Baby op Komst by Bakerbros

van de verloskundige voor jou

MODE VOOR, TIJDENS & NA DE ZWANGERSCHAP

dilemma's rond

prenatale screening

TIPS

VOOR EEN GELUKKIGE BABY

KINDERKAMER

inspiratie

4X LEZEN

BOEKEN GESCHREVEN DOOR INFLUENCERS

Roze wolken GRIJZE WOLKEN VAN SOMBER TOT DEPRESSIE

ALLES OVER HORMONEN

BAM en dan ben je mam 3

EN VERDER...

Gefeliciteerd met je zwangerschap! Samen hebben jullie je vermenigvuldigd naar drie (of misschien zelfs wel vier!). Een bijzondere optelsom die meer oplevert dan de som der delen. En daar hebben we gelijk het thema van deze nieuwe editie van Baby op Komst te pakken; samenwerkingen die je sterker maken. Neem bijvoorbeeld de samenwerking met de verloskundigen in de praktijk van jouw keuze. Zij ondersteunen jou en je partner tijdens deze belangrijke periode. Al je vragen, verwachtingen en wensen kan je met haar bespreken. In dit blad vertellen we je hoe je samen met je verloskundige een geboorteplan opstelt. Vergeet ook de ‘samenwerking’ met je geliefde niet tijdens deze bijzondere periode. Het kan jullie relatie zoveel sterker maken. Daarom besteden we in dit magazine veel aandacht aan de rol van je partner. Zo lees je op pagina 114 hoe je baby in de baarmoeder reageert op het stemgeluid van je partner. Ook vind je in dit blad een superleuke column van een vader en prachtige interviews waarin partners vertellen hoe zij de bevalling beleefd hebben. Hopelijk inspireren we jouw partner om actief betrokken te zijn bij jullie zwangerschap, de bevalling en het ouderschap. En ook zelf zijn wij nieuwe samenwerkingen aangegaan. We hebben een nieuwe uitgever, een nieuw uiterlijk en een nieuw teamlid, namelijk: co-hoofdredacteur Sophie de Groot. Waar wij als verloskundigen met veel liefde de medische onderwerpen onder onze hoede nemen, weet Sophie juist weer alles van mode en lifestyle. Zo geldt ook voor ons: 1 + 1 = 3. Het resultaat: een compleet gerestyled magazine vol onmisbare informatie, interviews, mode en must haves voor jou en je baby. Namens ons hele team wensen we jou veel leesplezier, een gezonde zwangerschap en een voorspoedige bevalling!

lieve groet, SANDRA VUIK, VERLOSKUNDIGE SOPHIE DE GROOT

colofon Uitgever Dennis M. van Empelen & Rob Molenaar Bakerbros

Hoofdredactie Sandra Vuik (verloskundige) Sophie de Groot

Eindredactie Fleur Reuser

Vormgeving Roos van Dalfsen

Verloskundigen redactie Doete Reitsma Marianne Wigbers Wietske van Luipen Fenne Hos

Geraadpleegde deskundigen Yvonne Koster, verloskundige en vrouwencoach Circe Ouwerkerk, verloskundige Marlies Koers, verloskundige Dick Swaab, neurobioloog Hanneke Termeer; seksuoloog Marjolein Lansbergen-Mensink, klinisch verloskundige Raphaël Rienstra, AIOS gynaecologie Anouk Ammerlaan, verloskundige Marian Bakermans, hoogleraar pedagogiek Noor de Waal, orthopedagoog Minke den Heijer, orthopedagoog Esther van Bloemen-Bartels, babyverpleegkundige Marieke Jurrius, verloskundige en lactatiekundige Marianne Peeters, MPA-klinisch verloskundige Diverse medewerkers KNOV

Journalisten Cindy Cloin Annemarie Moerman Marlène Rooseman Judith Katstra Nicolien de Rooi Linda Versteege

Columnist Andreas Jonkers

Fotografen Lobke Leijser Marie Wanders

Hair & Make-up Eva Agerbeek Iljitsj Oppatja Sales: www.bakerbros.nl Info@bakerbros.nl

in houd bevalling 86 10 tips voor je bevalling

106

88 Zo beval jij het beste 98 Plaats van bevalling 102 WeeĂŤn, zo ga je ermee om 112 De bevalling begint!

24 zwanger

babytijd

14 De eerste drie maanden

24 BAM en dan ben je mam

20 Seks tijdens de zwangerschap

106 Wonderlijk weekje

46 Gezonde leefstijl verdient volle aandacht

114 HĂŠ, ik ken jou! 116 10 tips voor een gelukkige baby

64 De invloed van chemische stoffen op je baby

119 Baby aan de borst of niet?

68 De tweede drie maanden

128 Leer je baby kennen

70 9 maanden in vorm. 76 Geen druppel 84 Zwangerschapskwaaltjes 92 Keuzes maken tijdens je zwangerschap en bevalling 96 De laatste drie maanden

8 6

de uitslag van een prenataal onderzoek kan mee-, maar ook tegenvallen

EN VERDER...

54 lifestyle 16 De verwachting van... Annewil Hokken 38 En dan hoor je, het zijn er twee 124 Podcast Parade

psyche

130 Influencers over het ouderschap

30 De rol van de partner tijdens de zwangerschap wordt onderschat 34 Roze wolken, grijze wolken 53 Column Andreas Jonkers

en verder...

72 Help je vrouw de bevalling door!

3 Editorial & Colofon 4 Inhoudsopgave

82 Hormonen stomen je klaar voor het moederschap

7 Medewerkers

120 Van stel naar ouders

75 De klinisch verloskundige, wie is zij? 90 Zaken te regelen 110 Kwakende eendjes en een badbevalling

shopping 8 Nieuwkomertjes 28 De teddy trend

44 Een goed geoliede machine 54 Mooie mode 78 Knappe kinderkamers 127 The 5 minute makeup

28 7

www.koeka.com

SPRING / SUMMER 2021

deken portobello laken slow down speendoek caïro speenkoord iki

T H E S L O W P A C E O F N A T U R E... dit is het thema van de Koeka spring/summer collectie 2021. Leef met de dag, geniet van het moment en laat je meevoeren door de golvende ‘ﬂow’ van de natuur. Koeka heeft als missie om producten te ontwerpen die bijdragen aan veiligheid en gemak voor kleintjes en hun familie.

EN VERDER...

Medewerkers Op deze pagina heten wij, de makers van Baby op Komst, jou als lezer welkom. Dit blad was altijd al een bron van onmisbare informatie en is er sinds een restyle ook een van inspiratie. Daarom vroegen we onze medewerkers voor dit vernieuwde issue: ‘WAAR HAAL JIJ JE

inspiratie

VANDAAN’?

LOBKE LEIJSER FOTOGRAAF

'Vrouwen! Op verschillende manieren. Het vrouwelijk lichaam: in al haar vormen en transformaties door het leven heen. Daarnaast relaties tussen vrouwen. De diepe band tussen moeder en kind maar ook de liefde tussen familieleden en vrienden. Een oneindige bron van inspiratie.’

FENNE HOS VERLOSKUNDIGE

‘Wat mij inspireert zijn mensen die nooit opgeven. Mensen die weten waar ze voor staan en voor willen gaan. Alles eruit halen wat erin zit, is dan ook mijn motto.’

DOETE REITSMA VERLOSKUNDIGE

‘Mijn ouders zijn mijn inspiratiebronnen. Hoe ze in het leven staan, hun ondernemerschap en hoe ze mij altijd hebben gestimuleerd. Ook word ik geïnspireerd door de positieve verhalen die ik terugkrijg van de koppels die ik mag begeleiden, daar doe ik het namelijk voor.’

ANDREAS JONKERS COLUMNIST

‘De quote van de beroemde Zweedse ingenieur en filosoof (Pippi Langkous): “Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan.”’

nieuw komertjes All that’s new in baby land, aangevuld met must haves die rechtstreeks jouw verlanglijstje op kunnen. TEKST SOPHIE DE GROOT

RETTEKETET NAAR ARKET!

Op zoek naar een fijne (web)winkel waar je terecht kan voor het hele gezin, huis incluis? In hartje Amsterdam vind je Arket. Een concept-store vol heerlijkheden. Zowel letterlijk als figuurlijk want naast verdiepingen vol mooie kleding bevindt zich hier op de begane grond een klein café met cinnamon rolls om van te watertanden. Arket is onderdeel van de H&M Group en staat bekend om zijn Scandinavisch design en goede kwaliteit. Naast het eigen label is de winkel aangevuld met gecureerde merken zodat je nergens anders meer heen hoeft. Tip: schrijf je in voor de nieuwsbrief voor 10% korting op je eerste aankoop en dan word je voortaan ook als eerste op de hoogte gebracht van de – soms torenhoge sale. www.arket.com

SHOPPING

boobilicious

Heb je er wel eens bij stil gestaan dat we verschillende crèmes gebruiken voor praktisch ieder deel van ons lijf? We overdrijven niet: gezicht, ogen, handen, voeten, body en meer. De borstencrème bleef echter uit. Dat is nu verleden tijd. Maak je borst(en) maar nat. www.beingboobilicious.com

snelle wagen

Favoriet op de redactie: de qtus lark, een modieuze, moderne en compacte kinderwagen. Lichtgewicht en, gemakkelijk met één hand in te klappen. Daar houden we van! Www.Qtus.Eu/nl

ILLUSTRATIE SELLA MOLENAAR

Kinderwagenmerk Qtus helpt toekomstige jonge ouders wereldwijd hun nieuwe leven te ontdekken. Qtus houdt zich aan de duitse bauhaus-stijl;. V vereenvoudigde ontwerpen met focus op gebruiksgemak, functionaliteit en comfort. Het stijlvolle en avant-gardistische ontwerp van de qtus-producten is tot stand gekomen in samenwerking met wereldberoemde ontwerpers, illustratoren en kunstenaars. Hun motto: discover together.

BONNE IDEE

Bon Ton Toys maakt knuffels op eerlijke wijze. Met goede werkcondities voor haar makers en met een voering die is gemaakt van gerecyclede petflessen. Bon Ton Toys heeft een samenwerking met WWF dus als je opzoek bent naar een leuke knuffel, check vooral even hun site. Leuk voor kids én moeder natuur. www.bontontoys.com

SHOPPING

just do it

Het vinden van mooie zwangerschapskleding is soms best een uitdaging en het vinden van mooie zwangerschapssportkleding was ronduit onmogelijk. Inderdaad; was. Nike komt namelijk met sportkleding speciaal voor de zwangere vrouw. Wij zijn fan en zeggen: just buy it! www.nike.com

NON STOP KNUFFELEN

weg met de kenkels In de categorie ‘wat wil je niet hebben’: kenkels. Opgezwollen enkels die doorlopen in je kuiten. Tijdens de zwangerschap houd je veel vocht vast . Om de doorbloeding te bevorderen en optimale zuurstofopname in de spieren te realiseren, is er nu het sokkenmerk Stox. Speciaal voor de zwangere vrouw hebben zij sokken gemaakt in verschillende kleuren. Leuk onder een jurkje voor de durfal, maar ook goed te dragen onder je broek. Sokken voor vrouwen, www.stoxenergy.com/nl

Met Nuna’s nieuwste product, de CUDL, kan je de hele dag door met je baby knuffelen en ondertussen gewoon doorgaan met de dagelijkse dingen: de hond uitlaten, werken, wassen… Deze draagzak extraordinaire is getest op optimaal, ergonomisch draagcomfort en minimale belasting en heeft zelfs de Red Dot Product Design 2020 award gewonnen. De CUDL is super easy om te doen (ook als je alleen bent) en kan naar hartenlust worden versteld waardoor deze door beide ouders kan worden gebruikt. Ons oordeel: knus en knap handig. www.nunababy.com/nl

NIEUW!

Wild Flowers Collection

SHOPPING

In de categorie momenten die je wilt voorkomen:

‘Schat, de luiers zijn op.’

Gelukkig is er Lillydoo. Lillydoo maakt babyverzorgingsproducten die huidvriendelijk zijn en er ook nog leuk uitzien. Zonder parfums en lotions in de luiers en vooral heel fijn: verkrijgbaar in abonnement-vorm. Zo zit je nooit meer zonder. Naast de leuke luier ook fijn van Lillydoo, biologisch afbreekbare billendoekjes. www.lillydoo.com

WEGGEEFACTIE

Samen met Lillydoo hebben we een weggeefactie opgezet speciaal voor jou. Winnen? Mail een toﬀe foto van jou met zwangere buik naar sophie@ bakerbros.nl en maak kans op een Lillydoo luier-abonnement van 3 maanden!

baby’s eerste

Benz

Mercedes-liefhebbers opgelet! Waar je vroeger op de 18e verjaardag van je kind moest wachten om deze een auto met strik cadeau te doen, kan je kleine nu al vanaf dag één de blits maken in een Mercedes-Benz! Mercedes en kinderwagenfabrikant Hartan.DE sloegen de handen ineen voor een tweetal unieke wagens die sinds juni 2020 op de Nederlandse markt verkrijgbaar zijn. Rol stijlvol overal naartoe met AMG C-Klasse velgen, net zoals de Benz voor volwassenen, in een wagen van Duitse topkwaliteit. Bovendien is deze duurzaam in Duitsland gemaakt met grondstoffen uit Europa. Functioneel, compact en licht, te gebruiken van geboorte tot de lagere school. www.mercedeskinderwagen.nl

De eerste

3 maanden

TEKST SANDRA VUIK ILLUSTRATIES BABYOPKOMST.NL

WEEK 1

De eerste dag van je laatste menstruatie. Je bent nog niet zwanger. Omdat de meeste vrouwen wel weten wanneer ze voor het laatst ongesteld waren, maar niet wanneer de bevruchting plaatsvond, rekenen we je uitgerekende datum uit vanaf de eerst dag van je laatste menstruatie.

WEEK 2

We rekenen dan 40 weken terwijl de echte zwangerschap, vanaf de bevruchting, 38 weken duurt.

WEEK 3

Eind vorige week vond, of begin deze week vindt de bevruchting in de eileider plaats. Hoewel er bij een zaadlozing miljoenen zaadcellen vrijkomen, zal slechts 10% de eileider bereiken en maar 1 zaadcel zal het lukken om de eicel daadwerkelijk te bevruchten. Zodra de eicel bevrucht is, sluit de wand van de eicel zich en wordt deze ondoordringbaar voor andere zaadcellen.

WEEK 4

Na 4 tot 7 dagen komt de bevruchtte eicel aan in de baarmoeder waar de innesteling begint. Dit kan gepaard gaan met wat bloedverlies. Je kindje is amper zichtbaar met het blote oog, maar alles ligt al vast. De kleur van de ogen, het geslacht. Alle erfelijke eigenschappen zijn nu al bepaald. Vanaf deze week heet je baby een embryo, hij of zij is zo groot als een maanzaadje.

WEEK 5

Het embryo is nu volledig ingenesteld en ongeveer zo groot als een appelzaadje. Het embryo lijkt meer op een kikkervisje dan op een mensje. Deze week krijgt hij een hoofd- en staarteinde. De eerste aanleg van het hartje begint nu te komen en aan het eind van deze week gaat het piepkleine hartje voor het eerst kloppen. Ook de aanleg van de lever, het maagje en de nieren begint deze week.

WEEK 6

Piepklein nog, ongeveer 5 mm, ongeveer zo groot als een erwt. Je baby lijkt nog het meest op een garnaaltje. Deze week ontstaat er een verbinding tussen het (primitieve) hart en de bloedvaten en komt er voor het eerst een bloedcirculatie op gang. Ook de ontwikkeling van de ogen begint deze week, en er ontstaan kleine uitstulpingen op de plek waar later de armen zich gaan vormen. Deze week begint de aanleg voor de longen, darmen, blaas en het zenuwstelsel.

WEEK 7

Armen en handen zijn gevormd, de benen volgen een week later. In een week tijd is hij twee keer zo groot geworden, ongeveer zo groot als een blauwe bes, circa 1 cm.

WEEK 8

Ongeveer 14 mm lang, gemeten vanaf de billen tot en met het hoofdje (zonder de beentjes dus), ongeveer net zo groot als een framboos. Je baby heeft al echt de vorm van een superklein mensje. De mond en tong worden gevormd, maar de mond kan nog niet open. Aan de handen ontstaan de vingers, deze zijn nog niet los van elkaar er zitten een soort zwemvliesjes tussen.

WEEK 9

De neusholte en oogleden vormen zich deze week, al kunnen ze nog lang niet open. Ook de smaak en reuk ontwikkelen zich. Je baby begint te proeven. Is jouw baby een jongen, dan begint deze week de penis te ontstaan, maar dit is nog lang niet zichtbaar op een echo, de uiterlijke geslachtsorganen van een meisje ontwikkelen zich iets later. Deze week kan je baby voor het eerst bewegen. Je baby is nu ongeveer zo groot als een druif.

ZWANGER

JOUW TO DO’S IN HET EERSTE TRIMESTER WEEK 4: • Stoppen met roken; roken kan veel meer schade WEEK 10

Vanaf nu heet je baby een foetus, dat blijft zo tot de geboorte. Hoewel de foetus nog erg klein is, ongeveer 4 cm van het puntje van het hoofd tot het puntje van de billen, zit alles er al op en aan. De belangrijkste organen zijn inmiddels aangelegd en liggen op hun plaats.

WEEK 11

Doe foetus is nu ongeveer 5 cm lang en weegt 10 gram. De ogen zijn volledig gevormd, maar blijven gesloten. Het mondje kan open. Je baby drinkt van het vruchtwater, plast dit ook weer uit, en leert zo verschillende smaken kennen. De smaak van het vruchtwater verandert door wat jij eet.

WEEK 12

aanbrengen dan de meeste ouders weten. Je baby wordt niet alleen kleiner, maar ook bepaalde afwijkingen komen vaker voor bij baby’s van moeders die roken. Je verloskundige of huisarts kan je helpen met het stoppen met roken.

WEEK 6: • Afspraak verloskundige maken; Meestal ga je tussen

de 8 en 10 weken voor het eerst op controle. Bel nu alvast om een afspraak te maken.

WEEK 8: • Lees samen met je partner informatie over prenatale

screening en bespreek samen of je wel of geen onderzoeken wilt naar aangeboren afwijkingen.

WEEK 9: • Als je borsten pijnlijk zijn is het tijd om een goede

Er is nu een samenwerking tussen de hersenen en de spieren, hierdoor kan de baby zijn bewegingen coördineren. De baby kan gezichten trekken, de vuistjes ballen en schoppen als hij of zij daar zin in heeft. De baby begint de longfunctie te oefenen door adembewegingen te maken. Hierbij komt er nog geen lucht in de longen. Hij of zij krijgt zuurstof via de moederkoek. De oefening is nodig om de longen goed te kunnen ontwikkelen. In het mondje zijn de knoppen ontwikkeld waar later de tanden uit zullen groeien. De vingers krijgen nagels. Inmiddels is de baby zo’n 6-7 cm en weegt 25 gram.

zwangerschapsbeha te kopen. Een zwangerschapsbeha biedt betere ondersteuning, is van geschikt materiaal gemaakt en heeft meestal geen naden over je borst. Je broeken gaan waarschijnlijk strak zitten. Los dit opmet een tussenstuk voor de band. Helaas helpt dat niet voor het strak zitten om heupen en benen. Tijd om een comfortabele zwangerschapsbroek te kopen!

WEEK 13

je zwanger bent. Je werkgever is vanaf dat moment verplicht je te informeren over mogelijke risico’s en indien nodig je werk aan te passen. Zo mag je niet zwaar tillen en zijn nachtdiensten niet verplicht als je zwanger bent.

Een kwestie van groeien en de functies van de diverse organen verder verbeteren. De longen zijn nog lang niet klaar maar wel volledig aangelegd en zo is het met de meeste organen. Het is er allemaal, het werkt ook al maar nog lang niet zoals het zou moeten. De nek is inmiddels ook volledig gevormd en de baby kan zijn hoofdje dus alle kanten op bewegen. Jouw baarmoeder is nu ongeveer zo groot als een grapefruit en komt net boven je schaambot uit.

WEEK 10: • Start deze week met oriënteren op kraamzorg.

Kraamzorg regel je in principe voor de 16 weken zwangerschap.

WEEK 11: • Een mooi moment om je werkgever te vertellen dat

WEEK 13: • Maak een afspraak met de tandarts als je al even

niet geweest bent. Tandvleesontstekingen komen vaker voor in de zwangerschap, vaak merk je er niets van. Maar ze kunnen wel schadelijk zijn en geven een verhoogd risico op vroeggeboorte. Laat je gebit daarom extra controleren.

TEKST & STYLING SOPHIE DE GROOT FOTOGRAFIE LOBKE LEIJSER @ THE NEXT CHAPTER. STYLING ASSISTENT AMELI RUFFATTI. HAIR & MAKEUP EVA AGERBEEK @ HOUSE OF ORANGE. STUDIO STUDIO 13

DE VERWACHTING VAN

DE VERWACHTING VAN...

Annewil Hokken Annewil (29 jaar, veel geboekt model en modeondernemer) is 37 weken zwanger als we haar de eerste keer fotograferen. Stralend, vol trots en… vol baby. Als je haar vanaf de achterkant ziet heb je nauwelijks door dat ze zwanger is, al geeft de voorkant het snel weg. Wat een prachtbuik! ‘Als model heb ik niet altijd de beste band met mijn buik gehad - die vond ik toch al snel te dik - maar dat is nu compleet anders. Ik ben zo trots.’ Wij zijn razendbenieuwd wat annewil van het ouderschap verwacht en vragen haar het hemd van het lijf – letterlijk en figuurlijk. Een nieuw hoofdstuk! Spannend? ‘Ik ben toe aan deze nieuwe stap. Dat had ik zeker niet gezegd voordat ik wist dat ik zwanger was, maar het moment dat ik de positieve test zag, wist ik; dit wil ik. Het lijkt mij heel fijn dat de focus niet meer alleen op jezelf ligt, dat je ook zorg voor iemand anders draagt. Het is een spannende periode. Nu, de zwangerschap zelf, en straks alle nieuwe dingen waarmee je als ouder te maken krijgt. Ik denk dat ik het ontzettend leuk ga vinden en kijk ernaar uit om alles te ontdekken.’

DE VERWACHTING VAN

Heb je altijd al moeder willen worden? ‘Ja! Vroeger schreef ik in poëziealbums van vriendinnetjes bij ‘wat wil je later worden’: mama. Er is een soort rust over me heen gekomen waardoor ik niet meer van alles van mezelf moet en ik vind het heerlijk. Misschien komt het ook omdat mijn zwangerschap precies in de corona-lockdownperiode viel en de wereld sowieso wat meer stil stond. De eerste maanden vond ik heel spannend qua groei van de baby. Ik was zo blij toen alles goed was. Na de 20 weken echo kon ik er eigenlijk pas echt goed van genieten en heb het ook pas vanaf die tijd met de wereld gedeeld. Vanaf maand zes begon mijn buik enorm te groeien - daarvoor was het zo’n lullig bol onderbuikje, alsof je teveel brood hebt gegeten. Als model was ik me altijd heel erg bewust van mijn buik, vond hem al snel te dik. Nu is die buik ineens hetgeen waar ik het meest trots op ben en voel ik me met deze veranderingen juíst heel mooi en vrouwelijk.’

Hoe is het om als stel ouders te worden? ‘Ik heb Storm ontmoet op 1e kerstdag 2019 en twee maanden later was ik zwanger. Het is dus allemaal supersnel gegaan. We zijn er vanaf moment één volledig ingestapt en sindsdien is het een grote rollercoaster. We hebben samen de zwangerschapstest gedaan en ik herinner me nog dat de adrenaline bruiste, en vooral ook dat het kindje gelijk heel erg welkom was. Ik ben vrijwel meteen bij Storm gaan wonen in de Jordaan en een paar maanden later zijn we samen naar een nieuw huis in Amsterdam Oost verhuisd. Omdat het ook de lockdownperiode was, zat ik in het begin van de zwangerschap thuis zonder werk en werkte Storm vanuit huis. Ik vond het heerlijk om lekker veel tijd samen te hebben en elkaar te leren kennen. Storm kent me nu langer zwanger dan niet zwanger haha, dat is soms wel een beetje vreemd. We kenden elkaar nog maar zo kort... Hierdoor had ik het gevoel dat we nog zo veel mogelijk met z’n tweetjes moesten doen vóór de komst van de kleine. Zo zijn we nog twee weken op vakantie gegaan naar Zuid-Frankrijk, toen ik al zes maanden zwanger was. En afgelopen maand hebben we twee keer een hotelnachtje geboekt. We vinden het beide lastig voor te stellen dat we straks met zijn drieën zijn, dus laten het maar gewoon over ons heenkomen.’

Hoe bereid je je voor op het moederschap? TEKST: JUDITH KATSTRA

‘Ik leef überhaupt erg in het moment. Hield me vooral veel bezig met de ontwikkeling van de baby tijdens de zwangerschap. En begin nu (week 37/38) te praten met anderen over de bevalling en de kraamtijd. Ik vind het grappig om te merken dat mijn vriendinnen zonder kinderen allemaal zeggen dat het superzwaar zal worden - met slapeloze nachten en geen tijd meer voor jezelf - maar dat degene die wel kinderen hebben een hele andere kant vertellen. Natuurlijk ook met slapeloze nachten, maar vooral over wat je ervoor terugkrijgt. Met Storm

‘Storm kent me nu langer zwanger dan niet zwanger, dat is soms wel een beetje vreemd!’ heb ik het over hoe we als papa en mama zullen zijn, maar het is zo lastig je dit voor te stellen… Je hebt een idee over hoe je bent en hoe je zal zijn, maar misschien verandert de komst van een kleine wel vanalles.’

En hoe bereid je je voor op de bevalling? ‘De afgelopen tijd heb ik veel gelezen en bevallingsvideo’s gekeken. Nu ben ik er klaar voor. Ik heb ik zin in de bevalling, om de kleine te ontmoeten. Ik wil het liefst thuis in bad bevallen dus hoop dat ze niet tot week 42 blijft zitten. Dan moet het in het ziekenhuis. Alles staat in ieder geval helemaal klaar! Samen met mijn mama heb ik het wiegje waar ik vroeger in heb gelegen weer opgeknapt. Dat was heel bijzonder om samen te doen.’

Denk je dat jouw eigen opvoeding een rol gaat spelen in de opvoeding van jullie dochter? ‘De band met mijn moeder is nog sterker geworden en ik praat veel met haar. Wat ik wil meegeven aan mijn kind dat ik van huis uit mee heb gekregen, is dat je als kind alles kan en mag uitzoeken wat jij wil, en dat je als ouders altijd achter ze staat. Wel met duidelijke grenzen en regels. Eigenlijk heb ik een hele fijne opvoeding gehad. Vind dat mijn ouders heel relaxed waren en me altijd het gevoel hebben gegeven dat alles goed was. In tegenstelling tot mijn ouders vind ik het zelf wel heel leuk om mijn dochter in Amsterdam te laten opgroeien. Dat had ik stiekem zelf ook wel gewild.’

DE VERWACHTING VAN

Hebben jullie al een naam? ‘Ja, we hebben inmiddels een naam waar we het over eens zijn. Dat duurde even. Ik heb zoveel zin om haar te ontmoeten en haar als persoontje te gaan leren kennen. Zo bijzonder dat er straks een nieuw wezentje is met een eigen willetje en karakter! Qua uiterlijk heb ik ook wel een beetje een beeld voor me, we zullen zien. Ik vind het belangrijk om mijn dochter de mogelijkheid te geven om alles te kunnen ontdekken wat ze leuk vindt. Dus dat ze zelf kan bepalen wat ze aan wil trekken of waarmee ze wil spelen.’

alleen langs bij het nieuwe gezin en schiet op een zonnige middag een stel prachtplaten. Lobke spreekt vooral de echtheid en het ongepolijste in deze manier van fotograferen aan. Heel intiem. Ook bijzonder is dat we hiermee de kans krijgen om een realistisch beeld van de buik post partum vast te leggen. Die zien we immers bijna nooit in bladen en daar willen wij verandering in brengen. We kunnen het niet laten Annewil te vragen hoe het nu met haar is en wat er van haar verwachting is uitgekomen.

Hebben jullie al nagedacht over de rolverdeling tussen jou en Storm?

Hoe is het nu met je, als kersverse mama?

‘Ik blijf in het begin thuis, maar denk dat het op een gegeven moment gaat kriebelen en ik er weer iets naast wil doen. Ach, misschien denk ik daar heel anders over als de baby er straks is en wil ik niks liever dan huismama zijn. Wat sowieso heel fijn is, is dat we daar met zijn tweeën over kunnen praten en dat alle opties open staan.’ Op 15 november 2020 wordt Nala Jo geboren. Wij mogen haar en haar kersverse mama opnieuw vastleggen en doen dat direct twee weken later. Dit keer niet met een hele crew, zonder stylist en hair & make-up. Fotografe Lobke Leijser gaat

‘Het gaat heel goed met me, ik geniet van elk moment! Ik kan uren naar haar kijken: ze maakt zulke lieve geluidjes in haar slaap en ze ruikt zó lekker. Het voelt heel natuurlijk dat we nu met zijn drieën zijn, alsof het nooit anders is geweest. Ik ben heel blij dat ik uiteindelijk in bad ben bevallen en kijk terug op een intense, maar ook mijn meest bijzondere ervaring ooit. Ik heb gelukkig een makkelijk en snel herstel gehad na de bevalling, waardoor ik meteen volop kon genieten van kleine Nala. Het was wel even zoeken qua borstvoeding, je moet elkaar leren kennen. Maar je moederinstinct is er meteen, op de een of andere manier weet je gewoon wat je baby nodig heeft. Ik ben super trots dat zij mij mama heeft gemaakt.’

seksuologe over seks tijdens de zwangerschap

niets moet, alles mag

ZWANGER

Waar het ene stel er lustig op los vrijt tijdens de zwangerschap, maken andere koppels zich zorgen over de veiligheid van de baby. Kan seks tijdens de zwangerschap kwaad? Wat mag wel en wat niet? Seksuologe Hanneke Termeer geeft antwoord op de meest gestelde vragen en stelt gerust: ‘Bij een gezonde zwangerschap kan je zo gek doen als je wilt.’ ‘We vrijen te weinig tijdens de zwangerschap’, vertelt de hoogzwangere Anne. ‘Mijn partner heeft angst om de baby pijn te doen. Aan het begin van de zwangerschap was dit voor hem niet onoverkomelijk, maar nu ik hoogzwanger ben, geeft dit hem meer zorgen.’ Ook de zwangere Miranda geeft aan dat de seks anders is nu zij en haar partner een kindje verwachten. ‘Mijn partner vond het vanaf het begin al eng om te vrijen, maar probeerde het wel. Bij mij was niets veranderd, toch vreeën we steeds minder. En áls we het deden, heel voorzichtig. Tot het punt dat ik zelf ook geen zin meer had door alle drukte en vermoeidheid.’

Seks, speeltjes, standjes… Seksuologe Hanneke Termeer begeleidt al jarenlang stellen met seksuele problemen en krijgt regelmatig vragen van stellen die een kinderwens hebben, zwanger zijn of al een kind hebben gekregen. Hanneke: ‘Met name tijdens de zwangerschap spelen er veel praktische vragen. Moet je bijvoorbeeld voorzichtig zijn voor de baby? Is seks gevaarlijk? Sommige mensen denken nog steeds dat gemeenschap een miskraam kan opwekken. Of dat de baby ‘last’ kan hebben van de seks. Maar bij een gezonde zwangerschap is van dit alles geen sprake. De vagina is een flexibele buis, de baarmoeder ligt hoog en veilig afgesloten in het lichaam en het vruchtwater vormt een stevig stootkussen. Daardoor is seks absoluut veilig. Speeltjes, standjes: het kan geen kwaad. Zwangere vrouwen voelen zelf prima aan wat fijn is en wat niet.’

Natuurlijk kan het ook zijn dat een zwangerschap niet vlekkeloos verloopt. ‘In dat geval kan de verloskundige adviseren om geen gemeenschap meer te hebben totdat de baby geboren is’, zegt Hanneke.

Mannen versus vrouwen Mannen en vrouwen voelen zich met regelmaat anders over seks tijdens de zwangerschap. Ook Hanneke merkt dat in haar werk. ‘Mannen lijken sneller bang om de baby te beschadigen. Ook komt het voor dat zij de zwangere buik of het toegenomen gewicht van hun partner onaantrekkelijk vinden. Hoewel het natuurlijk ook gebeurt dat vrouwen hun eigen lichaam niet meer sexy vinden en zelf minder zin hebben in seks.’ Een enquête van Baby Op Komst bevestigt de ervaringen van Hanneke. Zo blijken veel mannen seks tijdens de zwangerschap behoorlijk eng te vinden. Georg vertelt openhartig: ‘Ik stel mijn vriendin teleur omdat ik het liefst geen seks meer wil. Maar ik krijg die enge gedachten niet uit mijn hoofd.’ Michiel ziet dat anders. ‘De mooie rondingen van het lichaam van mijn vrouw geven nog meer zin.’

Verschil in verlangen Of het verlangen naar seks nu bij de man of de vrouw minder is tijdens de zwangerschap: het antwoord van Hanneke is simpel. ‘Als iets tussen de oren niet goed voelt, is het ook lichamelijk niet prettig. Seks is een bezigheid die bovenal fijn en leuk moet zijn. Als het een verplichting wordt, of een onderwerp waarop druk ligt, komt dat een ontspannen zwangerschap niet ten goede. Stellen kunnen dit voorkomen door met elkaar te blijven praten over verlangens en gedachten. En natuurlijk door degene met de minste zin in seks het tempo te laten bepalen. Ook goede voorlichting is belangrijk. Bijvoorbeeld om de angst voor seks tijdens de zwangerschap los te laten. Ten slotte is er nog altijd de wetenschap dat een zwangerschap maar negen maanden duurt. Dat is te overzien.’

TEKST MARLÈNE ROOSEMAN

ZWANGER

Diepe verbondenheid

Niets moet, alles mag

Gelukkig merkt Hanneke in de praktijk ook dat veel stellen tijdens de zwangerschap flexibeler zijn dan anders. ‘Er wordt minder snel hulp gezocht als één van de twee minder zin heeft in seks, omdat het niet of minder als een probleem wordt gezien. In negen maanden verandert er ontzettend veel. Ouders worden is niet niks. Het zorgt voor een diepe verbondenheid die seks soms gedeeltelijk vervangt. Bovendien zijn er zoveel andere dingen die voor afleiding zorgen. Een babykamer inrichten, naar de verloskundige, voorlichtingsavonden in het ziekenhuis bezoeken… Om de vermoeidheid en misselijkheid nog daar te laten.’ Hanneke benadrukt dat stellen vooral moeten doen waar ze zichzelf goed bij voelen. ‘Het is bijvoorbeeld niet nodig om tijdens seks ook altijd gemeenschap te hebben als dit gevoelens van angst of ongemak oproept. Ook knuffelen, zoenen en zelfbevrediging zijn seks. Kies dus vooral wat past bij jullie en de periode van de zwangerschap.’

Volgens Hanneke is normatief denken over seks soms een groter probleem dan het seksleven zelf. ‘Met normatief bedoel ik denken in termen van ‘hoe het hoort’. Stellen komen bijvoorbeeld naar mij toe omdat ze vinden dat ze te weinig seks hebben. Terwijl zij zich verder wel gelukkig voelen. Wat dat betreft is seks een gek iets. Aan de ene kant is het een oer-natuurlijk en simpel verschijnsel. Aan de andere kant maken we het als mensen maar wat ingewikkeld. Seks tijdens een gezonde zwangerschap is absoluut veilig, kan heel prettig zijn en stellen dichter bij elkaar brengen. Maar tussen feiten en ervaringen ligt een hele wereld. Daarom is eigenlijk maar één stelregel belangrijk. Tijdens de zwangerschap en ook daarna: niets moet, alles mag.

ouder worden is niet niks, doe wat goed voelt

ENQUÊTE WIJST UIT…

Een enquête van Baby op Komst toont aan dat mannen seks tijdens de zwangerschap met 38% enger vinden dan vrouwen, die zich in 21% van de gevallen zorgen maken. De meest genoemde redenen voor verminderde zin in seks zijn angst voor de veiligheid van de baby, de dikke buik, een ‘raar gevoel’ om niet meer met zijn tweeën te zijn, gevoel van onaantrekkelijkheid, verminderde flexibiliteit en zwangerschapskwaaltjes zoals vermoeidheid en misselijkheid. Op de vraag of seks tijdens de zwangerschap nog even fijn is als daarvoor, reageerden meer vrouwen instemmend. Van hen vindt 62% de seks nog altijd prettig, terwijl dit bij mannen voor 56% geldt. Verreweg de meeste deelnemers geven aan dat er minder vaak wordt gevreeën, maar gelukkig wordt daar goed over gepraat, door maar liefst 87% van de stellen.

OVER HANNEKE TERMEER

Met zowel haar medische als psychologische achtergrond is Hanneke Termeer, voorheen verloskundige, geïnteresseerd in seksualiteit in de breedste zin van het woord. Als seksuologe werkt zij in het AMC en haar eigen praktijk ‘Seksuologiepraktijk Termeer’ in Amsterdam. Daar behandelt zij mannen, vrouwen en koppels van alle leeftijden met seksuele problemen op allerlei gebieden. Medisch, psychologisch en relationeel.

Qtus, dat ben jij ! Jij bent ons grote voorbeeld. Net als jij, zijn wij elegant, energiek en vrij. Samen ontdekken wij de nieuwe toekomst.

Zwanger.... En nu? Welke kinderwagen past bij jou? Woon je in de stad en weinig ruimte? Dan zoek jij een compacte kinderwagen. Wandel je veel buiten in de natuur? Dan zijn de grote wielen van een Full size kinderwagen een must. Of overwegen jullie een tweede kindje? Veel behoefte aan bagageruimte? Dan is een Duo kinderwagen de juiste oplossing.

www.qtus.eu

#qtusworld

BAM en dan ben je mam

TEKST NICOLIEN DE ROOIJ FOTOGRAFIE LOBKE LEIJSER

De kraamhulp is weg, je partner weer aan het werk. Je bent geen kraamvrouw meer, maar ‘gewoon’ moeder. En tjee… dat kan best een pittig baantje zijn, zo vlak na je bevalling.

