτό;

«Παραγωγή» εκατομμυριούχων... Αλλά δεν είναι μόνον η αριστοτεχνική στρατηγική των Γερμανών στις μπίζνες, που εντυπωσιάζει. Εξίσου εντυπωσιακές είναι οι επιδόσεις της χώρας τους στην «παραγωγή» εκατομμυριούχων. Η Γερμανία είναι τέταρτη σε αριθμό εκατομμυριούχων χώρα στον κόσμο μετά τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και την Κίνα, μια... «λεπτομέρεια» που οι υπεύθυνοι της ΕΚΤ θεώρησαν μάλλον ήσσονος σημασίας ώστε να την αναφέρουν στην έκθεσή τους. Σύμφωνα με την εδρεύουσα στο Λονδίνο εταιρία Wealth Insight -η οποία

συλλέγει και αναλύει πληροφορίες για τις προσωπικές περιουσίες μεγάλων εισοδηματιών για λογαριασμό ομίλων private banking και διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων, το 2011 υπήρχαν στη Γερμανία 1,2 εκατομμύρια εκατομμυριούχοι! Οι προσωπικές περιουσίες τους αντιστοιχούσαν, κατά προσέγγιση, στο 36% του συνολικού πλούτου της Γερμανίας! Αν και την περίοδο 2007-11, ο αριθμός τους μειώθηκε κατά 8,4% και ο πλούτος τους συρρικνώθηκε κατά 12,5%, η Wealth Insight εκτιμά ότι η αύξηση του αριθμού των εκατομμυριούχων στη Γερμανία προσεχώς αναμένεται να είναι μεγαλύτερη απ’ ό,τι σε άλλες μεγάλες χώρες της Ε.Ε., όπως η Βρετανία και η Γαλλία. Αυτό όμως που προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση, βάσει των στοιχείων της Wealth Insight, είναι ότι την ίδια περίοδο, της μεγάλης κρίσης δηλαδή, μεταξύ 2007 και 2011, αυξήθηκε κατά 0,7% ο αριθμός των Γερμανών πολυ-εκατομμυριούχων. Ως «εκατομμυριούχος» ορίζεται ένας ιδιώτης που διαθέτει καθαρή προσωπική περιουσία -μη υπολογιζόμενης της κύριας κατοικίας του- ενός εκατομμυρίου δολαρίων και άνω, ενώ ως «πολυ-εκατομμυριούχος» εκείνος με περιουσία 30 εκατ. δολαρίων και άνω. Σήμερα υπάρχουν στη Γερμανία 11.392 πολυ-εκατομμυριούχοι, ο καθένας με περιουσιακά στοιχεία άνω των 30 εκατ. δολαρίων. Πρόκειται για τον τρίτο μεγαλύτερο αριθμό στον κόσμο, μετά τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία! Το Μόναχο και η Έσση είναι οι δύο μεγάλες γερμανικές πόλεις που είδαν τους πληθυσμούς των πολυ-εκατομμυριούχων στις περιοχές τους να αυξάνονται κατά 30% και 23% αντίστοιχα, κατά την πενταετία της κρίσης. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση του Walldorf, μικρής πόλης μόλις 15.000 κατοίκων, στην οποία διαμένουν σήμερα 50 πολυεκατομμυριούχοι... Αν η έκθεση της ΕΚΤ περιέχει μια δόση αλήθειας, ο καθένας μπορεί καταλάβει τους λόγους της φτώχειας των Γερμανών, ειδικά των εργαζόμενων. *

Μεταπολεμικά, θέλοντας να απαλλαγεί από το στίγμα της συνεργασίας του ιστορικού ιδρυτή της, Δρ. Φέρντιναντ Πόρσε, με τους Ναζί, ένας από τους εγγονούς του είχε δηλώσει σε τηλεοπτική συνέντευξη πως όταν ο Αδόλφος Χίτλερ επισκεπτόταν το εργοστάσιο της εταιρείας στη Στουτγάρδη, ο παππούς Πόρσε δεν έλεγε ποτέ «χάιλ Χίτλερ», αλλά «καλημέρα σας, κύριε Χίτλερ»...

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΓΡΑΜΜΑΤΑ&ΤΕΧΝΕΣ

Τμήμα της 2ης Μεραρχίας ανταρτών της ΕΠΟΝ. Ο Σαλβαντόρ Μπακόλας (δεύτερος από δεξιά) Οκτώβριος του 1944

EΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΕΒΡΑΪΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΛΛΑΔΟΣ

Έλληνες Εβραίοι στην Αντίσταση ΤΟΥ ΣΠΥΡΟΥ ΚΑΚΟΥΡΙΩΤΗ

ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ

Εβδομήντα χρόνια συμπληρώθηκαν, τον προηγούμενο μήνα, αφότου η πρώτη αμαξοστοιχία ξεκίνησε από τη Θεσσαλονίκη με προορισμό το στρατόπεδο εξόντωσης Άουσβιτς-Μπίρκεναου. Αυτή υπήρξε η πρώτη πράξη της Shoah στην Ελλάδα, που είχε ως αποτέλεσμα τη γενοκτονία του 90% περίπου του εβραϊκού πληθυσμού της χώρας, ένα από τα υψηλότερα στην Ευρώπη. Ένας από τους συνηθισμένους μύθους που συνοδεύει τη γενοκτονία αφορά την «ευκολία» με την οποία οι Εβραίοι παραδόθηκαν στη μοίρα τους ως «πρόβατα επί σφαγή», χωρίς αντίσταση. Κατά βάθος, πρόκειται για ένα βολικό μεταπολεμικό μύθο, που διαμορφώθηκε στην προσπάθεια της πλειονότητας να αποσείσει τις ευθύνες όσων παρέμειναν αδιάφοροι παρατηρητές της γενοκτονίας των συμπατριωτών τους (ή και όσων πρόθυμα συνέπραξαν ή την εκμεταλλεύτηκαν). Γιατί σήμερα πια η ιστορική έρευνα έχει δείξει ότι εκεί όπου οι τοπικές κοινωνίες αντέδρασαν, όπως στη Ζάκυνθο, ή κινητοποιήθηκαν, όπως στην Αθήνα, οι Εβραίοι συμπολίτες μας μπόρεσαν να διασωθούν σε μεγαλύτερο ποσοστό... Σημαντικό ρόλο στη διάσωση αυτή έπαιξαν οι αντιστασιακές οργανώσεις, που μέσα από τα δίκτυά τους εξασφάλισαν τη διαφυγή πολλών Εβραίων προς τις περιοχές της Ελεύθερης Ελλάδας, όπου και εντάχθηκαν στις δυνάμεις των ένοπλων αντάρτικων σωμάτων, κυρίως στον ΕΛΑΣ (εκείνοι που κατέφυγαν στον ΕΔΕΣ ήταν ελάχιστοι). Η ιστορία αυτών των ανθρώπων, που οι μελετητές υπολογίζουν σε χίλιους ενόπλους περίπου, αλλά και δεκάδες άλλους που υπηρέτησαν ως ιατρικό ή βοηθητικό προσωπικό, δεν είναι κατα-

Ο Λουί Κοέν του ΕΛΑΣ, γνωστός ως «Καπετάν Κρόνος», στην Ελευσίνα το 1944

γραμμένη παρά σε σκόρπιες μαρτυρίες, ενώ ο εντοπισμός τους είναι ιδιαίτερα δυσχερής, αφού τα μαχητικά τους ψευδώνυμα δύσκολα πρόδιδαν την εβραϊκή τους καταγωγή: Για παράδειγμα, ο Θεσσαλονικιός Ισαάκ Μωσσέ, που δραπέτευσε από την καταναγκαστική εργασία στα Τέμπη και έδρασε στον χώρο της Δυτικής Μακεδονίας, στις γραμμές του ΕΛΑΣ, ήταν γνωστός μονάχα ως «καπετάν Κίτσος». Σε αυτούς τους ανθρώπους, τους ξεχασμένους πολεμιστές του βουνού, είναι αφιερωμένη η έκθεση «Συναγωνιστής: Έλληνες Εβραίοι στην Εθνική Αντίσταση» που εγκαινιάζεται την Τρίτη το απόγευμα (7.00 μ.μ.) στο Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος. Πρόκειται για το αποτέλεσμα πέντε χρόνων ενδελεχούς αναζήτησης των ερευνητών του Μουσείου σε αρχειακά τεκμήρια και γραπτές ή προφορικές μαρτυρίες, η οποία οδήγησε στη συγκέντρωση 24 προσωπικών ιστοριών αντρών και γυναικών από διάφορες εβραϊκές κοινότητες της Ελλάδας, που πήραν τα όπλα στις μέρες της Κατοχής. Γύρω από αυτές τις μαρτυρίες συγκροτείται η έκθεση τεκμηρίων που παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο κοινό: πλήθος φωτογραφιών, έγγραφα, επιστολές, προκηρύξεις, αντιστασιακές εφημερίδες, αυθεντικά αντικείμενα, οπλισμός και άλλα υλικά. Η αρχική ιδέα για την έκθεση αυτή ρίχτηκε μία δεκαετία νωρίτερα, όταν επισκέπτες της περιοδικής έκθεσης για το Ολοκαύτωμα των Ελλήνων Εβραίων εξέφρα-

σαν το παράπονό τους νιώθοντας ότι η πατρίδα δεν τους τίμησε όπως έπρεπε, ότι δεν υπήρχε στην Ελλάδα ένα μουσείο αφιερωμένο στην Αντίσταση, όπως σε τόσες άλλες χώρες της Ευρώπης. Κύριος στόχος της έκθεσης είναι να ικανοποιήσει, όσο μπορεί, το παράπονο των ανθρώπων αυτών που τότε, συχνά μόνοι και ορφανεμένοι, πήραν το όπλο στο χέρι προσδοκώντας μια ελεύθερη Ελλάδα, πήραν τον τίτλο τιμής του «συναγωνιστή» ανάμεσα στους άλλους μαχητές και πολέμησαν ως ίσοι μεταξύ ίσων. Παράλληλα όμως, στο πρόσωπό τους, το ΕΜΕ τιμά όλους τους Έλληνες που πολέμησαν τον κατακτητή, με το όραμα της ελευθερίας και ενός καλύτερου κόσμου. Την έκθεση του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδος συνοδεύει δίγλωσσος κατάλογος, ενώ ο σκηνοθέτης Ντάβιντ Γαβριηλίδης δημιούργησε, με βάση το ιστορικό υλικό που συγκεντρώθηκε, ένα ντοκιμαντέρ που μέσα από τους ανθρώπους, τον τόπο και τον χρόνο αναζητεί τη μνήμη εκείνων των Ελλήνων Εβραίων που συμμετείχαν στην ένοπλη αντίσταση, το οποίο θα προβάλλεται στον χώρο του Μουσείου. Ακόμη, στο πλαίσιο της έκθεσης έχουν σχεδιαστεί ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα για το μαθητικό κοινό.

info

«Συναγωνιστής: Έλληνες Εβραίοι στην Εθνική Αντίσταση». Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος, Νίκης 39 (210-32.25.582), www.jewishmuseum.gr. Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα-Παρασκευή 9.00-14.30, Κυριακή 10.00-14.00. Διάρκεια έως 25 Απριλίου 2014.

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΓΡΑΜΜΑΤΑ & ΤΕΧΝΕΣ

Ο φόβος είναι χρήμα Στον δρόμο τούς βλέπεις και τρομάζεις, γιατί ακριβώς αυτός είναι ο ρόλος τους: να σε τρομάξουν. Ούτε να προστατεύσουν θέλουν τον περίφημο μέσο πολίτη που μέχρι χτες φαντασιωνόταν την αδιατάρακτη και αδιάφορη για όλα ατομική ευωχία, ούτε να προλάβουν το έγκλημα που συμβαίνει πάντοτε μέσα σε όλες τις κοινωνίες. Όχι. Ο ρόλος που έχει ανατεθεί (από το κράτος) σ’ αυτά τα «παιδιά του λαού» (άλλωστε και οι ναζί της Χρυσής Αυγής παιδιά του λαού είναι), τα οποία πληρώνονται (από την κοινωνία), είναι ο ρόλος του κρατικού, συστημικού καλύτερα, μαντρόσκυλου εις βάρος της κοινωνίας. Μιλάμε βέβαια γι’ αυτόν τον ανώνυμο πολτό της ανωνυμίας που καθημερινά σημαιοστολίζεται τη φρίκη του και υπό το πρόσχημα χρήσεως εντολής καταλαμβάνει τας οδούς και τας ρύμας (πραγματοποιώντας με κάθε βήμα και μια σύνθλιψη της συντακτικής συνθήκης η οποία συναρθρώνει την κοινωνία), καταλαμβάνει λοιπόν ως οιονεί αστυνομικό (και υπόρρητα στρατιωτικό να το πεις, μέσα είσαι) πραξικόπημα την πόλη, τόσο με την πραγματική όσο και με τη συμβολική της έννοια, ώστε ο φόβος να γίνει ο βασικός συνεκτικός κρίκος της καθημερινότητας εκείνων που καθαγιάζονται στα δελτία ειδήσεων των οκτώ και στις «ανατρεπτιάδες» του σνάιπερ της δημοσιογραφίας Γιάννη Τράγκα (το Γιάννη δεν είναι λάθος, κύριε διορθωτά, ούτε το Τράγκα. Απλώς περισσεύει το Μιχαλολιάκος, Μπόμπολας, Βενιζέλος και άλλα ευανθή), όλων εκείνων λοιπόν που καθαγιάζονται από τα χαμερπή σκατολοΐδια του συστήματος ως «ο α-

πλός λαός που πρέπει να καταλάβει». Και αυτό που πρέπει να καταλάβει ο «απλός λαός» τώρα, που η ανακατανομή πλούτου εις βάρος του διαδέχεται την άλλη με ταχύτητα βλακείας Κεδίκογλου και κάθε Μουρούτη (αφήνω απ’ έξω τον Ψαριανό και τον Μπίστη της ΔΗΜ.ΑΡ., που ο καθένας τους είναι μια κατηγορία μόνος του), είναι ο φόβος. Διότι ο φόβος, στην εποχή της παραγωγικής παράλυσης που έχει επιβάλει ο παρακρουστικός και απόλυτα αποτυχημένος νεοφιλελευθερισμός, είναι η μορφή υπεραξίας για τη συνέχεια και την ολοκλήρωση του συστήματος. Ο φόβος είναι χρήμα. Δηλαδή διακόπτης εκτροπής από τον ηλεκτρισμό της συνέχειας στο εναλλασσόμενο ρεύμα των υπερούσιων καθεστωτικών αποφάσεων. Άρα, πεδίο ιδεολογικής, θεωρητικής και εν τέλει ταξικής σύγκρουσης. Στην επιβολή αυτού του φόβου συμμετέχουν ο «καθείς με τα όπλα του» (αντάλλαξα το «και» με το «με» και ζητώ συγγνώμη από τον ποιητή) και ο Προβόπουλος της Τράπεζας της Ελλάδος και το άχαρο αβερωφίδιο που είναι ένας πρωθυπουργός παραδειγματικά εξαφανισμένος από τη Βουλή και οικτρά απών από την πραγματικότητα ανθρώπων, αλλά όχι από τη φασματική περαίωση μιας γελοίας αριθμητικής καταργημένης από τα μαθηματικά του οικονομείν ελεύθερους ανθρώπους, μετέχει στον φόβο ο ολοένα και πιο βδελυρός και σεξιστικά υπόδουλος Βενιζέλος (το πρότυπο, για μένα, του σύγχρονου φασίστα εδώ και χρόνια, πράγμα που έχω γράψει άλλωστε), μετέχει ο Φώτης Κουβέλης μαζί με όλο το ρημαδιό αριστερών συνειδήσεων που τον ακολου-

ΥΠΑΡΧΕΙ ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΚΑΝΑΒΟΥΡΗ kostaskanavuris @hotmail.com

Ο φόβος, στην εποχή της παραγωγικής παράλυσης που έχει επιβάλει ο παρακρουστικός και απόλυτα αποτυχημένος νεοφιλελευθερισμός, είναι η μορφή υπεραξίας για τη συνέχεια και την ολοκλήρωση του συστήματος. Ο φόβος είναι χρήμα

θεί, μετέχει αυτή η διασταύρωση αποπροσανατολισμένου λαγού και διακοπής ρεύματος που λέγεται Στουρνάρας, μετέχει όλο το καθαρό φασισταριό των υπογείων της Συγγρού (αλήθεια, ρε παιδιά, τι έγινε μ’ εκείνους τους πυροβολισμούς στα γραφεία της Ν.Δ.; Ούτ’ ένα τηλεφώνημα; Ούτ’ ένα γράμμα;), μετέχει όλη η φαιά γραβατοσύνη της διανοούμενης εξουσίας και όλη η φαιά γραμματοσύνη της εξουσιαστικής διανόησης, μετέχει φυσικά αυτό το τομάρι ο Δένδιας (ένας γελοίος Καισαρίων αβροπρεπούς χαμέρπειας προς τον ισχυρό, λόγω οικογενειακής παράδοσης, πολυτελούς υπόκυψης), μετέχει όμως και το έσχατο τομάρι που ντύνεται, στολίζεται και βγαίνει στη ρούγα για να τσακίσει κορμιά. Το έσχατο και πιο σωματικό όργανο του φόβου. Το γομάρι. Το παιδί του λαού. Το όρθιο το ζώο. Ο βιομηχανικός εργάτης του ξυλοδαρμού, ο σταχανοβίτης του συστημικού ανορθολογισμού: να παράγει όσο περισσότερο φόβο μπορεί. Τους βλέπεις και τους φοβάσαι. Απομακρύνεσαι και νομίζεις ότι γλιτώνεις. Και το τραγικό είναι πως πράγματι γλιτώνεις. Άμα γουστάρουν, σε πιάνουν. Γιατί τους είπες «άσε με να περάσω». Γιατί τους ρώτησες οργισμένα «τι θέλετε εδώ;». Γιατί χειροκρότησες ειρωνικά επειδή βολτάρουν χωρίς λόγο κράνη, παλάσκες, μοτοσικλέτες στο κέντρο της Αθήνας στις 11 το βράδυ μιας «καθημερινής ευδίας», που λέει κι ένας άλλος ποιητής από εκείνους που δεν θα μάθει ποτέ το αβερωφίδιον, αλλά που διαθέτουν τις λέξεις που θα τους θάψουν (σε μια πολύπλοκη διαδικασία ταφής που ίσως και να ανατρέπει, αγαπημένε μου φίλε και δάσκαλε Τ.Π., κα-

Ο ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΑΡΙΟΣ

θεστώτα συμπεράσματα περί το όλον και το μέρος), γιατί τριγύριζες σε απαγορευμένες συναθροίσεις διεκδίκησης του εαυτού σου μέσα στον κόσμο. Τους βλέπεις στον δρόμο και τους φοβάσαι. Φαντάσου τώρα να είσαι παιδάκι και στις τρεις η ώρα τα χαράματα να ξυπνάς μέσα σ’ έναν εφιάλτη από εξωγήινους που σου αρπάζουν τον πατέρα ούτε καν από τα χεράκια σου, αλλά μέσα από τον ύπνο σου. Κι από πάνω να σε κρατάνε -φαντάσου το απόλυτο της στιγμής- μην τυχόν και ειδοποιήσεις ουρλιάζοντας τους δικούς σου. Τους φίλους σου και τους φίλους των φίλων σου. Φαντάσου τη σιδερένια κλίμακα που σου βυθίζει το μυαλό στην άβυσσο. Το σπίτι που γέμισε τρόμο σαν εφιάλτης του Γκιούλιβερ. Παρουσία εισαγγελέα. Στην Ιερισσό Χαλκιδικής. Και θέλεις τώρα να μου πεις ότι το γουρούνι που έσπασε την πόρτα, μαζί με τα άλλα γουρούνια, ήταν οι ενσύνειδοι υπηρέτες της κεκανονισμένης τάξεως, οι οποίοι πράγματι έδρασαν ελευθέρως πεπεισμένοι ότι πράττουν το σωστό. Ρε, δεν πάτε στον διάβολο όλοι σας. Χιτλεροειδή εξαμβλώματα του απείρως επιχειρείν! Και σιγά μην είσαστε τέτοια, δηλαδή. Κοινά πτυελοδοχεία και κοινά δοχεία νυκτός του συστήματος είσαστε. Απλά πηνία του φόβου. Μετατροπείς. Ώσπου κάποιος να κατεβάσει τον διακόπτη. Ή να τον ανεβάσει. Εκεί όμως παίζεται το παιχνίδι. Στην καίρια στιγμή του διακόπτη. Στη ροή του ηλεκτρισμού. Κι είναι αυτό που πρέπει να έχει κατά νου η Αριστερά. Όλη η Αριστερά. Και όλοι στην Αριστερά. Στη ροή του φόβου. Στη ροή του χρήματος των ανθρώπων.

http://www.vivliothekarios.blogspot.gr

Κι ύστερα ήρθαν οι σφήκες...

Ασφυκτιά στις 450 λέξεις οποιοδήποτε κείμενο για τις βιβλιοθήκες γραμμένο από βιβλιοθηκονόμο. Κυρίως γιατί ο λόγος και η ανάγκη να μιλήσεις για τις βιβλιοθήκες στην Ελλάδα όσο περνάει ο καιρός τόσο πιο πιεστικός γίνεται και διογκούμενος που πλέον δεν μπορείς τίποτα να πεις. Πόσο μάλλον όταν σου δίνεται η δυνατότητα να το κάνεις. Να πεις για τις σχολικές βιβλιοθήκες; Κάποτε (επί υπουργίας Γερ. Αρσένη) δημιουργήθηκαν σχολικές βι-

βλιοθήκες που χρηματοδοτήθηκαν κυρίως από κοινοτικούς πόρους. Η ιδέα ήταν λαμπρή: 6.000 βιβλία, υλικοτεχνική υποδομή κ.ά. σε ξεχωριστά διαμορφωμένη αίθουσα και με ειδικευμένο προσωπικό («πιλοτικά» σε 49 από αυτές). Η αγορά του αιώνα στον χώρο του βιβλίου, με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό στη νομιμότητα των διαδικασιών. Η ιδέα ήταν λαμπρή: η μονοκρατορία του ενός εγχειριδίου σπάει, ο δάσκαλος και η τάξη μπαίνουν στη βιβλιοθήκη, ξεκινούν οι εργασίες των μαθητών που α-

ναζητούν βιβλιογραφία, μαθαίνουν να ερευνούν και να συντάσσουν, διαμορφώνονται εστίες ανάγνωσης και πολιτισμού σε «δύσβατα» και «απομονωμένα» σημεία της χώρας (π.χ. στο Τσεπέλοβο). Η ιδέα ήταν λαμπρή, η προοπτική ήταν το έργο να επεκταθεί, να αυξηθούν τα σχολεία με βιβλιοθήκες, να προσληφθεί ειδικευμένο προσωπικό. Η συνέχεια ωστόσο των υπολοίπων υπουργών Παιδείας ήταν καταστροφική. Το όραμα τεμαχίστηκε, η ανανέωση του υλικού ακυρώθηκε, το συντεχνιακό πελατειακό πάρε-δώσε απέτρεψε την πρόσληψη προσωπικού, οι βιβλιοθήκες δεν αυξήθηκαν, οι αποσπασμένοι καθηγητές σε αυτές δεν (επι)μορφώθηκαν ξανά, σιγά-σιγά και καθώς από το υπουργείο Παιδείας περνούσαν οι Ευθυμίου, Γιαννάκου, Στυλιανίδης, Σπηλιωτόπουλος, το όραμα ξέφτιζε και οι σχολικές βιβλιοθήκες μαράζωναν. Ώσπου ήρθαν οι… σφήκες: η Άν-

να Διαμαντοπούλου τούς έδωσε το τελικό μνημονιακό χτύπημα: τις έκλεισε. Και γίναμε έτσι η… «Δανία του Νότου». Η αφήγηση αυτή έχει και δεύτερο επίπεδο: Πώς αντέδρασε στην πορεία αυτή ο βιβλιοθηκονομικός, ο εκδοτικός, ο συγγραφικός και ο εκπαιδευτικός χώρος; Είναι ίσως δίκαιο να πει κανείς, πολύ χλιαρά, ενδοτικά, ανεύθυνα, μικροπολιτικά. Με λαμπρές εξαιρέσεις, κυρίως από τον εκδοτικό χώρο. Δεν υπήρξαν άνθρωποι που όλο αυτό τον καιρό στήριξαν με τη δουλειά τους τις σχολικές βιβλιοθήκες; Αν και ανειδίκευτοι, πολλοί ήταν οι εκπαιδευτικοί που εργάστηκαν με πάθος στις σχολικές βιβλιοθήκες. Διεκδικήθηκε ποτέ ουσιαστικά και μαχητικά η επέκταση των σχολικών βιβλιοθηκών από όποιο εμπλεκόμενο συνδικαλιστικό χώρο; Σαφώς όχι. Πολλοί σύλλογοι γονέων έκτοτε συγκρότησαν βιβλιοθήκες (ακόμη και σε

δημοτικά) «προσλαμβάνοντας» γι’ αυτή τη δουλειά ακόμη και βιβλιοθηκονόμους. Ο σπόρος της λογικής φύτρωνε ακόμη και σε εθελοντικό… χώμα. Η αφήγηση έχει και τρίτο επίπεδο: Είναι νομίζω σαφές πώς το πείραμα των σχολικών βιβλιοθηκών απέτυχε. Πολιτική απόφαση ήταν η αποτυχία της μεγάλης αλλαγής στην παιδεία με τη δημιουργία βιβλιοθηκών στα σχολεία. Τα χρήματα που «εύκολα» δόθηκαν, δεν επενδύθηκαν σε δομές, δεν ξοδεύτηκαν βάσει σχεδιασμού, αλλά χρησιμοποιήθηκαν για πολιτικές ψηφοθηρίας και εντυπωσιασμού. Το πείραμα ωστόσο πέτυχε σε κάτι: έδειξε πως μπορούμε να αλλάξουμε την παιδεία μας, αρκεί να δουλέψουμε γι’ αυτό. Ακριβώς 450 λέξεις. Και τίποτα δεν είπα. Στο επόμενο σημείωμα θα διαβάσετε για τις δημόσιες βιβλιοθήκες.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΓΡΑΜΜΑΤΑ & ΤΕΧΝΕΣ

ΟΛΙΒΙΕ ΖΙΣΟΥΑ:

«Ηθελα να φέρω στο φως παρουσίες, να παλέψω ενάντια στη λήθη» «Σαν πέτρινα λιοντάρια στη μπασιά της νύχτας» είναι ο τίτλος του ντοκιμαντέρ που γύρισε ένας Ελβετός, ο Ολιβιέ Ζισουά, για το «εθνικό αναμορφωτήριο» της Μακρονήσου, και το οποίο θα προβάλλεται από την ερχόμενη Πέμπτη σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη (στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος και στην αίθουσα «Παύλος Ζάννας» αντίστοιχα). Με τον τίτλο δανεισμένο από το ποίημα του Γιάννη Ρίτσου «Οι γερόντοι», η ταινία του Ζισουά αντιπαραθέτει την ποίηση που έγραψαν οι πολιτικοί κρατούμενοι της Μακρονήσου στο εθνικιστικό παραλήρημα της «αναμόρφωσης», όπως βγαίνει μέσα από το ουρλιαχτό των μεγαφώνων... Ο «ανήσυχος» για τα σημάδια των καιρών Ελβετός κινηματογραφιστής φτιάχνει μια ταινία μνήμης ενάντια στη λήθη, αλλά και ένα έργο ηθικής αντίστασης για το σήμερα... Ο Γάλλος συμπαραγωγός της ταινίας μεσολάβησε ώστε ο Ζισουά να συνεργαστεί από ελληνικής πλευράς με την κινηματογραφική ομάδα του «Περίπλου» -σε μια «εξαιρετικά γόνιμη συνεργασία», όπως τονίζουν οι Έλληνες συνεργάτες του. Ιστορικός σύμβουλος της ταινίας ήταν ο «δικός μας» Στρατής Μπουρνάζος, των «Ενθεμάτων». ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΚΩΣΤΑ ΤΕΡΖΗ

Τι είναι αυτό που σας τράβηξε αρχικά, ως κινηματογραφιστή, στο συγκεκριμένο σχέδιο για τη Μακρόνησο; Και όταν τελειώσατε την ταινία τι είχε αλλάξει, τι «μάθατε» μέσα απ’ αυτήν; Αποφάσισα να γυρίσω την ταινία, αφότου διάβασα τη συλλογή Πέτρινος Χρόνος του Γιάννη Ρίτσου (στη γαλλική μετάφραση του Pascal Neveu, από τις εκδόσεις Ypsilon, 2009). Μέχρι τότε δεν είχα επισκεφτεί ποτέ την Ελλάδα. Η τραγωδία της Μακρονήσου και η δραματουργική δύναμη των ποιημάτων του Γιάννη Ρίτσου, τα οποία έγραψε ενόσω ήταν εξόριστος στο νησί, με συγκλόνισαν. Οπότε, ήταν για μένα σαν μια μεγάλη πόρτα που άνοιγε προς μια χώρα και μια ιστορία που δεν γνώριζα. Προκειμένου να γίνει μια τέτοια ταινία, χρειάστηκε διάβασμα, συζητήσεις με μεγάλο αριθμό Μακρονησιωτών και με ιστορικούς, και στη συνέχεια να γίνουν δραστικές επιλογές, την ευθύνη των οποίων φέρουμε πλήρως. Κατά κάποιο τρόπο, προστατεύτηκα πίσω από τους ποιητές, αφήνοντας τα ποιήματα να αντιπαρατεθούν με τα προπαγανδιστικά κείμενα. Όμως, έχω επίγνωση ότι αυτός ο λογοτεχνικός «Ψυχρός Πόλεμος» δεν πραγματεύεται παρά μόνο κάποιες από τις διαστάσεις της πραγματικότητας για τη Μακρόνησο. Καθώς δεν γνωρίζουμε καθόλου στην Ελλάδα το προηγούμενο κινηματογραφικό σας έργο, ποια είναι, ίσως, τα κοινά στοιχεία με την ταινία για τη Μακρόνησο; Η προηγούμενη ταινία μου, με τίτλο «Αu loin des villages»

(«Μακριά από τα χωριά», 2008), γυρίστηκε σε ένα προσφυγικό στρατόπεδο στο Νταρφούρ του Σουδάν. Πρόκειται για ένα στρατόπεδο, στο οποίο οι άνθρωποι κλείνονται από μόνοι τους, προκειμένου να προστατευτούν από τον πόλεμο που μαίνεται έξω. Σε αντίθεση με τη Μακρόνησο, επρόκειτο για ένα στρατόπεδο που σώζει ζωές. Η κινηματογραφική φόρμα που επιλέχθηκε ήταν αυστηρή: στατικά πλάνα και τράβελινγκ, με στόχο να αποτυπωθεί η ατέρμονη αναμονή και οι συνθήκες ένδειας των επιζώντων. Μια δουλειά πάνω στον χρόνο (που απλώνεται), τον χώρο (που περιορίζεται) και τη μνήμη (των σφαγών από τις οποίες γλίτωσαν), η οποία συγκλίνει με την προσέγγιση που χρησιμοποιήθηκε και στην ταινία για τη Μακρόνησο. Σε αυτό το σημείο, όμως, μου φαίνεται, πρέπει να σταματήσουν οι συγκρίσεις... Σε μια ταινία όπως αυτή, πόσο ισχυρός είναι ο καταναγκασμός της Ιστορίας, της πραγματικότητας, και ποιο το περιθώριο καλλιτεχνικής ελευθερίας; Τι πιστεύετε για τον συνδυασμό αυτό; Σε μια ταινία που πραγματεύεται ένα τόσο οδυνηρό θέμα όπως η Μακρόνησος, ο σκηνοθέτης δεν είναι ελεύθερος: παραλύει από το «βάρος» και την πολυπλοκότητα όσων συνέβησαν, από τον κίνδυνο να αναπτύξει μια αισθητική που φαίνεται τεχνητή ή να κάνει μια ταινία «ωραία αλλά ανούσια». Από το να αποπειραθώ να τεκμηριώσω ή να κάνω «Ιστορία», προτίμησα να προσπαθήσω να φέρω στο φως παρουσίες, να προκαλέσω ερωτήματα, να παλέψω ενάντια στη λήθη, και αυτό με το να αφήσω να λειτουργήσει η δύναμη της ποιητικής φαντασίας.

