I
бвл1л
Д А З А Ц Т Ы Ц
Х А Л Ь Щ
Э Н Д Е Р 1
jim xft ляф*** y iitd i— ^
И
СЭУЛЕМ-АИ Айдап салдым жылкымды аккаулаета, Жабары арык, тай сем1з кеп сауранра, Куанганнан журепм оттай жанар, Ак б1легщ сыбанып кой сауранра. Кайырмасы: Eid рана Жирен-ай, внш ен манат киген-ай. Оймак ауыз, кул1м кез Еашык жардыч суйген-ай. Сары белден саррайып так атады, Аккубаша, бидай вц тун катады. Узак танга ер ж т т кайтып шыдар, Сары майдай толыксып кыз жатады. Кайырмасы.
б
ЖАС КЕЛ1Н Жет^су келген жер!м Кыбрай ел1, Алатау бектершде конран жерй Акбасты Алатаудын кушарында, Айнадай жаркыраран Ыстыкквль Кайырмасы: К ерераз айдай, Б ш ераз жайды-ан, Ж ас келш эн салудан Жальщпайды-ай. Ж ана ел, жана жерге энмен келд1м, И ш п Ti3e бупп, сэлем берд1м. ¥лыксат аралардан алганнан сон, Жолымды кутты к,ыл деп отаура енд1м. Кайырмасы. Сарынды сындырмайын акын ара, Сез1ме акын ара берсе бара. ¥лыксат улкендерден алраннан сон, Косайын тамашаны тамашара. Кайырмасы.
6
EKI ЖИРЕН
Кешкенде жылкы айдаймын аламенен, Аулыца барушы ед1м даламенен. Тускенде сен eciMe, беу царагым, Сарынып сарраямын санаменен. Кайырмасы. Ею жирен, жалын туйген, Жалранда рашырымсыц жаным суйген. Ей, курбым, сез сейлейш керген жайдан, Айтпаймын кудер узга ак суцкардан. Кенл1мде еш дауалык бол маран сон, Бойымда толып жатыр арыз, арман. Кайырмасы.
7
ДАИДИДАУ Хат жаздым калам алып d a re , еркем, Ж узщ бар он тертшии айдай керкем. EciMe сен тускенде, беу карарым, Козрайевд катып калган imxiH, дертш. Шынынмен менен, достым, калганыц ба, Кайрыга кекл1мд1‘ салраныц ба?
Екеум1з айрылмастай болып едИс, ©кшем уэденнщ жалганына.
8
ГАККУ Аралап талай жердщ дам!н таттым. Кус салып айдын келде, дабыл кактым, Айта алмай Гакку1мд1 em6ip адам, Маймандап коныр каздан мамырлаттым. Турленш токсан турл! эн саламын, Ж ай тастап кулашымды, кен аламын. Тускенде сен eciMe, ерке Гакку, Кулпыртып осынау энд! толганамын.
ГУЛДАРАЙЫМ Ак кешл агызайык эннщ майын, Ж ас дэурен шалкып ж а ткан айдындайын. Астынан алты кырдын шыккан даусым, Ж етсе екен куларына калкатайдын. Кайырмасы: Ахау, Гулдарайым, Кун мен айым, ¥шарра канатым жок Не рылайыи. Ж аз шыкты жадыратып майдыц айын, Э н ш е басты жадырап Гулдарайым. Шырады ащы даусым знге бассам, Карарым сеш ec iM e алран сайын, Кайырмасы.
10
BIP БАЛА
Талдан таяк; ж ас бала таянбайды, Вала бурют туЛгаден аянбайды. Угай-ай, Эн салшы-ай Bip бала. Кайырмасы: Кос етек, буран бел, К уалай согар коцыр жел. Елдщ керш , ак тоты 6ip баласын, Кай душпан кез! киып жамандасын. Угай-ай, Эи салшы-ай, Bip бала. Кайырмасы: Кос етек, буран бел, К уалай согар коныр жел. Айналайын к а р а ш м келдщ кайдан, Алма мойын, ала уйрек ушар сайдан.
11
Урай-ай, Эн салшы-ай Bip бала. Кайырмасы. Мекешид!', карарым, айтып койшы, Ж ат болмары адамнын. осындайдан. Кайырмасы Угай-ай, Эн салшы-ай Bip бала.
ЭСЕТ
Эуелетш эн салса энип Эсет, Аккуменен аспанда жер ллдесед, Дауылдатып туныктан шыккан даусы, Журепмнен кущрешп желдей есед. Кайырмасы: 1нжу-маржан сешлд1, Bip керешн кергандь Гул майысып, гул жайнап, Bip кершсец еркем-ай, Сэйтл-М эл 1к, Жамалдай, Бейнетще кенсем-эй, Козы-Керпеш — Баяндай Bip молада «лсем-ай, Сагындырган еркем-ай. Зсеттей сал, эн салсац ацыратып, Орман, торай, езевдц жамыратып. Аркыратып, агызып эн HscepiH, Толкынымен журекл жадыратып. Кайырмасы. Эуелетш ал Ж1бер Эсет энш, Шарыктасын, шомылсын энге малым. Авдудайын айналып анга конып, Лймаласын, куансын энш} жаным. Сврынбаска не шара. Кайырмасы. 13
ЭУДЕМЖЕР Эудемжер журе алмаймын аягымнан, Уста имын ек! колдап таягымнан. Аягым — дулдул, басым булбул ед1м, Кэршк келш калды кай жагымнан?! Кайырмасы: Сэулем-ау, а-ау, у aha, Кай жагымнан ГШркш-ау, кай жагымнан. Эудемжер журе алмаймын бел!м уйып. KopiJiiKTi юм т1лер жанын киып. Тиынды 6ipey берген олжа nepin, Журемш жас к!с!дей дуние жиып. Кайырмасы.
14
FARHH Еамнен еш кетпейд 1 Райни атыц, ©ртеген журепмд1 перизатым. Булактай квгал куран таудан кулап, Бересщ шмге арнап бал лэззэтыц. Кайырмасы: Райни-ау сэулем, Ж у р г е н ш Menin буй тш ceHiit эурен.
Кйрагым, вз 1'ннен де сезщ татп, Свз1днен вйщ артык инабатты. Коянныц кол^а тускен баласындай, Ж аутач к*з ceHi кандай адам тапты. Кайырмасы.
15
КЫЗЫЛ БИДАИ Кыз емес, кыздыц аты кызыл бидай, Кыз ушш тунде ж у р д а * кенлж кимай. Калмады баста 6epiK , белде белбеу, Жецгесш кызды ауылдьщ сыйлай-сыйлай. Кайырмасы: Акау, айдай, Кызыл бидай Болранша жарыц жамаи О, niipKiH, алсын кудай1 Кыз емес, кыздыц аты кызыл алма, Ж аманга тек болмайтын кезщ салма. Туйедей бойра ceHin боска калган, Уйренбей енер-рылым кешн калма. Кайырмасы.
16
КОШ, АМАН БОЛ Ж асымнан болдым кумар, сэулем саган, Кун бар ма дидарласар есен-аман. Ж алБанда сен аз маган кызык бар ма, Титекке жететурын туйы заман. Кайырмасы: Эппак етщ кардай бар, Кызыл бетщ кандай бар, Сен сэулемм^н достыгым, Кеудемдеп жандай бар. Э-ай, сэулем, дэурен беу-беу, Беу-беу-беу, кош-аман бол-ай. С аш ны п хат жазамын, алтын айым, Bip минут ceHi ойламай тура алмаймын. Бота кез, улб1реген ак,ша та мак, Кшктщ уксатамын куралайын. Ка йы р
С-Торайгыров атындагы ПМУ-д1ц а к а д е м и к С.Бейсемб,ш « аты н дагы голы м и
К1ТА П Х А Н А С Ы >— 731
КОС 0 PIK Кайгысыз разиз журек зарламайды, Адал дос 6 ip iH -6 ip i алдамайды. Кара тас уйкыд келсе болар мамык, Шын рашык сулулыкты талгамайды. К а й ы р м а.с.ы: Жацкалтамда кос epiK, Сэулем саран мен cepiK. Сэулем еске тускенде, Журе алмаймын тецселш.
18
КАМАЖАЙ
Басында Камажайдьщ 6 i p тал yKi, Айрылып К амажайдан болдым кулю, Айрылып Камажайдан лсургешмдё, Келед! кай жерш нён ойын-кулы. Кайырмасы. Ахау, халилайым, лилилайым, К амажай, калдын кейш сэулетайым. Колында К ама ж айдын алтын жузш, К амаж ай отырма екен кезш сузш. Кермесе жарты caFaT туралмаушы ед. Апырай, Kerri ме екен кудер узга. Кайырмасы. EpTicTin жаралауын жаралаймын, Муз болса кек бёстш таралаймын. Yni топтан тандап алран Камажайым, ©3imu токсан кызра баралаймын. Ка йырмасы. М ал жаксы жылкы деген барып журсе, Мойнына YKi-тумар тагып журсе, 1шшен 6ip жорраны устап M inin, Аулына Камажайдыц барып журсе. Кайырмасы. 2*
19
КАРА TOPFAH
Келед 1 кара торрай канат кагып, Астына канатынын. маржан тарып. Bipre ескен кшшентайдан сэулем едщ, Айрылдым капылыста сенен нарып. Кайырмасы: Кара торрай, ¥штым зоррай, Бейшара, шырылдайсыц Жерге конбай. EpTicriH аржарында 6ip терец сай, Суйреткен ж1бек аркан тел коцыр тай. Араштыц бутарына конып алып, Сайрайды тац алдында кара торрай Кайырмасы.
20
КАРА TOPFAH (Enim ui т у p i)
Кус болсан Ж1бектен бау тагар ед!м, Кумктен тутырынды жабар ед1м. Мойнына сары алтыннан алка тарып, Колра алып, сылап-снпап багар ед1м. Кайырмасы: Салайын мен энще, К ара торрай, кара торрай. Болранда касын кара, шашын сумбиг, Албырап ею бетщ жанар гул-гул. Бейшггщ гул жамылган сарайында Сайраран тотыкустай сен 6ip булбул. Кайырмасы.
21
к а ра
кез
К ара кез к а й д а сенщ ы сты к кунщ, Д униеде раш ыктыктын дерт 1 киын. К еш еп ж иы рм а бестщ базары нда, Болуш ы ед кал к ам аулы кунде жиын. Кайырмасы: К а р а квзщ суз1лген, К ыпш а белщ узшген. Ауыздары отыз T i c А к м арж андай лз1лген. О, к а р а кез, калды ц K efliH , О , ппркш ,' уайым жейм!н. Карарым сен де а к м ацдай, мен де а к м ацдай, Арасы еш ауы лды к шам ж ак кан д ай . Keuieri жиы рма бестщ ж аркы н шары, Н е керек етш барады кун баткандай. Кайырмасы:
22
КАЛКДТАИ
Басыц бшк Алатау, бауырын жазык, Ка гулы тур басында алтын казык. Дабысынды сыртыннан естш-бшп, Калкатайым атыда болдым рашык. Кайырмасы: Ат байладым такырра, Жем сап койдым анырра. Канша сулу болсац да, Bepi таман жакында. Э, дегенде даусым шыркап кетер, Мурадына шын гашык эл^ак жетер. ■Пршшкте ойнап-кул, бозбалалар, Эне-йше дегеише, дэурен втер. Кайырмасы.
23
КАРА КвЗ ( E k ' ih ui I т у p i )
Ак алма, кызыл алма жемедщ бе, Тэтт! алма шыкты кайдан демедщ бе? Жупртш 6ip баланы ж1бер!п ем, Шырарым неге келдщ демедщ бе? Кайырмасы: Ей, суиб!л шаш, Кара K93iM, Тэгп c©3in, Б а р г а н ы м д а болсай ш ы ,
Жалгыз езщ. Карагым сен аржакта, мен бержакта, Ойнайды торы аргымак, тал шарбакта. Ойымнан жатсам, турсам 6ip кетпейд1, Сешмен косылсам деп кай уакытта. Кайырмасы.
24
КАЛКА
Бул э н н щ к1м б1лед1 аты калка, Калканы с а р ы н д ы м ро й айта-айта. Колра алып домбырамды шыркаранда, Тырнактан дым калган жок тарта-тарта. Калканыц сарынранда салран э ш , У з д л т ш , е л л а р е т ш толрараны. Суйгенш, с у й ш г е н ш e c iH e алып, Ж а й таппас, энге салса ш м н щ жаны.
25
* ЯП Ы Р-АЙ
Ж аз болса жаркыраган келдш бет), Kerepin толкындайды, япыр-ай алые шетК Д{р!лдеп толкын баскан мелд1р суын, Шайкайды ж асбаладай, япыр-ай, желдщ лебй Алтын бу ак кебжтен бетш жабар, Судан бу квкке т е н т , япыр-ай, маржан T a F a p . EciMe ак еркемд! алкан кезде, Ак м арж ан жылт-жылт eTin, япыр-ай, жерге тамар.
26
Т1ЛЕУКАБАК
Айкайлап эн саламын, Тмеукабак, Кер1лер елец айтсам кас пен кабак. Кещлдщ куанышын жырга косып, Келд1 р о й бар дауыспен шыркайтын шакЭшме мен салайын, Тшеукабак, Кер1лер елец айтсам кас пен кабак. Кещлдщ жатсам, турсам т1леп сол Бергей деп, мацдайыма бармактай бак.
