ÎÑÍÎÂÍÈ ÂÚÇËÈ “Âñåêè âúçåë å èãðà ñ òðèåíåòî... ìàêñèìàëíîòî îïðîñòÿâàíå ìîæå äà ñå ïîñòèãíå ñàìî çà ñìåòêà íà åôåêòèâíîñòòà.” (Áðàÿí Òîñ – “×èðàêúò íà òàêåëàæíèêà”, 1984)  òàçè êíèãà âúçëèòå ñà ðàçäåëåíè ñïîðåä ôóíêöèÿòà èì íà çàêðåïâàùè, ñâúðçâàùè è âúçëè ñ äðóãî ïðåäíàçíà÷åíèå. Çàêðåïâàùèòå âúçëè ñëóæàò çà ïðèâúðçâàíå íà âúæåòî êúì ñòúëá, ãðåäà, ðåéêà èëè õàëêà, à ñâúðçâàùèòå – çà ñúåäèíÿâàíå íà äâå âúæåòà. Îñòàíàëèòå âúçëè ñà ìíîãî ðàçíîðîäíà ãðóïà, âêëþ÷âàùà ñòîïèðàùè âúçëè, îáâðúçêè è êëóïîâå (íà áúëãàðñêè íÿìà óòâúðäåíà êëàñèôèêàöèÿ è âñè÷êè ñå íàðè÷àò ïðîñòî “âúçëè”).  òàçè ãëàâà ñà ïðåäñòàâåíè äâàéñåò ëåñíè çà âðúçâàíå îñíîâíè âúçåëà. Çà äà ãè íàïðàâèòå, ïðèãîòâåòå ñè äâå âúæåíöà ñ äúëæèíà 1-2 ìåòðà è äèàìåòúð 5-10 ìì. Ïîâå÷åòî âúæåòà ñå ðàçíèùâàò, àêî êðàèùàòà èì íå ñà çàïå÷àòàíè ïî íÿêàêúâ íà÷èí. Àêî òúðñèòå íåùî ïî-åñòåòè÷íî îò çàëåïâàíå ñ òèêñî, ïðîñòî âðúçâàíå èëè òåðìè÷íî çàïå÷àòâàíå, ìîæåòå äà íàïðàâèòå áàíäàæ (ìàðêà) – â òàçè ãëàâà ñà èëþñòðèðàíè ÷åòèðè âèäà.
30
ÎÑ ÍÎ ÂÍ È ÂÚÇ ËÈ
Ïðîñò/áàáèí âúçåë Òîâà å íàé-åëåìåíòàðíèÿò êîíòðîëåí (ñòîïèðàù) âúçåë. Ïðåäíàçíà÷åíèåòî ìó å äà ïîïðå÷è íà øíóðà, êàíàïà èëè êîíåöà äà ñå ðàçíèùè èëè èçíèæå îò äóïêà, ïðåç êîÿòî å ïðåêàðàí. Èçïîëçâà ñå çà âñåâúçìîæíè öåëè: îò ôèêñèðàíåòî
íà êîíåöà ïðè øèåíå äî âðúçâàíåòî íà ìîíåòè â íîñíà êúðïè÷êà – àêî ñòå íà ïëàæà èëè íà äðóãî ìÿñòî, êúäåòî íÿìàòå ïîäðúêà óäîáíè äæîáîâå. Âñúùíîñò ÷îâåê íÿìà íóæäà äà ñå ó÷è ñïåöèàëíî íà òîçè âúçåë – òîé ñå ïîëó÷àâà åñòåñòâåíî.
1
2
Íàïðàâåòå ïðèìêà ñ âúæåíöåòî èëè êîíåöà.
Ïðîêàðàéòå ðàáîòíèÿ êðàé ïðåç ïðèìêàòà è äðúïíåòå ñòîÿùàòà ÷àñò, çà äà ñòåãíåòå âúçåëà.
