goverment_gazette_2555 by Nopparat Vajira

รายการบัญชียาหลักแหงชาติ ทายประกาศคณะกรรมการพัฒนาระบบยาแหงชาติ เรื่อง บัญชียาหลักแหงชาติ พ.ศ. ๒๕๕๕ รายการบัญชียาหลักแหงชาติ ประกอบดวย (๑) บัญชียาสําหรับโรงพยาบาลและสถานบริการสาธารณสุข (๒) บัญชียาจากสมุนไพร “บัญชียาสําหรับโรงพยาบาลและสถานบริการสาธารณสุข” หมายความวา รายการ ยาแผนปจ จุบัน สําหรับใชในโรงพยาบาลและสถานบริก ารสาธารณสุข ตามภาคผนวก ๑ ซึ่งประกอบดวยบัญชียอย ๕ บัญชี ไดแก บัญชี ก บัญชี ข บัญชี ค บัญชี ง และบัญชี จ รวมทั้ง รายการยาเภสัชตํารับโรงพยาบาล ตามภาคผนวก ๒ บัญชี ก หมายความวา รายการยามาตรฐานที่ใชในการปองกันและแกไขปญหาสุขภาพที่ พบบอย มีหลักฐานชัดเจนที่สนับสนุนการใช มีประสบการณการใชในประเทศไทยอยางพอเพียง และเปนยาที่ควรไดรับการเลือกใชเปนอันดับแรกตามขอบงใชของยานั้น บัญชี ข หมายความวา รายการยาที่ใชสําหรับขอบงใชหรือโรคบางชนิดที่ใชยาในบัญชี ก ไมได หรือไมไดผล หรือใชเปนยาแทนยาในบัญชี ก ตามความจําเปน บัญชี ค หมายความวา รายการยาที่ตองใชในโรคเฉพาะทาง โดยผูชํานาญ หรือผูที่ไดรับ มอบหมายจากผู อํ า นวยการของสถานพยาบาลนั้ น ๆ โดยมี ม าตรการกํ า กั บ การใช ซึ่ ง สถานพยาบาลที่ ใ ช จ ะต อ งมี ค วามพร อ ม ตั้ ง แต ก ารวิ นิ จ ฉั ย จนถึ ง การติ ด ตามผลการรั ก ษา เนื่องจากยากลุมนี้ เปนยาที่ถาใชไมถูกตอง อาจเกิดพิษหรือเปนอันตรายตอผูปวยหรือเปนสาเหตุ ใหเกิดเชื้อดื้อยาไดงาย หรือเปนยาที่มีแนวโนมในการใชไมตรงตามขอบงชี้หรือไมคุมคาหรือมี การนําไปใชในทางที่ผิด หรือมีหลักฐานสนับสนุนการใชที่จํากัด หรือมีประสบการณการใชใน ประเทศไทยอยางจํากัด หรือมีราคาแพงกวายาอื่นในกลุมเดียวกัน บัญชี ง หมายความวา รายการยาที่มีหลายขอบงใช แตมีความเหมาะสมที่จะใชเพียงบาง ขอบงใช หรือมีแนวโนมจะมีการสั่งใชยาไมถูกตอง หรือเปนรายการยาที่มีราคาแพง จึงเปนกลุม ยาที่มีความจําเปนตองมีการระบุขอบงใชและเงื่อนไขการสั่งใชยา การใชบัญชียาหลักแหงชาติไป อางอิงในการเบิกจายควรนําขอบงใชและเงื่อนไขการสั่งใชไปประกอบในการพิจารณาอนุมัติการ เบิกจายจึงจะกอประโยชนสูงสุด ทั้งนี้ยาในบัญชี ง จําเปนตองใชสําหรับผูปวยบางราย แตอาจทําใหเกิดอันตรายตอผูปวย หรือกอปญหาเชื้อดื้อยาที่รายแรง การสั่งใชยาซึ่งตองใหสมเหตุผลเกิดความคุมคาสมประโยชน

-๒จะต อ งอาศั ย การตรวจวิ นิ จ ฉั ย และพิ จ ารณาโดยผู ชํ า นาญเฉพาะโรคที่ ไ ด รั บ การฝ ก อบรม ในสาขาวิชาที่เกี่ยวของจากสถานฝกอบรม หรือไดรับวุฒิบัตร หรือหนังสืออนุมัติจากแพทยสภา หรือทันตแพทยสภาเทานั้น และโรงพยาบาลจะตองมีระบบการกํากับประเมินและตรวจสอบการ ใชยา (Drug Utilization Evaluation, DUE) โดยตองมีการเก็บขอมูลการใชยาเหลานั้นเพื่อ ตรวจสอบในอนาคตได บัญชี จ หมายความวา บัญชี จ(๑) รายการยาสําหรับโครงการพิเศษของกระทรวง ทบวง กรม หรือหนวยงาน ของรัฐ ที่มีการกําหนดวิธีการใชและการติดตามประเมินการใชยาตามโครงการ โดยมีหนวยงาน นั้นรับผิดชอบ และมีการรายงานผลการดําเนินงานตอคณะอนุกรรมการพัฒนาบัญชียาหลัก แหงชาติเปนระยะตามความเหมาะสม เพื่อพิจารณาจัดเขาประเภทของบัญชียอยอื่นในบัญชียา หลักตอไปเมื่อมีขอมูลเพียงพอ บัญชี จ(๒) รายการยาสําหรับผูปวยที่มีความจําเปนเฉพาะ ใหเขาถึงยาไดอยางสมเหตุผล และคุมคา ซึ่งมีการจัดกลไกกลางเปนพิเศษในกํากับการใชยาภายใตความรับผิดชอบรวมกันของ ระบบประกันสุขภาพ ซึ่งดูแลโดย กรมบัญชีกลาง กระทรวงการคลัง สํานักงานประกันสังคม กระทรวงแรงงาน สํานักงานหลักประกันสุขภาพแหงชาติ และหนวยงานอื่นๆ ที่เกี่ยวของ โดยมี แนวทางกํากับการใชยาตามภาคผนวก ๓ “รายการยาสําหรับผูปวยที่มีความจําเปนเฉพาะ” ตามบัญชี จ(๒) หมายความวา ยาที่ จําเปนตองใชสําหรับผูปวยเฉพาะราย โดยยามีความเหมาะสมที่จะใชเพียงบางขอบงใช หรือมี แนวโนมจะมีการสั่งใชยาไมถูกตอง หรือ เปนยาที่ตองอาศัยความรู ความชํานาญเฉพาะโรค หรือ ใชเทคโนโลยีขั้นสูง และ เปนยาที่มีราคาแพงมาก หรือสงผลอยางมากตอความสามารถในการ จายทั้งของสังคมและผูปวย จึงตองมีระบบกํากับและอนุมัติการสั่งใชยา (authorized system) ที่เหมาะสม โดยหนวยงานสิทธิประโยชนหรือหนวยงานกลางที่ไดรับมอบหมาย ทั้งนี้ เพื่อให เปนไปตามขอบงใชและเงื่อนไขการสั่งใชยา จึงจะกอประโยชนสูงสุด โรงพยาบาลจะตองมี ระบบการกํากับประเมินและตรวจสอบการใชยา และมีเก็บขอมูลการใชยาเหลานั้น เพื่อให ตรวจสอบโดยกลไกกลางในอนาคตได “บัญชียาจากสมุนไพร” หมายความวา รายการยาจากสมุนไพรที่เปนยาแผนไทยหรือยา แผนโบราณ และยาพัฒนาจากสมุนไพร ซึ่งมีตัวยาในสูตรตํารับ และรายละเอียดตาม ภาคผนวก ๔ โดยมีรายการยาจากสมุนไพรที่แนบรายการเภสัชตํารับโรงพยาบาลรวมอยูแลว “เภสัชตํารับโรงพยาบาล” หมายความวา รายการยาที่โรงพยาบาลสามารถผลิตขึ้นใช ภายในโรงพยาบาลตามเภสัชตํารับของโรงพยาบาล หรือตามที่ระบุในภาคผนวก ๒ หรือยาจาก สมุนไพรที่ปรากฏรวมอยูในบัญชียาจากสมุนไพรดวย

ภาคผนวก 1 รายการยาในบัญชียาสําหรับโรงพยาบาลและสถานบริการสาธารณสุข ตามบัญชียาหลักแหงชาติ พ.ศ. 2555

คําอธิบายรายการยาในบัญชียาสําหรับโรงพยาบาลและสถานบริการสาธารณสุข ตามบัญชียาหลักแหงชาติ พ.ศ. 2555 รายละเอียดของรายการยาประกอบดวยชื่อสามัญของยา รูปแบบของยา บัญชียอย นอกจากนี้ ยั ง อาจมี ความแรงของยา ขนาดบรรจุ ย า เงื่ อ นไข (การสั่ งใช ย าหรื อ การเลื อกยาเข า บั ญ ชี ย าของ โรงพยาบาล) คําเตือนและขอควรระวัง หมายเหตุรายละเอียดสถานะของยา และขอกําหนดอื่นๆ ใหถือวายาที่มีคุณสมบัติตรงตามขอกําหนดขางตน เปนยาในบัญชียาหลักแหงชาติ การแสดงชื่อสามัญทางยา (generic name และรูปแบบยา (dosage form) สวนใหญชื่อสามัญทางยาจะแสดงดวยชื่อ International Nonproprietary Name (INN) หากชื่อ INN นั้นไมเปนที่รูจักแพรหลาย จะแสดงดวยชื่อ INN ตามดวยชื่ออื่นไวในวงเล็บ ในกรณียาชนิดนั้นไมมีชื่อ INN ใหใชชื่ออื่นแทน เชน British Approved Names (BAN) , United States Approved Name (USAN) เปนตน ยาทุกรายการหมายถึงยาที่มีสารออกฤทธิ์ 1 ชนิดที่มีรูปแบบยาตามที่ระบุไวเทานั้น เวนแตยาสูตร ผสมจะแสดงชื่อสามัญทางยาของสารออกฤทธิ์ในสูตรยารายการนั้นทั้งหมด รูปแบบยาที่แสดงในบัญชี หมายถึง รูปแบบยาทั่วไป ที่มิไดมีการพัฒนารูปแบบการบริหารยาเปน พิเศษหรือเปนการเฉพาะ ในกรณีที่หมายถึงรูปแบบยาที่มีการพัฒนารูปแบบการบริหารยาเปนพิเศษหรือ จําเพาะเจาะจง จะระบุขอกําหนดเพิ่มเติมไว โดยระบุรูปแบบยานั้นๆ อยางชัดเจน ตัวอยางรูปแบบที่มีการ พัฒนารูปแบบยาเป นพิเศษ เชน ยาเตรียมสําหรับออกฤทธิ์นานทุกชนิด vaginal tablet, rectal suppository, sublingual tablet, enteric coated tablet, effervescent tablet, orodispersible tablet, microspheres suspension for injection เปนตน ตัวอยางการจําเพาะเจาะจงรูปแบบยาบางชนิด เชน Ibuprofen film coated tablet หมายถึง ยาเม็ด ibuprofen ชนิดเคลือบฟลม ไมรวมถึงชนิดเคลือบ น้ําตาล ชนิดตอกอัดเม็ดธรรมดา รวมทั้งชนิดออกฤทธิ์นาน เปนตน ในกรณีเปนเภสัชตํารับโรงพยาบาลจะระบุอักษร “hosp” ไวในวงเล็บทายรูปแบบยา เชน sol (hosp) หมายถึง ยาที่สถานพยาบาลผลิตเองในรูปแบบ solution เปนตน คําจํากัดความรูปแบบยาที่สําคัญ tab / cap หมายถึง ยาเม็ด หรือแคปซูล แบบ immediate release (IR) สําหรับกินทั่วไป ที่มิไดมี การพัฒนารูปแบบการบริหารยาเปนการเฉพาะหรือเปนพิเศษ เชน compressed tablet, film coated tablet, sugar coated tablet เปนตน SR tab / cap หมายถึง ยาเม็ดหรือแคปซูลสําหรับรับประทานที่เปนยาออกฤทธิ์นานทุกชนิด เชน controlled release, extended release, modified release, slow release เปนตน EC tab / cap หมายถึง ยาเม็ดหรือแคปซูล สําหรับรับประทานที่ออกแบบใหตัวยาละลายในลําไส (enteric coated) dry syrup หมายถึง ผงแหงของสวนผสมตัวยาหรือสารเคมี ที่ตองเติมน้ํากระสายยาที่เหมาะสมกอน ใชจึงจะไดยาน้ําเชื่อมตามตองการ เชน ยาน้ําแขวนตะกอน สารละลายใส เปนตน 1

syrup หมายถึง oral solution หรือ suspension โดยมีสารเพิ่มความหวาน (footnote; โดยมีสาร เพิ่มความหวานเปนน้ําตาลซูโครส อาจใชน้ําตาลชนิดอื่นแทนน้ําตาลซูโครส (เชน dextrose) หรือใชสารอื่นที่ ไมใชน้ําตาล (เชน sorbitol glycerin และ propylene glycol) สําหรับผูปวยที่ตองการควบคุมน้ําตาล อาจ ใชสารเพิ่มความหวานอื่นที่ไมใหพลังงานแทน (เชน saccharin หรือ artificial sweetener อื่น) (เชน hydroxyethylcellulose หรือ methylcellulose) สารที่ใชแทนน้ําตาลที่ใหความหวานและความหนืดชนิด อื่นๆ ในความเขมขนสูง) eye drop หมายถึง ยาเตรียมปราศจากเชื้อสําหรับหยอดตา sterile solution หมายถึ ง ยา ปราศจากเชื้อในรูปแบบของสารละลาย สําหรับฉีด หยดเขาทางหลอดเลือดดํา หรือ irrigation ขอกําหนดเฉพาะของรายการยา ขอกําหนดเฉพาะของรายการยาที่สําคัญ มีดังนี้ 1) ความแรง ยาบางรายการที่ระบุความแรงของสารออกฤทธิ์ไว ใหถือวารายการยาที่มีความแรงตามที่ กําหนดเปนยาในบัญชียาหลักแหงชาติเทานั้น โดยแสดงรายละเอียดเฉพาะของความแรงยาไวในวงเล็บทาย รูปแบบยาหรือยาสูตรผสมบางชนิดมีการระบุความแรงไวที่ชื่อยาหรือที่กลุมยา เชน - Gliclazide tab (เฉพาะ 80 มิลลิกรัม) หมายถึง ไมรวมยาในความแรงอื่น เชน Gliclazide 30 มิลลิกรัม เปนตน - Sodium phosphates enema มีตัวยาสําคัญตอ 100 ml คือ Sodium biphosphate 15.216.8 กรัม และ Sodium phosphate 5.7-6.3 กรัม ทั้งนี้ไมรวมสูตรที่มีสัดสวนของสวนประกอบที่แตกตาง จากที่กําหนด เชนมี Sodium biphosphate นอยกวา 15.2 กรัม - Amino acid solution ชนิด high essential amino acid มีสัดสวนของ essential amino acid > 60% ของ total amino acid ทั้ งนี้ ไ ม ร วมถึ งสู ต รที่ มี essential amino acid ต่ํ ากว าหรื อ เทากับ 60% 2) ขนาดบรรจุ ยาบางรายการที่ระบุขนาดบรรจุไว อาทิ ยากลุม contrast media เปนตน ใหถือวายาที่มี ขนาดบรรจุตามที่กําหนดเทานั้นเปนยาในบัญชียาหลักแหงชาติ 3) เงื่อนไข ซึ่งประกอบไปดวย 3.1) เงื่อนไขการสั่งใชยา บัญชียาหลักแหงชาติเปนมาตรการหนึ่งในระบบยาแหงชาติในการ สงเสริมการใชยาอยางเปนขั้นตอนอยางสมเหตุผล ดังนั้น หากรายการยาใดมีหลายขอบงใช แตมีความ เหมาะสมที่จะใชเพียงบางขอบงใช หรือมีแนวโนมวาจะมีการสั่งใชไมถูกตอง ก็ไดระบุขอบงใชไวในเงื่อนไข การสั่งยา เพื่อเปนแนวทางในการสั่งใชยาสําหรั บแพทย รวมทั้ง เปนขอมู ลสําหรับสถานพยาบาลเพื่ อ ประกอบการจัดระบบกํากับ ติดตาม ใหเกิดการใชยารายการนั้น ๆ อยางสมเหตุผล การระบุเงื่อนไขการสั่งใชยานั้นมีหลักการเพื่อสงเสริมใหมีการเขาถึงยาโดยมีการใชยาอยางอยางสม เหตุผล โดย ยาในบัญชี ก และ ข จะระบุเงื่อนไขก็ตอเมื่อพิจารณาวายานี้อยูในบัญชี ก หรือ ข เมื่อมีเงื่อนไข เฉพาะภาวะหรือโรคนั้นเทานั้น ถาใชในภาวะหรือโรคอื่นจะไมถือวาอยูในบัญชี ยาในบัญชี ค และ ง ควรมีการระบุเงื่อนไขทุกรายการ เนื่องจาก ยาในกลุมนี้มีหลายขอบงใช มี แนวโนมการใชที่ไมถูกตอง ยามีราคาแพง มักจะใชไดหลายกรณี 2