BABYTIJD

Op een dag sta je in de keuken en smeer je weer boterhammen met kaas, in plaats van beschuiten met muisjes. En raap je rekeningen van de mat, in plaats van felicitaties. Helemaal prima, aan elk feestje komt een eind. Maar terwijl je partner zijn gewone leven weer oppakt, kan het voor jou best even wennen zijn aan je nieuwe rol als moeder. Tijdens je kraamweek heeft je kraamhulp je al voorbereid op een handige dagindeling. Maar toch, als ze eenmaal weg is, mis je haar extra paar handen wel! Het ritme van je kind ziet er de eerste weken zo uit: slapen, wakker worden, voeden, verschonen, slapen. Aan het voeden, verzorgen en knuffelen ben je zomaar een paar uur per dag kwijt. Tijdens de slaapjes doe jij het huishouden, je kookt, je verzorgt jezelf, doet je bekkenbodem- en buikspieroefeningen en als het even meezit ook nog ergens een tukje.

Rust en imperfectie

Rust nemen is misschien wel het belangrijkste, maar meteen ook het lastigste van die eerste weken. Je moet herstellen van je zwangerschap en bevalling, maar je wilt ook alles goed doen. Of nee, perfect. Je wilt je baby perfect verzorgen, je huis op orde hebben, er leuk uitzien, lekker koken, leuke dingen doen, misschien zelfs al wat sporten. Dat streven naar perfectie put je echter gegarandeerd uit. Dan kom je in de supermarkt tot de ontdekking dat je je haar niet hebt gekamd. Of dat je je trui binnenstebuiten draagt. Of je laat je sleutels in de voordeur zitten. Alweer. Dat is het moment om je de volgende raad te herinneren: goed is goed genoeg! In de zorg voor je kind mag je het beste nastreven, maar verder... probeer liever een beetje mild voor jezelf te zijn. Je hebt tijd nodig om aan je nieuwe rol te wennen en alle ballen in de lucht te houden. Soms lukt het gewoon niet om al je taken af te krijgen. En dan? Don’t worry. Rompers hoef je niet te strijken. En visite gaat echt niet met een vinger langs jouw plinten om te controleren of er stof op ligt. (En doen ze dat wel, dan duw je ze dankbaar voor hun opmerkingsvermogen een stofdoek in de hand.) Kortom: gun jezelf wat rust en imperfectie. Daar knap je echt van op.

MANTRA VOOR MAMA’S Met humor wordt alles lichter. Dus zit je er even doorheen – het kan, die hormonen blijven nog best een tijdje voor mood swings zorgen – dan kan het helpen te lachen om je dwarse bui. Of huilen, dat mag ook best een keer. Sociaal leven

Maar staan je dagen vanaf nu dan alleen nog maar in het teken van je kind en je huishouden? Om eerlijk te zijn: zo is het op sommige dagen wel. Zeker als je kind een regeldag heeft en veel kleine slokjes wil drinken, of wanneer hij moe en jengelig is, is er nauwelijks

DINNERDIP

Oh… die huiluurtjes rond etenstijd… Sta je net een gezonde maaltijd in elkaar te flansen, laat je baby horen dat hij moe of hongerig is. Of allebei. Dikke kans op een aangebrande hap en dito humeur. Maak het jezelf makkelijk door een paar snelle en gezonde receptjes op je koelkast te hangen. Tomatensoep bijvoorbeeld, in tien minuten klaar. Ook handig: een aantal homemade maaltijden invriezen. Terwijl jij je gupje troost, doet de magnetron de rest. En de kliekjes? Niet meer weggooien! Ben je niet alleen een milieubewuste, maar ook een superontspannen moeder!

tijd voor andere dingen dan zorgen en verzorgen. Bedenk dat zulke dagen er gewoon bij horen. Go with the flow, leg je erbij neer en geef toe aan de behoefte van je kind. Je zal zien: het dipje is zo weer voorbij. Zit je baby eenmaal in een fijn ritme, dan heb je gelukkig weer tijd voor je sociale leven. Voor de allerkleinsten zijn uitstapjes overigens best vermoeiend, ook al slapen ze overal doorheen. Daarom wordt ook wel aangeraden om je baby in de eerste weken niet meer dan één slaapje per dag op een andere plek dan in zijn eigen bedje door te laten brengen. Bijvoorbeeld in de wandelwagen of draagzak. Een wild sociaal leven zul je er dus even niet op na kunnen houden, maar gewone gezelligheidsafspraakjes zijn prima met een kleintje te combineren.

Fysiek herstel

In de eerste weken na je bevalling merk je normaal gesproken best snel verbetering in je lichamelijke toestand. Natuurlijk ben je nog snel moe en is een middagdutje geen overbodige luxe, maar stapje voor stapje merk je dat het beter met je gaat. In de kraamdagen zijn je hechtingen verwijderd en als je oplosbare hechtingen hebt, dan lossen die in de tweede week na de bevalling meestal op. Bloedverlies kan tot zes weken aanhouden. Als het goed is, merk je wel dat het steeds minder wordt. Blijf je hevig vloeien, neemt het toe in plaats van af? Neem dan contact op met je verloskundige. Een dag of drie na je bevalling kan je rustig je schuine buikspieren weer wat oefenen. Je kraamhulp geeft je instructies, maar ook op internet vind je oefeningen. Na een week of twee kan je de intensiteit van de oefeningen opvoeren. Dat klinkt als sporten, maar deze oefeningen zijn simpel en voer je rustig uit.

BABYTIJD

AAN DE BOEMEL

Met de baby op stap? Dat kan verdraaid veel weg hebben van een grootscheepse verhuizing. Luiers, billendoekjes, spuugdoekje, reservespeen, flesje, flesvoeding, warm water, reservekleertjes, verschoningsmat… Het zijn de standaard attributen voor een uurtje buitenshuis. Vooral in het begin is het even wennen, die waslijst aan spullen die je kleintje nodig kan hebben. Een spiekbriefje helpt: je werkt gewoon het lijstje af zonder nadenken, twijfelen, checken en nog eens checken (om dan alsnog de helft te vergeten).

Wanneer je buik een vreemde punt in het midden krijgt bij het aanspannen van je rechte buikspieren, heb je een diastase: je buikspieren wijken in het midden twee of meer centimeter uiteen. Dit wordt in de volksmond ook wel een brede brievenbus genoemd. Een lichte diastase (± 5 cm lang, 1-2 cm breed) herstelt doorgaans spontaan wanneer de rechte buikspieren dankzij oefeningen hun normale trekkracht herwonnen hebben. Dit herstel kan wel enkele maanden duren. Blijft je diastase bestaan of is hij groter dan bij een lichte diastase, bezoek dan een fysiotherapeut, die kan je passende oefeningen geven. Aan je bevalling kan je nog tal van andere lichamelijke kwaaltjes overhouden. Bij alles geldt eigenlijk: maak je je zorgen of heb je er erge last van? Aan de bel trekken! Aan veel klachten is wat te doen, dus laat je niet al te snel afschepen met dat eeuwige ‘elk herstel kost tijd’. Dat geldt namelijk lang niet voor alle klachten, en het is zonde als je onnodig lang met klachten doorloopt.

Magische momenten

Even samengevat: het moederschap doet van alles met je. Er zijn momenten dat je volop geniet van je kleintje en er zijn momenten dat je het stiekem best zwaar vindt. Dat is helemaal niet erg. Dàt het ook zwaar is, komt niet alleen door slaapgebrek, maar ook door het feit dat je met een baby krijgen ook een heleboel verliest (vanzelfsprekende nachtrust, verlies van vrijheid, carrière ambities die mogelijk op een lager pitje komen te staan, 24/7 rekening houden met je baby, niet zomaar de deur uit kunnen om te lunchen met vriendinnen, etc.). Dat kan je missen, ook al wist je dat nog zo

goed van tevoren. Geef jezelf tijd en ruimte om in je moederrol te groeien. Dat doe je door: • De mooie momenten te koesteren: het eerste lachje van je kind, het ontdekken van zijn of haar handjes, een heerlijke wandeling in de zon. Geniet van je vrije tijd, van die eerste bijzondere weken. Voor je het weet, moet je weer aan het werk en is die magische tijd van non-stop samenzijn voorbij. • Wuif de momenten waarop je het allemaal wat minder leuk vindt niet weg. Geef deze momenten net zo goed aandacht, net als de geniet-momenten. Praat er met bijvoorbeeld je partner of je beste vriendin over. Dat lucht op en maakt zo weer ruimte in je hoofd om de fijne momenten volop te kunnen koesteren.

QUICK FIX Mediteren is een makkelijke manier om te ontspannen en tot jezelf te komen. Maar waar haal je de tijd vandaan met zo’n handenbindertje in huis? Gelukkig zijn er de één-minuut-meditaties, die je kan uitoefenen waar je maar wilt. Zet je favoriete ‘quick fix’ op je smartphone, en je hebt altijd je noodvoorraadje ontspanning bij je. Er zijn overigens ook meditaties speciaal voor moeders. Dus google, download en laat los die stress…

Desigend around your life

De premium kinderwagens van Nuna zijn met hun stoere banden klaar voor elk terrein, de progressieve ophangingstechnologie zorgt daarnaast voor topcomfort. Ingenieuze ingebouwde functies bieden uitzonderlijk gemak de perfecte keuze voor waar het pad ook naartoe leidt.

De MIXX™ Next biedt veel ruimte voor alles wat je mee wilt nemen. Eenvoudig met één hand te besturen wagen die zeer wendbaarheid is, maakt van elke wandeling een feestje. Nu met een nog compacter inklappend frame.

Met een all-season zitje, Custom dual veringsysteem™, en de mogelijkheid om uit te breiden naar een dubbele of zelfs een tweeling - de DEMI™ Grow is de meest complete wagen op de markt. Groeit mee met jouw familie in de toekomst.

Een volledig uitgeruste en compacte kinderwagen, ideaal voor op reis en in de stad. TRIV™ is zo ontworpen dat de stoel naar beide kanten op kan worden bevestigd en ingeklapt. Eenvoudig aanpasbaar tot een zeer compleet reissysteem.

Ontdek meer op Nunababy.com

Kinderstoeltje in teddy stof, € 40,46 Jollein via Babyentiener.nl.

New born slofjes Puka, € 24,95 Koeka.

De teddy trend

Teddy is trending en wij snappen waarom: heerlijk zacht zo’n vachtje. We zien de stof overal in opduiken. In kleding, interieur en bovenal; babyproducten. Deze producten hebben stuk voor stuk een hoog aaibaarheidsgehalte. Ledikantdeken Teddy Sense in caramel, € 59,95 Baby’s Only.

De teddy wrap blanket van Atelier Pomme.

tip van de redactie: schrijf je via onze link in

TEKST & STYLING SOPHIE DE GROOT

voor de nieuwsbrief van Baby’s Only en maak kans op shop-tegoed ter waarde van 250 euro: www.babysonly.nl/baby-op-komst

SHOPPING Teddy konijn tas, € 15 HEMA. Miff y knuffel, € 22 Bon Ton Toys.

Chunky Teddy Luiertas, € 49,95 Studio Noos.

Reversible jack Vick, € 39,95 Koeka.

Chunky Pouch ecru, € 29,95 Studio Noos.

Baby Snuggle, € 14,95 Yumi Baby.

Voetenzak autostoeltje, € 69,95 Little Dutch.

Teddy ledikantdeken, € 59,95 Little Dutch.

PSYCHE

WORDT ONDERSCHAT Tijdens de zwangerschap draait het grotendeels om de aanstaande moeder en het kind. Zij draagt de baby en moet de kleine op de wereld zetten. Maar de rol van de partner is in deze negen maanden ook van groot belang. Niet alleen om de vrouw te ondersteunen maar ook - zo toont nieuw onderzoek aan - voor het contact met het nog ongeboren kindje. Dat partners soms iets meer tijd nodig hebben voordat de komst van hun kleintje gaat leven, vindt Marian Bakermans-Kranenburg, hoogleraar Pedagogiek aan de Vrije Universiteit Amsterdam niet zo gek. ‘Zij hebben in zekere zin een achterstand. Als aanstaande moeder ben je je al vanaf de positieve test lichamelijk heel bewust van de zwangerschap.’ Bovendien gaat de aandacht bij de controles volgens haar automatisch naar de zwangere vrouw. ‘De moeder is het huis van het kind. Het is dan ook belangrijk dat zij goed eet en dat haar conditie goed is. Niemand zegt: denk erom, het is heel belangrijk dat de vader betrokken is.’ Bakermans noemt dit een ‘grove onderschatting van het vaderschap’, want de rol van de partner tijdens de zwangerschap is heel belangrijk. ‘De partner moet ook de omgeving voor het kind schoonhouden, dus bijvoorbeeld door niet te roken. En hij kan de vrouw ondersteunen en beschermen omdat stress slecht is voor een kindje.’ Je ziet dan ook dat ze meer huishoudelijke taken op zich nemen dan vroeger, weet de hoogleraar. ‘Het beperkt zich niet meer tot een plastic zeiltje op de autostoel leggen.’ De afgelopen dertig tot veertig jaar is die betrokkenheid een stuk groter geworden. ‘Nu is het min of meer gewoon dat een partner meegaat naar controles. Vroeger zag je geen man bij de verloskundige. Mijn kinderen zijn inmiddels al volwassen, maar toen ik voor de komst van mijn eerste kind een miskraam kreeg, keek niemand om naar mijn man. Ik dacht toen: maar hij heeft óók iets verloren. Mannen waren totaal uit beeld.’

Vaders in Beeld De hoogleraar leidt het onderzoek ‘Vaders in Beeld’, waarin aanstaande vaders en vaders die net hun eerste kindje hebben gekregen centraal staan. In een van de studies die ze met haar team doet, worden vaders extra betrokken bij de zwangerschap. Zo maakt een groep aanstaande vaders tijdens drie extra echo’s contact met hun ongeboren kindjes. Dat doen ze bijvoorbeeld door, tijdens de echo’s, voor te lezen, te zingen, de buik aan te raken of te praten met het kindje. Orthopedagoog Noor de Waal is daar als een van de onderzoekers bij betrokken. De ervaringen zijn positief. ‘Wat ze aangeven is dat ze het heel erg leuk vinden om hun kind extra vaak te zien op de echobeelden en dat ze echt genieten van het contact dat ze maken. Het lijkt alsof ze meer beseffen van ‘oh ja dit kindje reageert inderdaad op mij en het is echt al een mensje’.’ Volgens De Waal vinden de toekomstige vaders het soms ook wel een beetje ongemakkelijk. ‘Zingen in gezelschap van de echoscopie en mij, daar zijn ze niet heel erg dol op.’ De orthopedagoog hoort ook vaders die na het zien van de echobeelden thuis elke avond een boekje voorlezen aan de ongeboren baby. De reacties van de baby’s op hun vaders hebben niet alleen de onderzoekers, maar ook de echoscopisten, verrast. ‘Je ziet dat er echt contact mogelijk is’, zegt Bakermans. ‘We hadden van tevoren gedacht dat het vooral leuk was voor de vaders, maar je ziet soms echt dat als de vader bijvoorbeeld zacht een liedje zingt, dat de baby achterover gaat leunen en duimt. Het is onvoorstelbaar, die baby’s krijgen veel meer mee dan wij denken.’ Als het aan de hoogleraar ligt, zou er in de toekomst veel meer aandacht moeten zijn voor de interactie tussen de aanstaande ouders en de baby al tijdens de zwangerschap. ‘Mijn ideaal is dat de medische echo’s van nu worden uitgebreid met een meer sociaal-interactieve echo waarin er ook gelegenheid is voor het contact tussen ouder en kind. En dan is de vader opeens in het voordeel, want die kan met zijn hoofd op de buik liggen en de moeder niet.’

PSYCHE

TEKST JUDITH KATSTRA FOTOGRAFIE AMINA FILKINS

PSYCHE

PIM, man van Jantine en vader van Benjamin (7), Robin (3)

en Inze (6 maanden): ‘Ik hoor wel eens verhalen over vrouwen die een positieve zwangerschapstest voor de neus van hun man houden. Ik zei altijd: wat je ook doet, ik wil erbij zijn. We waren al bewust bezig om zwanger te worden en ik vond het zo cool om dat streepje te zien verschijnen. Bij nummer drie weet je dat je nog even de tijd hebt om eraan te wennen en praktische dingen te regelen, dan heb je meer vertrouwen dan bij de eerste. De controles vond ik superbelangrijk en ik ben er eigenlijk altijd bij geweest. De voorbereidingen waren bij ons redelijk klassiek verdeeld; ik kluste en schilderde de kinderkamer, zij deed de inrichting. Maar ik heb me bijvoorbeeld ook helemaal verdiept in wasbare luiers omdat ik dat heel belangrijk vond.’

LENNART,

man van Marielle en vader van Pippa (8) en Lilou (4): ‘Het landde meteen toen we ontdekten dat we zwanger waren: We krijgen een kindje, we worden papa en mama! Tijdens de zwangerschap was ik heel nieuwsgierig. Ook het hele mechanisme van zwanger zijn, vond ik geweldig. Met open mond keek ik naar het beeldscherm bij de echo’s, ik was daar wild enthousiast over. Ik ging ook altijd wel mee naar de controles om mijn vrouw te ondersteunen. De babykamer deden we samen, ik de praktische dingen en zij richtte het in. De aanschaf van rompertjes en hydrofiele doeken liet ik aan haar over, maar soms werd ik wel met een boodschappenlijstje op pad gestuurd.’

VINCENT,

man van Sanne en vader van de tweeling Noortje en Saartje van bijna 2: ‘Toen mijn vrouw twaalf weken zwanger was, hoorden we dat we een tweeling kregen. Eigenlijk dachten we dat al, want bij week vier kreeg ze haar broek al niet meer dicht. Ik zag die buik groeien en dacht: óf het wordt een reuzenbaby of het zijn er twee. We moesten vervolgens om de week naar het ziekenhuis. Ik ging altijd mee naar de controles, heb er geen één gemist. Dat vond ik zelf fijn, maar ook voor Sanne. Ik vond het ook wel lekker dat we zo veel controles hadden. Daardoor wist ik dat het goed ging met ze. Ik kan me voorstellen dat dat bij één kind anders is, dan heb je maar een paar keer een echo. Tijdens de controles ging het voornamelijk om Sanne. Dat vond ik logisch, zij is degene die ze moest dragen. Op het moment dat ik hoorde dat het er twee waren, wist ik dat ik aan de bak moest. Tijdens de zwangerschap heb ik me vooral beziggehouden met de verbouwing van de kinderkamer. Mijn vrouw deed de rest. Zij kan dat veel beter, want ik wist daar niks van.’

‘Ik ging altijd mee naar de controles, heb er geen één gemist’

OVER MARIAN BAKERMANSKRANENBURG

Als hoogleraar Pedagogiek aan de Vrije Universiteit Amsterdam heeft zij een bijzondere interesse in de rol van neurobiologische processen die een rol spelen bij ouderschap. Ze doet al 30 jaar onderzoek naar de ontwikkeling van kinderen en hun ouders. Ook was zij betrokken bij de ontwikkeling van een methode om ouders te ondersteunen (Video-feedback Intervention to promote Positive Parenting, VIPP). Zelf heeft ze drie kinderen.

OVER NOOR DE WAAL

Studeerde af als orthopedagoog en werkt sinds 2 jaar bij de Vrije Universiteit Amsterdam. Zij is betrokken bij het onderzoek naar vaderschap, waarbij haar specifieke interesse uitgaat naar de prenatale fase. Daarnaast geeft ze onderwijs aan bachelor studenten van de opleiding Pedagogische Wetenschappen. Ze is momenteel in verwachting van haar eerste kindje.

Verstopping tijdens de borstvoedingsperiode? WAT HELPT BIJ VERSTOPPINGEN TIJDENS DE BORSTVOEDINGSPERIODE?

Voldoende drinken, aangemeten lichaamsbeweging en een uitgebalanceerde vezelrijke voeding dragen bij een regelmatig toiletbezoek bij aan de preventie van verstoppingen tijdens de borstvoedingsperiode.

De eerste tijd na de geboorte is voor een moeder wellicht de spannendste, maar ook mooiste fase. De borstvoeding versterkt immers de band tussen moeder en kind. Tijdens deze periode kan vaak een verstopping optreden. HOE ONTSTAAT EEN VERSTOPPING TIJDENS DE BORSTVOEDINGSPERIODE?

• Net als bij een verstopping tijdens de zwangerschap kan de verandering in de hormoonhuishouding na de geboorte de oorzaak voor een verstopping tijdens de borstvoedingsperiode zijn en de spijsvertering beinvloeden. • De verandering van het levensritme speelt eveneens een grote rol: het dagelijkse leven is vooral in het begin van de borstvoedingsperiode volledig op de zuigeling gericht. Daarbij onderdrukken moeders soms onbewust de stoelgang om zich helemaal op het nieuwe gezinslid te kunnen concentreren. • Ook een tekort aan lichaamsbeweging en te weinig drinken kunnen soms redenen voor een verstopping zijn. In de borstvoedingsperiode zijn veel moeders nog zwak, vooral na operatieve ingrepen, en bewegen zij weinig. Net als de regelmatige stoelgang raakt ook het regelmatige drinken "op de achtergrond".

Het gebruik van laxeermiddelen kan het best gedaan worden in samenspraak met uw huisarts of verloskundige om advies. Natuurlijke middelen zoals tarwezemelen of lijnzaad kunnen gebruikt worden en helpen bij het losmaken van een verstopping. Deze producten werken na een tot drie dagen en het is raadzaam hierbij voldoende te drinken.

GESCHIKTE LAXERENDE MIDDELEN TIJDENS DE BORSTVOEDINGSPERIODE

Wanneer u op zoek bent naar een middel met een snelle, maar milde werking, kun u kiezen voor lokaal werkende mini-tubes - zoals MICROLAX®. MICROLAX® is ook tijdens de borstvoedingsperiode geschikt, het heeft zich ook bij zwangere vrouwen al vele jaren in de praktijk bewezen als laxerend middel voor incidenteel gebruik. Het wordt vanwege de goede verdraagbaarheid zelfs bij zuigelingen toegepast. Omdat de bestanddelen van MICROLAX® amper in het lichaam worden opgenomen, is geen opname via de moedermelk te verwachten. MICROLAX® werkt gewoonlijk binnen 5 tot 20 minuten.

ZO WERKT MICROLAX®

MICROLAX® biedt door zijn snel intredende werking (gewoonlijk binnen 5-20 minuten) hulp bij verstopping. De 5 ml mini-tube is eenvoudig, hygiënisch en discreet in gebruik door de makkelijke invoer in de endeldarm. De werkzame stoffen natriumcitraat, dedecyl(sulfoacetaat) en sorbitol zorgen ervoor dat het in de ontlasting gebonden water vrijkomt en de ontlasting zachter wordt. Binnen 5-20 minuten vindt gewoonlijk al een 'planbare' stoelgang plaats. De gel-achtige inhoud van de mini-tube heeft een lokale en fysische werking.

• Een verdere reden voor de onderdrukking van de stoelgang kan soms de pijn als gevolg van de geboorte zijn. Vooral na inknippen bij de geboorte (perineotomie) brengt de angst voor pijn jonge moeders er soms toe de ontlasting "op te houden". Microlax® is een geneesmiddel. Lees voor gebruik de bijsluiter. Werkzame stoﬀen: natriumcitraat, dodecyl (sulfoacetaat), natriumzout 70%, sorbitol-oplossing 70%. Waarschuwing: bevat sorbinezuur. Niet gebruiken bij hemorroïden, colitis ulcerosa of proctitis. © 2021 Johnson & Johnson Consumer B.V KOAG nr: 33-0215-0281

Roze wolken, grijze wolken

TEKST MARLÃ&#x2C6;NE ROOSEMAN FOTOGRAFIE DUET POSTSCRIPTUM

VAN SOMBER TOT PRENATALE DEPRESSIE

PSYCHE

De zwangerschap een roze wolk? Helaas gaat dat lang niet altijd op. Maar liefst 17 procent van de zwangere vrouwen is regelmatig somber en 12 procent heeft een depressie. Bij welke klachten is het wijs om hulp te zoeken? ‘Een paar dagen kniezen mag best. Maar het moet wel weer over gaan.’ Ook al wordt een baby vol liefde verwacht, een zwangerschap is niet altijd leuk. De 36-jarige Judith weet daar alles van. ‘Gezien mijn leeftijd verwachtte ik niet dat ik snel zwanger zou raken’, vertelt ze. ‘Mijn man en ik wilden dolgraag een kindje, dus we sprongen een gat in de lucht toen ik al binnen drie maanden in verwachting was.’ Helaas nam het blije gevoel van Judith een wending bij het eerste bezoek aan de verloskundige. ‘Via een inwendige echo zagen we voor het eerst ons kindje. Een klein boontje met een kloppend hartje. In plaats van blijdschap en verwondering, werd ik overvallen door angst. Wilde ik dit eigenlijk wel? Mijn gevoel kantelde volledig. Deze zwangerschap vond ik echt niét leuk.’

Hele dagen huilen Het angstige en emotionele gevoel van Judith nam in de weken na de echo niet af. ‘Al snel durfde ik niet meer alleen naar buiten en wilde ik bijna niemand meer spreken. Als Martijn naar zijn werk moest, raakte ik in paniek. Ik wilde liever dat hij constant dicht bij me bleef. Ook huilde ik veel. Soms hele dagen.’ Judith’s somberheid bereikte een dieptepunt op de avond dat haar man naar een reünie was. Ze zal het nooit vergeten. ‘De raarste gedachten spookten door mijn hoofd. Van mij hoeft het niet meer. Zal ik gewoon stoppen met het leven? Die gedachten maakten me doodsbang, maar ik kon ze niet tegenhouden.’ De huisarts verwees Judith door naar de POP-poli, speciaal voor zwangere vrouwen en moeders met psychische klachten (zie kader). Daar kreeg ze na enkele weken wachttijd ondersteuning van een psychiater en andere hulpverleners. En – ondanks haar zorgen over de gevolgen voor de baby – besloot ze toch de voorgeschreven medicijnen te slikken. Hoewel de klachten in eerste instantie toenamen, is Judith blij dat ze de medicijnen heeft geslikt. ‘Samen met de psychologische ondersteuning die ik kreeg, kon ik zo de zwangerschap doorstaan. Wie weet hoe het anders was afgelopen. Alleen de eerste maanden na de geboorte van onze dochter kampte ik met een enorm schuldgevoel. Overal las ik over stress tijdens de zwangerschap en hoe slecht dat is

voor een baby. En dan ook nog die medicijnen erbij… Het voelde alsof ik ons meisje een valse start had gegeven. Gelukkig ging het na de bevalling allemaal erg goed met haar. En met mij ook. Een postnatale depressie bleef uit.’

Signalen Beangstigende gedachtes zoals die van Judith zijn volgens verloskundige en rouwcoach Yvonne Koster een van de signalen van een prenatale depressie. Yvonne: ‘Tussen ‘gewoon’ somber en depressief ligt een grijs gebied. Veel psychische problemen bij zwangere vrouwen worden geweten aan hormonen, waardoor te laat hulp wordt ingeschakeld. Natuurlijk mag je als zwangere vrouw best een paar dagen kniezen. Als er maar weer een moment komt waarop je tegen jezelf kan zeggen ‘oké, en nu weer wat doen’. Als dat niet meer gebeurt en er dienen zich bijkomende klachten aan zoals slaapproblemen, slecht eten, hele dagen huilen, extreme gedachten of constant een zeer down gevoel, is het tijd voor een bezoek aan de verloskundige en de huisarts. Dat zijn echt alarmsignalen voor psychische overbelasting of een depressie. Overigens kan ook rouw zorgen voor symptomen en klachten die op een depressie lijken. Bijvoorbeeld na een traumatische bevalling of (eerder) verlies van een kindje.’

Controle kwijt Circe Ouwerkerk is al jarenlang verloskundige en weet veel van psychische problematiek tijdens en na de zwangerschap. Ze verwachtte dan ook niet dat ze er tijdens haar tweede zwangerschap zelf last van zou krijgen. Circe: ‘Het begon met piekeren over de kleinste dingen. Zou het wel goedkomen met de baby? Ging het me wel lukken om straks een tweede kindje in ons leven te passen? Het leven leek opeens heel ingewikkeld, terwijl ik altijd een nuchter persoon ben. Mijn gedachten gingen met me aan de haal en ik raakte de controle volledig kwijt.’ Slaapgebrek door bekkenklachten, weinig lichaamsbeweging, een veeleisende baan als verloskundige en een drukke peuter in huis; allemaal factoren die maakten dat Circe zich steeds slechter voelde. ‘Mijn lichaam werkte niet meer mee en ook mijn hoofd wilde daardoor niet.’ Circe bracht een bezoek aan de huisarts en werd doorverwezen naar de GGZ voor psychische ondersteuning. Twaalf weken voor haar uitgerekende datum besloot ze te stoppen met werken. ‘Dat wilde ik nooit, want ik ben dol op mijn baan, maar ik verlangde steeds meer naar rust. Even niets meer hoeven.’

POP POLI

De verloskundige kan zwangere vrouwen met psychische problemen doorverwijzen naar een hulpverlener of eventueel naar een POP-poli. POP staat voor Psychiatrie, Obstetrie, Pediatrie en is een onderdeel van een medisch centrum. De POP-poli is er voor zwangere vrouwen die somber, angstig of verward raken en die het krijgen van een kind niet als een fijne gebeurtenis zien. In een POP-poli werken psychiater, kinderarts en gynaecoloog samen. In een gezamenlijk gesprek adviseren en begeleiden zij vrouwen met angstklachten, depressieve en/of psychotische aandoeningen.

PSYCHE

Heftige vroeggeboorte Dan gebeurt wat Circe nooit had kunnen verwachten: twee weken na het ingaan van haar zwangerschapsverlof kreeg ze plotseling hevige bloedingen. ‘Ik verloor zoveel bloed dat het eigenlijk alleen loslating van de placenta kon zijn.’ Circe ging liggen, belde 112 en werd een uur later via een spoedkeizersnede moeder van een premature dochter. ‘Hoewel ik ontzettend dankbaar was dat onze baby het had overleefd en wist dat ik goed gehandeld had, kwam de heftige vroeggeboorte mijn psychische problemen niet ten goede.’ Na de geboorte van haar dochter voelde Circe zich dan ook allesbehalve blij. ‘Ik had een kort lontje en vond het moeilijk om met het huilen van mijn dochter om te gaan. Desondanks vroeg ik veel te weinig hulp van mijn omgeving. De gesprekken via de GGZ had ik ondertussen wel weer opgepakt, maar ik merkte dat er meer aan de hand was. Dat ik misschien last had van een postnatale depressie of een trauma door de vroeggeboorte. Via de huisarts ben ik toen doorverwezen voor EMDR-therapie. Na een aantal van deze behandelingen voelde ik me eindelijk iets beter. Een grijze wolk maakte langzaam plaats voor een roze. Alsof er een grauwe sluier van emoties werd opgetrokken.’

vlakken. Kortom: de vrouwen die het woord ‘nee’ niet kennen en die voor iedereen goed zorgen, behalve voor zichzelf. Dit zijn de moeders die ik vaak adviseer om beter naar zichzelf te luisteren. Bijvoorbeeld door af en toe even stil te staan en de vraag te stellen: hoe gaat het eigenlijk met mij?’

Herken signalen Ook grenzen aangeven is volgens Yvonne erg belangrijk. ‘Niet alleen aan anderen, ook aan jezelf. Is het absoluut noodzakelijk dat het bed vandaag wordt verschoond? Moet die appeltaart per se zelfgebakken zijn? De supermarkt verkoopt ook heerlijke appeltaarten. Door een evenwicht te zoeken tussen de verplichtingen die op je afkomen en de hoeveelheid die je aankan, is het in sommige gevallen mogelijk om psychische klachten voor te blijven. Maar wat voor de één opgaat, geldt niet voor de ander. Het is vooral belangrijk om signalen van een prenatale depressie te herkennen en tijdig hulp te zoeken als je echt jezelf niet meer bent. Kijk eens op de website van het Landelijk Kenniscentrum Psychiatrie en Zwangerschap (LKPZ) als je twijfelt of jouw somberheid ernstige vormen aanneemt. Je vindt daar een goede zelftest om te kijken of je in aanmerking komt voor professionele hulp.’

Naar jezelf luisteren Psychische klachten voor, tijdens en na de zwangerschap komen voor in verschillende mate van ernst. Recent onderzoek uit de Verenigde Staten laat zien dat depressies die al voor of tijdens de zwangerschap ontstaan – prenatale depressies – doorgaans langer duren en heviger zijn dan ‘alleen’ een postnatale depressie. Verloskundige Yvonne ziet in haar praktijk ‘Geboorte & Groei’ vaak dat een opeenstapeling van gebeurtenissen en factoren tijdens de zwangerschap daarbij een rol speelt. ‘Vrouwen met een voorgeschiedenis van psychische problematiek lopen tijdens de zwangerschap meer risico dan anderen. Ook een opeenvolging van ingrijpende gebeurtenissen zoals een traumatische bevalling, verhuizing, ontslag of relatiebreuk, vergroten de kans op een depressie. Als er maar genoeg bij elkaar komt, wordt de draaglast vanzelf hoger dan de draagkracht.’ Of zwangere vrouwen zelf een prenatale depressie kunnen voorkomen? ‘Lang niet altijd’, zegt Yvonne. ‘Veel dingen in het leven overkomen je en daar kan je nu eenmaal weinig aan doen. Wel zijn bepaalde groepen vrouwen kwetsbaarder voor psychische problematiek dan anderen. Dat zijn bijvoorbeeld degenen die hoge eisen aan zichzelf stellen en zichzelf moeilijk kunnen remmen. Qua werk, sociaal leven, eigenlijk op alle

FOTOGRAFIE ALEXANDRA BERGAM

Een échte Benz

vanaf geboorte tot basisschool • De meest duurzame kinderwagen • Licht, wendbaar, compact • Met 1 hand te bedienen • 3 in 1: wieg, stoel en autostoel op 1 frame • AMG of C-klasse velgen • Geschikt voor stad en wandelingen in de natuur

www.mercedeskinderwagen.nl

• 70 jaar ervaring • 60.000+ tevreden klanten per jaar • Levenslange garantie 39

TEKST SOPHIE DE GROOT FOTOGRAFIE LOBKE LEIJSER @ THE NEXT CHAPTER. HAIR & MAKE-UP ILJITSJ OPPATJA @ HOUSE OF ORANGE

‘Onze tweeling heeft echt iets dat zelfs ik als hun moeder niet helemaal begrijp. Dat vind ik magisch.’

gespot:

IDA MET EEN DEKEN VAN KOEKA

ME THREE

IDA POLNAIJA-KAKISINA (30 JAAR). MOEDER VAN MANUÉ (3 JAAR) EN DE TWEE-EIIGE TWEELING NANI-LUA & PASINA-RUA (1 JAAR).

en dan hoor je

HET ZIJN ER TWEE

Een tweeling krijgen; het is iets bijzonders. Letterlijk, want het komt maar bij 1,6% van de zwangerschappen voor. En ook figuurlijk, de speciale band tussen veel tweelingen, om maar iets te noemen. Bij het bedenken van onderwerpen als kersverse hoofdredacteur van dit gerestylde blad, staat het krijgen van een tweeling als topic hoog op mijn lijstje. Mijn moeder is een van een tweeling. Haar broertje is helaas nooit geboren, maar al van jongs af aan ben ik erdoor gefascineerd. Hoe zou mijn oom zijn geweest? Hun onderlinge band? Ook nu, op latere leeftijd, is het een onderwerp dat me boeit. Het krijgen van een twee-eiige tweeling is erfelijk. Wie weet staat het mij ook ooit te wachten. In deze nieuwe rubriek ‘Me three’ vertellen drie ouders over een onderwerp. Over hoe zij – ervaringsdeskundigen – omgaan met een vergelijkbare situatie. Dit keer spreken we drie moeders van tweelingen.

Bij mijn acht weken echo kwamen we erachter dat ik zwanger was van een tweeling. Soms zijn acht weken daar nog te vroeg voor, maar bij mij was het duidelijk zodra het apparaat mijn buik raakte. Mijn eerste reactie: ‘OH MIJN GOD!’ Er zitten tweelingen in mijn vaders kant van de familie. Hier in Nederland ben ik van mijn familie al de vierde, en op de Molukken zijn er nog meer. Bij een twee-eiige tweeling laat de vrouw meerdere eitjes los bij haar ovulatie. Dat gen heb ik van mijn vader geërfd. Ze zeggen wel eens dat het een generatie overslaat, maar dat is bij ons niet het geval. Omdat het mijn tweede zwangerschap was, stond ik er vanaf het begin heel ontspannen in. Toch bleek het ook nu weer om een eerste keer te gaan… Ik werd een keer voor het eerst moeder en nu werd ik voor het eerst tweeling-moeder! De bevalling viel me heel erg mee. Het duurde in totaal vier uur van het breken van mijn vliezen tot Pasina die er als laatst uitkwam. Met alleen mijn mantra-ademhaling als pijnstiller. Misschien omdat het de tweede bevalling was, misschien omdat ik de eerste keer beviel van een baby die 4.300 gram woog. Maar ik denk vooral omdat ik vastberaden was om na de intens zware zwangerschap de tweeling gezond en wel op de wereld te brengen. Hoe maakte me helemaal niet meer uit! Toevallig woonden we toen ik erachter kwam dat ik weer zwanger was bij mijn ouders en broer thuis. Toen het ook nog eens een tweeling bleek te zijn, hebben we ons echt kapot gelachen. Maar wat was het fijn, al die hulp in huis! Want wat doe je als ze tegelijk huilen? Of je troost ze allebei, of allebei niet, vind ik. Of ik zorg dat een van de tweeling in goede handen is bij een familielid. Ik krijg het niet over mijn hart om er een alleen te laten huilen. Het leuke aan het hebben van een tweeling is de interactie tussen die twee. Het zien groeien van een band tussen je kindjes is sowieso bijzonder, maar die van een tweeling is echt megabijzonder. Hun band was er namelijk al! Onze tweeling heeft echt iets dat zelfs ik als hun moeder niet helemaal begrijp. Dat vind ik magisch. Minder leuk zijn de eerste tien maanden geweest, waarbij ik zodanig aan mijzelf voorbij ben gegaan dat ik me er amper iets van kan herinneren. Die eerste tien maanden was het puur overleven, weinig genieten en gewoon keihard knokken. Dat wil je helemaal niet met je kleine baby’s. Je wilt ze alle aandacht en liefde geven die ze nodig hebben en vooral heel erg genieten!