Ëåñíî ðàçâúðçâàù ñå ïðîñò âúçåë Ïîìîùíèòå óøè óëåñíÿâàò ðàçâúðçâàíåòî è ìîãàò äà ïîäñèëÿò íÿêîè âúçëè, êàòî ãè ïðàâÿò ïî-îáåìèñòè ñ ïðèáàâÿíåòî íà äîïúëíèòåëíè òî÷êè íà êðúñòîñâàíå. Ïðåíåáðåãâàíè è ïîäöåíÿâàíè îò ìíîãî ëþáèòåëè íà âúçëèòå, ïîìîùíèòå óøè çàñëóæàâàò ïîâå÷å âíèìàíèå è îò âðåìå íà âðåìå ùå áúäàò ïðåïîðú÷âàíè â êíèãàòà.
Íàïðàâåòå ïðîñòî âúçåë÷å, íî ñïðåòå, ïðåäè äà ïðîêàðàòå öåëèÿ ðàáîòåí êðàé ïðåç ïðèìêàòà.
ÎÑÍÎ ÂÍÈ ÂÚÇËÈ
Ïðîñò/âîäà÷åñêè âúçåë ñ äâå âúæåòà Òîâà å äðóã âúçåë, êîéòî äîðè äåòå ìîæå äà âúðæå èíòóèòèâíî. Òàêà ñå îáðàçóâà ïî-ãîëÿì êîíòðîëåí âúçåë çà ôèêñèðàíå íà êîíåöà ïðè øèåíå èëè çà ñâúðçâàíå íà äâå âúæåòà, ñòèãà äà ñà íàòîâàðåíè â åäíà ïîñîêà, íàïðèìåð
àêî íå èñêàòå âðúâ÷èöèòå íà ïèæàìàòà, àíöóãà èëè áàíñêèòå âè ãàùåòà äà ñå èçíèæàò, êîãàòî íå ãè èçïîëçâàòå. Áåëåæêà: Òîâà íå å ñâúðçâàù âúçåë, çàùîòî äâåòå âúæåòà íå ñå íàòîâàðâàò â ïðîòèâîïîëîæíè ïîñîêè.
1
2
Ïîñòàâåòå äâåòå âúæåíöà óñïîðåäíî.
Âúðæåòå ïðîñò âúçåë è ñòåãíåòå, êàòî ñå ñòàðàåòå äâåòå âúæåòà äà îñòàíàò óñïîðåäíè ïî öÿëàòà ñè äúëæèíà (êàòî æï ðåëñè).
Äâîåí ïðîñò/áàáèí âúçåë Òàêà ñå îáðàçóâà ïî-îáåìèñò ñòîïèðàù âúçåë â ñðàâíåíèå ñ åäèíè÷íèÿ, ìàêàð ÷å äèàìåòúðúò ìó å ñúùèÿò (íå ìîæå
äà áëîêèðà ïî-øèðîê îòâîð). Òîçè âàðèàíò ñòîè â îñíîâàòà íà ìíîæåñòâî ïî-ñëîæíè âúçëè.
1
2
Íàïðàâåòå ïðîñò âúçåë, íî ïðîêàðàéòå ðàáîòíèÿ êðàé îùå âåäíúæ ïðåç ïðèìêàòà.
Âíèìàòåëíî äðúïíåòå äâàòà êðàÿ è â ñúùîòî âðåìå ãè èçâúðòåòå â ïðîòèâîïîëîæíè ïîñîêè.  ãîðíèÿ ïðèìåð ëåâèÿò ïàëåö ñå èçâúðòà íàãîðå è íàâúí, à äåñíèÿò – íàäîëó è íàâúòðå êúì òÿëîòî. Âðúâ÷èöàòà ñàìà ùå âè íàïúòñòâà, ïðîñòî ÿ ñëåäâàéòå. Çàáåëåæåòå êàê äèàãîíàëíàòà ÷àñò íà âúçåëà ñå çàâèâà îêîëî ñåáå ñè – îñòàâåòå ÿ äà ïðèëåãíå òàêà. Äðúïíåòå äâàòà êðàÿ åäíîâðåìåííî è ñòåãíåòå.