27
AFAUJAflK Ел1ме атым шыккан Агашаяк, Кудайым аксак кылды аямай-ак. Ей кыздар, маран карап куле берме, Кудайым аксак кылар 6ip кун элкак. Кайырмасы:
Эй, калдау, калдау. Кыз кайда ойбай, Кыз кайда ойбай, Кара жол ма дегенiM Шубырынды i3 болды-ай, ойбай, Ала жаздай нэр татпай, 1здегешм кыз болды-ау, ойбай, Кыз болды-ау, ой-ой. Эй! Кыздар-ай, есще ал, Алсан ал, алмасац кой, Мен дагы елер деймшщ, Кэмпит пенен мампэси Мен берейш жеЙмгсщ, Эй кыздар-ау, осылай мед1 — ай-ау.
28
АЯНАМКеЗ Салмасам айнамкезге эн болмайды, Кимесем еш бешпет сэн болмайды. Ойнасан взщ тецдес жаспен ойна, О дагы алраньщнан кем болмайды. Айнамкез сен кайдары, мен кайдары, BipeyAiH мен де ез 1цдей боз тайлары. EciMe, беу карарым, сен тускенде, Шымырлап кан кайнайды енбойдары.
29
АЛКОЦЫР
Еркем-ай дэнекерсщ айнадары, Шашаксыц жалаулаткан найзадары. Жараткан акбоз аттай сылац карып, оейуакыт сешлге шык жайнадагы. Кайырмасы: Ахау-ахау, ал конырдай, Эн салсац ей бозбала Дэл осындай. Жазайын ак; кагазга Ti3iflflipin, Калкага сез сейлейш сызылдырып. Отырсац ак отауда мэслихатпен, ЦПркшнщ ею к®зш суз5лд1рш.
30
к е к АЙДАИ К а р а ш м , сен д е ак мандай, мен де ак макдай. Косылса eni ак мацдай шам ж аккандай. Te6eci сулу кыздыц кершгенде, Аякты баса алмаймын жын каккандай. К а й ы р м асы: EKi агаш та 6ip алма, Мен де алмаймын, сен де алма! Анык достым сен болсан, Оймак ауыз, KHFam кас, Мен кеткенде сен калма! Ей, квк-айдай, квк-айдай, Квк-ай, сэулем, кы з кайда-ай1 Кезщ ш ц айналайын жанары нан, Сезщ ш д куанамы н хабарынан! Н е келш , нелер кетпес ж т г п к т е Ш скеп ж атар ма ед1м тамагыннан! Кайырмасы.
31
АК АЙША
Айналайын карагым асыл айым, MiHeaiMjotf несше жасырайын. Расынмен кецладд берсен маган, Балапандай жем 6epin асырайын. Кайырмасы: М1нген атым торыалай, Жалтарады кояндай, Татулыктьщ б елп а— Козы-Керпеш — Баяндай. Аядда сэулем, аяцда, Аяцдашы-ей, аянбай. Сен калайсьщ карагым мен дегенде, ¥шар канат менде жок сен дегенде, Типзетш курбьща пайдац бар ма, CeHi ойлаймын кущцз, тун швлдегенде. Кайырмасы.
32
топай
к ек
Кекшетау, Баянаулы жер науаны, Елжен квктей гулдеп шыгады энь Баурында Квкшетаудын квкке шалкып, Толганьш щарыцтайтын салган эш. Жарылгап ecKi энгшнщ мацгазы ед1, Энд1 ерттеп, куГш мшген ардагерь Осы энд1 Кекшетаудан экелд^м деп, Баянра алып келш жайган едь
3—731
33
канатталды
I ул бакша кешлд! 6ip эсем энд|‘ TijiefiTiii булбул едш сайраганды. Эн шыркап бой жаза алмай, шалкыта алмай Калыктап кайран дунне, канатталды Эн|м ед cyfiin салган «Канатталды», Бул эшм балкытушы ед тындаганды. вкпрден ез ерюме орын таппай — Кейжге «Канатталды» эшм калды
34
АКБАКАЙ Ат к,айда акбацайдай шаппай желген. Кыз кайда кудаш адай K83i кулген. Алыстан ат арытып келгешмде Ш акыртпаб еш адамра e3i келген. Кайырмасы: Ахау, ау, сэулем-ай, Ж аркылдайтын-ай, А ха-ха-хау арман-ай. Мыс та алтын, ж ез де алтын, алтын да алтын, Адамда сез болмайды айтылмайтын. Сыртынан жузш керш кызыкканмен, Табылмас н а ш з алтын жаркылдайтын. Кайырмасы.
3*
35
ТОПШЕНГЕЛ Сен де он бесте курбым-ау, мен де он бесте, Eni он бесте косылса тен келмес пе, Калкатайдын 6epreHi жарты мешз, Белш жесск екеум!з олжа емес пе. Кайырмасы: EciK ал д ы топш ецгел,
Топшенгелге келсец кел, Топшецгелге келуге, ©зще-езщ сенсен кел. Калам алып хат жаздым тэрбиялап, Буркгг салган журед 1 тау киялап. Ж апан тузге сен б1ткен 6ip бэйтерек, Бутарьща журмесш карга уялап. Кайырмасы.
36
ЖЕТ1СУ ЖЕР1М-АЙ Ж еткудай жер бар ма елдщ nepKi, Кумырскадай кайнаган коян, тулга. Кайырмасы: Жет^су жер1м-ай,
Сауыкдиыл ешм-ай. Калмак, шауып жер1мд1 алганнан сок, Кай жер1мнен келед1 ойын, кули. Кайырмасы. ЖУРУ™ еД*м Жетчсу саласында,
Ор кшктей ойнактап даласында. Кайырмасы. Шубырынды актабан заман туды, Калмацтарга пана боп каласык ба1 Кайырмасы.
37
ЗАУЛАТШЫ-АП
Бугш дала гулденш жацаргандай, Култел1 кек кулпырып оцалгандай. Кайырмасы: Ахау!
Заулатш ы-ай, курбым, заулатшы-ай!
Кешег! кум, шел дала шацыркаган, Бупн кара, тамаш а тац калгандай. Кайырмасы. Артель уйым 6 ip iK K 6 H уранды 6ip, Ж анды кыздан ес!ткен 6ip терец сыр. Кайырмасы. \ м т ы л алга ж ас курбым, жатпа карап, Ел 1к yuiin ецбек ет, ертемен тур.
Кайырмасы.
38
Ж АЗ БОЛСА Ж аз болса жердщ жуз1 жайнап турран, Эн шыркап булбул кустар сайрап турран, Болранда кырык кун пнлде саршатамыз, Ыстык боп жердщ жуз1 кайнап турран. Кайырмасы: Эй, айым-ай, кушм-ай, Айхай, жаздын куш майдай-ай! Бвленген жердщ жуз! жасыл Ж1бек, Кушмдеп кунге кар ап кылран Т1лек. Калган жок елж1ремей тастан баска, Ж ан сэулем, тас болды ма с!здщ журек. Кайырмасы.
39
Ж А ЛГЫ З АРША Каркаралы басында жалгыз арша, Хатка жуйр!к со л калка, мусылманша. Юшкенеден 6ipre ескен сэулем ед{д, 0м ip in аэ ба кен пе, элде канша. Кайырмасы: 0тт1 жалган, К е и т м сайран. Уa, mipKi'ii кыз бала Жастыктьщ эсер!мен ErriM сайран. Кол жаралай б1тед(* кекше курак, Эн салмагын ка ида ед!-ау, лэйл'ш шырак. Козыбайдын уй!нде мэжШ с боп, Эш екен сонда салган жаймашуак. Кайырмасы.
40
Ж А Р И Я М АИДАЙ
Алып келген базардан кыжым Ke6ic, С1лёкеШ калканыц болар ж ем ш . Жел тимесе, кун тимес деген с е з бар, Сулу кыздыц айтканы у я т емес. Кайырмасы:
©piK, меШз, кант пен шай, Алма мойын ак бидай, Жариям айдай, Ж а н г а жакын кел сей mi Беу калкатай-сэулетай. Алып келген базардан б!лте шам-ай, Бидай м ш аккуба кудашам-ай. Cipa мен in, кецл1м басылар ма, Сакиналы к о л ы д н ан ет асамай. Кайырмасы.
41
ЖАН ЕРКЕ СуйсЫемш жан ерке мГяезше, Тарткяндайсын эо&шен 6ip езще. Улкен, Kiuit ecrice таныркаган, внегсл!, уллл! эр сеэше. Кайырмасы: Ашык Mines, ак мандай, Меимендж жок ешкаидай. Сеэщ алтын, кулк!ц наз> Жайдары ж уз еркем-ай. KepKiae акылын сай, icm api, Bip ез!НДей болсайшы жанвын бэрь Кулкю наз, сез! бал жан ерке деп Аныз еткен атынды ж ас иен карь Кайырмасы.
42
ЖИЫРМА БЕС Жиырма бес, кош, аман бол кайтып келмес Жастыкты ойларанмен колга бермес. Касында катын, балан кул кузетш, К эрш к ауру болды колдан келмес. Кайырмасы: Уа-хаха-ау, ой жалран, Жиырма бес eKi айн алып Келмес маран. Жиырма бес тотыдайын толгайтурын, Кызыкка ертенд1*кеш тоймайтурын. © н тозып, суалтты р ой бар тамырды, YMiT жок жастык шакты ойлайтурын. Кайырмасы.
43
ЖАЙДАРМАН KepiHcemni K©3iMe е п н д е й боп, Ж а ц а ш ы ккан егш н щ кегш дей боп.
Кайырма сы: Ж а й д а р м а н к а р а кез, Ж а к с ы курбы м м ай д ай сез. А нсап ш арш ап алы стан келгеш м де, Ж а н к ер ш б ес кез1ме ез1цдей боп. Кайырмасы. А йналайы н кезщ н щ кар асы н ан , Х ат ж а за м ы н касы ц ны ц арасы нан. Кайырмасы.
КуВД13-туш аулыцнан шыкпас едцм, Мен коркамын душпаннын табасынан. Кайырмасы.
44
НУРКЕЙ
Аспаннан кар ж ауады буркей-буркей, ¥шады куз болганда кара нпркей. Екшш отарбадан кейш емес, Осылай эн салады акын Нуркей. Мен esiM жсдеарры емес, темвнг! елмш, Бэйгеден кунде келген кемедгерм1н. Кврмеген ж ас балалар танымайды-ау, Ж урт айткан Нуркей акын деген менмш.
45
ОН АЛ ТЫ КЫЗ
Астыма мшген атым генадушка, Шабамын квщл ашып немношка. Не стоит на свете жить етуге Азырак, ойнап, кулмей молодушка. Кайырмасы: Зулкия-ай, ¥ркия-ай, Катира-ай, Сагира-ай, Кулзира-ай, Назира-ай, Нарима-ай, Бэтима-ай, Эшекей кыз Айжан-ай, бэлекей кыз Балжан-ай, Шашбаулы кыз Сэлима-ай, еркелеген Таиса-ай, Толыксыран М аруся-ай, тывдаушы едЬау Саулем-ай, Кайда Keni Раисай, я люблю аяй Рая-ай. Карарым Никогда Стамбол, Родилась
айналайын черный кезЛм, не забуду айткан ce3in. Петрборда сендей жан жок, сен казакта жалгыз езщ. Кайырмасы.
46
ЭУП1ЛДЕК
Камысы эушлдектщ муше-муше Саррайдым сарыныштыц суын iuie. Кос канат куска б1ткен маран 6iTce, Бармас па ем сэулетайра элденеше. Басында эушлдектщ мунары бар, Мойнында кек бестшщ тумары бар. Курбылар бул цалан деп cere керме, Рашыктыц таркамаган кумары бар. Басынан эушлдектщ мунар кетпес, Кей адам уэде берген сертке жетпес, Ke6icTi« ж алан аяк басын к и т , Ей калка, кош дегенщ естен кетпес.
47
FAIUblFblM Д а р т а дуннеге неге келд1мт Келдлм де 6ip ж ем лктщ сонына ерд(*м. Сене алмай, сендж дерге дос таба алмай, Екешн им ip панн ай енд| б1ЛД1М. Кайырмасы: Рашыгым, асылым, Рашыгым, асылым, Кайгьщмен-ай жасыдьш. Рашыкпын-ай такыт, М уратка кеп 1здешп Кайырса кара карга Ж 1бект1 жун кылады
сабыр ете алмаган, жете алмаган. каз алмайды, туте алмаган.
Кайырмасы.
48
БАЛКАДИША
Дегенде Балкадиша, Куйеущ сексен бесте Bip тупл €Ki жецгец Улыксат Шзден ci3re
Балкадиша, шал К,адиша. квлш отыр, аха-хау бар, Кадиша.
Басыная Жыландыньщ кулараным, Кекшш кербесп аттык еылаганым. Кетт1 деп Балкадиша еспгенде, Кушактап кус жастыкты жылаганым.
4—731
4д
АРДАК Ой Ардак сен ак коян секекдеген, Артында мен ак туйгыи жетем деген. Ойымда уш уйыктасам бар ма мешц, Лйрылип сенен сэулем кетем деген. О й Ардак сен ак коян шыцнан каш кан, Артында мен ак сункар тулеп ушкан. Каи кылмай ак жунщнен 6ip мпзим, Тамаша карап турсын дос пен душпан.
50
KAPFAUI
Ак дидарын кергенде тура алмаймын, С еназ жерде салтанат кура алмаймын. Сен eciMe тускенде беу карарым, Кемесшдей дарияныц бурандаймын. Жылкым жатыр Аккелдщ шандагында, КЧмдср cepi болмайды бойдарында. Кыз кеткен сон аулынан кызык кетер, Келш, кетш журсейип ойнарыца.