ME THREE

Daarbij droomden wij altijd van twee of drie kinderen. Dat zou in mijn optiek een langdurig proces moeten zijn, maar dit was bij ons ineens binnen drie jaar verwezenlijkt. Dat voelde allemaal veel te snel en heel onwerkelijk. We weten nog altijd niet zeker of we nu compleet zijn. Maar eerlijk, mijn man en ik zijn heel blij dat we drie fantastische, gezonde kindjes mochten krijgen! Als ik één tip mag meegeven aan toekomstige ouders: leer de behoeftes en het karakter van jouw kindje kennen door naar hem of haar te kijken. Niet door het lezen van boeken of het advies van andere ouders. En zelfs niet door naar jouw eigen ervaringen te kijken. Jullie kindje bestaat uit een combinatie bouwstenen die nog niet bestaat. Dus aanschouw, ontdek en bovenal… geniet! Dan vinden jullie vanzelf je weg.’ MARLOES DE JONG (35 JAAR). MOEDER VAN EENEIIGE TWEELING CATO EN SOFIE (4 JAAR). Marloes: ‘Om eerlijk te zijn had ik me nooit echt verdiept in de weg naar een zwangerschap. Ik wist niets van mijn eigen cyclus, had nog nooit een site over zwanger worden bezocht, laat staan een pamper verwisseld. Toen ik een positieve test in handen had, wist ik ook niet hoe lang ik al zwanger was en ik had geen idee wat er bij een echo kwam kijken. Die echo deden we vroeg in de ochtend, vlak voordat we moesten werken, hup even snel. Toen de verloskundige ons vertelde dat er niet één maar twee hartjes klopten, heb ik haar geloof ik nog gevraagd of dat normaal was. Ze moest echt een paar keer tot ons doordringen met het bericht dat ik al tien weken zwanger van een tweeling was. We zijn daarna maar even samen in een cafeetje gaan zitten voordat we beiden weer naar ons werk vertrokken. Ik zie ons daar nog zitten, volgens mij hebben we alleen maar keihard zitten lachen: hebben wij weer! Cato en Sofie zijn een eeneiige tweeling. Ze deelden de placenta. Dat noemen ze puur toeval en komt geloof ik 1 op de 350 zwangerschappen voor. Het heeft niets met erfelijkheid te maken. Doordat de meiden eeneiig zijn moest ik ongeveer elke tien dagen naar het ziekenhuis voor controle. Hoewel de kans op TTS (tweeling transfusie syndroom) vrij groot is, is ons dat gelukkig niet overkomen. Door al die bezoeken aan de gynaecoloog werd ik in no-time ervaringsdeskundige in wat er zich allemaal in m’n buik afspeelde. Ik ben altijd erg ontspannen geweest tijdens mijn zwangerschap

‘Gelukkig heeft Sofie een moedervlekje in haar nek als spiekbriefje.’ en kon doordat ik zoveel echo’s kreeg ook af en toe mijn moeder of een vriendin meevragen. Ik sportte veel en ook tijdens mijn zwangerschap ben ik dat blijven doen. We hadden gedacht dat we zodra de meiden er waren waarschijnlijk lange tijd niet meer naar kroeg, kantoor of vrienden zouden kunnen. Achteraf gezien viel dat allemaal reuze mee. Mijn vriend en ik houden de tweeling heel makkelijk uit elkaar. Ze hebben beide verschillende maniertjes en uitspraken zodat ik zelfs aan de telefoon gelijk al hoor met wie ik spreek. Opa’s, oma’s, juffen en vrienden hebben er iets meer moeite mee. Gelukkig heeft Sofie een moedervlekje in haar nek als spiekbriefje. Ik wilde graag een natuurlijke bevalling, omdat ik dan sneller zou herstellen. Maar ik wist ook dat als de meiden zouden gaan draaien of er complicaties zouden optreden, ik me zou moeten overgeven aan de zorg. Ik had geen referenties, maar wel een vermoeden dat beide opties mogelijk geen pretje zouden zijn. Gelukkig kon ik uiteindelijk na - geen grap - ruim 100 uur weeën op natuurlijke wijze van de eerste baby en 8 minuten later van de tweede baby bevallen. Mijn vriend was twee weken vrij rondom de bevalling en de eerste kraamweek was er wat extra kraamhulp. Vijf weken na de bevalling kreeg ik een hele toffe baan aangeboden en dat ben ik toen gaan doen. Absurd nu ik erop terugkijk, maar op dat moment voelde het goed. Aandacht verdelen gaat heel organisch en gelukkig passen ze samen nog op m’n schoot. We doen regelmatig dingen onafhankelijk van elkaar. Op zaterdag gaat de een met papa een visje halen op de markt en de ander met mij bloemen kopen in de stad. Maar als ze elkaar dan weer zien knuffelen ze elkaar en roepen beide dat ze elkaar zo gemist hebben. Soms zijn ze dan maar een half uur bij elkaar vandaan geweest! Wat betreft ons gezin hadden we van tevoren geen idee hoe en wat ons gegund zou zijn. De meiden zijn lief en gezond en met z’n vieren voelt het heel goed zoals het nu is. Ik zeg bewust nu, want: never say never. Ik had toen ik de eerste keer een positieve test in mijn handen had niet gedacht dat dat ook gelijk de laatste keer zou zijn.’

ME THREE

DE MEIDEN ZIJN GEWIKKELD IN

HEERLIJKE WARME

TEDDY DEKENS VAN LITTLE DUTCH

ME THREE

JONATHAN SPEELT MET EEN DEKEN

VAN

babyâ&#x20AC;&#x2122;s only

ME THREE

LISA GOUDSMIT (34 JAAR). MOEDER VAN TWEE-EIIGE TWEELING JONATHAN EN ZEV (3 JAAR). Lisa: ‘Toen ik zeven weken zwanger was, kreeg ik een echo. Heel vroeg, maar ik drong er bij de dokter op aan omdat ik een raar gevoel had. Daar hoorde ik van de gynaecoloog de inmiddels onvergetelijke woorden: ’Ik heb een verrassing voor jullie: het zijn er twee!’ Ik begon keihard te lachen, vloeken en zweten tegelijkertijd. Misschien wel duizend keer zei ik tegen die gynaecoloog: ‘Echt niet, je maakt een grapje, doe normaal, hou op, niet waar. Het kan niet! Waar moet ik ze laten? Ik ben zo klein!’ Toen ik na een paar minuten was bedaard bleven mijn man en ik nog wel even geschrokken, maar vooral heel opgewonden en gelukkig achter. Voor zover ik weet zitten er geen tweelingen in de familie. Vandaar dat het ook zo’n verrassing was. Ik had een heel fijne, relatief makkelijke zwangerschap met weinig klachten. Zo geweldig was het! Heel bijzonder om die tijd met zijn drietjes mee te maken, dat er gewoon twee kloppende hartjes in je wonen. Qua bevalling wist ik al heel snel dat het een keizersnede zou worden, omdat beide jongens overdwars en in stuit lagen en niet draaiden. Ik zou een gentle keizersnede krijgen. Dan kan je via een soort raampje in een zeil op je buik meekijken en de kinderen meteen zien. Ook krijg je ze meteen op je borst. Ik probeerde daar rust in te vinden door veel over keizersnedes te lezen. Ook deed ik veel yoga, shiatsu en ademhalingsoefeningen om te ontspannen. Om me voor te bereiden op het krijgen en opvoeden van een tweeling, las en lees ik veel over dit onderwerp. Ook praat ik af en toe met andere tweelingmoeders. Maar heel eerlijk: niets kan je hierop voorbereiden denk ik. Misschien geldt dat überhaupt wel voor moederschap: je snapt het past als je moeder bent, en dan nog niet altijd. Eerlijk gezegd viel de bevalling tegen. Ik had me mentaal zo goed mogelijk voorbereid en veel vragen gesteld in het ziekenhuis, maar het was toch heel anders dan ik me had voorgesteld bij een zogenoemde gentle keizersnede. De eerste tien dagen lagen we in

het ziekenhuis omdat de kleinste nog geen twee kilo woog en omdat ik heel ziek was geworden door de keizersnede. Na die tien dagen hadden we geen recht meer op kraamzorg thuis, gelukkig sprong onze familie bij. De eerste paar weken kwam er elke dag wel een van onze ouders langs, dat was heel fijn. Na die eerste maand kwamen ze een paar keer per week langs. En weer later hebben ze wekelijks opgepast toen ik weer ging werken. Wat ik eigenlijk al vrij snel weer deed.

“Ze zijn echt beste vrienden, geven elkaar constant kusjes en knuffels en kunnen echt niet zonder elkaar.” Het verdelen van de aandacht tussen de twee gaat eigenlijk vanzelf. Vooral ook omdat ze veel samen zijn en samen spelen. Het is niet vaak zo dat ze onafhankelijk van elkaar ergens in huis zijn. Heel af en toe gaan mijn man en ik apart op pad met een van de tweeling, maar dat gebeurt tot nu toe echt sporadisch omdat de jongens gewoon het liefst samen zijn. Ze maken ook wel eens ruzie hoor, vooral om spulletjes die ze van elkaar afpakken, maar dat hoort bij de leeftijd. De band die ze hebben is bijzonder en ontroerend om te zien, echt geweldig! Het is zo gezellig en onwijs bijzonder om de band tussen die twee te zien, soms kan ik echt janken van geluk. Ze zijn zó lief voor elkaar. Een tip die ik zelf kreeg maar moest ervaren om te begrijpen: volg je gevoel. Als jij denkt dat borstvoeding goed is, moet je dat geven. Als je dat niet wil, dan niet. Als jij een huilende baby meteen wil oppakken, lekker doen. Ook al zeggen mensen dat je een baby moet laten uithuilen. Het is jouw kind, jij kent hem of haar het allerbeste, dus vertrouw op jezelf. Maar wees ook niet te trots om hulp aan te nemen. Sharing is caring

TEKST SOPHIE DE GROOT

een goed geoliede machine

De juiste olie hydrateert, voedt en bevordert de elasticiteit van je huid. Daarom hier, van ons voor jou, een lijstje must have beauty oils. Met deze producten maak je van jouw hardwerkende lijf een goed geoliede (baby)machine. Van het puntje van je neus tot aan je perineum.

1 VOOR JE GEZICHT. HERSTELLEND EN HYDRATEREND. AGE PERFECTION FACE OIL, €7,50 HEMA. 2 VOOR JE GEZICHT. FIJN OP ZICHZELF OF GEMIXT MET JE MAKE-UP. CARE BLENDS ESSENTIAL OILS GRAPEFRUIT, €30 MAC. 3 VOOR IN BAD. EEN LUXE GEURSENSATIE VOOR EEN MOMENTJE ME-TIME. JASMINE & SUN ROSE BAD OLIE, €49 MOLTON BROWN. 4 VOOR JE GEZICHT. DEZE OLIE BESCHERMT JE HUID EN HOUDT HET VOCHTGEHALTE OP PEIL VOOR MOOIE NATUURLIJKE GLOW. BEAUTY OIL, €85 RMS BEAUTY VIA SKINS COSMETICS. 5 VOOR JE PERINEUM. DOOR DIT GEBIED NU VAST GOED SOEPEL TE MAKEN, BEREID JE HET VOOR OP WAT KOMEN GA AT. MASSAGE OLIE €13,99 WELEDA. 6 VOOR JE LIJF. DEZE OLIE KUN JE STRAKS OOK BIJ JE KLEINTJE GEBRUIKEN. MAMA BEE NOURISHING BODY OIL, €14,95 BURT’S BEES VIA ZALANDO. 7 VOOR JE GEZICHT. EEN RIJKE, VOEDENDE OLIE VOL ANTIOXIDANTEN IN EEN LEUK JASJE. THE DAILY GLOW, €33,95 NEIGHBORHOOD 46

SHOPPING

BOTANICALS VIA ZALANDO. 8 VOOR JE LIJF. SPECIAAL VOOR DEZE 9 MAANDEN. BIOCARE BABY PRAGNANCY BODY OIL, €20 ESTELLE & THILD. 9 VOOR JE BORSTEN. DIT NIEUWE SELF-CARE PRODUCT IS ONDER ANDERE FIJN OM IN TE MASSEREN ALS JE LAST HEBT VAN PIJNLIJKE BORSTEN. BOOB OIL, €39,50 BOOBILICIOUS. 10 VOOR JE LIJF. EEN BEKENDE SPELER OP HET GEBIED VAN HUID OLIE. MULTI INZETBAAR EN ALTIJD GOED. BIO OIL, €28,50 VIA DE BIJENKORF. 11 VOOR JE LIJF. DEZE OLIE IS SPECIAAL ONTWIKKELD OM DE HUID SOEPEL TE MAKEN EN STRIAEVORMING TE VOORKOMEN. STRETCH MARK OIL, €27 PATYKA. 12 VOOR JE LIJF. HET HOGE GEHALTE VITAMINE E EN TARWEKIEMOLIE AANGEVULD MET VALKRUID (ARNICA) ZORGEN BIJ EEN GOEDE MASSAGE VOOR DIEPE HYDRATATIE EN VEERKRACHTIG BINDWEEFSEL. STRECH MARK OIL, €32 SUSANNE KAUFMANN VIA SKINS COSMETICS.

GEZONDE LEEFSTIJL VERDIENT VOLLE

aandacht

TEKST SANDRA VUIK FOTOGRAFIE KAROLINA GRABOWSKA

De eerste 1000 dagen bepalen wie jouw kindje wordt. Dit is de periode vanaf het moment dat je kinderwens er is tot de tweede verjaardag van je kind. In deze periode leg je als ouders de basis voor de rest van het leven van je kind. Invloeden in deze periode zijn bepalend voor de rest van het leven.

ZWANGER

In die eerste 1000 dagen maakt je kindje een enorme groei door waarin alles zich razendsnel ontwikkelt. Hiervoor heeft je kind veel liefde en aandacht, maar zeker ook de juiste voedingsstoffen nodig. Deze periode vormt de basis van gezondheid voor de rest van het leven. Hoe de ontwikkeling van een kind verloopt, is sterk afhankelijk van de gezondheids- en voedingsstatus van de moeder in de zwangerschap en de voeding die het kind in de eerste twee jaar na de geboorte krijgt. Gezonde voeding in de zwangerschap en daarna heeft onder andere invloed op een hoger IQ, minder gedragsproblemen, een betere weerstand, een snellere taalontwikkeling en betere motoriek. Reden genoeg om je er nu echt eens in te gaan verdiepen. Je bent nu immers niet meer alleen voor je eigen gezondheid verantwoordelijk, maar ook voor die van de baby in je buik.

‘Jouw leefstijl is de toekomst van je kindje.’ Je wordt wat je eet. Misschien vind je het lastig voor te stellen dat jouw leefstijl tijdens de zwangerschap invloed heeft op hoe gezond jouw kind is als hij straks 50 jaar oud is, maar toch is dit zo. Tijdens je zwangerschap ben jij je kindje als het ware aan het programmeren. Alle systemen worden aangelegd en aan de hand van wat jij binnenkrijgt, gaat je stofwisseling bepaalde stoffen in meer of mindere mate aanmaken. Als je minder gezond eet in de zwangerschap, of bepaalde tekorten hebt aan vitaminen of mineralen, kunnen er veranderingen in het DNA (dragers van al onze eigenschappen) optreden. Die veranderingen kunnen voor de rest van het leven gevolgen hebben. Bepaalde tekorten kunnen er bijvoorbeeld voor zorgen dat je kind een verhoogd risico heeft op hart- en vaatziekten op latere leeftijd, maar ook het risico op diabetes (suikerziekte). We weten ook al langer dat jouw voeding tijdens de zwangerschap mede van invloed is op de hersenontwikkeling van je baby en dus op hoe intelligent jouw kindje zal zijn. Bijzonder toch, dat jouw leefstijl van invloed is op de gezondheid van jouw kind voor de rest van zijn leven. Tel daar nog eens bij op dat een gezonde leefstijl ervoor zorgt dat jij niet te veel (of te weinig) aankomt in je zwangerschap én dat het risico op complicaties in je zwangerschap lager is.

WELKE VOEDING HEB JE NODIG?

Geen enkel voedingsmiddel bevat alle voedingsstoffen die je nodig hebt in de zwangerschap. Het gaat erom een gevarieerd en evenwichtig menu samen te stellen. Per dag bevat dit bijvoorbeeld:

• Brood: 5- 7 sneetjes, liefst volkoren. • Aardappels, zilvervliesrijst, (volkoren)pasta: 3-5 stuks/lepels. • Groenten: 4-5 groentelepels. • Fruit: 2 stuks. • Melk of melkproducten: 4-5 porties (1000 mg calcium). • Kaas: 1-2 plakken. • Vlees, kip, vleesvervanger, vis, ei: 100 gram (rauw gewicht). • Vleeswaren: 1-2 plakjes. • Halvarine of margarine: 5 gram per sneetje brood. • Vet of olie voor de bereiding: 15 gram (1 eetlepel). • Vocht: 1,5 liter (je mag alles meetellen, dus melk, thee, water).

ZWANGER

Naast gezond eten is voldoende bewegen ook extra belangrijk nu je zwanger bent Wist je dat vrouwen die actief blijven tijdens hun zwangerschap makkelijker bevallen? Probeer dagelijks tenminste 30 minuten matig intensief te bewegen. Matig intensief betekent dat je hartslag iets verhoogt en je ademhaling wat sneller gaat, maar je kunt nog wel een gesprek voeren. Wandelen met een stevige tred is bijvoorbeeld prima, maar ook stofzuigen telt mee. Alles waardoor je voelt dat je hartslag wat sneller gaat is prima. Heb je zittend werk, probeer dan ieder uur tenminste 5 minuten te bewegen. Loop een rondje, doe wat oefeningen of neem de trap als je naar een andere afdeling moet. Ook in je lunchpauze pak je liefst even wat extra beweging. Je hoeft echt niet naar de sportschool om aan voldoende beweging te komen.

Wil je wel graag naar de sportschool, let dan op de volgende tips: Voor alle sporten in de zwangerschap geldt: luister naar je lichaam! Heb je gesport en vervolgens veel last van harde buiken of buikpijn? Dan is dit een teken van je lichaam dat je te actief bent geweest. In het vervolg iets minder fanatiek zijn is dan het motto. Word je licht in je hoofd, duizelig of kom je echt adem te kort, doe een stapje terug.

kleding.

• Voorkom diep buigen of strekken in de gewrichten zoals knieën

of heupen.

• Voorzichtig met high-impactbewegingen zoals joggen en

jumping-jacks.

• Vermijd schokkende bewegingen zoals springen. • Vermijd bewegingen met tempowisselingen en snelle

richtingsveranderingen of draaiingen. Je gewrichten en banden worden slapper in de zwangerschap, hierdoor heb je meer risico op blessures bij dit soort bewegingen. Pas vooral op met bewegingen in je bekken (draaiingen en wijd uiteenspringen van je benen).

• Vermijd lang liggen op de rug. • Vermijd oefeningen met nadruk op de rechte buikspieren,

schuine buikspieren mag je wel trainen.

• Vermijd persen met ingehouden adem, adem altijd door tijdens

Er zijn wat algemene richtlijnen om je aan te houden tijdens de zwangerschap:

de training.

• De inspanning mag niet te zwaar aanvoelen vanwege het effect

op de hartslag en ademhaling. Als je hartslag voelbaar hoger is en je ademhaling versnelt, maar je kunt nog wel een gesprek voeren, dan is dat het juiste niveau.

dat een stijging van de lichaamstemperatuur een verhoogd risico geeft op een miskraam en aangeboren afwijkingen in de eerste 3 maanden van de zwangerschap. Train dus niet in volle zon of bij heel warm weer en draag luchtige kleding.

• Zorg voor extra calorie-inname voor de training. Neem wat fruit

• Koop een goede sportbeha. Dit is echt heel belangrijk als je

• Vermijd oververhitting. Bij dierproeven zijn aanwijzingen gevonden

of een koekje mee.

zwanger bent. Je borsten groeien en hebben extra steun nodig!

• Drink met beetjes tijdens en na de training.

• Vermijd contactsporten en sporten waarbji je een verhoogd

‘Vrouwen die actief blijven tijdens de zwangerschap bevallen makkelijker’

• Draag stevige, verende schoenen en gemakkelijk zittende

risico hebt om te vallen, zoals paardrijden, skiën en mountainbiken. Bedenk bij iedere sport of het niet te belastend is voor je gewrichten. Door het verhoogde niveau van het hormoon relaxine verslappen je gewrichten. Dus ook de gewrichten van je bekken. Door de slappere verbindingen kan je eerder last hebben van pijnlijke heupen.

ZWANGER

EEN BASISMENU VOOR TIJDENS JE ZWANGERSCHAP Ontbijt: • 150 gram kwark* met 3 eetlepels muesli met vruchten en noten. • 1 volkorenboterham dun besmeerd met halvarine. • 1/2 plak 30+ kaas* of ander mager beleg. • 1 sinaasappel of ander fruit. OF • 250 ml melk*. • 6 eetlepels havermout of 4 eetlepels Brinta. • 1 sinaasappel of ander stuk fruit.

Tussendoor: • 1 volkorenboterham dun besmeerd met halvarine en appelstroop of ander mager beleg. OF • 2 volkoren biscuitjes.

Lunch • 3 volkorenboterhammen, dun besmeerd met halvarine en

of extra peulvruchten als je geen vlees eet.

• 1-2 keer per week peulvruchten, die vervangen je vlees, maar

zijn geen groenten, dus bij peulvruchten eet je ook nog 250 gram groenten.

• Eet dagelijks tenminste 250 gram groenten, wissel zoveel

mogelijk af in soort en kleur. Iedere kleur/soort bevat weer andere vitaminen/mineralen. Dag geen zin om groenten te koken? Maak dan een groentesmoothie.

• Dagelijks 3-5 opscheplepels volkorenpasta of aardappelen. • Bak in plantaardige olie of bak- en braadproduct. • Schaaltje yoghurt of kwark met vers fruit. Tussendoor: • Hand (30 gram) gedroogde vruchten als abrikozen, pruimen of

rozijnen.

*Uiteraard kun je voor alle melkproducten ook voor een plantaardige variant kiezen.

Tip van de redactie: Vegan? Ga één keer naar een diëtiste, zij kan je goed adviseren hoe tekorten te voorkomen.

belegd met mager beleg, doe plakjes komkommer of tomaat op je brood. Lekker op bijvoorbeeld magere smeerkaas of Philadelphia Light bieslook. • Glas melk of een smoothie van yoghurt met vruchten.` OF • Maaltijdsalade met bijvoorbeeld zalm uit blik met een geroosterde volkoren boterham. Glas melk of smoothie van yoghurt* met vruchten.

Tussendoor: • Handje (30 gram) ongezouten noten. Let op: pinda’s zijn geen noten maar peulvruchten.

Diner: • Kies 2 keer per week kip. • 1-2 keer per week vis 120 gram (waarvan 1 x vette). • 1-2 keer per week mager vlees, vleesvervanger, hard gekookt ei

FOTOGRAFIE POLINA TANKILEVITCH

ALS HET MAAR GEZOND IS... DILEMMA’S ROND PRENATALE SCREENING Als aanstaande ouder heb je vaak maar één wens: dat je kindje gezond is. Prenatale screening kan dat antwoord -deels- geven. Maar wil je alles wel weten? Hoe bepaal je of je wel of geen testen wilt laten doen? TEKST CINDY CLOIN

ZWANGER

ijn broertje heeft downsyndroom', vertelt Sanne (29). ‘Toen ik zwanger raakte, was ik me er heel erg van bewust dat prenataal onderzoek ons voor keuzes kon stellen. Stel dat ons kindje ook downsyndroom heeft, wil ik dat dan eigenlijk wel weten? We hebben er goed over nagedacht, maar uiteindelijk besloten we geen prenataal onderzoek te doen.’ De belangrijkste overweging van Sanne en haar man Koen was dat een kindje met het syndroom van Down welkom zou zijn. Sanne: 'Ik zou het niet over mijn hart verkrijgen om deze zo gewenste zwangerschap af te breken, al is een kindje met downsyndroom een behoorlijk zware opgave. Misschien was het ook wel een beetje een kop-in-het-zandstrategie. Als je het niet weet, hoef je ook geen moeilijke keuze te maken als blijkt dat je kindje wél een afwijking heeft.'

Zelf kiezen Prenatale screening is onderzoek tijdens de zwangerschap naar de gezondheid van je ongeboren kindje. Ouders kiezen zelf of ze testen en onderzoeken willen laten doen. Sinds de invoering van de NIPT (in 2017) besluit ruim 40 procent van de zwangere vrouwen dit bloedonderzoek te laten doen. ‘Het bloedonderzoek geeft meer zekerheid dan de combinatietest', vertelt Neeltje Crombag, verloskundige en lid van de klankbordgroep prenatale screening van de KNOV (vereniging van verloskundigen). De combinatietest was tot voor kort een van de mogelijkheden voor prenataal onderzoek aan het begin van de zwangerschap. Het onderzoek gaf echter geen zekerheid, alleen een kans op een afwijking. De combinatietest wordt niet vaak meer gedaan, slechts een paar procent van de zwangere vrouwen kiest ervoor. De NIPT geeft meer zekerheid, is makkelijker en daardoor is de drempel lager. 'Wat veel mensen nog lastig vinden is dat er ook dingen uit het onderzoek kunnen komen, waarvan we nog niet precies weten wat de gevolgen hiervan zijn', zegt Neeltje. Neeltje werkte jarenlang als verloskundige bij het UMC Utrecht en deed promotieonderzoek naar keuzes die zwangeren maken rond prenatale screening.

Omgaan met kansen Verloskundigen informeren zwangeren over de mogelijkheden die er zijn voor prenatale onderzoeken en wat deze naar boven kunnen brengen. Counseling heet dat. Maar iemand kiest uiteindelijk zelf. Het is opvallend dat Nederlandse vrouwen beduidend minder vaak prenataal onderzoek laten doen dan bijvoorbeeld zwangere vrouwen in Denemarken of België waar meer dan 90 procent een screeningstest laat doen. Wat daar de reden voor is, is niet exact bekend. Neeltje: ‘Wat waarschijnlijk meespeelt, is dat een kindje

met een afwijking voor veel Nederlandse vrouwen geen reden is om hun zwangerschap af te breken. En de kosten zullen misschien ook een rol spelen.'

Meer zekerheid Susanne (31) voelde zich onzeker tijdens haar zwangerschap een wilde er alles aan doen om meer zekerheid te krijgen. 'Ik wilde weten wat me te wachten stond, maar dat wilde niet zeggen dat ik ook zou kiezen voor het afbreken van de zwangerschap als ons kindje bijvoorbeeld het syndroom van Down zou hebben. Ik wil me goed voor kunnen bereiden op de toekomst een prenataal onderzoek zorgt gewoon dat je meer weet over de gezondheid van je kind. De 20-wekenecho vond ik opnieuw spannend, omdat je daar weer andere dingen kunt zien. Gelukkig hoefden we geen moeilijke keuzes te maken, want alles bleek goed te zijn met onze baby.'

Of onzekerheid Daisy (28) kreeg een heel ander bericht te horen. 'We wilden eigenlijk geen prenataal onderzoek, maar bij de reguliere 12-wekenecho werd een flink verdikte nekplooi gezien bij ons kindje. Ook zat er maar één vat in de navelstreng en was er geen vulling in de maag en blaas te zien. We werden doorgestuurd naar het ziekenhuis en kregen daar eigenlijk direct te horen dat er waarschijnlijk iets niet goed was met ons kindje.' Daisy kon vervolgens kiezen uit de NIPT of een vlokkentest. ‘We kozen voor de vlokkentest, omdat die echt 100 procent uitsluitsel geeft en de NIPT niet. Er kwam niets uit het onderzoek. Hoewel dat natuurlijk heel positief was, kon ik niet meer genieten. Het was heel moeilijk om de emoties en onzekerheid de baas te blijven, want het ziekenhuis bleef ons waarschuwen dat er mogelijk toch

WEL OF GEEN PRENATALE SCREENING? Om voor jezelf af te wegen of je prenatale onderzoeken wilt laten doen, kan het helpen om jezelf een paar vragen te stellen: • Weet je waarop getest wordt en wat deze syndromen inhouden? • Wat zijn de voordelen van meer zekerheid? • Als je een verhoogde kans hebt op een kindje met een syndroom, zou je dan verder onderzoek willen laten doen? • Wat betekent een kindje met een syndroom voor jou en je gezin? • Zouden jullie een zwangerschapsafbreking overwegen als het kindje niet gezond is?

ZWANGER

DE UITSLAG VAN PRENATAAL ONDERZOEK KAN MEE-, MAAR OOK TEGENVALLEN

Welke prenatale onderzoeken zijn er? NIP-TEST De Niet Invasieve Prenatale Test (NIPT) is een test waarbij via het bloed van moeder het DNA van de baby wordt onderzocht. Het gaat eigenlijk om DNA van de placenta, maar deze is meestal identiek aan het DNA van de baby. Hieruit blijkt of het ongeboren kindje mogelijk het downsyndroom, edwardssyndroom of patausyndroom heeft. De NIPT is geen kansberekening en biedt veel meer zekerheid dan de combinatietest. Toch geeft de test geen 100 procent uitsluitsel, de betrouwbaarheid is boven de 90 procent. Soms werkt de test niet omdat er te weinig DNA van de baby in het bloed van de moeder wordt gevonden. COMBINATIETEST Een combinatietest bestaat uit een bloedtest en nekplooimeting. Aan de hand van bloed van de moeder wordt bepaald of er een verhoogde kans is op downsyndroom, het edwardssyndroom of patausyndroom. De test biedt geen zekerheid of het kindje wel of geen syndroom heeft. Het meten van de nekplooi bij de baby gebeurt via een echo. Hoe dikker de nekplooi, hoe groter de kans op een afwijking. De uitslagen worden gecombineerd met de leeftijd van moeder en de zwangerschapsduur. VLOKKENTEST Als de combinatietest, NIPT of een andere medische indicatie een verhoogde kans geeft op downsyndroom (een kans hoger dan 1 op 200) kan je een vlokkentest laten doen. Bij een vlokkentest wordt er wat weefsel van de placenta uit de baarmoeder weggenomen. Dit weefsel wordt onderzocht en heeft dezelfde chromosoomsamenstelling als de ongeboren baby. Met de vlokkentest wordt dan ook chromosoomonderzoek gedaan. De uitslag is binnen twee weken bekend en is heel betrouwbaar: deze geeft bijna 100 procent zekerheid. VRUCHTWATERPUNCTIE Net als de vlokkentest, kan je vruchtwaterpunctie krijgen op medische indicatie. Bij deze punctie wordt er rond de zestiende week van de zwangerschap via een naald door de buikwand wat vruchtwater afgenomen. Hierin zitten lichaamscellen van de baby die worden onderzocht. Via de punctie kan niet alleen een chromosoomafwijking worden vastgesteld. De uitslag is binnen een paar dagen bekend en geeft een zekere uitkomst. Heel soms is de uitslag onduidelijk en wordt er uitgebreider chromosoomonderzoek gedaan. Dat kan een paar weken duren.

een afwijking was, zoals een hartafwijking. Bij de 20-wekenecho werd niets gevonden, maar volgens de artsen zie je een deel van de afwijkingen niet op die echo. Dus opnieuw kregen we geen zekerheid.' De zwangerschap van Daisy stond door de testen en onderzoeken in het teken van stress. 'Maar uiteindelijk is ons kindje gezond geboren!'

Bewuste keuze De uitslag van prenataal onderzoek kan mee-, maar ook tegenvallen. Het is in elk geval niet verstandig om onderzoek te laten doen puur om gerustgesteld te worden. 'Je kan voor moeilijke keuzes komen te staan’, zegt Neeltje. ‘Gelukkig zijn de meeste zwangere vrouwen in Nederland zich daar heel bewust van.' Als het aan Neeltje ligt, mag er ook wel meer aandacht zijn voor mensen die besluiten om géén prenataal onderzoek te laten doen. 'Wat is de reden? Weten mensen goed waar ze (niet) voor kiezen? Doen ze het onderzoek bijvoorbeeld niet omdat ze denken dat ze vanwege hun jonge leeftijd geen risico lopen? Dan is het aan de verloskundige om uit te leggen dat je ook als je jong bent een kans hebt op een kindje met een afwijking. Zijn ze goed geïnformeerd en kiezen ze om geen onderzoek te laten doen, is dat natuurlijk prima. Als de keuze maar bij hen past, is het goed.'

Geen pretecho Sanne wilde geen NIPT, maar liet wel een 20-wekenecho doen. 'Stel dat er dan toch iets niet goed was, dan konden we ons daar op voorbereiden. We wisten dat het geen pretecho was. De keuze voor de echo was voor ons op de een of andere manier vanzelfsprekender om wel te doen.' De angst dat hun kindje misschien een afwijking zou hebben, was nog niet verdwenen. Hun zoontje bleek maar een nier te hebben. 'Dat was enorm schrikken. We wisten in eerste instantie niet goed wat dit voor de rest van zijn leven voor gevolgen zou hebben. Gelukkig was het niet levensbedreigend en betekende het alleen dat hij na de bevalling een antibioticakuur kreeg. Achteraf ben ik vooral heel blij dat we weten dat hij maar één niertje heeft, want daardoor letten we beter op als hij bijvoorbeeld een blaasontsteking heeft. Hij moet dan eerder antibiotica dan een kindje met twee nieren. Ook moet hij af en toe op controle, maar dat is veel beter dan dat we van niets zouden weten.'

COLUMN

‘Kijk, een piemeltje! En daar zit de balzak.’ Onze Volendamse verloskundige wees naar de twintigwekenecho. ‘Bij andere jongens is het vaak zoeken’, zei ze, ‘maar dit zag ik meteen!’ Ook al had ik er weinig voor gedaan, toch was ik trots. Ik kreeg een kind! Maar toen we naar huis reden, waren ze daar ineens: de zenuwen. Ik werd vader, dacht ik achter het stuur,

maar ik had geen idee hoe. Gebeurt het als je je kind voor het eerst ziet bewegen in schokkerig zwart-wit? Als je voor het eerst een schop voelt in die grote ronde buik? Als je voor het eerst dat kleine rode lijfje vasthoudt? Wanneer word je vader, en hoe? Misschien had ik die vragen doordat ik zonder vader ben opgegroeid. Zeker was dat ik de antwoorden wilde weten voordat mijn zoon er was. Dus terwijl de buik van mijn vriendin groeide, ging ik op zoek. Familieleden, vrienden en collega’s die kinderen kregen - ik wist nooit wat ik ermee aan moest. Maar nu besloot ik er toch eens een aantal op te bellen. Hoe werden zij vader? We spraken af in de kroeg. Naderhand zette ik hun uitspraken in mijn telefoon. ‘Het is gewoon heel leuk.’ ‘Je moet wat praktische dingen leren, maar daarna gaat alles vanzelf’. ‘De eerste drie weken het zwaarst? De eerste drie maanden – nee - de eerste drie jaar zijn het zwaarst!’ Weinig bemoedigend. Heel veel wijzer werd ik er ook niet van. Thuis googelde ik dus maar ‘vader worden’ en ‘ik krijg een kind, hoe doe je dat’. Een van de eerste resultaten was een cursus gegeven door een voormalig verloskundige, waar ik me snel voor aanmeldde. In een verloskundigenpraktijk kwamen op een avond twintig mannen bij elkaar. Er was koffie, er waren spritsen, er hing een lotgenotensfeer. ‘Heb jij de kinderkamer al geschilderd?’ ‘Is jouw vriendin ook zo misselijk?’ ‘En zo chagrijnig?’ Een jongen maakte zich zorgen over het moment dat ze met de auto bij het ziekenhuis zouden aankomen terwijl zijn vriendin op het

punt stond om te bevallen. Als hij de auto uitgaat om een rolstoel te halen wordt ze boos, denkt hij. Maar als hij in de auto blijft om haar zelf een rolstoel te laten halen, wordt ze waarschijnlijk ook boos. Wat te doen? De verloskundige vertelde wat je als aanstaande vader allemaal kan bijdragen tijdens de zwangerschap; masseren, je geduld oefenen, klussen in huis. Een muntje in de auto leggen voor de rolstoelenautomaat, en een zeil op de achterbank. Net zo informatief was de doorloop van de weeën, de bevalling en de nageboorte. Twee uur lang werd met een plastic vagina en pop alles nagespeeld, terwijl wij - ik in ieder geval - met geknepen billen toekeken. Maar veel verder dan praktische informatie ging het niet. Ook niet bij de lactatiecursus die ik met mijn vriendin bezocht, en ook niet in de boeken over vader worden die ik las. Nog steeds had ik geen idee hoe je dat nu doet - vader worden. Tot ik kort voor de bevalling aan mijn schoonvader vroeg of hij niet nog een goede tip had. Zijn advies was het beste dat ik tot dan toe had gekregen. ‘Maak er tijd voor’, zei hij, ‘want voor je het weet is het voorbij.’ Ik vroeg een maand verlof aan, ging vervolgens vier dagen werken in plaats van vijf, probeerde er echt tijd voor te maken. Want vader, weet ik nu mijn zoon een jaar en drie maanden is, alles ‘aardbei’ en ‘aai’ noemt, op wiebelige benen door de kamer loopt en niet kan stoppen met lachen als ik hem onder zijn kin kietel, dat word je niet vanzelf.

FOTOGRAFIE MARIE WANDERS STYLING INGE DE LANGE

OVER ANDREAS JONKERS (30)

woont met zijn vriendin, zoon en ruwharige teckel in Monnickendam. Hij is uitgever bij De Correspondent en schreef het boek: En toen vonden ze mijn vader - Vader worden als je er nooit een hebt gehad.