31
32
ÎÑ ÍÎ ÂÍ È ÂÚÇ ËÈ
Òðîåí (÷åòâîðåí è ò.í.) ïðîñò âúçåë Ïðè òðè è ïîâå÷å ïðîêàðâàíèÿ íà âúæåòî ïðåç ïðèìêàòà ñå ïîëó÷àâàò òðîéíè è îò ïî-âèñîê ïîðÿäúê ïðîñòè âúçëè. Òå ñå èçïîëçâàò çà ñêúñÿâàíå èëè ñ îðíàìåíòàëíè öåëè: íàïðèìåð âúðõó øíóðîâåòå, êîèòî íÿêîè ìîíàñè è ìîíàõèíè íîñÿò îêîëî êðúñòà ñè, òðîéíèÿò âúçåë ñèìâîëèçèðà òðîéíàòà ñâåùåíà êëåòâà.
1
Íàïðàâåòå äâîåí ïðîñò âúçåë è ïðîêàðàéòå ðàáîòíèÿ êðàé îùå âåäíúæ ïðåç ïðèìêàòà.
2
Äðúïíåòå äâàòà êðàÿ, êàòî ãè çàâúðòèòå â ïðîòèâîïîëîæíè ïîñîêè, äîêàòî ñå ïîëó÷è äèàãîíàëíî óñóêâàíå.
3
Îôîðìåòå ïîëó÷åíèÿ âúçåë, êàòî ïîäðåäèòå äîáðå âñè÷êèòå ìó ÷àñòè, è ãî ñòåãíåòå.
Ïèòîíîâ âúçåë Àêî íàíèæåì äâîéíèÿ ïðîñò âúçåë îêîëî íåùî, ïîëó÷àâàìå ïèòîíîâ âúçåë. Ìîæåòå äà ãî èçïîëçâàòå çà ñòÿãàíå íà îòðÿçàíèòå êðàèùà íà âúæåòàòà çà ïðåäîòâðàòÿâàíå íà ðàçíèùâàíåòî èì; çà âðúçâàíå íà íàâèòè íà ðóëî ïðåäìåòè, îò êèëèìè äî òåõíè÷åñêè
÷åðòåæè è òàïåòè; èëè çà âðåìåííî çàêðåïâàíå íà ðàçëè÷íè äðóãè íåùà, êîèòî èñêàòå äà ñëåïèòå, äîêàòî èçñúõíå ëåïèëîòî.  êíèãàòà ñà ïîêàçàíè îùå íÿêîëêî ïðèñòÿãàùè âúçåëà, íî çà íà÷àëî òîçè å äîñòàòú÷íî äîáúð. Ïðîáâàéòå ãî ñúùî ñ ïîìîùíî óõî.
1
2
Íàïðàâåòå äâîåí ïðîñò âúçåë, íî ãî îñòàâåòå ðàçõëàáåí íà òîçè åòàï.
Ïúõíåòå ïðåäìåòà, êîéòî èñêàòå äà çàâúðæåòå, ïðåç âúçåëà è ãî çàòåãíåòå, êàòî äðúïíåòå äâàòà êðàÿ. Ñëåä òîâà ìîæåòå äà ñðåæåòå êðàèùàòà.
ÎÑÍÎ ÂÍÈ ÂÚÇ ËÈ
Ïðîñò ðèáàðñêè/çàêðåïâàù âúçåë Íàðè÷àí îùå “ïîëóâúçåë”, ñàì ïî ñåáå ñè òîé íå å íàäåæäåí íà÷èí äà âúðæåòå êàêâîòî è äà å, îñâåí ñúâñåì âðåìåííî è àêî íå öåëè-
òå ãîëÿìà çäðàâèíà (ñ ïîìîùíî óõî ùå å ïî-äîáðå). Èçïîëçâà ñå îáà÷å çà çàâúðøâàíå íà ìíîãî îò îñíîâíèòå çàêðåïâàùè âúçëè.
1
2
Âúðæåòå ïðîñòî âúçåë÷å îêîëî íÿêàêâà îñíîâà, íàïðèìåð õèìèêàëêà, è ùå óñòàíîâèòå êàê ïðè âíèìàòåëíî ïîäðåæäàíå ðàáîòíèÿò êðàé ñå çàòèñêà è íå ñå èçíèçâà.