4*
51
БОЗ Ж О Р FA Боз жорга, жорраца бас алдыцда ел жок. 1шетш швлдегенде айдын кел жок. Алыстан ат терлетш келгешмде, Ат устап туо'ретш бурыа бел жок. Ауылдан мен де шыктым —кун де батты, Боз жорра алма мойыи imin тартты. Боларын 6ip сумдыктын б1лш ед1м, Ауылы кыз еркемнщ кашык тартты.
52
АКЖОРРАЖАН Шын FauibiK, 6 ip iH - 6 ip i К э й б ы с ы з газиз журек
алдамайды, зарламайды. К ара тас уйкын келсе мамык болар, Рашыктыц — сулулыкты талгамайды, Кайырмасы: Ахау, Акжорражан, Акжоргажан, Басынды курбыц кутсе, Калмайды арман, Сэулем-ау, калмайды арман. Карагым, темен карап назданасыц, KiM Шлсш куаныштын азганасын. Косылса еш гашык; 6ip жерге егер, Ж уректщ бгпрмей ме сан жарасын. Кайырмасы.
63
АК ЖЭМИЛЭ Колыма калам алып жаздым хатка, Жаксыныц жетер зейш ишаратка. Жамаига 6ip сез айтсан желмен кетер, Аз C63iM кепке б!рдей асылзатка. Ж ат жаннан жатыркамай бшк карм ап, Ойнайык оз1л ce3Ai тшмен жалгап. Акылды Ак Жомилэ мшез1 бар, Ж1берер суймегешн сезбен алдап.
54
AK,K,VM
Авдумньщ 6ip кызы бар щкэр атты Ce3 i бар алуан шекер балдан тати. Адамнын в31М кврген абзалы екен, Айтайын влен кылып пернзатты... Квзшнщ жанарындай сэулем едщ, Кецл 1мнщ куанышты дэуреш едщ.-. Ойымнан жатсам, турсам еш кетпейсщ, Басымды не сикырмен эурелед1«?1
65
АЛТЫБАСАР
Кыз кайда енд! сэулем сеиен асар, К енш м ceiii ойласам болар нашар. Айрылып сенен сэулем кайткан тунде, Энше 6ip басайын алтыбасар. Айрылдым сенен сэулем жылай-жылай, Боламын нерып адам будан былай. KannaHFa мен1 сэулем салып кеттщ, Алты жыл гашык болган карагым-ай. Келунн ем кеш болганда кенш м тусш, Ежелден к ад 1рлест 1к 6ipre ecin. Астынан ак сандактыц аттандырып, Калушы ен колды кысып, есендесш.
56
АРМАН-АЙ Ой дуние жас уакытта ойнап, кулсек, Б ip аз кун Kepin кыэык, дэурен сурсек. К@зше эргамдердщ тусер |дш ,. Кол ж е т т T ayip K irin , жаксы ат мшсек. Кайырмасы: 1Шркш-ай, iu i p K i H - а й , Бул дуниенщ к ы з ы еы * Ойнап-кулген дэурен-ай. Осындай ахахаулар бугш кврсек, Бос кеткен e M ip екен ойлап бшсек, Дуниеде кайда журсек кор болмаспыз, Соцынан енер, бШм зыр жупрсек. Кайырмасы.
67
СЭУЛЕМ-А И Саргайдым жолына мен карай-карай, Хабарсыз кеттщ сэулем неге булай? Ж асты кты н ауытпалы толкынында, Ж у р м ш н ойра ка лип элдекалай! Ipirin ж урепм е т у а р д т шок, Ж ан сэулем сенен баска cyftepiM жок. Умытсан алыскан кол, айткан cepTTi, Амал не, махаббатка атканыц ок. Кандай ic жолындагы турган бегеп? Бьлемш табылады саган ж ар кеп. Сонда да у м т м д ! узгешм жок, Ацсаган арманыма жетемш деп.
58
СУРЖЕКЕИ
М шгешм дэйщ менin ёуржекейцл, Булш лдер энге салсам кемекейщ, Kimi — iHi, улкен — aFa бас косканда, Алдында суржекеймен мен жетейш . ETiKTi эуел бастан нал сактайды , Бэйгеден еркш ж уйрш алш актайды. 0ленд1 айт дегенде коя бермей, Несше энцп жВДт ж алтактайды .
59
НАЗ КОН.ЫР Ай кабак, алтын KipniK, кызыл epiH, Кел десен, неге аяйын аттын TepiH. Сары агаш сазга б1ткен сеюлдешп, Кай жерде отыр екен буран бел1м. Базардан алып келген KyMic куман, JKirirri адастырран калын туман. Арадан кыл етпестей тату едж, Б1здерге кастык кыл ран кай антурран.
60
М АНМ А НГЕР
Мадмадгер кезалщ келте, жалыд майда, Байлаган ceHi сылап далдатай да. Жур1е1д желмаядай жануарым, Керейш ды зы ры дд ы осындайда. Кайырмасы: Ахау, туран ел!м, Балад ед1м, 0зще осынау энге Сала келд1м. Мадмадгер эн досайын журшде, Дер екен далда далай келшме. Сыдыртып Мадмадгермен келе жатып, Осынау эн куйшд1рш TycTi eciMe. Кайырмасы. Мадмадгер кекшд келте, жалыд майда, Бал татыр дант досса дараз шайра. KicUeft анау-мынау жалтару жод Ад квйлек, дурия бешпет сэулем дайда. Кайырмасы.
61
К 0 Г А Р Ш 1Н Ал, к егар ш ш эн epKeci баппен айтса, Ер ж 1п т не болады серттен кай тса. 9 н б олм ас кегар ш ш д ей к а й д а б арсан , Эн б1лем деген ад ам ш ынын айтса. А л, кегар ш ш к е ц ш м е ко н ган эш м , С уй ед 1 сулу энд! м енщ ж ан ы м . А спандап, ай гайлаты п ж у з кубы лтсам , Кетед1 бойым балкы п, к,ызып каны м .
62
КЕРБЕЗ С¥ЛУ Алтайдын кербез сулу, азат кызы, Шыркатып эн салранда жайнап ж уй , Кайыскан кара орман ку^ак турш, Ж ымыадап масайрайды кек жулдызы. Алтайдын жершде нур, кегшде кун, TinTi жон унамастай бойында мш. Нурлы жуз, куралай кез карындастын Кердщ бе кара шашы теплгенш. Алтайдын кулпырып тур сай, саласы, Суын сэн шаттыкпенен айналасы. Бодоан сон ел? нурлы, ж ер 1 балгын Калайша эн салмасын кыз баласы.
63
кекжЕндЕт Кекжендет, Турушы ец Ж уз уйрек, Кус кайда
турырын алтын, м арж ан б а у л ы , aFaui уйде асыраулы. алпыс казды 6ip кунде алран, кекжендеттей кыран шэулк
Кекжендет, шалгьщ узын, мойнын кыска, Кайырып салушы ед 1м ушкан куска. Айрылып кекжендеттен калганнан сон, Осы энге шыркап салдым мына туста. Кекжендет ушушы едщ торайды ерлеп, Ш абытка танертенп коян бар деп. Ертеден кара кешке салранымда, Кекбеспм ере алмайтын кез 1 терлеп. Суылдап суксыр уйрек ушар кешке, Tycefli кекж енделм сонда еске. К арасам он колымда кекжендет ж ок, Жуг1рд1м сасканымнан Козыкешке.
64
ИЛИГАЙ К ел деп е д щ И л и гай , келш турм ы н, О т к а туспей ер т е н т ерш тур мы и. С ер тке т у р с ац мен сендш ж ан ы м к у р б а н , Сы ры м осы еерт!МД1 depin турм ы н. А йн алай ы н к а р а г ы м , к а р а к асы м , К а р а м а к п а л ж 1бектей к а р а ш аш ы н. Б а л а с ы и д а й е л ж т щ егглемш , Gem о й л асам мелд1‘реп кезд ен ж асы м И лигай деп аты цды кой ды м арнап, Эн ш ы р кады м аты ц ды эд е й 1 арнап. Е ркш тау д в щ ep«eei, ел^к бол сад, М ея д е взщ ден ж ал р ы зб ы н ерке сацлак-
5 —731
65
ЗЭУРЕШ
Уа, Зэуреш, сенщ унйн елден келд1м, Ваягы езщ керген жерден келд!м. Сен неге мен келгенде теб^ренбейан, Шскеп 6ip суйейш деген ед!м. Кайыцнын ж аста кврд1м жапырагын, Куланнын тауда керд!м шокырагын. Сен калган отыз улдан едщ Зэуреш , Bip уыс буйырмады топырагьщ. С акталмас болат пышак кын болмаса, 0 T ip iK неге керек шын болмаса. Зарланып саулы шгендей келгешмде, Басыцды 6 ip кетернп, тым болмаса. Bip кулаш кулпы тастыц айы бшк, Bip кадам жатыр жерге Зэуреш сиып, Кап-кара ек1 K83 i куралайды, Квмд1 екен кандай адам кез1 киып. Ею дос 6ip-6ipiHe сыр айтады , Экес1 баласына шын айтады. Айрылып ак Зэурештен калганнан сон Кекем деп енд! меш шм айтады.
БУРЫ ЛТАЙ
Тадбасы жок, eHi жок бурылтайдын, Сарасы еткел бермейд! терен сайдыц. Куба жонга шокытып шыра келсем, Ж урты жатыр, аулы ж ок калкатайдыц. Кайырмасы: Ахау айдай, Ж ариям айдай, Достыц кецл1н калдырма, Кыз калкатай. Камшы бастым асыра бурылтайра, б ткел бермей токтаткан терец сай ма? Ж урт жанрыртып орнынан 6ip кун тунде, Калкатайдыц аулы Kerri кайда? Кайырмасы.
67
БАЛКУРАЙ (tiKimui туpi)
Домбырам eici iuieim колиа алайын, Кайырып он ею алуан эн салайын. «Нур ж ауар талапты ерге» — деген сез бар, Мен неге бул талаптаи кур калайын, Кайырмасы: Домбырам басы балкурай, Басына конар бозторгай. Арпа 11шнде 6ip бидай, Tepin жейд 1 кеп торрай. Домбырам e x i im e K T i мойны ыргай, Тартканда бес саусагым кетер зырлай. Курбылар, ж асты к ш акта ойна да кул, Бул дэурен кетер 1 анык 6ip кун турмай. Кайырмасы.
99
БАЯНАУЫЛ
Баянаулы басынаи булт кетпес, К и я д аш ту л и ге кусым жетпес. Акбоз уйдщ сыртына шыгарып сап, Кош, агатай, дегенщ естен кетпес. Баянауыл басында балалы кур, Bip CG3 антам, калкатай, мойнывды бур. Ауылыннын тусынан аттанганда, Акбоз уйге суйенш кара да тур.
69
КУБАЖАЙ
©лен; айткым келмейд1 ершгенге, Бойым байсал тартады кершгенге: Кайырмасы. Ахау, Кубажай, К оны р
салкын
сорады-ай,
Ж ел аха-хай. Ж ерден алтын тапкандай куанамын Калкатайдын Te6eci кершгенге. Кайырмасы.
70
МОЛДАБАЛ Tanipi берген Молдабай, М алга жарлы болса да, Айтар свзге — "плге бай, Сейлер свзге келгенде, Орынбордын аузында Таралаган жоргадай. Сейле т ш м жалыкпа, Ж алы кпак жаксы калыпка. Бшгенпцц айтпасан, Тек ж атар женщ бар ма едй Teric жайып халыкда Айтарынды аныкта. Акку к?стай шалыкта. Ж аксы менен жаманды Каусырма ж ак. Кызыл fiji Ken iuiiHAe аныкта. Алтын калпак, ж ез телпек Хандар киер кезше. Юмдер эуес болмаган Молдабайдыц свзше. Ак д1гердей кершбей — Уйдщ сэш келмейда, Шым ораулы болмаса — Ш идщ сэн1 келмейдь Егескен жауын мукатпай — 71
Ердщ сэш келм».чд1. Кара жерден кар кеш ей — Кек орай шалгын шеп аспей — Ж ердщ сэш келмеядь Уйрек ушып. каз конбай — Квлдщ сэш келмейдй Кызыл-жасыл кишбей.— Кыадыц coni к«лмейд{ Кыз, бозбала жиылмай Ж ырдын сэш келмейдь М олдабайдыц эш ед1, Осылай erin эн салсан Домбыраыыц сэш едк
72
Ш А П И БА Й -А У Л егенде Шаппбай-ау, Ш ап ибай-ау, Атымды тал га байлап, келд1м ж а я у . А тымды т а л га байлап келсем ж а я у , Ш апи кы з ж аты р екен уйкы лы-ояу. Б о з уйге ап с з у л е а нурын твгед, Ш апи кы з сэлем айтып келсш деп ед, Ш омы лган айды н келде акк у д ай боп, Б урац бел сы лац етш ш ыга келед.
73
КАНАПИЯ Жасымнан кеп салдырдым каршыганы, Аккан тер мацдайымнан тамшылады. Ныспымыз Канапия болганнан сок Жиылып ецшец кашкын камшылады. Жасымнан карсы болдым хан-задара, Жуйрж ат жараспай ма бозбалара. Баласы Басырара Канапия Жем болдым ала кыстай кандалара.
74
AKAAPHFA К олы м да 6ip камш ы м бар булд1ргел1, Айтайын мен 6ip сезд! кулдаргелй Орныннан api отырмай, ах ау , бермен отыр, К олы м да кармаш м ж о к йлд1ргелк А кд ари га ищргелг-ай. К олы м да Бэйгеден X ypM icin К взщ нен
6ip камш ы м бар бун актаган , ею ат келед! ойнактаран, есен-аман, беу к арагы м , айналайы н ж ай н ак таган .
А кд ари га ой нактаган-ай.