สําหรับยาในบัญชี จ(2) เปนยาที่มีการจัดกลไกสําหรับผูปวยที่มีความจําเปนเฉพาะใหสามารถ เขาถึงยาดียิ่งขึ้น การระบุเงื่อนไขจึงตองกําหนดแนวทางกํากับการใชยาเพิ่มเติมจากขอบงใชที่คัดเลือกไวใน บัญชียาหลักแหงชาติ แนวทางกํากับการใชยาบัญชี จ(2) ตามภาคผนวก 3 ประกอบดวยหัวขอดังตอไปนี้ คือ 1. ระบบ อนุมัติการใชยา 2. คุณสมบัติของสถานพยาบาล 3. คุณสมบัติของแพทยผูทําการรักษา 4. เกณฑอนุมัติการ ใชยา/เกณฑการวินิจฉัยโรค 5. ขนาดยาที่แนะนํา/วิธีการใหยา 6. ระยะเวลาในการรักษา 7. การติดตาม/ การประเมิน ผลการรักษา 8. ข อแนะนําเพิ่ มเติ ม โดยการขออนุ มัติ ใชย าสถานพยาบาลต องปฏิ บั ติ ต าม แนวทางที่กําหนดทุกขอ และมีการเก็บขอมูลการใชยาเหลานั้น เพื่อใหตรวจสอบโดยกลไกกลางในอนาคตได คําอธิบายของแตละหัวขอเปน ดังนี้ 1. ระบบอนุมัติการใชยา เปนระบบที่ใชในการกํากับการใชยาของหนวยงานสิทธิประโยชน หรือหนวยงานกลางที่ ไดรับมอบหมาย แบงเปน 2 ระบบ ดังนี้  ระบบที่ตองขออนุมัติกอนการรักษา (Pre-Authorization) เปนระบบที่ตองขออนุมัติการใชยาจากหนวยงานสิทธิประโยชน หรือหนวยงานกลาง กอน ใหการรักษา ซึ่งใชในกรณีที่ไมใชภาวะฉุกเฉิน โดยรายละเอียดของระบบอนุมัติการใชยาในแตละแนวทาง กํากับการใชยา ไดพิจารณาตามความเหมาะสมของยาและขอบงใช  ระบบที่ตองขออนุมัติภายหลังการรักษา (Post- Authorization)  เปนระบบที่ตองขออนุมัติการใชยาจากหนวยงานสิทธิประโยชน หรือหนวยงานกลาง ภายหลังการรักษา ซึ่งใชในกรณีเมื่อผูปวยมาดวยภาวะฉุกเฉิน หรือจําเปนตองไดรับยาในทันทีมิเชนนั้นผูปวย อาจถึงแกชีวิตได โดยรายละเอียดของระบบอนุมัติการใชยาในแตละแนวทางกํากับการใชยา ไดพิจารณาตาม ความเหมาะสมของยาและขอบงใช ทั้งนี้มียาบางรายการมีระบบอนุมัติการใชยาทั้งแบบกอนการรักษา และระบบภายหลังการ รักษา เชน ยา Human normal immunoglobulin, intravenous (IVIG) ในขอบงใช โรคภูมิคุมกัน บกพรองปฐมภูมิ (primary immunodeficiency diseases) เปนตน 2. คุณสมบัติของสถานพยาบาล สถานพยาบาลที่มีการใชยาตองเปนสถานพยาบาลที่มีความเหมาะสมในประเด็นที่สําคัญ เชน - ความพรอมของเครื่องมืออุปกรณที่ตองใชในการรักษา/วินิจฉัยโรค - ความพรอมของบุคลากรที่ตองใชในการรักษา/วินิจฉัยโรค เปนตน โดยมีการลงทะเบียนสถานพยาบาลกับหนวยงานสิทธิประโยชน หรือหนวยงานกลางที่ไดรับ มอบหมาย 3. คุณสมบัติของแพทยผูทําการรักษา แพทยผูสั่งใชยาตองมีคุณสมบัติเหมาะสมในการใชยาใหเปนไปอยางสมเหตุผลตามแนวทาง กํากับการใชยาที่กําหนด โดยมีการลงทะเบียนแพทยผูทําการรักษากับหนวยงานสิทธิประโยชน หรือหนวยงานกลางที่ ไดรับมอบหมาย 4. เกณฑอนุมัติการใชยา / เกณฑการวินิจฉัยโรค 3

เกณฑอนุมัติการใชยา หรือเกณฑการวินิจฉัยโรค ไดแก ขอกําหนดในการวินิจฉัยโรค หรือ การใชยาใหเปนไปตามมาตรฐานการรักษาและหลักฐานทางวิชาการ เนื่องจากยาบัญชี จ(2) เปนยาที่มีความ เหมาะสมที่จะใชเพียงบางขอบงใช หรือมีแนวโนมจะมีการสั่งใชยาไมถูกตอง หรือเปนยาที่ตองอาศัยความรู ความชํานาญเฉพาะโรค หรือใชเทคโนโลยีขั้นสูง เพื่อใหเปนไปตามขอบงใช จึงจะกอใหเกิดประโยชนสูงสุดใน การรักษา 5. ขนาดยาที่แนะนํา / วิธีการใหยา ขนาดยาที่แนะนํา หรือวิธีการใหยา มีขอกําหนดตามมาตรฐานการรักษาและหลักฐานทาง วิชาการ ทั้งนี้ โดยคํานึงถึงขอจํากัดของระบบประกันสุขภาพในภาพรวมของประเทศดวย 6. ระยะเวลาในการรักษา ระยะเวลาในการรักษา มีขอกําหนดตามมาตรฐานการรักษาและหลักฐานทางวิชาการ ทั้งนี้ โดยคํานึงถึงขอจํากัดของระบบประกันสุขภาพในภาพรวมของประเทศดวย 7. การติดตาม / การประเมินผลการรักษา การติดตาม หรือประเมินผลการรักษา มีขอกําหนดตามมาตรฐานการรักษา และหลักฐาน ทางวิชาการ เพื่อใหทราบถึงผลการรักษา อาการไมพึงประสงค และการพิจารณาตรวจวินิฉัยที่จําเปนเพื่อ ปรับปรุงแนวทางการรักษาผูปวยตามความเหมาะสม 8. ขอแนะนําเพิ่มเติม ขอแนะนําที่มีขอมูลทางวิชาการสนับสนุนเพื่อใหเกิดประโยชนในการรักษา 3.2) ขอมูลสําคัญอื่นๆ ของรายการยา เชน คําเตือนและขอควรระวัง หมายเหตุ ที่สําคัญของตัว ยานั้น - คําเตือน และขอควรระวัง ระบุในกรณีซึ่งมีผลขางเคียงจากการใชยาที่มีความสําคัญ เชน พบบอย หรืออาจเปนอันตรายทั้งที่มีระบุไวในเอกสารกํากับยาหรือเปนขอมูลใหม ที่ควรสื่อสารใหผูใชบัญชีรับทราบ โดยมีหลักฐานยืนยันชัดเจน - หมายเหตุ ไดแก คําแนะนํา ขอสังเกต คําอธิบาย ที่สําคัญซึ่งตองการสื่อสารใหผูใชบัญชีรับทราบ

บัญชียาสําหรับโรงพยาบาลและสถานบริการสาธารณสุข

กลุมยา 1 Gastro-intestinal system 1.1 Antacids and other drugs for dyspepsia 1. Aluminium hydroxide 2. Aluminium hydroxide + Magnesium hydroxide 3. Simeticone (Simethicone) 4. Aluminium hydroxide + Magnesium hydroxide + Simeticone 25-50 mg 5. Compound Cardamom Mixture (Mist Carminative) เฉพาะสูตรที่ไมมี sodium bicarbonate

chewable tab, tab, susp, susp (hosp) chewable tab, tab, susp, susp (hosp) chewable tab, susp chewable tab, tab

ก

mixt, mixt (hosp)

ก

ก ก ก

1.2 Antispasmodics and other drugs altering gut motility 1. Dicycloverine hydrochloride (Dicyclomine hydrochloride) 2. Domperidone 3. Hyoscine butylbromide (Hyoscine-n-butylbromide) 4. Metoclopramide 5. Mebeverine hydrochloride

tab

ก

tab (as base/maleate), susp (as base/maleate) tab, syr, sterile sol tab, syr, sterile sol tab

ก ก ก ข

1.3 Ulcer-healing drugs and drugs used in variceal bleeding 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Omeprazole Ranitidine hydrochloride Omeprazole sodium Ranitidine hydrochloride Pantoprazole sodium Sucralfate เงื่อนไข ใชเฉพาะกรณีหญิงตั้งครรภ

EC cap (as base) film coated tab sterile pwdr sterile sol sterile pwdr tab , susp

ก ก ข ข ค ค

7. Bismuth subsalicylate เงื่อนไข 1. ใชเปน second-line drug ในการกําจัด H.pyroli 2. หามใชในเด็กอายุนอยกวา 12 ป

tab

ง

8. Lauromacrogol 400 (Polidocanol) sterile sol เงื่อนไข 1. ใชชวยหาม variceal bleeding ผานทาง endoscopy และใชสําหรับ sclerotherapy 2. ใชสําหรับ varicose vein และ hemorrhoid

ง

9. Octreotide acetate

sterile sol (เฉพาะ 0.1 mg/ 1 ml) ยกเวนชนิดออกฤทธิ์ นาน

ง

oral pwdr, oral pwdr (hosp)

ก

เงื่อนไข 1. ใชสําหรับ high output pancreatic fistula 2. ใชสําหรับ variceal bleeding ในกรณีที่มีหลักฐานวาเปนภาวะเลือดออกจาก portal hypertensive gastropathy โดยใชรวมกับ therapeutic endoscopic intervention

1.4 Drugs used in acute diarrhea 1. Oral rehydration salts (ORS) เมื่อผสมน้ําแลวมีตัวยาสําคัญตอลิตร ดังนี้ - Sodium chloride 2.6 g - Potassium chloride 1.5 g และมี molar concentration ตอลิตรดังนี้ - Glucose 75 mEq - Chloride 65 mEq - Citrate 10 mmol

- Trisodium citrate dihydrate - Glucose

2.9 g 13.5 g

- Sodium 75 mEq - Potassium 20 mEq - Osmolarity 245 mOsm

คําแนะนํา การชดเชยสารน้ําและเกลือแรเปนเปาหมายสําคัญในการรักษาโรคทองรวงเฉียบพลัน การใชยาตานแบคทีเรียในผูปวยสวนใหญเปนสิ่งไมจําเปนและควรหลีกเลี่ยง 2. Zinc sulfate oral sol (hosp) ก คําแนะนํา ปจจุบันองคการอนามัยโลกและยูนิเซพแนะนําใหเด็กเล็กอายุต่ํากวา 5 ขวบทุกคน ที่มีอาการทองรวงไดรับ ธาตุสังกะสีเสริมในกระบวนการรักษา โดยใหยานาน 10-14 วัน เพราะชวยลดความรุนแรงของโรค ลดระยะ เวลาการเปนโรคและปองกันการเกิดทองรวงในครั้งถัดไปไดดวย 3. Loperamide hydrochloride cap, tab ข เงื่อนไข หามใชกับเด็กอายุนอยกวา 12 ป ควรใชกับผูใหญเฉพาะเมื่อจําเปนและไมมีขอหามใช 6

1.5 Drugs used in chronic bowel disorders 1. Sulfasalazine เงื่อนไข ใชสําหรับ chronic inflammatory bowel disease

tab, EC tab

ค

2. Mesalazine (Mesalamine) EC tab , rectal supp ค เงื่อนไข 1. ชนิดเม็ด ใชเปนทางเลือกของ sulfasalazine ในกรณีผูปวยแพยากลุมซัลฟา หรือตองการลดอาการขางเคียง จากการใชยา 2. ชนิดเหน็บทวารหนัก ใชสําหรับ ulcerative colitis (บริเวณ sigmoid และ rectum) และ radiation proctitis

1.6 Laxatives 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Bisacodyl Castor oil Glycerol Senna Magnesium hydroxide Magnesium sulfate

7. Sodium phosphates มีตัวยาสําคัญตอ 100 ml ดังนี้ - Sodium biphosphate - Sodium phosphate

EC tab, rectal supp oil rectal supp tab susp, susp (hosp) mixt, mixt (hosp), sol, sol (hosp) enema

ก ก ก ก ก ก ก

15.2 - 16.8 g 5.7 - 6.3 g

8. Lactulose syr ข เงื่อนไข ใชสําหรับ hepatic encephalopathy หรือ chronic constipation ในเด็กอายุนอยกวา 6 ป หรือ ใชเปนทางเลือกในหญิงตั้งครรภ 9. Macrogols (Polyethylene glycol, PEG) with electrolytes เงื่อนไข ใชสําหรับเตรียมลําไสใหญกอนการผาตัดหรือตรวจลําไส หมายเหตุ ไมแนะนําใหใชเปนยาระบายหรือยาถาย

oral pwdr (hosp)

ค

10. Sodium phosphates มีตัวยาสําคัญตอ 5 ml ดังนี้ - Sodium biphosphate 0.9 g - Sodium phosphate 2.4 g เงื่อนไข ใชสําหรับเตรียมลําไสใหญกอนการผาตัดหรือตรวจลําไส

oral sol

ค

คําเตือนและขอควรระวัง 1. ไมควรรับประทานเกินครั้งละ 45 มิลลิลิตร และไมเกิน 90 มิลลิลิตร ภายใน 24 ชั่วโมง 2. ไมแนะนําใหใชยานี้เพื่อทดแทนการขาดฟอสเฟต หรือใชเปนยาระบายหรือยาถาย 3. ควรระวังในผูปวยสูงอายุ ผูปวยโรคไตวาย และผูปวยโรคหัวใจลมเหลว

1.7 Local preparations for anal and rectal disorders 1. Local anesthetic + Corticosteroid with/without astringent เงื่อนไข 1. หนึ่งรูปแบบใหเลือก 1 สูตร 2. ใชไมเกิน 7 วัน

cream, oint, rectal supp

ข

1.8 Drugs affecting intestinal secretions 1. Colestyramine (Cholestyramine) oral pwdr เงื่อนไข ใชสําหรับ bile-acid diarrhea และ short bowel syndrome

ข

2 . Pancreatic enzymes ตองมี lipase activity ไมนอยกวา 1,200 USP units/cap หรือ tab เงื่อนไข ใชเฉพาะผูปวยที่เปน pancreatic insufficiency เทานั้น

ง

cap, tab , EC cap , EC tab

3. Ursodeoxycholic acid (Ursodiol) cap ง เงื่อนไข ใชสําหรับ cholestatic liver disease ไดแก primary biliary cirrhosis, sclerosing cholangitis, biliary atresia, neonatal hepatitis, chronic cholestasis และ TPN-induced cholestasis หมายเหตุ สวนใหญนิ่วในถุงน้ําดีใชยานี้ไมไดผล 8

กลุมยา 2 Cardiovascular system 2.1 Positive inotropic drugs 1. Digoxin tab, elixir, sterile sol ก 2. Milrinone lactate sterile sol ง เงื่อนไข 1. ใชเพิ่มการบีบตัวของหัวใจในผูปวยหลังการผาตัดหัวใจ 2. ใชทดแทนหรือเสริม dopamine หรือ dobutamine ใน advanced heart failure 3. ใชเพื่อเพิ่มการบีบตัวของหัวใจในผูปวย advanced heart failure ที่เคยใช beta blocker มากอน

2.2 Diuretics 1. 2. 3. 4. 5.

Furosemide Hydrochlorothiazide (HCTZ) Mannitol Spironolactone Amiloride hydrochloride + Hydrochlorothiazide (HCTZ)

tab, sterile sol tab sterile sol tab tab (เฉพาะ 5 + 50 mg)

