Vragen van VvE’s over energieopslagsystemen

Veel Verenigingen van Eigenaren overwegen de aanschaf van een pv-installatie met energieopslagsysteem, maar dat vergt een flinke ingreep, en een dito investering. Vandaar dat er veel vragen leven. ‘Een installateur die een VvE daarmee kan helpen, is verzekerd van werk.’

Tekst Marion de Graaff

De plaatsing van zonnepanelen in combinate met een opslagsysteem, is een relatief nieuwe ontwikkeling.

René ter Veer* van Voor de VVE zit regelmatig met Verenigingen van Eigenaren (VvE’s) om de tafel. Hij weet precies met welke vragen ze zitten. “Een aanschaf van een pv-installatie met energieopslagsysteem is een enorme beslissing en daarvoor gaan ze natuurlijk niet over één nacht ijs.” Voor installateurs is dit een hele interessante markt, vertelt Ter Veer: “Er zijn 180.000 woongebouwen in Nederland, en ieder jaar moeten van zo’n acht- à negenduizend daken worden vervangen. Dat is een uitstekend moment om zo’n dak van zonnepanelen en een energieopslagsysteem (eos) te voorzien. In het kader van de energietransitie kun je erop rekenen dat VvE’s op grote schaal voor dergelijke systemen gaan kiezen. Als je als installateur weet welke vragen er bij VvE’s leven, dan kun je daarop inspelen. Wie dat goed doet, is verzekerd van werk.” Ter Veer heeft de vijf belangrijkste vragen van VvE’s op een rij gezet. 1 Kan er wel een pv-systeem met eos op ons dak? “Nee, soms is de conclusie dat het niet kan, bijvoorbeeld in het geval van een zinken dak. En soms is de verhouding tussen het aantal woningen in een flat en het dakoppervlak zodanig dat zonnepanelen niet zoveel zin hebben. Gaat het bijvoorbeeld om een hoog en slank gebouw, dan wordt het een dure aangelegenheid om de stroom van het dak naar alle individuele woningen te brengen. Wees als installateur eerlijk in je advies. Het komt regelmatig voor dat een VvE in eerste instantie zonnepanelen wilde, maar dat ik dat niet aanraad. Andere maatregelen zoals het isoleren van de gevel, of al het enkele glas vervangen door HR++ glas levert dan veel meer op, zowel in energiebesparing als in comfort. Verwijs dan naar een bedrijf dat die maatregelen kan realiseren, en vertrouw erop dat het andersom ook gebeurt.”