75
кара
кез
Ж е т е алм ай ж о л д а ш арш ап турран кезде Bip рана елее 6epm i сэулем кезге. А ккуы м айды н к е л д е ж е к е ж узген, К е д ш м д е келецкем ж о к сенен езге. Кайырмасы: А ксувд ары м Ж1бег1м, Ж а л р ы з сенде тiлeriм . C eri3 ж ы л д а й сергелден С еш ойлап жудедхм. Ой сум бш ш аш сенсщ уайы м, Б еу ж убайы м Т ускенде сен ес ш е не кы лайы н. Сум ж ал р ан ceri3 ж ы л д а й колды м агап, Ж о л ы ц а ш ыра алм ады м сар б ас атап. А ккуы м айды н келд е ж е к е ж узген Ж у р д щ бе ш к ^ р м е й ж а м а н атак . Кайырмасы.
76
АКАУ
k e p im
Ыризамын жан калка сертке жетсен, Киын-кыстау жерлерден аман втсец. Б!р шыбындай жанымды цурбан етем Рашыганды езщ 61л зар ешретсен. Кайырмасы: Аяй сарым, сэуле жаным, СаЕынранда кайда едщ Еашык, жарым. Ci3 асыл зат калкатай сараттага; К вн л 1М-Д1 суйген жар табаттары. Квнл1мд1 суйген жар таппай кетсе, Кещл ппрган цайтейш калаттагы Кайырмасы: Аяй, козым, М0лд]'р кезщ, Эл! ес1мнен кетпейд! Айткан свзщ. А ц ау KepiM, б у р ац бел!м.
-Кунде жиын та м аш а Журген ж е р т .
77.
СМЕТ. Алтайдын кен шыгардым саласынан, Бш'к куэ, терец ж артас арасынан. Кок балга, ж аркы лдаган болат суй мен, От шыгады сокканда жартасынан. Алтайдын айиаласы шеккен алтын, Керкейткен iprecine цонган халкын, Bip кезде коксы конган жарлы, жалшы, Мше бупн иемденш басты царкын.
78
Ж ЕНЕШ Е А й д ап сал д ы м ж ы л к ы м д ы тепсец ж ер ге, Слздей а д а м т а б ы л м а с ексем ж ерге. Н а м а з д 1гер, н а м а зш а м а р а с ы н д а А с ы к к а н н а н тимейдо екш ем ж ер ге. Кайырмасы: А -а-ай, ж ен еш е-ай, М ш е зщ сенщ езгеш е-ай . А й д ап С алсам А улы м Н ендей
сал д ы м ж ы л к ы м д ы о ц а ш а га , к у р ы к жетпейд1 к а ш а г а н г а . ш ал гай кеткен де, беу к а р а гы м , м ед ет етей ш ж а с а г а н г а . Кайырмасы.
79
Ж Е Н .Е Ш Е - А Й
(Екшии т у p i) ApFbi жары Ед1лдщ, берп жары, Ж арасында cap райран жапырагы. К а й ы р м а с ы :
Укшм-ай, женешб-ай, Сарындым, сэулем, езгеше ай. Ата-анамды сарынып о иге салдым, Бауырымныд хабарын алмаралы. Кайырмасы. Ак каразра хат жаздым калам алып, Ж урек сырын козралтып энге салып. Кайырмасы. Ойнап-кулш журуип-ек, жедешетай, Ш алра кет!*п кор болдым. eciM танып. Кайырмас ы
80
АХАУ БИКЕМ К озыбактын кызы ед[м, атым ¥мсын, Серттен тайган ж т г п кудай урсын! Акбоз уйдщ 1Ш|‘ нде мен отырсам, Меш 1здеген ж М ттер уйге K ipc iH . А хау бнкем ж ар-ж ар, А лма мойын ак сункар, Кош есен бол, курбым-ай, Курбылыкпен журд1м жай. Bip кун ауру, 6ip кун сау, Таба алмадым бабынды-ай,
©ткен 1ске екшбе, Bip келмесш б1лд1'м-ай.
731
М
Ж О Н Ы П АЛДЫ
Аты ед1 бул эшмнщ жонып алды, Алрандай суду жонып epiM талды. Ж асымнан суйш айткан эн болран сон Ж ойылмай эл1 кунге есте калды. Ж ан ед 1м эсем энд 1 cyfiin айткан, Ж агы мды кепке б1рдей журт унаткан. Келетш накысына ж уз кубылып, Кейде ерлеп, кейде шалкып, баяулаткан. KiM суймес кекке ерлеген эсем энд1, Кещ лдщ куйш шерткен керкем сэндь Болгандай бойра куат, ойра азык, Балкытып ер 1ткендей тербеп жанды.
82
АЙКЕН -ЛЙ
Сен де келдщ eMipre, мен де келдЛм, Bipre жасап кызырын келер керпм. Айкен-ай, кел шыркалык., кел-кел-ай. Елестесе келецкец кез алдыма, Лушл какпай журепм тезе алды ма? Айкен-ай, кел шыркалык, кел-кел-ай. Не кылайын басканыц Кыз Ж 1бепн Суйген сулу болган сон ез Ж б еп м . Айкен-ай, кел шыркалык, кел-кел-ай. Алтын дэурен — жастык шак жайнаи гулдей Достык 6i3re нур тексш ешпес кундей. Анкен-ай, кел шыркалык, кел-кел-ай.
&3
МАУСЫМЖАН Кыз косылса теш мен жыламасын, К ездщ ж асы н к#л кылып буламасыи. К а й ы р м а с ы :
Маусымжан,
Танимын,
М аусымжан,
кад кам , даусыцнан.
E ki жасты бакытты ете кер — деп Шэдер бата берелш сурагасын. Кайырмасы: М аусымж ан, М аусымж ан, Танимын, калкам , даусыцнан.
84
БИПЫЛ
Б 1здщ Бияыл жур ме екен аман-есен... Бейнет1мд1 умытам соны кёрсем... Жылкы багып жарын жур куба жонда Жаным Бипыл, умытпа, меш десен! Кайырмасы:
Акау, тэшм-ан, Талма мен in жаным-ай. Ей... кулди-кулди кунжан-ай, Кунде базар ушм-ай,. Бипыл, Бипыл, Бипыл-ай, Тартшы, курбым, 6ip куйд!-ай.
АК АЙДАР Айналайын кезщнен жалт-жулт еткен, Юм бар ед! арада саран жеткен. Дуниеде не манраз туса дагы Тецгермеймш i3iHe басып кеткен. Кайырмасы: Ей, Ак айдар! Сулулардыц K03i ойнар,.. Квкем-ай, кекем-ай! Киылран кас екен-ай, Алкара-кек ж аз жайлап, ШэШ орамал 6ip байлап; Санаменен саррайдым Сарындым, сэулем, сеш ойлап!
80
КАРА НАР
Кара нар жук квтермес бел кеткен сок, Ел кайда сыр дуаннан а-а, 6ip кеткен сон. Акау... акау... Bipre ескен кшкентайдан карагым ей... ей, Ю м м р ч ойнап, кулермш сен кеткен соц. Беу, деллат, беу, деллат-ай, Акау...о...о... Деллат-ай!..
87
БУРК 1ТБАП Бурккгбай экем аты, агам Омар, Ауылым айдын ш ал м р келге кенар. Кудайдыц маран берген 6ip мшез1, Кыздары Жанкозынын маран кумар! Сурасан 6iafliH Акбет касын керген, Шаштарын он кун тарап, бес кун ерген, HicMafl, одеколон катар жарып, Айнасы он тецгелж жузш керген.
Rfl
БАЛК.УРАЙ
Ай-кушм, айман айым, дешн сау ма, Шырмалган ак шабарым киын аура. Алыстан аласурып келд1м жетш, Болсын деп шыбын жаным caFaH cayF a. Ей-ей Кайырмасы: Кару-жарац тарынып, Айрылдым деп негылып, Айман айым, жулдызым, Жана таптым сагынып Ка-ле-лэ-ку-ли-лэй, ли-лэ-лэ-ку-ли-лэш KemiKTiM кеп отырдым тас камауда, Капамен дэурен erri кун санауда, Жеткешм осы-ay болды K eu iipepciH , Салсам мен тон тонауды кан талауга Кайырмасы
R0
ШАЙТАН КАРА Мшгешм-ай, астымдагы-ау, шайтан кара, Оралдан жылкы айдадым-ау, еншен ала,’ Осыдан осы жылкы-ау бойга сщ се__ Тарысын тары айдармыз, косшы бала-ау| Оралдын тауы бш’к, жер1 дала, Ат м1нд 1м курен тебел, кез! кара, Сыртынан ер Ж1'пгп жамандакан Душпанды кез келт1ргей айдалада!
90
CblPFA K Jbl
Ак туйгын кус колымда сыргакты ма, Басып-басып алайын ыргацтыма. Бозбала, саран айтар есиепм, Ж ак к н жур элпештеген ардактыра. Ж анып турран ж ас eMip, ал кызыл гул Сипаттаура кызыгын жетпейд1 t u i . Жауказын-желб1реген жастык шарым, @М1рд'щ магнадыча ту еще Спл|
УРИДЛИ 1г™ СЦД' галга. бай лап мшген кандай Калкамен култ-ойнап журген кандай? к яы,»а. осы жолы бармак ед!м К,аитеиш бара алмадым ж ерщ ’ шалгай! Ж атты к ж ок ж аксы адамда деунн едодз Ж аманды жаксы десе болар ceMi3 Аулына б 13ден бурын бара калсан/ Калкара уш кайтара сэлем дещз.
»2
АБАПК6К Домбыра eKi inexTi ж ука какпак, ай, абайкек, Тар ж ерде киын екен елен таппак! Кайырмасы: Эй, этесш, кушм, амал жок! Kirni iHi, улкен aFa отырранда, ай, абайкек, Кызыл Т1Л баяуламай жорарлап бак. Домбырам ем шект 1 колга алайын, ай, абайкек, Кайырып он exi алуан эн салайын. Кайырмасы. Жиылып еншец курбы отырранда, ай, абайкек, Мен не Fun бул кызыктан кур калайын?! Кайырмасы.
93
ЛЛКЫ ЗЫ Л Алкыэыл кор! ncvii кашкан тулк!, Кайда к ал мае жп'Ьтщ жиган мулк}. Ойда турын жо) ары кол сармеймш, Кшил ш!рк!н болсын деп кегерщкК Сен кайдагы, ей калка, мен кайдагы, Менде ьзйщей Ареудщ боз тай лаги! Сен тускенде eciue беу, калкатай, Мснщ w ep iM кайнайды кай-кайдаш !
94
АК Б0ПЕ Кеткенщ бе, Акбвпе, кудер у3*11? Кетерщде 6epin кет туймещи узш! КайырмасыБеу, Эзизатай-Акбепе, Енд1 есен бол-ай! Кетерщде бермесек туймеши y3in, Э лдетм ге барамын K »3iM cysinL Кайырмасы.
95
ЛХАУ, СЕМЕЙ!
(Екший ту pi) Аспанда ай болмаса адасады, Кеци1Д1‘ кетермссе Kip басады. Кайырмасы: Ахау, Семей! ТЧл мен кемей, Басылмас жанган журек сэулем келмей. К еудеа жаксылардын алтын сандык, Сандыкты км т болмаса юм ашады 1 Кайырмасы. Квшкенде жылкы айдаймын ак табанмен, Болмайды жаман — жаксы мактаганмен. Кайырмасы. Ахау, Семей! Тг'л мен квмей, Басылмас жанран журек «Сэулем!»... демей. Суймесе neci кызык ею жастын, Куйеу боп босараны аттаранмен?! Кайырмасы. 9в
АХАУ, УРИЯ-АИ Аулыц сенщ белде еда, белтурранда, Орамалыц желп етер жел турранда. Ахау, Урия-ай! Кун мен айын б 1реудщ не кылайын, Карсы алдымда кулхмдеп сен турранда! Ахау, Урия-ай!
-731
97
ЛК.ЕРКЕШ Dip атты сатып алдым елу беске, Ертенмен болдырмайды кара кешке. Аралап неше алуан журсем дагы, ©зшдей жан салмайды Акеркешке. Бэйпден озып келген атты алайыи, Ер жЫ т сынамай ма бак талайын! Жиылып у л к ен -Kimi отырганда, Толкытып (Акеркешке» мен салайын!
98
АКЖАЛМАШ
Мен эшме салабын «Акжа л машка», Отырганша epirin бостан боска. Ай, Акжалмаш, Калды-ау кейш кала каламкас! Мен сарындым калканы умыта алмай, Барсац сэлем айта бар каламкаска. Ай, Акжалмаш, Калды-ау кешн каламкас! Кайырмасы: Журген жер 1м жэрменке, Сагындырдын ак ерке! Макпал-ай, Макпал-ай, Эге-кэй, эге-кэй-эн, эк-кой! Ук1л1 бала туйган Сеюлд 1М-ай, Уай-уай-ай! Кайтканда сен! тастап в кш д 1М-ай1 Менен сэлем айта бар калкатайга, Men сенд1кшн дейтуиын cepTi кайда? 99
Ай, Акжалыаш, Калды-ay кей!н каламкас) Келген хеткем адаынан солемi жок. Айткан свэ| М акпалдыя осылай ма? Ай, Акжалм аш , Калды -ау кеГмн каламкас!
Кайырмасы.