ก ก ก ก ข

2.3 Anti-arrhythmic drugs 1. Adenosine sterile sol เงื่อนไข ใชสําหรับ supraventricular arrhythmias และการตรวจพิเศษทางหัวใจ

ก

2. Atropine sulfate เงื่อนไข ใชสําหรับ symptomatic sinus bradycardia

sterile sol

ก

3. Lidocaine hydrochloride (preservative free)

sterile sol , sterile sol (hosp)

ก

เงื่อนไข ใชสําหรับ ventricular arrhythmias 4. Magnesium sulfate sterile sol เงื่อนไข ใชสําหรับ ventricular tachycardia, refractory supraventricular tachyarrhythmias

ก

5. Verapamil sterile sol เงื่อนไข ใชสําหรับ supraventricular arrhythmias (SVT) และ atrial fibrillation (AF)

ก

6. Amiodarone hydrochloride tab, sterile sol เงื่อนไข ใชสําหรับ supraventricular , ventricular and atrial arrhythmias

ค

7. Flecainide acetate tab เงื่อนไข ใชกับผูปวยที่ใชยาอื่นควบคุมจังหวะการเตนผิดปกติของหัวใจไมไดผล

ง

8. Propafenone hydrochloride tab เงื่อนไข 1. ใชกับผูปวยที่ใชยาอื่นควบคุมการเตนของหัวใจไมไดผล 2. ใชสําหรับ refractory supraventricular tachyarrhythmias

ง

2.4 Beta-adrenoceptor blocking drugs 1. 2. 3. 4.

Atenolol Metoprolol tartrate Propranolol hydrochloride Carvedilol เงื่อนไข ใชสําหรับ systolic heart failure

tab immediate release tab tab tab

ก ก ก ค

2.5 Drugs affecting the renin-angiotensin system and some other antihypertensive drugs 2.5.1 Vasodilator antihypertensive drugs 1. Hydralazine hydrochloride tab, sterile pwdr เงื่อนไข ชนิดฉีดใชสําหรับ hypertensive emergencies1 ในหญิงตั้งครรภ

ก

hypertensive emergencies หมายถึง ภาวะที่มี target organ damage (TOD) เชน hypertensive encephalopathy, acute pulmonary edema, eclampsia เปนตน โดยสวนใหญผูปวยจะมีความดัน diastolic ตั้งแต 120-130 mmHg และควรใชยาฉีดในการรักษา

2. Sodium nitroprusside sterile pwdr เงื่อนไข ใชเปนมาตรฐานการรักษาใน hypertensive emergencies (ยกเวนในหญิงตั้งครรภ)

ก

2.5.2 Centrally acting antihypertensive drugs 1. Methyldopa เงื่อนไข ใชสําหรับรักษาความดันเลือดสูงในหญิงตั้งครรภ

tab

ก

tab immediate release tab

ข ค

2.5.3 Alpha-adrenoceptor blocking drugs 1. Prazosin hydrochloride 2. Doxazosin mesilate

2.5.4 Angiotensin-converting enzyme inhibitors 1. Enalapril maleate tab ก 2. Captopril tab ก เงื่อนไข ใชสําหรับ hypertensive urgency2 หมายเหตุ กรณีที่สถานพยาบาลไมมียาฉีดหรือไมสามารถใชยาฉีดในการรักษา hypertensive emergencies อาจพิจารณาใช captopril เปนทางเลือกในการรักษา

2.5.5 Angiotensin-II receptor antagonists 1. Losartan potassium tab (เฉพาะ 50, 100 mg) ค เงื่อนไข 1. ใชกับผูปวยที่ใชยา ACE inhibitors ไมได เพราะเกิดอาการไมพึงประสงค 2. ใชกับผูปวยโรคไตทั้งที่มีหรือไมมีโรคเบาหวานรวมดวย (diabetic หรือ non-diabetic renal disease)

hypertensive urgency หมายถึง ภาวะที่มีความดันเลือดสูงรุนแรง (severe elevated blood pressure) ที่ไมมีภาวะ target organ damage (TOD) โดยสวนใหญผูปว ยจะมีความดัน diastolic ตั้งแต 120-130 mmHg ผูปวยเหลานี้ควรใชยารับประทานในการรักษา

2.6 Nitrates, calcium-channel blockers and other vasodilators 2.6.1 Nitrates 1. Glyceryl trinitrate sterile sol เงื่อนไข ใชสําหรับ hypertensive emergencies ในกรณีที่มี coronary ischemia

ก

2. Isosorbide dinitrate 3. Isosorbide mononitrate

ก ก

tab, sublingual tab tab

2.6.2 Calcium-channel blockers ยากลุมนี้ชนิดที่เปน short-acting dihydropyridine (เชน nifedipine immediate release) ไมแนะนําใหใช รักษา essential hypertension, hypertensive emergencies , hypertensive urgency และ angina pectoris เนื่องจากมียาอื่นที่ปลอดภัยกวา 1. Amlodipine besilate 2. Diltiazem hydrochloride

tab slow release cap/tab (เฉพาะ 120 mg) ไมรวมชนิด controlled release

ก ก

tab, SR tab (เฉพาะ 240 mg)

ก

เงื่อนไข ใชสําหรับ ischemic heart disease (IHD) 3. Verapamil hydrochloride เงื่อนไข ใชสําหรับ ischemic heart disease (IHD)

4. Diltiazem hydrochloride immediate release tab ข เงื่อนไข ใชสําหรับ ischemic heart disease (IHD) ไมแนะนําใหใชในการรักษา essential hypertension 5. Nimodipine tab, sterile sol ง เงื่อนไข ใช โ ดยแพทย ผู เ ชี่ ย วชาญด านประสาทวิ ทยาและประสาทศั ล ยศาสตร สํ าหรั บ ป องกั น พยาธิ ส ภาพของระบบ ประสาทที่อาจดําเนินตอไปจากการหดตัวของหลอดเลือด ภายหลังการเกิด subarachnoid hemorrhage

2.6.3 Other vasodilators 1. Sildenafil (as citrate) tab ง เงื่อนไข 1. ใชสําหรับผูปวยภาวะ pulmonary arterial hypertension (PAH) ที่เกิดจากโรคหัวใจแตกําเนิด (CHD) ชนิด systemic-to-pulmonary shunt หรือโรค idiopathic pulmonary arterial hypertension (IPAH) หรือ PAH associated with connective tissue disease (CNTD) และ 2. อยูใน WHO functional classification of PAH ≥ II และ 3. ไดรับการตรวจวินิจฉัยตามขั้นตอนวิธีที่ปรากฏในแนวทางเวชปฏิบัติ 4. แนะนําใหหยุดยาเมื่อผลการประเมินทุก 3 เดือนมีอาการทรุดลงอยางตอเนื่องอยางนอย 2 รอบการประเมิน เกณฑอาการทรุดลงหมายถึงการตรวจพบอยางนอย 2 ขอตอไปนี้คือ 4.1 ตรวจรางกายมีอาการแสดงของ progressive right heart failure 4.2 WHO functional classification เพิ่มขึ้นกวาเดิม 4.3 6MWT ลดลงกวาเดิม 25% 4.4 Echocardiography พบลักษณะที่บงชี้วาอาการทรุดลงเชน right atrium และ right ventricle โตขึ้น กวาเดิม, right ventricular systolic pressure (RVSP) สูงขึ้นกวาเดิม, RV dysfunction, TAPSE < 1.5 cm, RAP > 15 mmHg, CI ≤ 2 L/min/m2, pericardial effusion

2.7 Sympathomimetics 2.7.1 Inotropic sympathomimetics 1. Dopamine hydrochloride 2. Isoprenaline hydrochloride (Isoproterenol hydrochloride) 3. Dobutamine hydrochloride

sterile sol sterile sol

ก ก

sterile sol

ข

sterile sol (as bitartrate or hydrochloride) sterile sol

ก

2.7.2 Vasoconstrictor sympathomimetics 1. Norepinephrine (Noradrenaline) 2. Ephedrine hydrochloride วัตถุที่ออกฤทธิ์ตอจิตและประสาทประเภท 2

ค

2.7.3 Drugs used in cardiopulmonary resuscitation 1. Epinephrine (Adrenaline)

sterile sol

ก

2.8 Anticoagulants 1. Warfarin sodium tab ค 2. Heparin sodium sterile sol ค 3. Enoxaparin sodium sterile sol ง เงื่อนไข 1. ใชสําหรับ unstable angina pectoris, deep vein thrombosis และ pulmonary embolism 2. ใชสําหรับ venous stroke และ cardioembolic stroke

2.9 Antiplatelet drugs 1. Aspirin (Acetylsalicylic acid)

tab (เฉพาะ 75-325 mg), EC tab (เฉพาะ 75-325 mg) tab

ก

2. Ticlopidine hydrochloride ง เงื่อนไข 1. ใชกับผูปวยที่มีขอหามใชหรือแพ aspirin 2. ใหระยะสั้นในการสอดฝงขดลวดค้ํายันผนังหลอดเลือด (stent) 3. ใชในกรณีที่ใช aspirin แลวยังมี recurrent thrombotic events 4. ใชในกรณีพิเศษ เชน atrial fibrillation หรือ antiphospholipid syndrome ซึ่งยังอาจไมจําเปนตองใชหรือไม สามารถใช anticoagulant ได 5. ใชกับผูปวยที่มี multiple thrombotic risk factors ซึ่งไมสามารถควบคุมไดในระยะสั้น 6. การใช clopidogrel และ ticlopidine รวมกับ aspirin นอกเหนือจากกรณีที่ 2 ไมชวยเพิ่มประสิทธิผลแตเพิ่ม ผลขางเคียงของภาวะเลือดออก 7. อาจทําใหเกิด neutropenia การสั่งใชตองติดตามระดับเม็ดเลือดขาวทุก 2 สัปดาหติดตอกันใน 3 เดือนแรก จากนั้นควรติดตามเปนระยะรวมกับการตรวจการทํางานของตับ 3. Clopidogrel bisulfate tab ง เงื่อนไข 1. ใชกับผูปวยที่มีขอหามใชหรือแพ aspirin 2. ใหระยะสั้นในการสอดฝงขดลวดค้ํายันผนังหลอดเลือด (stent) 3. ใชในกรณีที่ใช aspirin แลวยังมี recurrent thrombotic events 4. ใชในกรณีพิเศษ เชน atrial fibrillation หรือ antiphospholipid syndrome ซึ่งยังอาจไมจําเปนตองใชหรือไม สามารถใช anticoagulant ได 5. ใชกับผูปวยที่มี multiple thrombotic risk factors ซึ่งไมสามารถควบคุมไดในระยะสั้น 6. การใช clopidogrel และ ticlopidine รวมกับ aspirin นอกเหนือจากกรณีที่ 2 ไมชวยเพิ่มประสิทธิผลแตเพิ่ม ผลขางเคียงของภาวะเลือดออก 4. Dipyridamole เงื่อนไข ใชสําหรับการตรวจวินิจฉัยเทานั้น

sterile sol

ง

5. Eptifibatide sterile sol เงื่อนไข ใชรวมกับการรักษาดวยสายสวนขยายหลอดเลือดหัวใจเทานั้น

ง

2.10 Fibrinolytic drugs 1. Streptokinase sterile pwdr ก 2. Alteplase (Recombinant tissue - type plasminogen sterile pwdr ง activator) เงื่อนไข 1. ใชสําหรับ myocardial ischemia หรือภาวะหลอดเลือดแดงสวนปลายอุดตัน ในกรณีที่ผูปวยแพ streptokinase หรือเคยไดรับ streptokinase ภายใน 1 ป 2. ใชสําหรับ acute arterial ischemic stroke โดยแพทยผูเชี่ยวชาญดานระบบประสาท 3. ใชสําหรับ massive pulmonary embolism ในผูปวยที่มีความเสี่ยงตอการเกิด massive bleeding และมี hemodynamic instability 4. ใชในกรณีที่มี acute vascular access thrombosis (หมายถึง A-V fistula หรือ A-V graft สําหรับทํา hemodialysis)

2.11 Hemostatics 1. Tranexamic acid

sterile sol

ก

คําเตือนและขอควรระวัง ใชสําหรับผูปวยที่ประสบอุบัติเหตุและมีภาวะเลือดออกรุนแรง การใหยาภายใน 3 ชั่วโมงจึงจะมีประสิทธิผลใน การลดอัตราการเสียชีวิต แตการใหยาหลังจาก 3 ชั่วโมงอาจเพิ่มอัตราการเสียชีวิตจากภาวะเลือดออก หมายเหตุ การใช tranexamic acid ไมสามารถทดแทนการรักษาที่จําเปนอื่นๆ ได (เชน การใหเลือด เปนตน) 2. Human thrombin + Calcium chloride + Fibrinogen +Tranexamic acid

sterile sol

ง

เงื่อนไข 1. ใชสําหรับภาวะเลือดออกจากอุบัติเหตุ การถอนฟน การผาตัดผูปวยที่มีภาวะเลือดออกแลวหยุดยาก เชน hemophilia, thrombocytopenia, platelet dysfunction, von Willebrand's disease และ congenital factor VII deficiency เปนตน 2. ใชกับผูปวยที่ไดรับการผาตัดซึ่งไมสามารถหามเลือดดวยวิธีปกติได เชน การผาตัดตับ การผาตัดหัวใจ การผาตัดปอด เปนตน

3. Factor VIII concentrate, dried

sterile preparation for intravenous use

จ(1)

เงื่อนไข ใชสําหรับโครงการศึกษาของสํานักงานหลักประกันสุขภาพแหงชาติ ที่ชื่อวา “โครงการพัฒนาระบบการบริหาร จัดการ การดูแลผูปวยกลุมโรคเลือดออกงายฮีโมฟเลีย ในระบบประกันสุขภาพถวนหนา” เทานั้น 4. Factor IX concentrate, dried

sterile preparation for intravenous use

จ(1)

sterile preparation for intravenous use

จ(1)

เงื่อนไข เชนเดียวกับ Factor VIII concentrate, dried 5. Factor IX complex (Coagulation factors II, VII, IX, X) concentrate, dried เงื่อนไข เชนเดียวกับ Factor VIII concentrate, dried

2.12 Lipid-regulating drugs 1. Gemfibrozil 2. Nicotinic acid 3. Simvastatin 4. Colestyramine (Cholestyramine) 5. Fenofibrate

cap (เฉพาะ 300, 600 mg), tab (เฉพาะ 600 mg) immediate release tab tab (เฉพาะ 10, 20 และ 40 mg) oral pwdr cap (เฉพาะ 100, 200 และ 300 mg)

ก ก ก ข ค

6. Atorvastatin tab (เฉพาะ 40 mg) ง เงื่อนไข ใชสําหรับภาวะไขมันในเลือดผิดปกติดังตอไปนี้ 1. ใชยา simvastatin แลวมีผลขางเคียง หรือ 2. ใชในกรณีที่ไมสามารถลดคา LDL cholesterol (LDL-C) ไดถึงเปาหมาย เมื่อใชยา simvastatin ขนาด 40 mg ติดตอกัน 6 เดือน หรือใชยา simvastatin ขนาด 10 mg รวมกับยา amiodarone verapamil diltiazem หรือ gemfibrozil ติดตอกันนานเกิน 6 เดือน โดยมิอาจหลีกเลี่ยงได ทั้งนี้เปาหมาย LDL-C ตองเปนไปตามเกณฑ ดังนี้ 1) กรณี Primary prevention LDL-C เปาหมาย <130 mg/dL ในผูปวยที่มีปจจัยเสี่ยง 2 ขอ ปจจัยเสี่ยง มีดังนี้ - สูบบุหรี่ - ความดันโลหิตสูง - HDL-C < 40 mg/dL - ประวัติครอบครัวเปนโรคหัวใจ ในผูชายอายุ ≤ 55 ป ผูหญิงอายุ ≤ 65 ป - ผูชายอายุ ≥ 45 ป ผูหญิงอายุ ≥ 55 ป ถามี HDL-C ≥ 60 mg/dL ตองมีปจจัยเสี่ยงอยางนอย 3 ขอ 2) กรณี Secondary prevention LDL-C เปาหมาย < 100 mg/dL ในกลุมที่มีโรคหลอดเลือดหัวใจโคโรนารี โรคหลอดเลือดสมอง peripheral vascular disease, abdominal aortic aneurysm โรคหลอดเลือดแดงตีบหรือตันจาก กอนไขมัน (atherosclerosis) และโรคเบาหวาน LDL-C เปาหมาย < 70 mg/dL ในผูปวยที่มีประวัติหัวใจขาดเลือดรุนแรง