Τον τελευταίο χρόνο παρουσιάσατε την ταινία για τη Μακρόνησο σε διάφορα ευρωπαϊκά φεστιβάλ, αποσπώντας και βραβεία... Ποιες ήταν οι αντιδράσεις του κοινού, αλλά και των ειδικών;

γο, ασκούνταν από πρώην κρατούμενους που μεταβλήθηκαν σε βασανιστές. Αυτή η πολυπλοκότητα της ανθρώπινης φύσης μοιάζει να μην σας έχει απασχολήσει ιδιαίτερα στην ταινία... Συμφωνείτε;

Το κοινό των φεστιβάλ είναι συνήθως ένα κοινό κινηματογραφόφιλων, που προσέχει ιδιαίτερα την κινηματογραφική φόρμα. Οι αντιδράσεις αφορούσαν συχνά τη χρήση των τράβελινγκ, την επιλογή να αναδείξουμε προνομιακά τα ποιήματα και να μη συμπεριλάβουμε μαρτυρίες των επιζώντων. Μια παρατήρηση που επανερχόταν διαρκώς ήταν η εξής: «Γιατί η ιστορία αυτή, της Μακρονήσου, είναι τόσο άγνωστη;».

Ναι, απολύτως. Για παράδειγμα, κατά την προετοιμασία της ταινίας, εγώ και η βασική μου συνεργάτρια, η Ελένη Γιώτη, βρήκαμε σχέδια που απεικόνιζαν έναν πρώην κρατούμενο που μετατράπηκε σε άγριο βασανιστή στο Β’ Τάγμα, καθώς και επιστολές που ανακαλούσαν τις δηλώσεις μετανοίας τις οποίες είχαν εξαναγκαστεί να υπογράψουν οι εξόριστοι. Όμως, όλα αυτά δεν υπάρχουν στην ταινία, γιατί τα ποιήματα δεν μιλούν για αυτά. Θα έπρεπε να αλλάξουμε γλώσσα και επομένως κινηματογραφική φόρμα προκειμένου να μιλήσουμε για όλα αυτά, και με την έννοια αυτή να κάνουμε μια ταινία που να τεκμηριώνει περισσότερο. Το να θέσουμε όρια, να επιλέξουμε τι θα έμενε έξω από την ταινία ήταν μια δύσκολη διαδικασία. Πράγ-

Ωστόσο, από την οπτική γωνία των ανθρώπων που διεύθυναν το στρατόπεδο της Μακρονήσου, το «πείραμα» ήταν πετυχημένο: Σχεδόν 90% των κρατουμένων υπέγραψαν «δήλωση»... Και το κυριότερο, η βία, κατά κύριο λό-

ματι, η ταινία αυτή μοιάζει περισσότερο με «κατάδυση» παρά με εξιστόρηση, ενώ τοποθετείται κυρίως από τη σκοπιά των πολιτικών εξόριστων του Δ’ Τάγματος. Μ’ αυτή την έννοια, ξεφεύγει από την απαίτηση να τα αφηγηθεί «όλα». Ίσως όμως οι επιλογές που έγιναν να είναι άνισες και αδέξιες... Ποια είναι η οπτική ενός ανθρώπου της κεντρικής Ευρώπης για την κρίση στην Ελλάδα, σαν κομμάτι μιας γενικότερης ευρωπαϊκής κρίσης; Τι συμβαίνει στην Ευρώπη σήμερα; Και η Ιστορία, έχει τη δυνατότητα να μας διδάξει κάτι στις μέρες μας; Γεννήθηκα στην Ελβετία, έναν «φορολογικό παράδεισο». Η πρώτη μου ταινία, που αφορούσε το χρέος των χωρών του Νότου και τον ρόλο των ελβετικών τραπεζών, ξεκινούσε με τη φράση: «Γεννήθηκα στην Ελβετία, μια χώρα η οποία φιλοξενεί με μεγαλύτερη προθυμία τα χρήματα των ξένων παρά τους ίδιους τους ξένους». Δεν μπορώ, από τη μικρή μου οπτική γωνία, παρά να διεκδικώ την ανακατάληψη του απορρυθμισμένου κόσμου της οικονομίας από την πολιτική, κάνοντας αγώνα ενάντια στη χρηματιστηριακή κερδοσκοπία και κατονομάζοντας τον εξαιρετικά επιζήμιο για την οικονομία ρόλο των φορολογικών παραδείσων. Όμως, προσωπικά είμαι εξαιρετικά θορυβημένος και από την άνοδο των αποτρόπαιων εθνικισμών που ξεπηδούν από την οικονομική κρίση. Έχουμε στ’ αλήθεια τόσο μικρή μνήμη; Ευχαριστούμε θερμά την Σοφία Φραγκουλοπούλου και την Ελένη Γιώτη για τη βοήθειά τους προκειμένου να πραγματοποιηθεί αυτή η συνέντευξη.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΓΡΑΜΜΑΤΑ & ΤΕΧΝΕΣ

Γιατί οι λέξεις της περσινής χρονιάς ανήκουν στη γλώσσα της περσινής χρονιάς και οι λέξεις της επόμενης χρονιάς προσμένουν μια άλλη φωνή Little Gidding II, 71-74

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΔΟΥΚΑ*

Γράφοντας για τα Τέσσερα Κουαρτέτα του Τ.Σ. Έλιοτ, με αφορμή την περσινή τους έκδοση σε μετάφραση του Χάρη Βλαβιανού, σκέφτομαι ότι η ανάγνωσή μου, με εργαλεία της την ερμηνεία και την εμπειρία, το πρωταρχικό αυτό δίλημμα του πώς να προσλαμβάνουμε την τέχνη, δεν θα μπορούσε να έχει ούτε αρχή, ούτε τέλος - παίζοντας με τον πρώτο στίχο του East Coker, δεύτερου κατά σειρά από τα Τέσσερα Κουαρτέτα (τα υπόλοιπα, όλα συνδεδεμένα με τοπωνύμια, είναι: Burnt Norton, The Dry Salvages και Little Gidding). Ή, μάλλον, θα έπρεπε να έχει μιαν αρχή που διαρκώς επαναδιατυπώνεται κι ένα τέλος που μετατίθεται στο διηνεκές, προκειμένου να εσωκλείσει τις πολλές, αλληλοσυμπληρούμενες επιστροφές που οφείλουμε σ’ ένα κείμενο εμβληματικό. Το πρώτο που θα είχαμε να παρατηρήσουμε είναι ότι το ποιητικό πρόγραμμα είναι σύμφυτο με μια στοχαστικότητα που αγγίζει όλες τις περιοχές της ανθρώπινης κατάστασης. Με τον λόγο του εγκόσμιο και ταυτόχρονα ιερατικό, κατασταλαγμένο αλλά και ανήσυχο, ο Έλιοτ διατυπώνει τις «ριζοσπαστικές επαναξιολογήσεις του για τη φύση, την ανθρώπινη κοινωνία και την ιστορία» (A. David Moody, «Four Quartets: music, word, meaning and value» στο The Cambridge Companion to T. S. Eliot, edited by A. David Moody, Cambridge: Cambridge University Press 1994, σελ. 142). Έχοντας πάντα κατά νουν αυτό που μας υποδεικνύουν οι μουσικές συνδηλώσεις του γενικού τίτλου, διαπιστώνουμε ότι μας φανερώνονται σταδιακά «φωνές διαφορετικές / που ακούγονται συχνά μαζί» (The Dry Salvages I, 27-28), καθεμιά με το δικό της ύφος και τα διακριτά χαρακτηριστικά της. Είναι θαυμαστή η πολυμορφία του κειμένου και η συνύπαρξη πολλών διαστρωματώσεων, γλωσσικών και υφολογικών. Όπως επισημαίνεται και στην εισαγωγή, «η βασική επιδίωξη στα Τέσσερα Κουαρτέτα είναι να χρησιμοποιηθούν οι λέξεις έτσι ώστε να σημαίνουν κάτι που βρίσκεται πέρα από αυτές» (Moody, ό.π., σελ. 147). Κατ’ αυτό τον τρόπο, η μορφή καθίσταται εντέλει εργαλείο διαχείρισης των θεμάτων και κλειδί για την ερμηνεία τους. Το τελικό ζητούμενο του ποιήματος είναι η αντίληψη του θείου Λό-

Οι λέξεις της επόμενης χρονιάς γου. Για να οδηγηθεί ώς εκεί, το ποιητικό εγώ περνάει μέσα από την Αγάπη και την ταπεινοφροσύνη. Και μολονότι έχουμε έναν ποιητικό λόγο χωρίς ανθρώπινο προσανατολισμό, τα Κουαρτέτα αποτελούν «ανθρώπινο επίτευγμα και μάλιστα επίτευγμα που μιλάει στην ανθρωπιά μας» (Moody, ό.π., σελ. 154). Ακόμη και για έναν άθρησκο αναγνώστη, τα Τέσσερα Κουαρτέτα είναι ένα κείμενο εξόχως αποκαλυπτικό, που βιώνεται με τη συγκίνηση της ειλικρινούς ευλάβειας: τοποθετείται στη σύγχρονη σύμβαση της καθημερινής ζωής, αλλά και εμπεριέχει το διαχρονικό μέχρις σημείου αιωνιότητας· συνάγει ιδέες και εικόνες απόλυτα διαυγείς από ένα πνευματικό παρελθόν, εξαίσια χωνεμένο· εγγράφει εντός του τον πυρήνα του δυτικού πολιτισμού, όπως τον αντιλαμβάνεται, και καταλήγει σ’ ένα πανόραμα της εσώτερης ύπαρξης· κατορθώνει την επαναμάγευση του ποιητικού λόγου, ανάγοντας τη μεταφυσική του αναζήτηση σε πανανθρώπινο και οικουμενικό επίπεδο. Και, καθώς ανοίγεται στην ανάγνωσή μας, μας επιβάλλει μόνον αυτό: να το διαβάσουμε απροκατάληπτα, να μην προβάλουμε πάνω του τις ιδεοληψίες μας, να μην παριστάνουμε ότι φοράμε τον μανδύα μιας υπέρτατης αλήθειας. Εξάλλου, αν ανατρέξουμε στη σύγχρονη θεωρία της λογοτεχνίας, το κυνήγι θησαυρού για το «πνεύμα του ποιητή» έχει παραχωρήσει προ πολλού τη θέση του στην εκ του σύνεγγυς ανάγνωση

του ίδιου του κειμένου: το αφήνουμε να μιλήσει, χωρίς να το στραγγαλίζουμε. Τα Τέσσερα Κουαρτέτα έχουν αποδοθεί αρκετές φορές στα ελληνικά, είτε σε αυτοτελείς εκδόσεις, είτε ενταγμένες στα άπαντα του ποιητή ενδεικτικά αναφέρουμε τις μεταφράσεις των Κλείτου Κύρου, Αντώνη Δεκαβάλλε και Αριστοτέλη Νικολαΐδη. Είναι αυτονόητο ότι ένα έργο που έχει καταστεί κλασικό πρέπει, κατά καιρούς, να μεταφράζεται εκ νέου, ώστε να κατανοείται εντός του εκάστοτε πνευματικού περικειμένου της χώρας που το δεξιώνεται, αλλά και να καταγράφονται οι μετατοπίσεις της κοινής ευαισθησίας και οι διαφορετικές προσεγγίσεις στην τέχνη της μετάφρασης. Όπως έχει επι-

Σ T.

Λ .Ε

ΙΟ

σημάνει ο θεωρητικός Itamar EvenZohar («The Position of Translated Literature within the Literary Polysystem», Poetics Today 11:1 (1990), σελ. 45-51), «η μετάφραση δεν είναι φαινόμενο με προκαθορισμένη φύση και όρια, αλλά δραστηριότητα που εξαρτάται από τις σχέσεις στο πλαίσιο ενός συγκεκριμένου πολιτιστικού συστήματος» (EvenZohar, ό.π., σελ. 51). Στην περίπτωση που καθορίζει την επικοινωνία μιας «κεντρικής» με μια «περιφερειακή» λογοτεχνία -με βάση, τουλάχιστον, τις ιεραρχικές σχέσεις που αναπόφευκτα διαμορφώνονται σ’ ένα σύνολο εθνικών λογοτεχνιών, συσχετισμένων μεταξύ τους-, η μεταφραστική διαδικασία γίνεται δίαυλος

για την εισαγωγή του παγκόσμιου «ρεπερτορίου» («repertoire») σε μια χώρα. Σε περιπτώσεις, επιπλέον, όπου το εγχώριο λογοτεχνικό σύστημα βρίσκεται σε σημείο καμπής, δημιουργείται ένα λογοτεχνικό «κενό» («vacuum»), του οποίου φυσική συνέπεια είναι η επίκληση κειμένων και η απόδοσή τους, προκειμένου να διεισδύσουν στο εγχώριο σύστημα και να το ανανεώσουν, δίνοντάς του τη δυνατότητα να διαπραγματευτεί εκ νέου τη φύση του και να την εμπλουτίσει. Δεδομένου ότι η επιλογή ενός προς μετάφραση έργου δεν είναι τυχαία, αλλά συνδέεται άρρηκτα με τις χρήσεις του παγκόσμιου «ρεπερτορίου» και με το σύστημα της χώρας που το προσλαμβάνει, ο μεταφραστής οφείλει να μην «αναζητήσει έτοιμα πρότυπα στο εγχώριο ρεπερτόριο για να προσαρμόσει τα κείμεναπηγές του σε αυτά. Αντιθέτως, είναι προετοιμασμένος σε αυτές τις περιπτώσεις να παραβιάσει τις εγχώριες συμβάσεις» (Even-Zohar, ό.π., σελ. 50). Ο Χ.Β., όπως σημειώνει εύστοχα η Έφη Γιαννοπούλου («Ακούγοντας τον ποιητή», Η Καθημερινή, 10 Ιουνίου 2012), επιτυγχάνει «να συνομιλήσει με τα ξένα κείμενα, αφήνοντας ωστόσο να ακουστεί αδιαμεσολάβητη η φωνή τους» - ή, για να αντιστρέψω έναν άλλο στίχο των Κουαρτέτων (The Dry Salvages II, 47), μας παρέχει, με τη μετάφρασή του, το νόημα, προκειμένου να μπορέσουμε να προσεγγίσουμε το βίωμα και να το αντιληφθούμε, ο καθένας με τον δικό του τρόπο. Διότι, ποιαν άλλη έκφραση θα μπορούσε να βρει η σύγχρονη απόδοση του έργου, αν όχι την ποιητικά σημερινή (και την εκάστοτε σημερινή) γλώσσα; Και πώς θα μπορούσε να επιτευχθεί η συνάντηση του κειμένου με τον αναγνώστη, έξω από τον κύκλο των «μυημένων», αν όχι μέσα από μια δίγλωσση έκδοση, όπου η μετάφραση μετατρέπεται σε συνεχή αναγνωστική συνομιλία, φιλοδοξώντας να αναδείξει το πρωτότυπο, αντί να το υποκαταστήσει; Και πώς αλλιώς θα μπορούσαμε να ελπίζουμε ότι θα γίνουν κοινό κτήμα τα Τέσσερα Κουαρτέτα, ακυρώνοντας ταυτόχρονα τον αδέξιο προσεταιρισμό των κειμένων στον βωμό μιας ατεκμηρίωτης αυθεντίας;

*Ο Γιάννης Δούκας είναι ποιητής και φιλόλογος.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΓΡΑΜΜΑΤΑ & ΤΕΧΝΕΣ ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΡΕΚΒΙΕΜ ΓΙΑ ΤΟΝ 20ό ΑΙΩΝΑ

Στον «Κήπο» της μνήμης, οι «Στάχτες» της απώλειας

Λένε πως η αποτελεσματικότερη διαφήμιση γίνεται στόμα με στόμα... Στην περίπτωση της παράστασης Κήπος στάχτες αυτή η άποψη επαληθεύεται πλήρως. Το παλιό νεοκλασικό της οδού Θυάμιδος 7, στον Κολωνό, όπου φιλοξενείται, από Παρασκευή έως Τρίτη, δύσκολα θα βρεθεί στις στήλες θεαμάτων των εφημερίδων. Κι όμως, το βασισμένο στην αυτοβιογραφική τριλογία του Ντανίλο Κις θεατρικό έργο θεωρείται, απ’ όσους το είδαν, από τις καλύτερες φετινές παρουσίες στη θεατρική Αθήνα. Η ιδέα των παραστάσεων σε κατοικίες και διαμερίσματα δεν είναι καινούργια, ασφαλώς. Η θεατρική σκηνή της Αθήνας γνώρισε ουκ ολίγες γκαρσονιέρες που φιλοξενούσαν θεάματα, κάποιες μάλιστα χωρίς να είναι γνωστή εκ των προτέρων η τοποθεσία τους... Το νεοκλασικό του Κολωνού όπου φιλοξενείται η θεατρική εκδοχή του έργου του Σέρβου συγγραφέα χτίστηκε το 1925, όμως παρέμενε εγκαταλειμμένο από το 1970. Μετά από 40 σχεδόν χρόνια ξανα-

ΤΗΙΝΚ ΤΑΝΚ

φτιάχτηκε για τις ανάγκες της παράστασης, το εσωτερικό του πάνω ορόφου διαμορφώθηκε σκηνικά, με παλιά έπιπλα, αμέτρητες φωτογραφίες, χρηστικά αντικείμενα μιας άλλης εποχής, με πολύ μεράκι και μνήμες από τον 20ό αιώνα που έφυγε... Η μνήμη και η απώλεια, το πένθος, αποτελούν τις κεντρικές έννοιες γύρω από τις οποίες περιστρέφεται η παράσταση Κήπος στάχτες. Ήδη προτού οι τρεις ηθοποιοί, οι Ζωή Τούντα, Κωνσταντίνος Καρβουνιάρης και Ηλίας Κουνέλας, ξεκινήσουν να αφηγούνται «μια ιστορία για κάτι που χάθηκε», η ματιά του επισκέπτη θεατή ακουμπά αμφίθυμα στα ψηλοτάβανα δωμάτια, στους βοηθητικούς χώρους του σπιτιού. Ανεπαισθήτως, ο θεατής, ένας από τους 22 που φιλοξενούνται κάθε φορά στο παλιό σαλόνι, αρχίζει να αισθάνεται πως είναι ο ίδιος ένα από τα πρόσωπα της παράστασης, ένας από τους καλεσμένους της οικογένειας Κις. Και βρίσκεται μπροστά στον επιζώντα Αντρέας Σαμ,

έρχεται αντιμέτωπος με τις απώλειες του παρελθόντος, προσπαθώντας να διασώσει από τη λήθη τις φωτογραφίες που λείπουν άλμπουμ του 20ού αιώνα. Σε αυτόν τον αγώνα να ξαναβρεί τους χαμένους, τους γονείς του, μονάχα η φαντασία μπορεί να τον οδηγήσει. Το κείμενο αποτελεί σύνθεση της αυτοβιογραφικής τριλογίας του Σερβο-Ούγγρου συγγραφέα που έχει τον γενικό τίτλο «Το οικογενειακό μας τσίρκο» (Πρώιμα βάσανα, Κήπος στάχτες, Κλεψύδρα, όλα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κέδρος, σε μετάφραση Γκάγκα Ρόσιτς - Μαρίας Κεσίνη). Με τον Ντανίλο Κις ο Ηλίας Κουνέλας, που συνέλαβε και σκηνοθέτησε την παράσταση, μοιράζεται κάτι κοινό: την απώλεια που σηματοδοτεί η προσφυγιά: Όπως ο ίδιος ο Κις έφυγε από την πατρίδα του αναζητώντας καταφύγιο στην Ουγγαρία και μετά το Μαυροβούνιο, έχοντας χάσει τον πατέρα του στο Άουσβιτς, έτσι και ο σκηνοθέτης γεννήθηκε στην υπερορία, στο χωριό Μπελο-

Σ.Κ.

ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ

ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΖΑΡΑΛΙΚΟΣ:

Ξεπέρασα τη φιλία με τον Ψαριανό όταν άρχισε... να το παθαίνει ‘στ’ αρ...ίδια μου’ και γυρίσατε. Τι αξίες έχετε στη ζωή σας;». Από τότε μού λέει πια καλημέρα. Αλήθεια, υποστηρίζεις τη θεωρία των άκρων στη σάτιρα;

O Χριστόφορος είναι μύστης της Stand Up Comedy, της πιο διαδραστικής, χωρίς αμφιβολία, μορφής υποκριτικής. Καλύτερος συνεργάτης του, πάντα το κοινό, με το οποίο δημιουργεί ιδιαίτερο κλίμα. «Νύχτες Κωμωδίας» της Ρικάκη, «Απαράδεκτοι», «Τρεις Χάριτες» και τώρα σειρά εμφανίσεων, την πιο δύσκολη ίσως εποχή για να κάνεις πλάκα. Ενεργότατος στο twitter (https://twitter.com/zaralikos) και το facebook, «ακούστηκε» μετά το επεισόδιο με τον τότε φίλο του Γρηγόρη Ψαριανό, στο μπαρ MG της πλατείας Μαβίλη, και συνεχίζει να μη σιωπά. Μιλάει στην «Αυγή» της Κυριακής και στο Think Tank, με σατιρική, αλλά όχι αστεία διάθεση.

ον;

γιάννης, απόγονος πολιτικών προσφύγων, που είχαν κι αυτοί χάσει την πατρίδα τους. Στην παράσταση Κήπος στάχτες τα σκηνικά και τα κοστούμια επιμελείται η Κατερίνα-Χριστίνα Μανωλάκου, την κίνηση ο Κωνσταντίνος Καρβουνιάρης και τους φωτισμούς ο Νίκος Σωτηρόπουλος. Η είσοδος είναι ελεύθερη, με προαιρετική εισφορά, απαιτείται όμως κράτηση στο 6955 560403.

Καλημέρα. Ή μήπως το να λέει κάποιος καλημέρα το θεωρείς ουτοπικό πλέ-

Όχι, δεν είναι. Είμαι υπέρ της καλημέρας, της καλησπέρας, της καληνύχτας. Κινούμαι με αυτές τις λέξεις. Στην προηγούμενη πολυκατοικία όπου έμενα, ήταν μια κυρία που πετύχαινα τρεις φορές τη μέρα. Της έλεγα «καλημέρα». Δεν απαντούσε ποτέ. Την τέταρτη ημέρα της λέω «στ’ αρ...ίδια μου» και γυρίζει. Τι είπατε, λέει. «Στ’ αρ...ίδια μου». Φρικάρει, και όταν ζητάει τα ρέστα, της λέω: «Σας έλεγα τόσο καιρό καλημέρα και τίποτα. Σας είπα μια φορά

Βεβαίως. Και των τεσσάρων άκρων. Τα πόδια για να κλωτσάμε και να περπατάμε μπροστά και τα χέρια για να τρώμε, να χαϊδεύουμε και να μουτζώνουμε. Και, για να διαλύσουμε τον μύθο περί αρχαιοελληνικού χαιρετισμού, ελληνικός χαιρετισμός χωρίς τα δάχτυλα ανοιχτά δεν υπήρξε ποτέ στην Ιστορία. Aσφαλής με τον κ. Δένδια υπ. ΠΡΟ.ΠΟ. αισθάνεσαι; Υπάρχει προσωπική ευθύνη για τους υπουργούς, όμως προτιμώ την πολιτική ευθύνη γι’ αυτό που εκφράζουν και εφαρμόζουν. Είτε Δένδιας είτε Χρυσοχοΐδης είτε Αρκουδέας, είναι το ίδιο. Δεν αισθάνομαι ποτέ ασφάλεια με την Αστυνομία. Έχω φάει πολύ ξύλο στο Α.Τ. Περισσού από μια εντεκάδα αστυνομικούς. Απλώς τώρα, στις Σκουριές, εισήγαγε ο Δένδιας το αδίκημα για την αντίσταση κατά της απαγωγής. Eιλικρινά, τώρα. Αν έσκαγαν πελάτες οι τέσσερις του Τράγκα σε μια παράστασή σου, τι θα έκανες;

Η ΑΕΚ θα είναι η μεγαλύτερη έκπληξη, επειδή θα συμμετέχει, κάτι το οποίο δεν θα περιμένει κανείς. Ποδοσφαιρικά, πάντως, καθαρά θα είναι ο ΠΑΟΚ. Αρκεί να κάτσουν τα επενδυτικά σχέδια του Ιβάν μέσω Σαμαρά, γιατί αλλιώς θα αφήσει απλήρωτες και τις μαλαματίνες... Γιατί δεν αποκαλείς το stand up comedy με το ελληνικό του όνομα; Eίσαι τελικά ανθέλλην; Δεν χρειάζεται μετάφραση. Το μπουλβάρ είναι μπουλβάρ, η φάρσα είναι φάρσα, το stand up comedy είναι stand up comedy. Δεν αργεί, φαντάζομαι, η ώρα που Λιακόπουλοι, Βελόπουλοι κ.ά. θα ανακαλύψουν εξάλλου ότι είναι κι αυτό ελληνικό, οπότε είμαστε ok. Οι τέλειοι συνεργάτες στην απόλυτη stand up comedy βραδιά;

Στις παραστάσεις δεν υπάρχουν πορτιέρηδες και μπράβοι να κάνουν «πόρτα», ούτε έξω ούτε μέσα στην αίθουσα, υπάρχει ελευθερία. Ως πελάτες πιστεύω δεν θα έρχονταν. Πάνε εκεί όπου πήγαιναν τα καλά χρόνια οι ΠΑΣΟΚτζήδες του ‘80. Σε μέρη χυδαία.

Το κοινό. Απόλυτα. Ακόμη και στα δύσκολα, τελικά θα συνεννοηθούμε. Είτε με 6 άτομα είτε σε 45.000 κόσμο πριν από τους Μπον Τζόβι. Εξάλλου δεν υπάρχει κατάλληλη σύνθεση ή ποσότητα κοινού, αλλά η κατάλληλη διάθεση του κωμικού για κάθε περίπτωση.

Ποιες ομάδες θα εκπλήξουν στο πρωτάθλημα 2013-2014;

Το Χριστόφορος Ζαραλίκος είναι καλλιτεχνικό ψευδώνυμο, έτσι δεν είναι;

Όχι, είναι κανονικό. Έχω καλλιτεχνικό, αλλά είναι κι αυτό αληθινό μου όνομα. Το χρησιμοποιώ όταν γράφω κείμενα. Είναι Χριστόφορος Γούσεβιτς. Ο προπροπροπάππος μου ήταν Σέρβος από το Κοσσυφοπέδιο. Η οικογένειά του ήταν τσιφλικάδες, τους έσφαξαν οι κολλήγοι. Τη γλύτωσε και τον πήρε ψυχοπαίδι στη Πόλη ένας Τούρκος γανωματής. Στα 17 του τον έστειλε να βρει την τύχη του. Ήρθε στην Ήπειρο, μπήκε σώγαμπρος με μια Ελληνίδα, και έτσι άλλαξε το όνομα.