ГЭККУГАЙ Кун ашык, жым-жырт дала, эуе тынык, Жымиып кун карап тур кектен кулш, Сузш ген сур пердедей булдыр сагым, Bipece толкынданад, б1рде тынып. Кайырмасы: Bip aFaurra бул д 1рген, Кыз бен ж 1пт 6ip журген. Оймак ауыз, кул1м кез, 1Ш1МД1 оттай куйд:рген. В ау а?аш мынау калын сынсып б1ткен, Койнында эн1ш кустар куй гулеткен, Анкыран Hci эдем1 турл! гулдер, 0 ш п карсы алдына тэж1м еткен.
Кайырмасы.
101
KAPFA Каргам-ау, сен калайсын, мен дегенде, Курилы ынты-зарым сен дегенде, Аршын тес, алма мойын. сен карагым. Бал татыр эр леб1зщ швлдегенде. Каргам-ау, рнэамын сертке жетсен, Жерлерден киын-кыстау аман етссн. Сен уш!н сан татудан алыстадым. 0 3 iu 61л гашыгыцди зар ен 1ретсен.
102
АИ, КвКЕ Сырымбет бшк адыр катар кезеа, Ж арысып таудан кудай аккан езен. Уксаган бнкасапка квк ш алш ны , К вк орай кайын, мен тал — 6 api де эсем. Кайырмасы: Ай ай, квке, уридай. Калкаш -ай, уридай, уридай.
Мвп-мвлд1р сынап кусар бул ак аккан, М анында уш турл! квл шалкып жаткам. Топы раш бейне макпал елнге ж ай, Шырайы эдем 1 ж ер кулш ж аткан. Кайырмасы.
103
К Е Л 1 НШЕК
Как туссе аягына ат суршшек, Келгенде жиырма беске кыз ершшек. Осы энге шаттандырып салады екен, Тубшде займкенщ 6ip келшшек. Кайырмасы: TeMipxan, Ay, калкатайым-ау, Bip келшшек-еу! 8 м1рхан,
Агаты займкенщ селд!реген. Калкан ыц eKi кез 1 мелд 1реген, Эи салып кешке тамаи жургешнде, BypMeci ак кейлектщ желСИреген. Кайырмасц.
104
М АНДА КОНЫ Р К,арарым ай н ал ай ы н алты н ы м -ай , К ер ген д е а к JK ysiM i б ал к ы д ы м -ай . Кеп ай д ы ц к© рмегел 1 ж\з\ болды , Журм1с1н есен -ам ан , ж аркы н ы м -ай ! Е й, к а л к а , а к д и д а р ы н а й д а н эп п ак, К е р ге н ж а н к е т е ал м ай д ы а й н ал а к та п . А рш ын тес, а л м а мойы н кар ар ы м -ай , К оям ы п доГпм ceni ж у р т к а м а к т а п .
105
У ГАЙ
Ай к аб ак, алтын к]ршк, кызыл ерш, Кел десен неге аяйын аттын тер!н? Сары агаш сазга б!ткен сек1лден1п, Кай ж ерде отыр екен буран бед(м* Б аэардан алыл келген кум!с куман. Ж*г1тт( адасты ргаи калы н туман. А радан кыл •тп ей тж тату едш» Ы эдерге касты к еткен кай антурган.
106
жылыои Орынбор, туз тебенщ тузын керсен, Жылойдын тангаларсын кызын керсен. Атыннан туссен кайтып мшё алмайсын, Еркемнщ судан кайткан i3iH керсен Торайрыр токпак, жалды тогайда бар, К.ьгпша бел, жазык макдай норайда бар. Кершген кыздык 6 api сулу емес, Сулу кыз, кез! кара Жылойда бар.
107
СЫ РЫ М ДЫ
Л И ТАМ
Ертел1-кеш корсем, деп келбеп'нД |', Ес 1л журек жай таппай тербеллдЬ Емес ле едж fiipre ескен бала жастан, Емш тауып жазсанш ы, бул дерлмдП Кайырмасы: Саган деп сакталган Сырымды айтам, курбыжан] Ж еш л карал сезаме, баламайсын. Ж ар етуге езщ е каламайсык. Ж ан сез|'мш уккандай кей мжезш , Ж айды биш ес бейне 6ip баладайсыц. Кайырмасы.
103
ГАУЬАР ТАС
Ажарын ак тулмдей кашкан кумнан, Шолпандай тац алдында ж алгаз туган. Жылы су, колда куман, карда орамал, Ж|‘бекпен кызыл rapic Йелщ буран. Кайырмасы: Беу беу rayhap тас, Кусни курдас, Раушан жузш кергенде, Соулем-ау, сабырым калмас. Басасын аярывды ырран-ырран, Сылдырап шашбауын мен алтын сырран, Ж ай ж у р т шаттанасын, эсерленш, Оссммен ж у й р т аттай мойнын бур ран. Кайырмасы.
109
к е к К9БЁЛПК Э уеде yuiun журген кек кебелек, Ж аэайыи дерт 1ц болса су ссбелеп. Кеткенде аулын шалгай. ей пернзат, Жортайын аш бвр!дей тау жебелеп, Аулым кошсе, конар к ел кол ага, Рашык ем йен де «з^кдей 6 ip ботага. KcfiicTiH жаланаяк басын киш, Шыгарып салушы ед)н тек ортага.
ПО
ол, кек Ак уйден 6ip кыз шыкты Ke3i кулген, Ш аштарын он кун тарап, бес кун ерген. Сол кыздын сулулырын мен айтайын, Устшде дурия кейлек шэймен бурген. Кайырмасы: Ой, кек, апырым-ай, Ж асты к дэурен ете ме-ай?1 Сол кызды 6ip кергеннен болран рашык, Сейлесш керДсугё кащ л ашып, Суймейд1 сулу кызды кандай адам , Турганда туган айдай нурын шашып! Кайырмасы.
111
толкын Ал кенлш, желден озип сер иiл ендг, Зарлы кун вттЬкетт!, е р к щ ендь Кызыкты, кмзгылыкты заман жетш, Бет1це кан ж у п р ш , керк!н еид!. Ел1м бар колхоз болыл уйымдаскан, Д алада малы tpicren, егш баска н. Боз тор гай кой ycTiHe жумыткалап, Мереке жылдан жылга шалкмп таскан.
112
ТОКСАН БЕС
Токсаннын 6eceyiHe биыл келд1м, 0м1рд1н. епд! ракат сыйын керд|'м. Сэулетп социализм заманында, Келед1 эл1 квп жыл жасай берпм! Колхоздын мен токсанга келген карты, Бакытты шат турмыска енген карты. Курметпен халкым калап сез берген сон, Шалкиды эр тарапка квц1л шарты!
8
?31
113
АЛТАЯ Мунартып icapi Алтай булт o p a F a H ... Алма бетш ак карменен сулу тау опаларан... М арж ан таккан сэукелец шыц басына... Нокат салып таспенен кербез тау шубарланран.
Кайырмасы: Бупн Алтай, Жанаргандай, Жацаррандай, Уйкысынан оянып, Шаттангандай, Шаттангандай-ай! Азияньщ Алтайым казынасы... Алтын-KyMic, мысы мен таусылмас асылтасы... 0 H f lip ic iH Риддер еркендеткен... Сартылдайды жумыскер жацрырран айбалтасы. Кайырмасы: Алып Алтай, Кушарында-ай, Кушарында-ай Актарылып ен байлык Кен шырады-ай, Кен шырады-ай!
114
КЭРIБАИ Ш А Н А Д А Куй суык кыстык куш, даласы кар, Ж ол окап журпзбейд! тары да тар, Ж ук салып арык атка елен айтып. Келед 1 ыкка карап штшу... Кэр 1бай шал... Ж ук артып келе жатты Kapi6 afi шал, Ж алрыздык бейнет керсе ж ок кой амал, Ж еткенде 6 ip окапка камытынык Ш арт eTTi шужыпа узш п... адыра кал!.. Увш де аш-жалацаш катын-балам, Тамакты енбек кылмай кайдан табам? Журмейд! айдаранга жамандаткыр Калара кеш боп калды... каш ан барам?!
115
I I - бел1м
ХАЛЬЩ КОМПОЗИТОРЛАРЫНЪЩ ОНДЕР1
Абайдыц dtii
БОН Ы
BVJ1FAH,
Бойы булган, Ce 3i жылман, Щмд| керсем, мен сонан. Бетп бастым. Катты састым, Тура каштым жалма-жан. в з ойында, Тул бойында. Б ip MiHi жок. пендесш, Тузде мырзан, Уйде сыр дан, Ce3i кылжан еркесш. Бас курасып, Мал сурасып, Бермегенмен KeTicep. Адам аулап. Сыпыра саулап, Байды жаулап жётюер. Сез кыдырткан, Журт кутырткан, Антын, арын саудалап Бутты, шатты, Уй санатты, Байдан атты алмалап.
119
Абайдыц эш АЙТТЫМ СЭЛ ЕМ, КАЛАМКАС Айттым сэлем, каламкас, Саган курбан мал мен бас. Санынраннан сен! ойлап, Келер кезден ыстык жас. Сенен артык жан тумас, Tvca ту ар артылмас. Dip езщнен баскага. Ы н т ы к т ы р ы м айтылмас. Асыл адам айнымас, Б ip бетшен кайрылмас. Кермесем де, кврсем де, 1\энл1м сенен айрылмас.
120
А байды ц о Hi ТАТЬЯНА C 0 3 I
(Пушкиннен) Tanipi коекан жар едщ сен, Ж ар ете алмай кетш ед. Ол кез^мде б а л а е д 1м мен, А я м а с к а бекш ед.
Талак етш бул р ал ам ды , Болды ыэлхм кеткешн. K iH aci ж о к ж а с ад ам д ы , К атты с о к к а н не еткенщ ?
Елж1реген ж ас емес пе ем, Еппен айтсад жубатып, Мен рашыкка мае емес пе ем, Кутсед ед1 узатып. Сен жаралы жолбарыс ед, Мен к ш к тщ лары ем, Tipi калдым, елмей эрец, Катты батты тырнарыд.
121
А байдыц э/ii С Е П З АЯК Алыстан сермеп, Ж уректен тербеп, Шымырлап бойта жайылран, Хиуадан шауып, К,исынын тауып, Тарыны ж етш кайырран, Толгауы токсан к,ызыл riji, Сейлеймш десен, взщ 61л. 0тк1рд1н ж уз 1, Кестенщ 6 i 3i, б р н еп н сендей сала алмас, Бшгенге марж ан, Б 1лмеске арзан, Н адандар баЬра ала алмас, Киналма бекер тш мен ж ак, Квадлс13 кулак, ойга олак. Басында ми жок, бзш д е ой жок, Кулшпил керден наданныд, Кеп айтса кендй Ж урт айтса болды — Э д еп надан адамныд. Бойда кайрат, ойда кез, Болмаран сод айтпа свз. 122
Кайнайды канын, Ашиды жаныц, Мшездерш кергенде, «Ж 1герлен, сишн, — Кайраттан, беркш», — Деп нэсихат бергенде; ¥ятсыз, арсыз салтынан, Калгып кетер артынан. Аулакка шьщпай, Сыбырлап букпай, Мешрленбес еш сезге, Пайдасыз акыл — Байлаусыз так.ыл. Атадап бала ойы «зге, Санасыз, ойсыз, жарымес, 0 з ойында — ар емес.
123
Абайдыц dni K 6 3 IM H IH
КАРАСЬ!
Квз1мн1н карасы , Кекл1мшц санасы. B iT n e fifli iiirreri, Рашык,тыц ж арасы . К азакты н данасы — Ж асы улкен агасы, «Б ар» дем ес сендей dip, А дамнын баласы.
Жыланын, жырлайын, кез майын. Айтуга келгенде, К,алк;ама сез дайын. А ры зы п
Ж уректен козрайын, Эдептен озбайын. ©3i д е бшмей ме, Квп сейлеп созбайын.
124
Ыржаипыц.энг
Б1РЛЭН Карарым айналайын Б1рлэн жаным, Кыпша бел, канж ар мойын бурылганын. Т 1л щ бал, TiciK меруерт, кезщ нэркес. Касыцнан айналайын киылраным К, а к ы р м а с ы: А хау Б1рлэн, эш н турлен. Эн ёд; ж аца шывдан, Ахау, уридай, жастар уйрен. Керш ед сулу жирен ж араганда, Ш аш тарын гул-гул ж айнар тараганда. Танданып ж ы гы луга таянамын Мойныцды бура тастап Караганда. К, а н ы р м а с ы.
125
Il i l> .)ICU Н и
ы Hj 9 Hi
Б1РЖАН СЛЛ Баласы Кожарулдын Б1ржан салмын, Адамра зияным ж ок журген жанмын. Ка сына MeHi сендер неге алмайсыц, © 3iM сал, ©3iM суцкар юмге эармын. Ж асым бар жиырмада жасырмаймын, Басымнан душпан сезш асырмаймын. Басымнан душпан ce3i асып кетсе, Сен тупл патшара да бас урмаймын
126
С в зг Ц. Ш ум алиевт гш
Б1РЖАН САЛ (Бьржан м ен Сара операсынан) Баласы Кожарулдын Б1ржан салмын, Болганда кыздар карта, жая-жалмын. Сулудын ак торрындай тамарынан Нэр алып, салдык курып ескен жанмын. Тэшш сулулыктын акын Сара, Уйректщ суксырындай тудыц дара. Туссен де талай сандак, шаршы топка Пступи ем салмайды деп алра кара.
127
Ыржанныц эн1 ЖАМБАС с и п а р Шетше орамалдын туйд!м сусар, Квп жылкы, квкалалы квлдв жусар. Кешеп ел кыдырган есер шакта Эн екен Б1р*жан салран жамбас сипар. Дегенде 6i3 картайдык, 6i3 картайдык, Б е л п а картайганнын серттен тайдык. Кэшкей соныменен шыккан муШз, Касына сулулардык кеп жантайдык.