2 Wat is de juiste keuze? “Dit is een prangende vraag vanuit VvE’s. Er zijn verschillende mogelijkheden: de installatie gaat stroom opwekken voor de algemene ruimtes, voor alle woningen, individueel, of door middel van een postcoderoos. Dat is een corporatie, bestaande uit een groep particulieren die elk een deel van de installatie betalen en vervolgens over hun deel via hun eigen energieleverancier geen energiebelasting betalen. Alle deelnemers moeten wel in de aangrenzende postcodes van de installatie zitten. Het voordeel is nu ongeveer twaalf cent per kWh, maar ze moeten wel vandaag de installatie zelf betalen en krijgen geen btw terug. Het is dus alleen interessant als je heel veel dak hebt en weinig verbruik eronder zodat bewoners in de buurt mee kunnen doen. Mensen begrijpen de verschillen tussen de mogelijkheden wel, maar het is lastig om voor de eigen situatie te bepalen wat de beste oplossing is. Er spelen veel aspecten mee: het financiële verhaal op de korte en de lange termijn - met inbegrip van investering en de terugverdientijd, de rente over de lening, een eventuele teruggave van de btw en misschien nog een subsidie - , maar ook onderwerpen zoals veiligheid en de kwaliteit van de installatie. In mijn optiek kun je alleen een gefundeerde keuze maken als je alle varianten helemaal doorrekent. Gebeurt dat niet, dan ontstaat er nooit consensus. Een VvE moet voor zo’n ingreep een lening afsluiten, want vaak is er wel gespaard voor onderhoud maar voor verduurzaming meestal niet. Het warmtefonds wil zo’n lening best verstrekken, maar alleen als er een meerderheid van minimaal tachtig procent van de leden is. Een duidelijk verhaal is cruciaal, dus het is de grote uitdaging om alles op een rijtje te zetten. Adviseer VvE’s dus altijd om eerst een uitgebreid onderzoek te doen, met inbegrip van een nulmeting. Reken uit wat de kosten op termijn zijn als de huidige energievoorziening blijft bestaan, en zet daar de kosten tegenover van maatregelen zoals zonnepanelen, een warmtepomp, isolatie. Dat geeft een goed overzicht van wat zinvol is. Gaat een VvE van houten kozijnen naar kunststof kozijnen, dan bespaart ze dat in de toekomst een enorm bedrag aan schilderkosten. Bij een flink pand kan dat over dertig jaar genomen wel een miljoen euro schelen. Maak je enkel berekeningen op gebouwniveau, dan blijft het voor mensen nog behoorlijk abstract. Daarom gaan wij bij Voor de VvE nog verder. We pakken de splitsingsaktes erbij en gaan vervolgens per bewoner/huishouden kijken waar we op uit komen, want dat zijn de bedragen die mensen in hun portemonnee voelen. Toch moet je nóg verder kijken dan die maandlasten. Dat bedrag is namelijk gebaseerd op de kosten die er in dertig jaar gemaakt worden. De vraag is ook of de inkomsten van de VvE kloppen bij de bedragen die ergens in die dertig jaar betaald moeten worden. Zijn de houten kozijnen bijvoorbeeld volgend jaar aan vervanging toe? Dan is er misschien wel zes ton nodig om dat te kunnen doen. Wij werken met het rekenmodel van het Warmtefonds, daar hoort een liquiditeitsbegroting bij. Daarin kun je allerlei kostenposten onderbrengen, zoals verzekeringen, onderhoud en bestuurskosten. Over die liquiditeitsbegroting heen kun je de meerjarenplannen leggen die bij de verschillende varianten horen. Dat geeft een exact overzicht van de financiën gedurende dertig jaar, je weet dus op elk moment precies hoeveel geld er in kas is. Het is best complex en arbeidsintensief, maar het is de enige manier om tot een keuze te komen. Er komt namelijk één variant als beste uit de bus, en die is voor die situatie, dat pand, die locatie de beste oplossing. Overigens is het een goed idee om dit uitgebreide onderzoek extern te laten uitvoeren en het als betaald voortraject te beschouwen. Een voorzitter of technisch beheerder van de VvE

kan het misschien wel, maar zal door de medeleden als partijdig kunnen worden gezien.”

3 Is zo’n systeem wel veilig? “Wij worden regelmatig gevraagd om bij VvE’s opgeleverde systemen te inspecteren. Dat loopt in negen van de tien gevallen slecht af. Eén aardlekschakelaar op elf groepen, zonder hoofdschakelaar, en alle doorvoeringen tussen de woningen niet brandwerend afgedicht. Terwijl het in het Bouwbesluit staat! De handreiking die er nu is, is bedoeld om duidelijkheid te bieden. Volg je alle voorschriften op, dan moet daar wel een veilige en kwalitatief hoogwaardige installatie uit komen. Een verzekeraar kan een pand niet verzekeren als het niet aan de minimumeisen voldoet. Maar verzekeraars weten inhoudelijk niet genoeg om dergelijke eisen te formuleren. Vandaar dat wij dat samen met het Instituut Fysieke Veiligheid en de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond hebben opgepakt. We hebben de veiligheidsnormen vastgelegd in de zogeheten Eerste handreiking voor veilige plaatsing zonnepanelen bij appartementen. De noodzaak daarvoor komt voort uit informatie van het CBS. Uit cijfer blijkt dat vorig jaar veertig procent meer stroom door zonnepanelen opgewekt in Nederland. Het grootste deel van deze toename (zeventig procent) is te danken aan grotere installaties op daken van gebouwen en op de grond. Er was echter ook sprake van een aantal grote branden, die vaak het gevolg bleken van constructie- en installatiefouten. De handreiking zorgt ervoor dat alle betrokken partijen, zoals de VvE, installateurs en de brandweer, vanaf het begin weten waar zij op moeten letten en wat zij kunnen doen om veiligheidsrisico’s te minimaliseren. In het document staan alle maatregelen en adviezen op bouwkundig, installatietechnisch en organisatorisch gebied beschreven, met als doel om ernstige ongevallen, zoals brand, in de toekomst te kunnen voorkomen. De handreiking is geschreven voor installateurs, aannemers, energieadviseurs, en verzekeraars, maar ook heel nadrukkelijk voor VvE’s. Door van de nieuwe veiligheidsmaatregelen op de hoogte te zijn, weet een VvE waar ze bij een installateur naar moet vragen: werkt u volgens de handreiking?”