σας;

Mπορώ να ρωτήσω κάτι για τον Γρηγόρη Ψαριανό και τη θυελλώδη σχέση

Προχθές, πάντως (σ.σ.: όταν έγινε νέο επεισόδιο, με αποδοκιμασίες σε βάρος του), εγώ δεν ήμουν εκεί. Ειλικρινά. Ξεπέρασα τη φιλική μας σχέση όταν άρχισε να το παθαίνει. Τώρα δεν με ενοχλεί που δεν μιλάμε. Ελπίζω να είναι ελαφριά η ξεφτίλα που τον έχει σκεπάσει... Όπως δεν θα έλεγα γεια στον Πάγκαλο, τον οποίο θεωρώ φασίστα, έτσι δεν θα έλεγα και στον Ψαριανό αν τον έβλεπα στον δρόμο. Του έλεγα για την Κερατέα στην παρέα και υποστήριζε ότι πρέπει να μπει ο στρατός επειδή εκεί... μένουν φασίστες... Τα έλεγε όλα αυτά σε μένα, πριν τα πει στον Πρετεντέρη... Μάλιστα. Ευχαριστώ πολύ, κ. Γούσεβιτς. Να είστε καλά. Επόμενες παραστάσεις: Γυάλινο μουσικό θέατρο (Αθήνα), Σάββατα 13-20-27/4. Μαύρη τρύπα (Θεσσαλονίκη), Τρίτες 16-23/4.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΓΡΑΜΜΑΤΑ & ΤΕΧΝΕΣ

KΡΙΤΙΚΗ ΘΕΑΤΡΟΥ

ΤΟΥ ΛΕΑΝΔΡΟΥ ΠΟΛΕΝΑΚΗ

«ΟΛΕΑΝΝΑ» ΤΟΥ ΜΑΜΕΤ ΣΤΟ «ΕΜΠΟΡΙΚΟΝ»

Αυτό που λάμπει Ο Ντέηβιντ Μάμετ είναι ένας σύγχρονος «Ευρωπαίος» Αμερικανός θεατρικός συγγραφέας, με πνευματικές ρίζες που φθάνουν έως τον ΄Ιψεν και τον Κάφκα, ιδιαίτερα δημοφιλής στη χώρα μας. Η «Ολεάννα» του έχει παρουσιαστεί δύο φορές σε ελληνικές σκηνές. Σήμερα δίνεται ξανά στο θέατρο «Εμπορικόν», σε σκηνοθεσία της Ελένης Σκότη. Η γραφή του Μάμετ έχει, ανάμεσα σε άλλα, το προσόν να μοιάζει απλή, ενώ είναι, πράγματι, πολυσύνθετη. Εμφανές θέμα της «Ολεάννας» είναι η σεξουαλική παρενόχληση και οι συνέπειές της. Πίσω, όμως, από αυτό το κίνητρο κρύβεται ένας ευρύτερος προβληματισμός. Κρίνεται ολόκληρο το «αμερικανικό όνειρο» και η κουλτούρα που το διέπει, της ολοκληρωτικής λατρείας του κέρδους και της θεοποίησης της κοινωνικής επιτυχίας. Ο Μάμετ ξέρει τις αιτίες αυτής της εκτροπής, που ανάγονται στο πουριτανικό παρελθόν και στην προτεσταντική ηθική του αμερικάνικου έθνους με την ετερονομία της βούλησης και με κυρίαρχο δόγμα τη «σωτηρία των εκλεκτών». Ένα μοντέλο που βασίζεται στην παρανάγνωση της ευαγγελικής παραβολής των «δύο δούλων». Ένας αφέντης είχε δύο δούλους. Φεύγοντας για ταξίδι ο αφέντης παρέδωσε στους δύο δού-

λους του από ένα «τάλαντο» με την εντολή να το φυλάξουν. Ο ένας έκρινε σωστό να το θάψει στη γη για να το διασώσει. Ο άλλος το επένδυσε και είχε κέρδος. Επιστρέφοντας ο αφέντης τιμώρησε τον δούλο που είχε θάψει τη γη το τάλαντο και βράβευσε τον άλλον που το πολλαπλασίασε… Με αυτήν την αφορμή γεννήθηκε η παράδοξη αντίληψη των πουριτανών, ότι το υλικό κέρδος του ανθρώπου είναι η «χαρά» του θεού. Και ότι οι «εκλεκτοί» του θεού που προορίζονται να σωθούν, είναι οι πλούσιοι! Με τη διαφορά ότι η παραβολή δεν μας μιλάει για το χρήμα, αλλά για τη χάρη ! Η λέξη τάλαντο αποδόθηκε από τον Λούθηρο στη μετάφρασή του της Καινής Διαθήκης ως νόμισμα, η αληθινή σημασία της όμως στην ελληνική γλώσσα των ευαγγελίων είναι χάρις. Η πιο πάνω περικοπή μάς μιλά μεταφορικά για την δωρεά του ανθρώπου, που δεν πρέπει να τη θάβει, αλλά να την αξιοποιεί και να την πολλαπλασιάζει ! Παίρνοντας κυριολεκτικά την ευαγγελική παραβολή, οι πουριτανοί όχι μόνο διέστρεψαν πλήρως το νόημά της, αλλά δημιούργησαν πνευματικό χάος. «Ο σύγχρονος πολιτισμός νοσεί βαριά ψυχικά», μας λέει στην «Ολεάννα» ο Μάμετ, τοποθετώντας τη δράση μέσα σε ένα πανεπιστήμιο, που θα έπρεπε κα-

νονικά να είναι ναός της γνώσης, όχι της εξουσίας. Οι δύο πρωταγωνιστές, ο καθηγητής και η φοιτήτρια, εμπλέκονται σε μια άγονη διαμάχη «περί της αρχής» και σε έναν αγώνα μέχρι τελικής πτώσης για την επικράτηση του ενός. Η αθωότητα της μιας είναι η ενοχή του άλλου, και αντίστροφα. Δεν υπάρχει νικητής και ηττημένος, δεν υπάρχει έλεος ούτε σωτηρία. Το τάλαντο δεν έχει αντίκρισμα. Υπάρχει μόνο η παρεξήγηση, με την έννοια που θα έδινε στη λέξη ο Αλμπέρ Καμύ. Πρόκειται για ένα αυθεντικό κομμάτι «παραλόγου» θεάτρου, σκόπιμα ελλειπτικής γραφής, φτιαγμένο για σπουδαίους ρολίστες. Η σκηνοθεσία της Ελένης Σκότη βασίζεται στο καφκικό «παράλογο», δηλαδή τη διάσταση ανάμεσα σε μια κατάσταση και στην πραγματικότητα, σε μια πράξη και στον κόσμο που την ξεπερνά. Πετυχαίνει έτσι να αναδείξει σε άψογους ρυθμούς τη «λογική» του συστήματος που ολοκληρώνει, βήμα το βήμα, τη δυ-

KΡΙΤΙΚΗ MOYΣΙΚΗΣ «ΡΙΓΚΟΛΕΤΟ» ΚΑΙ «ΠΑΡΣΙΦΑΛ» ΣΤΗ ΜΕΤ

Εξιλέωση για το σκώμμα του αλλότριου πόνου (1) Με δεδομένη τη συρρίκνωση του προγράμματος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής κατά το τρέχον εξάμηνο, ουδόλως παρέλκει η έκκληση για διασφάλιση της συνέχισης των απευθείας μεταδόσεων παραστάσεων από την Μετροπόλιταν Όπερα, που συνέτειναν καθοριστικά ώστε να μην αποκλεισθούμε, λόγω της κρίσης, από την παγκόσμια μουσικοδραματική επικαιρότητα. Εξάλλου και μόνη η ποιότητα προετοιμασίας των παραγωγών αυτών διευκολύνει ενδιαφέροντες προβληματισμούς. Έτσι, στο περιθώριο του έτους Βέρντι - Βάγκνερ, εντυπωσιάζει η διαδοχή των παρουσιάσεων του «Rigoletto» (17/02/2013) και του «Parsifal» (2/3/2013), αν αναλογισθεί κανείς ότι αυτά τα -εκ πρώτης όψεως- τόσο διαφορετικά έργα πραγματεύονται αμφότερα την απόπειρα λυτρωτικής πορείας χαρακτήρων, του επώνυμου ήρωα στον πρώτο και της Κούντρυ στον δεύτερο, δέσμιων της κοινής ενοχής -και της Νέμεσης- για τη σκληρότητά τους ενώπιον του αλλότριου πόνου. Έτσι, ο γελωτοποιός του κυνικού Δούκα μετατρέπεται σε ηθικό αυτουργό της δολοφονίας της θυγατέρας του προσπαθώντας να επιτύχει εκδίκηση κακών, στη συντέλεση των οποίων συνεργούσε χαιρέκακα και εξ επαγγέλματος. Και είναι αυτό το βασικό στοιχείο της ιδιότητας του κακόσχημου άνδρα που τα κείμενα του Ουγκώ και του λιμπρε-

τίστα Πιάβε φρόντιζαν να καταστεί προφανές στο κοινό ως διδακτική και ψυχολογική αφετηρία εκτύλιξης της πρωτότυπης πλοκής. Το στοιχείο δηλαδή, που, μαζί με άλλα επίσης κρίσιμα, υποτονίστηκε στη νέα παραγωγή της όπερας του Τζουζέππε Βέρντι από τον Michael Mayer. Άπειρος στην όπερα, ο μέχρι σήμερα σκηνοθέτης του μιούζικαλ μετέφερε τη δράση, χωρίς αντίληψη βάθους, από την Μάντουα του 15ου αιώνα στον ηδονιστικό demi-monde του κύκλου του Φρανκ Σινάτρα και των ύποπτων δραστηριοτήτων του με επίκεντρο το αμερικανικό Βέγκας. Στο σημείο αυτό προβάλλει ως απαραίτητη η διευκρίνιση ότι ούτε το θεαματικό σκηνικό της Christine Jones ούτε τα ψιλοδουλεμένα κοστούμια της Susan Hilferty ούτε ο περίπλοκος συνδυασμός των φωτισμών του Kevin Adams, παρεμπιπτόντως επιστήθιων συνεργατών του σκηνοθέτη, βαρύνονται για το δικό του έλλειμμα. Και αυτό αφορά, πρωτίστως, την αποτυχία του να κινήσει τα πρόσωπα παράλληλα με τις επιταγές της μουσικής. Χαρακτηριστικό υπήρξε το ﬁnale primo της όπερας, όπου, μεσούσης της αγωνιώδους μουσικής έντασης για την απαγωγή της Τζίλντα, ο Ριγκολέτο είχε επιφορτισθεί με την εξέταση του… σφυγμού της λιπόθυμης συνοδού της, περιορισμένος στο κουβούκλιο ανελκυστήρα. Σε αυτό το πλαίσιο δεν ξενίζει το γεγονός της υποκριτικής αμηχανίας των λυρικών ερμηνευτών που έμοιαζαν να αναζητούν στο μέτρο του προσωπικού τους ενστίκτου τις δραματικές αποχρώσεις των ρόλων τους. Η κυμαινόμενη, και πάντως μονίμως προβληματική, αναπαραγωγή του ήχου από τα συ-

στυχία των ηρώων. Σωστά η σκηνοθεσία επιλέγει μια ατμόσφαιρα γενικής απροσδιοριστίας με υπνοβατούντες ρόλους, ενώ πατά την ίδια στιγμή γερά στο πραγματικό. Με την αφαιρετική όψη του Γιώργου Γαβαλά, την ανάλογη μουσική του Σταύρου Γασπαράτου και τους υποβλητικούς φωτισμούς του Νίκου Βλασσόπουλου, να δίνουν τον κατάλληλο τόνο. «Αυτό που λάμπει», ωστόσο, και αφήνει έκθαμβο το κοινό, είναι το τάλαντο, η δωρεά των δύο πρωταγωνιστών. Ο Δημήτρης Καταλειφός ξετυλίγει ώς το τέλος το de profundis του ρόλου, φέρνοντάς τον στην άβυσσο, και η Λουκία Μιχαλοπούλου είναι ένα επεξεργασμένο αριστοτεχνικά διαμάντι. Δείτε μόνο τους ελλειψοειδείς ρυθμούς της, το ύφος αινιγματικής σφίγγας, πώς αμύνεται κουλουριασμένη, πώς συσπειρώνει το σώμα της για να επιτεθεί, πώς αξιοποιεί τις χαίνουσες σιωπές, τα τρομερά κενά του λόγου. Περισσότερα δεν χρειάζεται να πω.

TOY ΚΥΡΙΑΚΟY Π. ΛΟΥΚΑΚΟY

στήματα του Μεγάρου αδίκησε ενδεχομένως τον βαρύτονο Željko Lučić ως Ριγκολέτο, όπως έν τινι μέτρω επιβεβαίωσε η επαναληπτική ακρόαση της ραδιοφωνικής μετάδοσης. Ο 45χρονος Σέρβος, παρά την ευσταθή και ωραίας γραμμής φωνή του, παρέμεινε εκτός ρόλου και δεν απειλεί σοβαρά τη μνημειώδη διαδοχή των (Αμερικανών στην πλειονότητά τους) προκατόχων του στη Μετ, από τον Τίμπετ και τον Ντε Λούκα μέχρι τον Γουώρρεν, τον Μέρριλλ, τον Μακνήλ ή τον Μιλνς. Με την όψη αφράτης ηρωίδας του Λόρτσινγκ, η Diana Damrau τραγούδησε μεν με έξοχη γραμμή και χωρίς γερμανισμούς, αλλά συνάντησε τα φωνητικά όριά της στο μέρος (ιδίως στο δεξιοτεχνικό «Caro nome»), απόδειξη του κόστους μετακίνησής της σε βαρύτερες αναθέσεις. Ακόμη και ο -χαρισματικός στο βορειότερο και οπερετικό ρεπερτόριο- Πολωνός τενόρος Piotr Beczala δοκιμάστηκε στο περιώνυμο «Φτερό στον άνεμο», ενώ από την προσωπογραφία του και την ηχοχρωματική του ταυτότητα απουσίαζε η ιταλική θέρμη του παρορμητικού αριστοκράτη. Φωνητικά επαρκείς καταγράφηκαν οι δολοφονικοί αδελφοί Σπαραφουτσίλε (ο ωραίος Σλοβάκος μπάσος Štefan Kocán) και Μανταλένα (η φλογερή Λευκορωσίδα μεσόφωνος Oksana Volkova). Τέλος, υπερβολικά αυτεπίγνωτη και παρεμβατική υπήρξε η μουσική διεύθυνση του débutant την τρέχουσα περίοδο Michele Mariotti. Ο 34χρονος μαέστρος από το Πέζαρο μοιάζει, επί του παρόντος τουλάχιστον, περισσότερο εξοικειωμένος με το ιταλικό μπελκάντο και τον γερμανικό συμφωνισμό παρά με τον Βέρντι!

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΓΡΑΜΜΑΤΑ & ΤΕΧΝΕΣ Χατζηαποστόλου, αλλά και η Αθήνα του λυρισμού, της καντάδας, του ρομαντισμού και της αθωότητας σε αυτό του γιου του, Ανδρέα Χατζηαποστόλου, στη συναυλία με τίτλο Αγάπης λόγια, που είναι αφιερωμένη στους δύο αυτούς «απόστολους» της ελληνικής μουσικής, στην οποία συμμετέχουν οι Νίνα Λοτσάρη, Α. Κορωναίος, Δ. Σούρμπης και Χρ. Αμβράζης, με τη Χορωδία Λυρικών Καλλιτεχνών και την Ορχήστρα Νυκτών Εγχόρδων που διευθύνει ο Π. Μπαρμπάτης, στο θέατρο Badminton (Άλσος Στρατού), στις 8.30 μ.μ.

ΤΡΙΤΗ

Η ΑΤΖΕΝΤΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

Joseph Beuys

Πάρκο Ναυαρίνου Τα τέσσερά του χρόνια κλείνει το αυτοδιαχειριζόμενο Πάρκο Ναυαρίνου και με το σύνθημα «Γιορτάζουμε και τραγουδάμε» διοργανώνεται ένα ολοήμερο πανηγύρι, που ξεκινά με δημιουργικό παιχνίδι και ανταλλακτικό παζάρι παιδικών βιβλίων (από το ανταλλακτικό παζάρι της πλατείας Συντάγματος), μια εμφάνιση για μεγάλους και μικρούς του εξαίρετου Circo Cachivache (13.00). Ακολουθεί πικνίκ με νόστιμους μεζέδες, εργαστήρια φύτευσης, πηλού και ζωγραφικής για παιδιά, με μουσική υ-

πόκρουση από το Αυτοδιαχειριζόμενο Ωδείο (15.00), καθώς και η Χορωδία Εξαρχείων σε πρώτη υπαίθρια εμφάνιση (17.00), ενώ μισή ώρα αργότερα το Δίκτυο «Δρυάδες» και το αυτοδιαχειριζόμενο παντοπωλείο Εξαρχείων «O Ζήκος» διοργανώνουν μια ενδιαφέρουσα συζήτηση με θέμα «Η σημασία των παραδοσιακών σπόρων στην αυτοδιαχείριση της τροφής», που κλείνει τις εορταστικές εκδηλώσεις στο Πάρκο Ναυαρίνου (Ναυαρίνου και Χαρ. Τρικούπη), από τις 11.30 π.μ.

Στο πλαίσιο της έκθεσης «Στην ανάγκη έρχομαι ως δέντρο», η οποία εστιάζει στο έργο 7.000 βελανιδιές του Joseph Beuys, η οποία παρουσιάζεται στους χώρους του Beton7, η ιστορικός της τέχνης Rhea Thoenges-Stringaris μιλά απόψε για την κοινωνική γλυπτική του Γερμανού καλλιτέχνη, έτσι όπως αποτυπώνεται στο εμβληματικό αυτό έργο, ενώ παράλληλα θα προβληθεί το ντοκιμαντέρ 7.000 βελανιδιές (2010) του Fabian Pueschel, στο Ινστιτούτο Γκαίτε (Ομήρου 14-16), στις 7.00 μ.μ.

ΤΕΤΑΡΤΗ

ΚΥΡΙΑΚΗ

Μούσα εποίησεν Την ποιήτρια Κική Δημουλά, σε ένα διάλογο με τη μουσική του Νίκου Ξανθούλη στο πιάνο και τη φωνή της Σοφίας Μιχαηλίδη, υποδέχονται με την εκδήλωση Μούσα εποίησεν, ο Οργανισμός Πολιτισμού Αθλητισμού Νεολαίας και το Δημοτικό Ωδείο Πειραιά, στο υποβλητικό αίθριο του νεοκλασικού κτηρίου της Δημοτικής Πινακοθήκης Πειραιά (Φίλωνος 29 και Καραολή - Δημητρίου), στις 7.00 μ.μ.

Μποστ Ημερίδα στο πλαίσιο της έκθεσης «Ο Μποστ του Τύπου» διοργανώνεται από το Μορφωτικό Ίδρυμα της ΕΣΗΕΑ με τη συμμετοχή των Κώστα Γεωργουσόπουλου, Στάθη Σταυρόπουλου, Θανάση Παπαγε-

ωργίου, Μανόλη Σαββίδη, Τάσου Σακελλαρόπουλου και Κώστα Μποσταντζόγλου, με συντονίστρια την επιμελήτρια της έκθεσης, Μαρίνα Κοτζαμάνη, στο Μουσείο Μπενάκη (Πειραιώς 138), στις 12.00 μ.

ΔΕΥΤΕΡΑ

Τέχνη και κρίση Ο Θάνος Μικρούτσικος και ο Γιώργος Κιμούλης, δύο καλλιτέχνες με έντονη κοινωνική και πολιτική παρουσία και δράση, συζητούν με το κοινό για τον ρόλο της διανόησης στην εποχή της καπιταλιστικής βαρβαρότητας και των Μνημονίων, για την τέχνη την εποχή της κρίσης, σε ανοιχτή εκδήλωση που διοργανώνει η Λαϊκή Επιτροπή Πολιτών Δήμου Διονύσου στο Θέατρο Λυκείου Άνοιξης (Προφ. Ηλία 4), στις 7.00 μ.μ.

Αγάπης λόγια Τα 100 χρόνια της ελληνικής οπερέτας τιμώνται στο πρόσωπο του Νίκου

Μπέκετ Αποσπάσματα από το έργο ενός από τους σημαντικότερους δραματουργούς του 20ού αιώνα, του Σάμιουελ Μπέκετ, διαβάζει απόψε ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Νίκος Διαμαντής, σε εκδήλωση που διοργανώνεται, με ελεύθερη είσοδο, στην Κεντρική Σκηνή του θεάτρου Σημείο (Χαρ. Τρικούπη 4, όπισθεν Παντείου), στις 9.30 μ.μ.

ΠΕΜΠΤΗ

Ρεμπέτικο ντουέτο Αν και Θεσσαλονικιός, ο Αγάθων Ιακωβίδης υποδέχεται απόψε ως οικοδεσπότης τον Μπάμπη Γκολέ, για μια βραδιά αφιερωμένη στα ρεμπέτικα ντουέτα, στα τραγούδια που εδώ και σαράντα χρόνια υπηρετεί με πάθος, με τη συνοδεία των Γεράσιμου Σταμούλη στο μπουζούκι, Μανώλη Πορφυράκη στην κιθάρα και Ηλία Κρομμύδα στο ακορντεόν. Αν και ρεμπέτης, εμφανίζεται για τέσσερις διαφορετικές βραδιές στο Half Note Jazz Club (Τριβωνιανού 17, Μετς), στις 10.30 μ.μ.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΚΟΥΡΙΩΤΗΣ agenda.avgi@gmail.com

Comicdom Con Επιστρέφει, για όγδοη συνεχή χρονιά, το μοναδικό ελληνικό φεστιβάλ αποκλειστικά αφιερωμένο στα comics, το Comicdom Con Athens 2013. Από την Παρασκευή και για ένα τριήμερο θα βρεθούν στην Αθήνα διάσημοι ξένοι δημιουργοί για να παρουσιάσουν τη δουλειά τους και να συζητήσουν με το κοινό, όπως ο βετεράνος Βρετανός σεναριογράφος John Wagner, συνδημιουργός του χαρακτήρα Judge Dredd, ο επίσης Βρετανός σεναριογράφος Jamie Delano (Hellblazer), ο Ιταλός σχεδιαστής Matteo Scalera, γνωστός για τη δουλειά του στα Secret Avengers και Deadpool, καθώς και ο Τουρκο-αυστριακός σχεδιαστής Mahmud Asrar, μόνιμος σχεδιαστής στις σειρές Supergirl της DC και Ultimate Comics X-Men της Marvel. Ακόμη, σε συνεργασία με το Μουσείο Herge, παρουσιάζεται ένα αφιέρωμα στον Τεντέν και τον δημιουργό του κ.ά., στην Ελληνοαμερικανική Ένωση (Μασσαλίας 22), από τις 11.00 π.μ.

Adolf Την πολυσυζητημένη διεθνώς θεατρική παράσταση Adolf παρουσιάζει για πρώτη φορά στην Ελλάδα ο βραβευμένος Βρετανός ηθοποιός Pip Utton. Πρόκειται για έναν μονόλογο που απευθύνει ο ίδιος ο Χίτλερ στους λίγους πιστούς που έχουν μείνει μαζί του στο καταφύγιό του στο Βερολίνο, τον Απρίλιο του 1945, περιμένοντας την αναπόφευκτη πτώση της ναζιστικής πρωτεύουσας. Μέσα από τον μονόλογο αυτό ο Pip Utton προχωράει σε μια ακριβή ανατομία του φασισμού, σε μια τομή της βαθύτερης ρίζας του ρατσισμού, δείχνοντας πόσο εύκολα η ελαφρότητα της δικής μας ζωής μπορεί να γεννήσει τον φασισμό. Παρουσιάζεται για τέσσερις μόνο παραστάσεις από την Πέμπτη στο Bios Main (Πειραιώς 84), στις 9.00 μ.μ.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

Μάσκα Ο Τζίμμυ Κορίνης, αρχισυντάκτης για πολλά χρόνια της Μάσκας, ο δημοσιογράφος Άρης Μαλανδράκης, ερευνητής της τέχνης του μεταπολέμου, και ο ποιητής Γιώργος Μπλάνας, συλλέκτης και γνώστης της νουάρ λογοτεχνίας, συζητούν μεταξύ τους, αλλά και με το κοινό, για «Το φαινόμενο Μάσκα», το περιοδικό που επηρέασε πολλές γενιές και «μετακένωσε» τη νουάρ λογοτεχνία στην Ελλάδα, στο Art bar «Poems & Crimes» (Αγ. Ειρήνης 17), στις 9.00 μ.μ.

ΣΑΒΒΑΤΟ

Γκαμπριέλ Φωρέ Στον Γάλλο μουσικοσυνθέτη Gabriel Faure είναι αφιερωμένη η αποψινή συναυλία του ιστορικού χορωδιακού συγκροτήματος Athens Singers, που συμπληρώνει φέτος 47 έτη ζωής, με ένα πρόγραμμα έργων που ταιριάζουν στο πνεύμα των ημερών (Cantique de Jean Racine, Opus 11, Messe Basse, Dolly Suite, Μaria Mater Gratiae, Requiem), υπό τη διεύθυνση του Roger Tilley, στο Μουσείο Μπενάκη (Πειραιώς 138), στις 8.30 μ.μ.

ΤΩΝ ΓΙΩΡΓΟΥ ΔΑΡΕΜΑ ΚΑΙ ΜΑΡΙΚΑΣ ΦΡΑΓΚΑΚΗ*

Η αυξανόμενη συγκέντρωση του πλούτου, από τη μία πλευρά, και η διευρυνόμενη φτώχεια, από την άλλη, αποτελούν τα θέματα του πανευρωπαϊκού συνεδρίου, που διοργανώνεται στην Αθήνα (18-20 Απριλίου) από το Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ, σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Δίκτυο ATTAC. Στόχος του συνεδρίου είναι (1) η διερεύνηση της υφιστάμενης κατάστασης, των βαθύτερων αιτιών και των επιπτώσεων της αυξανόμενης ανισοκατανομής εισοδήματος και πλούτου στην Ευρώπη, (2) η ανταλλαγή απόψεων για τις κατά τόπους κινηματικές και άλλες πρωτοβουλίες και (3) η από κοινού διαμόρφωση στρατηγικής για την καταπολέμηση του φαινομένου αυτού. «Από όλες τις τάξεις, οι πλούσιοι ελκύουν τη μεγαλύτερη προσοχή, αλλά και τη λιγότερη μελέτη». Η ρήση αυτή ανήκει στον γνωστό Αμερικανό οικονομολόγο J.K. Galbraith (1908 - 2006). Πράγματι, οι πλούσιοι της εποχής μας καταλαμβάνουν σημαντικό χώρο στα έντυπα και ηλεκτρονικά ΜΜΕ σε τακτική βάση. Το μέγεθος της περιουσίας τους όμως, πού βρίσκεται, αν βρίσκεται σε κάποιο φορολογικό παράδεισο, καθώς και ποια η συνεισφορά τους στην οικονομία και στην κοινωνία απασχολούν ελάχιστα. Η εικόνα αυτή τείνει να μεταβληθεί ως αποτέλεσμα της κρίσης και της πίεσης που ασκείται στα δημόσια οικονομικά και στην οικονομία και κοινωνία γενικότερα. Σύμφωνα με το Δείκτη Δισεκατομμυριούχων του Bloomberg, τα 100 πλουσιότερα άτομα στον κόσμο αύξησαν την περιουσία τους κατά 241 δισ. δολ. το 2012, κυρίως λόγω της σημαντικής αύξησης των τιμών των μετοχών1. Στις 31.12.2012, το άθροισμα της αξίας της περιουσίας τους έφθασε στο ποσό των 1,9 τρισ. δολ., ήτοι περίπου στο 2,7% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Εξάλλου, σύμφωνα με άλλες πηγές, οι δισεκατομμυριούχοι συνολικά στον κόσμο αριθμούν 187.380 άτομα (0,003% του πληθυσμού), των οποίων ο πλούτος ανέρχεται σε 26 τρισ. δολ. (37% ΑΕΠ)2. Στην Ευρώπη, αντιστοιχούν 53.440 δισεκατομμυριούχοι (0,01% του πληθυσμού), ο πλούτος των οποίων φθάνει στα δολ. 6,9 τρις

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Πανευρωπαϊκό συνέδριο για τον πλούτο και τη φτώχεια (39,4% ΑΕΠ). Τέλος, στην Ελλάδα υπάρχουν 455 δισεκατομμυριούχοι (0,004% του πληθυσμού) με συνολικό πλούτο αξίας 50 δισ. δολ. (17,3% ΑΕΠ)3. Οι εν λόγω πηγές επίσης μας πληροφορούν ότι το 2012 οι δαπάνες των δισεκατομμυριούχων αφορούσαν κατά κύριο λόγο τον τρόπο ζωής τους (lifestyle), τις συλλογές τους έργων τέχνης και τη φύλαξη (security) της οικογένειάς τους. Με άλλα λόγια η πολυπόθητη ανάκαμψη της οικονομίας δεν αναμένεται να προέλθει από τις δαπάνες κατανάλωσης των πλουσιότερων της Γης. Στον αντίποδα της συγκέντρωσης του πλούτου και της υπερπολυτελούς ζωής μικρής μερίδας της κοινωνίας, βρίσκεται η φτωχοποίηση ενός διευρυνόμενου τμήματος και η εξαθλίωση των μέχρι πρότινος φτωχών. Οι τάσεις αυτές παρατηρούνται ιδιαίτερα έντονα στις νότιες χώρες της Ευρωζώνης, καθώς και στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Το

«κοινωνικό ζήτημα» που ταρακούνησε σύμπασα την Ευρώπη τον 19ο αιώνα έχει αναβιώσει δριμύτερο στις αρχές του 21ου συγκροτώντας μέσα στις πολιτισμένες κοινωνίες της Ε.Ε. έναν εκτεταμένο θύλακο εξαθλιωμένων που συνιστά έναν «τέταρτο κόσμο» μέσα στον Πρώτο Κόσμο. Αυτός ο «αόρατος κόσμος» της «έσχατης ένδειας μέσα στην ευμάρεια» έχει εκλάβει δραματικές διαστάσεις και γιγαντώνεται μέσα στην ελληνική κοινωνία. Το πολυδιάστατο φαινόμενο της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτισμικής φτώχειας δεν αποτελεί μόνο ένδειξη της προϊούσας κοινωνικής αποσύνθεσης αλλά πλήττει ευθέως το δημοκρατικό αξιακό τρίπτυχο της ελευθερίας, της ισότητας και της αλληλεγγύης, στο όνομα του οποίου νομιμοποιείται κάθε δικαιικά εύτακτη πολιτεία. Ένας καίριος δείκτης που μετρά το μέγεθος της φτώχειας σε μια κοινωνία είναι το ‘κατώφλι της φτώχειας’