128
•731
Б1ржанныц энъ ЛЭИЛ1М ШЫРАК
Лэйшм шырак, дегенде лэйлш шырак, Таудан аккан кум. кайрак ci3 6ip булак. Кабыс болсын, жш болсын ез1ме бер, LUUepiMHiq багасы кырык кысырак@зще бер цпдер1м тауып алсац. Бес ж уз тецге берер ем шуйший алсац! Ж ерде inipin калса да #з1ме бер, Шыбын жаным киылсын б т м алсам!
129
Б Х рж ан н ы ц энъ
АДАСК.АК,
Созады Б1ржан даусын коныр каздай, Баскара 6ip с»з1ммен журмш жазбай. Жиылысы жандаралдыц болады деп, Жанбота тынышымды алдыц ала жаздай. Жанбота, езщ болыс, экец Карпык, 1ипнде сепз болыс шеищ артык. взщдей Азнабайдыц поштабайы, Колымнан домбырамды алды тартып. Тартса да домбырамды бергешм жок, Есерд1 поштабайдай кергешм жок. Камшымен топ шшде урып ед1, Сол жерде, yah дарира, влгенш жок.
130
Свзг I\. Ж ум а лиев mini АИТПАИ (Б1ржан мен Сара операсынан)
Базарын ЩТЩ болсын ардакты е л 1М, К,оянды ту кетерген, думан жер 1м. Каркара, суяу Кекше жер щ с щ ы г а , Сарыарка алтын — анам, аскар бёлгм. К,
а й ы р м а с ы:
Ж ер ш оц ты ш Квкшетау, Тал, каравай, бакша-бау, Баурында бар сексен квл, Hein жупар ацкиды-ау.
Мвлт еткен, квз жасындай кукле кел 1м, Майда ескен коцыр салк,ын Ж 1бек жел1м. Окжетпес, Квкшетауды мекендеген Тел f ар а елге атанып ескен жер1м. Кайырмасы.
9*
131
Ыржанныц эн1 АЙТПАЙ Атымнын, как турады сауырына, К,ос тепю салып келем бауырына. Колынан шай куйдырып ш ей ш деп, Келемш Айтпай сулу ауылына. К, а й ы р м а с ы: Ж ер ш о к т ы р ы Кекшетау, Бауыры толган бакша-бау. Бауырында ескен сексен кел Исщ жупар ацкиды-ау. Мамекен Айтпай десем кул1мдейд1, Сур ж орга астындагы суршбейдк А ккудай аспандагы ж уз кубылтып, Сал Б!ржац эн салура кйирмейдк Кайырмасы.
132
Бгржамныц ani АЛТЫН БА ЛДА * Колыма асынраным алтын балдак, Мен келд 1М эсемкерд1 сура жалдап. Куйрырын еш-ешден талдап epin, Кылмитып шшп шыктым калкара арнап. Болганда кешке жакын апак-сапак, Алдымнан шыкты сэулем ыргалактап, Кйгеш кара кэмшат окаланган, Басында 6ip шок ykj булгалактап.
133
Ыржаппыц oni ЖАНБОТА Ж ан бота, осы ма ед1 елген жер1м, К вкш етау боктыгына кем ген ж ерщ . KiciciH 6ip болыстын 6ipey сабап, Б ар м а ед 1, статьяда кергендерщ . А йтады Б1ржан елец ентелетш, Б1ржанды халы к койды еркелетш . 031ндей А знабайдын атшысына Койдын ба кез алды нда ж елкелетш .
134
Ацан cepl айт цан Толыбайдыц эн i ЖЫЛК.ЫЛЫ БАЙ А ркада толып жатыр жылкылы бай, Боз у й д е кецес к ы л г а н мен Толыбай. Сол уйден 6ip сулу кыз ш ы г а келди Ж амылып ж анат iu iiK к у л п ы р ы п - а й . Тагатым кызды Kepin токтай алмай, устай алдым умтылып-ай. Буыным былк-сылк e T in турган кезде, Колымнан ш ы р ы п кегп-ау жулкыими-ай. Камшымен ашуланып тартып кал дым, Ак кейлек шырын болды ж ы р т ы л ы п - а й ... Ш лектен
135
А цац серги гц эн1 МАК.ПАЛ Yfiipi кы сы рактьщ м ацпал к ар а, Ш аш ы вды кунд 1з ж у д а, тунде та р а. Алы стан ат аям ай келген1мде, Ей, М акпал, мойнын бурып 6epi к ар а. Б1з кайты п елге кар ай басты к к ад ам , Сипатын х а т к а сыймас айтса там ам . Ей к а л к а , мунш а неге зарланасы ц, Е лге алып кетпес пе ед^м келсе ш амам.
136
Ацпн сергщ ц анг КУЛАГЕР Ж ел болса камыс басы майда деймш, Ат костым ат айдаушы айда деймш. А л д ь щ р ы ат кылац болмай, баран болды, Жырылмаса Кулагер кайда деймш. Ш ак болып калушы ед1 шапкан жерщ, Ш аттанып турушы ед! коскан елщ. Атыгай — Карауылга олжа салран, Бота прсек, кыл саган сандал кер!м.
137
Ацап сер1н1ц эн1 СЫРЫМБЕТ Аулым конран Сырымбет даласына, Болдым рашык ак сункар баласына. Бидайыкка лайык карарым-ай, Бвктерпге кор болып барасыц ба. К а й ы р м а с ы: К а р ы н д а с -а у ,
Енд1 есен бол-ау. Аулым конран Сырымбет жел жарына, Асып туран бала ед1ц ел барына, Бидайыкка лайык карагым-ай, Бектерпн 1ц 1л1нд1к тырнагына. Кайырмасы.
138
Ацан сергпгц эиг ЛЭИЛ1М Есен-аман журмкщ, Лэйл1м шырак, Ж ада таптым аулыдды квптен сурап. Ж ел тимесе, жан тимес деп жургенде. Кол устасып жатпенен кеттщ жырад. Акку едщ таранран айдындагы, ¥штын узап канатын жайдыц даты. Квлеккенд! кврсетпей кете бардын, Кол а^лыскан сертщнен тайдыд дагы. Осылай ма еда, ей далка, айтдан сертщ, Ж урепмд 1 жандырды рашыд дертщ. Мунша неге сен меш эуреледщ, Болмаган сод эуелде баста ерюд.
139
М ар и я м ч ы ц эи1 Д У Д А Р -А Й М эри ям Ж а г о р д еген оры с кы зы , Он алты , он HceTire келген кезь К а за к д а Д у д а р деген раш ы к болып, С ондагы М эр и ям н щ а й т к а н ce3i. К, а й ы р м а с ы: Д у д а р -а р и дуды м , Bip сен упин туды м . ПИ ркш -ай Д у д а р -а р и Д у д ы м -а-ай . А щ ы квл, тущ ы келм ен ар асы б!р, Б асы н а кэм ш ат 6epiK ж ар асы п ж у р . Д у д а р -а й , келер болсац тез1рек кел, О рньщ а оры с-казак; т ал асы п ж ур. К а й ы р м а с ы. К олы нда М эриям нщ етю р кайш ы , К а г а з г а М эриям аты ж азы л сай ш ы . К ор болып 6ip ж а м а н г а кеткеш м ш е, А лды м нан к азы л р ан кер табы лсайш ы . К а й ы р м а с ы.
140
Естайдыц энг К орлан Bip кыз бар Маралдыда Корлаы-райын Табират берген екен кун мен айын. Муратка 1здеген жан 6api жеткен, Дарира арманым квп не кылайын. Кайырмасы:
Ахау, арман, Кусни, К,орланI EKi-ай барлан, EKeyi туран екен 6ip ан адан .
Бозбала калма капы бул жальаннан, Ж М ттщ арманы жок суйгенд1 алган. в з в д е й боп жан тумас, Туса туар, артылмас. Бар раламды шарыкта. Уа дарира лэулш тас, Бардат, Мысыр, Шын-машын 1здесем Корлан табылмас.
141
М эдидгц эп1
КД РА КЕСЕК С у расац руы м ды К ар акесек, Д осы м н ан душ паны м кеп к ы л г а н есек, Д уш п ан н ы н кугы н даран ж ал асы н ан , Ж а т к а н ы м ку к а р а ж ер болы п тесек . М1нд1м д е к а р а кекпен ж ы лы стады м , Б ар д ы м д а К ,араеткелге ж ы л кы стады м . Н ау к асы м ж а н р а баты п ж а т к а н кезде, Б олм ад ы ж а н аш иты н туы сканы м .
142
Ж аяу М усаныц эн1 CYPI1IA КЫЗ Неше жыл журсем даты мен айдауда, Шыдаймын, кажымаймын дешм сауда. Дэм жазып осы жолдьн аман кайтсам, Сурша кыз K epicepM i3 Баян тауда. Кайырмасы:
'
9нд!р-энд1р-энд1р-ай 1ш1мд 1 оттай жандырды-ай, Рашык болып косылып, Кумарымды кандырды-ай. Сейтш журген Сурша кыз Квкшетауда калдыр-ай. Ахау! Сурша кыз, eggu есен бол. Боларсыц сен де мендей маран кулсец, Хан-зада — жауыздардан зорлык кврсен. Есщнен кулмек тупл айрыларсьщ, Айрылып ел-журтыкнан кацгып журсен. Кайырмасы.
143
Ж а я у М усан ы ц энъ АК СИСА А к сиса, кызыл сиса, сиса, сиса, Калмайды шмдер ж а я у зорлык кылса. Шорманнын М устафасы атымды алып, Атандым сол себепп Ж а я у Муса. Д арира irn куйед1 зорлыгына, CeHeAi мал басыныц молдыгына. Коркамын тары дуре сора ма деп, Сонда да шыдамаймын корлырына. Ж аным а батканды ктан ашынамын, Мен неге ж аяум ш деп басыламын. Малым ж ок Ш орман айдап алатурын К ылы ры н М устафанын паш кыламын. Уш жузге болган маглум — атым Муса, Ж1г1ттер шешен болсад маран укса. Сыртымнан мен1 к а за к каш кы н дейд1, Керер ем каш кындыкты кун!М туса.
144
) —731
Ж аяу ЗТусаныц эн1. К.АУЛАУ Ак сиса, кызыл сиса, сиса-сиса, Кершер бешпет суду белш киса Байлары орыс-казак кашкын дейдь Кврер ен кашкындыкты кушм туса! Мен мшд!м каз мобын мен майда жалды, Мекешм Баян тауы кайда калды! Корлыкка ж ас та болсам шыдай алмай, 0 M ip iM Мусаменен дауда калды!
145
К енен
Э згрбаевт ы ц
j h
БОЗ TOPFAH Боз торран шырылдансыц жерге туспей, Мен журмш кешке дейш там ак iinneft. Ат кылып ак таякты колы м а устап, Сандалып кой артында ерте-ьештей. ^айырмасы: А-ау, боз торрай, Ш ырылдайсыц ийркш-ан, Кутылар кун бар ма екен, Осы байдан 6ip куш-ай, Отырсам кой кузетш тад атпайды, Ж ургенде малды жайып кеш батпайды. Карайтын кабарына 6ip адам жок> Бел meuiin тесепме 6ip жатпаймын. К а й ы р м а с ы.
146
\.
К енен Э з 1рбаевш ы ц эш . кек
шолак
Мшген1м астымдары кек ш олакты, Ж ал ы ж ок, куйрыпл ж о к шоп-шолакты Ай кы здар, койшысынбай елешнд1 айт, Тусына б1здей курбьщ келш капты. Кайырмасы: Ж ы лдам журнй, кек шолак, Ш апшац журил, кек шолак, Олай журил, кек шолак, Былай журил, кек шолак, Ж ам андаткы р, кек шолак, Арам каткыр, кек шолак, MeHi курткан, кек шолак.
Кызы едщ сен 6ip байдын етней журген. Келгенше жиырма беске кетпей журген. Ал кы здар, кедейанбей елёниил айт, Колдарын сешн маран жетпей журген. Кайырмасы.
10* 147
М ийрапыц эн1. МАИРА Кызы ед1м мен Уэлидщ Майра атым, Тартады бозбаланы магнитим. Курбылар, ж а стык шактй ойна да кул, Картаяр, кулш кашар уакыт жакын. К, а й ы р м а с ы: Майра, Майра, Кызыл т ш м сайра. Хара-раку — райра, Майра, Майра, Майра, Шырка, осындайда! Дегенде атым Майра, атым Майра, Отыз T ic, кемекей мен т ш м сайра. Колга алып домбырамен эн шыркасам, 1лесер сонда маран Ж1п т кайда? К а й ы р м а с ы.
(48
Г а зи зд щ эн1 , FA 3H 3
Атандым Разиэ акын бала жастан, Акын жок Каравткелде мене и а скан. Жуйр1кт1 жорга M iH in жетелед1м, Кевдйм к ал ган емес кираш кастан Фау, ©тт1н жалран, Кешт!м сайран, Ж ш г й к эсерш де
Салдым сайран. Файзолла экем аты, Разиз атым, Демесец шала казак арры затым. Жел с езд щ 6ip-eKi ауы з аркасы нд а, Ушжуздщ таны с етт1м азам аты н. Фау, ©TTiH жалран, Кештчм сайран, Ж н т т к эсерш де
Салдым сайран.