OOIE MODE voor, tijdens

na je zwangerschap

JUMPSUIT – PALAVER (€ 180) KETTING – BY1OAK (€ 119,95)

FOTOGRAFIE LOBKE LEIJSER @ THE NEXT CHAPTER, STYLING SOPHIE DE GROOT, STYLING ASSISTENT AMELI RUFFATTI, HAIR & MAKEUP EVA AGERBEEK @ HOUSE OF ORANGE, MODEL SOEJSA LEUGS @ MATT FACES

MODE

SNEAKERS – VEJA (€ 99) ZWARTE BLOUSE - &OTHER STORIES (€ 89) ZWARTE BROEK - &OTHER STORIES (€ 79) KETTING MET PAREL – PALAVER (€ 149) OORBELLEN – PALAVER (€ 199)

MODE

JURK – CLAN (£ 95)

MODE

JUMPSUIT – PALAVER (€ 180) JAS – DRYKORN (€ 289,95) SNEAKERS – VEJA (€ 140) OORBELLEN – PALAVER (€ 199)

MODE

JURK – ARKET (€ 115) SCHOENEN – BIRKENSTOCK (€ 139,95) SCHAKELKETTING – BY1OAK (€ 119,95) GOUDEN KETTING MET HANGER - PALAVER (€ 179)

MODE

WOLLEN TRUI – ARKET (€ 99) BROEK – ARKET (€ 69) KETTING – BY1OAK (€ 119,95)

SHOPPING

JURK – DRYKORN (€ 259) LAARZEN – PATRIZIA PEPE (€ 288) SCHAKELKETTING – BY1OAK (€ 119,95) KETTING MET GEBOORSTESTEEN – BY1OAK (€ 79,95)

‘MAG JE SUSHI ALS JE ZWANGER BENT?’ Zomaar een vraag die ze bij de Nutricia Kindervoeding Service regelmatig krijgen. Wat is het meest bijzondere gesprek dat je ooit hebt gehad? Mariëlle: Ik vind alle vragen waarbij ouders zichzelf kwetsbaar opstellen heel bijzonder. Vaak schamen ze zich omdat ze iets niet weten, terwijl het natuurlijk nooit gekke vragen zijn. Het is tof dat ze ons op zo’n moment in vertrouwen durven te nemen. Soms krijg ik een huilende moeder aan de telefoon, als ze na ons gesprek blij en opgelucht ophangt heb ik mijn doel bereikt. Charlotte: Vaak bellen we na een weekje even terug, als dat afgesproken is natuurlijk. Gewoon om even te vragen hoe het gaat. Mariëlle: Als mensen ons eenmaal ontdekt hebben bellen ze meestal nog eens met een vraag. Het is fijn om te merken dat ze voelen dat we het beste voor hun kindje willen en dat we vanuit dat perspectief handelen. Wij zijn 24/7 bereikbaar voor de meest uiteenlopende vragen rondom voeding

VANDAAG HEB IK AFGESPROKEN IN EEN EETCAFÉ IN HET OUDE CENTRUM VAN ZOETERMEER. VANAF MIJN PLEK ZIE IK TWEE FRISSE VERSCHIJNINGEN VROLIJK KLETSEND BINNENKOMEN. DAT MOETEN CHARLOTTE EN MARIËLLE ZIJN! ZIJ WERKEN ALS VOEDINGSKUNDIGEN BIJ DE NUTRICIA KINDERVOEDING SERVICE EN IK WIL DAAR GRAAG MEER OVER WETEN. NADAT WE DE LEKKERSTE TAART VAN DE KAART HEBBEN BESTELD STEEK IK VAN WAL.

Wat houdt dat nou precies in, Nutricia Kindervoeding Service? Charlotte: Wij zitten klaar voor zwangeren of nieuwbakken ouders om vragen te beantwoorden rondom voeding. Je kunt ons altijd bellen, appen, chatten of mailen. Ja, ook midden in de nacht en tijdens feestdagen. Mariëlle: Baby’s doen niet aan kantoortijden, dus wij ook niet.

Mag je sushi als je zwanger bent? Ik weet namelijk toevallig dat je daar héél veel vrouwen voor wakker kunt maken. Mariëlle: Sushi met rauwe vis is helaas niet geschikt tijdens de zwangerschap. Je kunt natuurlijk wel sushi eten met bijvoorbeeld groenten, zeewier, gaar ei en tahoe. Zelf sushi maken (zónder rauwe vis) is dan een goed idee, zo weet je precies wat je binnenkrijgt. Charlotte: Gezond en gevarieerd eten is extra belangrijk als je zwanger bent. Wij hebben diverse recepten bedacht en uitgeprobeerd. Soms is je inspiratie even op en dan is het wel fijn om lekkere en gezonde recepten op te kunnen zoeken. Op www. nutriciavoorjou.nl vind je zwangerproof recepten en ook recepten die passen bij de leeftijd van je kindje.

Wat een ontzettende toffe job hebben jullie, hoe zijn jullie daar zo terecht gekomen? Mariëlle: Iedereen die bij ons werkt heeft de opleiding Voeding en Diëtiek gedaan en is afgestudeerd voedingskundige. Vanuit mijn opleiding ging ik stage lopen bij Nutricia en ik ben er nooit meer weggegaan! Charlotte: Zodra je aangenomen bent krijg je nog een interne opleiding over babyvoeding en borstvoeding, want dat is een specialisme binnen Voeding en Diëtiek.

Op www.nutriciavoorjou.nl vind je super lekkere zwangerproof recepten

ADVERTORIAL

Iedereen weet wel dat je tijdens een zwangerschap extreem moe kunt zijn, maar hoe komt dat nou eigenlijk precies? Charlotte: Je lichaam maakt een mensje! Dus ook als je niets doet, is je lijf keihard aan het werk. Het is vooral heel belangrijk om aan die vermoeidheid toe te geven. Mariëlle: Er gebeurt zó veel tijdens een zwangerschap, dat we wekelijkse een mail kunnen versturen die bol staat van de info. Bijvoorbeeld over de ontwikkeling van je kindje, voedingsadvies of tips tegen zwangerschapskwaaltjes. Je geeft bij de inschrijving aan hoeveel weken je zwanger bent, zodat we precies weten welke informatie voor jou relevant is.

Bijna alle zwangere vrouwen krijgen “last” van nesteldrang, ze willen alles schoon en klaar hebben. Hoe weet je nou zeker dat je niks vergeet, hebben jullie tips? Charlotte: Ja, het geeft natuurlijk rust als alles geregeld is voor de komst van de baby! Om te helpen in wat je allemaal nodig hebt hebben we een superhandige baby-uitzetlijst gemaakt. Het leuke is dat deze door moeders zelf is nagekeken. Al het onnodige is er na hun check onmiddellijk vanaf geschrapt. Dus het is echt een praktische en basic lijst met alle must-haves. Mariëlle: De vluchtkoffer checklist is ook zo’n handige! Met tips waar je misschien niet direct aan denkt zoals een ruim, donker shirt voor tijdens je bevalling of een haarklem.

Er zijn veel meningen over wanneer je mag beginnen met oefenhapjes, wanneer kun je starten en wat mag je je baby geven? Charlotte: Vanaf 4 maanden mag je starten met oefenhapjes. Kijk wel goed of je kindje er al aan toe is. Vaak geeft een kindje duidelijke signalen af, zoals bijvoorbeeld het eten van jouw bord afkijken, op de handjes sabbelen en smakgeluidjes maken. Mariëlle: Start altijd met groenten, daarnaast is het belangrijk om in de eerste twee weken steeds drie vaste soorten groenten af te wisselen. Na die twee weken kun je voorzichtig beginnen met fruit. Ons 5 stappen hapjesplan helpt je hierin op weg. Charlotte: Veel kindjes moeten echt wennen aan de nieuwe smaak en structuur van vaste voeding, dus geef het de tijd. Wist je dat we in Utrecht ons research centrum hebben? We doen al 120 jaar onderzoek naar babyvoeding. We hebben er ook een machine staan die het darmstelsel van een baby nabootst, zo weten we precies welke structuur bij welke leeftijd past.

Klopt het dat de eerste 1000 dagen van je leven zo belangrijk zijn? Mariëlle: Zeker! Als je de zwangerschap en de eerste 2 jaar bij elkaar optelt kom je op 1000 dagen. In deze tijd groeit je kindje razendsnel, sneller dan wat het in de rest van zijn of haar leven zal gaan doen. Zo groeit je kindje bijvoorbeeld 50% in de lengte en wordt je kindje 4 x zwaarder! Ook gaat de ontwikkeling van je kindje als een speer. Gezonde voeding is voor die groei en ontwikkeling natuurlijk ontzettend belangrijk.

Vaak vinden baby’s het lastig om zelf te gaan slapen, hoe kun je je kindje daarbij helpen? Charlotte: Een fijn achtergrondgeluid kan helpen om je kindje rustiger te krijgen of in een diepere slaap te houden. Stofzuigergeluid bijvoorbeeld, werkt echt! Of het geluid van een fikse regenbui of van witte ruis. We hebben er op onze site een playlist vol mee staan. Daar vind je ook een overzicht van al onze tools onder elkaar. Charlotte: ja, op www.nutriciavoorjou.nl kun je heel veel informatie vinden over voeding en zwanger worden, zwanger zijn, baby en peuters. Mariëlle: En vergeet niet dat je ons altijd mag bellen of whatsappen. Ons team van voedingskundigen is dag en nacht bereikbaar en helpt je graag!

Nutricia voor jou Advies nodig voor jezelf of je baby?

Bel gratis: 0800 022 26 26 WhatsApp: +31 6 83 65 11 33

DE INVLOED VAN CHEMISCHE STOFFEN op je baby 66

ZWANGER

TEKST CINDY CLOIN FOTOGRAFIE JAMIE GRILL ATLAS

Dat roken en alcohol slecht zijn voor de ontwikkeling van je baby, weten de meeste zwangere vrouwen wel. Maar wist je dat shampoo of bodylotion ook schadelijk kunnen zijn? Veel chemische stoffen in verpakkingen of verzorgingsproducten werken hormoonverstorend, wat effect kan hebben op jezelf en je ongeboren kind. Nu je zwanger bent, is het belangrijk je bewust te zijn met welke chemische stoffen je in aanraking komt. inds een paar jaar is er steeds meer aandacht voor de risico’s van hormoonverstorende stoffen. Denk bijvoorbeeld aan pesticiden op groente en fruit, het laagje plastic aan de binnenkant van een blikje, bepaalde stofjes in shampoo of bodylotion en zacht plastic speelgoed. In 2013 publiceerde de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) een rapport over de mogelijke risico’s van deze stoffen. Deze kunnen namelijk invloed hebben op de ontwikkeling en gezondheid van ongeboren baby’s, zoals de ontwikkeling van de hersenen, het immuunsysteem en het voortplantingssysteem. Zo zijn er aanwijzingen dat de toename van mannelijke onvruchtbaarheid mede wordt veroorzaakt door deze hormoonverstorende stoffen. In verschillende Europese landen zoals Denemarken, Frankrijk, België en Engeland waarschuwen artsen en verloskundigen mensen die zwanger willen worden of zwanger zijn voor de risico’s. Zij krijgen een folder met tips en adviezen om blootstelling te verminderen. De Nederlandse overheid vindt dat (nog) niet nodig en wacht eerst op richtlijnen uit Brussel.

Wat zijn precies hormoonverstorende stoffen? Chemische stoffen worden in tal van producten gebruikt om de werking of houdbaarheid van zo’n product te verbeteren. De afgelopen jaren zijn er heel veel van die chemische stoffen bijgekomen. Een deel van deze synthetische, lichaamsvreemde stoffen heeft invloed op het hormoonsysteem. Ze kunnen werken als hormonen of de werking van hormonen juist blokkeren. Er zijn Europese normen voor het gebruik van deze chemische stoffen in producten, zodat je niet te veel binnen kan krijgen. De vraag is of die normen streng genoeg zijn, zeker voor foetussen en jonge kinderen.

Is de schadelijkheid bewezen? De chemische stoffen hebben invloed op het hormoonsysteem. In de praktijk kom je dagelijks in aanraking met tientallen chemische stoffen en krijg je dus een mix van deze stoffen in je lichaam. Er is niet onderzocht wat juist die combinatie van verschillende stoffen met de mens doet. Er zijn nog onvoldoende bewijzen dat

de stoffen echt ingrijpen op de ontwikkeling van bovengenoemde organen en systemen. Onderzoek doen is heel lastig, omdat je niet bewust bepaalde chemische stoffen bij een mens wilt toedienen. Daarnaast zijn de gevolgen vaak pas veel later zichtbaar. Maar… bij dieren is wel bewezen dat de chemische stoffen schadelijk zijn. Bij dierproeven worden gedragsveranderingen gezien die duiden op neurologische afwijkingen en veranderingen in het hormonale systeem, zoals verminderde vruchtbaarheid. Honderden wetenschappers in Europa hebben een verklaring ondertekend waarin ze aangeven dat zwangere vrouwen (en stellen die zwanger willen worden) adviezen moeten krijgen om zo min mogelijk blootgesteld te worden aan deze chemische stoffen. Deze wetenschappers vinden dat de bewijzen met dierproeven voldoende aantonen dat het bij mensen, en zeker het jonge en ongeboren kind, mogelijk ook schadelijk is.

Waarom horen we dat nu pas? Er wordt internationaal gezien steeds meer onderzoek gedaan naar de gevolgen van het gebruik van chemische stoffen. Lange tijd werd het niet serieus genoeg genomen, maar dat lijkt nu te veranderen. Er is ook teveel bewijs om je ogen hiervoor te sluiten. Sowieso zie je dat effecten van het milieu op de gezondheid de laatste jaren vaker en beter worden onderzocht en meer aandacht krijgen in de media. Maar het is niet iets dat totaal nieuw is. Moeten we ons nu grote zorgen maken? De Nederlandse overheid en het RIVM vinden dat er nog te weinig keiharde bewijzen zijn. Ze willen zwangere vrouwen niet onnodig ongerust maken. Hoewel de effecten op mensen nog niet bewezen zijn, vinden veel wetenschappers dat je beter kan voorkomen dan ‘genezen’. Met andere woorden: informeer ouders over de mogelijke gevaren en geef tips om blootstelling te verminderen. Ze kunnen dan zelf beslissen wat ze met deze informatie doen.

ZWANGER

OM WELKE CHEMISCHE STOFFEN GAAT HET? • Bestrijdingsmiddelen in de landen tuinbouw. • Weekmakers zoals ftalaten. De weekmakers worden gebruikt om plastic flexibel te houden zoals een douchegordijn, textiel of speelgoed. • BPA. Bisphenol A wordt onder andere gebruikt voor de productie van polycarbonaat; een harde, glasheldere kunststof. Het zit in veel plastic producten zoals fopspenen, speelgoed en verpakkingen. • Parabenen. Deze worden gebruikt als conserveringsmiddel in onder meer cosmetica, schoonmaak- en wasmiddelen, kant en klare sauzen, lijm of verf.

FOTOGRAFIE TATIANA SYRIKOVA

ZWANGER

wat kan je zelf doen?

Als je je erin verdiept, zie je dat er volop alternatieven zijn om het gebruik van parabenen, weekmakers en andere chemische stoffen te vermijden. Wij geven je een aantal tips zodat je zelf kan beslissen in hoeverre je hier wat mee wilt doen. Voeding voor jou en je baby • Eet zoveel mogelijk verschillende soorten groenten en fruit. Op elke soort worden weer andere bestrijdingsmiddelen gebruikt en door veel te variëren voorkom je stapeling van een bepaalde stof.

• Billendoekjes bevatten allerlei chemische stoffen. Gebruik ze

niet te veel, maak de billen van je baby schoon met lauw water en watten. Of gebruik natuurlijke alternatieven. Je baby komt meerdere keren per dag in aanraking met billendoekjes en dan is het verstandig om voor een natuurlijke variant te kiezen. Schoonmaak- en chemische middelen • Ook schoonmaakmiddelen zijn te koop zonder parabenen.

• Vermijd contact met verf, spuitbussen en haarverf en lucht

grondig na gebruik.

normen voor gebruik strenger dan in veel andere landen.

Kleding en meubels • Er kunnen chemische stoffen in je meubels zitten. Bijvoorbeeld om houtrot te voorkomen, of om de kleur langer mooi te houden. Deze komen in de lucht terecht. Ventileer je huis daarom goed. En (stof)zuig minimaal één keer per week.

• Het beste is om biologische groenten en fruit te eten omdat die

• Zet het nieuwe matras voor je baby voor de geboorte

• Eet zoveel mogelijk groenten en fruit uit eigen land, hier zijn de

minder worden bespoten.

gedurende langere tijd buiten om zoveel mogelijk uit te wasemen.

• Eet zoveel mogelijk vers, niet verpakt voedsel. Weekmakers

• Was nieuwe kleding, dekentjes en knuffels voor je baby voordat

worden gebruikt om plastic flexibel te houden en komen in het voedsel terecht.

je het gebruikt en kies bij voorkeur voor kleding van biologisch katoen.

• Warm geen eten in plastic bakjes op, ook niet in de magnetron.

• Gebruik liever geen wasverzachter, zeker niet voor de babywas.

• Borstvoeding is altijd de eerste keuze. Maar wist je dat, als je

geen borstvoeding kan/wilt geven of als je baby toe is aan vaste voeding/opvolgmelk, er ook biologische babyvoeding is? Speelgoed en spullen • In plastic speelgoed kunnen weekmakers voorkomen. Als je speelgoed koopt, kijk dan altijd of er weekmakers (ftalaten) in zitten.

• Koop BPA-vrije fopspenen, bestek en zuigflessen voor je baby.

Vermijd speelgoed van zacht plastic in verband met de ftalaten.

Verzorging • Gebruik cosmetica op natuurlijke basis, of in ieder geval zonder parabenen. Denk hierbij aan je zeep en shampoo en natuurlijk al helemaal aan de producten die je voor je baby koopt.

• Gebruik in je zwangerschap en bij je baby geen parfum of

luchtverfrissers.

FOTOGRAFIE COTTONBRO

De tweede

3 maanden

TEKST SANDRA VUIK ILLUSTRATIES BABYOPKOMST.NL

WEEK 14

Hij weegt nu ongeveer 45 gram en is zo’n 8 cm lang (gemeten van het puntje van het hoofd tot het puntje van de billen).

WEEK 15

Ongeveer 9 cm lang en 60 gram, ongeveer zo groot als een appel. De botten worden steeds sterker. Tot nu toe was het vooral kraakbeen maar langzaam maar zeker wordt het steeds meer ‘echt’ been. Let dus goed op je calciuminname, want je baby heeft veel calcium nodig om sterke botten te krijgen.

WEEK 16

Ongeveer 10-11 cm lang. De baby kan nu geluiden van jou horen. Geluiden van buitenaf zijn nog niet zo goed hoorbaar voor de baby. Omdat jouw stem ook in je lichaam doorklinkt, kan je beginnen met zingen voor je baby. Als dit niet je eerste kindje is kan je deze week voor het eerst leven voelen, sommigen voelen het zelfs al eerder.

WEEK 17

Zo groot als een koolraap. Er ontstaat een vetlaagje op de huid van de baby, het huidsmeer. Ook ontstaan er kussentjes in de vingers en krijgt de baby zijn eigen typerende vingerafdruk. De baby kan zijn vingers nu buigen en bewust een vuist maken.

WEEK 18

De baby is nu 14 cm lang en weegt alweer 200 gram, in één week 50 gram gegroeid! De verbindingen tussen de zenuwen en spieren worden verfijnder, hierdoor kan je baby bedenken dat hij of zij wil schoppen en zijn het geen reflexen meer.

WEEK 19

De hersengebieden voor alle sensoren (reuk, smaak, zicht, gehoor en tast) ontwikkelen zich nu heel snel. Je baby went aan alle smaken als jij gevarieerd eet. Als dit je eerste kindje is, kan je deze of volgende week voor het eerst leven

voelen. Als de placenta (moederkoek) aan de voorkant ligt kan het wat langer duren.

WEEK 20

Ongeveer 25 cm lang (incl. de benen) en 300 gram. Qua lengte is dat al de helft van hoe lang de baby bij de geboorte zal zijn. Qua gewicht is dat pas 10%. Een mager popje dus. Het onderhuidse vet moet nog komen.

WEEK 21

De wenkbrauwen en wimpers worden nu aangelegd. Bij meisjes start in deze week de aanleg van de vagina.

WEEK 22

De baby is nu ongeveer 27 cm lang en weegt zo’n 450 gram. Het hele lichaam is bedekt met donshaartjes, lanugo genaamd.

WEEK 23

Ongeveer zo groot als een mango. Geluiden van buiten komen nu echt goed door bij de baby. Dit betekent dat zowel jij als je partner nu echt contact kunnen maken met de baby. Praat tegen hem of haar, zing liedjes en laat je baby bijvoorbeeld wennen aan één bepaald nummer wat jullie beiden mooi vinden.

WEEK 24

Ongeveer 29 cm lang en 600 gram zwaar is de baby nu. Al vrij lang, maar nog erg mager dus.

WEEK 25

Het onderhuidse vet begint zich te vormen en ook het hoofdhaar neemt steeds iets meer toe.

WEEK 26

Laatste week van het tweede trimester. Je baby is nu ongeveer 33 cm lang en weegt 800 gram.

ZWANGER

JOUW TO DO’S IN HET TWEEDE TRIMESTER WEEK 14 • Oriënteer je op een zwangerschapscursus. Wist je dat we op Babyopkomst.tv online zwangerschapscursussen aanbieden?

WEEK 15: • Tijd om op pad te gaan voor je babyuitzet. Hopelijk

is de moe- en misselijkheid nu voorbij. Een prima tijd dus om te gaan winkelen. In ons dossier ‘Babyuitzet’ (https://babyopkomst.nl/categorie/babyuitzet/) lees je waar je op moet letten voor je gaat kopen. Het staat boordevol handige tips en adviezen zodat je goed voorbereid de winkels in gaat.

WEEK 17: • Tijd om op pad te gaan voor je babyuitzet. Hopelijk

WEEK 18: • Bespreek of jullie de 20 weken echo willen. Veel stellen

realiseren zich amper dat de 20 weken echo een keuze is. Het is geen pretecho, maar een serieus medisch onderzoek waar je beiden goed over moet nadenken of je dit wilt.

WEEK 19: • Als je straks minder wilt gaan werken is het hoog

tijd om met je werkgever afspraken te gaan maken. Lees eerst goed wat je rechten en plichten zijn (www. babyopkomst.nl/recht-en-plicht-werk-zwangerschap). Bedenk wanneer je met zwangerschapsverlof wilt gaan en hoe jullie het ouderschapsverlof willen regelen.

WEEK 20: • Waarschijnlijk krijg je deze week de 20 weken echo. Bespreek met je partner of jullie het geslacht van je kind willen weten.

WEEK 21: • Tijd om je te gaan oriënteren op kinderopvang, als je

hiervan gebruik gaat maken. Er zijn verschillende opties mogelijk. Ga bijvoorbeeld eens langs bij een opvang die je aanspreekt. Bezoek verschillende kinderdagverblijven of gastouders. Kosten zijn natuurlijk ook belangrijk. Meer informatie over kinderopvang, bijvoorbeeld; kosten, toeslagen en verschillende soorten vind je op https:// www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/kinderopvang.

WEEK 23: • Tijd om je te gaan oriënteren op kinderopvang, als je

WEEK 24: • Wil je straks borstvoeding gaan geven? Bereid je

goed voor. Als je veel leest en een informatie-avond bezoekt ben je beter voorbereid en is de kans dat de borstvoeding gaat lukken een stuk groter.

WEEK 25: • Vanaf nu kan je partner contact maken met de baby

door een hand op jouw buik te leggen. Als de baby wakker is zal hij of zij daar naartoe zwemmen.

WEEK 26: • Dit is de laatste week van het tweede trimester.

Natuurlijk vertellen we je veel meer in het volgende trimester wat je verderop in dit magazine vindt.

maanden in vorm

Een flinke wandeling en gelijk even bijkletsen met een vriendin, schoonmakend door het huis; het hoeft niet veel te zijn om lichamelijk en geestelijk lekker in je vel te zitten. Dat houd je makkelijk 9 maanden vol. TEKST SANDRA VUIK FOTOGRAFIE STOCKSY

ZWANGER Bewegen is fijn, zeker tijdens je zwangerschap. Het kan veel klachten voorkomen of verminderen. Je slaapt beter en het is wetenschappelijk bewezen dat vrouwen die actief bewegen tijdens hun zwangerschap makkelijker bevallen. Het algemeen geldend advies is om minimaal vijf dagen per week dertig minuten matig intensief te bewegen. Matig intensief betekent dat je een voelbaar hogere hartslag hebt, dat je ademhaling sneller gaat, maar dat je nog wel gewoon kan praten. Een stevige wandeling met de hond of een vriendin en je zit al aan het geadviseerde halfuurtje.

Je Louboutins mogen in de kast blijven

Je rug- en buikspieren hebben het zwaar te verduren in de zwangerschap. Om harde buiken en lage rugpijn te voorkomen, is het ’t slimst je natuurlijke houding aan te houden. Maar dat is met zo’n bollende buik niet altijd makkelijk; je hebt snel de neiging met je buik naar voren te lopen. Zo creëer je een holle rug, en dat is erg belastend voor je rug. Probeer je aan te leren om je onderbuik altijd iets in te trekken, dit helpt niet alleen om lage rugpijn maar ook harde buiken te voorkomen. Natuurlijk kan je je buik niet echt meer intrekken als hij dikker wordt, maar je kan wel altijd wat spanning op de spieren zetten. Daarnaast helpt het als je je bekken iets naar achteren kantelt. Je brengt je heupbeen iets naar achteren en je schaambot iets naar voren, je vlakt je rug als het ware iets af. O ja, draag geen hoge hakken meer. Een hakje van 3 tot 4 centimeter is wel heel prettig voor een goede houding.

Luister naar je lichaam

Sporten is heel goed tijdens de zwangerschap. Als je altijd hebt gesport, kan je de meeste sporten gewoon blijven doen. Maar luister naar je lichaam. Als je na het sporten veel last van harde buiken of buikpijn hebt, dan ben je te actief geweest. Doe dan de volgende keer iets rustiger aan. Word je licht in je hoofd, duizelig of kom je echt adem tekort; doe ook dan een stapje terug. Contactsporten, waarbij je buik in de gevarenzone kan komen, zijn geen goed idee tijdens de zwangerschap. Ook duiken en risicosporten worden afgeraden.

Geestelijk fit

Hoe je lichamelijk fit kan blijven weet je nu, maar hoe zit het met je geestelijke gezondheid? Een zwangerschap houdt je bezig, die doe je niet zomaar even tussendoor. En als je dan ook nog een drukke baan en veel sociale verplichtingen hebt... Vermindering van een gejaagd gevoel of stress is niet alleen goed voor jezelf, maar ook voor je baby. Overmatige stress is echt schadelijk voor je baby!

Moeten hoeft niet

Goed om te weten, maar hoe verminder je die druk? Vaak wordt gejaagdheid of stress veroorzaakt doordat we meer willen dan we kunnen; de dagelijkse race tegen de klok om alles wat je wilde ook daadwerkelijk te doen. Maar als je zwanger bent, mag je best een stapje terug doen. Vraag anderen om bij te springen. En leg de lat voor jezelf niet te hoog. Er is een verschil tussen wat je móet doen en wat je wílt doen!

Let it go

Leren omgaan met stress is voor een belangrijk deel leren loslaten en accepteren dat dingen niet altijd gaan zoals jij wilt. Je hebt niet overal invloed op. Is het dan zinvol om je heel druk te maken? Vaak niet, maar loslaten is lastig. Probeer je bewust te worden van alle gedachten die continu door je hoofd gaan. Bedenk of het zinvol is je hier druk over te maken. Wordt het probleem er anders door? Helpt tobben het probleem op te lossen? Als dit niet zo is, probeer de gedachten dan te vervangen voor leuke dingen en maak je hoofd leeg. Door elke dag een paar keer te proberen je hoofd helemaal leeg te maken en alleen bezig te zijn met wat je op dat moment doet, kan je leren loslaten.

TIPS OM HET WAT RUSTIGER AAN TE DOEN

Als jij je dag al begint met rennen en vliegen, zet je wekker dan een halfuurtje eerder. Word rustig wakker. Maak tijd voor je ontbijt en lees bijvoorbeeld de krant. Je zal zien dat je de dag veel meer ontspannen begint. Bouw meer rustmomenten in op je werk als je merkt dat je het werk bijna niet meer volhoudt. Wettelijk heb je tijdens je zwangerschap recht op: • regelmatige werken rusttijden; • extra pauzes (maximaal 1/8 deel van je werktijd, bij een fulltimebaan mag je dus een uur extra pauze houden!); • een geschikte, afsluitbare ruimte om te kunnen rusten (met bed of rustbank); • geen verplichting tot onregelmatig werk, overwerk of nachtdiensten; • zwangerschapsonderzoek tijdens werktijd. Ervaar je, ondanks deze rustmomenten, toch teveel stress op je werk, bespreek dit dan met de bedrijfsarts. Kan je je werk niet veilig en gezond uitvoeren, dan moet je werkgever je tijdelijk ander werk aanbieden. Is die mogelijkheid er niet en kan je hierdoor niet veilig en gezond werken, dan heb je recht op doorbetaald verlof. Het eind van de middag is vaak een hectisch moment. Kan je dit normaal prima aan, nu je zwanger bent heb je aan het eind van de middag waarschijnlijk alleen maar behoefte aan rust. Gun jezelf een powernap: ga 15 tot 20 minuten slapen. Niet langer, want dan kom je in een diepe slaap en word je juist vermoeider wakker. Is het echt zo erg als je een halfuurtje later eet? Vraag je partner om de voorbereidingen voor de maaltijd te treffen, of kook grotere porties zodat je twee of drie maaltijden kan invriezen.

help

je vrouw de bevalling door! TEKST JUDITH KATSTRA FOTOGRAFIE RODNAE PRODUCTIONS

BEVALLING

‘ Het is zoiets moois om je eigen dochter op de wereld te kunnen brengen’ Het op de wereld zetten van een kind is een zware taak. Als partner kan je van grote betekenis zijn bij de geboorte van jullie baby. Je kent je vrouw natuurlijk het beste en weet als geen ander wat ze nodig heeft. Ze heeft je dan ook hard nodig en met een goede voorbereiding help je haar als een ware coach door die bevalling heen. Natuurlijk kan je de pijn niet overnemen, maar door je vooraf goed te laten informeren over wat jullie te wachten staat en wat je voor je vrouw kan doen, wordt het voor haar wel makkelijker. Naast meepuffen en haar hand vasthouden, helpt het enorm als je weet hoe ze zich kan ontspannen of hoe je haar ondersteunt tijdens de weeën.

Marathon Mark Kranenburg, vader van de pasgeboren Juliette, en zijn vrouw Diane weten daar alles van. Naast workshops bij de verloskundige en een presentatie in het ziekenhuis hadden ze wekelijks gesprekken met een vriendin die gespecialiseerd is in de ‘Bradleymethode’. ‘Deze methode focust op natuurlijk bevallen, waarbij er een grote rol is voor de vader’, vertelt Kranenburg. ‘Ik leerde hoe ik me als coach moest opstellen bij de bevalling, hoe ik ervoor kon zorgen dat mijn vrouw zich kon ontspannen. Ze vertelde dat we het moesten zien als de voorbereiding op een marathon: bepaal je strategie en heb vertrouwen in een goede afloop.’  Renate Westerink, moeder van Liv (5) en Kai (3), en haar vrouw pakten het anders aan. Het stel maakte duidelijke afspraken. ‘Edine wilde heel graag thuis bevallen in een ontspannen sfeer, zonder al het medische gedoe. Ze is bovendien zelf yogadocent en weet dus heel goed hoe ze in pijn moet ademen om te kunnen ontspannen.’ De aanstaande moeders bezochten vooraf een keer een gespecialiseerde fysiotherapeut om te horen wat er met het lichaam gebeurt tijdens een bevalling en wat je als partner kan doen om voor wat verlichting te zorgen. ‘Dat was heel nuttig.’

Voor Mark Koster, vader van Bram (9 maanden), had de zwangerschap van zijn vrouw Orietta een lange aanloop. ‘Het duurde tien jaar voordat we zwanger raakten, doordat mijn vrouw diabetes type 1 heeft.’ Toen het eindelijk zo ver was, nam hij de taak op zich om tijdens de bevalling haar bloedsuikers onder controle te houden. ‘Ik heb dus gezorgd dat ik precies wist hoe haar meter werkt.’ Ook bezochten ze samen een bevallingscursus. ‘Ik vond het fijn te weten wat ik kon doen, want ik had geen idee. Zo voelde ik me zo toch voorbereid.’

Gas geven De goede voorbereiding was voor Kranenburg uiteindelijk een zegen. De bevalling van Diane ging zo snel dat hij zijn dochter zelf op de wereld heeft geholpen. Na een dag van lichte krampen kwam het proces in een stroomversnelling toen zijn vrouw in bad ging. ‘Op een gegeven moment heb ik de verloskundige gebeld dat ze maar gas moest geven omdat het bijna ging gebeuren.’ Toen Diane aangaf het niet meer tegen te kunnen houden, deed hij wat hem te doen stond. ‘Ik legde mijn trui onder haar als een zacht bedje en toen ze geen verzet meer bood, floepte Juliette er bij de eerstvolgende wee uit. Na 30 seconden begon ze te huilen. Ik deed een handdoek om haar heen en toen ging de bel en stond de verloskundige voor de deur. Ik zei: je bent precies op tijd, ze is net geboren.’   Ook bij de vrouw van Westerink ging het vlot. ‘Edine kreeg een weeënstorm. Ik heb toen zoveel mogelijk tegendruk in haar onderrug gegeven en dat hielp gelukkig iets. Wel drie keer heb ik gevraagd of ik niet de verloskundige moest bellen, maar dat vond ze niet nodig.’ De weeën volgden zich zo snel op dat ze toch ging bellen. ‘Binnen no time stond de verloskundige op de stoep. En dat was maar goed ook, want vlak daarna werd onze dochter geboren.’ Bij nummer twee ging het overigens nog sneller. ‘Kai was er met iets meer dan een uur.’

BEVALLING

FOTOGRAFIE ARMIN RINOLDI

Dat het ook allemaal anders kan lopen dan je vooraf bedenkt, maakte Mark Koster mee. Zijn zoontje werd geboren met een spoedkeizersnede. ‘Orietta werd met 38 weken ingeleid omdat baby’s van diabetespatiënten vaak groter zijn. Toen bij elke wee de hartslag van de baby omlaag ging, zei de arts dat het waarschijnlijk een keizersnede zou worden. Drie kwartier later waren we op de operatiekamer.’ Koster mocht erbij zijn en kon zo de bloedsuikerspiegel van zijn vrouw in de gaten houden. ‘Dat ging gelukkig goed.’ Na de geboorte mocht hij de navelstreng doorknippen en ging hij mee naar een aparte kamer voor de controles. ‘Het was heel fijn dat ik bij Bram kon blijven.’

‘Alleen maar liefde’ Kranenburg voelde een grote verantwoordelijkheid tijdens de bevalling. ‘Ik wist wat me te wachten stond en moest haar door die pijn helpen. Ik was heel alert. Je ziet dat je vrouw met iets heel heftigs bezig is.’ Achteraf voelt hij zich enorm gezegend dat het zo is gegaan. ‘Het is zoiets moois om je eigen dochter op de wereld te kunnen brengen. Dat is onbeschrijfelijk.’  Ook Koster vindt dat hij zeker iets heeft kunnen bijdragen aan de bevalling. ‘Al heeft zij natuurlijk wel het meeste werk gedaan. Het is niet zozeer meehelpen, maar wel ondersteunen. Ik kon ook niet veel meer dan dat. Maar alles wat ik kon doen, deed ik wel zo goed mogelijk.’  Westerink kijkt met een dubbel gevoel terug. ‘Enerzijds is het vreselijk als je geliefde zoveel pijn lijdt. Anderzijds besefte ik dat het ’t mooiste moment van mijn leven was.’ De beslissing om thuis te bevallen was volgens haar ‘de beste ooit’. ‘We hoefden na de bevalling niet op stel en sprong een ziekenhuis te verlaten, maar konden direct met de baby naast ons gaan slapen; geen gedoe, alleen maar liefde.’

Wil jij, als partner, je ook goed en laagdrempelig voorbereiden op de geboorte van je kind? Op babyopkomst. tv vind je diverse online zwangerschapscursussen die je daarbij helpen. Samen te volgen op het moment en plaats die jou/jullie het beste uitkomt.

EN VERDER...

De klinisch verloskundige, wie is zij? Als gezonde zwangere ben je onder controle van de verloskundige in een praktijk in jouw regio. Dit wordt de eerstelijns verloskundige genoemd. Zij begeleidt jou tijdens de zwangerschap, de bevalling en het kraambed. Als er medische complicaties zijn tijdens de zwangerschap of de bevalling, of als er een andere reden is om in het ziekenhuis te bevallen, dan word je door de verloskundige doorgestuurd naar de gynaecoloog. Er is dan een medische indicatie voor verloskundige zorg in het ziekenhuis.

De verloskundige in het ziekenhuis

aar ook met een medische indicatie wordt veel van de zorg in het ziekenhuis tijdens de zwangerschap en de bevalling door verloskundigen gedaan. Dit zijn klinisch verloskundigen, zij worden ook wel tweedelijns verloskundigen genoemd. De klinisch verloskundige heeft dezelfde opleiding gevolgd als je eigen verloskundige maar is aanvullend opgeleid in haar eigen ziekenhuis of heeft een aanvullende opleiding tot klinisch verloskundige gevolgd. Ongeveer 70% van de bevallingen in het ziekenhuis wordt door klinisch verloskundigen gedaan. Zij werken samen in een verloskundig team met kraamverzorgsters, verpleegkundigen, gynaecologen en soms ook gynaecologen in opleiding. Samen zorgen zij ervoor dat de bevalling en de zwangerschap zo goed mogelijk verlopen. De klinisch verloskundige begeleidt de bevalling en verzorgt het kraambed tot moeder en kind naar huis gaan. Zij zorgt ook voor een goede overdracht naar jouw eigen verloskundige uit de huispraktijk. Vaak doet de klinisch verloskundige ook de zwangerschapscontroles op de polikliniek. Ook bij zwangeren die een medische indicatie hebben blijft het belangrijk dat de bevalling met zo min mogelijk ingrijpen verloopt. Tijdens de bevalling is de klinisch verloskundige de spil in de zorg voor de barende. Zij is net

als haar eerstelijns collega opgeleid om het natuurlijke proces zoveel mogelijk te bewaken waarbij ze de conditie van moeder en kind goed in de gaten houdt. Als alles goed gaat zal de gynaecoloog doorgaans niet bij de bevalling aanwezig zijn. De gynaecoloog is wel altijd beschikbaar voor overleg en neemt de begeleiding van de bevalling over als er bijvoorbeeld een keizersnede moet worden gedaan.