που ορίζεται εισοδηματικά και αφορά το ποσοστό του πληθυσμού του οποίου οι εισοδηματικές απολαβές κείνται κάτω από το 60% του μέσου (median) ατομικά εξισωμένου καθαρού διαθέσιμου εισοδήματος. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Eurostat για το 2011, το ποσοστό αυτό έχει ανέλθει στο 21,4% και αντιστοιχεί σε περίπου 2.349.000 φτωχούς ανθρώπους. Επειδή ο δείκτης εισοδηματικής φτώχειας μετρά μεν την ενδημική σχετική φτώχεια μέσα σε μια κοινωνία αλλά δεν προσμετράει και την πραγματική υλική στέρηση που βιώνουν τα νοικοκυριά μη δυνάμενα να ικανοποιήσουν στοιχειώδεις κοινωνικές ανάγκες τους, όπως π.χ. θέρμανση της οικίας τους, δυνατότητα τηλεφωνικής επικοινωνίας, υποσιτισμό κ.ά. έχει κατασκευαστεί ο δείκτης καταγραφής του «ποσοστού φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού» που αποτυπώνει πληρέστερα τον αριθμό των συμπολι-

ΙΔΡΥΜΑ ΡΟΖΑ ΛΟΥΞΕΜΠΟΥΡΓΚ

Η συγκέντρωση του πλούτου και οι συνέπειές του Το Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ (Γραφείο Βρυξελλών, Παράρτημα Ελλάδας), σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Attac (European Attac Network, EAN), οργανώνει ανοιχτό συνέδριο με θέμα «Η συγκέντρωση του πλούτου και η αυξανόμενη φτώχεια: αίτια, τάσεις και στρατηγικές αντιμετώπισης» στην Αθήνα, στις 18-20 Απριλίου 2013 (Ξενοδοχείο Αμαλία Λεωφόρος Αμαλίας 10, Σύνταγμα, Αθήνα . Στόχοι του συνεδρίου είναι: πρώτον, να συνθέσει μια εποπτική εικόνα σε σχέση με τη συγκέντρωση του πλούτου και την αυξανόμενη φτώχεια σε διάφορες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αντλώντας από τα διαθέσιμα στοιχεία για τη φτώχεια και την κατανομή του πλούτου (όπως π.χ. ότι περίπου το 10% των Ευρωπαίων συγκεντρώνουν το 60%-70% του πλούτου της Ευρώπης)· δεύτερον, να συμβάλει στη συζήτηση για τις επιπτώσεις της άνισης κατανομής του πλούτου στην κοινωνική συνοχή, το κράτος πρόνοιας και τη δημοκρατία· τρίτον, να συνθέσει μια εικόνα για τις πρωτοβουλίες και τα κινήματα που αναπτύσσονται σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο· τέλος, να αποτελέσει χώρο συζήτησης και ανάπτυξης των ιδεών για μια στρατηγική προσέγγισης και αλλαγής της ανισοκατανομής του πλούτου και της αυξανόμενης φτώχειας. Για το πλήρες πρόγραμμα του συνεδρίου, βλ. http://wp.me/pT5Wh-2Y2

τών μας (συμπεριλαμβανομένης και της παιδικής φτώχειας) που όχι μόνο στερούνται μιας αξιοπρεπούς διαβίωσης αλλά αδυνατούν κυριολεκτικά να επιβιώσουν. Το ποσοστό αυτό σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία ανέρχεται στο 31% και είναι μακράν το υψηλότερο στην Ευρωζώνη. Αυτό το τεράστιο στρώμα φτωχών και εξαθλιωμένων, που είναι επικοινωνιακά αφανισμένο (σαν να μην υφίσταται) από τη δημόσια σφαίρα, μας επιτρέπει δικαιολογημένα να μιλάμε για μια ανθρωπιστική κρίση στην καρδιά της πολιτισμένης Ευρώπης. Το πρόβλημα της φτώχειας δεν είναι προϊόν της παρούσης οικονομικής κρίσης, αλλά ενδογενές κοινωνικό παράγωγο του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής και της απίσχνασης του δημοκρατικού προτάγματος ισότιμης συμπερίληψης όλων των μελών της κοινωνίας στην κοινή ευζωΐα μέσω ουσιωδών κοινωνικών αναδιανομών και δικαιοσύνης. Εντούτοις η συστηματική εφαρμογή των κυβερνητικών πολιτικών λιτότητας εντείνει και επαυξάνει αδίστακτα το πρόβλημα (π.χ. πολλαπλασιάζοντας την στρατιά των ανέργων) ενώ η άτεγκτη προσήλωση στις μνημονιακές νόρμες εξαλείφει την όποια ελπίδα για μια καλύτερη ζωή. Για τους εκατομμύρια φτωχούς και εξαθλιωμένους το μόνο μέλλον που φαντάζει ρεαλιστικό είναι ότι δεν υπάρχει πια μέλλον. Μια κοινωνία αδιάφορη για το ‘κοινωνικό ζήτημα’ και χωρίς μέλλον είναι κλινικά νεκρή και της απομένει μόνο η πιστοποίηση του θανάτου της. 1 Billionaires Worth δολ. 1.9 trillion seek advantage in 2013 στο www.bloomberg. com/news/2013-01-01 2 World Ultra Wealth Report 2012-2013 www.wealthx.com/wealthreport 3 Η σύγκριση του (στατικού) πλούτου με το (ρέον) ΑΕΠ είναι μια πρώτη προσέγγιση, ελλείψει στοιχείων για το ύψος του συνολικού πλούτου.

* Ο Γ. Δαρεμάς και η Μ. Φραγκάκη είναι μέλη της οργάνωσης ATTAC Ελλάδας

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

OIKOΛΟΓΙΑ

χωροταξικός σχεδιασμός στην Ε.Ε. - επιτεύγματα και μελλοντικές εξελίξεις’ [COM (2010) 771 τελικό]. Προσφάτως (12.3.2013) η Επιτροπή πρότεινε την έκδοση Οδηγίας, βάσει της οποίας τα κράτη - μέλη πρέπει να χαρτογραφήσουν τις θαλάσσιες δραστηριότητες σε θαλάσσια χωροταξικά σχέδια και να καταστρώσουν στρατηγικές παράκτιας διαχείρισης. Μέσω της δημιουργίας πλαισίου για την αποτελεσματική εφαρμογή του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού στα ύδατα της Ε.Ε. και για την ολοκληρωμένη διαχείριση των παράκτιων ζωνών των κρατών - μελών προωθείται η βιώσιμη ανάπτυξη των θαλάσσιων και των παράκτιων δραστηριοτήτων και η αειφόρος χρήση των παράκτιων και θαλάσσιων πόρων». Και καταλήγει με την επισήμανση ότι για την έκδοση αδειών λειτουργίας, αλλά και τον καθορισμό χρήσεων επί υδάτινης επιφάνειας κοντά σε παράκτιες περιοχές «πρέπει να εξετάζεται η συμβατότητα της συγκεκριμένης δραστηριότητας με άλλες χρήσεις του συγκεκριμένου χώρου».

Πολιτιστικό περιβάλλον

Επίθεση με... υδροπλάνα στο θαλάσσιο περιβάλλον Ανασφάλεια... δικαίου προκαλούν τα μνημονιακά νομοθετήματα, όπως το νομοσχέδιο υπό τον τίτλο «Διαμόρφωση φιλικού αναπτυξιακού περιβάλλοντος για τις στρατηγικές και ιδιωτικές επενδύσεις και άλλες διατάξεις» του υπουργείου Ανάπτυξης, στο οποίο κυριαρχούν φωτογραφικές ρυθμίσεις (ψηφίστηκε την περασμένη εβδομάδα). Το Επιστημονικό Συμβούλιο της Βουλής εντοπίζει σειρά «επικίνδυνων» για το περιβάλλον, αλλά και υπονομευτικών, σε κάθε έννοια σχεδιασμού, διατάξεων, παραθέτοντας την πλούσια νομολογία του ΣτΕ, διεθνείς συμβάσεις, αλλά και την κοινοτική νομοθεσία. Οι παρατηρήσεις του ουσιαστικά συνιστούν οδηγό... αποφυγής επενδύσεων, ελλείψει θεσμοθετημένων κανόνων και τήρησης της εφαρμογής τους.

Ανεπίτρεπτη η χύδην χωροθέτηση δραστηριοτήτων στη θάλασσα Έτσι για την αδειοδότηση και χωροθέτηση υδατοδρομίων, τα οποία επιτρέπονται και σε προστατευόμενες περιοχές, ενώ νομιμοποιούνται τουλάχιστον δέκα, που έχουν προσωρινή άδεια λειτουργίας, στην έκθεσή του επισημαίνει ότι η δραστηριότητα αυτή είναι βαριά και γι’ αυτό ανήκει

στην υποκατηγορία Α2, ενδέχεται δηλαδή να προκαλέσει σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. «Ως εκ τούτου απαιτείται διεξαγωγή Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) προκειμένου να επιβάλλονται ειδικοί όροι και περιορισμοί για την προστασία του περιβάλλοντος» παρατηρεί και υπενθυμίζει πως εκκρεμεί ο χαρακτηρισμός των περιοχών της προστασίας της φύσης, όπως και η εκπόνηση των διαχειριστικών σχεδίων τους. Εκκρεμεί επίσης η εκπόνηση εθνικής στρατηγικής για την προστασία και τη διαχείριση του θαλάσσιου περιβάλλοντος, όπως προβλέφθηκε από τον Ν. 3983/2011, σε εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/56/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 17.6.2008. Υπογραμμίζει ότι «ο κίνδυνος της ανυπαρξίας συντονισμού, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε ανταγωνισμό για τον χώρο και σε άσκηση πίεσης σε πολύτιμους πόρους, έχει ήδη απασχολήσει τα αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το 2008 η Επιτροπή δημοσίευσε έγγραφο με τίτλο ‘Οδικός χάρτης για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό: Επίτευξη κοινών αρχών στην Ε.Ε.’ [COM (2008) 791 τελικό], ενώ το 2010 εξέδωσε ανακοίνωση με τίτλο: ‘Θαλάσσιος

Για τη διάταξη, η οποία κατά παρέκκλιση επιτρέπει τις επενδύσεις σε περιοχές που προστατεύονται από την αρχαιολογική νομοθεσία με έκδοση Προεδρικού Διατάγματος, στην έκθεση γίνεται εκτενής αναφορά στη νομολογία, η οποία αξιολογεί και σταθμίζει τις περιπτώσεις που «μπορεί να κάμπτεται η προστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος» έναντι της οικονομικής ανάπτυξης. Όπως αναφέρεται, η αξιοποίηση του εθνικού πλούτου, η ενίσχυση της περιφερειακής ανάπτυξης και η εξασφάλιση εργασίας στους πολίτες, σκοπούς για τους οποίους προνοεί το Σύνταγμα άρθρα 106 και 22 «και η στάθμιση των προστατευόμενων αντίστοιχων έννομων αγαθών πρέπει να συμπορεύεται προς την υποχρέωση της Πολιτείας να μεριμνά για την προστασία (και) του πολιτιστικού περιβάλλοντος κατά τέτοιο τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται βιώσιμη ανάπτυξη, στην οποία αποβλέπουν τόσο ο συντακτικός όσο και ο κοινοτικός νομοθέτης (ΣτΕ Ολομ. 613/2002, πρβλ. επίσης ΣτΕ Ολομ. 3478/2000 και 2170/2006).

Έφοδος και στη γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας Ούτε και ο κατά παρέκκλιση αποχαρακτηρισμός των αγροτικών εκτάσεων υψηλής παραγωγικότητας προκειμένου να κατασκευασθούν έργα «στρατηγικών επενδύσεων», σύμφωνα με άλλη διάταξη του νομοσχεδίου, περνάει ασχολίαστος από την Έκθεση. Αφού και εδώ αναφέρεται στη νομολογία του ΣτΕ για περιορισμό των αποχαρακτηρισμών. καταλήγει: «Η προτεινόμενη μεταβολή της εκμετάλλευσης των αγροτικών εκτάσεων υψηλής παραγωγικότητας θα προκύπτει κάθε φορά από τον αιτιολογημένο χαρακτηρισμό τους ως προέχουσας σημασίας για περιπτώσεις Στρατηγικών Επενδύσεων του Ν. 3894/2010 και για την εθνική οικονομία».

63 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Λ. ΣΤΑΥΡΟΓΙΑΝΝΗ L.Stavrogianni@avgi.gr

Ημερίδα για το μέλλον του Ελληνικού «Πρώην Αεροδρόμιο Ελληνικού και Ακτή Αγίου Κοσμά, το παρόν και το μέλλον ενός Μητροπολιτικού Πάρκου για την Αθήνα», είναι το θέμα της ημερίδας που οργανώνουν το ερχόμενο Σάββατο οι δήμοι Αλίμου, Γλυφάδας, Ελληνικού - Αργυρούπολης, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας και η Επιτροπή Αγώνα για το Μητροπολιτικό Πάρκο Ελληνικού. Οι εργασίες αρχίζουν στις 4 μ.μ., στο ολυμπιακό γήπεδο μπάσκετ Ελληνικού, με είσοδο από τον πρώην δυτικό Αερολιμένα. Η ημερίδα εντάσσεται στον αγώνα κατά των κυβερνητικών σχεδίων για την εκποίηση των 6.206 στρεμμάτων του πρώην αεροδρομίου και της ακτής του Αγίου Κοσμά και τη δημιουργία μιας νέας πόλης με κτισμένη επιφάνεια, που αναλογεί σε 60 εμπορικά κέντρα, όπως αυτό στο Μαρούσι. Η ημερίδα θα ξεκινήσει με την παρουσίαση των θέσεων της «Επιτροπής Αγώνα για το Μητροπολιτικό Πάρκο Ελληνικού» και θα ακολουθήσουν οι παρεμβάσεις των δημάρχων. Στο πρώτο μέρος, υπό τον τίτλο «Το Ελληνικό πωλείται» (16.30 - 18.30), θα μιλήσουν οι: Χρήστος Σπίρτζης, πρόεδρος Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, Μαρία Καραμανώφ, δρ. Νομικής, πρόεδρος Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητας, Ιωάννα Κουφάκη, δρ. Νομικής, υπεύθυνη Επιτροπής Περιβάλλοντος Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Δικαίου Περιβάλλοντος και ο Γαβριήλ Σακελλαρίδης, οικονομολόγος. Στη συνέχεια, θα παρουσιαστεί το Εναλλακτικό σχέδιο για το Ελληνικό, με τοποθετήσεις από τον Νίκο Μπελαβίλα, δρ. αρχιτέκτονα - πολεοδόμο, επίκουρο καθηγητή ΕΜΠ, Χρήστο Αναγνώστου, δρ. γεωλόγο - ωκεανογράφο, διευθυντή Ερευνών Ινστιτούτου Ωκεανογραφίας ΕΛΚΕΘΕ, Κωνσταντίνα Καζά, αρχαιολόγο, επίτιμη προϊσταμένη Αρχαιολογικών Χώρων υπουργείου Πολιτισμού, και Γεράσιμο Αράπη, καθηγητή Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών - διευθυντή Εργαστηρίου Οικολογίας και Προστασίας Περιβάλλοντος. Έπεται συζήτηση (18.30 - 21.00), με γενικό θέμα: «Η συμμετοχή της κοινωνίας, όρος για το μέλλον του Μητροπολιτικού Πάρκου» και παρεμβάσεις από φορείς όπως: Μητροπολιτικό Κοινωνικό Ιατρείο Ελληνικού, φορείς επαγγελματοβιοτεχνών και εμπόρων, Ελληνική Ομοσπονδία Συλλόγων Λαϊκού Μαζικού Αθλητισμού - Υπεραποστάσεων, πολιτιστικοί φορείς, υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας, Πρωτοβουλία για έναν αυτοδιαχειριζόμενο αγρό στο Ελληνικό, κόμματα, ΠΕΔΑ, Περιφέρεια Αττικής. Επίσης ερωτήσεις και παρεμβάσεις συλλογικοτήτων και πολιτών.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

64 Παρακαλούνται οι αναγνώστες να ενημερώνονται για τυχόν αλλαγές από τα παρακάτω τηλέφωνα Α ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΑΑΒΟΡΑ Ιπποκράτους 180, Νεάπολη, 2106423271-2106462253, Νεοναζί: Το ολοκαύτωμα της μνήμης 18:45 Blancanieves - Χιονάτη 20:30, 22:30 ΑΒΑΝΑ Κηφισίας 234 και Λυκούργου 3, 2106756546, Στο τέλος του δρόμου 17:45, 20:20, 22:50 ΑΕΛΛΩ CINEMAX 5+1 CYTA Πατησίων 140, 2108259975 - 2108215327, cinemax1@otenet.gr, www.cinemax.gr Αίθουσα 1 Στο τέλος του δρόμου 17:40, 20:20, 23:00 Αίθουσα 2 Λίνκολν 18:45 Ο Ολυμπος έπεσε 21:45 Αίθουσα 3 Το σώμα 17:45, 20:15, 22:45 Αίθουσα 4 Stoker 17:45, 20:00, 22:15 ΑΘΗΝΑΙΟΝ Βασιλίσσης Σοφίας 124, Αμπελόκηποι, 2107782122-2112112222, www.athinaioncinemas.com Αίθουσα 1 Ενα βήμα μπροστά 17:40, 20:00, 22:20 Αίθουσα 2 Το σώμα 17:50, 20:20, 22:50 ΑΘΗΝΑΙΟΝ CINEPOLIS Ζησιμοπούλου 7 & Ιωάννου Μεταξά, Γλυφάδα, 21089832382112112222, www.athinaioncinemas.com Αίθουσα 1 Στο τέλος του δρόμου 17:20, 20:00, 22:40 Αίθουσα 2 Παρενέργειες 22:30 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 18:10, 20:20 Αίθουσα 3 Το σώμα 18:00, 20:30, 22:50 Αίθουσα 4 Ματζουράνα 18:20, 20:20, 22:20 ΑΙΓΛΗ Λεωφόρος Πεντέλης 98, Χαλάνδρι, 2106841010 Αίθουσα 1 Blancanieves Χιονάτη 18:45, 20:45 Η γεύση της εκδίκησης 22:45 Αίθουσα 2 Ματζουράνα 18:30, 20:30, 22:30 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ EUROPA CINEMAS Λεωφόρος Αλεξάνδρας και Πατησίων 77-79, σταθμός ΗΣΑΠ «Βικτώρια», 2108219298 Κουαρτέτο 18:20, 20:20, 22:20 ΑΝΟΙΞΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ 2+1 Αγωνιστών στρατοπέδου 49, Χαϊδάρι, 2105813470-2105813450 Αίθουσα 1 No 18:00, 20:15, 22:30 Αίθουσα 2 ART CINEMA Συγχαρητήρια στους αισιόδοξους? 19:30, 21:15, 22:45 ΑΣΤΕΡΑΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΝΕΑΣ ΙΩΝΙΑΣ Ασκληπιού 4, Νέα Ιωνία, 2102712640-2155302920, Το κυνήγι 18:20, 20:30, 22:30 ΑΣΤΥ Κοραή 4, Αθήνα, 2103221925, Hasta la Vista 18:10, 20:15, 22:15 ΑΤΛΑΝΤΙΣ 3D DIGITAL Λεωφόρος Βουλιαγμένης 245, Πλατεία Καλογήρων, Δάφνη, 2109711511 Αίθουσα 1 Δεν κρατιέμαι 18:00, 20:15, 22:30 Αίθουσα 2 Stoker 17:45, 20:00, 22:15 ΑΤΤΑΛΟΣ Κοτιαίου & Ελευθερίου Βενιζέλου Νέα Σμύρνη, 2109331280 Η επίθεση 18:30 Blancanieves - Χιονάτη 20:30, 22:30 ΒΑΡΚΙΖΑ Θάσου 22, 2108973926 Αίθουσα 1 3D Digital Οδηγός αισιοδοξίας 18:20, 20:30, 22:40 Αίθουσα 2 Οζ : μέγας και παντοδύναμος 18:00 3D Το σώμα 20:20, 22:40 CINE CAPITOL Ιουλιανού & 3ης Σεπτεμβρίου, 3ος όροφος του εμπορικού κέντρου Capitol Mall. Σταθμός ηλεκτρικού ΒΙΚΤΩΡΙΑ, 2108210542, Η γεύση της εκδίκησης 19:30, 21:40 CINERAMA Αγίας Κυριακής 30, Παλαιό Φάληρο, 2109403593-2109403595, No 18:15 Το πρόσωπο της ομίχλης 20:15, 22:30 VILLAGE 15 CINEMAS @ THE MALL Ανδρέα Παπανδρέου 35 (παράπλευρος Αττική οδού) θέση ψαλίδι, Μαρούσι, Τηλ.14 848 (Γραμμή παραπόνων 214 214 7062), www.villagecinemas.gr Αίθουσα 1 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 17:10 Ακάλυπτος 20:00 Stoker 22:10, 00:20 Αίθουσα 2 Tad, ο χαμένος εξερευνητής (μεταγλ.) 17:10 3D Η γεύση της εκδίκησης 19:20, 22:00, 00:40 Αίθουσα 3 Broken City 16:00, 18:20, 20:40, 23:00 Αίθουσα 4 Scary Movie 5 16:20, 18:20, 20:20, 22:20, 00:30 Αίθουσα 5 Cinema Europa - Heineken Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 16:40, 19:00, 21:20, 23:45 Αίθουσα 6 - Cinema Europa Brave (μεταγλ.) 15:00, 17:00 Ξέχασέ το 19:00, 21:10, 23:30 Αίθουσα 7 - max screen - Cosmote Στο τέλος του δρόμου 18:40, 21:40, 00:30 Αίθουσα 8 - Lays Tad, ο χαμένος εξερευνητής (μεταγλ.) 15:10 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 17:10 3D, 19:30 3D Το σώμα 21:50, 00:20 Αίθουσα 9 Το σώμα 15:10, 17:40, 20:10, 22:40 Αίθουσα 10 Ο Ολυμπος

ΘΕΑΜΑΤΑ ΕΠΙΛΟΓΕΣ «ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΔΡΟΜΟΥ» του Ντέρεκ Σάιανφρανς. Ο σκηνοθέτης του εξαιρετικού «Blue Valentine» επιστρέφει με ένα σύγχρονο δράμα και τον Ράιαν Γκόσλινγκ στον ρόλο ενός μοτοσικλετιστή κασκαντέρ, που θα προσπαθήσει να ξαναρχίσει τη ζωή του από την αρχή (Αβάνα, Αελλώ Cinemax, Αθήναιον Cinepolis, Γαλαξίας, Ιντεάλ, Νανά, Village The Mall, Village Παγκρατίου, Village Φαλήρου, Village Ρέντη, Κηφισιά Cinemax, Odeon Kosmopolis Μαρούσι, Odeon Starcity, Ster Cinemas, Σινέ Χολαργός). «ΧΙΟΝΑΤΗ - BLANCANIEVES» του Πάμπλο Μπεργκέρ. Μια εξαιρετικά γοητευτική μεταφορά του παραμυθιού της Χιονάτης από τον Ισπανό Πάμπλο Μπεργκέρ, σε άσπρο μαύρο και βουβό φιλμ. Δέκα βραβεία Γκόγια (Ααβόρα, Αίγλη, Ατταλος, Gazarte, Κηφισιά Cimemax). «ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ ΣΤΟΥΣ ΑΙΣΙΟΔΟΞΟΥΣ;» της Κωνσταντίνας Βούλγαρη. Ελληνικό «άμεσο» σινεμά, εν θερμώ και χωρίς φτιασίδια: έπεσε 17:00, 19:15, 21:30, 23:45 Αίθουσα 11 Ξενοδοχείο για τέρατα (μεταγλ.) 16:20 Η γεύση της εκδίκησης 18:20, 21:00, 23:40 Αίθουσα 12 Στο τέλος του δρόμου 17:10, 20:00, 22:50 Αίθουσα 13 - gold class Η γεύση της εκδίκησης 18:20, 21:00, 23:40 Αίθουσα 14 - gold class Στο τέλος του δρόμου 20:00, 22:50 VILLAGE 5 CINEMAS PAGRATI Υμηττού 110 & Χρεμωνίδου,Εμπορικό κέντρο Millennium, Παγκράτι, 210 7566240 - 14 848 (Γραμμή παραπόνων 214 214 7062), www.villagecinemas.gr Αίθουσα 1 Scary Movie 5 18:30, 20:30, 22:30, 00:30 Αίθουσα 2 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 18:40, 21:10, 23:30 Αίθουσα 3 - Cosmote Το σώμα 18:50, 21:20, 23:50 Αίθουσα 4 Στο τέλος του δρόμου 18:50, 21:40, 00:30 Αίθουσα 5 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 19:40 3D Η γεύση της εκδίκησης 22:00, 00:30 VILLAGE 9 CINEMAS @ FALIRO Παλαιά Λεωφόρος Ποσειδώνος 1 & Μωραϊτινη 3 Δέλτα Παλαιού Φαλήρου, Τηλ.14 848 (Γραμμή παραπόνων 214 214 7062), www.villagecinemas.gr Αίθουσα 1 Broken City 17:00, 19:30 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 22:00 3D, 00:20 3D Αίθουσα 2 Το σώμα 17:00, 19:40, 22:20 Αίθουσα 3 Ο Ολυμπος έπεσε 17:30, 22:10 Stoker 20:00, 00:40 Αίθουσα 4 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 17:00, 19:20, 21:40, 00:00 Αίθουσα 5 Scary Movie 5 17:00, 19:00, 21:00, 23:00 Αίθουσα 6 Η γεύση της εκδίκησης 19:00, 21:30, 00:00 Αίθουσα 7-VMAX - Cosmote Στο τέλος του δρόμου 18:30, 21:20, 00:10 Αίθουσα 8 - Gold Class Στο τέλος του δρόμου 20:30, 23:20 Αίθουσα 9 - gold class Το σώμα 21:00, 23:40 VILLAGE CINEMAS ATHENS METRO MALL ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Λεωφόρος Βουλιαγμένης 276, Άγιος Δημήτριος, 210 6104100 - 14 848 (Γραμμή παραπόνων 214 214 7062), www.villagecinemas.gr Αίθουσα 1 - Coca Cola Barbie: Η μπαλαρίνα με τις μαγικές πουέντ (μεταγλ.) 16:00 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 17:20 3D, 19:40 3D Η γεύση της εκδίκησης 22:00, 00:30 Αίθουσα 2 - Cosmote Ραλφ, η επόμενη πίστα (μεταγλ.) 16:50 Το σώμα 19:00, 21:40, 00:15 Αίθουσα 3 Ξενοδοχείο για τέρατα (μεταγλ.) 17:10 Scary Movie 5 19:10, 21:10, 23:10 Αίθουσα 4 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 18:30, 21:00, 23:30 Σάμμυ 2 (μεταγλ.) 16:30 Αίθουσα 5 Tad, ο χαμένος εξερευνητής (μεταγλ.) 16:20 Στο τέλος του δρόμου 18:20, 21:20, 00:10 VILLAGE SHOPPING AND MORE Θηβών 228 & Παρνασσού, Άγιος Ιωάννης Ρέντης, 210 4215100 - 14 848 (Γραμμή παραπόνων 214 214 7062), www.villagecinemas.gr Αίθουσα 1 - Comfort Το σώμα 18:30, 21:10, 23:50 Αίθουσα 2 Comfort Scary Movie 5 19:30, 21:30,

«Στο τέλος του δρόμου» του Ντέρεκ Σάιανφρανς.