149
Балуаи-Ш олацтыц энХ. РАЛ ИЯ Айым да сен, Ралия-ау, кушм де сен, Он кабагам тартады кул 1мдесен. ЭДенщ квнл'ш, Ралия, дауаласын Ауран туйе сеюлд 1 бей1мдесен. К, а й ы р м а с ы: Ойпыр-ау, жан сэулем, Ралия-ау, бетчннен. Эппак кардай еттнен. Б1р кун ауру, 6ip кун сау Жазылмадым дертщнен. Нур-сипатыц Ралия — Жамалыцыз, Eui6ip жанра тимесш залальщыз. Каршыра тес, каз мойын Ралияжан, Элдекандай болады заманымыз. Кайырмасы. Айдын кез1н жалт eT in булт алсын, Буйте берсен жуйкемд1 курытарсьщ. Каршыра тес, каз мойын Ралияжан, Кай к ы л ы р ы н калканын умытарсын. К а й ы р м асы. 150
Шашубайдыц энг АК К.АЙЫН. Баласы К,ошк,арбайдын; Шашубаймын, Болсам да уйде кедей, тузде баймын. Кун1не жузд1 6epin, мынды алсам да, Калтамнын Ty6i TeciK байымаймын! К а й ы р м а с ы: Ак кайын, жалран-ау салдым сайран, Халыктын ортасында журд 1'м жайран!
151
Е. Ом1рзацовтыц ,т \‘ НАК-НАК Сейле десен сейлейш свз келгенде, eh-he! Киер кейлек ш аруа без келгенде! Тамаша-ау! Д еш н сау ма, кудаш а-ау! Айт дегенде несше бэлденейш, Ж алы бшк ж аксы га кез келгенде! Ы згар-ау, деш н сау ма, кыздар-ау! Кайырмасы: Тобылгынын тубшен К азы к алдым, сылк-сылк! Бедененщ етшен Азык алдым, былк-былк! Касын кара, кезщ кой. &к там ак кы з 6ip енкей! Абау кыздар. абау-бак, Тырна маттай, туай-так E ki манак, нак-нак. ImiM-ай! Д е р т 1 М-ай, к ы з д а р -а й ,
к ы р г а н ай!
Кыр басында кы з ойнак, кущиз м эж ш с , тунде ойнак! EKi манак, нак-нак. Лита бар, кайта бар, кы здарга солем айта бар! Энд 1р анку есще сал, ескерш кал! Жиылып кыз-бозбала-ай!.. Кер торыга сал-ай-ай! 152
Кел екеунш, д о м б ы р а , косылайык! Айкай салып эн тартып жосылайык! Бекер карап. бекер жай отырганша, Бозбалага болмай ма осы лайык?! К 1 й ы р м а е ы.
Э. Цагиаубаевшыц эн1 YIU ДОС Дегенге перуайым-ай, перуайым, Тусед1 ceHi ойласам сары уайым. ©З1мшц тусымдары-ей, шолпанымсын, Басканыц не кыламын кун мен айын! Уа-ра-ра-ра-рай! Карагым айналайын, ей, орта бойлым! Айырып сары майдан торта койдым. Атынды жаннын 6api, ей, бшмесш деп, Эдеш Кул1мкез деп, жорта койдым!
154
.
Естайдыц энг. ЖАЛ КОНЫР E p T id iH а р ж а г ы н д а , е й , А р р а н а т ы -е й ! Э н щ г а щ домбырасы, ей, колганаты. Ж а г а л а п кара EpTicTi, ей, Естай акын, Деп салран Жай коцырдай ак-ау, э н н щ
аты.
айту керек, ей, жайлап кана, бзшщ накысымен, ей, сайлап кана! Дариядай толкып кана, ей, жатпаса да, Булактай кездеы шыккан ак-ау, кайнап кана!
© лещ и
155
Естайдыц ani. ЮРАН-АЙ Салганым сал кара атка жаппай к у м 1С. Б]'лмеген асыл жайын адам емес. Осы энд 1 Юран деген кыз айтыпты, Баласы баска адамнын салган емес! Кайырмасы: Юран-ай, Юран-ай, Юран-ай, Х а -л а -л а -KiM Юран-ха! Кыз бопты Караеткелде Юран атты, Аузынан шыккан ce3i балдан тэтть Салганда домбырама Юран энга, 03iM e тар ты п ал ам а д а м зат т ы !
Кайырмасы.
156
ЖарлыгапбердшЩ эн1. ШАМА Кун батар, ей, кешке жакын таудан асып Шапактап кызыл алтын, ей, нурын шашып, Акшамнын карацрысы болган шакта, Табысар 6ip-6ipiH e, ей, ецшец рашык.1 Тёсщнен сары мойын жаудырарсын, Тшцнен эруакытта кандырарсын! Киягы, ак суцкардын емес пе едщ, Кввдймд! не себептен, ей, калдырасыц?! Салдыртып сал куренмен келгешмде, Кдрпзбей босарацда талдырасьщ. Ай жарык, терезецнщ дэл тубшде, Тесектен сумб1п шашыц, ей салбырасын! Айбатпен сотка юрген прокурордай, Шашына таккан шолпыц сылдырасын. Жана ушкан уясынан бала каздай, Сэулем-ау, exi кэзщ, ей, жаудырасын!
157
Муцитгпыц эн1. АЯДАЙ Мукиттьщ-ай, мен салайын «Айдайына-ау», Бак берген-ай, ержМ ттщ-ау, мацдайына-ай, ah-afil Алшавдап асау кердей жургешмде-ай, Курбыныц тап боламын-ай, айдай-ой, кандайына. (е й рет) Мукитта мал дегеннен жалгыз сиыр, Болады баспагымен екеу биыл. Мукиттьщ шаруамен жумысы жок, Кундё той журген жер1, кунде жиын. Бул кунде жаксы да жур, жаман да жур. М ал жинап Kefi6ipeypiep амалдап жур. Оралдан эн оздырган Мукит аган, Ж ас к е т т , аягынан шабандап жур.
158
Исаныц aiii.
Ж ЕЛ Д 1РМ Е
Ал алка кеЛд! кезщ жайнайтугын, Булбулдай бакшадары сайрайтурын, ©нердщ киясына шыкдан сайын, Болаттай тастан табан таймайтугын! Ж«нелд1м желд1рмемен желдей ecin, Кырандай аспандары самрайтурын! TisefliH елецщ д! меруерттей Еанен журтшылыктын калмайтуган, Дабылым дауылпаздай шарык,таран Ё кп щ ш самолеттей заулайтурын, Талапты жастарымыз, уйренш ап, Эн ед1 желд!рме атты самрайтурын!
159
I ll. Ц у д а й б ер ге и о в т гц эи г Б¥Л ЭН — BYPblHFbl
ЭННЕН 03ГЕРЕК
Бул эн — бурынгы эннен езгерек, Буран — уйкасты ©лен, сез керек б зш е орайлы. • Денец — жан нурлы болса женделмек. б л е к — энге елшеп айтса енделмек. Кайырмасы: Уйкасса колайлы, Эн ©лшеуш, елен кум1с. Коспаныз мыс аралас, Артык алу, не кем салу Эрш калу ж арамас. &уыр, — осы энге тущы сез салмак, Гэу1р, — татымды уйкас жиналмак, Терецнен толранып, Сырын бул эннщ айтып карайын, TypiH, — сипаттап, Ti3in санайын.
©лен тап ойланып! Кайырмасы: Буыны сепз, алтауы епз, Уш ем д е щ з, eKeyi, KiM д эл б асты , ю л т ш аш ты ,
Ж аксы уйкасты H em eyi? 160
Кайран, кайплсыз, камсыз кундёртм, Сайран-сауыкты ракат тундер1м! Сендерден не пайда? Аскан алпыстан мынау жасымыз, Кашкан к э р ш к т е н гарып басымыз. Каласыц кай сайда! Кайырмасы: Нокталы бас, агызып ж ас, Кы зусы з мае, жел1НС13.
Хакка кенш, жалын с е тп Кврге твнш epikci3. Ж астык, жалынсам ж э н е келер ме? Мастык денеме кызу берер ме? Суынган тулабой. MaFan карама, кенлш , муцайып. Саран ж етю збес кеткен ол гайып. Кайырмасы: Ж ас eMip вткен той Бул алпысты, тускен Tiori, Тозран TycTi жасымда Ceryini ед 1М, опык ж ед 1М, Bapi менщ басымда. Тардыр адамды айдап турызбак, 9p6ip суйгенга нэпа ку^ызбак. ©М1рдщ жолы бул. Ж аксы HsnciHi eai билемек Тапшы наданды Honci суйремек. 11— 731
161
К а й ы р м а с ы :
М а к та н р а болып к у л А та-ан асы , ай н аласы З а м а н д а с ы , кы лран ic; Тэл1м б ерер, соган ерер Тары келер 6ip туы с.
Ш -бол1м
ДАЗАД-СОВЕТ КОМПОЗИТОРЛАРЫНЫЦ ОНДЕР1
п*
63 Г Е Г Е К0НЛ1М ТОЯРСЫН, Сез1 АбайдМ .
Муз. Еспаевтш!.
бзгеге кешпм тоярсын, 6лецд1 кайтып коярсынОны айтканда толранып, iuiT eri дер гп жоярсыц. Сайра да зарла кызыл Т1Л, Кара К8 НЛ1М оянсын. Жыласын, кезден ж ас аксын, Омырауым боялсын! Эуелесш, калкысын, От жалын боп шалкысын. Ж ылай, жырлай елгенде AprraFbiFa сез калсын.
КАЗАК ВАЛЬС! Сез! С. МукановтМ.
Муз. Л. Хамидидш.
Май туса, гулдер шешек атса ж азда, Тогайда булбул, квлде акку, каз да Сайраса, б!з жастар да нак солардай Бакытка беленем1з сауык назда. Кайырмасы: Бакыт нурра Оранса жер, аспан, Б1здщ жыр да Бар жырра уласкан, Махаббатты жырлаймыз б!з, Ж астар, жастар, жастар. Саркырап асау булак акса куздан, Алтын кун кул1мдесе квкте кызран. Bi3 жастар кун нурынан сэуле алран, Жайнаймыз жарыгырак жулдыздардан. Кайырмасы.
166
АЛМАТЫ ТАН.Ы Ce3i X. ЕрралиевтМ.
Муз. С. Кэр1мбаевт1К1.
Кала — алма, карагаш, кайын, e p iK , Тан атканда уйкыдан тураДы e p in . Тан нурынан Алатау бар араштын Кипзед! басына кызыл 6 e p iK . Арыкта булак шарк-ура Уйлерд1 санап арады. Кептёрш бала шакыра Алаканын согады. Кайырмасы: Москваша — анаша Кушарын бейбгг тацра аша Алтыдан турып шыркаган Алматы мше тамаша. Барбандарра булбулдар тац жайынан Сыр айтады бал тепл тандайынан: Жумысына беттеген юлемшшщ Тан самалы суйед1 мацдайынакШыра 6epin двн-кырга, Куннщ кеш арайлы, Станокте, токарьга Терезеден карайды. 167
Кайырмасы. Кремльдщ куранты келш туиде, Кумб1рлейд1, касиет сол 6ip унде. Ол саратта жумыска журтты жумсап Аманкелд! турады ат устшде! Беттейм1з Уксаймыз Караймыз Караймыз
б!здер жумыска, езен, арыска. жаца курылыска, алга, алыска. Кайырмасы.
BVJIBYJl
C»3i H. Эл!мк.¥ловт||й.
Муз. JI. ХамидидЫ.
Алтын ай кул1мдесе нурлы аспанда, Кектемде алма агаштар гул шашканда. Сайрайды булбул энш тамылжыта, Бакшада кыз бен ж т т сы рласканда. Кайырмасы: Йурын шашып жер1ме, Аспанда жулдыз жайнайды. Кыз бен ж1пт сырласыл, Бакшада булбул сайрайды. Ха-ха-ха-ха-ха...
Шыркалса тамылжыган булбул эш, Тыцдайды кулак T y p in оны 6 a p i. Енбекпен орман, алма гулденгенде KepiKeflin кец елкемнщ толды сэнП
163
K A P Jlb lF A lU
Свз! И. М атаковтЫ.
Муз. А. ЖубановтМ.
Карлыраш эн нщ аты жырымды айтам, Суйген жар, сушскен дос сырымды айтам, Карлыраш! Айныма, асыл сэулем, берген серттен, Мен сендж, сен MeHiKi шынымды айтам, Карлы раш! Кайырмасы: Куралай кез, колан шаш, Алма мойын, кираш кас, Суйген сэулем Карлыраш. Актамак, киылган кас, жазык мавдай, Эдем! акша б етщ жауран кардай, Карлыраш! Ж айдары еркелеген жаркын мшез, Ж арк етсец, жадыратар ж аккан шамдай, Карлыраш! Кайырмасы
170
Ж АС КАЗАК.
Сез1 F. М устафиндш .
Муз. Р. Е лебаевтш
Кар жамылган кен дала KaHFa 6erin, Кур1лдейд ‘1 сур аспан ел 1М т#пп. Ж ас казак мурттай ушты уралап, Жанын киып кете алмай жас еипрден, Аскактаган арманга ермелеумен Ж ас казак, жатты кез 1 от жайнап, Сол бетшде жан берд 1, ол турмайды, Ары упин ел1мшн боп курбаны, Ж ас казак, атылды октай кере сап, Ел KopFaFaH майданда ж ас арыстан, Твлегендей артына калдыр дастан, Ж ас казак, жатты жауын жаныштап.
171
МАРЖА Н КЫ З Сез! С. АламбековтЫ.
Муз. А, ЕспаевтМ .