Ook geboorteplan bij medische complicaties Als er een medische reden is om in het ziekenhuis te bevallen, kan je nog steeds een geboorteplan maken. De klinisch verloskundige zal samen met jou en je partner het geboorteplan bespreken en zoveel mogelijk aan jullie wensen tegemoetkomen. Zo is het in steeds meer ziekenhuizen mogelijk om in bad te bevallen, ook als er een medische indicatie is! Veel vrouwen zien op tegen hun bevalling in het ziekenhuis. Toch zijn ze vaak blij verrast als ze merken dat ook daar een verloskundige is die hen kan bijstaan tijdens de bevalling en die ervoor zorgt dat alles zo goed en natuurlijk mogelijk verloopt zonder onnodig ingrijpen.

De klinisch verloskundige: onmisbaar voor de verloskundige zorg in het ziekenhuis! 77

Geen druppel

TEKST CINDY CLOIN FOTOGRAFIE TARYN ELLIOTT

VÓÓR, TIJDENS ÉN NA DE ZWANGERSCHAP

ZWANGER

Vanaf het moment dat je zwanger wilt worden, wordt het drinken van alcohol afgeraden. De meeste vrouwen weten dat het niet goed is voor de baby als je alcohol drinkt. Maar waarom eigenlijk niet? En waarom is het na de bevalling nog steeds belangrijk om dat glaasje wijn te laten staan? Om bij het begin te beginnen: op het moment dat jullie besluiten dat je graag een kindje zou willen, is het verstandig om meteen met het drinken van alcohol te stoppen. Alcohol is namelijk slecht voor de eicellen en de zaadkwaliteit van de man. Er zijn signalen dat al bij minder dan één glas alcohol per dag de vruchtbaarheid kan worden beïnvloed, waardoor het langer duurt voordat je zwanger raakt. Hoe meer man en vrouw drinken, hoe groter de kans op een miskraam, omdat de eicel en het zaad worden aangetast door de alcohol. Veel vrouwen stoppen met drinken nadat ze een positieve zwangerschapstest in handen hebben. En dat is goed nieuws. Veel meer dan vroeger weten vrouwen dat het slecht is voor de baby die ze bij zich dragen. Ook wordt het afslaan van een borrel veel meer geaccepteerd. Uit de ‘Monitor Middelengebruik en Zwangerschap’ (2018) blijkt dat een klein gedeelte van alle vrouwen tijdens de zwangerschap alcohol dronk (4,2 procent) nadat zij zich bewust waren van de zwangerschap. Het komt wel wat vaker voor dat vrouwen nog alcohol hebben gedronken omdat ze nog niet wisten dat ze zwanger waren. Het kan zijn dat je je zorgen maakt omdat je nog alcohol hebt gedronken, terwijl later bleek dat je zwanger was. Belangrijk is dat je je realiseert wat nu het beste is voor je baby, namelijk: alsnog meteen stoppen met drinken en de rest van je zwangerschap geen alcohol meer nuttigen.

Wat doet alcohol met de ongeboren baby? Als jij zwanger bent en alcohol drinkt, heeft de baby hetzelfde alcoholpromillage in het bloed als jij. Bij een glaasje wijn is dat ongeveer 0,3 promille. Alcohol heeft op een baby een heel ander effect dan op een volwassene. De lever van een baby kan alcohol

WIST JE DAT...

• bij vrouwen én bij mannen de vruchtbaarheid vermindert door alcoholgebruik? • een glaasje wijn dat de aanstaande moeder drinkt het ongeboren kind bereikt, ook als de placenta nog niet is ontwikkeld?

nog niet afbreken, waardoor het langer in het bloed aanwezig blijft. Tijdens de zwangerschap worden cellen aangemaakt waarmee lichaamsdelen, hersenen en andere organen groeien. Als je alcohol drinkt tijdens de zwangerschap, kan je de aanmaak van die cellen verstoren. Hierdoor is het mogelijk dat sommige delen van het lichaam van je kindje niet goed groeien. Ook is de kans op vroeggeboorte en een laag geboortegewicht groter. Of je beschadigt organen van de baby die al ontwikkeld zijn. Vooral de hersenen zijn kwetsbaar: die blijven de gehele zwangerschap in ontwikkeling. Als een moeder alcohol heeft gedronken, kan de baby de diagnose ‘Foetaal Alcohol Spectrum Disorder’ krijgen. Deze aandoening varieert van een lichte vorm waarbij het kind sneller overprikkeld raakt en een slechter geheugen heeft, tot een zware vorm die zich kenmerkt door een groeiachterstand, afwijkende gezichtskenmerken en neurologische beschadigingen. In dat geval is er sprake van het ‘Foetaal Alcohol Syndroom’. Welke gevolgen bepaalde hoeveelheden alcohol hebben op een baby, is niet precies bekend. Daarom is het verstandig om helemaal niet te drinken. Ook als je al zwanger bent en nog wel eens een glaasje drinkt, is het goed om te besluiten hier alsnog mee te stoppen. Het is makkelijker vol te houden als je omgeving dat accepteert en jou steunt in je besluit om te stoppen met alcohol. Zo’n 80 procent van de vrouwen voelt zich hierin gesteund. Ook als je minder steun ervaart uit je omgeving, bedenk dat je dit voor je baby doet! Je verloskundige kan je hierbij helpen.

Ook na de zwangerschap nog geen alcohol Ook na de zwangerschap kan je beter niet meteen de fles ontkurken. Want ook als je borstvoeding geeft, brengt alcohol risico’s voor je kind met zich mee. Het kan de melkproductie verminderen en daarnaast kan de alcohol via de moedermelk worden overgedragen aan de baby. Dit kan negatieve invloed hebben op het slaappatroon van de baby. Ook bestaan er aanwijzingen dat alcohol in de moedermelk de hersenontwikkeling van de baby aantast. Mocht je toch een keer een glas alcohol hebben gedronken, dan wordt geadviseerd om zeker drie uur te wachten met voeden of kolven.

• alcoholgebruik tijdens de zwangerschap onder meer kan leiden tot groeiachterstand, gezichtsafwijkingen en neurologische schade bij de baby? • een baby die borstvoeding krijgt via de moedermelk alcohol in het lichaam kan krijgen?

• alcohol de smaak en geur van de moedermelk verandert?

• je baby slechter kan gaan slapen door alcohol in de borstvoeding?

• door alcohol te drinken tijdens de periode van borstvoeding de melkproductie af kan nemen?

• ongeveer een kwart van de vrouwen tijdens de borstvoedingsperiode wel eens een glas alcohol drinkt?

FOTOGRAFIE JOELLE ROTHUIZEN TEKST SOPHIE DE GROOT

INTERIEUR

NAPPE

INDERKAMERS Fotografe en Instagramfenomeen Joelle (@inblckandwht) is een ware inspiratiebron als het gaat om het maken van knappe kinderkamers. Haar gedachte: maak kamers zoals je ze vroeger zelf graag gewild had. Waarin het voelt alsof alles mogelijk is. De door haar gestylede kleine droomwerelden zijn daarnaast minimalistisch en weinig trendgevoelig. Daardoor zit je met een paar kleine aanpassingen jarenlang goed. Daar willen we meer van weten!

INTERIEUR

Wat is jouw filosofie en inspiratie achter de kinderkamers? ‘Ik maak kamers zoals ik ze zelf graag had gehad als kind. Ik wil dat de ruimtes voelen alsof je je favoriete kinderboek binnenstapt en alles mogelijk is. ‘Max en de maximonsters’, ‘Peter Pan’ en ‘Nils Holgerson’ bijvoorbeeld. Ik houd niet van ‘kinderachtige’ kamers maar van plekken die fantasie en avontuur uitlokken. Ruimtes die uitnodigen om zelf te creëren en te spelen.’

Hoe benader je minimalisme in de kinderkamers? ‘Ik hou van rustige, tijdloze ruimtes die mee kunnen groeien met mijn kindjes. En van materialen die mooier worden door de tijd, zoals linnen en hout. Dat vul ik aan met warme, zachte items en ik kies voor elke ruimte een accentkleur. In de babykamer is dat heel donkerblauw. Verder kies ik alleen items die heel lang mee kunnen. Dus niet te veel babyspeelgoed. Baby’s hebben aan een paar kleine babyspeeltjes zoals een rammelaar, een bijtspeeltje zoals ‘Sophie de Giraf’ en een knisperboekje echt genoeg. Liever investeer ik alvast in speelgoed dat je kan uitbreiden en waar kinderen heel lang mee doen. Zoals een houten treinbaan. Dan heb je straks ook niet honderden bakken met verschillende prulletjes staan.’

INTERIEUR

MET DEZE ESSENTIALS IN HUIS BEN JE VOLGENS JOELLE HELEMAAL

baby ready 1

Wollen dekentjes. Booties van het merk hvid. ‘Mijn dochtertje heeft het hele eerste jaar alleen maar deze slofjes gedragen, ze gingen nooit uit en ze had altijd warme voetjes!’

Snuggle Me Organic babynest van organisch katoen.

Een paar rompertjes, twee broekjes, een wollen vestje en twee zachte pakjes. *Tip van de redactie: tweedehands exemplaren of een Gray Label abonnement helpen bij het consuminderen.

5 6 7 8

Hydrofiele doeken. ‘Die gebruik ik voor alles; als lakentje, spuugdoek, dekentje, handdoek, enzovoorts.’ Een draagzak. Een dagboek/fotoboek voor herinneringen. ‘Dat eerste jaar is zo kostbaar! Ik maak geregeld newborn films en doe babyshoots. Met mijn eigen kids maar ook voor anderen.’ Natuurlijke babyverzorgingsproducten.

HORMONEN

TEKST JUDITH KATSTRA FOTOGRAFIE JUAN MOYANO

STOMEN JE KLAAR VOOR HET MOEDERSCHAP

PSYCHE

Hormonen doen rare dingen met je als je zwanger bent en kunnen ineens een heel ander soms onuitstaanbaar - mens van je maken. Volgens hersenonderzoeker Dick Swaab komt dat omdat hormonen het brein van aanstaande moeders veranderen. ‘Je hersenen worden tijdens de zwangerschap al klaargestoomd voor het moederschap en de hechting met je kind’, zegt Dick Swaab. Zwangerschapshormonen hebben effect op vrijwel alle hersengebieden, stelt hij. Die krijgen het dus flink te verduren. Swaab: ‘Het brein moet leren omgaan met snelle, totale verandering. Aangezien je brein je karakter bepaalt en hoe je functioneert ten opzichte van de buitenwereld, zie je dat terug in je gedrag.’ Over de werking van zwangerschapshormonen hoor je vaak de gekste verhalen. ‘In China zeggen ze: een kind maakt je een jaar lang dom’, weet de hersenonderzoeker. Uit cognitieve testen blijkt volgens hem dat vrouwen daadwerkelijk minder functioneren tijdens en vlak na de zwangerschap. Dat merkte ook Daniëlle (25, moeder van een zoontje): ‘Ik vergat van alles. Ik werk op een klantenservice en als de telefoon ging en een klant zijn of haar naam vertelde, was ik het al vergeten voordat ik het kon opschrijven. De vraag onthouden was ook een enorme opgave. Hierdoor was ik na twee uur helemaal kapot, waardoor ik extra pauzes moest nemen.’ Herkenbaar ook voor Désirée (moeder van een zoon en een dochter), die haar telefoon eens terugvond in de koelkast en de boter aantrof in de vaatwasser. ‘Mijn man heeft heel wat kastjes en lades achter me dichtgedaan.’ Kleffe broodjes Los van vergeetachtigheid kunnen ook de emoties hoog oplopen. Zoals bij Lisanne (28, moeder van een dochter): ‘Ik kwam een keer huilend thuis, kon niet meer praten van de tranen. Mijn vriend schrok zich kapot en vroeg zich af wat er in godsnaam aan de hand was? Ik brullend: ‘Ik.. had.. tegenwind.. op.. de.. fiets.’ Of Joyce (33, moeder van drie kids) die uitviel tegen een filiaalleider van een supermarkt omdat ze dacht dat al wekenlang de Kinder Bueno’s op waren. ‘Nadat ik uitgeraasd was, nam hij me mee naar de kopstelling in de winkel. Waar er stapels lagen.’ Ook Jennifer (36, moeder van een dochter) bleef haar emoties soms moeilijk de baas: ‘Ik kreeg mijn plastic tas niet van mijn fietsstuur af. Ik werd helemaal gek! Riep steeds harder om mijn partner terwijl ik als een idioot bleef proberen. Hij kreeg hem in één keer eraf.’ Ook kan het zijn dat je ineens trek krijgt in de raarste dingen. Stephanie (32, moeder van 2 dochters): ‘Ik wilde elke dag patat en frikandellen. Zonder uitzondering. Ik ben dus ook wel iets aangekomen tijdens die zwangerschap. Na mijn bevalling was die behoefte meteen weg.’ Dat maakte ook Nadja (43, moeder van twee zonen en een dochter) mee: ‘Ik werkte als vrachtwagenchauffeur en onderweg wilde ik altijd een broodje tonijn, zo’n kleffe met augurk uit het koelvak. Maanden gegeten tot mijn verlof. Na de bevalling zat ik weer op de wagen en nam ik bij een tankstation zo’n broodje, ik ging bijna over mijn nek.’

Hormonsters Hormonen veroorzaken niet alleen emotionele buien en rare eetbehoeften, maar bijvoorbeeld ook die nare misselijkheid die je de eerste maanden hebt. ‘Hormonsters’, noemt Femke (27, moeder van twee jongens) ze ook wel. Kan je daar eigenlijk zelf iets tegen doen? Swaab: ‘Het gaat allemaal vanzelf over, ik zou in principe afraden medicijnen te nemen. Je hebt ze tegen van alles: misselijkheid, somberheid, stress. Maar als je jezelf behandelt, behandel je het kind mee. Al die stoffen werken op je eigen brein, maar ook op dat van het kind en hebben een permanent effect op de hersenontwikkeling.’ Even volhouden dus en hopen dat je na de zwangerschap snel weer de oude wordt. De hersenonderzoeker gelooft niet zo in het principe van ‘negen maanden op, negen maanden af’ wat vaak wordt gezegd. ‘Negen maanden op en de rest van je leven af’, is volgens hem meer realistisch. Je wordt na de bevalling wel weer stabieler en ook het geheugen herstelt zich, weet Swaab. ‘Maar sommige veranderingen in je brein zijn blijvend. Zoals het gevoel van hechting. Ik zeg altijd tegen mijn vrouw dat die navelstreng met onze zoon nooit is doorgeknipt.’

PARTNERS

Partners hebben het best zwaar te verduren met die hormonale vrouwen. ‘Ik was blij dat ze weer de oude was na de bevalling. Ze vond zelfs dat ik raar ademde’, herinnert Eric (43, vader van twee kinderen) zich. ‘Mijn vriendin klaagde altijd dat ‘wij mannen’ er zo makkelijk vanaf kwamen en dat vrouwen alles moeten doen, van zwangerschap tot bevalling en borstvoeding. Maar wij zullen nooit ervaren hoe dat is om zo’n kindje in je buik of aan je borst te hebben’, weerlegt Raymond (47, vader van twee dochters) het ‘gezeur’ van zijn lief. Volgens Swaab zijn het niet alleen de zwangere vrouwen die te maken krijgen met hormonen. Ook mannen worden op deze manier voorbereid op hun rol als vader. Zo stijgt de hoeveelheid prolactine, een hormoon dat het verzorgende gedrag aanwakkert. Ook neemt de hoeveelheid testosteron af. En aanstaande vaders krijgen meer van het knuffelhormoon oxytocine. ‘Hoe die veranderingen bij een man worden opgewekt, is niet bekend’, zegt Swaab. ‘Mogelijk spelen geurstoffen van een zwangere vrouw hierbij een rol.’

OVER DICK SWAAB

Dick Swaab (1944) is arts en neurobioloog. Hij is een bekend hersenonderzoeker en werkt onder meer als hoogleraar Neurobiologie aan de Universiteit van Amsterdam (AMC). Tot 2005 was hij directeur van het Nederlands Instituut voor Hersenonderzoek. Van zijn boek ‘Wij zijn ons brein’ (2010) zijn in ons land meer dan 450.000 exemplaren gedrukt en het is verschenen in 17 talen. In 2016 verscheen de opvolger: ‘Ons creatieve brein’.

ZWANGERSCHAPS

KWAALTJES

Het liefst zouden we natuurlijk allemaal stralend en topfit zwanger willen zijn. Helaas brengen de negen maanden dat je je kind draagt nogal eens wat ongemakken met zich mee. Gelukkig valt daar in veel gevallen wél iets aan te doen.

MAAGZUUR

Als je buik groeit, wordt de druk op je maag groter. Ook werkt het klepje tussen je maag en slokdarm minder goed door het hormoon progesteron. Maagzuur komt makkelijker omhoog, vooral als je ’s avonds in bed ligt.

Doen • Vermijd vet eten. Het blijf langer in je maag zitten en zorgt er ook voor dat er meer maagzuur wordt aangemaakt.

• Melk of vanillevla kunnen zorgen dat het brandende gevoel wat afzakt, net als het eten van toastjes of beschuit.

• Zit rechtop, beweeg voldoende en eet niet te laat op de avond.

• Slaap op je linkerzij en met het hoofdeinde van je bed iets omhoog (stapeltje boeken onder je matras als je bed niet omhoog kan). Als je op je linkerzij ligt, is de doorbloeding naar de baarmoeder het beste.

• Gebruik eventueel medicijnen als Antagel, Gaviscon, Regla Ph of Rennie.

BEEN-EN KRUITKRAMP

Een minder goede doorbloeding van je benen kan spierkramp veroorzaken. Vaak gebeurt dit ’s nachts.

Doen • Trek je tenen naar je toe of beweeg je benen om de kramp te verlichten.

• Rek je spieren op voordat je gaat slapen of masseer je benen.

• Een tekort aan calcium of magnesium kan de oorzaak

zijn van de kramp. Overleg met je verloskundige waar je met eten op kan letten.

• Leg je voeten wat hoger door een kussen onder het matras te leggen.

MISSELIJKHEID

(Ochtend)misselijkheid komt door het hormoon hCG. Veel vrouwen zijn de hele dag een beetje misselijk. Bij de meeste vrouwen verdwijnt dat na de derde maand.

Doen • Niet eten maakt het meestal erger. Eet steeds kleine

beetjes, de hele dag door, ook al heb je er geen zin in.

• Zwangerschapshormonen zorgen dat je gevoeliger bent voor geuren. Probeer luchtjes waar je niet tegen kan te vermijden. • Neem altijd iets mee als je van huis gaat; een biscuitje of boterham. • Drink geen frisdrank met koolzuur of koffie. Ook vet en pittig eten maken je misselijkheid vaak erger. • Misselijkheid wordt erger als je haast hebt. Rust, weinig stress en veel slapen zorgen dat je je beter voelt. • Gember wil wel eens helpen: neem een stukje bakgember uit een potje, een lepeltje gemberjam, gemberthee of een gembersnoepje. • Gebruik geen kalebaskalk (pimba). Deze kalksoort wordt in West-Afrika en Suriname door zwangere vrouwen gebruikt, en is ook in Nederland te koop in blokvorm of als poeder. Kalebaskalk kan echter (heel) veel lood bevatten, wat schadelijk is voor je ongeboren kind.

R U G K L A C H T E N RUGPIJN

Als je buik dikker wordt, verandert je houding. De banden en spieren van je buik rekken steeds verder uit. Het zwaartepunt van je lichaam verplaatst zich naar voren, waardoor je sneller met een holle rug loopt. Je rugspieren moeten dit allemaal opvangen, wat pijn geeft in je (onder)rug.

Doen • Een fysiotherapeut kan je tips en oefeningen geven om

je houding te verbeteren. Of een goede massage om je rug los te maken.

• Zorg dat je goed rechtop loopt of zit. Let erop dat je

geen holle rug maakt. Kantel je bekken iets naar achteren zodat je rug iets vlakker wordt en span je buikspieren licht aan als je lang loopt.

• Ga op handen en knieën zitten en maak je rug afwisselend hol en bol (als een boze kat).

• Ga baantjes trekken in het zwembad. Dat ontspant

en is goed voor je rugspieren.blokvorm of als poeder. Kalebaskalk kan echter (heel) veel lood bevatten, wat schadelijk is voor je ongeboren kind.

ZWANGER

BEKKENKLACHTEN

Bekkenpijn ontstaat doordat de spieren en banden die aan je bekken vastzitten soepeler worden. De botten van je bekken voelen losser en kunnen soms pijnlijk langs elkaar schuiven. Het kraakbeen dat de botten met elkaar verbindt verweekt. Op die manier krijgt je bekken ruimte om je kind makkelijker door het geboortekanaal te laten gaan.

Doen • Loop niet te lang door met bekkenklachten.

Hoe verder in je zwangerschap, hoe heviger de klachten. Neem contact op met een fysiotherapeut of mensendiecktherapeut voor goede oefeningen en tips.

• Zit rechtop met je benen naast elkaar en probeer welke (tuin)stoel voor jou het beste zit. • Zorg dat je je rug niet hol trekt, sta op twee benen en zet je voeten in de ballethouding: naast elkaar en niet iets naar buiten gekeerd.

neemt je lichaam meer vocht op, waardoor de ontlasting droger is. Door de verminderde darmwerking én het feit dat je lichaam meer vocht opneemt, ligt verstopping op de loer, waardoor poepen moeilijker wordt.

Doen • Zorg ervoor dat je minimaal 30 tot 40 gram vezels

per dag binnenkrijgt. Volkorenproducten helpen hierbij. Gebruik dan ook volkorenbrood en -pasta.

• Zorg dat je minimaal 2 liter vocht binnenkrijgt. Bij voorkeur water of thee. • Voel je aandrang? Ga dan naar de wc en neem er de tijd voor. Van uitstel komt letterlijk afstel. • Bewegen helpt, dagelijks een flinke wandeling zorgt voor een betere darmwerking. • Sla je ontbijt niet over; ontbijten brengt de darmen op gang.

• In bed kan je een kussentje tussen je benen of onder je buik leggen.

• Helpt bovenstaande niet, probeer dan psylliumvezels, deze kan je toevoegen aan water of vruchtensap. Zorg wel dat je echt voldoende drinkt als je psylliumvezels gaat gebruiken.

AAMBEIEN

• Helpen alle tips niet, overleg dan met je verloskundige of je een laxeermiddel of een klysma (Microlax) mag gebruiken.

• Probeer, zoveel mogelijk, traplopen te voorkomen.

Een aambei ziet er uit als een klein paarsrood bolletje. Eigenlijk is het een spatader bij je anus. Het kan aan de buitenkant zitten of binnenin. Aambeien doen vaak pijn en kunnen erg jeuken.

Doen • Probeer harde ontlasting te voorkomen door veel

te drinken en vezelrijk te eten, zoals volkorenbrood, zilvervliesrijst, groente en fruit.

• Ga regelmatig naar het toilet en probeer niet te veel druk te zetten als je moet poepen. Persen kan de klachten verergeren. • Smeren met de zalf Curanol maakt de aambeien kleiner, maar ze kunnen er ook helemaal door verdwijnen. • Ga nooit op een zwembandje zitten in de dagen na de bevalling. Je krijgt er juist meer aambeien van en de pijn wordt vaak erger. • Leg een washandje met ijsklontjes tegen de aambeien.

OBSTIPATIE

Door de invloed van hormonen werken je darmen in de zwangerschap minder goed, ze zijn ‘luier’. Bovendien

TEKST LÉONIE DE BOER FOTOGRAFIE COTTONBRO

TIPS 2 VOOR JE

BEVALLING

De verloskundigen van Babyopkomst.tv delen graag hun kennis en tips met jou om jouw kansen op een positieve bevalling te verhogen.

TEKST WIETSKE VAN LUIPEN, DOETE REITSMA, SANDRA VUIK

3 4

Beval daar waar jij je het prettigst voelt

Om goed te kunnen bevallen, is met stip op één het belangrijkste dat je je veilig voelt. Of dat nou thuis, in een geboortecentrum of ziekenhuis is. Richt je bevalkamer zo in dat je je er prettig voelt. Zorg voor genoeg bewegingsruimte om verschillende houdingen aan te kunnen nemen en rond te lopen. Verder is het fijn als er attributen zijn die jou kunnen helpen, zoals een bevallingsbal of -bad.

Omring je met een goed team

Zorg dat je jezelf omringt met mensen waar je écht wat aan hebt. Je ideale bevalteam bestaat uit mensen die je onvoorwaardelijk steunen en je door de moeilijke momenten heen weten te trekken. Die weten wat ze op welk moment kunnen doen om te helpen met bijvoorbeeld een massage of ademhalingstechniek. Je bevalpartner kan je eigen partner zijn, maar natuurlijk ook een zus, vriendin, je moeder of bijvoorbeeld een doula. Als het maar iemand is die weet wat er tijdens een bevalling in jouw lijf gebeurt en hoe hij/zij jou positief kan ondersteunen. Je partner kan écht veel meer voor je doen dan alleen een washandje verfrissen. Een partner die weet van de hoed en de rand motiveert en stimuleert op de juiste manier en biedt jou handvatten om met pijn om te gaan.

Weet wat er gebeurt tijdens een bevalling

Natuurlijk is een bevalling niet te plannen en weet je nooit hoe jouw bevalling zal verlopen. Maar je staat wel degelijk met 1-0 voor als je weet wat er allemaal in je lijf gebeurt, welke hormonen op welk moment van belang zijn en wat jij kan doen om de juiste hormonen te laten stromen. Kennis = kracht. Als je weet wat er in je lichaam gebeurt, geeft dat rust in je hoofd en ontspanning in je lijf. Dit zijn elementen die bijdragen aan een voorspoedige bevalling.

Bespreek je angsten

Ben je bang voor je bevalling, voor de pijn, naalden of inwendig onderzoek? Bespreek dit met je verloskundige. Alleen al het uitspreken helpt, maar waarschijnlijk kan je verloskundige tips geven of afspraken met je maken die de angst doen verminderen.

BEVALLING

De kracht van herhaling

Oefen regelmatig met ademhalingsoefeningen, bevalhoudingen, massages en andere dingen die je tijdens de bevalling kunnen helpen beter met de pijn om te gaan. Regelmatig horen we van vrouwen die bevallen zijn dat ze tijdens de bevalling alles wat ze tijdens hun cursus geleerd hadden op het moment suprême vergeten waren. Herhaling zorgt ervoor dat dingen wél blijven hangen. Door regelmatig te oefenen, worden dingen eigen en gaan ze in je hoofd zitten waardoor je ze tijdens de bevalling makkelijk kan toepassen.

Volg, het liefst samen met je partner, één van onze online cursussen op Babyopkomst. tv. Het grote voordeel van een online bevalcursus is dat je lessen net zo vaak kan herhalen als nodig is.

Gebruik visualisaties en de juiste mindset

Fop je hersenen. Focus op dingen die je blij maken in plaats van op de pijn. Dit werkt echt heel goed. Probeer het maar eens uit in de komende tijd als je je pijn doet. Als je focust op de pijn dan doet het écht heel erg pijn. Loop je echter gewoon door en doe je net of er niets aan de hand is, dan is de pijn zo over. Visualisatie-oefeningen (die je bijvoorbeeld bij Hypnobirthing krijgt) helpen ook heel goed. Zorg voor een juiste mindset. Laat je gedachten vóór je werken, in plaats van tegen jou. Zo vergroot je de kans dat je naderhand tevreden terug kan kijken op je bevalling.

Warmte ontspant

Neem een warme douche of bad, de warmte ontspant je spieren en neemt de scherpe kantjes weg van de pijn. Zorg ook dat er een rubberen kruik of pittenzak in de buurt is. Maak hem warm en leg tegen je rug als je rugweeën hebt en niet in bad of onder de douche wilt.

8 9 10

Blijf bewegen

Heel veel onderzoeken tonen aan dat blijven bewegen helpt om je bevalling te bespoedigen en zorgt dat je minder pijn voelt. Loop rond, hang om de nek van je partner, heupwieg, kwispel als een hond op handen en knieën; alles kan en niks is gek. Beval je in het ziekenhuis, geef dan aan dat je bewegingsruimte belangrijk vindt.

Vraag om een liefdevolle aanraking

Een zachte aanraking, massage, maar ook iedere andere liefdevolle aanraking laat jou merken dat de ander met je meeleeft en voor je zorgt. Bovendien zorgt het voor het vrijkomen van oxytocine, het hormoon dat goede weeën geeft.

Ontdek de beste perhoudingen

Helaas bevalt het overgrote deel van de Nederlandse vrouwen nog steeds in bed, liggend op hun rug. Honderden onderzoeken hebben al uitgewezen dat dit geen goede houding is om in te persen. Zo is je bekken 30 procent groter als je in hurkzit bevalt in plaats van liggend op je rug. Bovendien werkt de zwaartekracht mee als je niet ligt maar zit of staat. Verdiep je in de verschillende houdingen of volg een goede cursus waarin de voor- en nadelen van verschillende houdingen worden uitgelegd.

p Babyopkomst.tv vind je verschillende online bevalcursussen. Er zit er altijd één bij die bij jou past. Bovenstaande tips zijn een klein onderdeel van deze cursussen. Bevallen is topsport! Als je een nieuwe sport wilt leren dan ga je daar ook een cursus of training voor doen. Volg daarom een cursus en train je lichaam als voorbereiding op de topsport die ‘bevallen’ heet.

beval jij het beste TEKST ANNEMARIE MOERMAN ILLUSTRATIES DUBBEL ZEN FOTOGRAFIE ALITA ONG

BEVALLING

Op handen en voeten, op een baarkruk of ‘gewoon’ op je rug? Heb jij al nagedacht over de positie waarin jij wilt bevallen? Het is goed om je al tijdens de zwangerschap te verdiepen in de mogelijkheden. Verloskundige Marlies Koers geeft uitleg en tips. Als je aan zwangere vrouwen vraagt hoe zij denken te bevallen, is hun antwoord meestal: op de rug’, vertelt Marlies Koers. ‘Ik vertel dan altijd dat ze zo veel meer kunnen dan alleen maar op hun rug liggen. Sterker nog, als je om het half uur tot een uur wisselt van houding, beval je beter. Uit onderzoek blijkt dat de bevalling bijna een uur korter duurt.’ Vrouwen realiseren zich volgens Marlies vaak pas als ze dit horen dat ze zelf invloed kunnen uitoefenen op hun bevalling. ‘Ze voelen tijdens de bevalling meer controle doordat ze niet alleen maar in dezelfde houding op bed liggen. De partner is hierin heel belangrijk; die kan motiveren en ondersteunen.’ Vroeger bevielen vrouwen vaker op hun rug, vertelt Marlies. ‘Die houding is overzichtelijk voor ons als zorgverleners. Nu moedigen we vrouwen juist veel meer aan om in beweging te blijven, omdat uit onderzoek blijkt dat rechtop zitten of staan meer voordelen heeft dan op de rug liggen. De aanstaande moeder ervaart minder pijn en vraagt dus ook minder snel om pijnbestrijding. En uiteindelijk is hoe moeder en kind zich voelen veel belangrijker dan of wij goed overzicht hebben.’ We zetten een aantal baringshoudingen voor je op een rij, met de uitleg en tips van Marlies erbij.

Rug Voordelen: minder last van de benen, lekker in de kussens hangen tussen de persweeën door en handig voor de zorgverlener. Nadelen: kans op knip of kunstverlossing groter, persen gaat moeilijker, ontsluitingsduur gemiddeld een uur langer, vrouwen ervaren meer pijn.

Verticaal (hurkend, zittend of staand) Voordelen: bekken is 30 procent wijder, persen gaat makkelijker, vrouwen ervaren persen als minder pijnlijk, bevalling duurt gemiddeld een uur korter, vrouwen schamen zich minder in die houding, partner kan makkelijk ondersteunen. Nadelen: iets grotere kans op uitscheuren, voor zorgverlenaer iets lastiger om het goed te zien (maar dat is geen nadeel voor de vrouw).

All fours (op handen en knieën) Voordelen: meer ruimte in het bekken, met name bij rugweeën fijn (minder druk op rug), vrouw kan meer kracht zetten door voorover te hangen of zich juist aan het hoofdeinde van het bed vast te houden. Draaien en wiegen tussendoor helpt om het kindje dieper te krijgen, iets minder kans op scheuren. Nadeel: sommige vrouwen voelen zich wat kwetsbaarder, omdat de hulpverlener van achteren, dus vanaf je billen, meekijkt. Tip: vraag of er een (hand)doek over je heen kan worden gelegd.

Op je zij Voordelen: tussen de weeën door lekker ontspannen liggen, meer ruimte in het bekken, partner kan met vuisten in de rug duwen, kortere persfase en als je wilt wisselen, kan je doordraaien naar all fours, rug of de andere zij. En het is een overzichtelijke houding voor de zorgverlener. Nadelen: Geen!

TIPS VAN MARLIES

• Verdiep je in de verschillende houdingen. • Oefen vast thuis om te kijken wat je fijn vindt. De drempel is dan

ook lager om dit tijdens de bevalling toe te passen. • Er zijn allerlei hulpmiddelen om bepaalde houdingen aan te nemen, waaronder verschillende baarkrukken (CUB of Kaya bijvoorbeeld), maar ook een sjaal om te masseren (rebozo). Je kan een pindabal aanschaffen. Dat is een betaalbare, opblaasbare gymbal die erg fijn kan zijn om tijdens de bevalling bijvoorbeeld tussen je knieën te doen. Deze hebben ze niet in ieder ziekenhuis of kraamhotel. • Check voordat je in het ziekenhuis gaat bevallen of alles wat je nodig kan hebben in de kamer aanwezig is. Een baarkruk en een bal zijn meestal aanwezig en vaak kan je het ziekenhuisbed in allerlei standen zetten. • Wissel tijdens de bevalling elk half uur tot uur van houding. • Wil je in bad bevallen? Juist in bad kan je heel goed van houding wisselen! • Betrek je partner erbij, dat kan in elke houding! Ook dit kan je van tevoren oefenen.

OVER MARLIES

Marlies Koers (1991) is verloskundige en mede-eigenaar van verloskundigenpraktijk Baren & Zo. Deze praktijk is onderdeel van Geboortezorg Salland, een van de eerste integrale geboortezorgorganisaties in Nederland. Marlies geeft trainingen, workshops, organiseert symposia, schrijft columns en in juni 2020 verscheen haar eerste boek: Dagboek van een verloskundige. Het vervolg verschijnt in 2021.

ZAKEN TE REGELEN

Met de komst van een kind zijn er nogal wat zaken om over na te denken en wettelijk te regelen. Dat geldt óók voor getrouwde of geregistreerde stellen.

is het bij een eerste kind verstandig om de erkenning in de zwangerschap te regelen.

Om een kind te kunnen erkennen moet je aan de volgende voorwaarden voldoen: • Je mag niet met een andere persoon getrouwd zijn.* • Je moet schriftelijke toestemming hebben van de moeder en bij het eerste kind moet de moeder bij de erkenning aanwezig zijn.

• Je moet minimaal 16 jaar zijn. • Je moet persoonlijk naar de burgerlijke stand, iemand anders kan dit dus niet voor jou regelen.

• Het te erkennen kind mag niet geboren zijn terwijl de moeder met een ander gehuwd was.**

Je kind officieel erkennen: ls je niet getrouwd bent en geen geregistreerd partnerschap hebt met de moeder van het kind, ben je als biologische vader of duomoeder niet automatisch de wettelijke ouder van het kind. Bij een geregistreerd partnerschap wordt de partner wel automatisch erkent als ouder. Om wettelijk als ouder erkent te worden, zal je het kind moeten erkennen. Dat regel je bij de burgerlijke stand van de gemeente waar je woont. Ook een ongetrouwde of ongeregistreerde duomoeder kan het kind van haar partner erkennen. Getrouwde en geregistreerde duomoeders kunnen een kind erkennen als hun partner zwanger is geworden van een bekende donor. Erkenning is niet nodig als twee vrouwen getrouwd zijn of een geregistreerd partnerschap hebben en er sprake is van een onbekende donor. De duomoeder is in dit geval automatisch moeder van het kind. Bij erkenning ontstaat er een juridische band tussen de ouder en het kind: de familierechtelijke betrekking. De partner is dan verplicht om het kind te onderhouden. Het kind krijgt op zijn of haar beurt het recht op een erfenis.

Je kan je kind op diverse momenten erkennen: • Tijdens de zwangerschap: er wordt een akte gemaakt waarin

wordt erkend dat jij de officiële ouder bent, de moeder moet hier altijd bij aanwezig zijn. • Bij de geboorteaangifte, maar let wel op: is dit jullie eerste kind, dan moet de moeder erbij aanwezig zijn. Aangezien een geboorteaangifte binnen 3 werkdagen na de geboorte moet plaatsvinden is het vaak nogal belastend voor de moeder om dan mee te gaan naar het gemeentehuis. • Op enig moment na de geboorte: als je het kind niet tijdens de geboorteaangifte hebt erkend, kan je dit op een later tijdstip nog doen. Er wordt dan een aparte akte opgesteld waarin je wordt erkend als de officiële ouder van het kind. Gezien het bovenstaande

• Zowel jij, als de moeder, moeten een geldig legitimatiebewijs meenemen naar de burgerlijke stand.

Doordat je je kind erkent, krijgt je kind erfrecht en heb je als vader/ duomoeder het recht en de plicht om je kind te onderhouden. Maar met een erkenning heb je nog geen ouderlijk gezag. Hiervoor moet je apart een verzoek indienen bij de griffie van het kantongerecht, dit kan pas na de geboorte. *Je kan als gehuwde man een kind erkennen van een andere vrouw, dan waarmee je getrouwd bent. Hoe dit precies geregeld is, kan je navragen bij de overheid. **Als een vrouw nog getrouwd is met een andere man dan de vader van haar kind, is het niet mogelijk voor de vader om het kind te erkennen. Alleen als de echtgenoot van de vrouw het vaderschap officieel ontkent kan de vader alsnog zijn kind erkennen.