Η Ηλέκτρα, 32 ετών, στην Αθήνα της κρίσης, με σπουδές στο Λονδίνο που δεν έχουν αντίκρισμα, και τον σύντροφό της στη φυλακή για τη δράση του σε κάποια επαναστατική ομάδα του αντιεξουσιαστικού χώρου (Άνοιξη Δημ. Κινηματογράφος, Νιρβάνα). «ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΜΑΗ» του Ολιβιέ Ασαγιάς. Η γενιά που μεγαλώνει μετά τον Μάη του ‘68, στις αρχές της 23:30 Αίθουσα 3 Δεν κρατιέμαι 20:10, 22:10, 00:10 Αίθουσα 4 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 18:15 3D, 21:15 3D, 23:45 3D Αίθουσα 5 Οζ : μέγας και παντοδύναμος 19:00 Broken City 21:40, 00:00 Αίθουσα 6 Scary Movie 5 17:30, 19:30, 21:30, 23:30 Αίθουσα 7 Tad, ο χαμένος εξερευνητής (μεταγλ.) 18:40 Η γεύση της εκδίκησης 20:40, 23:20 Αίθουσα 8 Το σώμα 20:10, 22:50 Αίθουσα 9 Το σώμα 18:30, 21:10, 23:50 Αίθουσα 10 - Cosmote Ραλφ, η επόμενη πίστα (μεταγλ.) 17:20 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 19:30, 22:00, 00:30 Αίθουσα 11 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 17:45, 20:15, 22:40 Αίθουσα 12 Ακάλυπτος 19:15, 21:45 Ξέχασέ το 00:15 Αίθουσα 13 Η γεύση της εκδίκησης 19:20, 21:50, 00:20 Αίθουσα 14 Scary Movie 5 18:45, 20:45, 22:45 Αίθουσα 15 Στο τέλος του δρόμου 18:20, 21:20, 00:10 Αίθουσα 16 Σάμμυ 2 (μεταγλ.) 17:45 Stoker 19:45, 22:10, 00:20 Αίθουσα 17 Ο Ολυμπος έπεσε 17:30, 20:00, 22:30 Αίθουσα 18 Ξενοδοχείο για τέρατα (μεταγλ.) 17:10 Το σώμα 19:10, 21:50, 00:30 Αίθουσα 19 Ξέχασέ το 18:00, 20:30, 23:00 Αίθουσα 20 Scary Movie 5 18:00, 20:00, 22:00, 00:00 ΓΑΛΑΞΙΑΣ 3D DIGITAL Μεσογείων 6, Αμπελόκηποι, 2107773319-2107700491 Αίθουσα 1 Στο τέλος του δρόμου 17:20, 20:00, 22:40 Αίθουσα 2 Κουαρτέτο 18:30, 20:30, 22:30 GAZARTE Βουτάδων 34, Γκάζι, 21034522772103460347, www.gazarte.gr, Blancanieves - Χιονάτη 18:00, 20:15, 22:30 ΓΛΥΦΑΔΑ ODEON Ζέππου 14 & Ξενοφώντος 31, Γλυφάδα, 2109650318, www.odeon.gr, www: i-ticket.gr Αίθουσα 1 Κουαρτέτο 20:15, 22:30 Αίθουσα 2 Δεν κρατιέμαι 19:20, 21:30 ΔΑΝΑΟΣ Λεωφόρος Κηφισίας 109 & Πανόρμου, Αμπελόκηποι, 2106922655, www.danaoscinema.gr Αίθουσα 1 Ματζουράνα 18:20, 20:30, 22:40 Αίθουσα 2 Δεν κρατιέμαι 18:30, 20:30, 22:30 ΔΙΑΝΑ Περικλέους 14,Μαρούσι, 2108028587, Ο έρωτας της βασίλισσας 17:40 Το πρόσωπο της ομίχλης 20:10 Η επίθεση 22:30 ΕΛΛΗ Ακαδημίας 64, Αθήνα, 2103632789, Μια καλύτερη ζωή 18:10, 20:20, 22:30 ΕΜΠΑΣΣΥ NOVA ODEON Πατριάρχου Ιωακείμ 5 και Ηροδότου, Κολωνάκι, Αθήνα, 2107215944, www.i-ticket.gr, Δεν κρατιέμαι 18:00, 20:15, 22:30 ΙΛΙΟΝ Τροίας 34 & Πατησίων 113, 2108810602-6955466939, Μια καλύτερη ζωή 20:20, 22:30 Τα παιδιά του πολέμου 18:15 ΙΝΤΕΑΛ Πανεπιστημίου 46, Αθήνα, 2103826720, Στο τέλος του δρόμου 17:00, 19:40, 22:25

δεκαετίας του ‘70, με ένα ποιητικό κινηματογραφικό ύφος που τιθασεύει τον ρεαλισμό των επιμέρους σκηνών και θυμίζει το ευρωπαϊκό σινεμά των σπουδαίων δημιουργών. Έρωτες, πολιτικός εξτρεμισμός, άφθονη μουσική, ταξίδι «ενηλικίωσης» στην Ιταλία, προσωπικά αδιέξοδα, ματαίωση και απώλειες, με το κέντρο βάρους στο φίλτρο του χρόνου... (Πτι Παλαί, Δημ. Κιν. Όνειρο). ΚΗΦΙΣΙΑ CINEMAX CYTA Λεωφόρος Κηφισίας 245, (Ζηρίνειο), Κηφισιά, 2106233567-2106232808, cinemax1@otenet.gr, www.cinemax.gr Αίθουσα 1 Blancanieves - Χιονάτη 20:30 Δεν κρατιέμαι 18:30, 22:45 Αίθουσα 2 Κουαρτέτο 19:00, 21:00, 23:00 ΚΗΦΙΣΙΑ CINEMAX CLASS CYTA Δροσίνη 6 (απέναντι από Βάρσο ), Κηφισιά, 2106231601-2106231933, cinemax1@otenet.gr, www.cinemax.gr, Στο τέλος του δρόμου 17:40, 20:20, 23:00 ΜΙΚΡΟΚΟΣΜΟΣ FILMCENTER Λεωφόρος Συγγρού 106, 2109215305, Γρανίτα του διαστήματος (8o SFF-rated Athens) 17:30 Διαστάσεις (8o SFF-rated Athens) 22:30 Διαγωνιστικό μικρού μήκους ζώνη 1 (8o SFF-rated Athens) 19:15 Διαγωνιστικό μικρού μήκους ζώνη 2 (8o SFFrated Athens) 21:00 ΝΑΝΑ CINEMAX CYTA Λεωφόρος Βουλιαγμένης 179 Δάφνη,(στάση ΜΕΤΡΟ Αγ.Ιωάννης), 2109703158-2109706865, cinemax1@otenet.gr, www.cinemax.gr Αίθουσα 1 Επιχείρηση: Argo 20:15 Django, ο Τιμωρός 22:30 Αίθουσα 2 Λίνκολν 21:30 Οζ: μέγας και παντοδύναμος 18:45 Αίθουσα 3 Παρενέργειες 17:45, 20:00 Το σώμα 22:15 Αίθουσα 4 Στο τέλος του δρόμου 17:40, 20:20, 23:00 Αίθουσα 5 Το σώμα 18:30, 21:00, 23:30 Αίθουσα 6 Ξέχασέ το 18:15, 20:30, 22:45 ΝΙΡΒΑΝΑ CINEMAX CYTA Λεωφόρος Αλεξάνδρας 192, Αμπελόκηποι, 2106469398-2106445221, cinemax1@otenet.gr, www.cinemax.gr, Συγχαρητήρια στους αισιόδοξους? 18:30, 20:30, 22:30 ODEON KΟSMOPOLIS ΜΑΡΟΥΣΙ Λεωφόρος Κηφισίας .73 & Πουρνάρα (Κόμβος Αττικής οδού), 8011160000 - 2106786000, www.odeon.gr, www.i-ticket.gr Αίθουσα 1 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 18:20, 20:50, 23:20 Αίθουσα 2 Ξέχασέ το 18:10, 20:30, 22:50 Αίθουσα 3 Δεν κρατιέμαι 17:10, 19:10, 21:10, 23:10 Αίθουσα 4 Οδηγός αισιοδοξίας 17:30, 20:20, 22:50 Αίθουσα 5 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 19:40 3D, 22:10 3D Αίθουσα 6 Το σώμα 17:20, 19:50, 22:30 Αίθουσα 7 Stoker 18:50, 21:20, 23:30 Αίθουσα 8 - Vodafone Στο τέλος του δρόμου 19:20, 22:20 Αίθουσα 9 Η γεύση της εκδίκησης 19:30, 22:20 Αίθουσα 10 Scary Movie 5 17:50, 20:00, 22:00 Αίθουσα 11 Scary Movie 5 17:00, 19:00, 21:00, 23:00 Αίθουσα 12 Ο Ολυμπος έπεσε 17:40, 20:10, 22:40 ODEON ΟΠΕΡΑ Ακαδημίας 57, Αθήνα, 2103622683, www.odeon.gr , www.iticket.gr Αίθουσα 1 Κουαρτέτο 18:00, 20:15, 22:30 Αίθουσα 2 Stoker 19:30, 22:00 ΟDEON STARCITY Λεωφόρος Συγγρού 111 & Λεοντίου, Νέος Κόσμος, 2106786000,

www.odeon.gr , www.i-ticket.gr Αίθουσα 1 Scary Movie 5 18:30, 20:30, 22:30 Αίθουσα 2 Η γεύση της εκδίκησης 17:50, 20:20, 22:50 Αίθουσα 3 Δεν κρατιέμαι 17:10, 19:10, 21:10, 23:10 Αίθουσα 4 Stoker 18:50, 21:20, 23:30 Αίθουσα 5 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 18:20, 20:50, 23:20 Αίθουσα 6 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 19:50 3D, 22:20 3D Αίθουσα 7 - Vodafone Στο τέλος του δρόμου 19:20, 22:10 Αίθουσα 8 Ξέχασέ το 18:10, 20:40, 23:00 Αίθουσα 9 Ο Ολυμπος έπεσε 19:30, 22:00 Αίθουσα 10 Το σώμα 17:40, 20:00, 22:40 ΟΣΚΑΡ Αχαρνών 330, Κάτω Πατήσια, 2102281563, Επιχείρηση: Argo 18:00, 20:10, 22:20 ΠΑΛΑΣ Υμηττού 109, Παγκράτι, 2107511868, Σμύρνη: Καταστροφή μιας κοσμοπολίτικης πόλης 1900-1922 18:30 No 22:30 Μπιγκ Χιτ 20:15 Κάβο ντ’ όρο 20:15 ΠΤΙ ΠΑΛΑΙ Ριζάρη 24, Παγκράτι, 2107291800-2107243707, Μετά το Μάη 18:20 Stoker 20:40, 22:35 ΣΙΝΕ ΧΟΛΑΡΓΟΣ (πρώην ΑΛΟΜΑ) Μεσογείων 232 & Βεντούρη, Χολαργός, 2106525122, Στο τέλος του δρόμου 17:20, 20:00, 22:40 ΣΟΦΙΑ Ευσταθιάδου 2, Πλατεία Αγίας Τριάδος, Αργυρούπολη, 21099274472109917094, Οζ: μέγας και παντοδύναμος 18:00 Ακάλυπτος 20:30, 22:30 STER CINEMAS Λεωφ.Δημοκρατίας 67α, εμπορικό κέντρο ESCAPE, Ιλιον, 801 801 7837 -210 8092690, www.stercinemas.gr Αίθουσα 1 Το σώμα 19:20, 22:00 Αίθουσα 2 Το σώμα 18:30, 21:00, 23:30 Αίθουσα 3 Στο τέλος του δρόμου 18:20, 21:10, 00:00 Αίθουσα 4 Scary Movie 5 19:40, 21:30, 23:20 Αίθουσα 5 Tad, ο χαμένος εξερευνητής (μεταγλ.) 18:40 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 20:40 3D, 23:00 3D Αίθουσα 6 Ο Ολυμπος έπεσε 18:00 Broken City 20:15, 22:30 Αίθουσα 7 Broken City 16:00, 18:50, 21:10, 23:30 ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ - ΛΑΪΣ Ιερά Οδός 48 & Μεγάλου Αλεξάνδρου 134136, 2103609695-2103612046, contact@tainiothiki.gr, www.tainiothiki.gr Αίθουσα 1 Μεταξά: Ακούγοντας το χρόνο 18:45, 20:30, 22:15 Αίθουσα 2 Ελκυστική ψευδαίσθηση 19:00, 20:30 Ο Ρόμπερτ Μίτσαμ είναι νεκρός 22:00 ΤΙΤΑΝΙΑ CINEMAX Πανεπιστημίου & Θεμιστοκλέους 5, Αθήνα, 2103811147, cinemax1@otenet.gr, www.cinemax.gr, Ερνστ Τέλμαν-Ο ηγέτης της τάξης του 18:00 Welcome to the Show: Η μουσική κληρονομιά του Παύλου Σιδηρόπουλου 16:45 Η τελική ώθηση 22:00 Pig 20:15 ΤΡΙΑ ΑΣΤΕΡΙΑ 3D DIGITAL Λεωφόρος Ηρακλείου 386, Νέο Ηράκλειο, 21028268732102825607, www.triaasteria.gr Αίθουσα 1 Το σώμα 20:15, 22:40 Τζακ ο κυνηγός γιγάντων 18:00 3D Αίθουσα 2 Οδηγός αισιοδοξίας 17:30, 20:00, 22:30 ΤΡΙΑΝΟΝ FILMCENTER Κοδριγκτώνος 21 & Πατησίων 101, 21082227022108215469, Ο έρωτας της βασίλισσας 18:00, 20:15 Τα παιδιά του πολέμου 22:30 ΦΟΙΒΟΣ Εθνικής Αντιστάσεως 1, στάση ΜΕΤΡΟ Περιστέρι, 2105711105 Οδηγός αισιοδοξίας 18:15, 20:30, 22:40

ΠΡΟΑΣΤΙΩΝ ΑΛΙΚΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΝΕΑΣ ΜΑΚΡΗΣ Λεωφόρος Μαραθώνος 196, 22940-69871, kedmarahon@yahoo.gr, , Οδηγός αισιοδοξίας 21:00 ΑΡΤΕΜΙΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ Γιαννάκη 2, Μαρκόπουλο, 2299023924, Λίνκολν 18:30, 21:15 ΜΑΓΙΑ Αβάντων 83 & Ιατρίδου, Χαλκίδα, 22210-25625, www.odeon.gr, www.iticket.gr Ο έρωτας του φεγγαριού 18:00 Broken City 20:10, 22:30

ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΟΝΕΙΡΟ Πειραιώς & Χρυσοστόμου Σμύρνης 84 (απέναντι από FACTORY OUTLET), 2104830330, Μετά το Μάη 21:00 ΣΙΝΕ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ Αγίου Γεωργίου & Ζάππα 4, Κορυδαλλός, 2104960955, Ο Ολυμπος έπεσε 20:40, 22:40 ΣΙΝΕΑΚ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ Πλατεία Δημαρχείου, 2104225653 Δεν κρατιέμαι 18:20, 20:20, 22:20

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΣΚΑΚΙ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΚΟΣΜΑΣ ΚΕΦΑΛΟΣ kosmaskefalos@gmail.com

ΣΤΑΧΥΟΛΟΓΗΣΗ ΣΦΑΛΜΑΤΩΝ ΣΕ ΠΑΡΤΙΔΕΣ ΚΟΡΥΦΑΙΩΝ ΠΑΙΚΤΩΝ

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ o Η ομάδα του ΟΦΣ Καβάλας νίκησε με 8,51,5 την αντίστοιχη του ΣΦΓΤ Καβάλας και ανέρχεται στην Α’ Εθνική (Ρίο Αχαΐας, 2-7 Ιουλίου). Άνοδος από τη Β’ Εθνική στον ΠΟΑ για τον Εθνικό Αλεξανδρούπολης με 5 νίκες σε ισάριθμους αγώνες. Σήμερα αρχίζει το Κύπελλο Αν. Μακεδονίας και Θράκης (http://www.chesskavala.gr/). o Ομαδικοί αγώνες σήμερα από την ΕΣΣΝΑ για το Κύπελλο Αττικής (32 ματς), για το Γυναικών (9), το Βετεράνων (6) και το Παίδων (33). Αναλυτικό πρόγραμμα στο http://www.essnachess.gr/newsite/ o Ανοιχτό τουρνουά από σήμερα και κάθε Κυριακή στο εντευκτήριο της Σκακιστικής Επικοινωνίας (Χαράς 12 και Πολυτεχνείου, Ηράκλειο Αττικής, ώρα έναρξης 18.00, σάιτ: http://www.skaki.gr). Δηλώσεις συμμετοχής στα τηλέφωνα 6947774867 (Νίκος Κομνηνός), 6947579956 (Σταμάτης Γλεζέλης) ή μέσω μέιλ: sk_epikoinonia@skaki.gr. o Νέο τουρνουά μπλιτς την Τρίτη 16.4 στο Κάισσα Cafe, Μεσογείων 12. o Τουρνουά μπλιτς στις 18, 19 και 20.4, στο My Golden Hall, Λ. Κηφισίας 37Α, Μαρούσι. o Το 21ο τουρνουά «Κάισσα» θα διεξάγεται κάθε Πέμπτη από 18 Απριλίου μέχρι 6 Ιουνίου στον Πανελλήνιο (Μαυρομματαίων 26). Δηλώσεις συμμετοχής στον Δ. Σταματάκο (τηλ. 6956021777, 6974647108, email krokeatis@yahoo.gr). o Ανοιχτό τουρνουά στο Ηράκλειο Κρήτης από 6 έως 11 Μαΐου (http://www.soi.gr/website/). o Το 5ο Διεθνές Τουρνουά «Μέγας Αλέξανδρος» θα διεξαχθεί από 7 έως 12 Μαΐου στο Πόρτο Καρράς Χαλκιδικής (http://gamesfestival.chessdom.com/). o Το 6ο Εαρινό Τουρνουά Τριανδρίας θα πραγματοποιηθεί στη Θεσσαλονίκη από 7 έως 12 Μαΐου (http://www.pat.gr/).

Μεγάλες γκάφες μεγάλων μετρ των δύο αντιπάλων. Ο Κάρλσεν, αφού διευκρινίζει ότι η πρώτη θέση στη λίστα των βαθμών αξιολόγησης είναι πολύ σημαντική, αλλά δεν συγκρίνεται με την αίγλη του παγκόσμιου τίτλου, διαβλέπει ένα δύσκολο ματς, με δυνατότητες δικής του επικράτησης. Προδίδοντας (;) το σχέδιο του, λέει ότι θα προσπαθήσει να δημιουργήσει μεγάλες παρτίδες, με ένταση, και να μην επιτρέψει στον αντίπαλο να έχει στιγμές χαλάρωσης. Αν τα καταφέρει, πιστεύει ότι θα είναι κοντά στον τίτλο!

Το λάθος στη σκακιστική παρτίδα έχει διαβαθμίσεις, ανάλογα με το πόσο καθοριστικό είναι, σε πόσο κρίσιμη παρτίδα έγινε, αλλά και πόσο σπουδαίοι είναι οι παίκτες που το διέπραξαν. Μεγάλη βαρύτητα έχει το λάθος ενός γκραν μετρ και ακόμα μεγαλύτερη ενός παγκόσμιου πρωταθλητή! Το τελευταίο τεύχος του ChessBase Magazine συγκέντρωσε κα παρουσιάζει άφθονο υλικό από πρόσφατους αγώνες. Η μερίδα του λέοντος, αναλόγως με τον αριθμό των συναντήσεων, αλλά και το βάρος των ονομάτων που συμμετείχαν, ανήκει στο κλειστό τουρνουά της Ζυρίχης. Αγωνίστηκαν μόνο 4 παίκτες, αλλά ποιοι: Ανάντ, Κράμνικ, Καρουάνα, Γκέλφαντ. Ο μέσος όρος βαθμών αξιολόγησης ήταν 2772! Από 23 Φεβρουαρίου μέχρι 1 Μαρτίου παίχτηκαν 12 παρτίδες (πουλ διπλών συναντήσεων) και σημειώθηκαν 3 νίκες και 9 ισοπαλίες. Είναι χαρακτηριστικό ότι και στις 3 νικηφόρες παρτίδες (Ανάντ - Καρουάνα 0-1, Ανάντ - Κράμνικ 1-0, Καρουάνα - Γκέλφαντ 1-0) εντοπίστηκαν λάθη! Μόνος πρώτος και αήττητος τερμάτισε ο νεαρός Φαμπιάνο Καρουάνα (Ιταλία, 2757) με 4 βαθμούς σε 6 αγώνες. Δεύτερος με 3 βαθμούς ήλθε ο παγκόσμιος πρωταθλητής Βισβανάθαν Ανάντ (Ινδία, 2780), τρίτος με 2,5 ο πρώην παγκόσμιος πρωταθλητής Βλαντίμιρ Κράμνικ (Ρωσία, 2810) και τέταρτος επίσης με 2,5 βαθμούς ο περσινός διεκδικητής του παγκόσμιου τίτλου Μπόρις Γκέλφαντ (Ισραήλ, 2740). Ανάντ (2780) - Κράμνικ (2810) [C65] 1.ε4 ε5 2.Ιζ3 Ιγ6 3.Αβ5 Ιζ6 4.δ3 Αγ5 5.Αxγ6 δxγ6 6.Ιβδ2 0-0 7.0-0 Πε8 8.Ιγ4 Ιδ7 9.Ρθ1 α5 10.α4 β6 11.Αε3 Αβ4 12.Ιζδ2 β5 13.αxβ5 γxβ5 14.γ3 βxγ4 15.γxβ4 γxδ3 16.βxα5 Αα6 17.Ββ3 Ιζ6 18.θ3 Ιθ5 19.Πζγ1 Ιζ4 20.Πγ6 Ιε2 21.Βδ5 Ββ8? (μεγάλη γκάφα του πρώην παγκόσμιου πρωταθλητή) 22.Πxα6 Πxα6 23.Βxδ3 Βxβ2 24.Πβ1 Πδ6 25.Βxε2 Βα2 26.Ββ5 γ6 27.Ββ2 1-0

Τι δεν είδε ο Ανάντ

Στο πάνθεον των λαθών και ο παγκόσμιος πρωταθλητής Ανάντ, από τους αγώνες του στη Ζυρίχη. Οποιοδήποτε σφάλμα στο ματς με τον Κάρλσεν θα είναι καταστροφικό...

Κάρλσεν, ο τελευταίος ήταν βρέφος!), διαφορετικής σκακιστικής κουλτούρας, διαφορετικών προσωπικοτήτων! Τα προγνωστικά γέρνουν υπέρ της επικράτησης του 22χρονου Νορβηγού (γεννήθηκε στις 30 Νοεμβρίου 1990), αλλά αυτό δεν σημαίνει κάτι. Ο 43χρονος Ινδός (11 Δεκεμβρίου 1969) έχει μεγάλη πείρα και έως τώρα εμφανίζεται ιδιαίτερα αποτελεσματικός σε κρίσιμα ματς. Ο Ανάντ έχει εκφραστεί κολακευτικά για τον Κάρλσεν και δείχνει συγκρατημένα αισιόδοξος για την έκβαση του τελικού. Ο Κράμνικ, ο μεγάλος χαμένος του Τουρνουά Διεκδικητών του Λονδίνου, θεωρεί ότι ο Ανάντ έχει πιθανότητες να διατηρήσει τον τίτλο του, αφού χάνει εξαιρετικά δύσκολα, και σε ένα ματς για τον παγκόσμιο τίτλο αρκεί μια νίκη και ισοπαλίες στις υπόλοιπες παρτίδες! Θεωρεί αναμφισβήτητο το πλεονέκτημα του Ανάντ στο άνοιγμα και ότι, αν φθάσει ο Κάρλσεν να υπερασπίζεται ελαφρά χειρότερες θέσεις, δεν θα είναι τόσο αποτελεσματικός! Λέει πως το μειονέκτημα του Ινδού είναι ότι παίζει χωρίς αυτοπεποίθηση εναντίον του Κάρλσεν, σχεδόν φοβισμένα, και παραλληλίζει την περίπτωση με το πολύ αρνητικό σκορ που είχε ο Ανάντ εναντίον τον Κασπάροφ (5 νίκες, 31 ισοπαλίες και 16 ήττες!), κάτι που δεν ανταποκρίνεται στη διαφορά δυναμικότητας

Το ματς με τον Κάρλσεν Πλήθος δημοσιευμάτων βλέπουν το φως της δημοσιότητας τις τελευταίες ημέρες σχετικά με το ματς Ανάντ - Κάρλσεν για το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα. Θα είναι μια αναμέτρηση διαφορετικών γενεών (όταν ο Ανάντ είχε την ηλικία του

Η λύση του χθεσινού προβλήματος

4 7

Mέτριας δυσκολίας

1 7

6 7

8 9

8 4

5 5

5 7

Η ΛΥΣΗ. ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ: 1. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑ 2. ΚΑ, ΕΤΗ, ΡΛ 3. ΜΠΑΧ, ΙΜ 4. ΜΜΕ, ΜΑΣ 5. ΟΥΓΚΑΝΤΑ 6. ΑΝΤΙΟΧΟ 7. ΛΥΚΙΣΚΟΣ 8. ΚΟΛΤ, ΟΥΟΥ 9. ΗΗ, ΣΚΜΡ ΚΑΘΕΤΑ: 1. ΓΚΟΜΟΥΛΚΑ 2. ΕΑ, ΜΥ, ΥΟ 3. ΜΕΓΑΚΛΗ 4. ΝΕΠ, ΚΝΙΤΗ 5. ΣΤΑΜΑΤΗ 6. ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 7. ΣΤΟΟΥΚ 8. ΤΡΙ, ΜΟΣΧΑ 9. ΑΛΜΑ, ΥΡ

29.Πxε5 Ιxε5 30.Βxε5 Αε8 31.Ια5 Βxε5 32.Ιxε5 Ιε7! (μάλλον αυτό διέφυγε του Ανάντ) 33.α3 Πβγ8 34.Ιδ3 Ιγ6 35.Ιβ7 Πδ4 36.Ιδ6 Πδ8 37.Πε1 Αδ7 38.η4 Αε6 39.Πε3 Ρζ8 40.β4 Ιε7 41.Αη2 Ιγ8 42.Ιxγ8 Αxγ8 43.Ιε5 Πε8 44.Πδ3 Πxδ3 45.Ιxδ3 Πε2 0-1

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

SU DO KU 5

Ας επιστρέψουμε στο τουρνουά της Ζυρίχης, με έναν λάθος συνδυασμό του παγκόσμιου πρωταθλητή: Ανάντ (2780) - Καρουάνα (2757) [C78] 1.ε4 ε5 2.Ιζ3 Ιγ6 3.Αβ5 α6 4.Αα4 Ιζ6 5.00 β5 6.Αβ3 Αγ5 7.γ3 δ6 8.δ4 Αβ6 9.Αε3 0-0 10.Ιβδ2 θ6 11.θ3 Πε8 12.Πε1 Αδ7 13.Αγ2 Πβ8 14.Πγ1 Ιθ7 15.Αδ3 Βζ6 16.Ιβ3 Ιζ8 17.Ρθ2 η5 18.δ5 Ιε7 19.γ4 Αxε3 20.Πxε3 γ5 21.δxγ6 Αxγ6 22.Ρη1 Ιζη6 23.Ιζδ2 Ιζ4 24.Αζ1 Αδ7 25.γ5 Πεδ8 26.Βε1 Ιγ6 27.Ιζ3 δ5 28.εxδ5 Ιxδ5 Σ’ αυτή τη θέση (διάγραμμα) ο λευκός θεωρεί πως έχει θυσία «διαφοράς»:

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Ι. ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΥ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ: 1. Το όνομά του δόθηκε σε δύο ελληνικά νοσοκομεία (γεν.) 2. α) Διπλό θυμίζει Βραζιλιάνο ποδοσφαιριστή β) Εις πολλά τα... γ) 130 3. α) Οικογένεια Γερμανών μουσουργών β) Γράμματα από τα Ίμια 4. α) Αρχικά μέσων ενημέρωσης β) Μισός μαστός 5. Η πατρίδα του Ίντι Αμίν 6. Το όνομα του συνθέτη Ευαγγελάτου, πατέρα του σκηνοθέτη Σπύρου (αιτιάτ.) 7. Φυτό που χρησιμοποιείται στη ζυθοποιία 8. α) Αμερικανός οπλοποιός β) Δεν τα ήθελε ο Γ. Ράλλης (διπλό) 9. α) Τα αρχικά ηγέτη της ΕΔΑ β) Άφωνη συκομουριά ΚΑΘΕΤΑ: 1. Παλιός ηγέτης της Λ.Δ. Πολωνίας 2. α) Αφήνει στα αρχαία β) Είναι και ο ψοΐτης (αιτιάτ.) γ) 470 3. Πολιτικός της αρχαίας Αθήνας (γεν.) 4. α) Τα αρχικά οικονομικής πολιτικής του Λένιν β) Ήταν στα νιάτα του ο Λοβέρδος (γεν.) 5. Πάει μαζί με τον Γρηγόρη (γεν. αντίστρ.) 6. Το επάγγελμα του 1α οριζ. πριν γίνει πολιτικός 7. Μια Σίτυ, ποδοσφαιρική ομάδα της Αγγλίας 8. α) Πολλαπλασιαστικό πρόθεμα β) Ευρωπαϊκή πρωτεύουσα (αντίστρ.) 9. α) Υπάρχει και επί κοντώ β) Συνεχόμενα στο γούρι

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

AΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

ΤΟΥ ΘΑΝΟΥ ΣΑΡΡΗ

Ο θάνατος της Μάργκαρετ Θάτσερ, της περίφημης «Σιδηράς Κυρίας» της Βρετανίας, προκάλεσε σε άλλους πανηγυρισμούς και σε άλλους πένθος. Ανεξάρτητα από τα όσα επέφεραν οι πολιτικές της σε κοινωνικό επίπεδο, η Θάτσερ συνδέθηκε με το ποδόσφαιρο, καθώς κατά πολλούς ήταν εκείνη που εξάλειψε τους διαβόητους Άγγλους χούλιγκαν. Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Τον Σεπτέμβριο του 2012, η Ανεξάρτητη Επιτροπή για το Χίλσμπορο, έπειτα από μακροχρόνια έρευνα, παρουσίασε το πόρισμά της για τη μεγαλύτερη τραγωδία που έχει συμβεί σε ευρωπαϊκό ποδοσφαιρικό γήπεδο. Στον ημιτελικό Κυπέλλου ανάμεσα στη Νότιγχαμ Φόρεστ και τη Λίβερπουλ, 96 οπαδοί της δεύτερης βρήκαν τραγικό θάνατο, αφού ποδοπατήθηκαν στο γήπεδο του Σέφιλντ. Αποδείχθηκε ότι έγινε τεράστια προσπάθεια συγκάλυψης, προκειμένου να πέσουν οι ευθύνες στους «κακούς χούλιγκαν». Οι οικογένειές των θυμάτων ποτέ δεν σταμάτησαν να παλεύουν για την αποκατάσταση της αλήθειας. Ήταν μάλιστα βέβαιοι ότι αν τα ασθενοφόρα και οι τραυματιοφορείς δεν κωλυσιεργούσαν, αρκετοί θα είχαν επιβιώσει. Και η Ανεξάρτητη Επιτροπή τους δικαίωσε, αφού απεφάνθη ότι η ευθύνη δεν ανήκε ούτε στο ελάχιστο στους οπαδούς. Ένα χαρακτηριστικό πανό των «Reds», οπαδών της Λίβερπουλ, ανέφερε: «Αποκαλύψτε την αλήθεια πριν πεθάνει η Θάτσερ»! Η Θάτσερ λοιπόν πέθανε λίγους μήνες μετά την αποκάλυψη της αλήθειας και μόλις μια βδομάδα πριν τη «μαύρη» επέτειο της τραγωδίας, την 15η του Απριλίου. Η δημοσιοποίηση του θανάτου της συνοδεύτηκε από πανηγυρισμούς στον κεντρικό σταθμό της πόλης, με τον κόσμο να κρατά καπνογόνα και πανό. Πέραν του ποδοσφαι-