กลุมยา 3 Respiratory system 3.1 Bronchodilators 3.1.1 Adrenoceptor agonists 1. Procaterol hydrochloride 2. Salbutamol sulfate 3. Terbutaline sulfate 4. Terbutaline sulfate 5. Procaterol hydrochloride

syr tab, aqueous sol, DPI, MDI, sol for nebulizer tab, syr, sterile sol DPI, MDI, sol for nebulizer tab

ก ก ก ก ข

3.1.2 Compound antimuscarinic bronchodilators 1. Ipratropium bromide + Fenoterol hydrobromide

MDI, sol for nebulizer

ก

3.1.3 Theophylline 1. Aminophylline tab, sterile sol ก 2. Theophylline SR cap, SR tab ก 3. Theophylline + Glyceryl guaiacolate syr (50+30 mg in 5 ml) ก หมายเหตุ จะนําออกจากบัญชี เมื่อจัดหา theophylline syr ได เพราะไมมีหลักฐานชัดเจนที่สนับสนุนเหตุผลในการใชยา สูตรผสม

3.2 Corticosteroids 1. 2. 3. 4.

Beclometasone dipropionate Budesonide Fluticasone Fluticasone

DPI, MDI DPI, MDI, susp for nebulizer susp for nebulizer MDI

ก ก ก ค

เงื่อนไข ใชเปนยาทางเลือกกรณีตองการใชยาที่มี potency สูงในการรักษา 18

5. Budesonide + Formoterol 6. Fluticasone+ Salmeterol

DPI DPI, MDI

ค ค

chewable tab ( เฉพาะ 4 และ 5 mg ), film coated tab (เฉพาะ 10 mg)

ค

3.3 Leukotriene receptor antagonists 1. Montelukast sodium

เงื่อนไข ชนิด chewable tab 4 mg ใชในเด็กอายุตั้งแต 2-5 ขวบ คําเตือนและขอควรระวัง ควรติดตามอาการไมพึงประสงคทาง neuropsychiatric จากการใชยาอยางตอเนื่อง

3.4 Antihistamines ไมควรใช antihistamines เปนประจํา (routinely) ในโรคหวัด (common cold) เนื่องจากมีประสิทธิผลไม แตกตางจากยาหลอก (placebo) 1. Brompheniramine maleate 2. Chlorpheniramine maleate (Chlorphenamine maleate) 3. Diphenhydramine hydrochloride 4. Hydroxyzine hydrochloride 5. Cetirizine hydrochloride 6. Loratadine

tab, syr cap, tab, syr, sterile sol

ก ก

cap, sterile sol tab, syr tab, syr tab, syr

ก ก ก ก

3.5 Pulmonary surfactants 1. Phospholipids sterile intratracheal susp (ชนิด Poractant alfa หรือ Beractant) เงื่อนไข 1. ใหเลือกหนึ่งรายการที่จัดซื้อไดถูกกวาระหวาง Poractant alfa กับ Beractant 2. ใชโดยผูเชี่ยวชาญกุมารแพทย

ง

3.6 Cough preparations 3.6.1 Cough suppressants 1. Dextromethorphan hydrobromide 2. Opium and Glycyrrhiza Mixture Compound (Brown Mixture ; Mist. Tussis) 3. Squill and Ammonia Mixture 4. Codeine phosphate + Glyceryl guaiacolate

tab, syr mixt (hosp)

ก ก

mixt (hosp) tab/cap (เฉพาะ 10+ 100 mg)

ก ค

3.6.2 Expectorant and demulcent cough preparations ยาละลายเสมหะ (mucolytics) ไมจัดเปนยาในบัญชียาหลักแหงชาติ เนื่องจากไมมีประสิทธิผลทางคลินิกที่ ชัดเจน 1. Ammonium carbonate and senega mixture 2. Glyceryl guaiacolate

mixt (hosp)

ก

tab, syr

ก

tab, syr

ก

spirit , spirit (hosp)

ก

3.7 Systemic nasal decongestants 1. Pseudoephedrine hydrochloride วัตถุที่ออกฤทธิ์ตอจิตและประสาทประเภท 2

3.8 Other respiratory preparations 1. Aromatic Ammonia Spirit

กลุมยา 4 Central nervous system 4.1 Hypnotics and anxiolytics ยานอนหลับ (hypnotics) ไมจัดเปนยาในบัญชียาหลักแหงชาติ เนื่องจากควรรักษาที่ตนเหตุของการนอนไมหลับ การใชยาเกินความจําเปนมักนําไปสูปญหาการติดยา 1. Chloral hydrate วัตถุที่ออกฤทธิ์ตอจิตและประสาทประเภท 4 2. Chlordiazepoxide วัตถุที่ออกฤทธิ์ตอจิตและประสาทประเภท 4 3. Diazepam วัตถุที่ออกฤทธิ์ตอจิตและประสาทประเภท 4 4. Lorazepam วัตถุที่ออกฤทธิ์ตอจิตและประสาทประเภท 4 5. Clonazepam วัตถุที่ออกฤทธิ์ตอจิตและประสาทประเภท 4 6. Dipotassium clorazepate วัตถุที่ออกฤทธิ์ตอจิตและประสาทประเภท 4 7. Hydroxyzine hydrochloride 8. Alprazolam วัตถุที่ออกฤทธิ์ตอจิตและประสาทประเภท 4

oral sol (hosp)

ก

cap,tab

ก

cap, tab, sterile sol

ก

tab

ก

tab

ข

cap, tab

ข

tab, syr tab

ข ง

เงื่อนไข ใหติดตามการสั่งใช

4.2 Drugs used in psychoses and related disorders 4.2.1 Antipsychotic drugs 1. Chlorpromazine hydrochloride 2. Fluphenazine 3. Haloperidol

4. Perphenazine

tab, sterile sol tab (as hydrochloride), sterile sol (as decanoate) tab (as base), oral sol (as base), sterile sol (as base or decanoate) tab

ก ก ก

ก 21

5. Trifluoperazine hydrochloride 6. Clozapine

tab tab

ก ค

เงื่อนไข 1. ไมควรใชเปนยาตัวแรกในการรักษา 2. ควรไดรับการวินิจฉัย และการรักษาเบื้องตนโดยแพทยผูเชี่ยวชาญดานจิตเวชศาสตร 7. Flupentixol (Flupenthixol)

tab (as hydrochloride), sterile sol (as decanoate)

ค

tab

ค

เงื่อนไข ใชในกรณีใชยาอื่นไมไดผล 8. Pimozide

เงื่อนไข 1. ไมควรใชเปนยาตัวแรกในการรักษา 2. ควรไดรับการวินิจฉัย และการรักษาเบื้องตนโดยแพทยผูเชี่ยวชาญดานจิตเวชศาสตร 9. Risperidone

tab (ไมรวมชนิดละลายในปาก) , oral sol, oral sol/syr(hosp)

ค

เงื่อนไข 1. ไมควรใชเปนยาตัวแรกในการรักษา 2. ควรไดรับการวินิจฉัย และการรักษาเบื้องตนโดยแพทยผูเชี่ยวชาญดานจิตเวชศาสตร 3. ชนิดน้ําใชกับเด็กหรือผูที่ไมสามารถกินยาเม็ดได คําเตือนและขอควรระวัง ไมควรใชในเด็กอายุต่ํากวา 5 ขวบ 10. Thioridazine hydrochloride 11. Zuclopenthixol

tab tab (as hydrochloride), sterile sol/sterile emulsion (as acetate or decanoate)

ค ค

tab cap, tab EC tab, oral sol

ก ก ก

เงื่อนไข ใชในกรณีใชยาอื่นไมไดผล

4.2.2 Antimanic drugs 1. Carbamazepine 2. Lithium carbonate 3. Sodium valproate

4. Carbamazepine 5. Sodium valproate 6. Lamotrigine

SR tab SR tab tab (เฉพาะ 25, 50, 100 mg)

ข ข ค

เงื่อนไข 1. ใชสําหรับ rapid cycling mood disorder หรือ recurrent mood disorder ที่ไมตอบสนองตอการรักษาอื่น 2. ใชในกรณีปองกัน depression ใน Bipolar disorder ที่ไมตอบสนองตอการรักษาอื่น

4.3 Antidepressant drugs 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Amitriptyline hydrochloride Fluoxetine hydrochloride Imipramine hydrochloride Nortriptyline hydrochloride Mianserin hydrochloride Clomipramine hydrochloride Sertraline

film coated tab cap, tab tab tab tab tab tab (เฉพาะ 50 mg)

ก ก ก ก ข ค ค

เงื่อนไข 1. ไมควรใชเปนยาตัวแรกในการรักษา 2. ควรไดรับการวินิจฉัยและการรักษาเบื้องตนโดยแพทยผูเชี่ยวชาญดานจิตเวชศาสตร 8. Trazodone hydrochloride

tab

ค

4.4 Central nervous system stimulants 1. Methylphenidate tab (เฉพาะ10 mg) วัตถุที่ออกฤทธิ์ตอจิตและประสาทประเภท 2 เงื่อนไข ใชสําหรับ Attention-Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD)

ค

4.5 Drugs used in nausea and vertigo 4.5.1 Drugs used in nausea and vomiting 1. Domperidone

tab (as base/maleate), susp (as base/maleate)

ก

2. Metoclopramide

tab, syr, sterile sol

ก

3. Ondansetron

tab (as base or hydrochloride), sterile sol (hydrochloride)

ค

เงื่อนไข 1. ใชปองกันอาการคลื่นไสอาเจียนจากเคมีบําบัด หรือรังสีรักษา 2. ใชปองกันอาการคลื่นไสอาเจียนหลังการผาตัด

4.5.2 Drugs used in vestibular disorders 1. Dimenhydrinate 2. Betahistine mesilate (Betahistine mesylate)

compressed tab, film coated tab, syr, sterile sol tab (เฉพาะ 6, 12 mg)

ก ข

tab, syr

ก

compressed tab, film coated tab (เฉพาะขนาด 300 mg ขึ้นไป)

ก

4.6 Analgesics and antipyretics 1. Paracetamol (Acetaminophen) หมายเหตุ แนะนําใหใชเปน first-line drug สําหรับ osteoarthritis 2. Aspirin (Acetylsalicylic acid)

คําเตือนและขอควรระวัง หามใชในเด็กและวัยรุนอายุต่ํากวา 18 ป สําหรับลดไข แกปวด เพราะเสี่ยงตอการเกิด Reye's syndrome หมายเหตุ Aspirin ชนิด EC tab ดูดซึมไดชาจึงมีการเริ่มตนออกฤทธิ์ชา ไมเหมาะจะนํามาใชในขอบงใชนี้ 3. Ibuprofen

film coated tab, susp

ก

คําเตือนและขอควรระวัง 1. เมื่อมีขอบงชี้ใหใช NSAIDs แนะนําใหใช ibuprofen เปนยาขนานแรกสําหรับบรรเทาอาการปวดทาง ทันตกรรม ปวดประจําเดือน ปวดขอ และปวดกลามเนื้อ 2. ใชในเด็กที่มีอายุ 3 เดือนขึ้นไปเทานั้น 3. ระมัดระวังการใชในผูปวยที่มีเกล็ดเลือดต่ํา เชน ไขเลือดออก

4.7 Analgesics 4.7.1 Opioid analgesics 1. Buprenorphine hydrochloride วัตถุที่ออกฤทธิ์ตอจิตและประสาทประเภท 2 2. Codeine phosphate ยาเสพติดใหโทษประเภท 2 3. Fentanyl ยาเสพติดใหโทษประเภท 2

sublingual tab, sterile sol

ค

tab

ค

sterile sol (as citrate), transdermal therapeutic system (as base)

ค

tab, oral sol

ค

cap, tab, SR cap, SR tab, oral sol , sterile sol sterile sol sterile sol

ค

cap, tab, SR cap, SR tab, sterile sol

ค

film coated tab tab tab SR tab cap (เฉพาะ 100, 300, 400 mg), tab (เฉพาะ 600 mg)

ก ก ก ข ง

เงื่อนไข ใชกับผูปวยโรคมะเร็งที่มีความเจ็บปวดรุนแรง 4. Methadone hydrochloride ยาเสพติดใหโทษประเภท 2 5. Morphine sulfate ยาเสพติดใหโทษประเภท 2 6. Nalbuphine hydrochloride 7. Pethidine hydrochloride ยาเสพติดใหโทษประเภท 2 8. Tramadol hydrochloride

ค ค

4.7.2 Drugs for neuropathic pain 1. 2. 3. 4. 5.

Amitriptyline hydrochloride Carbamazepine Nortriptyline hydrochloride Carbamazepine Gabapentin

เงื่อนไข ใชบรรเทาอาการปวดซึ่งเกิดจากความผิดปกติของเสนประสาทเทานั้น หมายเหตุ ไมมีหลักฐานวามีประสิทธิผลในการบรรเทาอาการปวดที่เกิดจากความผิดปกติของกลามเนื้อ เนื้อเยื่อพังผืด กระดูกและขอ 25

4.7.3 Antimigraine drugs 4.7.3.1 Drugs for acute migraine attack 1. Paracetamol (Acetaminophen) 2. Aspirin (Acetylsalicylic acid)

tab compressed tab, film coated tab (เฉพาะขนาด 300 mg ขึ้นไป)

ก ก

film coated tab compressed tab, film coated tab (เฉพาะ 1 + 100 mg)

ก ค

คําเตือนและขอควรระวัง และหมายเหตุ ดูรายละเอียดหัวขอ 4.6 Analgesics and antipyretics 3. Ibuprofen 4. Ergotamine tartrate + Caffeine

4.7.3.2 Drugs used in the prophylaxis of migraine 1. 2. 3. 4.

Amitriptyline hydrochloride Propranolol hydrochloride Cyproheptadine hydrochloride Sodium valproate

film coated tab tab tab EC tab, SR tab

ก ก ข ง

tab

ง

เงื่อนไข ใชโดยผูเชี่ยวชาญดานระบบประสาทเทานั้น 5. Topiramate เงื่อนไข 1. หามใชเปนยาตัวแรกในการปองกันไมเกรน 2. ใชในกรณีใชยาอื่นแลวไมไดผล

4.8 Antiepileptics 4.8.1 Drugs used in the control of epilepsy 1. 2. 3. 4.

Carbamazepine Magnesium sulfate Phenobarbital Phenytoin base

tab, syr, susp sterile sol tab (as base) chewable tab

ก ก ก ก 26

5. Phenytoin sodium 6. Sodium valproate

cap, SR cap EC tab, oral sol

ก ก

SR tab tab

ข ข

SR tab tab (เฉพาะ 25, 50, 100 mg)

ข ง

เงื่อนไข ไมแนะนําใหใชสําหรับ post-traumatic seizure 7. 8.

Carbamazepine Clonazepam วัตถุที่ออกฤทธิ์ตอจิตและประสาทประเภท 4 9. Sodium valproate 10. Lamotrigine

เงื่อนไข ใชโดยแพทยผูเชี่ยวชาญดานระบบประสาทกับผูปวยที่ใชยาอื่นไมไดหรือไมไดผล 11. Levetiracetam

tab (เฉพาะ 250 และ 500 mg)

ง

เงื่อนไข 1. ใชกับผูปวยที่มีการทํางานของตับบกพรอง หรือ 2. ใชโดยแพทยผูเชี่ยวชาญดานระบบประสาทกับผูปวยที่ใชยาอื่นไมไดหรือไมไดผล 12. Nitrazepam tab วัตถุที่ออกฤทธิ์ตอจิตและประสาทประเภท 2 เงื่อนไข ใชโดยแพทยผูเชี่ยวชาญดานกุมารประสาทวิทยา สําหรับ infantile spasms

ง

13. Topiramate

ง

cap, tab

เงื่อนไข ใชโดยแพทยผูเชี่ยวชาญดานระบบประสาทกับผูปวยที่ใชยาอื่นไมไดหรือไมไดผล 14. Vigabatrin

tab

ง

เงื่อนไข 1. ใชโดยแพทยผูเชี่ยวชาญดานระบบประสาท โดยการควบคุมโรคลมชัก 2. ใชโดยแพทยผูเชี่ยวชาญดานกุมารประสาทวิทยา สําหรับ infantile spasms

4.8.2 Drugs used in status epilepticus 1. Diazepam วัตถุที่ออกฤทธิ์ตอจิตและประสาทประเภท 4 2. Phenobarbital sodium (Phenobarbitone sodium) วัตถุที่ออกฤทธิ์ตอจิตและประสาทประเภท 4 3. Phenytoin sodium 4. Sodium valproate 5. Midazolam hydrochloride วัตถุที่ออกฤทธิ์ตอจิตและประสาทประเภท 2 เงื่อนไข ใชสําหรับ refractory status epilepticus

sterile sol

ก

sterile pwdr , sterile sol

ก

sterile sol sterile pwdr sterile sol

ก ค ง

tab

ก

cap,tab

ก

cap/tab (200+50 mg)

ก

tab (100+25 mg, 250+25 mg)

ก

tab

ก

Trihexyphenidyl hydrochloride Baclofen Clonazepam วัตถุที่ออกฤทธิ์ตอจิตและประสาทประเภท 4 9. Levodopa + Benserazide as hydrochloride (Co-beneldopa) 10. Bromocriptine mesilate

tab tab tab

ก ข ข

CR cap/dispersible tab (100+25 mg) tab

ข

11. Entacapone

tab

ง

4.9 Drugs used in movement disorders 1. Atenolol เงื่อนไข ใชสําหรับ essential tremor 2. Diazepam วัตถุที่ออกฤทธิ์ตอจิตและประสาทประเภท 4 3. Levodopa + Benserazide as hydrochloride (Co-beneldopa) 4. Levodopa + Carbidopa as monohydrate (Co-careldopa) 5. Propranolol hydrochloride เงื่อนไข ใชสําหรับ essential tremor 6. 7. 8.