Ouderlijk gezag: Als je je kind erkend hebt, betekent dit nog niet dat je ouderlijk gezag hebt, dit moet je apart regelen. Pas als je het ouderlijk gezag hebt, mag je beslissingen nemen over de opvoeding en de verzorging van jouw kind. Ouderlijk gezag is het recht en de plicht van de ouder om een kind op te voeden en te verzorgen. Je bent ook de wettelijk vertegenwoordiger van je kind als je ouderlijk gezag hebt. Minderjarige kinderen mogen vaak niet zelfstandig officiële handelingen verrichten, zoals een handtekening zetten of een rechtszaak voeren. Als je gezag hebt over een kind, ben je de wettelijke vertegenwoordiger. Je kan dan officiële handelingen verrichten namens het kind. Als je getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap hebt, hebben beide ouders automatisch ouderlijk gezag. Ouders die niet met elkaar zijn getrouwd of geen geregistreerd partnerschap zijn aangegaan, krijgen niet automatisch het gezamenlijk gezag. De partner moet dit apart regelen! Om ouderlijk gezag te

EN VERDER...

krijgen, moet de partner een verzoek indienen bij de sector ‘familie’ van de rechtbank. De partner moet ook in dit geval het kind hebben erkend. In geval van een geregistreerd partnerschap tussen twee vrouwen krijgt de niet biologische moeder automatisch ouderlijk gezag onder voorwaarde dat er wettelijk gezien geen vader is. Met andere woorden: de donor erkent het kind niet als het zijne. Hebben beide moeders geen geregistreerd ouderschap, dan moet de niet biologische moeder het ouderlijk gezag via de rechtbank aanvragen.

baby de achternaam van de moeder krijgt, dan moet je dit regelen bij de burgerlijke stand. Om dit te regelen moeten jij en je partner samen naar de burgerlijke stand. Regel dit voor de geboorte want anders krijgt het kind bij de geboorteaangifte automatisch de achternaam van de vader (zelfs als dit niet de biologische vader is).

Voogdij regelen

Niet getrouwd: Als je niet getrouwd bent, maar je hebt wel een partner waarmee je samen een kind krijgt, mag je ook kiezen welke achternaam het kind krijgt. Het kind moet dan wel officieel door de vader zijn erkend. Is het kind niet officieel erkend, dan krijgt het automatisch de achternaam van de moeder. Bij een erkend kind kunnen jullie dus samen kiezen welke achternaam jullie kind krijgt, je legt dit vast op het moment van erkenning.

Voogdij regelen wordt vaak vergeten, maar is zo belangrijk! Als je net ouders bent geworden sta je er misschien niet direct bij stil, toch is het heel belangrijk om over dit onderwerp goed na te denken en het ook goed te regelen. Hoewel je er liever niet aan wilt denken kan het voorkomen dat jullie kindje alleen achterblijft, als jullie bijvoorbeeld door een ongeluk om het leven komen. Als je niets geregeld hebt over de voogdij gaat de raad van kinderbescherming de zorg voor jullie kind op zich nemen en mede beslissen wie de voogdij over jullie kind krijgt. Voor zowel jullie kind als voor familie of vrienden is dit een zeer moeilijke situatie, niemand weet immers wat jullie gewild zouden hebben en jullie zijn er niet meer om dit te vertellen. Regel de voogdij dan ook op het moment dat het kan en dat is zo snel mogelijk na de geboorte van jullie eerste kindje. Bespreek samen wie naar jullie idee de juiste voogd zou zijn voor jullie kind(eren). Als jullie er samen uit zijn kan je de persoon van jullie keuze vragen of hij/zij eventueel de zorg voor jullie kind(eren) op zich zou willen nemen mochten jullie beiden komen te overlijden. Als die persoon akkoord gaat dan kan je een en ander officieel regelen.

Voogdij regelen kan kosteloos Als je toch een testament wilt laten opmaken, kan je daarin ook gelijk de voogdij laten vastleggen. Maar voogdij regelen kan ook kosteloos door het vast te leggen in het gezagsregister, daar log je in met je DigiD en leg je vast wie jullie als voogd willen aanwijzen. Na een aantal weken krijg je een uittreksel uit het gezagsregister thuisgestuurd. Let bij de keuze van een voogd op de volgende dingen: • Kies een persoon die niet te oud is. • Kies één persoon en niet een echtpaar (die kunnen immers scheiden). Bedenk of de persoon van jullie keuze in staat zal zijn om eventueel voor jullie kind(eren) te zorgen. Iemand kan wel heel leuk met kinderen zijn, maar is dat ook zo als het kind dag en nacht bij hem/ haar is?

Welke achternaam krijgt jullie kind Jullie mogen kiezen of je kind de achternaam van de moeder of van de vader/duomoeder krijgt. Getrouwd en achternaam moeder: Als je getrouwd (of geregistreerde partners) bent en je wilt dat jouw

Het kiezen van de achternaam moet gebeuren bij het eerste kind (van dezelfde partner). Alle volgende kinderen van dezelfde partner krijgen automatisch dezelfde achternaam als het eerste kind.

Twee vrouwen krijgen een kind Getrouwd of geregistreerd partners: Zaaddonor onbekend: het kind krijgt automatisch de achternaam van de niet biologische moeder. Daarvoor moet degene die het kind aangeeft bij de burgerlijke stand (doorgaans de duomoeder), een verklaring overleggen van de ‘Stichting donorgegevens kunstmatige bevruchting’. Willen jullie liever dat het kind de achternaam van de biologische moeder krijgt, dan moet je dat samen bij de burgerlijke stand aangeven. Zaaddonor bekend: het kind krijgt automatisch de achternaam van de biologische moeder. Als de duomoeder het kind erkent kan bij erkenning worden gekozen welke achternaam het kind krijgt. Niet getrouwd: Jullie kind krijgt automatisch de naam van de biologische moeder. Alleen als de duomoeder het kind erkent kunnen jullie kiezen welke achternaam de baby krijgt. De achternaam van de kinderen mag een keer veranderd worden in die van de andere ouder. Dit mag als jullie gaan trouwen of een geregistreerd partnerschap aangaan. Kinderen boven de 16 jaar moeten hier zelf een handtekening voor zetten.

Bron: Rijksoverheid. Meer info vind je op https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/ zwangerschap-en-geboorte/vraag-en-antwoord/checklist-kind-krijgen TEKST SANDRA VUIK FOTOGRAFIE PIXABAY

KEUZES MAKEN TIJDENS JE ZWANGERSCHAP EN BEVALLING FOTOGRAFIE LAURA STOLFI

gouden tips

Jouw lijf, jouw baby, jouw keuzes! Dat klinkt als een zin uit de jaren ‘70, maar ook tegenwoordig is het belangrijk je af te vragen wat jij wilt en prettig vindt nu je baby op komst is. Je bewust zijn dat je een keuze hebt in de zorg die je krijgt én deze ook nog eens maken kan moeilijk zijn. In dit artikel lees je tips van verloskundigen en een toekomstig gynaecoloog.

ZWANGER

TEKST MARJOLEIN LANSBERGEN-MENSINK, ANOUK AMMERLAAN EN RAPHAËL RIENSTRA anuit de beroepsverenigingen van gynaecologen (NVOG) en verloskundigen (KNOV) zijn landelijke richtlijnen voor de zorg opgesteld, vaak in samenwerking met bijvoorbeeld huisartsen, anesthesisten en kinderartsen. Regionaal worden gezamenlijke protocollen opgesteld, waardoor iedere regio soms net een ander ‘sausje’ over het zorgadvies heen giet. Hiernaast worden zorgverleners niet allemaal op dezelfde manier opgeleid en wisselt de ervaring per zorgverlener. Dit maakt dat er verschillen zijn in hoe vaak vrouwen worden doorverwezen naar een specialist bij een ‘niet-vorderende ontsluiting’, hoe vaak vrouwen worden ingeleid en hoe vaak een knip wordt gezet bijvoorbeeld. Sommige vrouwen volgen het advies dat gegeven wordt door de verloskundige of arts blind en vertrouwen volledig op de expertise van de professional. Anderen onderzoeken het liefst alle alternatieven en willen uitgebreid in gesprek over de verschillende mogelijkheden. Wat past bij jou? Wat heb jij nodig om te beslissen in bepaalde situaties? In de ‘Zorgstandaard Integrale Geboortezorg’ staat beschreven hoe professionals in de geboortezorg met elkaar samenwerken en welke zorg rond zwangerschap en geboorte minimaal aan vrouwen moet worden aangeboden. De keuzevrijheid van de zwangere is een belangrijk onderdeel van de Zorgstandaard. Als jij de zorg krijgt die aansluit bij jouw voorkeuren en keuzes dan is de kans groter dat jij positief terugkijkt op je zwangerschap, de bevalling en de kraamperiode.

Samen in overleg Een bepalende en leidende rol vanuit de zorgverlener is gelukkig verleden tijd, tegenwoordig is er ruimte voor gezamenlijke besluitvorming, ook wel Shared Decision Making (SDM) genoemd. Je hebt als zwangere het recht om goed geïnformeerd te worden door je zorgverlener: dat staat zelfs in de wet beschreven. Een ander heel belangrijk onderdeel van deze ‘Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst’ (WGBO) is dat een zorgverlener toestemming moet vragen voor elke medische handeling die of onderzoek dat uitgevoerd wordt. Onder goed informeren hoort behalve uitleg over wat gedaan wordt, het bespreken van alternatieven en de voor- en nadelen van ingrijpen of juist afwachten. Basisvragen die je aan de gynaecoloog, arts of verloskundige zou kunnen stellen zijn: Wat zijn mijn mogelijkheden? Wat zijn

de voordelen en nadelen van die mogelijkheden? Wat betekent dat in mijn situatie? (www.3goedevragen.nl) Vind je dit nog niet voldoende, vraag dan waar je goede, betrouwbare informatie kan vinden, zoals folders of websites. Verzamel alle extra informatie en vraag om bedenktijd. Bespreek vervolgens met je zorgverlener waar je nog over twijfelt en wat je wel en niet aanspreekt. Op www. deverloskundige.nl lees je hier meer over. Hier vind je ook alles over ‘BRAINS’, een ezelsbruggetje, waarbij elke letter staat voor een onderdeel van je afweging, namelijk; Beweegredenen - Risico’s Alternatieven - Intuïtie - Niks doen - Stilstaan. Er zijn dus verschillende manieren om je keuzes af te wegen, probeer uit te vinden welke jou het best helpt.

GeboortePLAN Naast hulpmiddelen om verschillende mogelijkheden te bespreken, is het geboorteplan de laatste jaren in opkomst. Veel zorgverleners stimuleren het schrijven van zo’n plan. Een betere naam voor geboorteplan is misschien ‘geboortevoorkeuren’, legt gynaecoloog in opleiding Raphaël Rienstra uit: ‘Een geboorteplan is een goede manier om na te denken over welke dingen voor jou echt belangrijk zijn. Je kan het zien als een instrument om het gesprek aan te gaan met je zorgverlener. Weten wat je te wachten staat is erg belangrijk, maar besef hierbij ook dat een bevalling een gebeurtenis is die je niet helemaal zelf in de hand hebt. Er gebeuren misschien dingen die je niet had voorzien. Durf ook deze scenario’s met je zorgverlener te bespreken.’ Tijdens de bevalling, maar ook tijdens je zwangerschap, kan een reden ontstaan om overgedragen te worden naar de zorg van het ziekenhuis: de gynaecoloog, arts-assistent (in opleiding tot gynaecoloog) of klinisch verloskundige. Als je al onder controle bent in het ziekenhuis, is de kans aanwezig dat je bij de bevalling iemand treft die je in de zwangerschap nog niet hebt ontmoet. Dit gebeurt best vaak, vertelt Marjolein Lansbergen, klinisch verloskundige: ‘Veel vrouwen hopen dat hun eigen verloskundige, een vertrouwd gezicht, bij de bevalling is en blijft. Soms ontstaan echter redenen om overgedragen te worden. Dan tref je nieuwe gezichten naast je. Net als je eigen verloskundige, vinden wij het belangrijk te weten wat jouw voorkeuren zijn. Een geboorteplan is zeker geen draaiboek, maar geeft wel in een oogopslag inzicht in jouw wensen.’ Over zo’n overdracht van zorg vertelt Anouk Ammerlaan, verloskundige:

ZWANGER

‘Als ik moet overdragen tijdens de bevalling, bespreek ik met mijn collega’s niet alleen de medische situatie maar ook het geboorteplan. Ook de ‘nieuwe’ zorgverlener is daarmee op de hoogte van de volledige situatie. Door een nauwe samenwerking hopen wij hiermee de overgang zo klein mogelijk te maken. Na een overdracht is het mogelijk en nog steeds erg belangrijk om open te communiceren met de zorgverlener die op dat moment aanwezig is. Wanneer dingen anders gaan dan gewenst of verwacht is het goed dit direct uit te spreken.’ Bespreek dus niet alleen je ideaalbeeld, maar ook je wensen voor ‘plan B’.

Elke situatie is anders Er zijn beslismomenten waarbij ruim de tijd is om na te denken, zoals over wel of niet inleiden. Er zijn ook beslissingen waarbij het gaat om minuten of seconden. Dat maakt het lastiger om alle opties tegen elkaar af te wegen. Ook is er verschil in dringende adviezen, waarbij de gezondheid van jou of je baby risico loopt of adviezen waarover ook de meningen van professionals verschillen. De ene situatie biedt meer ruimte voor nadenken en overleg dan de andere. Toch blijft jouw stem doorslaggevend. ‘Als arts-assistent in het ziekenhuis kom ik regelmatig pas binnen bij het laatste stukje van een bevalling. Dit is bijvoorbeeld omdat de ontsluiting niet vooruitgaat of omdat na langdurig persen de baby nog niet geboren is’, vertelt Raphaël. ‘Er zijn dan medische hulpmiddelen zoals weeënopwekkers of een vacuümpomp die kunnen helpen toch vaginaal te bevallen en ook andere risico’s te voorkomen, zoals veel bloedverlies. Op zo’n moment is er minder tijd om uitgebreid het gesprek aan te gaan.’ Marjolein: ‘Elke zwangere of barende die ik tref is anders. Het doel moet naar mijn idee vooral zijn om samen tot een plan te komen waarbij de wens van de zwangere gehoord wordt terwijl er voldoende aandacht is voor haar conditie en die van haar kind.’ ‘Gelukkig hoef je meestal niet alles in je eentje te beslissen’, vult Anouk aan. ‘Bespreek je voorkeuren of mening ook met bijvoorbeeld familie of vriendinnen en vooral met je (geboorte) partner. Zij kennen jou en kunnen je helpen je keuze te maken. Probeer altijd in gesprek te gaan en blijven met je zorgverleners en om toelichting te vragen als iets nog niet helemaal duidelijk is voor je of als je ergens niet achter staat. Al tijdens de zwangerschap wordt

FOTOGRAFIE DARIA SHEVTSOVA

uitgebreid gesproken over de verschillende mogelijkheden, zoals baringshoudingen, pijnstilling en de plaats van bevalling. Wij vinden het belangrijk dat je weet wat de verschillende mogelijkheden zijn zodat er weloverwogen beslissingen gemaakt kunnen worden. Deze keuzes hoeven en kunnen niet helemaal vastgelegd worden tijdens de zwangerschap. Juist door op de hoogte te zijn van de verschillende opties, is het mogelijk om tijdens de bevalling deze beslissingen te maken.’ Alle drie zijn ze het erover eens: een geboorteplan leidt zeker niet per se tot een betere ervaring. Zelfs al is het precies gegaan zoals gehoopt en op papier de ‘perfecte’ bevalling. Wel kan het dus een goed hulpmiddel zijn om je keuzes en mogelijkheden te overwegen. En verder: ‘Zorgverleners worden niet alleen blij van een gezonde baby, maar ook van tevreden ouders!’ Wil je meer lezen? Kijk dan op www.deverloskundige.nl en 3goedevragen.nl.

ZWANGER

DENK BRAINS!

De arts of verloskundige stelt tijdens het laatste stukje van het persen voor een knip te zetten: • Wat is de reden van dit advies? • Waarom wil mijn zorgverlener een knip zetten op dit moment? • Is er op dit moment een risico voor de baby of mijzelf en wat is

dat risico dan? Wat is het risico van het WEL zetten van een knip? • Kan ik een andere houding aannemen? Zijligging, op handen en knieën, op de baarkruk of juist rugligging? Ziet mijn verloskundige of arts zelf andere mogelijkheden? • Houd ik het persen nog vol? Is het advies duidelijk? Hoe voel ik me bij dit advies? • Is te zeggen hoelang het nog duurt als de knip niet gezet wordt? • Geef aan: ‘Ik wil graag een moment om over je advies na te denken’ (al is het maar een wee!)

• Waarom vindt de verloskundige een overdracht nodig? Wat is ‘niet snel genoeg’? • Welke nadelen heeft afwachten? En wat zijn de nadelen van bijstimulatie met Syntocinon? Zijn er behalve bijstimulatie andere interventies die ik dan kan verwachten? • Wat kan ik doen om de ontsluiting beter te laten vorderen? Douchen, een andere houding aannemen, massage? • Wat wil ik? Hoe gaat het met me? Zie ik het zitten om naar het ziekenhuis te gaan of om juist nog zo door te gaan? • Hoe keek ik in de zwangerschap tegen een overdracht aan? • Wat gebeurt er als we afwachten en de zorg nog niet wordt overgedragen?

• Probeer alles rustig op een rijtje te zetten. Volg je gevoel en

maak met je (geboorte) partner en zorgverlener een plan.

DENK BRAINS!

Je bent bijna 41 weken. De ins en outs van een inleiding ‘serotiniteit’ worden besproken: • Waarom wordt het advies gegeven niet te ver overtijd te gaan? • Is afwachten gevaarlijk? Wat zijn de nadelen van inleiden? • Als ik kies voor een inleiding, hoe wordt dit gedaan en

wanneer? • Hoe is het met de baby, is hij/zij nog actief? Wat past mij en mijn lichaam? Hou ik het nog vol? (Als je eerder bevallen bent: bij welke termijn meldde deze baby zich?) • Als ik kies voor nog niet inleiden, kan ik dan iets doen om de bevalling op gang te brengen? Is strippen een mogelijkheid? Kan ik iets doen met massage/ acupunctuur? Wat spreken we af als ik niet kies voor de inleiding en ook nog niet spontaan beval? • Weet ik genoeg om mijn keuze te maken? • Je hoeft niet direct te kiezen! Een paar uur of zelfs een dag of langer nadenken is echt niet gek.

DENK BRAINS!

Je weeën zijn er, maar je ontsluiting schiet nog niet zo op. De verloskundige adviseert weeënstimulatie en wil je overdragen naar de zorg van het ziekenhuis vanwege ‘niet-vorderende ontsluiting’:

FOTOGRAFIE LOBKE LEIJSER

De laatste

3 maanden

TEKST SANDRA VUIK ILLUSTRATIES BABYOPKOMST.NL

WEEK 27

Om zijn longen te oefenen maakt je baby adembewegingen. Daarbij komt er wat vruchtwater in de longen, maar daar verslikt de baby zich gelukkig niet in. Tijdens de bevalling wordt dit vruchtwater uit de longen geperst.

WEEK 28

Je baby weegt ongeveer 1.200 gram en is zo groot als een flinke aubergine. Vanaf nu groeit hij of zij zo’n 200 gram per week.

WEEK 29

Je baby begint antistoffen tegen bepaalde ziektes uit het bloed van zijn moeder te halen. Baby’s zijn daardoor na de geboorte goed beschermd tegen allerlei virussen en krijgen niet zo snel een griepje of kinderziekte.

EVEN LANGS DE VISKRAAM

De hersenen van je baby ontwikkelen zich de laatste 3 maanden heel snel; er worden allerlei verbindingen gemaakt. Hier zijn veel omega 3-vetzuren voor nodig. Als je tot nu toe geen vette vis at, doe dat deze laatste 3 maanden dan 1 x per week wel. Hou je niet van vis, eet dan dagelijks een handje walnoten, besmeer je brood met margarine verrijkt met omega 3-vetzuren en eet 2 tot 3 keer per week een ei. Van visoliecapsules is niet bewezen dat ze hetzelfde effect hebben als verse vis.

WEEK 30

Zo’n 1.600 gram weegt je baby nu. Het onderhuidse vet begint zich steeds meer af te zetten. Hierdoor is het huidje niet meer zo rimpelig en schijnt het ook niet meer zo rood door.

WEEK 31

Je merkt dat je baby inmiddels flink wat spierkracht heeft; trappen en boksen kan je behoorlijk pijn doen.

WEEK 32

Je baby is nu zo’n 39 cm lang en ongeveer 2 kilo zwaar. Waarschijnlijk ligt je baby nu in de foetushouding: opgerold en met de armen en benen gekruist.

MAAK EEN GEBOORTEPLAN

Nu wordt het tijd om serieus te gaan nadenken over hoe je wilt bevallen. Natuurlijk kan je een bevalling niet exact plannen, maar het is wel fijn om op te schrijven wat je voor ogen hebt en wat je per se wel of niet wilt. Leg je wensen vast in een geboorteplan dat je rond week 30 van je zwangerschap met je verloskundige of gynaecoloog bespreekt. Zo weet iedereen wat jij tijdens je bevalling belangrijk vindt. Die eigen regie helpt je om straks positief terug te kunnen kijken op je bevalling. Voor het maken van een geboorteplan heeft de beroepsvereniging van verloskundigen (de KNOV) een handige tool. Ga naar Deverloskundige.nl en zoek op ‘geboorteplan’.

WEEK 33

De meeste baby’s liggen nu met hun hoofdje naar beneden. Maar dit hoeft nog niet per se zo te zijn. In je baarmoeder is nog voldoende ruimte om te draaien.

WEEK 34

De bewegingen kunnen anders aanvoelen omdat je baby minder ruimte krijgt. In plaats van flinke schoppen of stompen, voel je nu wat voeten of handen heen en weer schuiven. Het is belangrijk om je baby goed te blijven voelen. Beweegt hij of zij minder dan je gewend bent of vind je het te weinig, bel dan je verloskundige.

WEEK 35

44-45 cm meet je baby nu al en weegt ruim

ZWANGER

2,5 kilo. Hij of zij vult inmiddels je hele buik en kan knap in de weg zitten. Vooral als je baby met bips of, vervelender nog, koppie onder je ribbenboog zit, kan je er best veel last van hebben.

WEEK 36

De donshaartjes die je baby’s lichaam bedekten, vallen nu af. Als een baby op tijd geboren wordt, zie je meestal weinig van die haartjes terug. Sommige baby’s houden ze wel nog wat langer op hun rug.

WEEK 37

Je baby kan vanaf deze week veilig geboren worden, maar liever zien we dat hij nog een tijdje blijft zitten; dan is hij net wat rijper om geboren te worden. Misschien is dit het moment om nog even naar de kapper te gaan, lekker uit eten of naar de bioscoop?

WEEK 38

WEEK 39

WEEK 40

De magische datum komt steeds dichterbij… Maar pin je er niet op vast: slechts 4% van de zwangere vrouwen bevalt op de uitgerekende datum. Veel meer vrouwen dragen hun kind wat langer dan korter. Probeer nog wat leuke dingen te doen, ga in elk geval niet thuis zitten wachten op de eerste wee.

WEEK 41

Hoewel er vaak gesproken wordt van één week over tijd, is een bevalling tussen de 37 en 42 weken zwangerschap heel normaal. Na die tijd ben je pas echt over tijd.

WIE WORDT JE BEVALMAATJE?

Steeds meer onderzoeken tonen aan dat goede begeleiding tijdens de bevalling van essentieel belang is. De aanwezigheid van iemand die je volledig vertrouwt zorgt voor een snellere ontsluiting, maakt pijn beter te verdragen en laat de hele bevalling vlotter verlopen. Nou klinkt het misschien gek, maar je partner hoeft op dat moment niet per se het beste gezelschap te zijn. Het ligt er helemaal aan hoe rustig hij/zij is bij de bevalling en of hij/zij je echt kan ondersteunen. Misschien is je partner wel heel nerveus en angstig. Dan heb je meer aan iemand anders die je positief ondersteunt. Daarnaast is het belangrijk dat de persoon die je ondersteunt ook wat kennis heeft van bevallen. Het hoeft niet per se de verloskundige te zijn, maar wel iemand die nuchter naar de bevalling kan kijken en weet wat hij of zij kan doen om jou te ondersteunen, je tips geeft om je pijn beter te verdragen en ook weet hoe te masseren bijvoorbeeld. Je partner kan dit natuurlijk prima leren door veel te lezen en mee te gaan naar de voorlichting over de bevalling van je verloskundige. En door samen een goede zwangerschapscursus te volgen. Want bevallen zou je samen moeten doen! TIP: Volg samen met je partner één van onze online bevalcursussen, ontwikkeld door verloskundigen!( https://babyopkomst.tv/)

WAT WORDT JOUW KEUZE?

TEKST CINDY CLOIN FOTOGRAFIE COTTONBRO

Plaats van bevalling

100

BEVALLING

‘Al die rotzooi op onze slaapkamer en wat als er iets gebeurt en we moeten alsnog met spoed naar het ziekenhuis?’ De plek waar je het beste kan bevallen levert nog weleens discussie op thuis. Spoiler alert: kies voor die plek waar jij je het meest fijn en veilig voelt.’ ‘Thuis bevallen? Joey (29 jaar) kreeg er de rillingen van’, vertelt Linda (32 jaar). Samen zijn ze ouders van zoontje Raf. ‘Mij leek het juist mooi en ontspannen om in ons eigen huis te bevallen. Muziekje aan, kaarsjes erbij. Misschien een al te romantisch beeld maar een stuk beter dan een felverlichte ziekenhuiskamer waar Jan en alleman in en uit loopt.’

omgeven door bloederige rommel. Hij droomde er ’s nachts zelfs over. Hij zag mij uit huis getakeld worden op het moment suprême, terwijl onze slaapkamer een grote ravage was. Hij vond het eng om thuis te bevallen en dacht dat ik in het ziekenhuis in betere handen zou zijn.’

In Nederland zijn er verschillende plekken waar je kan bevallen. Thuis, in een kraamkliniek, poliklinisch (in het ziekenhuis zonder medische reden) of in het ziekenhuis met medische indicatie. Hoewel je als vrouw degene bent die het zwaarste werk moet doen, is het goed om het hier samen over te hebben. Het is heel belangrijk dat je op een plek bent waar jij je het meest veilig en op je gemak voelt. Voor de één is dat het ziekenhuis, omdat daar bij mogelijke complicaties snel ingegrepen kan worden. Voor de ander is het thuis, omdat je je daar vertrouwd voelt. Een tussenweg is het kraamhotel, waar je in een soort huiselijke omgeving kan bevallen.

Als je een besluit neemt over waar je gaat bevallen en er is geen medische indicatie om dit in het ziekenhuis te doen, moet je vooral luisteren naar je eigen gevoel. Je psyche speelt namelijk een grote rol bij de bevalling. Alle opties zijn even veilig, al wordt met name door aanstaande vaders nog weleens gedacht dat je in het ziekenhuis beter af bent. Thuis bevallen met je verloskundige is echter net zo veilig, zo blijkt onder meer uit onderzoek van gynaecologen en verloskundigen van het AMC en VUmc, onder 80.000 zwangeren.

Linda: ‘Ik wilde het liefst thuis bevallen, maar Joey raakte bij de gedachte alleen al bijna in paniek. Elkaar in de weg staan bij het bed,

Alle opties zijn veilig

Thuis blijkt er minder medisch te worden ingegrepen (zoals een knip of extra stimulatie van de weeën), maar dat zegt niets over de uitkomst. In het ziekenhuis is meer voor handen en zal de gynaecoloog als de ontsluiting lang duurt misschien eerder kiezen voor stimulatie met medicatie in plaats van bijvoorbeeld een halfuurtje thuis onder de douche. En ja, het komt voor dat je thuis begint met de bevalling, maar dat je later alsnog naar het ziekenhuis moet vanwege complicaties. Maar vergeet niet dat als je poliklinisch bevalt je ook pas richting het ziekenhuis gaat als je al weeën hebt. Je hoeft de keuze niet per se van tevoren te maken en er is altijd ruimte om ervan af te wijken. Stel dat je eigenlijk in het ziekenhuis wilde bevallen, maar je hebt thuis al flinke weeën en het gaat goed, dan mag je ook besluiten om thuis te blijven. En andersom kan je er op elk moment voor kiezen om toch naar het ziekenhuis te gaan.

Thee en chocola

FOTOGRAFIE TARYN ELLIOTT

Linda besloot na een goed gesprek met de verloskundige én met Joey om toch thuis te bevallen. ‘Joey vond het uiteindelijk toch belangrijker dat ik daar zou bevallen waar ik me fijn voelde en hij voelde zich gerustgesteld na de uitleg door onze verloskundige. Toen de bevalling begon hebben we inderdaad de kaarsjes aangedaan. Ik ben uitgebreid in bad geweest. Waar Joey zich vooraf zenuwachtig voelde over wat hij kon doen, was hij tijdens de weeën juist heel rustig. Hij haalde thee en chocola en hielp mij waar het nodig was. De bevalling verliep redelijk vlot, zes uur na het begin van de weeën hield ik onze zoon Jim in mijn armen. Rotzooi of gedoe, daar heb ik niets van gemerkt. Ook Joey was dik tevreden. Het is ons heel goed bevallen, op deze manier.’

101

samen bevallen

zo worden jullie een sterk

bevalteam IN SAMENWERKING MET BABYOPKOMST.TV

Op en top voorbereid zijn op je bevalling om volledige controle te hebben en te houden. Klinkt goed toch? Volg één van onze online cursussen en neem afscheid van twijfels en onzekerheden. Je leert in onze cursussen je weeën goed op te vangen, je angsten los te laten en je mindset positief te beïnvloeden voor een goed verloop van je bevalling. Daarnaast leer je om te gaan met pijn, waardoor je vol vertrouwen je bevalling in gaat. Het grote voordeel van onze online cursussen is dat je partner makkelijk meekijkt. Hij/zij wordt hierdoor net zo goed als jij voor-

102

bereid op de bevalling en kan zo écht jouw steun en toeverlaat worden tijdens de bevalling. Want bevallen doe je samen! Kies uit de verschillende bevalcursussen degene die het beste bij jullie past. Bij elke cursus krijg je antwoord op al je vragen, voer je opdrachten uit die je helpen tijdens je bevalling en maak je vooraf keuzes, zodat je voorbereid bent op elke situatie.

WIJ BIEDEN DE VOLGENDE ONLINE BEVALCURSUSSEN AAN: Fit en in balans bevallen met zwangerschapsyoga en mindfulness Een actieve cursus die je niet alleen voorbereid op je bevalling, maar er ook voor zorgt dat je lekker fit blijft tijdens je zwangerschap Deze cursus geeft niet alleen heel veel informatie maar ook veel oefeningen die jij gewoon thuis lekker mee kan doen. Zo zorg je goed voor je lijf, blijf je fit en voorkom je klachten in de zwangerschap. Uiteraard is er ook aandacht voor ontspanning, om zo overmatige stress in de zwangerschap te voorkomen. Met behulp van inzichtelijke animaties wordt de rol van hormonen tijdens de bevalling uitgelegd en zie je hoe jij ervoor kan zorgen dat de juiste hormonen vrijkomen zodat je bevalling soepel verloopt. Ook het geboorteproces zie je in een animatie, inclusief duidelijke uitleg. Uiteraard krijg je veel handvatten hoe om te gaan met de pijn.

ADVERTORIAL Ademhalings- en ontspanningsoefeningen zijn een belangrijk onderdeel van de cursus én je partner leert hoe hij/zij jou kan coachen en ondersteunen tijdens je bevalling. De cursus wordt gegeven door fysiotherapeut Jacqueline Luchtmeijer. ‘Kennis is kracht’ en ‘Ontspannen wanneer het kan en focussen wanneer het moet’, zijn enkele kreten die passen bij deze cursus. Start liefst vroeg in je zwangerschap met deze online cursus zodat je volop profiteert van alle fijne oefeningen.

Goed voorbereid bevallen Er zijn verschillende manieren om je kindje ter wereld te laten komen, alleen welke manier past het beste bij jou? Hoe ga je om met de pijn? Welke rol heeft je partner tijdens de bevalling? Wat als een keizersnede noodzakelijk is? Wat gebeurt er allemaal in je lijf en hoe ga je hiermee om tijdens de bevalling? Op al deze vragen krijg je antwoord. Met behulp van animaties legt de verloskundige je de bevalling en werking van de hormonen uit. Soms kan de zoektocht naar antwoorden in een wereld vol informatie verwarrend zijn. Je raakt gemakkelijk het overzicht kwijt en bovendien: wat kan je tegenwoordig geloven en wat niet? Antwoorden krijgen op je vragen en goed voorbereid aan je bevalling beginnen, hoe klinkt dat? Deze cursus wordt gegeven door verloskundige Wietske van Luipen.

• De kracht van herhaling: doordat je 6 maanden toegang

hebt tot al je lessen, kan je herhalen zo vaak als je wilt. Hierdoor voorkom je dat je belangrijke tips en tricks op het moment suprême alweer vergeten bent. Door herhaling blijven alle tips en adviezen in je systeem zitten en roepje ze tijdens de bevalling zo weer op.

• Samen zijn we sterk: bij ‘gewone’ cursussen is er vaak maar 1 partneravond. Daarnaast zijn veel partners niet enthousiast (om het zachtjes uit te drukken) om mee te gaan naar een klasje.

Online kan je partner alle lessen meekijken en hoeft hij/zij er zelfs de deur niet voor uit. Door samen supergoed voorbereid te zijn, word je samen ook echt een team en kan je partner je écht ondersteunen tijdens de bevalling.

• Betrouwbaar en vertrouwd: al onze cursussen worden

gegeven door medisch professionals. De bevalcursussen vaak door verloskundigen, want wie weet nu beter wat er tijdens een bevalling allemaal gebeurt en hoe jij/jullie met pijn en andere belangrijke zaken om kunnen gaan?

• Vergoeding: Onze bevalcursussen worden door de meeste zorgverzekeraars vergoed als je aanvullend verzekerd bent.

NIEUWSGIERIG GEWORDEN? NEEM EENS EEN KIJKJE OP ONZE SITE BABYOPKOMST.TV

Een nuchtere cursus zonder poespas maar met duidelijke informatie, tips & tricks. Ook met deze cursus kan je vroeg in je zwangerschap al starten.

Voorbereiden met een vleugje hypnobirthing Je kijkt uit naar de geboorte van je kindje, maar vindt het wel spannend. Zorg dat de spanning niet de overhand krijgt. Verplaats je daarom met stap voor stap begeleiding naar een meer ontspannen geboorte. Deze cursus, ontwikkeld en gegeven door verloskundige Doete Reitsma, is een combinatie van medische kennis, ervaring en een vleugje hypnobirthing. Speciaal voor jou én je partner. Vertrouwen, positiviteit en samenwerking staan hierin centraal. Geen ‘geitenwollensokken- of pufcursus’ dus, maar juist een heel praktische, leuke en volledige voorbereiding op de geboorte. Laat je kindje op de meeste kalme en rustige manier geboren worden op de plek waar jij je veilig voelt. Met deze cursus start je bij voorkeur zo rond de 20 weken zodat je voldoende tijd hebt om te oefenen.

Voordelen van een online cursus • Waar en wanneer: je volgt lessen waar en wanneer het jou

uitkomt. Je zit niet vast aan bepaalde tijden. Overal waar jij wilt en op iedere device kan jij je lessen volgen.

FOTOGRAFIE RENATE VAN LITH

103

104

TEKST MARJOLEIN LANSBERGEN-MENSINK FOTOGRAFIE COTTONBRO

WEEÃ&#x2039;N zo ga je er mee om

BEVALLING

Zit je eerst nog te wachten tot je buik eindelijk gaat groeien, ineens ben je die toeter wel een beetje zat en wordt het tijd voor de volgende fase. ‘Bevallen is topsport’ wordt vaak gezegd en net als een topsporter die traint voor dé wedstrijd kan je je ook op de bevalling voorbereiden. En het doel? Nog mooier dan een medaille: de eerste ontmoeting met je kind.

lke bevalling is anders, wel begint het vaak met on regelmatige, korte weeën die na een tijdje vaker komen, langer duren en intenser worden. Hieraan merk je dat het door gaat zetten. De intensiteit van de weeën bouwt zich op, zo hebben lichaam en geest tijd om zich aan te passen. Er komen stoffen vrij die je helpen in een flow te komen. Tijdens de bevalling werken verschillende hormonen met elkaar samen om de baby geboren te laten worden. Dit is een ingewikkeld evenwicht dat sterk beïnvloed wordt door de mate van ontspanning of juist stress. De omgeving speelt hierbij een grote rol. Hoeveel pijn bevallen doet en wát deze pijn met je doet, is bij iedereen verschillend. Hoe jij de pijn ervaart heeft slechts voor een deel met je pijngrens te maken. Dit komt doordat het pijnsysteem in je hersenen niet alleen beïnvloed wordt door de weeën en de baby, maar ook door je emoties, waar je aan denkt bij pijn, wat je doet als je pijn hebt, wat je vindt van baringspijn, hoe mensen om je heen reageren en de plek waar je bent. Negatieve gedachten, angst, verdriet, onrust, felle lichten en een gebrek aan privacy kunnen ervoor zorgen dat je de weeën als zwaarder ervaart. En andersom: blijdschap, optimisme, positieve gedachten, gedimd licht en prettige muziek kunnen precies dezelfde weeën heel wat minder pittig maken. Zo kan het zijn dat verschillende vrouwen de pijn hetzelfde cijfer geven, maar compleet anders ervaren.

Denk positief! Oké: leuk op papier, maar wat kan je hiermee tijdens je eigen bevalling? Er zijn verschillende makkelijk toepasbare manieren om de weeën draaglijk te maken en houden. Het helpt om tijdens de bevalling aan positieve dingen te denken. Misschien makkelijker gezegd dan gedaan, maar verzet je niet, dit zal namelijk eerder averechts werken. Je hoeft de pijn niet te veranderen, op te lossen of te verklaren. Het is er gewoon. Zo kan je op de golven van de pijn surfen, in plaats van dat ze je overspoelen. Pijn hebben is wat anders dan pijn lijden. Bedenk: het hoort erbij én het gaat (echt!) voorbij. Houd je vast aan de pauzes die er zijn: ook al is de wee misschien moeilijk door te komen, je hebt erna weer tijd om uit te rusten. Probeer tijdens deze pauzes te ontspannen en denk nog niet aan de volgende wee. Wat vaak goed helpt is het veranderen van houding. Hier is geen vast advies voor, je hoeft bijvoorbeeld niet per se in bed te liggen of rond te lopen in een bepaalde fase van de bevalling. Volg je gevoel en wissel het af. Regelmatig een andere houding kiezen geeft verlichting, vooral in verticale houdingen ervaren vrouwen minder pijn.