4 Hoe kies ik een goede installateur? “Een goede installateur is dus op de hoogte van de kwaliteits- en veiligheidseisen zoals die in de

René ter Veer van Voor de VVE.

handreiking staan omschreven. De plaatsing van zonnepanelen, steeds vaker in combinatie met een opslagsysteem, is een relatief nieuwe ontwikkeling. Naast de minimale kwaliteits- en veiligheidseisen die voor het zonnepaneelsysteem en de eos gelden, moet er aan verschillende voorwaarden worden voldaan. Zo krijgt een dak door een pv-systeem met eos opeens veel extra gewicht te dragen. Ook een punt van aandacht is dat de zonnepanelen goed bereikbaar zijn voor zowel onderhoud als bij calamiteiten. Zowel de Veiligheidsregio en de brandweer moeten op de hoogte worden gesteld van de installatie, ook als de betreffende VvE of woningcorporatie geen vergunningaanvraag voor de installatie hoeft te doen. Allemaal zaken die je als installateur paraat moet hebben. Een goede manier om VvE’s te overtuigen van je kennis en kunde is door middel van referenties. Verwijs naar eerder gerealiseerde projecten, breng VvE’s eventueel met elkaar in contact. Zorg ervoor dat je in de offerte vermeld dat je volgens de richtlijnen van Scoop 12 en nieuwe handreiking werkt. Neem ook de betaalmomenten in je offerte op, en zorg ervoor dat er een percentage overblijft voor na de oplevering. Voor een VvE die op zoek is naar een installerende partij is het prettig om bedrijven te kunnen vergelijken. Iedere installateur zegt dat zijn installatie NEN 1010 gekeurd is, en dat klinkt geweldig. Maar wat houdt dat eigenlijk in? NEN 1010 is alleen AC, maar zonnepanelen zijn DC. Het gemiddelde VvE-lid weet dat niet. Vandaar dat we de handreiking nu heel breed delen onder VvE’s en woningcorporaties. Want wie dat heeft gelezen, kijkt met een andere bril op naar de verschillende offertes: hé, installateur X is wel goedkoper, maar biedt me een conventionele grid-omvormer aan. Daarmee haal ik niet het optimale rendement uit de installatie. En installateur Y biedt maar twee jaar garantie aan. En installateur Z … nou, vul maar wat in. Zorg dat je dus goed van de hoed en de rand weet, en dat je dat over kunt brengen aan je gesprekspartner(s).”

5 Hoe zit het met de garantie en met onderhoud? “Een terechte vraag die VvE’s zeker zullen stellen, dus daar moet een installateur een antwoord op hebben. Klanten zullen het enorm op prijs stellen als je ze na de oplevering van de installaties een naslagwerkje ter hand stelt. In die map (fysiek of digitaal) moeten de productgaranties zitten, en productbladen, specificaties, handleidingen, typenummers, verwerkingsvoorschriften. Het is een kwestie van opvragen bij fabrikant en groothandel, bundelen zodat er een mooi en compleet naslagwerk ontstaat dat bij de installatie hoort. Naar de klant toe staat het netjes en het wekt vertrouwen: je mag van elk kabeltje en zekeringetje weten voor welk merk en welke kwaliteit we hebben gekozen. Stel ook voor om een onderhoudscontract voor de systemen op te stellen. Wie afspreekt dat hij voor twintig jaar een perfecte werking van het pv-systeem met eos garandeert, moet namelijk wel een deugdelijke installatie opleveren. Zo ontzorg je de klant; dat wordt gewaardeerd.”

* In het volgende nummer gaat René ter Veer in op vragen die installateurs hebben over pv-installaties in combinatie met een energieopslagsysteem.