ค

เงื่อนไข ใชโดยแพทยผูเชี่ยวชาญในกรณีที่ใชยาอื่นไมไดผล 12. Piribedil

SR tab (เฉพาะ 50 mg)

ง

เงื่อนไข ใชโดยแพทยผูเชี่ยวชาญเทานั้น 13. Botulinum A toxin

sterile pwdr (เฉพาะ 100 และ 500 IU)

จ(2)

เงื่อนไข 1. ใชสําหรับโรคคอบิด (cervical dystonia) ชนิดไมทราบสาเหตุ (idiopathic) โดยมีแนวทางกํากับการใชยา เปนไปตามรายละเอียดในภาคผนวก 3 2. ใชสําหรับโรคใบหนากระตุกครึ่งซีก (hemifacial spasm) ชนิดไมทราบสาเหตุ (idiopathic) โดยมีแนวทาง กํากับการใชยาเปนไปตามรายละเอียดในภาคผนวก 3

4.10 Drugs used in substance dependence 4.10.1 Drugs used in alcohol dependence 1. Disulfiram

tab

ค

เงื่อนไข ใชกับผูปวยติดแอลกอฮอลที่ยินยอมจะใชยานี้รวมกับวิธีจิตสังคมบําบัดเพื่อเปนการควบคุมตนเองไมใหกลับไปดื่มซ้ํา คําเตือนและขอควรระวัง การกินยา Disulfiram รวมกับแอลกอฮอล จะทําใหเกิดอาการไมสบายเนื่องมาจากการสะสมของ acetaldehyde ในเลือด

4.10.2 Drugs used in smoking cessation 1. Nortriptyline hydrochloride

tab

ก

tab

ข

oral sol

ง

4.10.3 Drugs used in opioid dependence 1. Clonidine hydrochloride เงื่อนไข ใชสําหรับ heroin withdrawal 2. Methadone hydrochloride ยาเสพติดใหโทษประเภท 2 เงื่อนไข ใชสําหรับผูปวยติดเฮโรอีน

กลุมยา 5 Infections 5.1 Antibacterial drugs 5.1.1 Penicillins 1. 2. 3. 4. 5.

Amoxicillin trihydrate Ampicillin sodium Cloxacillin sodium Dicloxacillin sodium Phenoxymethylpenicillin potassium (Penicillin V) 6. Benzylpenicillin (Penicillin G)

cap, dry syr sterile pwdr sterile pwdr cap, dry syr cap, tab, dry syr

ก ก ก ก ก

sterile pwdr (as sodium or potassium) sterile pwdr

ก

7. Benzathine benzylpenicillin (Penicillin G benzathine) 8. Procaine benzylpenicillin sterile sol, sterile susp (Penicillin G procaine) 9. Amoxicillin trihydrate + Potassium tab (เฉพาะ 500/125 mg) clavulanate (Co-amoxiclav) เงื่อนไข ใชเปนยาแทน (alternative drug) ของ oral co-trimoxazole ในการรักษา melioidosis 10. Amoxicillin trihydrate + Potassium clavulanate (Co-amoxiclav)

tab (เฉพาะ 500/125, 875/125 mg), dry syr (เฉพาะ 200/28.5, 400/57 mg)

ก ก ค

ค

เงื่อนไข 1. ใชสําหรับการติดเชื้อที่สงสัยวาอาจจะเกิดจากเชื้อ H. influenzae และ/หรือ M. catarrhalis ที่ดื้อตอ ampicillin 2. ใชรักษาโรคติดเชื้อผสมระหวางแบคทีเรียชนิด aerobes และ anaerobes 11. Amoxicillin sodium + Potassium sterile pwdr ค clavulanate (Co-amoxiclav) เงื่อนไข 1. ใชรักษาโรคติดเชื้อแบคทีเรียจําเพาะที่ดื้อตอ ampicillin โดยเฉพาะที่ผลิตเอนไซม beta-lactamase 2. ใชรักษาโรคติดเชื้อผสมระหวางแบคทีเรียชนิด aerobes และ anaerobes

12. Ampicillin sodium + Sulbactam sodium

sterile pwdr

ค

sterile pwdr

ง

เงื่อนไข เชนเดียวกับ Co-amoxiclav sterile pwdr 13. Piperacillin sodium + Tazobactam sodium

เงื่อนไข 1. ใชในกรณีที่ใชยากลุม third generation cephalosporins ไมได โดยใหพิจารณาเลือกใชกอนยากลุม carbapenems ทั้งใน empiric และ specific therapy สําหรับ nosocomial infection เชน pneumonia, complicated skin and soft tissue infection, intra-abdominal infection และ febrile neutropenia 2. ใชในกรณีพิเศษตามคําแนะนําของแพทยผูเชี่ยวชาญดานโรคติดเชื้อ

5.1.2 Cephalosporins, cephamycins and other beta-lactams 1. Cefalexin (Cephalexin)

cap, dry syr

ก

เงื่อนไข ใชสําหรับการติดเชื้อแบคทีเรียกรัมบวกโดยเฉพาะอยางยิ่ง S. aureus ในผูปวยที่แพ penicillin แบบไมรุนแรง และการติดเชื้อในชุมชนจากแบคทีเรียกรัมลบบางชนิด เชน E. coli เปนตน 2. Cefazolin sodium

sterile pwdr

ก

tab, dry syr

ข

เงื่อนไข ใชปองกันการติดเชื้อภายหลังการผาตัด 3. Cefuroxime axetil

เงื่อนไข 1. ใชสําหรับการติดเชื้อ H. influenzae ที่ดื้อตอ ampicillin และ M. catarrhalis 2. ใชกับผูปวยที่แพหรือไมสามารถใชยา co-amoxiclav ได หรือแพยากลุม penicillins ชนิดไมรุนแรง 4. Cefotaxime sodium

sterile pwdr

ค

เงื่อนไข 1. ใชสําหรับการติดเชื้อในทารกแรกเกิด เพื่อหลีกเลี่ยงการเกิด kernicterus จากการใชยา ceftriaxone 2. ใชสําหรับโรคติดเชื้อในระบบประสาทสวนกลางที่เกิดจากแบคทีเรียกรัมลบ ในเด็กอายุนอยกวา 1 ป 3. ใชเปนยาแทน (alternative drug) ของ ceftriaxone แตตองใหยาบอยกวา ceftriaxone

5. Ceftriaxone sodium

sterile pwdr

ค

เงื่อนไข 1. ใชสําหรับ serious community acquired bacterial infection ยกเวนการติดเชื้อ Pseudomonas aeruginosa 2. ใชสําหรับ gram-negative meningitis ยกเวนในเด็กอายุนอยกวา 1 ป 3. ใชสําหรับการติดเชื้อ Penicillin Resistant S. pneumoniae (PRSP) 4. ใชสําหรับการติดเชื้อแบคทีเรียกรัมลบบางกรณีในผูปวยที่ไตทํางานบกพรองซึ่งไมสามารถใชยากลุม aminoglycosides ได 5. ใชสําหรับการติดเชื้อ Gonococcus 6. Ceftazidime

sterile pwdr

ค

เงื่อนไข ใชเปน empiric/specific therapy สําหรับการติดเชื้อ P. aeruginosa และ melioidosis 7. Cefixime

cap, dry syr

ง

เงื่อนไข 1) ใชเปน switch therapy ในการรักษาโรคติดเชื้อแบคทีเรียกรัมลบ 2) ใชรักษาหนองในแทเฉพาะที่อวัยวะเพศและทวารหนัก เมื่อไมสามารถใชยา Ceftriaxone ได 8. Cefoperazone sodium + Sulbactam sodium

sterile pwdr

ง

เงื่อนไข ใชสําหรับ nosocomial infection จากเชื้อแบคทีเรียกรัมลบ โดยเฉพาะการติดเชื้อ Acinetobacter sp. 9. Cefoxitin sodium

sterile pwdr

ง

เงื่อนไข 1. ใชเปนยาแทน (alternative drug) ของยามาตรฐานในการปองกันการติดเชื้อจากการผาตัดในชองทอง ซึ่งเปนไปตามแนวทางการใชยาตานจุลชีพ เพื่อปองกันการติดเชื้อจากการผาตัด 2. ใชสําหรับการติดเชื้อ Non-tuberculosis Mycobacterium sp. (atypical mycobacterium) สําหรับกลุม rapid growers เทานั้น 3. ไมแนะนําใหใชรักษาโรคติดเชื้ออื่น ๆ เพราะเปน beta-lactamase inducer

10. Imipenem + Cilastatin sodium

sterile pwdr

ง

เงื่อนไข 1. ใชสําหรับโรคติดเชื้อในโรงพยาบาลที่เกิดจากแบคทีเรียรูปแทงกรัมลบที่ดื้อยาหลายชนิด (Multiple-DrugResistant, MDR) ซึ่งควรมีผลการทดสอบความไวทางหองปฏิบัติการมายืนยัน 2. ใชในกรณีพิเศษตามคําแนะนําของแพทยผูเชี่ยวชาญดานโรคติดเชื้อ 11. Meropenem

sterile pwdr

ง

cap, tab

ก

cap, tab

ก

เงื่อนไข เชนเดียวกับ Imipenem + Cilastatin sodium

5.1.3 Tetracyclines 1. Doxycycline hyclate (Doxycycline hydrochloride) 2. Tetracycline hydrochloride

5.1.4 Aminoglycosides ยา streptomycin sulfate, amikacin sulfate และ kanamycin sulfate ดูที่ Antituberculous drugs 1. Neomycin sulfate tab หมายเหตุ ใชสําหรับปองกันการติดเชื้อจากการผาตัดสําไสใหญแบบไมฉุกเฉิน

ก

2. Gentamicin sulfate sterile sol 3. Amikacin sulfate sterile sol เงื่อนไข ใชสําหรับการติดเชื้อแบคทีเรียกรัมลบชนิดที่ดื้อตอ gentamicin และ/หรือ netilmicin

ก ข

หมายเหตุ จัดเปนบัญชี ค เมื่อใชรักษา multidrug-resistant tuberculosis (MDR-TB) 4. Netilmicin sulfate sterile sol ง เงื่อนไข ใชเฉพาะการติดเชื้อแบคทีเรียกรัมลบที่ดื้อตอยา gentamicin และ amikacin ซึ่งตองมีผลการทดสอบความไว ทางหองปฏิบัติการมายืนยัน

5.1.5 Macrolides 1. Erythromycin estolate

susp/dry syr

ก

dry syr cap/tab (เฉพาะ 100 และ 150 mg) cap (ไมรวมชนิดออกฤทธิ์นาน), dry syrup (ไมรวมชนิดซอง และ ชนิดออกฤทธิ์นาน)

ก ก

เงื่อนไข ใชกับเด็กอายุต่ํากวา 6 ป หมายเหตุ หามใชกับผูปวยโรคตับ 2. Erythromycin stearate or succinate 3. Roxithromycin 4. Azithromycin

ง

เงื่อนไข 1. ใชสําหรับการติดเชื้อของทางเดินหายใจ ในกรณีที่ใชยาอื่นไมไดหรือไมไดผล 2. ใชสําหรับปองกันการติดเชื้อ Mycobacterium avium Complex (MAC) 3. ยา azithromycin ขนาด 2 กรัม กินครั้งเดียว สําหรับรักษาผูปวย early syphilis ที่ไมสามารถใชยา penicillin หรือ doxycycline หรือ ceftriaxone ได 5. Clarithromycin

tab, dry syr

ง

เงื่อนไข 1. ใชสําหรับการติดเชื้อของทางเดินหายใจ ในกรณีที่ใชยาอื่นไมไดหรือไมไดผล 2. ใชในขอบงใชพิเศษสําหรับโรคติดเชื้อ non-tuberculous Mycobacterium sp. (atypical mycobacterium) 3. ใชใน triple therapy หรือ quardruple therapy สําหรับกําจัดเชื้อ H. pylori หลังจากไดรับการตรวจยืนยันวา มีเชื้อแลว หรือใชสําหรับ complicated ulcer ที่ไมไดเกิดจากการใชยา NSAIDs

5.1.6 Quinolones 1. Norfloxacin 2. Ofloxacin

tab tab

ก ข

เงื่อนไข ใชเปนยาแทน (alternative drug) ในการรักษาโรคติดเชื้อแบคทีเรียกรัมลบ หมายเหตุ จัดเปนบัญชี ค เมื่อใชรักษา multidrug-resistant tuberculosis (MDR-TB) โดยเปน second-line therapy ดูขอ 5.1.9 Antituberculosis drugs 34

3. Ciprofloxacin hydrochloride

tab

ง

เงื่อนไข ใชกรณีพิเศษตามคําแนะนําของแพทยผูเชี่ยวชาญดานโรคติดเชื้อ เชน ใชเปน sequential therapy ตอเนื่อง จากยาฉีด (switch therapy) 4. Ciprofloxacin lactate

sterile sol

ง

เงื่อนไข ใชกรณีพิเศษตามคําแนะนําของแพทยผูเชี่ยวชาญดานโรคติดเชื้อ เชน 1. ใช สํ า หรั บ รั ก ษาการติ ด เชื้ อ แบคที เ รี ย กรั ม ลบที่ ไ ม ส ามารถใช ย ากลุ ม beta-lactam และ/หรื อ ยากลุ ม aminoglycoside ได 2. ใชเปน empiric therapy ใน 3 วันแรกของการรักษารวมกับยากลุม beta-lactam และ/หรือ aminoglycoside ในการรักษา severe hospital-aquired pneumonia ในกรณีที่ไมสามารถใหยาทางปากแกผูปวยได 5. Levofloxacin hemihydrate

sterile sol

ง

เงื่อนไข ใชกรณีพิเศษตามคําแนะนําของแพทยผูเชี่ยวชาญดานโรคติดเชื้อ เชน 1. ใชเปน second line drug ในการติดเชื้อ multidrug-resistant tuberculosis (MDR-TB) 2. ใชสําหรับรักษา severe community-acquired pneumonia และ lower respiratory tract infection ที่ สงสัย Drug Resistant S.Pneumoniae (DRSP) หรือ atypical pathogen 6. Levofloxacin hemihydrate

tab (เฉพาะ 500 mg)

ง

เงื่อนไข ใชกรณีพิเศษตามคําแนะนําของแพทยผูเชี่ยวชาญดานโรคติดเชื้อ เชน 1. เปน second line drug ในการติดเชื้อ multidrug-resistant tuberculosis (MDR-TB) 2. ใชสําหรับรักษา moderate to severe community-acquired pneumonia และ lower respiratory tract infection ที่สงสัย Drug Resistant S.Pneumoniae (DRSP) หรือ atypical pathogen 2.1 ใชเปน sequential therapy ตอเนื่องจากยาฉีด (switch therapy) 2.2 ใชรักษาผูปวยนอกกรณีที่ใช macrolide ไมไดหรือไมไดผล 3. ใชสําหรับรักษา acute bacterial rhinosinusitis ที่รักษาดวย amoxicillin ขนาดสูงและกลุม augmented penicillin หรือ cephalosporin หรือ macrolide ไมไดหรือไมไดผล (ตรวจสอบ dose กอนใช)