Naast het wisselen van houding biedt misschien een bad of lange douche verlichting. Ook muziek of een massage kan je helpen ontspannen. Andere opties zijn bijvoorbeeld TENS en sterielwaterinjecties. Bedenk in je zwangerschap alvast wat jou zou kunnen helpen beter te ontspannen.

En je partner dan? Samen de bevalling doormaken is best een uitdaging en ook voor je partner is het een bijzondere gebeurtenis. Net als voor jou is een goede voorbereiding op de bevalling daarom belangrijk voor hem of haar. Hoe beter je partner zich kan ontspannen en overgeven aan wat er op dat moment gebeurt, des te beter hij of zij jou tot steun kan zijn. Bij veel zwangerschapscursussen zijn ook de partners welkom om een keer of vaker mee te komen. Zie je partner als coach of supporter: die met je meewerkt zoals een wielerfanaat de berg mee oprent tijdens de Tour de France. Je partner hoeft niet op een afstandje te zitten met medelijden, maar kan je van dichtbij steunen en aanmoedigen. Hij of zij kan je helpen van houding te wisselen en je er tussen de weeën door aan herinneren te ontspannen. Laat je partner jouw favoriete muziek aanzetten of een geurkaars aansteken. Misschien is een massage fijn, bijvoorbeeld van je schouders, voeten of onderrug. Bespreek tijdens de zwangerschap met je partner wat jullie van de bevalling verwachten en geef aan hoe je graag wilt dat hij of zij je ondersteunt. Het kan ook zijn dat je dat niet nodig vindt omdat je er al alle vertrouwen in hebt dat je partner dat al weet. Helemaal prima natuurlijk!

Ziet jouw partner het niet zitten om mee te gaan naar een zwangerschapscursus? Bereid je samen thuis op de bank supergoed voor op de bevalling! Op Babyopkomst.tv vind je verschillende online cursussen gegeven door verloskundigen. Je kan kiezen uit verschillende cursussen zodat er altijd een cursus bij zit die jullie aanspreekt. Ideaal om je samen met je partner thuis goed voor te bereiden op hetgeen dat komen gaat. Behalve je partner biedt de kraamverzorgende en/of verpleegkundige ondersteuning. Continue begeleiding tijdens de bevalling is bewezen nuttig om de pijn te verminderen en de duur van de bevalling te verkorten. In steeds meer regio’s is het mogelijk dat de kraamverzorgende al vanaf een vroeg stadium in de bevalling komt ter ondersteuning.

Pijnstilling, please! Als al deze dingen je onvoldoende helpen is pijnbehandeling met medicijnen mogelijk. Dit gebeurt in het ziekenhuis. Als je daar al bent omdat je poliklinisch wilde bevallen, word je overgedragen aan de gynaecoloog. In de meeste gevallen zorgt de klinisch verloskundige of arts verder voor je, samen met een verpleegkundige. Thuis kan pijnbestrijding met medicijnen niet veilig toegediend worden. Je kan zelf om pijnmedicatie vragen, maar het kan ook het advies zijn van je verloskundige. Wanneer de bevalling te lang duurt of je zo gespannen bent door pijn, angst of bepaalde omstandigheden dat de weeën hun werk niet goed kunnen doen, kan pijnmedicatie de bevalling vergemakkelijken.

105

BEVALLING kindje op de kinderafdeling opgenomen wordt. • Sommige vrouwen krijgen jeuk van de medicatie. • Sommige vrouwen houden er hoofdpijn aan over.

Remifentanil pomp Bij Remifentanil krijg je via een infuus, waar een pompje aan vastzit, een morfineachtige stof toegediend. Je kan het pompje zelf bedienen en bepalen hoe vaak je pijnstilling nodig hebt.

Voordelen

• Werkt al na een paar minuten. • Ongeveer 33% is tevreden over

de pijnstilling. • Is weer snel uit je bloed verdwenen.

Nadelen

• Kan effect hebben op ademhaling en zuurstof in je bloed. Moeder en baby moeten goed in de gaten gehouden worden • Je kan er suf van worden. • Je moet in bed blijven liggen.

Lachgas FOTOGRAFIE DIANE DURONGPISITKUL

Er zijn verschillende manieren om pijn tijdens de bevalling te verminderen. De bekendste zijn de ruggenprik en Remifentanil/ PCA (‘het pompje’). Ook lachgas wordt de laatste jaren vaker toegepast. De mate waarin de pijn gedempt wordt, is verschillend per gekozen middel en het volledig wegnemen van de pijn kan nooit gegarandeerd worden.

PIJNSTILLING, WAT ZIJN DE MOGELIJKHEDEN?

Via een mond-neuskapje dien je jezelf lachgas toe tijdens een wee. Lachgas zorgt ervoor dat je beter ontspant en hierdoor de pijn beter kan verdragen.

Voordelen

• Je wordt niet suf en maakt de bevalling bewust mee. • Je kan naast je bed staan of zitten. • Geen extra controle moeder of kind nodig. • Mag ook gegeven worden in geboortecentrum.

Nadelen

• Je kan niet rondlopen. • Soms kan je misselijk worden, dit is over zodra je het kapje weghaalt.

Ruggenprik Bij een ruggenprik brengt de anesthesist onder plaatselijke verdoving onderaan je rug een naald in. Via de naald wordt een dun slangetje in je rug gebracht. De naald wordt er dan weer uitgehaald en door het slangetje krijg je pijnstillende medicijnen toegediend. Het duurt ongeveer 15 minuten voordat je de pijn voelt verdwijnen.

Voordelen

• Meeste vrouwen voelen geen pijn meer. • Meest effectieve vorm van pijnstilling. • Je wordt niet slaperig of duf.

Nadelen

• Je kan je bed niet uit, je benen zijn slap. • Af en toe werkt het niet of onvoldoende (5-10%). • Soms moet er meerdere keren geprikt worden. • Soms is een katheter nodig omdat je niet voelt dat je moet

plassen. • Hogere kans op vacuüm verlossing of keizersnede. • Vaker koorts waardoor antibiotica moet worden gebruikt en het

106

MEER INFORMATIE • KNOV-folder: Jouw bevalling, hoe bereid je je voor (zie www.deverloskundige.nl) • KNOV-folder en film: Hoe ga je om met pijn? • Boekentip: Lilian Wirken, Als bevallen spannend is, met vertrouwen in verwachting • Babyopkomst.tv voor online beval-cursussen gegeven door verloskundigen.

ADVERTORIAL

DE 7 FEITEN DIE JE WILT WETEN OVER DE

22 WEKENPRIK Sinds eind 2019 is er de 22 wekenprik. Daarmee bescherm je jezelf én je baby tegen kinkhoest. Wat moet je hierover weten? Kinkhoest is gevaarlijk voor baby’s

Kinkhoest begint vaak als een verkoudheid. Al snel gaat de verkoudheid over in heftige hoestbuien. Daar kun je flink benauwd raken en jonge baby’s kunnen zelfs stoppen met ademhalen. Elk jaar belanden er 170 baby’s in het ziekenhuis met gevaarlijke complicaties, zoals longontsteking of hersenschade door zuurstofgebrek.

Vanaf de geboorte beschermd Kinkhoest komt de laatste jaren weer vaker voor. Met de 22 wekenprik bescherm je je baby vanaf de geboorte tegen kinkhoest totdat je baby zelf wordt gevaccineerd. De antistoffen gaan via de placenta naar je ongeboren baby. Je kunt de vaccinatie halen vanaf de 22e week van de zwangerschap.

Een prik minder Voorheen kregen baby’s de eerste kinkhoestvaccinatie al bij twee maanden. Maar als je de 22 wekenprik hebt gehad, heeft je kind deze eerste vaccinatie niet nodig. Het kind heeft dan nog antistoffen in het lichaam. Dat scheelt dus een prik. Er zijn wel uitzonderingen. De jeugdarts bespreekt deze met je.

Veilig Uit uitgebreid onderzoek blijkt dat de kinkhoestvaccinatie veilig is voor gebruik tijdens de zwangerschap. Al ruim 2,7 miljoen zwangere vrouwen in Engeland hebben de kinkhoestvaccinatie gehaald. En in België, Spanje en de Verenigde Staten wordt het vaccin ook al langer gegeven. Je kunt wel bijwerkingen krijgen, zoals

hoofdpijn en een rode, dikke of pijnlijke arm. Maar deze bijwerkingen zijn meestal mild en gaan vanzelf weer over.

Jij ook beschermd De 22 wekenprik beschermt niet alleen je baby, maar ook jezelf tegen kinkhoest. Zo kun jij geen kinkhoest krijgen en andere kinderen ook niet besmetten. Zo’n 40 procent van de kinderen die kinkhoest krijgt, krijgt dit via de moeder.

Combinatievaccin Het vaccin voor de 22 wekenprik is een DKTvaccin en beschermt ook tegen difterie en tetanus. Een los kinkhoestvaccin is er niet.

Afspraak maken Je kunt de vaccinatie gratis halen bij de jeugdgezondheidzorg van je 22e week. Maak daarvoor wel zelf een afspraak. Op rijksvaccinatie programma.nl/22wekenprik kun je opzoeken waar je de afspraak kunt maken.

107

de eerste dagen met je baby

onderlijk eekje

TEKST NICOLIEN DE ROOIJ FOTOGRAFIE ROB AND JULIA CAMPBELL

108

BABYTIJD

Het lijkt een pure verwenweek, die kraamtijd. Jij en je baby worden goed verzorgd door de kraamhulp, dagelijks ontvang je felicitaties en cadeautjes en jullie gaan helemaal op in dat mooie mensje waarop je negen maanden hebt ‘gebroed’. Maar tegelijkertijd is je lichaam toe aan totale rust en loopt je hart over van emoties…

de eerste dag Het is een gekke dag, die eerste dag. Je lijf wil niks, maar moet juist van alles. Je ontvangt je kraamhulp, bespreekt je wensen en maakt haar wegwijs in je huis. De eerste bewonderaars komen een kijkje nemen en een beschuitje eten. De borstvoeding moet op gang komen; in de eerste dagen kan je kleintje gerust twaalf keer om een slokje vragen. Ook als je flesvoeding geeft. Kortom: niks mijmerend op bed liggen met een smoothie in je hand en een slapende baby op je arm. Nee, het is even aanpoten. Voeden | Het duurt meestal wel een paar dagen voordat de borstvoeding echt goed op gang komt. In die eerste tijd kunnen baby’s behoorlijk afvallen, ook als je flesvoeding geeft. Geen paniek, het hoort erbij, je kind heeft ook een zware klus achter de rug en moet even ‘landen’. Je baby kan wat misselijk zijn van de geboorte, en een beetje spugen. Ook dat is normaal. Jouw verzorging | Meestal kan je kort na de bevalling al douchen, en dan merk je meteen hoe snel je vermoeid raakt. Ben je erg slap? Ga dan op een krukje zitten onder de douche. En zorg dat er iemand in de buurt is. Gelukkig zal je je met de dag sterker gaan voelen. Na de bevalling vloei je behoorlijk. Je krijgt het advies om twee van die enorme kraamverbanden achter elkaar te plakken. Serieus? Maar al snel besef je dat er niks anders op zit. Je kraamhulp vraagt je elke dag naar het vloeien, je ontlasting, je borsten, je hechtingen. Het hoort allemaal bij de nazorg, gewoon even uitzingen die plastische praat. Je verloskundige komt regelmatig langs, zij is eindverantwoordelijk en maakt afspraken met de kraamverzorgster om zo goed mogelijk zorg te geven aan je gezin. Lauw water | De verloskundige en kraamhulp zullen erop hameren dat je moet plassen; met een lege blaas kan je baarmoeder beter samentrekken wat helpt om het bloedverlies te verminderen. Maar zeker wanneer je gehecht bent, is plassen best pijnlijk (over ‘the number 2’ hoef je je de eerste dag nog geen zorgen te maken, dat mag ook een paar dagen later). Een bidon met lauw water is de eerste tijd je beste vriend. Want door een straaltje lauw water mee te laten lopen tijdens het plassen, bijt de urine niet zo. Die hormonen... | Dankzij de hormonen en de impact van de bevalling verandert je geestelijke balans. Op het ene moment

ben je tevreden, gelukkig, verliefd en positief. Maar het volgende moment ben je moe, huilerig, onzeker en narrig. Het goede nieuws aan deze emotionele rollercoaster is, dat iedereen het snapt. Je bent dus bij voorbaat al vergeven. Voel je je echt naar en somber? Bespreek dat dan meteen met je partner, de kraamhulp en de verloskundige.

DE EERSTE NACHT

Dan breekt het moment aan dat de kraamhulp jullie alleen laat. Veel ouders ervaren die eerste nacht toch wel als stressvol. Bij het minste geluidje zit je al rechtop, klaar om je baby te bedienen. Die wil tenslotte elke twee tot drie uur drinken. Vraag aan je verloskundige of kraamhulp wat jullie moeten doen mocht jullie baby zich niet zelf melden voor een voeding. Mag hij dan doorslapen of moet je hem na iedere 2-3 uur wakker maken? Laat je niet gek maken door alle vragen over het mythische doorslapen: dat komt vanzelf als je kind wat groter is. TIP Schrijf in het kraamdossier steeds op wanneer je baby heeft gedronken. Zo kan je een beetje inschatten wanneer de volgende voeding zal zijn of weet je wanneer je je baby echt moet wekken. Bovendien hebben de kraamverzorgster en verloskundige dan goed inzicht in hoe de nacht verlopen is.

Dag 2

Spierpijn tot in je tenen – letterlijk! Op de derde dag is de spierpijn het ergst, daarna neemt die snel weer af. Je kan al rustig aan beginnen met het trainen van je bekkenbodem. Wanneer deze spier weer snel in conditie is, voorkom je verzakkingen of incontinentie. Je kraamhulp kan je precies vertellen hoe je je bekkenbodem traint, maar ook op internet vind je duidelijke instructies. TIP Heb je last van stuwing? Beproefde methodes om dit leed iets te verzachten zijn een strakke sporttop dragen, koel douchen en kompressen van koele, gekneusde bladeren van witte kool. (Ja, echt!) Pretty pictures | Je hebt natuurlijk al tig lieve foto’s gemaakt van je gupje. En het liefst app je die naar je hele adressenlijst. Maar wees verstandig en gun jezelf nog eventjes rust. Je hebt het in je kraamweek al druk zat zonder tal van appjes en telefoontjes. Vraag ook aan het eerste kraambezoek of ze de door hen gemaakte foto’s nog even privé willen houden. Zeg gewoon dat je graag zelf

109

BABYTIJD

om niet te lang of te laat bezoek te ontvangen. Uiteindelijk komt het moment toch waarop je merkt dat je die eerste week of weken te weinig rust hebt genomen. Heb je helemaal geen zin om elke dag bewonderaars te ontvangen? Geef dan na een week of wat een babyfeestje. Ai! | Zo rond de derde of vierde dag krijgt je baby een hielprik. Het kan zijn dat je eigen verloskundige dit doet, of er komt iemand van Jeugd Gezondheidszorg om deze prik af te nemen. Uit het hieltje worden wat druppels bloed geknepen (veel ouders ervaren dit als zielig, zij voelen hierbij een beschermingsdrift) die worden onderzocht op een reeks aan ziekten.

Dag 5

FOTOGRAFIE NAPPY

het moment bepaalt waarop je toe bent aan een (digitale) vloedgolf van felicitaties. Als jij de eerste dagen goed bent doorgekomen, kan je veel meer genieten van alle lieve berichtjes en reacties.

Dag 3

Tijd voor het eerste badje! Zelf ben je misschien nog wat te zwak om je baby in bad te doen, maar je kan dit leuke moment wel op foto of film vastleggen. De meeste baby’s geven zich totaal over aan de warmte van het water en het gewichtloos drijven. Prachtig om te zien! Partners hebben tegenwoordig recht op een week kraamverlof; daarna daarna gaan ze meestal weer aan de slag. Vreemd eigenlijk, want ook voor vaders is een bevalling een ingrijpende gebeurtenis. Zij kampen net zo goed met slaaptekort en overweldigende emoties. Daarbij: het is de partner die af en aan moet naar de winkel voor een andere maat luiers, meer doekjes, andere speentjes, nog meer maandverband en ga zo maar door. Reken maar dat de weg tussen jullie huis en de supermarkt raakt ingesleten, die eerste week. TIP Ga als het kan tussen de middag even lekker met je partner op bed liggen. Om te slapen of om even samen te genieten van de rust.

Dag 4

Klaar voor visite? Spreek met je partner en de kraamhulp af wanneer en hoelang het bezoek welkom is. Dat klinkt misschien ongastvrij, maar van een half uurtje kraambezoek kan je al doodop zijn. Maar ook als je je kiplekker en energiek voelt, is het handig

110

Wanneer je gehecht bent, gaat de wond nu waarschijnlijk al wat slinken. Daardoor kunnen je hechtingen behoorlijk gaan trekken. Wanneer de pijn te erg wordt, kan de verloskundige in sommige gevallen een steekje losknippen om de druk te verlagen. Kan dat niet, dan is dit zo’n moment van even doorbijten. Zitten in een laagje sodawater kan wat verzachten, evenals spoelen met koel water. TIP Ergens in je kraamweek krijg je voorlichting over het ‘Shaken Baby Syndroom’. In een filmpje vertellen ouders openlijk hoe zij ertoe kwamen hun huilende baby door elkaar te schudden. Ook zie je welke schade het babyhoofdje hierdoor kan oplopen. Heb je net een huilerige dag? Stel de voorlichting dan uit tot een beter moment.

Dag 6

Waarschijnlijk begin je al een beetje te wennen aan een nieuw ritme: dat van de baby. En jij probeert tussen de slaapjes, voedingen en verschoningen door goed uit te rusten. Dat vergt wel wat discipline, zeker als je geen kraamhulp meer hebt. Voor je het weet, doe je het huishouden weer helemaal zelf, ontvang je bezoek, verzorg je je baby en vliegt de dag voorbij zonder dat je hebt geslapen. Neem daarom van alle adviezen die je zal krijgen vooral ter harte: rust goed uit. Een gouden advies. Want alleen uitgerust kan je genieten van al het moois dat je de komende tijd gaat beleven!

NA DE KRAAMWEEK

Tot zes weken na je bevalling kan je met vragen over jouw eigen fysieke en psychische herstel terecht bij je verloskundige. Na die zes weken ga je nog één keer op controle en dan sluiten jullie het dossier af. Voor vragen over je baby kan je na de kraamweek terecht bij je huisarts of het consultatiebureau.

111

KWAKENDE EENDJES EN EEN badbevalling

TEKST MARIANNE WIGBERS FOTOGRAFIE MELISSA MILIS

112

COLUMN

Het zou een hele hete zomerdag worden. Maar vroeg in de ochtend was het nog aangenaam koel. Ik wilde net met de hondjes langs de vaart gaan lopen, voordat het te benauwd zou worden. Tot Alain Homer belde. Ik verontschuldigde me richting de hondjes: ‘Duty calls guys, sorry.’ Ze keken me kwispelend aan. Jack Russels verstaan vast geen Engels, maar ze dropen wel af richting hun mandjes.

innig gewenste dochter in handen. Magisch hoe een kindje van grauwgrijs naar rozerood verkleurt na een paar flinke ademteugen. Zo te voelen was de navelstreng uitgeklopt. Tijd voor opa om de handen uit de mouwen te steken. Zag ik daar opeens vochtige oogjes bij deze ogenschijnlijk rustige en bedachte man? De eer was hem bijna te veel. ‘Wat? Mag ik dat doen?’ ‘Ja pap, mam zei dat je dat nog nooit gedaan had, ga je gang!’ Mam knikte instemmend.

In huize Homer was het al broeierig. De tuindeuren stonden open. Karin, de aanstaande moeder, liep rondjes en wilde weten of het bad gevuld mocht worden. Een blauw ovaal bevalbad stond klaar midden in de huiskamer. In fix tempo marcheerde ze daar rondjes omheen. Telkens als er een wee opkwam, ging het tempo nog iets omhoog. Ondertussen kwamen opa en oma binnen. Hij wist het nog niet, maar opa mocht straks de navelstreng doorknippen. Al snel was het bad vol genoeg en met een weldadige zucht liet Karin zich erin zakken. Ik liet het hartenklopje horen met mijn waterproof doptone; netjes en regelmatig. Alain zette wat rustgevende muziek op. We zweefden door de tijd.

Bij zonsondergang liep ik langs de vaart. Heerlijk verkoelend voor de hondjes. Als je goed luisterde hoorde je de eendjes in het riet; ‘kouwaak, kouwaak, kouwaak.’ Nu was het aan mijn ogen de beurt om vochtig te worden. Kwakende eendjes en een wondermooie badbevalling.

GELUKKIG ZIJN, IK HOU ER ZO VAN.

Naarmate de dag verstreek werd het warmer en warmer in de kamer. Karin vroeg of de ventilator aan mocht. Een uitstekend idee, leek me. Opeens meende ik eendjes te horen kwaken op de achtergrond. Het was een liefelijk geluid: ‘kouwaak, kouwaak, kouwaak.’ Ik vond het bijzonder dat de familie zo relaxed was en droomde weg in een idyllische gedachtekronkel waarin ik met de hondjes langs de vaart liep, voorbij in het riet verborgen, snaterende waterkipjes, eenden en woerden. ‘Waar hebben ze deze CD vandaan gehaald? Ik zal het ze na de geboorte wel vragen’, dacht ik. Af en toe moest Karin plassen, dan schoot ze sierlijk uit het water. Alain droogde haar af en vervolgens stoof ze naar het toilet. De laatste keer plonsde ze het ovale bad in; Splaaash! Net op tijd voor de volgende wee, met flink wat lawaai. Die oerdrang haalde me direct uit mijn dagdroom: persweeën! De ventilator moest uit, waardoor het gekwaak van de eendjes ineens ook de setting verliet. Terwijl de muziek voortkabbelde. ‘Huh!?’ Het rustgevende gesnater bleek niets meer en niets minder dan het krakende ventilatorscharnier te zijn! Alain stapte met één been in het bad om dichterbij te komen, en toen zagen we het hoofdje verschijnen. Even extra kracht zetten voor de schoudertjes, en daar volgde het lijfje al. Een moment later had Alain zijn FOTOGRAFIE CHRISTIAN B

113

e bevalling begint!

Je uitgerekende datum komt steeds dichterbij, maar wat zijn nu precies de signalen die aangeven dat je bevalling echt in zicht is? Wij zetten ze voor je op een rij. In de laatste periode van je zwangerschap kan je lichaam gedurende uren of zelfs dagen al laten merken dat de bevalling aanstaande is. Zoals harde buiken die flink pijn doen en soms zelfs om de vijf minuten komen. Ze kunnen het begin van je bevalling inluiden, maar ook zomaar weer stoppen. Dit noemen we een ‘valse start’. Na zo’n valse start kan het nog dagen duren voor de daadwerkelijke bevalling begint. Vooral vrouwen die al eerder bevallen zijn hebben vaker last van deze valse start en voorweeën.

Voorweeën Het verschil tussen voorweeën en weeën die ontsluiting geven, is het toenemen in kracht en frequentie. Voorweeën kunnen elke vijf minuten komen en kunnen ook best pijnlijk zijn (maar niet zo pijnlijk dat je ze moet wegpuffen), maar ze blijven ongeveer net zo vaak komen en net zo veel pijn doen. Dit in tegenstelling tot ontsluitingsweeën, die steeds iets vaker komen en geleidelijk meer pijn gaan doen. Als je twijfelt en veel voorweeën hebt die niet door lijken te zetten maar toch behoorlijk pijnlijk zijn, bel dan voor alle zekerheid je verloskundige.

Tip 1 Neem een warm bad of een douche, dit ontspant je

baarmoeder. Hierdoor nemen de voorweeën vaak af en val je makkelijker in slaap.

114

Tip 2 Leg een warme kruik tegen je buik, dit helpt de baarmoeder

te ontspannen.

Tip 3 Als tip 1 en 2 niet helpen, neem dan contact op met je

verloskundige. Zij kan je adviezen (en soms medicatie) geven om toch een nacht goed te slapen.

Het echte begin? Voordat de baarmoeder kan ontsluiten, moet de baarmoedermond eerst verweken en verstrijken. Als je je baarmoeder voorstelt als een grote ballon, dan is de baarmoedermond het opblaastuitje. Dit tuitje is ongeveer 3 cm lang en rondom 1 cm dik. Voor de baarmoedermond zich kan openen, moet het tuitje verstrijken, dat wil zeggen glad worden met de rest van de baarmoederwand. Als je geen weeën hebt, is het weefsel van de baarmoedermond, zeker bij een eerste kindje, erg stug. De eerste periode van weeën zorgt ervoor dat de baarmoedermond verweekt, dat het weefsel soepeler wordt. Pas als het weefsel week is, kan de baarmoedermond verstrijken. Als dit hele proces van verweken en verstrijken is voltooid kan er ontsluiting ontstaan. Bij een eerste kind kan dit verweken en verstrijken nogal wat moeite kosten. Je hebt dan al een hele tijd weeën, maar er is nog geen ontsluiting.

BEVALLING

Wel wordt de baarmoedermond soepeler en dunner. De weeën komen in deze periode meestal om de 5 tot 10 minuten en zijn nog niet zo sterk.

Goede ontsluitingsweeën Het belangrijkste kenmerk van goede ontsluitingsweeën is dat ze steeds krachtiger worden en steeds langer gaan duren. In de eerste centimeters van de ontsluiting komen de weeën om de 4 tot 5 minuten, maar langzaam maar zeker komen ze steeds sneller op elkaar en gaan ze steeds meer pijn doen. Het belangrijkste van goede ontsluitingsweeën is niet hoe vaak ze komen, maar hoe krachtig ze zijn. Je kan beter elke 5 minuten 1 wee hebben die flink lang duurt en pijn doet, dan elke 3 minuten een wee die maar een halve minuut duurt en wel pijnlijk is maar die je best kan verdragen. Bij je eerste kind begint de ontsluiting met weeën die om de 3 tot 4 minuten komen, tussen de 60 en 90 seconden duren en flink pijn doen. Dan sprokkel je millimeter voor millimeter de ontsluiting bij elkaar. Als dit begin gemaakt is, zullen de weeën sterker worden en komen ze sneller op elkaar. Als je krachtige weeën hebt met 2 minuten pauze ertussen en je merkt dat je je moet concentreren voor het opvangen van de weeën, dan vordert de ontsluiting meestal sneller. Bij een volgend kindje ontsluit je over het algemeen gemakkelijker. Als de echt goede weeën beginnen, gaat het vaak sneller dan verwacht. Toch heb je ook bij je tweede kind krachtige weeën nodig om goed te ontsluiten. Maar bij goede weeën om de 3 minuten is het hoog tijd om je verloskundige te bellen.

Het breken van de vliezen De bevalling begint in 10% van de gevallen met het breken van de vliezen. Het is soms moeilijk om te constateren dat je vliezen gebroken zijn; dat gaat namelijk lang niet altijd gepaard met een hele plons vruchtwater. Als het hoofdje diep is ingedaald verlies je

meestal maar een paar druppels vruchtwater.

Tip Als je vocht verliest en je twijfelt of het vruchtwater is, doe dan een

wegwerpluier andersom aan, dus met de plastic kant tegen je billen aan. Op deze manier vang je alles wat je verliest op. Maandverband neemt vocht zo goed op dat het voor de verloskundige niet meer goed te bepalen is of het vruchtwater, slijm of urine is. In 60% van de gevallen breken de vliezen pas spontaan als je volop in de weeën zit. Als je vliezen breken tijdens de weeën en je verloskundige is er nog niet, bel haar dan direct om door te geven dat je vliezen gebroken zijn. Vruchtwater hoort doorzichtig tot lichtroze te zijn. Als het geel, lichtbruin of donkerbruin is, heeft je baby waarschijnlijk in het vruchtwater gepoept. In dat geval moet je direct contact opnemen met je verloskundige of gynaecoloog.

Verlies van de slijmprop De slijmprop sluit je baarmoedermond tijdens de zwangerschap af. Het verlies van deze prop kán een eerste teken zijn dat je bevalling begint, maar hij kan ook enkele dagen (soms zelfs weken) voor de bevalling loskomen. De slijmprop is gewoonlijk een bruine, roze of roodgetinte vezelige of geleiachtige massa. Bij het verlies van de prop kan je ook wat helderrood bloed verliezen. Meestal is dit volkomen onschuldig, maar neem bij helderrood bloedverlies wel altijd contact op met je verloskundige.

Dag en nacht advies Je verloskundige zal ergens tijdens je zwangerschap een uitgebreid gesprek met je hebben over alles rondom je bevalling. Zij vertelt je dan ook wanneer je zeker moet bellen. Maar wat het advies ook is: bel altijd als jij behoefte hebt aan advies. Je verloskundige staat dag en nacht voor je klaar. TEKST SANDRA VUIK FOTOGRAFIE SIMONE WAVE

115

HÉ, IK KEN JOU! TEKST LINDA VERSTEEGE FOTOGRAFIE LOBKE LEIJSER

Een kind dat zich geliefd en gehoord voelt, ontwikkelt zich tot een zelfstandig, zelfverzekerd en empathisch mens. Meteen maar beginnen dus, met die fijne band tussen ouder en kind. En dat kan zelfs al voor de geboorte! 'Een baby begint al in de baarmoeder met zijn emotionele ontwikkeling’, vertelt Minke den Heijer, orthopedagoog met een aanvullende specialisatie op het gebied van zwangerschap en jonge kinderen. ‘Dan al blijken baby’s heel actieve en gevoelige wezens te zijn die het feilloos aanvoelen als de ouders ze aandacht geven. Daarom is het heel belangrijk dat je al regelmatig contact maakt met de baby als hij of zij nog in je buik zit. Zo leg je de basis voor een relatie voor de rest van jullie leven, de veilige basis van waaruit een kind zich verder ontwikkelt.’

Goed kijken Na de geboorte hecht je baby zich aan de mensen die het meest voor hem zorgen. Minke vervolgt: ‘In het eerste levensjaar leert je baby heel veel van jou over liefde, vertrouwen en sociaal gedrag. Hiervoor is het hechtingsproces heel belangrijk. Een goede hechting ontstaat door goed naar je kind te kijken en bewust te reageren op zijn of haar behoeften. Natuurlijk is het in het begin lastig om te herkennen waarom je baby huilt. Huilen is de manier waarop je baby communiceert en je zal elkaar gaandeweg beter gaan begrijpen.'

Voorkeur ‘Direct na de geboorte zijn jij en je partner al een bron van herkenning voor je baby. De geur en stem van mama zijn bekend. Ook zie

116

je direct na de geboorte dat baby’s al reageren op het stemgeluid van hun vader(s)/duomoeder. Ze draaien hun hoofd als ze hen horen praten. Ook kalmeren huilende pasgeboren baby’s als ze de stem van hun papa of mama horen. In de eerste maanden van het leven bouwen baby’s al een verwachtingspatroon op van hun ouders. Als een vader of moeder weinig reageert op zijn signalen, zal de baby al met twee maanden ook minder contact zoeken met deze persoon en het hechtingsgedrag meer vertonen naar de andere ouder. Baby’s leren in die eerste maanden dus al heel veel over sociale interactie.’

Bewust hechten Al in de baarmoeder begint een baby zich bewust te hechten aan personen in zijn of haar directe omgeving. Minke: ‘In de eerste jaren is het belangrijk dat er niet te veel verschillende personen voor je kind zorgen, en dat dezelfde personen regelmatig tijd doorbrengen met je kind en passend reageren op zijn behoeftes. Alleen fysiek verzorgen is dan ook niet voldoende om een goede hechting te bewerkstelligen. Passend reageren kan je doen door:

• goed te kijken naar je baby tijdens de momenten dat hij contact zoekt (handje uitstrekken, lang kijken, maar ook huilen).

• je proberen in te leven in je kind (wat probeert mijn baby me duidelijk

te maken?). • tijdig en steunend te reageren.

Je zal het vanzelf merken als je jouw baby niet goed hebt begrepen. Dat gebeurt heel vaak en is geen probleem. Begin dan gewoon weer opnieuw bij stap 1. Dit zal de hechting ten goede komen.'

Papa(‘s)/duomama, neem je momenten! Veel (aanstaande) vaders/duomoeders maken zich zorgen of ze wel voldoende kans krijgen om een band met hun baby op te bouwen. Minke: ‘Meestal werken ze overdag en missen ze hierdoor veel van

BABYTIJD de zorg. Toch is het voor een (aanstaande) vader/duomoeder ook heel goed mogelijk om een goede band met het kind op te bouwen. Neem de verzorgende taken over op de momenten dat je thuis bent, praat tegen je baby, knuffel, zing en doe je baby ’s avonds in bad. Zo krijg je voldoende contactmomenten. Huid-op-huidcontact is in de eerste maanden heel belangrijk. Doe je shirt uit, leg je baby bloot op je borst en sla een flinke handdoek om jullie heen, we noemen dit buidelen. Door het buidelen voelt je baby jouw huid, ruikt jouw geur en hoort jouw hartslag. Tijdens deze momenten komen bij ouder en baby hormonen vrij die ervoor zorgen dat ze zich ontspannen en liefdevol voelen.’

Omgaan met huilen Heb je gevoed, verschoond en de temperatuur gevoeld en weet je echt niet waarom je baby huilt? Neem hem dan lekker bij je. Baby’s hebben het soms nodig om gewoon even van zich af te huilen. De steun en geborgenheid die baby’s voelen op deze momenten, zorgen ervoor dat zij op een later moment met vertrouwen de wereld in kunnen gaan, wetende dat zij terug kunnen vallen op hun ouders als dit nodig is. Je hoeft je dus geen zorgen te maken dat je je kind verwent of klein houdt als je troost biedt wanneer je kind hierom vraagt. Toch is het vasthouden van een huilende baby makkelijker gezegd dan gedaan. Het kan veel stress oproepen. Wil jij je huilende baby troosten? Dan is het belangrijk dat je zelf rustig probeert te blijven. Trek het huilen van je baby niet persoonlijk aan. Bedenk je dat de baby een signaal afgeeft en dat jij als ouder je best doet om dit signaal te snappen (ook al snap je het vast niet altijd). Let op je ademhaling en probeer je lichaam te ontspannen, zodat je open blijft staan voor de overweldigende emoties van jouw baby.

Houd ik wel genoeg van mijn kind? Veel jonge ouders vertellen hoe ze na de geboorte van hun kind werden overvallen door een ongekende hoeveelheid liefde voor het kleine wezentje. Dat is mooi, maar het is zeker niet abnormaal als je deze gevoelens niet direct hebt. Er zijn ook heel wat ouders die gewoon even moeten wennen als ze hun kindje voor het eerst zien. Minke: ‘In de meeste gevallen groeit de liefde in die eerste periode alleen al doordat je de alledaagse verzorging van je baby op je neemt. Het helpt als je echt contact met je baby probeert te maken of als je je probeert in te leven in hoe je baby de wereld ervaart. Op die manier leren jullie elkaar steeds beter kennen. Je zal zien dat er op den duur mooie momenten gaan ontstaan, bijvoorbeeld als je baby het hoofdje tegen je nek vlijt, of als de eerste lach verschijnt. Zo leg je de basis voor een liefdevolle, warme relatie. Als je na een week of 2-3 nog steeds geen liefde voor je baby voelt, is het verstandig om hier eens met iemand over te gaan praten, een professional bijvoorbeeld. Wellicht is er sprake van een post partum depressie (PPD). Ook als je je heel veel zorgen maakt of heel erg moe bent kan dat een teken zijn van een PPD. Een PPD is niet alleen heel naar voor jezelf en je partner, maar kan ook een goede hechting met je baby in de weg staan en dat zou zonde zijn. Zoek echt in een vroeg stadium hulp als je geen gevoelens van liefde voelt of als je je elke dag moe en somber voelt. Dat is belangrijk voor jouw welzijn, voor je relatie en ook voor je baby.’

Hoe bouw je al tijdens de zwangerschap een band met je baby op? • Vanaf 23 tot 24 weken kan je baby geluiden van buitenaf horen. Praat en zing dan beiden, liefst dagelijks, tegen je baby. • Streel je buik, laat je partner je buik kusjes geven of een hand op je buik leggen en wachten tot de baby er naartoe komt. • Speel zachte muziek af met het geluid dicht bij je buik. • Masseer je buik regelmatig of laat je partner dit doen. • Als je al kinderen hebt, laat die dan ook tegen de baby praten en je buik aaien (als je dit prettig vindt). • Maak een zwangerschapsdagboek, waarin je op een aantal dagen opschrijft wanneer je baby actief is en op welke manier hij beweegt. • Als jij ontspant, dan is dit prettig voor jouw baby. Maak elke dag even tijd om iets te doen waarvan jij ontspant. • Maak dagelijks echt even tijd om rustig contact te maken met je baby. Dat is niet alleen fijn voor hem, maar ook een ontspanmoment voor jezelf.

MINKE DEN HEIJER

Minke is orthopedagoog, Infant Mental Health-specialist en lichaamsgericht energetisch therapeut. Ze werkte een aantal jaren op een behandelcentrum voor gezinnen met kinderen van -9 maanden tot 6 jaar in Amsterdam. Verder heeft zij met haar onderneming ‘Babykennis’ duizenden (geboorte) zorgprofessionals nascholing gegeven over de psychologie van zwangerschap, ouderschap en baby’s. In haar behandelpraktijk in Naarden werkt ze met aanstaande ouders en gezinnen met baby’s, die niet lekker in hun vel zitten of lastig samen hun draai kunnen vinden. Kijk op: www.babykennis.nl/behandeling voor meer informatie.