Îñòàâåòå ïî-äúëúã ðàáîòåí êðàé, áåç äà ãî èçäúðïâàòå èçöÿëî, è ùå ïîëó÷èòå äîïúëíèòåëíî óõî.
Îáèêíîâåí ðèáàðñêè âúçåë Òàçè êîìáèíàöèÿ îò äâà ïîëóâúçåëà å ñèãóðåí íà÷èí äà çàâúðæåòå âúæå çà õàëêà, ãðåäà èëè äðóãà îñíîâà. Äâàòà
ïîëóâúçåëà òðÿáâà äà ñà åäíàêâè, ò. å. ðàáîòíèÿò êðàé ïðåìèíàâà ïî åäèí è ñúùè íà÷èí îêîëî ñòîÿùàòà ÷àñò.
1
2
Âúðæåòå ïðîñò çàêðåïâàù âúçåë ñ ðàáîòíèÿ êðàé íà âúæåòî.
Íàïðàâåòå âòîðè ïîëóâúçåë è äîáðå ïîäðåäåòå è ñòåãíåòå äâàòà.
33
34
ÎÑÍÎÂÍ È ÂÚÇ ËÈ
Ðèáàðñêè âúçåë ñ íàìåòêà Òîâà å êëàñè÷åñêè çàêðåïâàù âúçåë, ñðàâíèòåëíî çäðàâ è ñèãóðåí. Ñúñòîè ñå îò äâà ïîëó-
âúçåëà ñ äîïúëíèòåëíà âèòêà è ñå èçïîëçâà çà âðúçâàíå íà ëîäêè, òîâàðè èëè ïðè òåãëåíå.
1
2
Íàïðàâåòå åäíà âèòêà îêîëî îñíîâàòà, ïîñòàâåòå ðàáîòíèÿ êðàé óñïîðåäíî íà ñòîÿùàòà ÷àñò è íàïðàâåòå ïîëóâúçåë.
Íàïðàâåòå îùå åäèí ïîëóâúçåë è âå÷å èìàòå íàäåæäíî çàêðåïâàíå.
Ïðîñò âúçåë ñ ïîëóâúçåë Òîçè âúçåë èìà øèðîêî ïðèëîæåíèå. Èçïîëçâà ñå îò òúêà÷èòå çà ñòúêìÿâàíå íà ñòàíîâåòå, îò åñêèìîñèòå çà îïúâàíå íà ëúêîâåòå èì,
îò âúäè÷àðèòå êàòî âîäåùà ïðèìêà çà êîðäèòå è êàòî íà÷àëî ïðè âðúçâàíå íà ïàêåòè. Îñâåí òîâà ÷åñòî ãî íàðè÷àò îïàêîâú÷åí âúçåë.
1
Âúðæåòå ïðîñò âúçåë ñ ïîìîùíî óõî, êàòî ãî îñòàâèòå ñ æåëàíàòà ãîëåìèíà.
2
Íàïðàâåòå ïîëóâúçåë ñ ðàáîòíèÿ êðàé îêîëî ñòîÿùàòà ÷àñò. Çàòåãíåòå, êàòî äðúïíåòå åäèí ñëåä äðóã êðàèùàòà íà óõîòî.
ÎÑÍÎ ÂÍÈ ÂÚÇ ËÈ
Ïðîñòà/âîäà÷åñêà ïðèìêà (âîäà÷åñêè âúçåë ñ óõî) Òîçè îñíîâåí âúçåë ñå èçïîëçâà ñ ïî-òúíêè âúæåíöà ïðè îïàêîâàíå. Ðàçâúðçâà ñå òðóäíî,
çàòîâà îáèêíîâåíî ñëåä óïîòðåáà êàíàïúò ñå ñðÿçâà è ñå èçõâúðëÿ.
1
2
Ñãúíåòå âúæåòî íà äâå (äà ñå îáðàçóâà óõî) è íàïðàâåòå ïðèìêà ñ äâîéíîòî âúæå.
Âúðæåòå ïðîñò âúçåë, êàòî ñå ñòàðàåòå äâåòå âúæåòà äà ñà óñïîðåäíè ïðåç öåëèÿ âúçåë. Ñòåãíåòå, êàòî äðúïíåòå ïîñëåäîâàòåëíî ÷åòèðèòå êðàÿ.