5.1.7 Some other antibacterials 1. Chloramphenicol sodium succinate

sterile pwdr

ค

เงื่อนไข 1. ใชในการรักษา rickettsiosis (scrub typhus, murine typhus) ที่ไมสามารถใช first-line treatment ได เชน ในสตรีมีครรภหรือเด็ก 2. อาจใชสําหรับ bacterial meningitis ในกรณีไมมียาอื่นที่เหมาะสมในการใช 35

2. Metronidazole 3. Clindamycin

cap/tab (as base), susp (as benzoate), sterile sol (as base) cap (as hydrochloride), sterile sol (as phosphate)

ก ข

เงื่อนไข 1. ใช สํ า หรั บ การติ ด เชื้ อ แบคที เ รี ย ชนิ ด anaerobes, แบคที เ รี ย กรั ม บวกชนิ ด รุ น แรงในผู ป ว ยที่ แพ ย ากลุ ม beta-lactam แบบ type I (anaphylaxis หรือ urticaria) หรือการติดเชื้อผสมระหวางแบคทีเรียกรัมบวก และ anaerobe 2. ใชเปนยาแทน (alternative drug) ในการปองกันหรือรักษา Pneumocystis jirovecii pneumonia (PCP) ใน ผูปวยเอดส 3. ไม ค วรใช รั ก ษาโรคติ ด เชื้ อ นอกเหนื อ ไปจากข อ 1และข อ 2 เนื่ อ งจากความเสี่ ย งต อ การเกิ ด Antibiotics Associated Colitis (AAC) หมายเหตุ AAC เกิดไดกับยาตานจุลชีพที่ออกฤทธิ์กวางทุกชนิดแมแต amoxicillin 4. Lincomycin hydrochloride

sterile sol

ข

เงื่อนไข ใชสําหรับการติดเชื้อแบคทีเรียกรัมบวก (methicillin sensitive Staphylococcus หรือ Streptococcus) ที่มีอาการรุนแรงนอยถึงปานกลาง 5. Nitrofurantoin

tab

ข

เงื่อนไข ใชรักษาการติดเชื้อของทางเดินปสสาวะ และปองกันการ recurrent ในหญิงตั้งครรภที่ใชยาในบัญชี ก (เชน amoxicillin หรือ cephalexin) ไมไดหรือไมไดผล 6. Colistimethate sodium sterile pwdr ง (Sodium colistinmethanesulphonate) เงื่อนไข ใชเปน specific therapy สําหรับ Multiple-Drug-Resistant (MDR) Gram-Negative Infections 7. Fosfomycin sodium

sterile pwdr

ง

เงื่อนไข ใชสําหรับการติดเชื้อ Methicillin Resistant S. aureus (MRSA) ที่มีอาการรุนแรงนอยถึงปานกลาง โดยใชรวมกับยาอื่นเพื่อปองกันการดื้อยา 8. Sodium fusidate

tab

ง

เงื่อนไข ใชสําหรับการติดเชื้อ Methicillin Resistant S. aureus (MRSA) ที่มีอาการไมรุนแรงถึงรุนแรงปานกลาง หรือใช switch therapy ตอจากยาฉีด โดยใชรวมกับยาอื่นเพื่อปองกันการดื้อยา 36

9. Vancomycin hydrochloride

sterile pwdr

ง

เงื่อนไข ใชสําหรับการติดเชื้อ Methicillin Resistant S. aureus (MRSA) ที่รุนแรง หรือการติดเชื้อ methicillin resistant S. epidermidis (MRSE)

5.1.8 Sulphonamides and trimethoprim 1. Sulfadiazine

tab

ก

cap, tab, susp, sterile sol

ก

tab

ข

เงื่อนไข ใชรักษาการติดเชื้อ toxoplasmosis 2. Sulfamethoxazole + Trimethoprim (Co-trimoxazole) 3. Trimethoprim

เงื่อนไข ใชรักษาปอดอักเสบจากเชื้อ Pneumocystis jirovecii โดยใชรวมกับยาอื่นในกรณีที่ไมสามารถใชรวมกับ ยา sulfonamides ได

5.1.9 Antituberculous drugs 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Ethambutol hydrochloride Isoniazid Pyrazinamide Rifampicin Streptomycin sulfate Isoniazid + Rifampicin

film coated tab tab tab cap, tab, dry syr, syr, susp sterile pwdr cap/tab (เฉพาะ 100+150 mg และ 150+300 mg)

ก ก ก ก ก ข

tab (เฉพาะ 75 + 150 + 400 mg)

ข

เงื่อนไข ใชเปนยารวมในการรักษาวัณโรคในระยะ maintenance 7. Isoniazid + Rifampicin + Pyrazinamide

เงื่อนไข ใชเปนยารวมในการรักษาวัณโรคในระยะ initial และ maintenance

8. Isoniazid + Rifampicin + Pyrazinamide + Ethambutol hydrochloride เงื่อนไข ใชเปนยารวมในการรักษาวัณโรคในระยะ initial

tab (เฉพาะ 75 + 150 + 400 + 275 mg)

ข

9. Amikacin sulfate

sterile sol

ค

เงื่อนไข ใชรักษา multidrug-resistant tuberculosis (MDR-TB) โดยเปน second-line drug หมายเหตุ ดูรายละเอียดเพิ่มเติมใน 5.1.4 Aminoglycosides 10. Cycloserine

cap

ค

tab

ค

EC tab

ค

sterile pwdr

ค

tab

ค

เงื่อนไข เชนเดียวกับยา amikacin sulfate 11. Ethionamide เงื่อนไข เชนเดียวกับยา amikacin sulfate 12. Para-aminosalicylic acid (PAS) เงื่อนไข เชนเดียวกับยา amikacin sulfate 13. Kanamycin sulfate เงื่อนไข เชนเดียวกับยา amikacin sulfate 14. Ofloxacin

เงื่อนไข ใชรักษา multidrug-resistant tuberculosis (MDR-TB) โดยเปน second-line therapy หรือกรณีแพยา หมายเหตุ จัดเปนบัญชี ข เมื่อใชเปนยาแทน (alternative drug) ในการรักษาโรคติดเชื้อแบคทีเรียกรัมลบ ดูขอ 5.1.6 Quinolones

5.1.10 Antileprotic drugs 1. Clofazimine 2. Dapsone

cap tab

ก ก

cap

ก

tab tab oral susp sol (hosp) cap

ก ก ก ก ค

5.2 Antifungal drugs 1. Fluconazole เงื่อนไข 1. ใชสําหรับ invasive fungal infection บางชนิด 2. ใชสําหรับ dermatomycoses 2. 3. 4. 5. 6.

Griseofulvin Ketoconazole Nystatin Saturated solution of potassium iodide (SSKI) Itraconazole

เงื่อนไข ใชสําหรับโรคติดเชื้อ Penicillosis marneffei, cryptococcosis, vaginal candidiasis และ dermatomycoses 7. Amphotericin B

sterile pwdr (เฉพาะ conventional formulations)

ค

sterile sol

ค

เงื่อนไข ใชสําหรับการรักษา invasive fungal infections 8. Fluconazole

เงื่อนไข ใชเปนยาแทน (alternative drug) ของ amphotericin B ในการรักษา cryptococcosis หรือ candidiasis เมื่อผูปวยไมสามารถใช amphotericin B ได 9. Itraconazole

oral sol

ง

เงื่อนไข 1. ใชกับผูปวยที่รับประทานยาแคปซูลไมได 2. เปนยาแทน (alternative drug) สําหรับ invasive fungal infection 39

10. Liposomal amphotericin B

sterile pwdr

จ(2)

เงื่อนไข ใชสําหรับโรค invasive fungal infections ในผูปวยที่ไมสามารถทนตอยา conventional amphotericin B โดยมีแนวทางกํากับการใชยาเปนไปตามรายละเอียดในภาคผนวก 3

5.3 Antiviral drugs 5.3.1 Non-antiretrovirals Aciclovir ชนิด topical (Aciclovir cream) ไมจัดเปนยาในบัญชียาหลักแหงชาติ เนื่องจากมีประสิทธิผลต่ํา และไมแนะนําใหใช 1. Aciclovir (Acyclovir) tab เงื่อนไข 1. ใชสําหรับการติดเชื้อ varicella - zoster และ herpes simplex ในผูปวยที่มีภูมิคุมกันบกพรอง 2. ใชสําหรับการติดเชื้อ herpes zoster ในผูปวยที่มีภูมิคุมกันปกติ 3. ใชรักษาและควบคุม recurrent herpes simplex infection ที่รุนแรงในผูปวยที่มีภูมิคุมกันปกติ 4. ใชสําหรับโรคอีสุกอีใสในผูใหญ ไมแนะนําใหใชกับเด็ก เพราะอาการของโรคไมรุนแรง

ก

2. Aciclovir sodium (Acyclovir sodium) sterile pwdr, sterile sol ค เงื่อนไข 1. ใชสําหรับการติดเชื้อ varicella - zoster และ herpes simplex ในผูปวยที่มีภูมิคุมกันบกพรอง 2. ใชสําหรับ herpetic encephalitis และ herpes ophthalmitis 3. ใชกับทารกแรกเกิดที่มารดาปวยเปนโรคไขอีสุกอีใสในชวง 5 วันกอนคลอดและในชวง 2 วันหลังคลอด เพื่อปองกันโรคอีสุกอีใสในเด็กแรกเกิด (neonatal varicella) 4. ใชในกรณีพิเศษตามคําแนะนําของแพทยผูเชี่ยวชาญดานโรคติดเชื้อ 3. Ganciclovir sodium sterile pwdr เงื่อนไข 1. ใชสําหรับการติดเชื้อ cytomegalovirus (CMV) 2. ใชกรณีพิเศษตามคําแนะนําของแพทยผูเชี่ยวชาญดานโรคติดเชื้อ

ง

4. Lamivudine (3TC) tab (เฉพาะ 100, 150 mg) ง เงื่อนไข 1. ใชสําหรับโรคไวรัสตับอักเสบบีเรื้อรังที่มี HBeAg positive หรือ negative โดยตองมีระดับ ALT สูงกวาหรือ เทากับ 1.5 เทาของคาปกติ และมี HBV DNA มากกวา 10,000 copies/ml (หรือ 2,000 IU/ml) และ/หรือมี ผล liver histology แสดงวาเปนโรคไวรัสตับอักเสบบีเรื้อรัง 2. ใชสําหรับ compensated หรือ decompensated cirrhosis ที่ตรวจพบ HBV DNA 3. ใชกับผูปวย HBsAg positive ที่ไดรับยาเคมีบําบัดหรือยากดภูมิคุมกัน หมายเหตุ ระดับ ALT ที่ผิดปกติตองวินิจฉัยแยกโรคอื่นๆ ที่ทําให ALT สูงกวาปกติ เชน fatty liver, drug-induced hepatitis , autoimmune hepatitis 5. Tenofovir disoproxil fumarate tab ง เงื่อนไข 1. ใชสําหรับโรคไวรัสตับอักเสบบีเรื้อรังเฉพาะกรณีดังตอไปนี้ 1.1 ใชในกรณี rescue ในผูปวยที่ดื้อตอยาในกลุม nucleoside analog (NRTI) เชน lamivudine โดยใช tenofovir เปนการรักษาเสริมและไมใหใชเปนยาเดี่ยว 1.2 ใชในกรณีที่ผูปวยยังมี HBV DNA มากกวา 1,000 copies/ml (หรือ 200 IU/ml) หลังรักษาดวยยาในกลุม nucleoside analog (NRTI) เชน lamivudine เปนเวลา 24 สัปดาห 2. ใหตรวจ HIV serology negative 2 ครั้ง หางกัน 3 เดือน และเปนระยะตลอดเวลาการรักษา ยกเวนในกรณีที่มี ความจําเปนเรงดวนตองรักษาผูปวยที่ติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบี ใหมีผล HIV serology negative ในครั้งแรก 6. Oseltamivir phosphate cap, dry syr จ(1) เงื่อนไข ใชสําหรับการดําเนินงานตามแผนยุทธศาสตรปองกัน แกไข และเตรียมพรอมรับปญหาโรคไขหวัดนก และการระบาดใหญของโรคไขหวัดใหญของประเทศ

5.3.2 Antiretrovirals ยากลุมนี้เปนยาตามนโยบายเอดสแหงชาติของกรมควบคุมโรค สํานักงานประกันสังคม สํานักงานหลักประกัน สุขภาพแหงชาติ และกรมบัญชีกลาง 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Atazanavir sulfate Didanosine (ddI) Efavirenz Indinavir sulfate Lamivudine (3TC) Lamivudine + Stavudine + Nevirapine

7. 8.

Lopinavir + Ritonavir Nelfinavir mesilate

cap tab, oral pwdr cap, tab cap tab (เฉพาะ 100, 150 mg), syr tab (เฉพาะ 150+30+200 mg และ 150+40+200 mg) cap, oral sol tab, dry syr

จ(1) จ(1) จ(1) จ(1) จ(1) จ(1) จ(1) จ(1) 41

9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16.

Nevirapine Ritonavir Saquinavir Stavudine (d4T) Tenofovir disoproxil fumarate Zidovudine (AZT) Zidovudine + Lamivudine (AZT+3TC) Zidovudine + Lamivudine + Nevirapine

tab, susp cap, oral sol cap (as base or mesilate) cap, dry syr tab cap, oral sol tab (เฉพาะ 300+150 mg) tab (เฉพาะ 250+150+200 mg)

จ(1) จ(1) จ(1) จ(1) จ(1) จ(1) จ(1) จ(1)

tab tab compressed/film coated tab (as sulfate), sterile sol (as dihydrochloride) tab (ไมรวม lactab และ rectocap), sterile pwdr

ก ก ก

5.4 Antiprotozoal drugs 5.4.1 Antimalarials 1. Chloroquine phosphate 2. Primaquine phosphate 3. Quinine 4. Artesunate

ค

เงื่อนไข 1. ใชรักษามาลาเรียตามขอกําหนดในแนวทางการบําบัดรักษาหรือการใชยาฉบับปจจุบันของกรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข 2. หามใชในการปองกัน หมายเหตุ ในกรณีใชยานี้ในพื้นที่ที่มีการระบาดของมาลาเรีย ใหโรงพยาบาลรัฐแจงสํานักควบคุมโรคนําโดยแมลง กรมควบคุมโรค 5. Mefloquine hydrochloride

tab

ค

cap/tab (as base), susp (as benzoate), sterile sol (as base)

ก

เงื่อนไข เชนเดียวกับ artesunate

5.4.2 Other antiprotozoal drugs 1. Metronidazole

เงื่อนไข ใชสําหรับ amebiasis, giardiasis และ urogenital trichomoniasis 42

2. Pyrimethamine

tab

ก

เงื่อนไข ใชสําหรับโรคติดเชื้อ Toxoplasma โดยเฉพาะผูปวยที่มีภูมิคุมกันบกพรอง และผูปวยเอดส 3. Pentamidine isetionate sterile pwdr ง (Pentamidine isethionate) เงื่อนไข ใชสําหรับปองกันหรือรักษาปอดอักเสบที่เกิดจาก Pneumocystis jirovecii ที่ดื้อตอยา co-trimoxazole หรือ trimethoprim

5.5 Anthelmintics 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Albendazole Diethylcarbamazine citrate Mebendazole Niclosamide Praziquantel Pyrantel embonate (Pyrantel pamoate) Ivermectin

tab, susp tab tab, susp, susp (hosp) tab tab tab, susp tab

ก ก ก ก ก ก ข

sol (aqueous) (เฉพาะ 2%, 4% และ 5%), sol/sol (hosp) (เฉพาะ 2%, 4% in 70% alcohol)

ก

5.6 Antiseptics 1. Chlorhexidine gluconate

หมายเหตุ Chlorhexidine gluconate 5% เปนชนิดเขมขนที่ใชเตรียม Chlorhexidine แบบ freshly prepared 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Ethyl alcohol Gentian violet Hydrogen peroxide Potassium permanganate Povidone-iodine Tincture of iodine (Iodine in alcohol)

sol, sol (hosp), gel (hosp) sol (paint) sol pwdr (hosp) sol, sol (hosp) sol, sol (hosp)