ΜΑΡΓΚΑΡΕΤ ΘΑΤΣΕΡ - ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΤΟΥ ΧΙΛΣΜΠΟΡΟ

Τουλάχιστον την πρόλαβε η αλήθεια... ρικού, το Λίβερπουλ είχε πληγεί τρομερά από τις πολιτικές της «Σιδηράς Κυρίας»... Το πόρισμα από την έρευνα της Ανεξάρτητης Επιτροπής, ανέφερε ότι έγιναν 164 αλλοιώσεις σε καταθέσεις αστυνομικών. Στην πρώτη του αναφορά ο δικαστής Τέιλορ, ο οποίος ανέλαβε την υπόθεση του Χίλσμπορο, έριχνε ευθύνες στις αρχές. Η αναφορά έφτασε στη Θάτσερ και ο υπουργός Εσωτερικών της, Ντάγκλας Χαρντ, ζητούσε την παραίτηση του αρ-

ΤΟΥ NIKOY MAΛΛΙΑΡΗ*

Το 1979, όταν αποκόπηκαν οι ποδοσφαιρικές ομάδες της Α’ εθνικής από τα σωματεία που τις ίδρυσαν και μετατράπηκαν σε ΠΑΕ, πολλοί πίστεψαν (παρά τις ισχυρές ενστάσεις της τότε ηγεσίας του ΠΣΑΠ) ότι το ποδόσφαιρό μας θα πλησίαζε σε οργάνωση και θέαμα τις προηγμένες ποδοσφαιρικά χώρες της Ευρώπης. Δυστυχώς οι προσδοκίες διαψεύστηκαν από τα πρώτα χρόνια του επαγγελματικού - εμπορευματοποιημένου ποδοσφαίρου. Η ανυπαρξία οράματος και αγάπης για το άθλημα, από τους νεόκοπους πολιτικάντηδες υπουργούς και τους νεοπαράγοντες επιχειρηματίες, ήταν φανερή. Διαχειρίσθηκαν το ποδόσφαιρο για να εξυπηρετήσουν οι πρώτοι τα στενά κομματικά και ιδιοτελή προσωπικά τους συμφέροντα και οι δεύτεροι προς όφελος της ομάδας τους και των ιδιωτικών τους συμφερόντων. Τώρα που έσκασε η «φούσκα» της ισχυρής Ελλάδας, του νεοπλουτισμού, του εύκολου κέρδους, του υπερδανεισμού, του υπερκαταναλωτισμού, του ευδαιμονισμού και του άκρατου ατομισμού, ζούμε την κατάρρευση και τη χρεωκοπία των «ισχυρών» ομάδων μας και γενικότερα του ποδοσφαίρου μας. Κι όμως μέσα σ’ αυτήν την παρα-

χηγού της Αστυνομίας, αφού η ευθύνη του ήταν ξεκάθαρη. Στα έγγραφα που έδωσε στη δημοσιότητα η Ανεξάρτητη Επιτροπή υπάρχει το μήνυμα προς τη Θάτσερ, όπως και η χειρόγραφη απάντησή της. «Τι εννοείτε με το καλωσορίζουμε τη γενική γραμμή της αναφοράς; Η γενική γραμμή είναι καταστροφική για την αστυνομία. Εμείς τη θεωρούμε ευπρόσδεκτη;» έγραφε χαρακτηριστικά. Ήταν δεδομένο ότι δεν ήθελε σε καμία πε-

ρίπτωση να διαφανούν ευθύνες της αστυνομίας και του κράτους. Παρ’ ότι στα επίσημα έγγραφα δεν υπάρχουν άλλα στοιχεία που να δείχνουν ότι η Θάτσερ κινούσε τα νήματα στη συγκάλυψη, το παραπάνω περιστατικό, σε συνδυασμό με τη γενικότερη στάση της και κάποιες τοποθετήσεις της, την έκαναν «persona non grata» για τους οπαδούς. Η πρωθυπουργός ήθελε απλώς να μην σπιλώνεται η εικόνα της Αγγλίας εκτός νησιού. Δεν την ενδιέφερε το πώς θα βελτιώσει το ποδόσφαιρο, παρ’ ότι ο μύθος που έχει χτιστεί γύρω της την παρουσιάζει ως νικήτρια στη μάχη εναντίον του χουλιγκανισμού. Το μόνο που έκανε ήταν να αποκλείσει τις αγγλικές ομάδες από την Ευρώπη μετά την τραγωδία του Χέιζελ το 1985 και να προτείνει ένα αντιδημοκρατικό νομοσχέδιο, το οποίο υποχρέωνε τους φιλάθλους να φέρουν κάρτες μελών για να μπουν στο γήπεδο, αλλιώς απειλούνταν με πρόστιμο και φυλάκιση. Η πρόταση αυτή έριξε περισσότερο λάδι στη φωτιά της κόντρας των χούλιγκαν με την αστυνομία. «Όποτε η Μάργκαρετ Θάτσερ και οι σύμβουλοί της είχαν αναγκαστεί κάτω από το βάρος ορισμένων ατυχών και δυσάρεστων περιστατικών να διαχειριστούν την κρίση στο αγγλικό ποδόσφαιρο, είδαν την κατάσταση και έστρεψαν αλλού το βλέμμα τους», αναφέρει χαρακτηριστικά στο βιβλίο του «Το τελευταίο Παιχνίδι», το οποίο κυκλοφορεί και στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Τόπος», ο συγγραφέας και ερευνητής Τζέισον Κόουλεϊ. Δεν άλλαξε ούτε τα γήπεδα ούτε τα μέτρα ασφαλείας ούτε την αστυνόμευση και έπρεπε να γίνει η τραγωδία του Χίλσμπορο για να υπάρξει η βίαιη μετάβαση στο νέο καθεστώς του αγγλικού ποδοσφαίρου. Καθεστώς, πάντως, που κατά πολλούς έφτασε το θέμα στο άλλο άκρο, αφού εξαφάνισε οριστικά ένα σημαντικό μέρος της ατμόσφαιρας των γηπέδων...

ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ

Μετά την απαξίωση, υπάρχει και ελπίδα... ζάλη οι πραγματικοί φίλαθλοι, που διακρίνονται για την αγάπη τους στο φίλαθλο ποδόσφαιρο και τις ομάδες τους, δεν ενέδωσαν στις «σειρήνες» της ιδιοτέλειας, στα κομματικά και οπαδικά συμφέροντα και τους επιζήμιους για το ποδόσφαιρο φανατισμούς και ανταγωνισμούς. Παρέμεναν και παραμένουν παρόντες - απόντες σε μια εποχή που χάθηκε το

αυτονόητο. Αυτούς χρειάζεται σήμερα το ποδόσφαιρο. Να συνδεθούν με τις νεώτερες γενιές ερασιτεχνών, επαγγελματιών ποδοσφαιριστών, παραγόντων, διαιτητών, προπονητών, φιλάθλων, που αναζητούν ένα καθαρό ποδόσφαιρο. Αυτό που χρειάζεται σήμερα είναι να συντονιστούν οι υπεύθυνες φωνές και πρωτοβουλίες, απ’ όλους τους υ-

γιείς φορείς και φιλάθλους, για την ανασυγκρότηση του ποδοσφαίρου, πιέζοντας τους κυβερνητικούς πολιτειακούς και ποδοσφαιρικούς θεσμικούς παράγοντες να ακούσουν τις εκκλήσεις τους και να προχωρήσουν προς αυτήν την κατεύθυνση. Να επισπευσθούν και να ολοκληρωθούν οι έλεγχοι για κακουργηματικές πράξεις, από τις δικαστικές αρχές, για τους εμπλεκόμενους στους «στημένους» αγώνες και να επεκταθούν σε αυτούς που διαχειρίσθηκαν επί τόσα χρόνια το ποδόσφαιρο και το δημόσιο χρήμα που εισέρεε σ’ αυτό. Να συνταχθεί ένα νέο νομικό πλαίσιο λειτουργίας του επαγγελματικού και ερασιτεχνικού ποδοσφαίρου με συμμετοχή και πολύμηνη διαβούλευση όλων των ενδιαφερομένων φορέων και προσώπων, που θα κατοχυρώνει τη δημοκρατική λειτουργία, τη λαϊκή συμμετοχή, το φίλαθλο πνεύμα, την εκπαιδευτική, πολιτιστική και κοινωνική πλευρά του ποδοσφαίρου και γενικότερα του αθλητισμού. Να επανασυγκροτηθεί με ευθύνη της κυβέρνησης και της ΕΠΟ η επιτροπή Καλλιέργειας Αθλητικού Πνεύματος (της οποίας το υπόμνημα

δημοσιεύθηκε και κοινοποιήθηκε στις αρμόδιες αρχές το 1981, χωρίς να αξιοποιηθεί) και να διατυπωθεί ένα σχέδιο πανελλαδικής διάστασης για την αντιμετώπιση του αρρωστημένου οπαδισμού με έμφαση στην ανάπτυξη του φίλαθλου πνεύματος στη νεολαία και τον αθλητικό κόσμο. Να επανεξετασθεί η χρηματοδότηση των σωματείων, ενώσεων, ομοσπονδίας και των άλλων φορέων του ποδοσφαίρου με θεσμοθέτηση κατάλληλων ελεγκτικών μηχανισμών που να διασφαλίζουν τη σωστή διαχείριση του δημόσιου χρήματος. Να διοργανωθεί Ποδοσφαιρικό Συνέδριο με τη συμμετοχή όλων των φορέων και φίλων του ποδοσφαίρου και σε κλίμα κριτικής και αυτοκριτικής να εξετασθούν τα λάθη και οι παραλείψεις που οδήγησαν στις χρόνιες παθογένειες του ποδοσφαίρου και τελικά στην ηθική, οργανωτική και οικονομική χρεωκοπία του. Μέσα από μια τέτοια διαδικασία να διαμορφωθεί ένα νέο όραμα για την ανάπτυξη, τη λειτουργία του ποδοσφαίρου και την επανασύνδεση του υγιούς ποδοσφαιρικού κόσμου με την κοινωνία.

* Ο Νίκος Μάλλιαρης είναι παλαίμαχος ποδοσφαιριστής, πρώην γενικός γραμματέας του ΠΣΑΠ

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

AΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

ΣΕΓΑΣ 1997-2013

Πόρτες ερμητικά κλειστές... Χωρίς την παρουσία του... ταμία αποφάσισε για εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ η «αρχαιότερη» των ομοσπονδιών

ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΠΑΝΤΑΖΙΔΗ

Το 1984, όταν απέκτησε την πλειοψηφία του Δ.Σ. του ΣΕΓΑΣ το ΑΚΕΚΑ, μια κίνηση παλαιών αθλητών - παραγόντων που προέρχονταν από το ΠΑΣΟΚ, αλλά και τα κόμματα της Αριστεράς (μεταξύ των οποίων και του... ΚΚΕ), ο εκλεγείς πρόεδρος και μετέπειτα υπουργός σε κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ, Γιώργος Κατσιμπάρδης, στην πρώτη κιόλας επίσκεψη, με τη νέα του ιδιότητα, στα γραφεία της ομοσπονδίας ανακοίνωσε ότι πλέον οι συνεδριάσεις του διοικητικού συμβουλίου θα είναι «ανοιχτές» για το κοινό και τον τύπο. Ο κ. Κατσιμπάρδης συνοδευόταν από κάποιες μεγάλες μορφές του ελληνικού στίβου, που είχαν εκλεγεί τότε για πρώτη φορά σύμβουλοι του ΣΕΓΑΣ, όπως ο Γιώργος Παπαβασιλείου, ο Βασίλης Μαυραπόστολος, ο Νίκος Ρεγκούκος, ο Γιώργος Μπαμπανιώτης, ο Θανάσης Ραγάζος, αλλά και ο ηθοποιός, πρωταγωνιστής του «Θίασου», Βαγγέλης Καζάν. Προκειμένου να γίνει λειτουργική η αίθουσα του διοικητικού συμβουλίου, ο άλλοτε βαλκανιονίκης των 400 μέτρων ζήτησε μάλιστα από τις τεχνικές υπηρεσίες να διευρυνθεί ο χώρος, προκειμένου να χωράνε και οι παρατηρητές. Τα Δ.Σ. του ΣΕΓΑΣ ήταν «ανοιχτά» (τουλάχιστον για τους εκπροσώπους του τύπου) και επί διοίκησης Στράτου Μολυβά (1988-1997), αλλά, με το που ανέλαβε πριν από 16 χρόνια η διοίκηση του Βασίλη Σεβαστή, μία από τις πρώτες της αποφάσεις της ήταν να «κλείσουν» τα συμβούλια! Την απόφαση αυτή την δέχτηκαμε αδιαμαρτύρητα οι -τότε- ρεπόρτερ του στίβου, αφού μάλλον ήταν... ανιαρό -τις περισσότερες φορές- να περιμένεις 3 και 4 ώρες για να γράψεις ένα... μονόστηλο. Το τι σημαίνει το «κλείσιμο» των διαδικασιών δεν το αξιολόγησαμε ανάλογα, αφού κι ο πρόεδρος τότε του ΠΣΑΤ, Γιάννης Θεοδωρακόπουλος, ήταν ο ίδιος ρεπόρτερ κλασικού αθλητισμού... Γιατί τα γράφουμε όλα αυτά; Μα γιατί αν υπήρχαν «παρατηρητές» στο Διοικητικό Συμβούλιο του ΣΕΓΑΣ στις 19 Δεκεμβρίου 2012, θα μάθαιναν από τότε οι φίλαθλοι του στίβου ότι ανανεώθηκε για τέσσερα χρόνια η σύμβαση της ομοσπονδίας με την εταιρεία που έχει αναλάβει τη διοργάνωση και το μάνατζμεντ του Κλασικού Μαραθώνιου Αθήνας, χωρίς στη συνεδρίαση να παρευρίσκεται ο... ταμίας της ομοσπονδίας, Δημήτρης Ανδριόπουλος, αλλά και ο Γιώργος Κατσιμπάρδης (τι... ειρωνεία!), που επέστρεψε μετά από 24 χρόνια στα διοικητικά του στίβου, αυτή τη φορά ως απλό μέλος...

«Παραιτήσου...» Τα γεγονότα τις τελευταίες μέρες ήταν καται-

γιστικά! Σε μια συνέντευξή του στο ειδικευμένο site «stivosnews.gr» o ταμίας -τότε- της ομοσπονδίας είπε μεταξύ άλλων: «Ο ΣΕΓΑΣ συνειδητοποίησε στα τέλη του 2012 ότι μπήκαμε σε μια άλλη εποχή. Τώρα όλοι ξέρουν ότι πρέπει να αλλάξει το μοντέλο διοίκησης και λειτουργίας.... Χρειάζεται αλλαγή νοοτροπίας, που δεν έχει γίνει αντιληπτή ενδεχομένως απ’ όλους, θα γίνει όμως ή θα επιβληθεί...». Και σε σχέση με τον Κλασικό Μαραθώνιο ο Δ. Ανδριόπουλος επεσήμανε: «Είμαι ήδη στην Επιτροπή Οργάνωσης και συστηματοποίησης των προμηθειών του Μαραθωνίου, οι οποίες είναι ένα τεράστιο κομμάτι του. Προσπαθούμε τώρα να βελτιώσουμε το σύστημα προμηθείων, είτε αφορά υλικά και αγαθά είτε αφορά διαγωνισμούς είτε διερεύνηση προμηθευτών. Πρέπει να παίρνει η ομοσπονδία πιο γρήγορα, πιο φτηνά και πιο ποιοτικά προϊόντα και υπηρεσίες». Από αυτή την συνέντευξη... θίχτηκε ο πρώην πρόεδρος του ΣΕΓΑΣ, γενικός γραμματέας σήμερα της ομοσπονδίας, Βασίλης Σεβαστής, που σε γραπτή του δήλωση ζήτησε την παραίτηση του Ανδριόπουλου, όχι μόνο από τη θέση του ταμία, αλλά και από το Διοικητικό Συμβούλιο: «Ας ξεπεζέψει από το καλάμι... και ας κοιτάξει να συνεργαστεί με όλους εμάς με μετριοπάθεια και ταπεινοφροσύνη... Διαφορετικά τον καλώ να παραδώσει τη θέση του ταμία, αλλά και αυτή του μέλους του Δ.Σ., γιατί του δόθηκε και δεν την κέρδισε με το έργο και τη συνεισφορά του στον χώρο». Ο κ. Ανδριόπουλος στην απάντησή του ήταν πιο σαφής: «Επειδή όλων η θέση στον ΣΕΓΑΣ αφορά τη διαχείριση δημόσιου χρήματος, που διατίθεται αυτούς τους δύσκολους καιρούς από την πολιτεία, δεν χωρά αμφιβολία ότι αυτή η διαχείριση πρέπει να γίνεται με διαφάνεια και σύμφωνα με τους νόμους, κοινοτικούς και ελληνικούς, που διέπουν τη λειτουργία της ομοσπονδίας μας».

Απόφαση με... πληγές! Στο έκτακτο Διοικητικό Συμβούλιο που ακολούθησε την περασμένη Δευτέρα, ο Δημήτρης

To Δ.Σ. του ΣΕΓΑΣ. Στο κέντρο Σεβαστής, Παναγόπουλος, Κατσιμπάρδης

Ανδριόπουλος «φαγώθηκε» από τη θέση του ταμία και μάλιστα με ψήφους 20-0! Ο πρόεδρος της ομοσπονδίας, Κώστας Παναγόπουλος, αμέσως μετά ανακοίνωσε: «Αποδέχθηκα την πρόταση Σεβαστή και ήρθα στην ομοσπονδία προσπαθώντας να περάσω ένα νέο μοντέλο για τον τρόπο λειτουργία, του προεδρείου. Στο μοντέλο αυτό υπήρχε και ο Δημήτρης Ανδριόπουλος, με τον οποίο έχω συνεργαστεί πολλά χρόνια. Δυστυχώς, έτσι όπως εξελίχθηκαν τα πράγματα, δεν υπήρχαν πια τα απαραίτητα στοιχεία που αποτελούσαν αναγκαία συνθήκη για να μπορέσει κάποιος να λειτουργήσει σε στενό σώμα. Το συμβούλιο τοποθετήθηκε στο θέμα και δεν εξέφρασε την εμπιστοσύνη του στον Δημήτρη Ανδριόπουλου να συνεχίσει να μετέχει στην ομάδα. Ήταν μια ομόφωνη απόφαση και δυσάρεστη. Όπως προβλέπουν οι διαδικασίες, έγινε ανασύνθεση του Διοικητικού Συμβουλίου. Ταμίας της ομοσπονδίας ανέλαβε η Ξένια Αργειτάκη, η οποία ήταν αναπληρώτρια, και τη θέση της πήρε ο Σπύρος Καλοζούμης. Συνεχίζουμε την προσπάθεια μας, όμως, για να είμαστε ειλικρινείς, είμαστε πληγωμένοι από αυτή τη διαδικασία». Μετά τη σε βάρος του «μομφή» ο κ. Ανδριόπουλος έκανε την τελευταία του τοποθέτηση: «Αμφισβητώ την ορθότητα και νομιμότητα της απόφασης και έχω επιφυλαχθεί για κάθε νόμιμο δικαίωμα. Θεωρώ ότι το μοναδικό όργανο που μπορεί να αποδώσει ευθύνες, μομφές και εμπιστοσύνη είναι η γενική συνέλευση» Και για το επίμαχο θέμα είπε στο «stivosnews.gr»: «Ανακοινώθηκε ότι πήραμε και φέτος περίπου 5 εκατομμύρια ως προϋπολογισμό. Μετά, όταν ξεκινήσαμε τη συζήτηση για το αν έπρεπε να κά-

νουμε διαγωνισμό στον Μαραθώνιο, όπως εγώ υποστηρίζω, ειπώθηκε ότι δεν είμαστε δημόσιο και δικαιούμαστε να μην κάνουμε διαγωνισμό. Αμέσως μετά ήρθε θέμα για την κατασκευή site για τους αγώνες της επαρχίας και έγκριση προκήρυξης διαγωνισμού για την ανάθεση του έργου, προϋπολογισμού 10.000 ευρώ. Γιατί κάνουμε διαγωνισμό για 10.000 ευρώ και όχι για 300.000 ευρώ, πού είναι η ετήσια αμοιβή του προμηθευτή του Μαραθωνίου; Πώς είμαστε πότε Δημόσιο και πότε ιδιώτες; Πιστεύω ότι, ακόμη κι αν είχα εσφαλμένη άποψη, που δεν έχω, και πάλι η ομοσπονδία θα έπρεπε να κάνει διαγωνισμό για την ανάθεση τέτοιου έργου και όχι ορισμό...».

«Σύννομη η απόφαση...» Από την πλευρά του ο ΣΕΓΑΣ εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία υποστηρίζει ότι είναι «σύννομη και συμφέρουσα η σύμβαση για τον Κλασικό Μαραθώνιο Αθήνας». Ο νόμος 2725/99, όπως τροποποιήθηκε από τον 3057/02 (άρθρο 55, παράγραφος 4), αναφέρει: «Κατ’ εξαίρεση των διατάξεων των παρ. 1 και 2 του παρόντος άρθρου επιτρέπεται η προμήθεια αθλητικού υλικού, αγαθών και υπηρεσιών χωρίς τη διενέργεια δημόσιου διαγωνισμού, ύστερα από πλήρως αιτιολογημένη απόφαση του Δ.Σ. της οικείας ομοσπονδίας, στις εξής περιπτώσεις: δ. Σε περίπτωση αναζήτησης χορηγού ή χορηγών της ομοσπονδίας ή της πρόσληψης φυσικού ή νομικού προσώπου για παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών μάρκετινγκ. Στις περιπτώσεις αυτές επιτρέπεται η προσφυγή στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης ή διενέργεια κλειστού διαγωνισμού». Εμείς να σημειώσουμε ότι η τροποποίηση του νόμου το 2002 από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ στο παραπάνω άρθρο θα μπορούσε να είναι κάλλιστα «φωτογραφική», αφού ο συγκεκριμένος προμηθευτής συνεργαζόταν από τότε σε θέματα μάρκετινγκ με τον ΣΕΓΑΣ και βέβαια οι σχέσεις ανάλογων εταιρειών με τις ομοσπονδίες δεν ήταν τότε πρώτης προτεραιότητας για τον υπόλοιπο ελληνικό αθλητισμό. Μην ξεχνάμε άλλωστε πως τη ρήση «ότι είναι νόμιμο είναι και ηθικό» την πληρώνει ακόμη ο Βουλγαράκης... Επιπλέον αιωρείται το ερώτημα: Αφού όλες σχεδόν οι συμβάσεις έργου του ΣΕΓΑΣ είναι ετήσιες, γιατί η συγκεκριμένη, που είναι και ακριβότερη, έχει, σε εποχή που δεν ξέρουμε τι μας... ξημερώνει (και στον αθλητισμό), τετραετή διάρκεια;

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

MEDIA

ΤΟΠΟΙ ΖΩΗΣ - ΤΟΠΟΙ ΙΔΕΩΝ: Ο ΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΕΝΩΝ • ΕΤ-3, 11.00 Ομάδες αποκλεισμένων, όπως μετανάστες, ψυχικά νοσούντες, κρατούμενοι των φυλακών και φοιτητές του τμήματος ψυχολογίας του ΑΠΘ αναζητούν κοινό τόπο. Του Γιώργου Κεραμιδιώτη. ΟΠΤΙΚΗ ΓΩΝΙΑ: Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ • ΝΕΤ, 18.15 Το πορτραίτο του Αμερικανού φωτορεπόρτερ των πολέμων Ron Haviv, από τον Νίκο Πανουτσόπουλο.

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΚΛΗΣΗ • ALPHA, 21.00 Περιπέτεια, παραγωγής 2004, με τους Κιμ Μάσινγκερ, Κρις Έβανς, Τζέισον Στέιθαμ, Τζέσικα Μπίελ.

Στήριξη γυναικών δημοσιογράφων στη Ζωή Κωνσταντοπούλου

ΕΡΕΥΝΑ: ΕΥΡΩ Ή ΔΡΑΧΜΗ; • MEGA, 23.30 Το ερώτημα επανέρχεται μετά την τραγωδία της Κύπρου. Ο Π. Τσίμας ταξιδεύει και μιλά με τους Φίλιππο Σαχινίδη, Γιώργο Σταθάκη, Νίκο Μπίστη και Αλέκο Αλαβάνο.

Πρωτοβουλία στήριξης της Ζωής Κωνσταντοπούλου από τη χυδαιότητα του «δημοσιογραφικού» λόγου πήραν τρεις γυναίκες δημοσιογράφοι, η Δήμητρα Κουντή, μέλος του Δ.Σ. ΕΣΗΕΑ, η Μιμή Τουφεξή, πρόεδρος του Β’βάθμιου Πειθαρχικού Συμβουλίου της ΕΣΗΕΑ, και η Ντίνα Δασκαλοπούλου, δημοσιογράφος στην «Εφημερίδα των Συντακτών». Λίγες μέρες μετά το χυδαίο άρθρο του Γιάννη Πρετεντέρη στο «Βήμα», οι τρεις δημοσιογράφοι με ανοικτή επιστολή τους καλούν τις συναδέλφους τους να συνυπογράψουν το κείμενό τους:

Ανοιχτή επιστολή γυναικών δημοσιογράφων

ΣΗΜΕΡΑ ΤΗΛ.: 210-77.01.911-5

ET1

08.00 Θεία Λειτουργία 10.30 Αρχονταρίκι (Ε) 11.30 Μουσική παράδοση (Ε) 12.30 Δεν είσαι μόνος 13.30 Φωτόσφαιρα (Ε) 14.00 Formula 1 Γκραν Πρι Κίνας 15.00 Formula 1 Γκραν Πρι Κίνας (Μ) 17.15 Διεθνές Μίτινγκ Ρυθμικής Γυμναστικής - Καλαμάτα 2013 (Μ) 19.00 Αστικό τοπίο 20.00 Μεσόγειος (Ε) 21.00 Κόλαση και παράδεισος: Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι 22.00 Οι μεγάλες στιγμές στη Eurovision (E) 24.00 Ειδήσεις 01.00 Μικροφιλμ: οι ταινίες (E)

ΤΗΛ.: 210-60.66.000

NET

06.45 Σαββατοκύριακο στη ΝΕΤ 08.30 ΝΕΤ Παντού 12.00 Ειδήσεις 12.30 Με αρετή και τόλμη 13.00 Βουλή των Ελλήνων 14.00 Ανταποκριτές 15.00 Ειδήσεις 16.00 Επιστροφή στον ναό του Σολομώντα. Περιπέτεια 18.00 Ειδήσεις 18.15 Οπτική γωνία (Viewpoint) 19.00 Επτά 20.00 Mαρία Κιουρί, πέρα από τον μύθο 21.00 Ειδήσεις 22.00 Αθλητική Κυριακή 01.00 Η παρέα των λύκων. Δράμα

ΤΗΛ.: 2310-299.400

ET3

07.00 Τα αδέρφια μας οι άνθρωποι (Ε) 07.30 Θεία Λειτουργία 10.30 Οδοιπορικό στην Πίνδο 11.00 Τόποι ζωής - τόποι ιδεών (Ε) 12.00 Ο τόπος και το τραγούδι του 13.00 Ειδήσεις 13.30 Χωρίς αυτοκίνητο 14.00 Μητέρα γη (Ε) 15.00 Κυριακή στο χωριό 17.00 Ειδήσεις 17.05 Κυριακή στο χωριό (Συνέχεια) 18.00 Ελλήνων δρώμενα 19.00 Συμμορία εραστών. Κωμωδία 21.00 Balkan Express 22.00 Ειδήσεις 23.00 Το μυστικό στην Κορυφή του Κόσμου. Αισθηματική περιπέτεια 01.00 Montana. Περιπέτεια

ΤΗΛ.: 210-69.03.000

MEGA

06.00 Τα μυστικά της Εδέμ (Ε) 07.00 ΜΕGA Σαββατοκύριακο 10.00 Όλα για την υγεία μου (Ε) 11.00 Γλυκές αλχημείες (Ε) 12.00 Η ώρα η καλή (Ε) 13.10 Εμείς κι εμείς (E) 14.00 Eιδήσεις 14.50 Ταξιδιώτες της συμφοράς. Κωμωδία 17.15 Παρέα στην κουζίνα, κάθε μέρα (Ε) 17.25 Ειδήσεις 17.30 Οι Βασιλιάδες (Ε) 19.00 Όμορφος κόσμος 2 (Ε) 20.00 Eιδήσεις 21.15 Οι μεγάλοι. Κωμωδία 23.30 Έρευνα 00.45 Ειδήσεις 01.00 Οι μεγάλοι. Κωμωδία

ΤΗΛ.: 210-68.86.100

ΑΝΤ1

07.00 Τα φιλαράκια (Ε) 08.00 Τύχη βουνό (Ε) 09.00 Το πιο γλυκό μου ψέμα (Ε) 09.45 Ελεύθερος κι ωραίος (Ε) 10.45 Wipe out (E) 11.50 Winter wipe out (Ε) 13.00 Ειδήσεις 13.30 Η μέρα που άρχισα να ζω. Κομεντί 15.20 Oreo cooking 15.30 Λίτσα.com (E) 16.50 Ο πόλεμος των άστρων (Ε) 17.50 Ειδήσεις. Δελτίο στη νοηματική 18.00 Εργαζόμενη γυναίκα (Ε) 20.00 Ειδήσεις 20.50 Κλήρωση ΤΖΟΚΕΡ-ΠΡΟΤΟ 21.15 Your face sounds familiar 00.15 Σε πρώτο πλάνο 01.15 Sleepwalking. Δράμα 03.00 Η αγάπη ήρθε από μακριά (Ε)

ΤΗΛ.: 210-34.21.201-4

STAR

07.00 Παιδικό πρόγραμμα 12.00 Floricienta 13.00 Ειδήσεις 13.45 Ίγκορ. Κινούμενα σχέδια 15.30 Τα φιλαράκια 16.50 Mike and Molly 17.45 Ειδήσεις. Δελτίο στη Νοηματική 18.00 Ηuman target 18.50 Two and the half men 19.45 Eιδήσεις 21.00 Ο Ρωμιός έχει φιλότιμο. Κωμωδία 23.15 Πιράνχας. Θρίλερ 00.45 Εκδίκηση γένους θηλυκού. Περιπέτεια