117

TIPS

VOOR EEN GELUKKIGE BABY Een goed begin is het halve werk. Daarom deelt baby-verpleegkundige Esther van BloemenBartels tien tips die jouw baby in ieder geval een hele mooie start in het leven geven. Want een gelukkige baby, dat willen we allemaal. TEKST ESTHER BLOEMEN

118

1 2 3 4 5

Bied een voorspelbaar ritme

Ooit wel eens afgevraagd hoe die docenten in het onderwijs gemiddeld 27 kinderen zo’n 6 uur per dag in het gareel houden? Het antwoord: voorspelbaarheid. Elke dag hetzelfde ritme aanbieden, waardoor kinderen de onderdelen van de dag gaan herkennen. Ze denken ‘zo gaat het elke dag’ en dus gaan ze daar vaak vanzelfsprekend in mee. Door baby’s ook een voorspelbare dagindeling te bieden, doe je hetzelfde. Wel zo duidelijk voor jouw baby.

Prikkelreductie

Het brein van een pasgeboren baby is nog niet af. Het moet verder uitrijpen in de jaren na zijn geboorte. Het brein is daarom ook niet altijd in staat om zich af te sluiten voor een te grote hoeveelheid prikkels. De baby heeft jou als ouder nodig om hierbij te helpen. Hier gaat dus de regel ‘less is more’ op. Hoe minder prikkels, hoe gelukkiger de baby.

Inwikkelen en inbakeren

‘En ze wikkelde hem in doeken en legde hem in een kribbe’. Inbakeren en/of inwikkelen is al zo oud als de weg naar Rome. Een baby heeft in zijn of haar moeders buik negen maanden lang ruimtegebrek gehad. Na de geboorte wordt de druk op de huid weleens gemist, helemaal als de baby zich moet ontspannen voorafgaand aan het slapen.

Goed laten slapen

Goed slapen klinkt fijn, maar hoe dan? Probeer het slaappatroon van je kindje te volgen, maar daar ook wat sturing aan te geven. Door bijvoorbeeld goed te kijken wat de vroege signalen van vermoeidheid zijn, kan je je baby naar bed brengen voordat de vermoeidheid te groot is om in slaap te vallen. Breng je kind naar bed volgens een vast bedritueel, zo weet je baby wat hij of zij kan verwachten. Zo kan je slapen gaan vaak ook verbeteren als het niet goed gaat.

Veel lichamelijk contact

De mens hoort tot de dragers in het dierenrijk. We weten uit tal van wetenschappelijk onderzoek dat we bij huid-op-huidcontact het gelukshormoon oxytocine aanmaken. Hoe meer je knuffelt, aait, snuffelt en draagt met je blote baby tegen jouw blote huid, hoe meer gelukshormonen in zijn of haar (en jouw!) lijfje.

BABYTIJD

6 7 8

FOTOGRAFIE TREASURES & TRAVELS

Uithuilen mag

De Amerikaanse ontwikkelingspsycholoog Aletha Solter schreef het boek ‘De taal van huilen’. Ze beschrijft heel mooi dat huilen voor een jong kind een mogelijkheid tot communiceren is. Dat het voor balans in het lijfje zorgt als het kind de mogelijkheid krijgt om over zijn of haar verdriet te ‘vertellen’. Een jonge baby heeft namelijk nog geen taal met woorden en gebruikt lachen en huilen om je dingen te vertellen. Luister dus goed naar het huilen. Herken je er verschillende klanken in? Wanneer huilt je kind meer of juist minder op bepaalde momenten? Wat vertelt hij jou daarmee? Echt keihard, overstuur huilen moet worden voorkomen. Maar kijk eens wat je kan leren van al het andere gepruttel.

Aandacht voor de verbale communicatie

Kinderen waar veel tegen gesproken wordt, gaan zelf ook eerder spreken. Zelfs met de eerste uh’s, oh’s en ah’s leren ze al dat er in gesprekjes een beurtverdeling is. Jij zegt wat, je laat een stilte vallen, de baby start met kirren en laat een stilte vallen voor jou. Hoe meer we praten, hoe rustiger we handelen, ook weer iets waar jonge kinderen erg gelukkig van worden.

Aandacht voor de non-verbale communicatie

Baby’s spiegelen: ze doen na wat ze zien. Soms zit er een beetje vertraging op de lijn, maar als je tegen een pasgeboren baby je tong uitsteekt, zal hij binnen mum van tijd hetzelfde doen. Baby’s kunnen voor hun eerste verjaardag al gebaren leren, zoals zwaaien bij vertrek. Je kan verbale en non-verbale taal ook tegelijkertijd gebruiken: vraag waar de lamp is en dan samen naar boven kijken of wijzen. Zo leert de baby het woord ‘lamp’.

9 10

Ouders eerst

Bij de veiligheidsinstructies aan boord van het vliegtuig zeggen ze het ook: in geval van nood eerst je eigen zuurstofmasker op doen, en daarna pas bij je kind. Door goed voor jezelf te zorgen, hou je voldoende energie en balans in je leven om een goede ouder te zijn.

Niet emigreren ;)

Niet echt een tip, maar wel leuk om te weten: recent onderzoek naar het welbevinden van kinderen wijst uit dat Nederlandse kinderen behoren tot de meest gelukkige kids ter wereld. Fijn he!

Super voorbereid aan het ouderschap beginnen? Op babyopkomst.tv geeft Esther (babyverpleegkundige) de online (video) cursus ‘leer je baby kennen’. In deze online cursus gaat Esther dieper in op de hierboven genoemde tips, leert ze jullie de kneepjes van het vak en krijg je twee lessen babymassage. Willen jullie heerlijk ontspannen aan het ouderschap beginnen, volg deze cursus dan al tijdens de zwangerschap. Zo weten jullie al voordat de baby geboren wordt wat je baby probeert duidelijk te maken, wat te doen bij kleine babyproblemen en hoe jij niet alleen heel goed voor je baby, maar ook voor jezelf zorgt. Kijk op babyopkomst.tv voor meer informatie over deze cursus.

119

Zwanger? Bij ons kun jij rekenen op: Persoonlijke aandacht Zorg met passie Een kraamverzorgende uit jouw regio 24uurs bereikbaarheid Dunstan Babytaal Babymassage Gratis borsten flesvoedingsadvies ook na je kraamtijd Meld je aan met de actiecode en ontvang een leuke verassing!

Benieuwd of wij ook bij jou in de buurt kraamzorg leveren?

actiecode NaVBoK21

Doe de postcodecheck op naviva.nl

Kies voor Naviva 120Bel 088 â&#x20AC;&#x201C; 7777 666 of ga naar naviva.nl

Vertrouwd en dichtbij

BABYTIJD

VOEDEN IN CORONATIJD

BABY AAN DE BORST OF NIET? Kan je borstvoeding geven in coronatijd? En wat als je zelf besmet bent met het virus? Het zijn de meestgestelde vragen door zwangere vrouwen op dit moment. Verlos- en lactatiekundige Marieke Jurrius geeft antwoord. Om de meest prangende vragen maar meteen te beantwoorden: ja en ja. ‘Er is geen reden om borstvoeding af te raden, zelfs niet als je positief bent getest’, vertelt Marieke. ‘Sterker nog, het wordt juist geadviseerd. Uit de laatste onderzoeken blijkt namelijk dat het beter is om door te gaan met borstvoeding als je COVID-19 hebt.’

Het is logisch dat er in zo’n periode veel meer vragen en zorgen zijn rond bevallen, voeden en de kraamperiode. Marieke tipt: ‘Ga niet alleen maar googelen; haal je informatie bij de verloskundige of lactatiekundige. De consulten gaan gewoon door, verloskundigen en lactatiekundigen houden zich aan de nieuwste protocollen en maatregelen. En er worden nu steeds meer cijfers bekend over de effecten van COVID-19 op zwangeren, net bevallen vrouwen en pasgeboren baby’s. Wij kennen de laatste onderzoeksresultaten en kunnen je dus ook helpen om zo ontspannen mogelijk te beginnen aan je borstvoedingsperiode.’

Antistoffen Marieke legt uit: ‘Een besmette moeder maakt antistoffen tegen het virus aan en die zijn na twee weken volop meetbaar in de moedermelk. De baby krijgt de antistoffen dus via de voeding binnen. Na vijf tot zes maanden zijn de antistoffen nog meetbaar in de moedermelk. Het heeft dus juist meerwaarde als de positief geteste moeder blijft voeden.’ Natuurlijk is het wel verstandig om er tijdens het voeden rekening mee te houden dat je het virus bij je draagt. ‘De baby bij je houden en aanraken is belangrijk voor de hechting, maar het is goed om wel de hygiënemaatregelen toe te passen. Was je handen voor het voeden en draag tijdens het voeden een medisch mondmasker. Als je te ziek bent om live te voeden, is het advies om de moedermelk af te kolven en dit door iemand anders aan de baby te laten geven.’

Ontspannen

ver Marieke Marieke Jurrius (1980) werkt als lactatiekundige en verloskundige. Ze runt haar eigen verloskundigenpraktijk ‘Buik Baby Borst’ in de gemeente Overbetuwe. Ook is ze gastdocent aan de ‘Verloskunde Academie Rotterdam’. Marieke is moeder van drie dochters.

TEKST ANNEMARIE MOERMAN

Ben je bang om je kindje via de melk te besmetten? Dat hoeft niet. ‘Tot nu toe is er in de onderzoeken geen actief virus in moedermelk gevonden. Als het virus al op een baby wordt overgedragen, gebeurt dat door te niezen of te hoesten. En gelukkig krijgen de meeste baby’s als ze wel besmet raken geen of heel milde symptomen.’

121

FOTOGRAFIE

TEKST CINDY CLOIN FOTOGRAFIE KAYLA SNELL

122

PSYCHE

VAN STEL NAAR OUDERS

amen een kindje krijgen is de kroon op jullie relatie, het toppunt van verbondenheid en een mooie bezegeling van jullie liefde. Maar de roze babywolk wil nog weleens samenpakken tot een donkergrijze relatie-wolk. Hoe kan je behalve gelukkige ouders ook gelukkige geliefden blijven? ‘Bij het eerste huiltje dat ik hoorde vanuit Fenna’s kamer zat ik rechtop in bed. Naast me lag Rick te snurken. Ik stootte hem aan. Zachtjes. Iets harder. Hoorde hij haar nou echt niet? ‘Ik heb morgen een belangrijke meeting’ mompelde hij. Woest stapte ik het bed uit. Dan loste ik het wel weer op. Waar had ik hem überhaupt voor nodig?’ Nicole kan zich het eerste jaar na de geboorte van hun dochter nog levendig voor de geest halen. Ja, natuurlijk was ze dolgelukkig met Fenna. Maar die gebroken nachten waren vreselijk en Nicole had het gevoel dat ze er alleen voor stond. ‘Ik liep rond als een vaatdoek, mopperde veel en had weinig puf om iets te ondernemen. Rick was druk met zijn werk, had zijn avondje sporten met vrienden en ik had het gevoel dat hij mij, maar ook Fenna, niet zag staan. Op een gegeven moment dacht ik echt: wat hebben we samen nog? Ik heb niets aan je.’

Een bom onder je relatie Tijdens die eerste periode met zes of meer voedingen per etmaal, gebroken nachten en de poepluier als gespreksonderwerp van de dag, is het normaal dat je relatie even het onderspit delft. De zogenoemde tropenjaren kunnen een ware bom onder je relatie leggen. Er verandert dan ook veel: een groot deel van jullie leven gaat opeens om dit nieuwe leven draaien. Dat je naast de zorg voor je baby, het voeden, verschonen, troosten, en het huishouden of werk ook nog als geliefden met elkaar moet blijven omgaan, blijkt plotseling best een behoorlijke opgave. Niet voor niets schreef een paar jaar geleden een aantal scheidingsdeskundigen, pedagogen en juristen een brandbrief aan de Nederlandse gemeenten. Zij vinden dat aanstaande ouders op cursus moeten, om te leren wat het ouderschap inhoudt. Nog voor het eerste kind is geboren. ‘Er is veel voorlichting rondom de bevalling en de ontwikkeling

van het jonge kind. Maar er is nauwelijks aandacht voor de partnerrelatie na de geboorte van een kind’, schrijft onder meer Marlijn Kooistra-Popelier, pedagoog en begeleider van gezinnen op het gebied van partnerschap en ouderschap. Onder stellen met jonge kinderen wordt door vermoeidheid en onzekerheden meer ruzie gemaakt dan in andere levensfases. Pas op dat je niet te snel conclusies trekt als ‘we passen niet bij elkaar, de koek is op’. Want in veel gevallen gaat het om tijdelijke stress die gepaard gaat met een baby in huis.

Afspraken maken ‘Er is heel veel veranderd in ons leven, maar zeker niet op een vervelende manier’, vertellen John en Astrid. Afgelopen zomer werd hun dochtertje Eva geboren. ‘Ze is erg makkelijk en sliep vanaf acht weken al door’, zegt Astrid. ‘Dat scheelt natuurlijk, want we kunnen allebei niet zo goed tegen slaaptekort, dan is ons lontje wat korter.’ John: ‘We hebben het gewoon op ons af laten komen, het is moeilijk om je echt voor te bereiden op de komst van je kindje en wat dat teweeg zal brengen. We hebben wel vooraf een aantal dingen afgesproken. We zijn normaal best van de feestjes en concerten, maar je weet dat als je een baby krijgt dat er dan altijd iemand thuis moet zijn. Het vrije vogel-gevoel is daardoor minder geworden. Maar misschien omdat we vanwege corona toch al veel minder konden, ging dat ons best makkelijk af.’ Ook zorgden ze ervoor dat ze af en toe echt tijd voor elkaar hadden. ‘We gingen uit eten en zijn met vrienden een weekendje weggeweest, terwijl Eva ging logeren’, vertelt John. Een andere afspraak die ze vooraf hadden gemaakt is om allebei een dag minder te gaan werken. Astrid: ‘Als moeder doe je in de praktijk wel wat meer, al is het maar omdat ik borstvoeding geef. Toen Eva in het begin nog ’s nachts kwam voor een voeding, liet ik John gewoon lekker slapen want hij moest de volgende dag weer aan het werk. Dan verlangde ik niet van hem dat hij haar luier moest verschonen. Het helpt dat je dat elkaar iets gunt en geen verwijten maakt.’

Het geluk weer gevonden Je moet je realiseren dat je leven blijvend verandert na de geboorte van de baby. ‘Na drie maanden ben ik weer gaan werken en dat was heerlijk’, zegt Astrid. ‘Ons leven is niet meer zo vrij als dat het was, maar dat is prima. We zijn heel gelukkig zo.’ Bij Nicole en Rick kostte het de nodige moeite dat geluk weer te vinden. ‘Doordat we

123

PSYCHE

WERK AAN DE WINKEL

Tips

Verdeel de taken Als je een baby krijgt, draait het voortaan niet om ‘ik’ maar ‘wij’. Je wordt een team en moet je gezin samen leren managen. Dat geldt voor alle jonge ouders en iedereen doet dat op hun eigen manier. Een goede taakverdeling en afspraken vooraf zorgen ervoor dat elk van jullie op tijd op adem kan komen.

Tijd voor jezelf Van gebroken nachten en te weinig slapen word je al gauw chagrijnig. Je kan minder hebben van elkaar en je relativeringsvermogen is zoek. Maar niet alleen de vermoeiende nachten halen je onderuit. Ook het feit dat je overdag aan minder ontspanning toekomt, kan een zware wissel trekken. Wil je voldoende aandacht aan je kind en je relatie geven, moet je zelf goed in je vel zitten. En dat betekent dat je tijd voor jezelf moet maken. Dus ga wandelen met een goede vriend(in) of een dagje naar de sauna. Wat jij nodig hebt om je goed te voelen.

... en tijd voor elkaar

zoveel mopperden, vergaten we wat we leuk vonden aan elkaar. We zijn uiteindelijk in therapie geweest en dat heeft geholpen om elkaar meer te leren waarderen. Ik doe nog altijd meer thuis en met onze kinderen. Sinds een half jaar hebben we ook een zoontje, Bas. Rick is tegenwoordig meer betrokken als vader en hij ziet vooral dat het thuis met de kinderen ook behoorlijk pittig is. We proberen elke maand een avond echt samen te zijn. Het was hard werken, maar we hebben het nu superfijn samen.’

Er draait veel om je baby. Maar niet alles. Het is belangrijk om in deze drukke eerste weken en maanden ook oog te houden voor je partner. Voorkom dat je langs elkaar heen gaat leven, blijf nieuwsgierig naar wat je partner bezighoudt. Blijf investeren in elkaar en ruil die hoodie met spuugvlekken in voor een mooie jurk/pak, bestel lekker eten bij je favoriete restaurant en geniet van elkaar. Ook wat romantiek betreft, verloopt alles wellicht iets minder spontaan dan voorheen, het is normaal dat je hoofd er niet direct naar staat. Intimiteit tussen partners is belangrijk om een relatie succesvol te houden. Geef in elk geval aandacht aan elkaar. Het hoeft niet meteen op seks uit te draaien.

Wat goed van jou! Je kan elkaar onbewust weleens het gevoel geven dat alles wat de ander doet vanzelfsprekend is. Luister naar elkaar, toon respect en heb waardering voor wat de ander allemaal doet. En vertel dat elkaar ook. Je zal zien dat het werkt.

124

PSYCHE

125

odcast arade

Persoonlijke, plezierige maar ook pittige verhalen over de bevalling en het ouderschap. Menig podcast rept erover, wat best fijn is want â&#x20AC;&#x153;vroegerâ&#x20AC;? werd het onderwerp bevallen niet of nauwelijks besproken. Ons motto: een voorbereid mens is een gelukkig mens. En als die voorbereiding dan ook nog met een gepast vleugje humor kan, graag. Wij hebben de mooiste, meest leerzame en de grappigste podcasts voor je op een rijtje gezet. FOTOGRAFIE LOBKE LEIJSER, TEKST SOPHIE DE GROOT

126

TELEFOON BIJ DE HAND

CHANGING THE BIRTH NARRATIVE - DELICIOUSLY ELLA Als groot Deliciously Ella-fan zet ik deze podcast bovenaan dit lijstje. Haar inmiddels vijf seizoenen tellende podcast is net als zij de perfecte match van een wetenschappelijke en persoonlijke kijk op bepaalde onderwerpen. Met een gezonde dosis zelfspot, feminisme en relativerings-vermogen. In deze aflevering (aflevering 4 van seizoen 4) worden een aantal van de meestgestelde vragen rondom de bevalling behandeld. Het doel is het wegnemen van angst en het in kaart brengen van je opties met betrekking tot jouw persoonlijke bevalplan. Van hypnobirthing en het kiezen van een doula tot aan de keuze van de ideale plek voor je bevalling. Onder andere te beluisteren via Spotify of: www.deliciouslyella.com/ podcast/changing-the-birth-narrative

DE 9 MAANDEN PODCAST Nog volop in de maak is deze podcast van Doete, verloskundige en zwangerschapsexpert. In haar podcast neemt Doete ons mee op haar reis naar het moederschap. Haar USP: hoe is het voor een verloskundige om zwanger te zijn? Wekelijks krijgen we een update. En dat begint al vroeg; bij het moment voor de zwangerschap waarbij er nog niet meer is dan een kinderwens.

3 PODNATAAL

Radio- en podcastmaker Simone Wijnands startte in 2018 de veelbeluisterde podcast ‘Podnataal’, toen ze zelf zwanger was. Seizoen 1 draait nog om haar eigen verhaal en ervaringen die worden aangevuld met gesprekken met een aantal experts. Vanaf seizoen 2 draait de hele podcast om: bevallingen. Elke aflevering is gewijd aan een vrouw en haar bevalverhaal. Met inmiddels 4 seizoenen is deze podcast een must listen voor elke mom (to be)!

THE BIRTH HOUR

DE PODCASTS VAN NINA PIERSON EN DE HUISMUTS

Vergelijkbaar met Podnataal maar dan in het Engels. Ook hier staan bevalverhalen voorop, maar in deze podcast worden ze aangevuld met de eerste periode post partum. Tweelingen, thuis bevallen, premature kindjes en ook adoptie komt ter sprake. Bijzonder is dat je op de website kan zoeken op basis van categorie. Dus heb jij een specifieke interesse? Tik deze in de zoekbalk en vind de verhalen die je echt wilt horen. Bereid je voor op je bevalling door het luisteren van deze inspirerende en eerlijke podcast, maar wees gewaarschuwd: als je erg angstig bent is deze podcast wellicht niet geschikt voor jou.

Heb jij de boekenpagina al voorbij zien komen? Hierin hebben wij je twee boeken getipt die gepaard gaan met een podcast; ‘Mom You Got This’, en ‘Mama’en’. De podcasts van Mama’en zijn openbaar te beluisteren maar voor de podcasts van De Huismuts heb je het boek nodig. Wat ons betreft een aankoop die zeker de moeite waard is

BIG FAT POSITIVE Een komische podcast van twee vriendinnen die tegelijk zwanger bleken te zijn. In de wekelijkse afleveringen maken we alles met ze mee: van zwangerschap tot moeder zijn. Alle highs én alle lows. In geuren en kleuren verteld met een behoorlijke dosis zelfspot. Het idee van de dames: de vele kanten van het moeder zijn normaliseren en je daar niet alleen in voelen. Kritische luisteraars vinden deze podcast soms iets té lichtvoetig en ergeren zich aan de hoeveelheid advertenties..

127

Follow your Sense of feeling Volg je gevoel en kies het beste voor jouw kindje met de unieke accessoires uit de Sense collectie van Baby’s Only. Van wiegdeken tot omslagdoek, van knuffel tot mombag, allemaal even zacht door het gebruik van fijne rib corduroy. Sense heeft een trendy doch tijdloos design en past goed in iedere stijl. Baby’s Only is hét complete lifestyle merk voor de babykamer en de rest van je huis. Doe inspiratie op en bekijk onze collectie op www.babysonly.nl.

Win! Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en maak kans op een Sense cadeaupakket ter waarde van €250,-! Scan de QR-code voor meer informatie. 128

www.babysonly.nl

the minute makeup

SHOPPING

Met een baby kan het soms knap lastig zijn om tijd voor jezelf te vinden. Je tanden poetsen is een luxe, je haar wassen slechts een mooie herinnering en make-up… tsja. We feel your pain, en denken met je mee. Daarom hier ‘the 5 minute makeup’: een simpel stappenplan om er binnen enkele minuten stralend verzorgd uit te zien.

BB crème

Nu je krap in je tijd zit zijn multi purpose products een geschenk uit de hemel. Met een BB crème voed je je huid en zorg je tegelijkertijd voor een egaal voorkomen. Daarnaast hoef je niet te lang te zoeken naar de juiste kleur, zoals bij sommige foundations. De BB past zich aan op jouw gelaatstint. Binnen de BB’s kan je kiezen uit een product met een natuurlijke glans of een die meer mat is. Maar net wat bij je past.

Oil Free Tinted Moisturiser met SPF 20, €49 Laura Mercier

oogschaduw

3 Chamomile Eye Pallette - Gorgeous, € 35 Ere Perez via Green Beauty Market.

Als zelfs geen vijf minuten hebt, ga dan snel verder met stap 4. Of kies voor eerdergenoemde optie: 1 product op verschillende plekken. Maar heb je die paar extra minuten wel? Dan is dit de stap die jouw blik omtovert van fris naar stralend. En sexy. Een warme bruintint staat bijna iedereen goed en met een kleine glimmer in je binnenste ooghoeken open je je blik en zie je er wakkerder uit.

wenkbrauwen

Wenkbrauwgel, € 5 HEMA.

Een kleurtje op je wangen doet vaak wonderen voor een ogenschijnlijk meer uitgeslapen gelaat. Als tijd niet je grootste goed is, kies dan voor één product voor je wangen, lippen en – jawel – je ogen. Een liquid blush of lippenstift kan je met je vingertoppen aanbrengen op al deze drie gezichtszone ’s en laten je in mum van tijd stralen.

mascara Een snelle veeg mascara kan wonderen doen. Niet zo een fan van het afhalen van oogmake-up of bang voor zwarte kringen en vegen? Krul je wimpers met een wimpertang en laat het daarbij. Succes gegarandeerd. PS krul je wimpers niet met een kind op je arm, we willen graag dat je heelhuids door dit stappenplan komt ;-)

Wist je dat de vorm van je wenkbrauwen invloed hebben op je blik? Verzorgde wenkbrauwen kunnen een behoorlijk verschil maken. Uitgebreid bijtekenen is zeker niet altijd nodig om toch effect te hebben. Met de wenkbrauwgel van bijvoorbeeld HEMA kam je je brows in een mooie vorm en geef je ze tegelijkertijd een subtiel kleurtje. Simpel, snel… super.

TEKST SOPHIE DE GROOT

Lip and Cheek Stick, € 5 HEMA.

rouge

Dramatic Volume Mascara in Minky Black, € 17 & Other Stories.

lippen

Matte Lipstick, € 20,95 MAC via Zalando.

De laatste stap: je mond. Een kwestie van seconden en toch direct een verschil. Ga voor een verzorgende lipstick of nog makkelijker voor een lippenbalsem met een kleurtje. Werkt verzorgend voor je lippen én geeft je een verzorgd uiterlijk in 1 snelle beweging.

6 129

Leer je baby kennen vertrouw op je

intuïtie

derland, maar juist na die periode van ondersteuning wordt je baby alerter en onrustiger. Veel kinderen krijgen last van krampjes. Sliep je zoon of dochter eerst nog voornamelijk, nu gaat hij of zij meer huilen, met een piek rond zes weken na de geboorte. Dat is ook het moment waarop ouders soms wat extra ondersteuning nodig hebben’, vertelt Esther. Uit onderzoek in zowel binnen- als buitenland blijkt dat ouders vooral vragen hebben over het huilen, het slaapritme en de voeding van hun kind. Daarom eerst even naar het begin. In de eerste zes weken ontwikkelt je kind een goed dagen nachtritme. Daarna ontstaat er een ‘drie uur ritme’. Met dit ritme groeit de wakkere tijd van ongeveer 45 minuten (6 weken oud) naar circa 90 minuten (4 maanden oud). ‘De groei is enorm maar de tijd die je hebt om je kindje te leren kennen is niet lang’, zegt Esther. ‘Een goed moment om je kindje beter te leren kennen is als je kindje is uitgeslapen, is gevoed en een schone luier heeft. Want dan voelt hij of zij zich het meest prettig.’

Je oren trainen ‘Een pasgeboren baby leeft op reflexen’, legt de babyconsulent uit. ‘Neem de lach. Het begint met een lachstuipje - zelfs al in je buik! - en dat groeit langzaam uit tot een echte lach.’ Maar in het prille begin kan een baby dingen die hij/zij wil of niet fijn vindt alleen nog maar duidelijk maken door te huilen. Voor jou als ouder een kwestie van je oren trainen. Het is net als een nieuwe taal leren, daar moet je ook even induiken.’ Esther gebruikt de Dunstan-methode om de vijf huiltjes te herkennen om te horen wat een kind tussen de nul en drie maanden wil (zie kader). Maar alleen een specifiek huiltje herkennen, is niet genoeg. ‘Je hoort/ziet meestal wel twee of drie signalen’, zegt Esther. ‘Gapen alleen is geen teken dat je kind moe is. Maar als je ook de auwklank hoort, je baby gaapt, wat bleker wordt en het oogcontact steeds sneller verbreekt, kan je er wel van uitgaan dat ze moe is.’ TEKST ANNEMARIE MOERMAN FOTOGRAFIE DIANE DURONGPISITKUL

Jouw baby is een groot wonder dat je steeds beter leert kennen door naar hem of haar te kijken en luisteren. Je kan alle boeken lezen die er zijn en uitgebreid googelen of advies vragen aan je omgeving. ‘Maar vertrouw vooral op je intuïtie’, adviseert babyconsulent Esther van BloemenBartels. ‘En kijk naar jezelf! Heeft hij honger? Wil hij nu wel of niet slapen? Wat betekent dit huiltje? Het is helemaal niet raar dat je als kersverse ouder niet meteen weet wat jouw pasgeborene wil. Je moet herstellen van de bevalling, bent moe en hebt tegelijkertijd de zorg en verantwoordelijkheid voor een kleintje.

Huilen, voeding en slaapritme Natuurlijk ben je niet meteen in het diepe gegooid. Maar na die acht dagen kraamzorg is het moment daar dat jij en je partner echt samen voor jullie baby moeten zorgen. Heerlijk, maar misschien ook best spannend. ‘We hebben fantastische kraamzorg in Ne-

130

De gemiddelde moeder googelt en leest boeken om aan informatie te komen en dat is ook prima, zegt de babyconsulent. ‘Maar je moet vooral leren vertrouwen op je intuïtie. Iedereen heeft het in zich om de lichaamstaal van zijn of haar baby te lezen, maar bij de een kost het soms wat meer tijd dan bij de ander.’

Eigen temperament Je weet pas echt wat voor vlees je in de kuip hebt als je zoon of dochter is geboren. ‘Je kind heeft al een eigen temperament. Denk eens terug aan de tijd toen je baby nog in je buik zat en beweeglijk werd. De hele dag door? Dan is de kans groot dat je na de geboorte ook een beweeglijk kind hebt. Of misschien was je baby heel rustig, behalve als jij lekker op de bank neerplofte. Eenmaal uit die buik heeft hij of zij waarschijnlijk ook die onrustige momenten en wil je kind in jouw armen worden gewiegd net wanneer jij behoefte hebt aan even rustig zitten. Maar natuurlijk is dit geen vaststaand feit, hoe goed jij je kind voelde bewegen in de buik ligt bijvoorbeeld ook aan de locatie van de moederkoek. Als de moederkoek aan de voorkant ligt, voel je je kind minder goed bewegen..’

BABYTIJD Hoewel ouders bij hun eerste kind het meeste moeten leren, wil dat niet zeggen dat ze bij een tweede blind kunnen afgaan op hun eerdere ervaring. ‘De valkuil is dat je dénkt dat je alles weet, maar dan krijg je ineens een compleet ander kind en moet je weer nieuwe technieken uitproberen. Hiervoor geldt echt: in het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.’ Een van de belangrijkste lessen van de babyconsulent: je baby leren kennen, is ook kijken naar jezelf. ‘Hoe leef jij je leven? De kans is fiftyfifty dat je dat doorgeeft aan je kind. Niet elke baby is hetzelfde. De meesten hebben baat bij prikkelreductie, maar als de moeder juist heel goed met prikkels kan omgaan, is er een kans dat de baby ook het beste gedijt bij wat meer zien, horen en beleven.’

Balans vinden ‘Ik kwam eens bij een moeder die thuis ontzettend bezig was met rust en een ritme aanhouden’, noemt Esther als voorbeeld. ‘Het eerste wat ik vroeg, was hoe ze het zich voor de geboorte van haar kind had voorgesteld? ‘Nou, lekker samen erop uitgaan’, gaf ze aan. In zo’n geval is mijn voorstel dus om te kijken naar hoe je die balans kan vinden tussen de deur uitgaan en een ritme behouden. Daar word je als moeder waarschijnlijk een stuk gelukkiger van en daarmee je baby ook.’

dunstan-methode

De Australische Priscilla Dunstan merkte na de geboorte van haar zoon dat hij op verschillende manieren huilde als hij iets wilde. Ze besloot opnames te maken van verschillende huilende baby’s waarmee ouders hun oren kunnen trainen en werd er wereldberoemd mee. Dit zijn de vijf klanken die zij onderscheidt: • Nèh = honger • Auw = moe • Èh = boertje dwars • Eairh = pijn in de onderbuik, vaak krampjes • Heh = volle luier, ligt niet lekker, te warm of te koud

‘Denk na over wat bij jou past. Wat zijn jouw vaardigheden, waar word jij blij van? Als je echt geniet van een massage vindt jouw baby die fysieke aanraking misschien ook wel heel fijn’, zegt Esther. ‘Wees niet onzeker als iets niet werkt voor jou of voor je kind. Vergeet niet: elk kind, elke ouder en elke situatie is anders! En net als je denkt dat je een ritme hebt en weet hoe het zit, verandert er weer iets. Dat hoort erbij. Wees niet te streng voor jezelf; soms weet je het gewoon even niet en dat heeft elke ouder weleens.’

OVER ESTHER VAN BLOEMEN-BARTELS Esther van Bloemen-Bartels is babyverpleegkundige. Zij helpt ouders die problemen ervaren waarbij de standaard adviezen niet helpen. Esther komt bij ouders thuis en geeft advies op maat. Ze geeft ook presentaties over Dunstan babytaal en les in babymassage en je baby leren dragen in een draagdoek. Daarnaast schrijft ze voor vakbladen als ‘Vroeg’ en ‘Kinderverpleegkunde’.

FOTOGRAFIE KRISTINA PAUKSHTITE

Esther geeft de leuke en leerzame online cursus ‘Leer je baby kennen’ op Babyopkomst.tv

131

BOEKEN

EKKER LEZEN Van nieuwerwets Insta naar ouderwets drukwerk: dit zijn dé inspirational reads op het gebied van zwangerschap en ouder zijn, geschreven door jouw favoriete inﬂuencers.

Mama’en Mama’en van Nina Pierson is niet zomaar een boek. Jarenlang onderzoek is eraan voorafgegaan en dat voel je. Het boek is loeizwaar van alle informatie. Niet bepaald handig als leesboek voor het slapen gaan maar dat is niet erg: hieraan wil je je volledige aandacht geven. En laat je nou net die tijd en aandacht hebben tijdens je zwangerschap.

In drie delen - zwanger, bevallen en kraamtijd - neemt Nina ons mee op een zelfontdekkingsreis in de wondere wereld van het moeder worden. Op basis van Nina’s ervaringen en een hele bups input van deskundigen. Nina legt geen waarheden op maar inspireert ons onze eigen waarheid te gaan voelen én leven. Door allereerst goed voor jezelf te zorgen, gaat ook zorgen voor een ander beter. De term ‘Mama’en’ slaat dan ook niet alleen op het moeder zijn voor je kind, het staat voor zorg dragen voor jezelf. ‘Met liefde en aandacht als een moeder voor jezelf zorgen, zodat je daardoor nog beter en geweldig voor je baby kan zorgen,’ aldus Nina. Dit boek is wetenschappelijk, informatief, inspirerend en staat vol interviews en recepten, sporten yoga-oefeningen. Wij zijn fan! Mama’en door Nina Pierson € 34,99, ook te koop als e-book via Bol.com.

132

Mom, You Got This Net zoals bij ons word je in het boek van Rachel (beter bekend als ‘De Huismuts’) meegenomen door de vele stadia die het moederschap kenmerkt. Van kinderwens naar zwangerschap, van bevalling naar het hebben van een baby en van peuter naar kleuter. ‘Hét boek voor moeders met kinderen in de leeftijd 0-4+ jaar’, en ook ‘alle onderwerpen waar ik als moeder op gegoogeld heb’, aldus Rachel. Zelf vind ik het vooral hartverwarmend, echt en puur. Ik overdrijf niet als ik zeg dat er een traan langs mijn wangen biggelt tijdens het lezen van het boek. Naast de inhoud is de vorm fijn: Rachel wisselt af in stijl en type content. Tekst en beeld vullen elkaar naadloos aan en als kers op de taart kan je middels een app ook direct intunen op haar bijbehorende podcast. Mom, You Got This door Rachel van Sas € 39,95.

(moeder) genoeg. Moeder genoeg maar ook partner genoeg, vriendin genoeg etc. In 12 hoofdstukken worden een twaalftal thema’s behandeld. Het boek gaat over de persoon die je was voordat je moeder werd versus je nieuwe ik. Over hoe je hulp van anderen moet durven vragen en accepteren. Over hoe je jezelf niet moet vergeten ook al ben je nog zo druk. Over je energie, je relatie, je vriendschappen, je huishouden en bijvoorbeeld leven op intuïtie. Met een aantal opdrachten ga je van denken naar doen met als doel: voelen dat jij genoeg bent. Moeder genoeg door Florine Duif € 20,99 bij Bol.com.

4 Inspirerende kinderkamers De behoeftes van je baby begrijpen

Slapen zonder tranen Positief opvoeden & zoveel meer

Alle onderwerpen waar ik als moeder ooit op heb gego ogeld RACHEL VAN SAS | DE HUISMUTS

Moeder genoeg De titel zegt het al: dit boek is er om van dat eeuwenoude gevoel af te komen waar we allemaal in ons leven op de een of andere manier mee te maken krijgen, denken dat je niet genoeg bent. Florine Duif, moeder van drie, gaat in een aantal hoofdstukken de innerlijke strijd aan en zegt tegen zichzelf én tegen jou: je bent

Moeder genoeg - journal Het bijhouden van een journal is volgens ons nooit een slecht idee en Florine Duif dacht daar bij het maken van de hare precies zo over. Even bewust stilstaan bij wat we voelen – the good and the bad – en leren van onszelf. Schrik niet, het zijn geen blanco pagina’s waarbij je jezelf eerst moed moet inpraten totdat je daadwerkelijk pen op papier zet. Florine’s boekje nodigt uit tot schrijven dankzij de persoonlijke introductie (voorbeelden incluis) en heldere vragen. Meer moed, minder moeten en weg met het idee dat je niet genoeg bent. Wij tekenen ervoor. Moeder Genoeg Journal door Florine Duif € 22,99. TEKST SOPHIE DE GROOT

Een gratis rompertje om te proberen.

We hebben een gratis rompertje voor je als je net papa of mama bent geworden of als je dat binnenkort wordt. Goed gemaakt van biologisch katoen, met stretch. Dat vinden ze heerlijk zitten. Hoe kom je aan dit gratis rompertje? Ga naar zeeman.com/gratis-romper. Vul je gegevens in en je ontvangt per e-mail een waardebon. Met deze waardebon kun je je eerste rompertje gratis ophalen in de winkel.

133

Alles wat je nodig hebt voor een zorgeloze start

20% korting met de code NAIFXBABY

Natuurlijke en verzorgende producten van Naïf bevatten alleen ingrediënten die de gevoelige babyhuid écht nodig heeft. Met zachte allergeenvrije geur. Ook leuk om te weten, de producten van Naïf worden in meer dan 10 ziekenhuizen in Nederland op de kraamafdeling gebruikt en geadviseerd.

Ontvang 20% korting op je eerstvolgende bestelling Ga naar naifcare.com. Na invoer van de code NAIFXBABY wordt de korting automatisch verrekend. Geldig bij een minimale besteding van €25 en niet te gebruiken in combinatie met andere acties.

134