ก ก ก ก ก ก

กลุมยา 6 Endocrine system 6.1 Drugs used in diabetes 6.1.1 Insulins 1. Biphasic isophane insulin (Soluble insulin + Isophane insulin) 2. Isophane insulin (NPH ; Isophane protamine insulin) 3. Soluble insulin (Neutral insulin ; insulin injection) 4. Insulin aspart

sterile susp

ก

sterile susp

ก

sterile sol

ก

sterile sol

ง

เงื่อนไข ใชเฉพาะผูปวยเกิด hypoglycemia บอยเมื่อใช conventional insulin หรือเพื่อควบคุมภาวะ postprandial hyperglycemia 5. Biphasic insulin lispro (Insulin lispro + Insulin lispro protamine) เงื่อนไข เชนเดียวกับ Insulin aspart

sterile susp

ง

tab (เฉพาะ 2.5, 5 mg)

ก

6.1.2 Oral antidiabetic drugs 1. Glibenclamide

คําเตือนและขอควรระวัง พึงระมัดระวังในผูปวยสูงอายุหรือผูปวยที่มีการทํางานของไตบกพรอง 2. Glipizide 3. Metformin hydrochloride 4. Acarbose

tab tab tab

ก ก ค

เงื่อนไข ใชสําหรับผูปวยเบาหวานบางรายที่มีระดับน้ําตาลในเลือดหลังอาหารสูง หมายเหตุ การใชยาใหไดผลควรรับประทานพรอมอาหารคําแรก

5. Pioglitazone hydrochloride

tab (เฉพาะ 15, 30 mg)

ง

เงื่อนไข ใชเปนยาชนิดที่สามเพิ่มเติมหลังจากใชยา sulfonylureas และ metformin แลวเกิด secondary failure หรือใชเมื่อแพยา metformin หรือ sulfonylureas 6. Repaglinide

tab (เฉพาะ 0.5, 1, 2 mg)

ง

เงื่อนไข ใชเฉพาะกับผูปวยที่จําเปนตองใชยากลุม sulfonylureas และแพ sulfonamides

6.1.3 Treatment of hypoglycemia 1. Diazoxide tab ง ยากําพรา เงื่อนไข 1. ใชสําหรับ persistent hyperinsulinemic hypoglycemia of infancy (PHHI หรือ nesidioblastosis) 2. ใชสําหรับ insulinoma ที่ผาตัดไมได

6.2 Thyroid and antithyroid drugs 6.2.1 Thyroid hormones 1. Levothyroxine sodium tab ก (L-thyroxine sodium) 2. Liothyronine sodium tab ง ยากําพรา เงื่อนไข ใชแทน levothyroxine sodium ชั่วคราวระหวางรอทํา total body scan ในผูปวยมะเร็งตอมไทรอยด

6.2.2 Antithyroid drugs 1. Lugol's solution (Aqueous iodine oral solution , Strong iodine solution) 2. Propylthiouracil 3. Saturated solution of potassium iodide (SSKI) 4. Thiamazole (Methimazole)

oral sol (hosp)

ก

tab oral sol (hosp) tab

ก ก ก

6.3 Corticosteroids 1. Dexamethasone

cap/tab (as base), sterile sol (as sodium phosphate or acetate)

ก

2. Hydrocortisone ชนิดเม็ดเปนยากําพรา

tab (as base), sterile pwdr (as sodium succinate), sterile susp (as acetate)

ก

3. Prednisolone cap, tab 4. Fludrocortisone acetate tab ยากําพรา เงื่อนไข ใชสําหรับ replacement therapy ใน adrenocortical insufficiency

ก ข

5. Methylprednisolone

ค

sterile pwdr/sterile susp (as hemisuccinate or sodium succinate or acetate)

เงื่อนไข 1. ใชสําหรับ induction ในการปลูกถายอวัยวะ 2. ใชรักษา acute rejection ในการปลูกถายอวัยวะ (renal allograft acute rejection), SLE ชนิดรุนแรง, glomerulonephritis ชนิดรุนแรง, vasculitis, aplastic anemia, idiopathic thrombocytopenic purpura, demyelinating disease

6.4 Sex hormones 6.4.1 Female sex hormones 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Medroxyprogesterone acetate Norethisterone Conjugated estrogens Estradiol valerate Hydroxyprogesterone caproate Conjugated estrogens

tab (เฉพาะ 2.5, 5 และ10 mg) tab tab tab sterile oily sol for inj sterile pwdr

ก ก ข ข ข ค

6.4.2 Male sex hormones and antagonists 1. Testosterone enantate (Testosterone enanthate)

sterile oily sol for inj

ค

2. Cyproterone acetate

tab

ง

เงื่อนไข ใชในผูปวย moderate to severe hirsutism ที่มีขอหามใช หรือมีผลขางเคียงจากการใชยา combined oral contraceptive หรือ spironolactone คําเตือนและขอควรระวัง อาการที่เกี่ยวของกับความเปนพิษของตับ (ดีซาน ตับอักเสบ ตับวาย) มักเกิดขึ้นหลังการใชยานี้ติดตอกัน เปนเวลานานหลายเดือน ควรติดตามการทํางานของตับและพิจารณาหยุดยา หากพบหลักฐานการเกิดพิษตอตับ

6.5 Hypothalamic and pituitary hormones 6.5.1 Hypothalamic and anterior pituitary hormones 1. Chrorionic gonadotrophin (Human sterile pwdr ง Chorionic Gonadotrophin ; HCG) เงื่อนไข ใชสําหรับกระตุนการเคลื่อนตัวของอัณฑะ ในผูปวยเด็กที่มี undescended testis และใชทดสอบการทํางาน ของอัณฑะ (HCG test) 2. Tetracosactide (Cosyntropin) ยากําพรา เงื่อนไข ใชสําหรับวินิจฉัยโรคทางตอมไรทอ

sterile pwdr

ง

6.5.2 Posterior pituitary hormones and antagonists 1. Chlorpropamide

tab

ง

เงื่อนไข ใชสําหรับ partial central diabetes insipidus กรณีที่ไมสามารถจัดหายา desmopressin ได 2. Desmopressin acetate (DDAVP)

tab, nasal spray, nasal sol, sterile sol

ง

เงื่อนไข 1. ใชสําหรับ diabetes insipidus 2. ชนิดเม็ดใชกับผูปวยที่ไมสามารถใชยาทางจมูกไดเทานั้น 47

6.6 Drugs affecting bone metabolism 1. Calcitonin-salmon

sterile sol

ง

เงื่อนไข 1. ใชกับผูปวย osteoporosis ที่มี acute pain หลังภาวะ fracture 2. ใชกับผูปวย severe hypercalcemia 2. Disodium pamidronate

sterile pwdr, sterile sol

ง

เงื่อนไข 1. ใชสําหรับภาวะ hypercalcemia ที่เกิดจากโรคมะเร็ง 2. ใชสําหรับปองกันโรคแทรกซอนทางกระดูกซึ่งมี osteolytic lesion จากภาพรังสี (plain X-ray หรือ CT-scan) และเกิดจากโรคมะเร็งดังตอไปนี้ 2.1 multiple myeloma โดยให pamidronate ไมเกิน 2 ป 2.2 โรคมะเร็งเตานมระยะแพรกระจาย โดยให pamidronate ไมเกิน 1 ป 3. ใหหยุดยาหลังจากมีการลุกลามของโรคมากขึ้น 4. ขนาดยาที่ใช 60 – 90 mg ทุก 3 – 4 สัปดาห

6.7 Other endocrine drugs 6.7.1 Bromocriptine and other dopaminergic drugs 1. Bromocriptine mesilate

tab

ค

เงื่อนไข ใชสําหรับ prolactinoma , acromegaly, amenorrhea ทั้งที่มีและไมมี galactorrhea

6.7.2 Drugs affecting gonadotrophins 1. Leuprorelin acetate

sterile pwdr (เฉพาะ 3.75 mg)

จ(2)

เงื่อนไข ใชสําหรับภาวะ central (gonadotrophin dependent) precocious puberty โดยมีแนวทางกํากับการใชยา เปนไปตามรายละเอียดในภาคผนวก 3

กลุมยา 7 Obstetrics, gynaecology and urinary-tract disorders 7.1 Drugs used in obstetrics 7.1.1 Prostaglandins, prostaglandins antagonists and oxytocics 1. Methylergometrine maleate 2. Oxytocin 3. Alprostadil

sterile sol sterile sol sterile sol (เฉพาะ 0.5 mg/ml)

ก ก ง

เงื่อนไข ใชกับผูปวยโรคหัวใจแตกําเนิดที่ตองพึ่ง ductus arteriosus 4. Indomethacin sodium ยากําพรา เงื่อนไข ใชกับผูปวยเด็กเพื่อปด patent ductus arteriosus

sterile pwdr

ง

5. Sulprostone

sterile pwdr

ง

tab tab, sterile sol

ก ก

เงื่อนไข ใชชวยชีวิตผูปว ย severe post-partum hemorrhage

7.1.2 Myometrial relaxants 1. Salbutamol sulfate 2. Terbutaline sulfate

7.2 Treatment of vaginal and vulval conditions 1. Clotrimazole 2. Nystatin 3. Conjugated estrogens

vaginal tab vaginal tab vaginal cream

ก ก ข

tab (เฉพาะ 30 + 150 mcg)

ก

7.3 Contraceptives 1. Ethinylestradiol + Levonorgestrel

2. Levonorgestrel

tab (เฉพาะ 750 mcg)

ก

sterile susp tab (เฉพาะ 20 + 150 mcg) tab (เฉพาะ 20 + 75 mcg) tab (เฉพาะ 0.5 mg)

ก ข ข ข

เงื่อนไข ใชสําหรับคุมกําเนิดกรณีฉุกเฉินเทานั้น 3. 4. 5. 6.

Medroxyprogesterone acetate Ethinylestradiol + Desogestrel Ethinylestradiol + Gestodene Lynestrenol

7.4 Drugs for genito-urinary disorders 7.4.1 Drugs for benign prostatic hyperplasia 1. Alfuzosin hydrochloride 2. Doxazosin mesilate 3. Finasteride

SR tab (เฉพาะ 10 mg) immediate release tab (เฉพาะ 2 และ 4 mg) tab (เฉพาะ 5 mg)

ค ค ง

เงื่อนไข 1. ใชสําหรับตอมลูกหมากโตขนาดใหญมากกวา 3 cm และ/หรือ 2. ใชในกรณีคา PSA มากกวา 4 ng/ml และไมใชมะเร็งตอมลูกหมาก หมายเหตุ ขนาด 1 mg ใชรักษาศีรษะลานซึ่งไมจัดเปนยาในบัญชียาหลักแหงชาติ

7.4.2 Drugs for urinary frequency enuresis, and incontinence 1. Oxybutynin hydrochloride immediate release tab ค เงื่อนไข 1. ใชเฉพาะ urge incontinence ไมใชสําหรับ stress incontinence 2. ไมใชสําหรับ nocturnal enuresis (ปสสาวะรดที่นอนในเด็ก) 3. ยามีประสิทธิภาพต่ํา ประโยชนที่ไดไมชัดเจน ผลขางเคียงเกิดไดบอย และมีคาใชจายสูง ควรพิจารณาใช อยางรอบคอบ

2. Trospium chloride tab ค เงื่อนไข 1. สําหรับ urge incontinence ไมใชสําหรับ stress incontinence 2. ใชกับผูปวยที่ใช oxybutynin hydrochloride ไมได เนื่องจากมีอาการไมพึงประสงคเทานั้น 3. ไมใชสําหรับ nocturnal enuresis (ปสสาวะรดที่นอนในเด็ก) 4. ยามีประสิทธิภาพต่ํา ประโยชนที่ไดไมชัดเจน ผลขางเคียงเกิดไดบอย และมีคาใชจายสูง ควรพิจารณาใช อยางรอบคอบ

7.4.3 Drugs used in alkalinisation of urine 1. Potassium citrate 2. Sodium citrate + Citric acid (Shohl’s solution) 3. Sodium citrate + Potassium citrate

oral sol (hosp), dry pwdr for oral sol (hosp) oral sol (hosp)

ก

oral sol (hosp)

ก

กลุมยา 8 Malignant disease and immunosuppression 8.1 Cytotoxic drugs 8.1.1 Alkylating drugs 1. Busulfan 2. Chlorambucil

tab tab

ค ค

เงื่อนไข สําหรับโรคไตใหใชกรณี idiopathic membranous glomerulonephritis 3. Cyclophosphamide 4. Melphalan 5. Ifosfamide

tab, sterile pwdr tab sterile pwdr

ค ค ง

เงื่อนไข 1. ใชเปน second-line treatment สําหรับ non-Hodgkin’s lymphoma ชนิด relapse หรือ refractory 2. ใชกับผูปวยที่เปน sarcoma 3. ใชสําหรับ Wilms’tumor และ neuroblastoma 4. ใช สําหรับ germ cell tumor

8.1.2 Cytotoxic antibiotics 1. Bleomycin 2. Dactinomycin 3. Doxorubicin hydrochloride

sterile pwdr (as sulfate or as hydrochloride) sterile pwdr sterile pwdr, sterile susp , sterile sol

ค ค ค

เงื่อนไข ไมใชกับผูปวยโรคหัวใจขาดเลือดเฉียบพลัน และผูปวยที่มี cardiomyopathy ที่มี left ventricular ejection fraction นอยกวา 50% 4. Idarubicin hydrochloride

sterile pwdr

ง

เงื่อนไข ใชกับผูปวย acute myelogenous leukemia

5. Mitomycin

sterile pwdr , sterile sol

ง

เงื่อนไข 1. ใชเปน alternative drug ของ BCG สําหรับมะเร็งกระเพาะปสสาวะชนิด superficial bladder cancer 2. ใชรักษามะเร็งปอดระยะลุกลาม 3. ใชรักษามะเร็งตับโดยการฉีดเขาหลอดเลือดแดงเฉพาะที่ 4. ใชรักษามะเร็งทวารหนัก (anal canal) โดยใชรวมกับรังสีรักษาในการทํา transcatheter oily chemo embolization (TOCE) 6. Mitoxantrone hydrochloride

sterile pwdr, sterile sol

ง

เงื่อนไข 1. ใชสําหรับ acute myeloid leukemia และมะเร็งตอมน้ําเหลือง 2. ใชสําหรับมะเร็งตอมลูกหมากที่ไมตอบสนองตอการรักษาดวยยาฮอรโมน

8.1.3 Antimetabolites 1. 2. 3. 4.

Cytarabine Fluorouracil Mercaptopurine Methotrexate

5. Capecitabine

sterile pwdr, sterile sol sterile sol tab tab (as base or sodium), sterile pwdr / sterile sol (as sodium) tab

ค ค ค ค ง

เงื่อนไข 1. ใชสําหรับ advanced breast cancer โดยใชเปน second หรือ third -line drug หลังการใช anthracycline และ/หรือ taxane มาแลว 2. ใชเปน single agent ใน adjuvant therapy สําหรับ colon cancer ในกรณีที่มีสภาวะไมเหมาะสมที่จะใช ยาฉีด คือ ไมสามารถทนตอการรักษาดวย 5-FU + Leucovorin 3. ใชสําหรับ advanced colorectal cancer 6. Gemcitabine hydrochloride

sterile pwdr

ง

เงื่อนไข 1. ใชสําหรับ advanced pancreatic cancer 2. ใชสําหรับ advanced non-small cell lung cancer 3. ใชสําหรับ advanced bladder cancer 4. ใชสําหรับ second-line หรือ subsequent line ใน advanced ovarian cancer ที่ดื้อตอยาในกลุม taxane

7. Tioguanine (Thioguanine)

tab

ง

เงื่อนไข ใชสําหรับ chronic myeloid leukemia, acute lymphocytic leukemia และ acute non-lymphocytic leukemia

8.1.4 Vinca alkaloids and etoposide 1. Etoposide 2. Vinblastine sulfate 3. Vincristine sulfate

cap (as base), sterile sol (as base) sterile pwdr, sterile sol sterile pwdr, sterile sol

ค

sterile pwdr sterile pwdr, sterile sol sterile pwdr, sterile sol cap sterile sol

ค ค ค ค ง

ค ค

8.1.5 Other antineoplastic drugs 1. 2. 3. 4. 5.

Asparaginase (Crisantapase) Cisplatin Carboplatin Hydroxycarbamide (Hydroxyurea) Paclitaxel