Аскактата салраным жайлау эн1, Баккян малым жаАлаудын болган сэш . Кай жер1мкен мш таптыц калкатайым, Мен in жазган хатыма жауап капе! Кайырмасы: Кездескен кун еам де Айлы жаздыц кеилнде, Еске сакта калкатай, Айта берем несш е. Ж айлау к а н д а й , мал к аи д ай , е з 1М к а и д а й , К ер ген ад ам б13дерге та н д а н га н д а й . Ж алгы з журш eciMe сен тускенде Карсы алдымнан болады ш ам жанрэидай. Кайырмасы. К е з д е а п ек колхозда айлы туш*, Кулагымнан калканыц кетпейд! уш, Ш ырасын ба алдымнан, шыкпайсын ба, Москвадан жулдыз ап келген куш ?!
Кайырмасы 172
КЫЗ АРМАНЫ i I. Есенберлиндш.
Муз. Е. БрусиловскийдМ.
Саррайып ж'йрёк, Суйгенш тглеп, Болмай лэззэт еш ем!\ Саррайып гулдей, Ж адырап кулмей, Куткен ем сэулем мен сени Келдщ аман — От боп жанам. Кушагында суйген дос. Кулемш кундей, Ж айнаймын гулдей,
Куанам, калкам, кещл хош. Гул жанып eMip, Ж адырап кевдл, Кулпырып бейне жанран шок. Кол устасып, Судай тасып. 9 т с е eMip осылай арман ж ок.
173
Ж А Я Ы К КЫЗЫ
Сез! 3. Кабдоловтш.
Муз. А. Еспаевтш.
1Шркга-ай ойда жокта болдым да кез, Жайыктан б!р кыз керд1м каракат кез. Асыккан балыкшы екен амалым не, Калдым-ау ести алмай 6ip ауыз сез. Кайырмасы: А-ха-хай, дарига-ай, Ж алт етт1 де жок болды, Керген тустей — сарымдай. Ажары аткан тацдай ару жастын, Касы бар канатындай карлыгаштын. Жанары жан б1ткенд! елж1реткен, Болсайшы 6api сондай карындастын. Кайырмасы.
174
ДОМ БЫ РА Ceai I. ЕсенберлиндЫ.
Муз. Б. Байк.адамовт1к1.
Бул дом бы ра торыз перне та рыдван, Ест1ген 'ж ан ущ н ацсап сагынран. Тарта б !Л с е ц дурыс коиып, дурыс койы п тиепн. Кец1тед 1 кешлдщ кек — Кещлдщ кек жиепн. Бул домбыра талай гасыр жыр еткен,— Махаббатты шыккан ыстык журектен. Ж ан сез1м1н аялаткдн — Аялаткан, тербеген Кейде шаттык, кейде кайры — Кейде к а й р ы - ш е р м е н е н . Бул домбыра тапкан акын журепн, Тарткан жарта айтам деген т щ е п н . YHi тэтп кулюсшдей — Кул1йс}нДей калканыц. Сол себептен домбырамды — Домбырамды тартамын. Хали-ли-ли, ли-ли-ли-ли-ау, Хали-ли-ли, пнркш домбыра!
175
Ж ЫЛК.ЫШ Ы ЭН I Сез! Т. Ж ароковтШ .
Муз. С. Кэр 1мбаевтЫ .
Тау жайлап, жылкышымын кыр кы стаган, Колыма Ж 1 б е к баулы курык устаран. Кулында ж о к 6ip Ticey, тайда колау, Ж ылкымен ермш талай 6ip кы старая. Аррымак туран кулыным, Тараймын ж 1 б е к тулымын! К,ылын кы лау шалмаран Туындап ecin тул1г!м. Тау жайлап, кыр кыстаран жылкышымын, Шлемш жастайымнан жылкы сырын. Кулагым елендемей тура алмайды, EcTiceM азынаран жылкы шуын!
Кулындарым тулпардан, Ш апса озады сункардан. Мыдрырлап ескен кыл куйрык Каптаран сансыз кыркамнан. Тел1 ескен т а й — биедей, кулын — тайдай, К алган ж о к 6ip бие де кулындамай!
176
вс!рем ерге тулпар, елге тул!к Кулпыртып сэйгул1кт! кулан жалдай! KYHrip-KYHrip К1с1неген. Тандайынан есшёген. Куреща uiHin эн шыркап, Тулпарды ерм!н вс1ргев!
2— 731
177
ЭЛ!
Е С 1М Д Р
Сез! Н. Эл1мкуловт1к1.
М уз. А. Еспаевт!*!.
Эл1 ес!м де сэулеш тщ т!л к а т к а н ы , С ы рласум ен ж а зр ы т анны н аткан ы . Т а у д ан а к к а н мелд1р б у л а к сы лды ры , А к кайы нны ц ж е л м е н сы бды р к а к х а н ы . Эл1 е а м д е , эл! е а м д е сол 6ip кез, К 03 ал д ы м н ан кетпей ко й д ы -ау . м е л д !0 кез! Эл] е а м д е , б ул тсы з элем аспэны , А рм ан б!зд1 алра апары п та стад ы . К а р а ш аш ы ц м ойны м а оралы п, Ж е р г е там ран м елд!р к е зд ш ж а с та о ы . Э л 1 е а м д е , эл! ес1мде сол 6ip кез, К е з ал ды м н ан кетпей к о й д ы -av, м е л д 1*р кез! С од ан 6epi e ir i , сэулем , тал ай кун, Э лсш -элсш суретщ е к ар ай м ы н . Т арды р б!зд! ал ы статты , косп ады , Сы ры рой бул — екеум !здей тал ай д ы н . Эл1 е а м д е , зл ! е а м д е сол 6ip кез, К©з алды м н ан кетпей койд ы -ау, м елд!р кез!
178
(VI А 3 М V Н Ы 1*6 в Л I м ХАЛЫК ЭНДЕР!
Сэулем-ай ................................................................... 5 Жас к е л ш ...................................... ............................6 Ей жирен ..............................................................7 Дайдидау ................................................................... 8 Гакку ..........................................................................9 Гулдарайым .............................................................. 10 Bip бала ................................................................... 11 Э с е т .............................................................................13 Э у д е м ж е р ...................................................................14 FafiHH............................................................. т ; .15 Кызыл бидай ........................................... 16 Кош, аман бол ...........................................17 Кос ер!к . . . . . -18 Камажай ........................ . . • -19 Кара торрай ...................................... . • -20 Кара торрай (ек1нш1 r y p i ) ................................. 21 Кара кез ................................................................... 22 К а л к а т а й ................................................................... 23 Кара кез . ................................. 24 Калка . . ......................................................... 25 Япыр-ай ...............................................26 Т}леукабак ...........................................27 Арашаяк .......................................................... 28 Айнамкез ............................................... 29 Алкоцыр . .......................................-30 179
Кек а й д а й .....................
Ак Айша
........................................ 31
.................
Топай к е к ........................................ ..... К а н а т т а л д ы ..........................
Акбакай
. ........................... ....
Т о п ш е н г е л ................................
Же'псу жер1м-ай Заулатшы-ай Ж аз болса Жалгыз арша Жариям айдай Жан ерке Жиырма бес Жайдарман Нуркей . . Он алты кыз Эушлдек . . Рашыгым . , Балкадиша
Ардак K apFaiu
.41
.42 .43 •44 .45 46 •47 48 ■49
•50 51 52 53 -54 55 56 57 58 •59 60 •61 •62 63 •64
.
Боз жоряа Акжоргажан Ак Жэмилэ . Аккум Алтыбасар Арман-ай Сэулем-ай Суржекей Наз коныр Манмангер Кегаршын Кербез суду Кекжендет
36
.37 .38 .39 .40
. . . .
' . . .
.32 .33 .34 35
.
180
И л и г а й .........................................
Зэуреш Бурылтай ............................. Балкурай (екшиа туpi) Баянауыл Кубажай .............................. Молдабай Шапибаяу .......................... Канапия Ак дарига ................... Кара кез ................... Акау, кер]'м ........................ С м е т ........................
67
68
69 70 71 73 74 75
76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87
Ж е н е ш е ..................................
Жекеше-ой ............................. Ахау бикем
65 66
.........................
Жонып алды . . Айкен -а й ................................. Маусымжан .......................... Бипыл . .
Ак айдар Кара нар Бурютбай Балкурай . .................. Шайтан кара Сыргакты Уридай Абай кек Алкызыл Акбвпе
88
Ахау, Семей ( ек1нш1 туp i)
.*
Ахау, Урия ай ........................ Акеркеш ................................... А к ж а л м а ш ....................... 181
89 90 91 92 93 94 95 96 97
98 99
Гэккугай
Карга
,
.101
.............................................................. ....
.
.
.
.......................... .....
.102
Ай, кеке ....................................................- .. .103 Келшшек , . . . . ............................................... 104 Майда коцыр .................................................... , .105
Угай
. . . . . . . .
,
. . .
. .106
Ж ылыой ............................ . >/ . . . . . . . ,107 Сырымды айтам .........................................................108 ............................... .109 ГауЬар тас Кек кебелек ............................... .......................... 110 Ой кек . .........................................................................111 Толкын . . . v . . /. щ ■ ■ -112 Токсан бес ................................................................... 113 Алтай . * . . 1ч-"! | . . . . . . . . .114 Кэрiбай Ш анада ...............................................115 l l -б е л ! м ХАЛЫК КОМПОЗИТОРЛАРЫНЫЦ ЭНДЕРГ
Ьойы булган. А байды ц з н 1 ............................... .119 Айттым сэлем, каламкас А байды ц зш . . . 120 Татьяна cesi (Пушкиннен). Абайды ц зш . . . .121 Ceris аяк. Абайды ц эш . . .....................................122 К ез 1мн 1н карасы. Абайды ц з ш .................................... 124 Б1рлэн. Б1ржанныц эш . . ~~.................................... 125 EipxcaH сал. Ыржанныц э н 1 .................................... 126 Б 1ржан сал. (Б/'ржан мен Сара операсынан.). Св31 К. Ж ум алиевт ш .............................................. 127 Ж ам бас сипар. Б1ржанныц э ш ............................... 128 Л эйл 1м шырак. Б1ржанныц з ш ...............................129 Адаскак. БСржанныц эш ......................................... 130 Айтпай. Сез1 К. Ж у м а л и е в т Ш ............................... 131 Айтпай. Ыржанныц эш ............................................... 132
182
Алтын балдак. Бгржанныц m i .............................. 133 Жанбота. Б 1ржанныц эш ........................................ 134 Жылкылы бай. Ацан cepi айтцан Толыбайдыц энг.135 Макпал. Ацан с ер ш ц э ш .............................. . .136 Кулагер. Ацан сёршщ эш .137 Сырымбет. Ацан серШ ц эш . .138 Лэйл 1М. Ацан се'ртщ эн1 .139 Дудар-ай. Мэриямныц эш 140 Корлан. Естайдыц эш . . . 141 Каракесек. МэдидЩ эш . . 142 Сурша кыз. Ж а я у Мусаныц эш 143 Ак сиса. Ж аяу Мусаныц эш .144 Каулау. Ж а я у Мусанын эш . . . . .145 Боз торрай. Кенен ЭМрбаевтыц э ш .................... 156 Кек щ'олак- Кенен Эзьрбаевтыц эш . . . . .147 Майра. Майраныц э ш ........................................ .148 Разиз. Разиздщ энГ . . г - ................................... 149 Радия. Балуан^Шолак/гыц эн1 . . . . . . 150 Ак кайын. Ш ашубайдыц э ш ................................... 1 5 1 Нак-нак. Е. Вм1рзоцовгыц эш . . .15 2 Yin дос. Э. Кашаубаевтыц эш .............................. 1 5 4 Жай коныр. Естайдыц эш ................................... 1 5 5 Юран-ай. Естайдыц э ш ........................................ 1 - 6 Шама. Ж а р ь ш а п б е р д ш ц эш .............................. 1 5 7 Айдай. Мухитпц эш ............................................. 158 Желд 1рме. Исаныц эш ............................................. 1 5 9 Бул эн — бурынгы эннен взгерек. ШэкэЫм Кудайбергеновтыц э ш ................................................160 1 1 I-б в л i и КАЗАХСТАН КОМПОЗИТОРЛАРЫНЫЦ ЭНДЕР1
взгеге квнл!М тоярсын. Свз1 А б а й д ш Казак вальа. Свз1 С. МуцановтМ . Алматы таны. Свз1 X. ЕргалиевтШ .
183
.
. ,
.
.
.163 .165 .167
Булбул. Свз1 Н, Эл1мкмлоатЬй . . . .169 Карлыраш. Сез1 И. МатацовтШ . . .170 Жас казак. Сем F. МустафиндШ . . Маржам кыз. Свз1 С. АдамбековтШ ■ . .172 Кыз арманы. Сел/ ЕсенберлиндШ .........................173 Жайык кызы. Свз1 3. ЦабдоловтМ . . . .174 Домбыра. Свз1 I. ЕсенберлиндШ . . . Жылкышы эш. Свз1 Т. ЖароковтМ , . .176 Эл1 ес!мде Сел' Н Эл1мк,уловт1к1 « . .177
СБОРНИК КАЗАХСКИЕ ПОПУЛЯРНЫЕ ПЕСНИ и?
(на казахском языке) Издание Казгослитнзлата — 19 5 9
Редактор А. Ш а л а б а е в а . Художник В. Ч у г у н о в. —« Технический редактор К. Ф а р и т л е н о в . Корректор Н. И з м а и л о в а . Сдано в набор 21/IV — 1959 г. Изд. № 34. Подписано к печати 16/VI — 1959 г. УГ00531. Формат 60 X 92‘/« — 5,75 п. л.— 11.5 уел п. л. (уч. — изд. 4,0 л) Тираж 35.000 экз. Цена 3 руб. Зак. 731. Типография >62. Главиздата Министерства культуры КазССР, г. Алма-Ата, ул. Карла-Л.арьса, 63.