Äâîéíî ïðåìåòíàòà ïðèìêà Òîçè âúçåë å ïî-îáåìèñò è ìàëêî ïî-çäðàâ îò ïðåäèøíèÿ.
Íå ñå îïèòâàéòå äà ãî ðàçâúðçâàòå – ñðåæåòå ãî ñëåä óïîòðåáà.
1
2
Êàòî èçòåãëèòå ìàëêî ïîäúëãî óõî, âúðæåòå äâîåí ïðîñò âúçåë.
Ïîäðåäåòå âñè÷êè ÷àñòè íà âúçåëà è èçäúðïàéòå õëàáàâèòå ó÷àñòúöè, äîêàòî ïðèåìå õàðàêòåðíàòà ñè ôîðìà. Çàòåãíåòå, êàòî èçäúðïàòå ïî ðåä ÷åòèðèòå ìó ÷àñòè.
35
36
ÎÑ ÍÎ ÂÍ È ÂÚÇ ËÈ
Õèðóðãè÷åñêà ïðèìêà Òîâà å ïðèìêà ñ òðîåí ïðîñò âúçåë; ïî-çäðàâà å çàðàäè äîïúëíèòåëíàòà âèòêà è ñå ïðåïîðú÷âà çà âúäè÷àðè.
Ïðàâåòå ÿ âèíàãè ñ ìàòåðèàë, êîéòî íÿìà äà âè å íóæåí, çàùîòî å ïî-ëåñíà çà ñðÿçâàíå, îòêîëêîòî çà ðàçâúðçâàíå.
1
2
Íàïðàâåòå äîñòà äúëãî óõî è âúðæåòå ñ íåãî òðîåí ïðîñò âúçåë.
Ïîäðåäåòå âúçåëà â ïðàâèëíà öèëèíäðè÷íà ôîðìà. Âúäè÷àðèòå ïîíÿêîãà ðàçöåïâàò êîðäàòà, çà äà ÿ ïðîìàæàò.
Ïðîñò êëóï èëè ïðîñòà áÿãàùà ïðèìêà Òàçè íàé-ïðîñòà îò “áÿãàùèòå” (ïðèïëúçâàùè èëè ñàìîçàòÿãàùè ñå) ïðèìêè å äîáðî íà÷àëî ïðè îïàêîâàíå èëè çà äðóãè âúçëè.
Êàòî çàïî÷íåòå îò êúñèÿ êðàé, âúðæåòå ïðîñòî âúçåë÷å îêîëî ñòîÿùàòà ÷àñò íà âúæåòî, òàêà ÷å äà ñå ïîëó÷è óõî, è çàòåãíåòå.
ÎÑÍÎ ÂÍÈ ÂÚÇ ËÈ
Äâîåí êëóï èëè äâîéíà áÿãàùà ïðèìêà Òîâà å çäðàâà è ñèãóðíà ïðèïëúçâàùà ïðèìêà. Èçïîëçâàéòå ÿ, êîãàòî óõîòî òðÿáâà äà ñå ïðåäïàçè îò çàãðÿâàíå ñ ìåòàëåí èëè ïëàñòìàñîâ íàêðàéíèê (ïðîòåêòîð). Ñòåãíåòå ïðèìêàòà òàêà, ÷å äà ôèêñèðà
ïðîòåêòîðà. Ïðè ïîâå÷å ïðàêòèêà òîçè âúçåë ìîæå äà ñå âúðæå çà ïî-ìàëêî îò ïîëîâèí ìèíóòè, à íàé-õóáàâîòî å, ÷å êîëêîòî ïî-ãîëÿìî å íàòîâàðâàíåòî âúðõó íåãî, òîëêîâà ïî-çäðàâî ñå çàòÿãà.
1
2
Íàïðàâåòå óõî è âúðæåòå äâîåí ïðîñò âúçåë ñ ðàáîòíèÿ êðàé îêîëî ñòîÿùàòà ÷àñò íà âúæåòî.
Äðúïíåòå ðàáîòíèÿ êðàé è ïîäõîäÿùîòî ðàìî íà ïðèìêàòà, çà äà çàòåãíåòå âúçåëà.