ΤΗΛ.: 212-21.24.000

ALPHA

06.00 Macgyver (Ε) 08.00 Άκατα μάτατα με τα Ζουζούνια 10.00 Μες στην καλή χαρά 14.00 Ειδήσεις 14.15 Stars system 15.15 Έτσι απλά 15.50 Alpha check up 16.55 Ειδήσεις. Δελτίο στη νοηματική 17.00 Aννίτα SOS 19.00 Eιδήσεις 20.00 Tι θα φάμε σήμερα μαμά; 21.00 Τελευταία κλήση. Περιπέτεια 23.00 Ιστορίες από το τέλος του κόσμου. Ταινία φαντασίας 02.00 Κόκκινος κύκλος (Ε)

ΤΗΛ.: 210-48.00.170-4

ΣΚΑΪ

06.45 Καλημέρα με τον Γιώργο Αυτιά 10.00 Κυριακή με δράση 12.30 Στην πράξη 13.30 Ποδηλατοδράσεις 14.00 Γεύσεις στη φύση 15.00 Γλυκειές αλχημείες (Ε) 16.00 Μαστορέμετα 17.00 Joy 19.00 Great riﬅ (E) 20.00 Frozen Planet (E) 21.00 Tα νέα του ΣΚΑΪ 22.00 Goal 23.00 Ελεύθερος σκοπευτής 02.00 Όταν ο καιρός άλλαξε την Ιστορία

ΤΗΛ. 210-36.73.366

ΒΟΥΛΗ

11.50 O Λέοναρτν Μπερνστάιν διευθύνει το κοντσέρτο για πιάνο 13.20 Ώρα παράδοσης 14.00 Έδοξε τη Βουλή και τω Δήμω 15.00 Κάρτα μέλους 16.00 Τι λέει ο νόμος 17.20 Αστικό τοπίο - Θέατρο Εξαρχείων 18.00 Μια διαφορετική ακτή 19.00 Σε θέση ετοιμότητας 20.10 Υποβρύχια αρχαιολογία 21.00 Η «Παθητική» του Τσαϊκόφσκι 22.00 Έτσι κάνουν όλες. Όπερα

Εδώ και μήνες παρακολουθούμε μια συντονισμένη επιχείρηση απαξίωσης της βουλευτού του ΣΥΡΙΖΑ, Ζωής Κωνσταντοπούλου: επιλεκτικές «διαρροές» στα μέσα ενημέρωσης αποσπασμάτων των διαλόγων της Προανακριτικής για τη λίστα Λαγκάρντ, μονομερή ρεπορτάζ, απαξιωτικά σχόλια για την προσωπικότητά της και τη μέθοδο εργασίας της ως νομικού και μέλους της επιτροπής (πρόσφατα την αποκάλεσαν «θηλυκό Ιαβέρη», αλλά και «χυδαίο υποκείμενο»). Αποκορύφωμα αυτής της επιχείρησης, το σεξιστικό άρθρο του Γιάννη Πρετεντέρη στο «Βήμα» της περασμένης Κυριακής, όπου -στη χυδαιότερη ώς τώρα εκδοχή της- παρουσιάζεται η θεωρία των δύο άκρων. Η μαχητική βουλευτίνα της Αριστεράς εξισώνεται με τον ναζιστή Ηλία Κασιδιάρη. Από την άρρωστη αυτή εξίσωση προκύπτει «το ερμαφρόδιτο τέρας Ζωή Κασιδιάρη»! Ως επαγγελματίες δημοσιογράφοι και μαχόμενες γυναίκες στους πολιτικούς και κοινωνικούς αγώνες, θεωρούμε απαράδεκτη τη στράτευση συναδέλφων μας σε αυτή την πρωτοφανή επιχείρηση: στοχεύει στην πολιτική εξόντωση μιας μάχιμης νέας βουλευτίνας και, εντέλει, στη διαστρέβλωση του πολιτικού λόγου της αξιωματικής αντιπολίτευσης και την απαξίωση του κοινοβουλευτικού ελέγχου. Καταδικάζουμε δημόσια τον λαϊκισμό, τη βαρβαρότητα και την ανηθικότητα αυτού του «δημοσιογραφικού» λόγου. Καταδικάζουμε τα ρεαλιστικά και τα μεταφορικά (αλλά εξίσου βίαια και εξίσου τρομακτικά) χαστούκια που δίνουν σε βουλευτίνες οι όποιοι Κασιδο-Πρετεντέρηδες. Καλούμε τα Διοικητικά Συμβούλια των Ενώσεών μας να πάρουν δημόσια θέση, να μην νομιμοποιήσουν, τουλάχιστον ηθικά, την έκπτωση του δημοσιογραφικού λειτουργήματος, να υπερασπιστούν τους κανόνες δημοσιογραφικής δεοντολογίας και να προστατεύσουν το κύρος του κλάδου μας. Πόπη Χριστοδουλίδου, μέλος Δ.Σ. ΕΔΟΕΑΠ, πρόεδρος του ΤΥΠ, Αλεξάνδρα Χρηστακάκη, μέλος Δ.Σ. ΠΟΕΣΥ, Ανθή Παζιανού, γραμματέας Δ.Σ. Σωματείου Εργαζομένων ΜΜΕ Λέσβου, Κατερίνα Κατή, Ευγενία Λουπάκη, Λίνα Γιάνναρου, Ντέπυ Γκολεμά, Ματίνα Παπαχρηστούδη, Τζώρτζια Κοντράρου, Αφροδίτη Τζιαντζή, Φωτεινή Λαμπρίδη, Νινέτα Βιδάλη, Ελεάννα Ροζάκη, Λαμπρινή Χ. Θωμά, Αγγέλα Νταρζάνου, Δώρα Σαρρή, Ελευθερία Αλαβάνου, Τζούλι Τσίγκα, Χριστίνα Βίδου, Αννα Σαμπατακάκη, Ελένη Βασιλάκη, Ντάνι Βέργου, Χριστίνα Παπασταθοπούλου, Αλίκη Μάτση, Δήμητρα Κακαουνάκη, Μαρία Δήμα, Ελένη Γκρούη, Βίκυ Καπετανοπούλου, Αθηνά Κουφοπάνου, Θεοδώρα Αγουρίδου, Μαρία Λούκα, Βασιλική Σιούτη, Ιωάννα Ηλιάδη, Γεωργία Φάσσου, Κατερίνα Μπακιρτζή, Σταυρούλα Πουλημένη, Ανζελίκ Κουρούνις, Ειρήνη Προμπονά, Μάγδα Κλαυδιανού, Αναστασία Γιάμαλη. Σύνολο, 44 γυναίκες δημοσιογράφοι. Η συλλογή υπογραφών συνεχίζεται.

Σχεδιασμ με Πρετεν ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΑΓΓΕΛΑ ΝΤΑΡΖΑΝΟΥ

Επικοινωνιακή καταιγίδα από το «σύστημα» κυβέρνησης - καθεστωτικών δημοσιογράφων - καθεστωτικών ΜΜΕ, ξέσπασε την τελευταία εβδομάδα, με δύο στόχους: α) Ο ένας, από παλιά στον επικοινωνιακό «προγραμματισμό» της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ, να ταυτίσει τον ΣΥΡΙΖΑ με τη Χρυσή Αυγή, στη βάση της θεωρίας των «δύο άκρων»: άκρο η ριζοσπαστική Αριστερά, άκρο και οι Ναζί. Με άλλα λόγια, άκρο οι επεισοδιακές συγκεντρώσεις και διαμαρτυρίες πολιτών, άκρο και ο... Χίτλερ β) Ο δεύτερος, εκούσιος ή ακούσιος, η νομιμοποίηση της Χ.Α. εντός του κομματικού συστήματος και μέσα στο τόξο της δημοκρατικής νομιμότητας.

Η Χ.Α. στο δημοκρατικό τόξο Ο πρώτος στόχος φάνηκε να υπηρετείται με το άρθρο του Γ. Πρετεντέρη την περασμένη Κυριακή από το «Βήμα», υπό τον διεστραμμένο τίτλο «Ζωή Κασιδιάρη». Το άρθρο σηματοδότησε την έναρξη της επικοινωνιακής επίθεσης, με στόχο την αποδόμηση του ΣΥΡΙΖΑ. Η αντίδραση του ΣΥΡΙΖΑ ήταν άμεση: απέσυρε τους εκπροσώπους του από την εκπομπή του Πρετεντέρη στο Mega, για την περασμένη Δευτέρα και μέχρι νεωτέρας. Η απόφαση για «εμπάργκο» στην «Ανατροπή» φέρνει πραγματική ανατροπή στα ήθη των τηλεοπτικών πάνελ: να απουσιάζει η αξιωματική αντιπολίτευση, ενώ συγχρόνως η κυβέρνηση να εκπροσωπείται από τρεις ομονοούντες συνομιλητές. Αυτή κι αν είναι Ανατροπή! Ενδεικτική είναι η απάντηση του Γ. Πρετεντέρη στην «υβριστική επιστολή» του ΣΥΡΙΖΑ, όπως τη χαρακτήρισε από τον αέρα του Mega. Όπως είπε, μετά από 30 χρόνια δημοσιογραφίας ποτέ δεν έχει δώσει δικαίωμα σε κανέναν να αναφερθεί στο ήθος και την επαγγελματική του ευπρέπεια και ότι ποτέ δεν εκφράστηκε αγοραία ή με αήθεις χαρακτηρισμούς. Τη σκυτάλη από τον κ. Πρετεντέρη -και πάντα στη γραμμή της θεωρίας των δύο άκρων- πήρε με δημοσίευμά της σε έντυπο free press η Σώτη Τριανταφύλλου. Η συγγραφέας σε άρθρο της με τίτλο «‘Αυγή’ είπαμε, όχι Χρυσή Αυγή» ενώ φαίνεται να επιχειρεί να ταυτίσει την εφημερίδα της Αριστεράς με τη Χ.Α., στην ουσία επιδιώκει να ταυτίσει τον ΣΥΡΙΖΑ με

ΧΡΗΣΤΙΚΑ ΕΚΑΒ 166 • ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ 11850 • ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ 14944 • ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΗ 199 • ΠΛΟΙΑ 1440 • KΤΕΛ 1440 • ΤΡΕΝΑ 1440 - τηλ. κράτησης 110 • ΛΙΜΕΝΑΡΧΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ 210-4511310-7 • «ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ» 210-3530000 • ΟΤΕ - ΒΛΑΒΕΣ 124 • ΔΕΗ 1253 • ΕΥΔΑΠ - ΒΛΑΒΕΣ 1022 • ΛΙΜΕΝΙΚΟ 108 • ΚΤΕΟ 1425 • ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ 171 • ΟΤΕ - ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΥ 11888

Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

MEDIA

ός επικοινωνιακής επίθεσης τέρη - Τράγκα τη Χ.Α. Με αφορμή χρονογράφημα με τίτλο «Πρετεντέρη, Πρετεντέρη, ασ’ το καμουτσίκι απ’ το χέρι» η συγγραφέας διαπιστώνει ότι -καθώς δεν μπορεί να αποφύγει τα άρθρα της «Αυγής» λόγω Internet- έρχεται άθελά της σχεδόν «σε επαφή με την εμφυλιοπολεμική γλώσσα της Αριστεράς, τη διαλεκτική της σχέση με την Άκρα Δεξιά, την αλληλοτροφοδότησή της». Παρά την προσπάθεια να αποφύγει την «Α» -τόσο που, όπως λέει, δεν ήταν σίγουρη ότι κυκλοφορούσε ακόμη, από την εποχή της ΕΔΑ που την αγόραζε ο μπαμπάς της-, βγάζει το συμπέρασμα ότι «η ‘Αυγή’ στρέφεται στο λούμπεν προλεταριάτο, περιφρονεί τον αστικό πολιτισμό, εμπνέεται από τα ρείθρα των πεζοδρομίων». Η οπτική της όμως είναι πρωτότυπη. Σε αντίθεση με τον Γ. Πρετεντέρη, ο οποίος δημιουργεί στο άρθρο του μια εκτρωματική κατασκευή, ανακατεύοντας στοιχεία φύλου, πολιτικών πρακτικών και πολιτικών θέσεων -ό,τι νά ‘ναι δηλαδή-, η Σ. Τριανταφύλλου μιλάει από την οπτική υπεράσπισης της αστικής ευπρέπειας, της comme il faut εκφοράς, της αξίας της «νηφαλιότητας και της σοβαρότητας», αναφερόμενη φευ- σε ένα χιουμοριστικό χρονο-

γράφημα, μόνιμη στήλη της «Αυγής». Νοσταλγεί τους παλιούς αριστερούς, που «σέβονταν τους κανόνες της ευγένειας, μάθαιναν γράμματα, πίστευαν στη δύναμη της εκπαίδευσης και τον πολιτισμό». Κοινός παρονομαστής και των δύο είναι ότι με τη Χ.Α. δεν φαίνεται να έχουν ανοικτούς λογαριασμούς. Οι πρακτικές και οι αντιλήψεις της είναι καταδικαστέες (απ’ -όπου- κι αν- προέρχονται;), θεωρούνται δεδομένες, το θέμα είναι λυμένο, δεν το πιάνουμε. Το πρόβλημα τώρα είναι πώς θα «συμμορφωθεί» ο ΣΥΡΙΖΑ. Με έμμεσο τρόπο η αντίληψη της θεωρίας των «δύο άκρων», αυτή που βάζει στο ίδιο καζάνι ΣΥΡΙΖΑ και Χ.Α., βάζει από το παράθυρο τη Χ.Α. στην κεντρική πολιτική σκηνή. Την κάνει μέρος του κεντρικού πολιτικού συστήματος, ισότιμο «παίκτη» τουλάχιστον με το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Αυτός είναι ο στόχος; Μάλλον όχι. Η έμμεση νομιμοποίηση της Χ.Α. φαίνεται να γίνεται ακούσια, ως παράπλευρη απώλεια. Ο στόχος δεν είναι να νομιμοποιηθεί η Χ.Α., όσο να αποδυναμωθεί και να απαξιωθεί ο ΣΥΡΙΖΑ, ιδίως στον βαθμό που διαγράφεται η προοπτική να είναι η αυριανή κυβέρνηση.

Αλ. Τσίπρας: Δεν θα αφήσουμε τη χώρα να οδηγείται στη βαρβαρότητα και τον εκφασισμό Αντίθετα, τη νομιμοποίηση της Χ.Α., ως συστημικού «παίκτη» στο πολιτικό σύστημα επεδίωξε ο Γιώργος Τράγκας από την εκπομπή του την περασμένη Κυριακή στον ΣΚΑΪ. Χρησιμοποιώντας για πρώτη φορά το «δόγμα του σοκ» στη δημοσιογραφία, εμφάνισε τέσσερις μαζεμένους χρυσαυγίτες να εκφράζουν επί τρίωρο ρατσιστικές και ξενοφοβικές απόψεις, να διαδίδουν το μίσος, προκαλώντας τα αντανακλαστικά όλου του δημοκρατικού φάσματος. ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, ΔΗΜ.ΑΡ., ΕΣΗΕΑ, ΠΟΕΣΥ, εργαζόμενοι της «Καθημερινής» και του «Σκάι». Όπως είπε με ανακοίνωσή της η ΕΣΗΕΑ: «Η παρουσίαση της ‘Χρυσής Αυγής’ με το πέπλο της ‘δημοσιογραφίας χωρίς προκαταλήψεις’ δεν αποσκοπεί παρά στη νομιμοποίηση των θλιβερών απόψεων της και στην παρουσίαση της συγκεκριμένης οργάνωσης ως ενός ακόμη

ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΠΟΛΙΤΩΝ

Ανταπόκριση από διαφημιζόμενους στην εκπομπή του Γ. Τράγκα Πρωτοβουλία ευαισθητοποίησης των εταιρειών διαφημιζομένων που προβάλλουν τα προϊόντα τους στην εκπομπή του Γ. Τράγκα - και εμμέσως με τον τρόπο αυτό στηρίζουν ναζιστικές αντιλήψεις- ξεκίνησε από χρήστες του twitter και διαδόθηκε γρήγορα σε όλη την τουιτόσφαιρα και το Internet. Για πρώτη φορά οι μεγάλες εταιρείες εκκλήθησαν να πάρουν θέση σε ένα πολιτικό θέμα και, όπως φαίνεται από τις απαντήσεις, όλες κρατούν αποστάσεις από την εκπομπή και τον Γ. Τράγκα. Ιδού, ένα λαμπρό παράδειγμα λειτουργίας της «κοινωνίας των πολιτών» και της αποτελεσματικότητάς της. Όλα ξεκίνησαν μετά από ανάρτηση που έκανε ο χρήστης με το nickname domianos, των χορηγών και διαφημιζόμενων της εκπομπής του Γ. Τράγκα. Στη συνέχεια, με ένα twitterstorm, το μπλογκ ypoptomousi διέδωσε και κλιμάκωσε την προσπάθεια πίεσης στις μεγάλες διαφημιζόμενες εταιρείες να πάρουν θέση για την εκπομπή που παρουσίασε τη Χ.Α. Τι απάντησαν; Όλες οι εταιρείες κράτησαν αποστάσεις: «Δεν αγοράσαμε χρόνο στη συγκεκριμένη εκπομπή, αλλά στη συγκεκριμένη ζώνη». «Δεν γνωρίζαμε το περιεχόμενο της εκπομπής». «Ο προγραμματισμός γίνεται μήνες πριν και δεν είναι δυνατόν να γνωρίζουμε». Πιο συγκεκριμένα: o ΑΒ Βασιλόπουλος: «Θα λάβουμε σοβαρά υπόψη το περιεχόμενο της εκπομπής». «Δεν θα ξαναδιαφημιστούμε». o Σφακιανάκης ΑΕΒΕ: «Στο πρόγραμμα τηλεοπτικών

εμφανίσεων των προϊόντων της εταιρείας μας δεν έχει προγραμματιστεί περαιτέρω διαφήμιση στην τηλεοπτική εκπομπή ‘Ελεύθερος Σκοπευτής’ στον τηλεοπτικό σταθμό Σκάι». o Μελισσοκομική Δωδεκανήσου: «Δεν έχει προγραμματιστεί από την εταιρεία μας άλλη διαφημιστική εμφάνιση στη συγκεκριμένη εκπομπή». o ΡΟΤΑ Α.Ε.: «Στο μέλλον θα καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια, τόσο εμείς όσο και οι συνεργάτες μας, ώστε να γνωρίζουμε εγκαίρως». o ΕΚΟ ΑΒΕΕ: «Σας ευχαριστούμε για την επισήμανσή σας και σας διαβεβαιώνουμε ότι ήδη το έχουμε λάβει σοβαρά υπόψη μας». o Καραμολέγκος, Mercedes Benz Hellas, OTE: «Λαμβάνουμε πολύ σοβαρά υπ’ όψιν μας την παρατήρησή σας». o Αθηναϊκή Ζυθοποιία, Βερόπουλος: «Σας ευχαριστούμε που μας θέσατε το ζήτημα, το όποιο έχουμε λάβει ήδη υπόψη μας για το μέλλον». o Π. Παπαδόπουλος: «Η εταιρεία μας σε καμία περίπτωση δεν ταυτίζεται με τις απόψεις που διατυπώθηκαν κατά τη διάρκεια της εκπομπής». o Novartis: «Το έχουμε λάβει σοβαρά υπόψη και έχουμε επικοινωνήσει με τη διαφημιστική εταιρεία μας» Οι εταιρείες Wind και Coca Cola Τρία Έψιλον παρέπεμψαν τους καταναλωτές που διαμαρτύρονταν, για οποιεσδήποτε διευκρινίσεις σχετικά με το περιεχόμενο εκπομπών, να απευθυνθούν στο αρμόδιο κανάλι.

Ο ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΤΗΣ «Α», ΝΙΚΟΣ ΦΙΛΗΣ, ΓΙΑ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΤΗΣ Σ. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ:

Με εμπάθεια εναντίον της «Α» αφού υποστηρίζει την τρόικα

‘δημοκρατικού κόμματος’». Μιλώντας στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής ο Αλέξης Τσίπρας χαρακτήρισε τη Χ.Α. «χέρι βοηθείας του ίδιου του συστήματος» και υπενθύμισε ότι «το κουαρτέτο σε μια εκπομπή ευρείας τηλεθέασης σε τηλεοπτικό σταθμό μας είπε ότι οι ψυχικά πάσχοντες στη χώρα μας οφείλουν να στειρώνονται και να οδηγούνται σε ευθανασία». Συνέχισε: «Βεβαίως δημοκρατία έχουμε, ακούμε όλες τις απόψεις. Αλλά να ξέρουν ορισμένοι ότι δεν θα οδηγήσουν αυτή τη χώρα στη βαρβαρότητα και τον εκφασισμό».

Δεν ασκεί τα καθήκοντά του το ΕΣΡ Προσοχή χρειάζεται η στάση του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, το οποίο συστηματικά αφήνει τα κανάλια ελεύθερα να χορεύουν με το ναζιστικό μίσος. Κρυπτόμενο το ΕΣΡ πίσω από την εκπροσώπηση της Χ.Α. στη Βουλή και αρνούμενο να εφαρμόσει πλήθος αντιρατσιστικών διατάξεων της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας, έχει αφήσει την ελληνική κοινωνία στα χέρια του Γ. Τράγκα. Ο πρόεδρος Ι. Λασκαρίδης θεωρεί την εκπομπή νόμιμη, αφού η Χ.Α. «εκπροσωπείται στη Βουλή». Όμως, όπως προβλέπεται από το Π.Δ. 100/2000, «οι τηλεοπτικοί φορείς δεν πρέπει να μεταδίδουν προγράμματα τα οποία παροτρύνουν στην ανάπτυξη σχέσεων μίσους μεταξύ των πολιτών λόγω διαφορετικής φυλής, θρησκείας, ιθαγένειας και φύλου». Σύμφωνα με την Οδηγία 201/13/ Ε.Ε. (Π.Δ. 109/2010), το ΕΣΡ μπορεί έως και να διακόπτει το πρόγραμμα που εκπέμπεται από σταθμό ο οποίος «ενθαρρύνει το μίσος λόγω φυλής, φύλου, θρησκείας, πεποιθήσεων, εθνικότητας, αναπηρίας, ηλικίας και σεξουαλικού προσανατολισμού».

Ο διευθυντής της «Αυγής», Νίκος Φίλης, απάντησε στη συγγραφέα Σώτη Τριανταφύλλου: Ο καθένας έχει δικαίωμα να διατυπώνει την άποψή του και να αναλαμβάνει την ευθύνη των λεγομένων του. Κανείς δεν είναι υπεράνω κριτικής. Ο λίβελος, όμως, της κυρίας Τριανταφύλλου αποτελεί απροκάλυπτη πολιτική επίθεση εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ. Δεν πρόκειται, όπως υποστηρίζει, για γλωσσική - αισθητική διαφωνία, αλλά για πολιτική αντίθεση. Μας κάνει εντύπωση πως μια συγγραφέας επιλέγει να επιτεθεί σε μια εφημερίδα και ένα πολιτικό κόμμα της Αριστεράς για ένα δημοσίευμα, χρονογράφημα - ευθυμογράφημα, φτάνοντας μάλιστα στο συμπέρασμα ότι υπάρχει διαλεκτική (sic) σχέση ανάμεσα στην Αριστερά και την ακροδεξιά. Δεν είδε η κα Τριανταφύλλου την τηλεοπτική εκπομπή του κ. Τράγκα με τους χρυσαυγίτες; Δεν ενοχλήθηκε; Δεν διάβασε το άρθρο του κ. Πρετεντέρη στο «Βήμα» με τίτλο «Ζωή Κασιδιάρη»; Δεν εθίγη ως αριστερή και γυναίκα; Ή μήπως κατατάσσει τον Τράγκα και τον Πρετεντέρη σε αυτό που η ίδια υπερασπίζεται ως «αστικό πολιτισμό», κατ’ αντιδιαστολή προς την «Αυγή», που, όπως αποφαίνεται η συγγραφέας, εμπνέεται από τα ρείθρα των πεζοδρομίων και τους λούμπεν; Κρίμα. Η κα Τριανταφύλλου δεν κρύβεται ότι είναι υπέρ του Μνημονίου και της τρόικας. Άρα δεν μας εκπλήσσει που συμπεριφέρεται με εμπάθεια εναντίον της «Αυγής». Απλώς επισημαίνουμε ότι, από όσα η ίδια παραδέχεται, είναι δυνατόν στα γραφόμενά της να ανιχνεύσει κανείς μια όψιμη πολιτική πατροκτονία. Την συμπονούμε».

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

70 «Το Μνημόνιο δεν διαθέτει αναπτυξιακό κεφάλαιο» Γιάννης Δραγασάκης (Δεν ξέρω, Γιάννη, θα ρωτήσω τον Φώτη και θα σου πω.)

ΡΗΣΕΙΣ&

ΑΝΤΙΡΡΗΣΕΙΣ

ΕΓΡΑΨΕ: «Τα ειλικρινή μας συλλυπητήρια στις οικογένειες όλων των θυμάτων της Μάργκαρετ Θάτσερ». Chumpawamba (μουσική μπάντα)

ΚΑΚΟΗΘΕΙΕΣ ΥΠΟ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΥΡΙΤΣΕΩΣ & ΑΓΓΕΛΟΥ ΤΣΕΚΕΡΕΩΣ

Να δείτε που θα τις πληρώσουμε εμείς τις γερμανικές αποζημιώσεις Τι θέλετε, είπε ο Δένδιας, να εκτελεί η αστυνομία τα εντάλματα 11 με 1 το πρωί; Εκείνη την ώρα βλέπουνε τσόντες στο Ίντερνετ. Επιπλέον έχουν να διεκπεραιώσουν και ένα σωρό γνήσια της υπογραφής. Επίσης πήγαν να τους συλλάβουν με τις καλύτερες προθέσεις, αλλά αυτοί οι αλήτες είχαν τοποθετήσει στα σπίτια τους εξώπορτες. Τις οποίες αναγκάστηκαν να εξουδετερώσουν με τη μέθοδο Εξολοθρευτής 2. Ακολούθως δέχτηκαν επίθεση από 7χρονα κοριτσάκια με πυτζάμες Γουίνι. Ήταν του ίδιου τύπου με τις πυτζάμες που χρησιμοποιήθηκαν για την καταστροφή του εργοταξίου των επενδυτών. Ποια χούντα, ρε παιδιά. Στη χούντα οι μπάτσοι μπαίνανε σπίτι μας με γραβάτα και καπέλο. Και ήξερες και πού σε πάνε. Το Αστυνομικό Τμήμα Ιερισσού παραμένει κλειστό. Όχι τίποτα άλλο, επικρατεί μεγάλη ένταση στην περιοχή και δεν μπορεί να το προσεγγίσει η ΔΗΜ.ΑΡ. με τα ρεσό. Έχει ξανανοίξει όμως ο Σταθμός Χωροφυλακής στο Λιτόχωρο. Ξαφνικά θυμηθήκανε όλοι τις γερμανικές αποζημιώσεις. Μάλλον ως αντίποινα για την ακύρωση της συγχώνευσης. Έχει και η υπομονή τα όριά της. Οι Γερμανοί θα τους απειλήσουν ότι θα στείλουν τη λίστα Χριστοφοράκου. Το ΠΑΣΟΚ το βιάζεται κιόλας το θέμα, γιατί τόσα χρόνια κυβερνούσε ο ΣΥΡΙΖΑ και κωλοβάραγε. Ο Σόιμπλε πάντως μας κόλλησε στη μούρη κάτι άρθρα των Καλύβα - Μαρατζίδη που

λένε πως για ό,τι συνέβη στην Κατοχή ευθύνονται οι κομμουνισταί. Το περίεργο είναι ότι ζητάει γερμανικές επανορθώσεις και η Χρυσή Αυγή. Φοβούνται μάλλον ότι αν δεν τις πληρώσει η γερμανική κυβέρνηση, θα κληθούν να τις πληρώσουν αυτοί. Ή τους χρωστάνε τίποτα δεδουλευμένα. Το πιθανότερο πάντως είναι ότι θα γίνει μια δίκη, όπου οι Γερμανοί θα μας λένε «Τι λέει αυτός», «μαζέψτε τον», και «άντε να γκαστρωθείς να ηρεμήσεις». Προκαλεί ξανά ο ΣΥΡΙΖΑ. Κουκουλοφόροι πήγαν στη Βουλή και ζήτησαν ονομαστική ψηφοφορία. Να δούμε μέχρι πού θα φτάσει η κουλτούρα της ανομίας. Προσπάθησαν να τρομοκρατήσουν φιλήσυχους βουλευτές, οι οποίοι κάλυπταν φιλήσυχους τραπεζίτες, οι οποίοι έδιναν θαλασσοδάνεια ρουτίνας στο ΠΑΣΟΚ και τη Ν.Δ. Ευτυχώς ο προεδρεύων κ. Τραγάκης απέτρεψε το εγχείρημα παριστάνοντας με εξαιρετική επάρκεια τον βλάκα. Βελτίωσε και το ατομικό του ρεκόρ από τότε που είχε καταμετρήσει κατά λάθος 350 ναι στην αναθεώρηση του Συντάγματος και μετά για ξεκάρφωμα υπέγραφε δυο χρόνια με σταυρό. Ξεκίνησε η επιχείρηση «Επίορκος Ζευς». Χιλιάδες δημόσιοι υπάλληλοι προσήχθησαν προκειμένου να διαπιστωθεί αν είναι επίορκοι ή όχι. Θα μεταφερθούν όλοι στην Αμυγδαλέζα και η τρόικα θα ξεχωρίσει τους δικούς της. Δεν βλέπουμε πολύ φως στο 19ο Συνέδριο του ΚΚΕ. Πάλι στο 20 πρέπει να εναποθέσουμε τις ελπίδες μας.