Òðîåí êëóï èëè òðîéíà áÿãàùà ïðèìêà Ñ òðîåí ïðîñò âúçåë îêîëî ïðèìêàòà ñå ïîëó÷àâà òðîåí êëóï, êîéòî å ìîæå áè ìàëêî ïî-çäðàâ îò äâîéíèÿ. Ñ ìàëêî ïîâå÷å íàìîòêè ìîæåòå äà
íàïðàâèòå è ïî-ñëîæíè êëóïîâå, íî ïîëçàòà âñúùíîñò íå å êîé çíàå êîëêî ãîëÿìà, îñâåí ÷å ñå ïîëó÷àâà ïî-îáåìèñò âúçåë.
1
2
Âúðæåòå òðîåí ïðîñò âúçåë îêîëî ñòîÿùàòà ÷àñò íà âúæåòî.
Äðúïíåòå ðàáîòíèÿ êðàé è ïîäõîäÿùîòî ðàìî íà ïðèìêàòà, çà äà çàòåãíåòå âúçåëà.
37
38
ÎÑÍÎÂÍ È ÂÚÇ ËÈ
Íàñðåùåí âîäà÷åñêè/ ïðîñò âúçåë Èçâåñòåí îùå êàòî ëåíòîâ, òîçè âúçåë ñå èçïîëçâà íàé÷åñòî îò ïåùåðíÿöèòå è êàòåðà÷èòå. Ïðåïîðú÷âà ñå çà ñúåäèíÿâàíå íà ïëîñêè èëè òðúáíè ëåíòè, íî ìîæå äà ñå èçïîëçâà ñ âñÿêàêâè ìàòåðèàëè – îò äåáåëè êîðàáíè âúæåòà äî ðèáàðñêà êîðäà.
1
Âúðæåòå ïðîñò âúçåë â êðàÿ íà åäíîòî îò âúæåòàòà, êîèòî èñêàòå äà ñúåäèíèòå, è ïðîêàðàéòå ïðåç íåãî âòîðîòî.
2
Ñ ðàáîòíèÿ êðàé íà âòîðîòî âúæå ïîâòîðåòå âúçåëà (ñëåäâàéòå èçâèâêèòå ìó), çàïî÷âàéêè îòêúì ðàáîòíèÿ ìó êðàé.
3
Óâåðåòå ñå, ÷å âñè÷êè ÷àñòè íà äâàòà âúçåëà ñà óñïîðåäíè (ïîäðåäåíè) è äâàòà êúñè êðàÿ èçëèçàò îò ãîðíàòà ìó ÷àñò, çàùîòî ñå ñìÿòà, ÷å òàêà å ïî-çäðàâ. Äðúïíåòå ñòîÿùèòå ÷àñòè è ãî çàòåãíåòå.
Òúêà÷åñêè/àíãëèéñêè âúçåë Òîçè çäðàâ è ñèãóðåí âúçåë ìîæå äà ñå èçïîëçâà çà âñÿêàêâè öåëè, îò åæåäíåâèåòî äî ñëîæíè çàäà÷è â
ïðîìèøëåíîñòòà. Àêî å íàïðàâåí ñ äåáåëî âúæå ìîæå äà ñå ðàçâúðæå, íî àêî å ñ ïîòúíêî, ñå íàëàãà äà ñå ñðåæå.
1
2
Ïîñòàâåòå äâåòå âúæåòà óñïîðåäíî åäíî ñðåùó äðóãî. Âúðæåòå ïðîñò âúçåë ñ êðàÿ íà åäíîòî îêîëî ñòîÿùàòà ÷àñò íà äðóãîòî.
Âúðæåòå ñúùèÿ ïðîñò âúçåë ñ âòîðîòî âúæå îêîëî ñòîÿùàòà ÷àñò íà ïúðâîòî. Ñòåãíåòå ïúðâî ðàáîòíèòå êðàèùà íà äâåòå ïðîñòè âúçåë÷åòà, ïîñëå äðúïíåòå äâåòå ñòîÿùè ÷àñòè, çà äà çàòåãíåòå öåëèÿ âúçåë.