ΤΟΥ ΒΑΓΓΕΛΗ ΧΕΡΟΥΒΕΙΜ

Το 20% των αιτούντων άσυλο έχει υποστεί βασανιστήρια Δεν είναι απλώς αιτούντες άσυλο ή «λαθρομετανάστες», όπως θέλει η κυβέρνηση να αποκαλεί όλους όσοι δεν μιλούν καλά τα ελληνικά και έχουν φτάσει εξαιτίας διαφόρων ειδών διωγμών στη χώρα μας. Ένα 20% μάλιστα από αυτούς σύμφωνα με τις στατιστικές που επικαλούνται το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες και γιατροί που εξετάζουν καθημερινά αιτούντες άσυλο στη ΜΚΟ Μετάδραση, έχουν υποστεί βασανιστήρια, ενώ το κέντρο αποκατάστασης θυμάτων βασανιστηρίων έχει κλείσει τα τελευταία χρόνια λόγω έλλειψης χρημάτων.

Προσπαθώντας να καλύψουν το σημαντικό αυτό κενό, το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες και το κέντρο ημέρας Βαβέλ υπό την εποπτεία του ανάλογου κέντρου στη Δανία ανέλαβαν συγχρηματοδοτούμενο έργο από την Ευρωπαϊκή Ένωση «Προμηθέας», που αναμένεται να ξεκινήσει και αφορά την ταυτοποίηση και αποκατάσταση θυμάτων βασανιστηρίων στην Ελλάδα. Στην παρουσίαση του προγράμματος η τέως πρόεδρος του Διεθνούς Συμβουλίου Κέντρων Αποκατάστασης Θυμάτων Βασανιστηρίων Μαρία Πίνιου Καλλή εξομολογήθηκε πως ο εφιάλτης

Ξεχωριστοί ηγέτες! Στην κατάθεσή του στην Προανακριτική Επιτροπή της Βουλής για τη λίστα Λαγκάρντ ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ και καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου κ. Βενιζέλος χρειαζόταν μια καρέκλα για να κάτσει, μία καρέκλα για το δεξί του χέρι, μία για να ακουμπάει το αριστερό και άλλη μία για τα... ποδαράκια του. Διδάσκει ήθος ο άνθρωπος, δεν είναι παίξε - γέλασε. Αν ποτέ επιστρέψει να διδάξει (που λέει ο λόγος) στο ΑΠΘ, σίγουρα θα του βάλουν καναπέ για να κάθεται άνετα. Ο προηγούμενος πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, αυτός που απολύθηκε κακήν κακώς από την Μέρκελ και τον Σαρκοζί, τώρα λαμβάνει επίδομα ανεργίας ίσο με τον μισθό του Έλληνα βουλευτή! Αν και ο μοναδικός βουλευτής του ΠΑΣΟΚ στον νομό Αχαΐας περνάει τον περισσότερο χρόνο στις ΗΠΑ, όπου αμείβεται εξτρά για να μαθαίνουν οι φοιτητές των αμερικανικών πανεπιστημίων τι συνέβη στην Ελλάδα. (Τα καημένα τα παιδιά!). Αυτός, κληθείς να καταθέσει στην ίδια επιτροπή, εκ γενετής ημίθεος, δεν καταδέχτηκε να παρουσιαστεί και έστειλε επιστολή. «Είχα δώσει εντολή για την πάταξη της φοροδιαφυγής» δήλωσε και έχει μάρτυρα τον αδελφό του Νίκο (Τρότσκι), ο οποίος έχει αποκαλύψει ότι ο Τζορτζ έλεγε στους υπουργούς να δουλέψουν, αλλά εκείνοι ήταν άχρηστοι. Εδώ ταιριάζει το «κατακαημένη Αράχωβα, Δ.Χ. τι σου έμελλε να πάθεις».

είναι ότι «στην σκούπα που κάνει η ΕΛ.ΑΣ. μαζεύει τουλάχιστον 10 θύματα βασανιστηρίων όπως προκύπτει από τις στατιστικές. Εκείνη τη στιγμή, οι άνθρωποι αυτοί δεν βιώνουν απλά μια σύλληψη αλλά βιώνουν ξανά το βασανιστήριο». Επιπλέον, μίλησε για το πώς ειδικευμένοι γιατροί μπορούν όχι μόνο να βοηθήσουν τα θύματα αλλά και να επιβεβαιώσουν με ευρήματα, τις μαρτυρίες τους, στοιχείο εξαιρετικά σημαντικό για την τύχη αργότερα του αιτήματος ασύλου. Ε.Ζ.

Ξαναθυμόμαστε τον Μποστ Το Μορφωτικό Ίδρυμα της ΕΣΗΕΑ διοργανώνει σήμερα Κυριακή στις 12 το μεσημέρι εκδήλωση με θέμα «Ξαναθυμόμαστε τον Μποστ» στο Αμφιθέατρο του Μουσείου Μπενάκη (Οδού Πειραιώς 138), όπου συνεχίζεται η έκθεση, που είναι αφιερωμένη στο έργο του αξέχαστου Μέντη Μποστατζόγλου. Συμμετέχουν οι: Κώστας Γεωργουσόπουλος (φιλόλογος, μεταφραστής και κριτικός θεάτρου), Στάθης Σταυρόπουλος (γελοιογράφος), Θανάσης Παπαγεωργίου (σκηνοθέτης), Γιάννης Κοντός (ποιητής), Μανόλης Σαββίδης (φιλόλογος), Τάσος Σακελλαρόπουλος (ιστορικός), Κώστας Μποσταντζόγλου (γραφίστας, γιος του Μποστ). Συντονισμός: Μαρίνα Κοτζαμάνη.

Η ΑΥΓΗ • ΚΥΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΡΗΣΕΙΣ&ΑΝΤΙΡΡΗΣΕΙΣ

«Αυτοί που μας κατηγορούν ότι παραπέμπουμε τα πάντα στον σοσιαλισμό κάνουν πως δεν ξέρουν ότι το ΚΚΕ και οι συνεργαζόμενοι μαζί του σηκώσαμε στις πλάτες μας το μεγαλύτερο βάρος των αγωνιστικών κινητοποιήσεων». Αλέκα Παπαρήγα ( Ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Η εργατική τάξη, οι μισοπρολετάριοι, η μικρομεσαία αγροτιά και όλα τα άλλα λαϊκά στρώματα είναι το 5% του εκλογικού σώματος);

Μάνι μάνι Μάνι μάνι η Τρόικα λέει Δεν χρειάζονται ελέη Στείλτε όλους στο σπιτάκι! Φυλακίσαν κοτζάμ Άκη Για της Κλαδικής τον Τάκη Χωριανό του Πασοκάκη Που έριχνε καμιά κοπάνα Θα χτυπήσει η καμπάνα; Μια απόφαση είναι όλα Ρίξτε στο Δημόσιο φόλα! Τα ταμεία θα στερέψουν Φόρους που θε να μαζέψουν; Μα θα έρθουν οι Εταιρείες Με τις Όσιες Μαρίες Να μας βάλουν σε μια τάξη Να μας πει και η Τρόικα entaxi! Να μας δώσουν και τη δόση Που το χρέος θα υψώσει Κι ο Κουβέλης να χαρεί Που έβαλε κόκκινη γραμμή Και η Ελλάδα μας θα βγει Έστω και χωρίς βρακί Απ’ του τούνελ το σκοτάδι Νεκρικό απολειφάδι! ΔΗΜΑΡΑΤΟΣ ΧΑΡΑΤΣΙΟΥ ΔΙΑ ΤΗΣ ΑΝΤΙΓΡΑΦΗΣ: ΤΖΙΝΑ ΠΟΛΙΤΗ

ΚΑΤΑ ΤΑ ΛΟΙΠΑ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΠΑΪΚΟΥ

Από τον παππού του τα κληρονόμησε τα «κλειδιά» ο Στουρνάρας; Και τα δίνει από ‘δω κι από κει; Καλεί, ας πούμε, τους τροϊκανούς να τα πάρουν. Αν τονε πολυζορίσουν.

Τσόμσκι: Καταστροφή η λιτότητα «Η πολιτική της λιτότητας που έχει επιβληθεί στην Ευρώπη καταστρέφει εντελώς τον κοινωνικό ιστό, δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία», τόνισε ο Αμερικανός φιλόσοφος και ακτιβιστής Νόαμ Τσόμσκι, σε ομιλία του στο Δουβλίνο, στο ίδρυμα RDS. «Η πολιτική που εφαρμόζεται είναι να διασώζονται οι εγκληματίες και να πέφτει όλο το βάρος στους φορολογούμενους». Κατηγόρησε ειδικά τον πρόεδρο της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, ότι σε συνέντευξή του σε αμερικανική εφημερίδα ανέφερε ξεκάθαρα πως «το κοινωνικό συμβόλαιο στην Ευρώπη είναι νεκρό». Υπενθύμισε μάλιστα στους Ιρλανδούς την πρόταση του Αλέξη Τσίπρα και του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ για διαγραφή μεγάλου μέρους του χρέους, ακριβώς όπως με τη Δυτική Γερμανία το 1953, χαρακτηρίζοντάς την «εύλογη».

«Συγκλίνουν» Ισπανία - Ελλάδα Ίδιες είναι οι διαβεβαιώσεις των κυβερνητικών σε Ισπανία και Ελλάδα, μπροστά στην κρίση που βαθαίνει: Έστω και χωρίς Μνημόνιο, οι περικοπές των μισθών είναι αλλεπάλληλες στην Ιβηρική και ο υπουργός Οικονομικών της Ισπανίας, Κριστομπάλ Μοντόρο, έσπευσε να δηλώσει ότι δεν πρόκειται να επιβληθεί «καμιά νέα αύξηση στους φόρους», εν όψει του μεγάλου μεταρρυθμιστικού πακέτου μέτρων που έχει δεσμευτεί να παρουσιάσει η κυβέρνηση της Μαδρίτης στην Κομισιόν, στις 26 Απριλίου. Ωστόσο, λίγες μέρες νωρίτερα, ένας μάλλον ανήσυχος Ραχόι είχε ζητήσει από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να παρέμβει στις αγορές, παρέχοντας ρευστότητα, κατά τα πρότυπα της αμερικανικής Fed...

Έτσι, για να μας δείξει ότι τσαμπουκαλεύεται άμα λάχει. Τ’ ακούσαμε κι αυτό. Ο Παπανδρέου ζήτησε, λέει, άδεια από το Προεδρείο της Βουλής για να λείψει στο εξωτερικό. Νά ‘σαι καλά, μ’ έκανες και γέλασα πάλι. Κανονικά θά ‘πρεπε να ζητάει άδεια για νά ‘ρθει στο εσωτερικό.

Λες και χρειάζονται τα κλειδιά από τον Στουρνάρα ο Τόμσεν και η παρέα του.

Σε λίγο θα του ελέγχουν το διαβατήριο στα τελωνεία.

Τα έχουν στην τσέπη από την εποχή του Γιώργου ήδη.

Και μιας και τό ‘φερε η κουβέντα, πληρώνεται κανονικά ως βουλευτής του ελληνικού Κοινοβουλίου ο τύπος;

Εννοείται πως ούτε ο Παπαδήμος ούτε ο Σαμαράς φρόντισαν ν’ αλλάξουν κλειδαριά. Ο Σαμαράς μάλιστα τους έδωσε και αντικλείδια, μην τύχει και παραπέσουν τα πρώτα. Φυσικά και τη «διαρροή» περί των κλειδιών και του μπαμπούλα Τσίπρα την έκανε ο ίδιος ο υπουργός.

Έφυγε ήσυχη πάντως. Έχει αφήσει επιγόνους, μια χαρά μπουμπούκια, απανταχού της γης δε. Έτσι λοιπόν εξηγούνται όλα. Επειδή τον Μοσκοβισί τον παίρνει ο ύπνος στα Eurogroup. Αλλιώς θα σού ‘δειχνε αυτός. Θα τον έβλεπε ο Σόιμπλε και θα τον έλουζε κρύος ιδρώτας. Ο Ολάντ πάλι δεν κοιμάται στις συνόδους. Απλώς κοιμάται όρθιος. Και βλέπει σοσιαλιστικά όνειρα.

Τουλάχιστον ο Καραμανλής μάς αξιώνει πού και πού της φυσικής του παρουσίας, της πληθωρικής.

Όμως μετά τα ξεχνάει, κοίτα να δεις.

Tableau vivant, το λένε στα ξένα. Ας πάει στο καλό η Μάργκαρετ Θάτσερ.

Από τη στιγμή που το ζήτημα των πολεμικών αποζημιώσεων έπεσε στα χέρια του Αβραμόπουλου.

Θά ‘χει και καλή παρέα, τους χιλιάδες αυτοκτονημένους επί πρωθυπουργίας της.

Θα τσεπώσουμε τα 162 δισ., ούτε δεκάρα παρακάτω, θέλουνε δεν θέλουνε οι

Τώρα μάλιστα, τώρα τα πιάσαμε τα λεφτά μας.

Τρόικα και Σαμαράς εγκλωβίζουν τη ΔΗΜ.ΑΡ. Από την πρώτη στιγμή, τρόικα, Μαξίμου και Στουρνάρας με μεθοδευμένες «διαρροές» έδειχναν ότι δεν τους ήταν αρκετές οι προβλέψεις του Μνημονίου για τον δραστικό περιορισμό του Δημοσίου, παρ’ ότι η μείωση των εργαζομένων θα έφτανε στις 150.000 το 2015, ενώ η αναδιοργάνωση, η συγχώνευση και η κατάργηση φορέων ήταν γενικευμένη. Ήθελαν περισσότερο «αίμα», δηλαδή απολύσεις, για να σπάσει, υποτίθεται ένα ταμπού και να ικανοποιηθούν οι ιδεοληψίες των νεοφιλελεύθερων, που υποστηρίζουν ότι μια χαμένη θέση στο Δημόσιο ισούται με τέσσερις νέες στον ιδιωτικό τομέα! Όποια γνώμη κι αν έχει κανείς για τον Αντώνη Μανιτάκη, ο υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης έδειξε να μην συμμερίζεται το σχέδιο αυτό και επέμενε από την πρώτη στιγμή στα όσα προβλέπονται στο Μνημόνιο, τα οποία έτσι κι αλλιώς ήταν οδυνηρά για τους εργαζόμενους, αφού συνεπάγονταν δραματική μείωση των αποδοχών και δραστική συρρίκνωση των υπηρεσιών. Με μεθοδευμένες διαρροές από το Μαξίμου και το υπουργείο Οικονομικών, ο υπουργός εμφανιζόταν περίπου να νοιάζεται υπερμέτρως για τους λεγόμενους επίορκους, ενώ στην πραγματικότητα υπο-

Γερμαναράδες. Κι άντε ύστερα να μας κουνηθούνε. Δανείζουμε κιόλας, άμα έχει προβλήματα η Μέρκελ μην ντραπεί. Σε απεργία πείνας έχουνε κατέβει 2.000 μετανάστες στο κολαστήριο της Αμυγδαλέζας. Όπου σημειώθηκαν και τρεις απόπειρες αυτοκτονίας. Κι ενώ ο «Ξένιος Ζευς» συνεχίζει ακάθεκτος τη θριαμβευτική του πορεία. Επί ημερών τρικομματικής όλ’ αυτά. Το ΠΑΣΟΚ και η ΔΗΜ.ΑΡ. απλώς διαβάζουν. Από το 1890 έχει νομοθετηθεί, παρακαλώ, η κατασκευή τζαμιού στην Αθήνα. 123 χρόνια, καλά είναι. Τώρα, λέει, θα το φτιάξουμε οπωσδήποτε, στον Ελαιώνα. Αλλά χωρίς μιναρέ.

στήριζε ότι δεν μπορεί να διώξει εργαζόμενους η υπόθεση των οποίων δεν έχει τελεσιδικήσει στη Δικαιοσύνη και όσον αφορά τις καθυστερήσεις για τις συγχωνεύσεις η ολιγωρία -κατά τον ίδιο- αφορούσε άλλους υπουργούς, μεταξύ των οποίων αρκετούς γαλάζιους. Ο κύριος Μανιτάκης διαμηνύει οτι αν η τρόικα θέλει κάτι που υπερβαίνει το Μνημόνιο, όπως όλα δείχνουν, αυτό τον υπερβαίνει και πρέπει να το συζητήσει με τους πολιτικούς αρχηγούς, που στηρίζουν την κυβέρνηση. Και εδώ βρίσκεται η «φάκα» για τη ΔΗΜ.ΑΡ. Ο Σαμαράς θα προχωρήσει σε νομοθετική ρύθμιση για τους λεγόμενους επίορκους, όπως διαρρέουν πηγές του Μαξίμου και ταυτόχρονα θα θέσει εκτός Δημοσίου τους εργαζόμενους που προέρχονται από φορείς οι οποίοι συγχωνεύονται ή καταργούνται ή ακόμη θα μετατρέψει τις διαθεσιμότητες σε αναγκαστικές απολύσεις με πρόσχημα την αξιολόγηση; Το πρώτο ίσως θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις να το αντέξει η ΔΗΜ.ΑΡ., με το δεύτερο και το τρίτο όμως εγκλωβίζεται οριστικά στα σχέδια Σαμαρά χωρίς οδό διαφυγής.

Μην το βλέπει και συγχύζεται ο Μιχαλολιάκος. Ο Γιώργος Καλαντζής, βουλευτής της Ν.Δ., ήταν ο μόνος από τον αστερισμό της συγκυβέρνησης που όρθωσε ανάστημα. Και διαμαρτυρήθηκε (στο Mega) απέναντι σε όσους ταυτίζουν τη Ζωή Κωνσταντοπούλου με τον Κασιδιάρη.

ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΠΑΚΟΣ

Έργο των χειρών τους (των νεοφιλελεύθερων) και οι μεν και οι δε. Οι απολύσεις, εννοείται. Δεν ξέρει τίποτα για τη λίστα Λαγκάρντ ο Παπανδρέου. Δεν είδε, δεν άκουσε, δεν έμαθε, δεν υποψιάστηκε το παραμικρό.

Τη στιγμή που, ειδικά οι ΠΑΣόκοι, κυριολεκτικά οργίαζαν.

Κάτι για τη μητέρα του μονάχα, που πολύ τον στεναχώρησε.

Σ’ ένα τρελό κρεσέντο πολιτικής (απολίτικης μάλλον) ασχημίας.

Δι’ υπομνήματος όλ’ αυτά.

Ωραίοι τύποι αυτοί οι νεοφιλελεύθεροι, οι κατ’ ευθείαν γραμμή απόγονοι της λαίδης Μάργκαρετ. Οι οποίοι επιχειρηματολογούν υπέρ των απολύσεων στο Δημόσιο, επειδή απολύονται, λέει, πολλοί στον ιδιωτικό τομέα. Λες και αν γίνουν σφαγές στο δημόσιο, θα τρέχουν πατείς με-πατώ σε οι βιομήχανοι να προσλαμβάνουν κόσμο.

Όχι θα κάτσει να σκάσει. Στα γραπτά πάντως δεν την πέρασε τη βάση. Όλα θα κριθούν μεθαύριο στα προφορικά, εάν και εφόσον. Δεν παίζουν και σκονάκια στα προφορικά. Για τον Τράγκα, που έχει γίνει ο κακός χαμός; Όχι, τίποτα απολύτως. Δεν έχει νόημα...

Η ΑΥΓΗ

Yσ τ ε ρ ό γ ρ α φ a

KYΡΙΑΚΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗ

Αντι-αποικιακός αγώνας;

Του ΤΑΣΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ

ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΜΟΥΛΟΠΟΥΛΟΥ

Αφοπλίστε την τηλεόραση ΖΟΥΜΕ ΜΙΑ εθνική σχιζοφρένεια. Ζούμε σε μια Ελλάδα που βυθίζεται όλο και περισσότερο στη φτώχεια, στην εξαθλίωση, στην απελπισία, στην ταπείνωση. Και σε μια Ελλάδα τηλεοπτικού σουρεαλισμού, όπου τίποτε από αυτά δεν υπάρχει. Όπου η εικονική πραγματικότητα κυριαρχεί σε όλες τις εκφάνσεις της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής, από τους οίκους της πολιτικής έως τις οικίες των πολιτών, παραμορφώνοντας την «πραγματική πραγματικότητα». Η τηλεόραση έπαψε να είναι μέσο, εικόνα, απέκτησε αυθυπαρξία, είναι Η πραγματικότητα, Η εξουσία, Η πολιτική. Το μέσο είναι το μήνυμα, όπως έλεγε ο Μακ Λούαν. Δεν είναι μόνο τα δελτία ειδήσεων που κατευθύνουν συνειδήσεις και ψήφους, αλλά η παρουσίαση της ζωής, η οποία σε όλες τις «πλευρές» της από τις εκπομπές μαγειρικής ώς τα τοκ σόου, από τις ενημερωτικές εκπομπές ώς τα σίριαλ και τις τηλεπαρουσιάστριες του καναπέ και του κουτσομπολιού- μεταδίδεται στον τηλεθεατή επεξεργασμένη και μεταποιημένη. Είναι ο κυρίαρχος τόπος διαμόρφωσης της ιδεολογικής, κοινωνικής

και πολίτικης συναίνεσης. Η πλατεία που παράγει ιδεολογία, πολιτική και άρα εξουσία. Στοχεύει στο να εγκλωβίσει τα μυαλά των πολιτών στη μοναδική πολιτική, τη μοναδική οικονομία, στην κυρίαρχη ιδεολογία του νεοφιλελευθερισμού. Να περάσουν στη συνείδηση των ανθρώπων ότι η παγκοσμιοποίηση, η ελεύθερη αγορά αποτελούν μονόδρομο. Αποστολή τους είναι να καταστέλλουν τις κοινωνικές συγκρούσεις, να υπονομεύουν τις διεκδικήσεις των εργαζομένων, να διαμορφώνουν κλίμα ιδεολογικής και πολιτικής συναίνεσης στην κοινωνία. Η τηλεόραση έχει γίνει ο παραμορφωτικός καθρέφτης στον οποίο η Ελλάδα οφείλει να αναγνωρίζει τον εαυτό της. Μια ύπουλη πολεμική μηχανή στα χέρια της κυρίαρχης τάξης. Όσο η κρίση διογκώνεται, όσο τα κινήματα αμφισβήτησης πολλαπλασιάζονται, όσο η ταξική πάλη οξύνεται, τόσο αυτή η πολεμική μηχανή θα γίνεται πιο ωμή και πιο επιθετική. Θα συκοφαντεί, θα διαστρεβλώνει, θα υποκρύπτει, θα αλλοιώνει. Θα ξεπλένει συνειδήσεις και θα κά-

νει πλύση εγκέφαλου στους ανθρώπους. Θα εκφοβίζει, θα διαβάλλει και θα απειλεί. Με λίγα λόγια θα είναι ταυτόχρονα ο κατ’ εξοχήν μηχανισμός χειραγώγησης και καταστολής. Θα υποστηρίξουν πολλοί ότι δεν είμαστε υποχρεωμένοι να παρακολουθούμε τα πολιτικά σίριαλ. Σύμφωνοι, αλλά υπάρχει ακόμη ένα είδος εθισμού, ένα είδος voyeurisme στους τηλεθεατές. Μήπως όμως είναι η ώρα το τέλος του σίριαλ να το δώσουν οι πολίτες της τηλεδημοκρατίας; Αν πατούσαμε το κουμπί που σβήνει την τηλεόραση σε κάθε επανάληψη του χιλιοπαιγμένου και χιλιοστημένου πολιτικού σόου; Αυτή και αν ήταν μια λαϊκή εξέγερση, μια μαζική διαμαρτυρία, μια class action, όπως θα έλεγαν οι ενώσεις των πολιτών, απέναντι στα τοξικά προϊόντα της τηλεπαραμόρφωσης: μείωση τηλεθέασης, μείωση των δεικτών αποδοχής, μείωση των εσόδων - οικονομικών και πολιτικών

ΣΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ του ‘60 πολλοί αριστεροί στις δυτικές χώρες θεώρησαν ότι το κέντρο της αντίστασης βρίσκεται στην περιφέρεια του ανεπτυγμένου κόσμου, στις νέες χώρες της Αφρικής, της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής. Σε αυτή την ανακάλυψη συναντήθηκαν η απογοήτευση από τον ανατολικοευρωπαϊκό «σοσιαλισμό» και η μελαγχολία για την ενσωμάτωση των δυτικών εργατικών τάξεων στη μαζική δημοκρατία της κατανάλωσης. Σήμερα η μεγάλη κρίση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, μοιάζει να αναθερμαίνει μια συγγενή πεποίθηση: μιας και όπως λέγεται κατά κόρον, η κρίση μετατρέπει και εμάς σε αλύτρωτη περιφέρεια ή σε «αποικία χρέους», η λύση δεν μπορεί να είναι παρά η... αποτίναξη της ευρωπαϊκής (γερμανικής) αποικιοκρατίας. Με άλλα λόγια διαμορφώνεται ένας απολυτρωτικός τριτοκοσμισμός δίχως τρίτο κόσμο, ένας αμυντικός οικονομικός πατριωτισμός ο οποίος επενδύει στην εξέγερση του οφειλέτη έναντι του πιστωτή. Η διάχυτη παράφραση αυτής της άποψης είναι η κήρυξη πολέμου στους διεθνείς τοκογλύφους ή στη γερμανική μπότα. Πιστεύω ότι αυτό το σχήμα, με διάφορες παραλλαγές, αρχίζει και γεννοβολά σε ευρύτερα ακροατήρια και χώρους. Και εμφανίζεται μάλιστα ως ένας σκληρόπετσος ρεαλισμός, ως μια ψυχρή και δίχως συναισθηματισμούς ανάλυση των δεδομένων που δεν υπακούει πια σε μεταφυσικές προσδοκίες και ιδεαλιστικές αυταπάτες. Η ανομολόγητη σκέψη πίσω από το παραπάνω σχήμα είναι η εξής: εφόσον η παρούσα ευρωπαϊκή ηγεσία είναι κυνική, οφείλουν και οι αντίπαλοί της να αποτινάξουν τις ηθικές ή πολιτιστικές τους αγκυλώσεις με την Ευρώπη και να δουν τα πράγματα υπό το γυμνό πρίσμα των συμφερόντων. Είτε εθνικών είτε ταξικών και λαϊκών, πράγμα που για πολλές αναλύσεις είναι ένα και το αυτό. Υπάρχουν φυσικά αντίλογοι στην πορεία προς αυτή την αντιαποικιοκρατική αφήγηση. Αλλά η έλξη που ασκεί η ιδέα της πάλης με την ξενοκρατία και τον «δωσιλογισμό» είναι μεγάλη. Φαίνεται να αγγίζει κάποια βαθύτερη φλέβα. Και λοιπόν; Πού είναι το πρόβλημα αν μια τέτοια εγερτήρια έκκληση έχει την ικανότητα να συσπειρώνει ευρύτερες δυνάμεις; Απαντώ επανερχόμενος σε μια σκέψη που την έχω εκθέσει και άλλες φορές σε αυτήν τη στήλη: νομίζω ότι οι πιθανότητες για μια αριστερή «ιδιοποίηση» του αναδυόμενου ευρωσκεπτικισμού είναι ελάχιστες. Ο παταγώδης αντιμερκελισμός και τα αναθέματα στους δαίμονες της Νέας Τάξης μου φαίνονται πολύ πιο κοντά στο εδώδιμο πνεύμα ενός Γιώργου Τράγκα παρά στις αξίες μιας κριτικής Αριστεράς. Πέρα όμως από αυτές τις προβληματικές συνάφειες, μια άλλη διάσταση με κάνει να αντιδρώ ηθικά και πολιτικά στις κουβέντες περί αποικιοκρατούμενων και αποικιοκρατών: το γεγονός ότι σε αυτή τη ρητορική οι δραματικές και τραγικές πλευρές αυτού που ζούμε εδώ και τρία χρόνια εξισώνεται με πραγματικό πόλεμο. Κάποιοι φαντάζονται ότι η τραυματική εμπειρία της κρίσης έχει φτιάξει μια εμπόλεμη κοινωνία με τα αντίστοιχα ήθη. Η μεταφορά του πολέμου έχει δώσει έτσι τη θέση της στην κυριολεξία σα να εξαφανίστηκαν από προσώπου γης οι δεκαετίες που μεταμόρφωσαν την ελληνική ζωή σε μια στρεβλή ειρήνη, αλλά πάντως σε ειρήνη. Και σα να μην καταλαβαίνουν, οι ίδιοι θεωρητικοί στρατηγοί του πολέμου, ότι οι άνθρωποι, ακόμα και στις πιο οργισμένες και απεγνωσμένες τους στιγμές, θέλουν από την Αριστερά μια καλύτερη ποιότητα ειρήνης -δικαιοσύνης- και όχι ένα Κούγκι. Εκτός και αν ρίχνεται στο τραπέζι η παλιά προτροπή που λέει ότι αν θέλεις ειρήνη να είσαι προετοιμασμένος για τον πόλεμο. Δεν είμαι όμως σίγουρος ότι η αναβίωση του πολέμου μητρόπολης περιφέρειας είναι η ευφυέστερη πολιτική μετάφραση της παραπάνω προτροπής.

Οι γνωστοί «κύκλοι» της Κομισιόν διέψευδαν την Πέμπτη ότι στο Eurogroup υπάρχει θέμα για τις καταθέσεις. Ωστόσο οι ίδιοι πάντα «κύκλοι» επεσήμαιναν ότι στο τραπέζι των συζητήσεων βρίσκεται η οδηγία Μπαρνιέ, το κείμενο εργασίας δηλαδή που η «Αυγή» της 31ης Μαρτίου αποκάλυψε ότι συζητούσαν οι υπηρεσίες της Κομισιόν από το 2012! Λεπτομέρεια: Στο κείμενο αυτό προβλέπεται η συμμετοχή των πιστωτών - επενδυτών στη διάσωση των τραπεζών. Όταν η ενημέρωση συσκοτίζει... ΑΙΡΕΤΙΚΟΣ