เงื่อนไข 1. ใชสําหรับ advanced breast cancer ที่ไดรับ anthracycline มาแลว หรือไมสามารถให anthracycline ได 2. ใชเปน adjuvant treatment สําหรับ high risk , node positive breast cancer 3. ใชสําหรับมะเร็งรังไข และ advanced non-small cell lung cancer 4. ใชสําหรับ AIDS-related Kaposi’s sarcoma 6. Tretinoin (all-trans-Retinoic acid) cap ง เงื่อนไข ใชรักษาโรค acute myelogenous leukemia ชนิด M3 (acute promyelocytic leukemia) ที่ ไดรับการตรวจ chromosome หรือ PML/RARA โดยจะตองหยุดใชยาเมื่อผลการตรวจ chromosome ไมยืนยันวาพบ t(15;17) หรือ PML/RARA เปนลบ 7. Docetaxel

sterile sol

จ(2)

เงื่อนไข 1. ใชสําหรับมะเร็งเตานมระยะลุกลาม โดยมีแนวทางกํากับการใชยาเปนไปตามรายละเอียดในภาคผนวก 3 2. ใชสําหรับมะเร็งปอดชนิด non-small cell ระยะลุกลาม โดยมีแนวทางกํากับการใชยาเปนไปตามรายละเอียด ในภาคผนวก 3 3. ใชสําหรับมะเร็งตอมลูกหมากระยะแพรกระจาย โดยมีแนวทางกํากับการใชยาเปนไปตามรายละเอียดใน ภาคผนวก 3 54

8. Imatinib mesilate

tab (เฉพาะ 100 และ 400 mg)

จ(2)

เงื่อนไข 1. ใชสําหรับ chronic myelogenous leukemia (CML) ระยะ chronic stable phase โดยมีแนวทางกํากับการ ใชยาเปนไปตามรายละเอียดในภาคผนวก 3 2. ใชสําหรับ gastrointestinal stromal tumors (GISTs) ระยะลุกลามหรือมีการกระจายของโรค โดยมีแนวทาง กํากับการใชยาเปนไปตามรายละเอียดในภาคผนวก 3

8.2 Drugs affecting the immune response 1. Dexamethasone 2. Prednisolone 3. Azathioprine

cap (as base) , tab (as base), sterile sol (as sodium phosphate or acetate) cap, tab tab

ก ก ค

เงื่อนไข กรณี multiple sclerosis ใหใชโดยผูเชี่ยวชาญดานประสาทวิทยา 4. Ciclosporin (Cyclosporin)

cap, oral sol, oral susp, sterile sol

ค

เงื่อนไข กรณีผูปวยไตมีเงื่อนไข คือ 1. กรณีผูปวยปลูกถายไตในระยะ maintenance therapy ใหใชยารับประทานชนิด microemulsion 2. ใชกับผูปวย mininal change disease (MCD) ที่มี relapse บอย 3. ใชกับผูปวย focal segmental glomerulosclerosis (FSGS) ที่ดื้อตอ prednisolone และ cyclophosphamide 5. Methylprednisolone

sterile pwdr/sterile susp (as hemisuccinate or sodium succinate or acetate)

ค

เงื่อนไข 1. ใชสําหรับ induction therapy ในการปลูกถายอวัยวะ 2. ใชสําหรับ acute rejection ในการปลูกถายอวัยวะ (renal allograft acute rejection), SLE ชนิดรุนแรง, glomerulonephritis ชนิดรุนแรง, vasculitis, aplastic anemia, idiopathic thrombocytopenic purpura, demyelinating disease

6. Antithymocyte immunoglobulin, rabbit (ATG)

sterile pwdr , sterile sol

ง

เงื่อนไข 1. ใชเปน first-line drug ในการรักษาภาวะ renal allograft acute rejection ที่มีพยาธิสภาพรุนแรง 2. ใชกับผูปวยที่ไมตอบสนองตอ pulse methylprednisolone 3. ใชเปน first-line drug ในการรักษา severe aplastic anemia 7. Basiliximab

sterile pwdr

ง

cap

ง

เงื่อนไข ใชสําหรับ induction therapy ในผูปวยปลูกถายไต 8. Mycophenolate mofetil

เงื่อนไข ใชเปน alternative drug ในกรณีผูปวยปลูกถายไตในระยะ maintenance therapy 9. Tacrolimus

cap, sterile sol (concentrate for infusion)

ง

เงื่อนไข 1. ชนิดรับประทานใชกับผูปวยปลูกถายไตในระยะ maintenance therapy กรณีมีผลขางเคียงจากการใช ciclosporin เชน severe gum hypertrophy, hirsutism เปนตน 2. ชนิดรับประทานใชกับผูปวยปลูกถายไตระยะ maintenance therapy หลังเกิดภาวะ acute rejection ที่รุนแรง 3. ใชกับผูปวยปลูกถายตับ 10. BCG (Bacillus Calmette-Guérin)

freeze-dried pwdr for bladder instillation

ง

เงื่อนไข ใชสําหรับมะเร็งกระเพาะปสสาวะชนิด superficial bladder cancer 11. Human normal immunoglobulin,intravenous sterile pwdr, sterile sol จ(2) (IVIG) เงื่อนไข 1. ใชสําหรับโรคคาวาซากิระยะเฉียบพลัน (acute phase of Kawasaki disease) โดยมีแนวทางกํากับการใชยา เปนไปตามรายละเอียดในภาคผนวก 3 2. ใชสําหรับโรคภูมิคุมกันบกพรองปฐมภูมิ (primary immunodeficiency diseases) โดยมีแนวทางกํากับการใช ยาเปนไปตามรายละเอียดในภาคผนวก 3 3. ใชสําหรับโรค idiopathic thrombocytopenic purpura (ITP) ชนิดรุนแรง โดยมีแนวทางกํากับการใชยา เปนไปตามรายละเอียดในภาคผนวก 3 4. ใชสําหรับ autoimmune hemolytic anemia (AIHA) ที่ไมตอบสนองตอการรักษาตามขั้นตอนของมาตรฐาน การรักษาและมีอาการรุนแรงที่อาจเปนอันตรายถึงแกชีวิต โดยมีแนวทางกํากับการใชยาเปนไปตามรายละเอียด ในภาคผนวก 3 56

5. ใชสําหรับโรค Guillain – Barré syndrome ที่มีอาการรุนแรง โดยมีแนวทางกํากับการใชยาเปนไปตาม รายละเอียดในภาคผนวก 3 6. ใชสําหรับโรคกลามเนื้อออนแรงชนิดรายระยะวิกฤต (myasthenia gravis, acute exacerbation หรือ myasthenic crisis) โดยมีแนวทางกํากับการใชยาเปนไปตามรายละเอียดในภาคผนวก 3 7. ใชสําหรับโรค pemphigus vulgaris ที่มีอาการรุนแรง และไมตอบสนองตอการรักษาดวยยามาตรฐาน โดยมี แนวทางกํากับการใชยาเปนไปตามรายละเอียดในภาคผนวก 3 8. ใชสําหรับ hemophagocytic lymphohistiocytosis (HLH) โดยมีแนวทางกํากับการใชยาเปนไปตาม รายละเอียดในภาคผนวก 3 12. Sirolimus (Rapamycin)

oral sol (เฉพาะ 1 mg/ml), tab (เฉพาะ 1 mg)

ง

เงื่อนไข ใชกับผูปวยปลูกถายไตในระยะ maintenance therapy ที่ตองการหลีกเลี่ยงการใช prednisolone รวมทั้งเพื่อหลีกเลี่ยงพิษตอไตจาก ciclosporin หรือ tacrolimus

8.3 Sex hormones and hormone antagonists in malignant disease 8.3.1 Progestogens, anti-estrogens and enzyme inhibitors 1. Tamoxifen citrate

tab

ค

เงื่อนไข ใชสําหรับมะเร็งเตานม 2. Letrozole

tab (เฉพาะ 2.5 mg)

จ(2)

เงื่อนไข ใชสําหรับมะเร็งเตานมที่มี hormone receptor เปนบวก โดยมีแนวทางกํากับการใชยาเปนไปตามรายละเอียด ในภาคผนวก 3 3. Megestrol acetate

tab

ง

เงื่อนไข ใชสําหรับ advanced breast cancer ที่มีผลการตรวจ hormone receptor เปนบวก

8.3.2 Prostate cancer 1. Flutamide

tab

ง

เงื่อนไข ใชเปน monotherapy สําหรับการรักษามะเร็งตอมลูกหมากในระยะแพรกระจายโดยเปน second-line drug ของ bilateral orchiectomy 57

กลุมยา 9 Nutrition and blood 9.1 Whole blood, blood products and drugs used in some blood disorders 9.1.1 Whole blood and blood products 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.

Fresh dried plasma ก Fresh frozen plasma ก Frozen cryoprecipitate ก Leukocyte depleted platelets concentrate ก Leukocyte depleted pooled platelets concentrate, ก random donor (LD-PPC) Lyophilized cryoprecipitate ก Packed red cell ก Packed red cell, leukocyte depleted ก Packed red cell, leukocyte poor ก Platelets concentrate, random donor ก Platelets concentrate, single donor ก Whole blood ก Leukocyte depleted platelets concentrate, single donor ข เงื่อนไข ใชเฉพาะผูปวยที่มีกลุมเลือดหายาก Rh- หรือมีความจําเปนตองใชเลือดเรงดวนแตขาดเลือดเทานั้น

14. Packed red cell, leukocyte depleted single donor 2 units ข เงื่อนไข ใชเฉพาะผูปวยที่มีกลุมเลือดหายาก Rh- หรือมีความจําเปนตองใชเลือดเรงดวนแตขาดเลือดเทานั้น 15. Packed red cell, irradiated

ค

เงื่อนไข ใชกับผูปวยปลูกถายเซลลตนกําเนิดเม็ดเลือด 16. Packed red cell, leukocyte poor, irradiated เงื่อนไข ใชกับผูปวยปลูกถายเซลลตนกําเนิดเม็ดเลือด

ค

17. Platelets concentrate, irradiated เงื่อนไข ใชกับผูปวยปลูกถายเซลลตนกําเนิดเม็ดเลือด

ค

18. Packed red cell, leukocyte depleted irradiated ง เงื่อนไข ใชกับผูปวยปลูกถายเซลลตนกําเนิดเม็ดเลือดที่เคยแพตอ Packed red cell, leukocyte poor, irradiated

9.1.2 Drugs used in hypoplastic, hemolytic and renal anemias 1. Folic acid tab (เฉพาะไมนอยกวา 5 mg) 2. Oxymetholone tab 3. Deferoxamine mesilate (Desferrioxamine mesilate) sterile pwdr

ก ข ค

หมายเหตุ ดูรายละเอียดเพิ่มเติมในกลุมยา 16 4. Iron sucrose

sterile sol

ค

เงื่อนไข ใชสําหรับรักษา iron deficiency anemia ในผูปวย chronic kidney disease ที่ไดรับการลางไตรวมกับการให epoetin therapy 5. Antithymocyte immunoglobulin, rabbit (ATG)

sterile pwdr, sterile sol

ง

เงื่อนไข ใชเปน first-line drug ในการรักษา severe aplastic anemia หมายเหตุ ดูรายละเอียดเพิ่มเติมในกลุมยา 8.2 6. Deferiprone

tab (เฉพาะ 500 mg)

ง

เงื่อนไข ใชสําหรับรักษาภาวะธาตุเหล็กเกินเรื้อรัง เนื่องจากการรับเลือดในผูปวยธาลัสซีเมียที่มีอายุตั้งแต 6 ปขึ้นไป

7. Epoetin alfa (epoetin alpha)

sterile pwdr/sterile sol (เฉพาะ จ(2) 1000, 2000, 3000, 4000, 5000 IU)

เงื่อนไข ใชสําหรับภาวะเลือดจางจากโรคไตเรื้อรังที่ไมพบสาเหตุอื่นที่รักษาได โดยมีแนวทางกํากับการใชยาเปนไปตาม รายละเอียดในภาคผนวก 3 8. Epoetin beta

sterile sol (เฉพาะ 2000, 3000, 5000 IU)

จ(2)

เงื่อนไข ใชสําหรับภาวะเลือดจางจากโรคไตเรื้อรังที่ไมพบสาเหตุอื่นที่รักษาได โดยมีแนวทางกํากับการใชยาเปนไปตาม รายละเอียดในภาคผนวก 3

9.1.3 Drugs used in bone marrow transplantation 1. Filgrastim

sterile sol

ง

เงื่อนไข 1. เลือกหนึ่งรายการระหวาง filgrastim และ lenograstim ที่จัดซื้อไดถูกกวา 2. ใชสําหรับปลูกถายไขกระดูกหรือเซลลตนกําเนิดเม็ดเลือด เพื่อเคลื่อนยาย progenitor cell จากไขกระดูก ออกมาในเลือดของผูใหหรือผูปวย เพื่อนําไปใชทั้งใน allogeneic และ autologous transplantation 3. ไมแนะนําใหใชสําหรับ febrile neutropenia เพราะการใชยาไมเพิ่ม overall survival หรือลด infection related mortality 2. Lenograstim

sterile pwdr

ง

เงื่อนไข เชนเดียวกับ filgrastim

9.2 Fluids and electrolytes 1. 2. 3. 4.

Dextran in normal saline with/ without dextrose Glucose with/without sodium chloride Intermittent peritoneal dialysis Potassium acetate

sterile sol

ก

sterile sol sterile sol sterile sol (hosp)

ก ก ก

Potassium chloride

syr (hosp), elixir (hosp), compressed tab, EC tab, sterile sol

ก

คําเตือนและขอควรระวัง 1. ควรรับประทานยา potassium chloride หลังอาหารทันทีในกรณียาเม็ดควรดื่มน้ําอยางนอย 180 มิลลิลิตร และไมควรนอนราบอยางนอยครึ่งชั่วโมงหลังจากรับประทานยา 2. หามใชยา potassium chloride ชนิด elixir กับผูปวยเด็กอายุต่ํากวา 2 ขวบ เนื่องจากมีแอลกอฮอลเปน สวนประกอบ 6.

Potassium citrate

7. 8. 9. 10.

Sodium acetate Sodium bicarbonate Sodium chloride Sodium lactate intravenous infusion compound (Ringer-Lactate solution for injection ; Hartmann’s solution for injection) 11. Water for injection 12. Calcium polystyrene sulfonate 13. Continuous ambulatory peritoneal dialysis

oral sol (hosp), dry pwdr for oral sol (hosp) sterile sol (hosp) tab, sterile sol tab (เฉพาะ 300 mg), sterile sol sterile sol

ก

sterile sol oral pwdr basic bag sol, double bag sol

ก ข ค

ก ก ก ก

9.3 Vitamins Multivitamins ในบัญชียาหลักแหงชาติ มีวิตามินเปนสวนประกอบเทานั้น การผสมแรธาตุ (mineral) หรือ ตัวยาสําคัญอื่นๆ ไมถือเปนยาในบัญชียาหลักแหงชาติ 1. Folic acid tab (เฉพาะ 400 mcg และ 5 mg) 2. Multivitamins syr มีวิตามินอยางนอย 8 ชนิดที่ใหปริมาณยาตอวัน ดังนี้ - Vitamin A 1,300 - 2,000 IU - Vitamin B6 ≥ 0.5 mg - Vitamin D 200 - 1,000 IU - Vitamin B12 ≥ 0.9 mcg - Vitamin B1 ≥ 0.5 mg - Niacinamide ≥ 6 mg - Vitamin B2 ≥ 0.5 mg - Vitamin C ≥ 40 mg หมายเหตุ มีปริมาณใกลเคียงกับปริมาณสารอาหารที่ควรไดรับประจําวันในเด็กอายุ 1 - 3 ขวบ

ก ก

3. Multivitamins drop มีวิตามินอยางนอย 8 ชนิดที่ใหปริมาณยาตอวัน ดังนี้ - Vitamin A 1,300 - 2,000 IU - Vitamin B6 ≥ 0.3 mg - Vitamin D 200 - 1,000 IU - Vitamin B12 ≥ 0.5 mcg - Vitamin B1 ≥ 0.3 mg - Niacinamide ≥ 4 mg - Vitamin B2 ≥ 0.4 mg - Vitamin C ≥ 35 mg หมายเหตุ มีปริมาณใกลเคียงกับปริมาณสารอาหารที่ควรไดรับประจําวันในทารกอายุ 6 - 11 เดือน

ก

4. Multivitamins cap, tab มีวิตามินอยางนอย 9 ชนิดที่ใหปริมาณยาตอวัน ดังนี้ - Vitamin A 2,000 - 5,600 IU - Vitamin B12 ≥ 1.8 - Vitamin D 200 - 2,000 IU - Niacinamide ≥ 12 - Vitamin B1 ≥ 0.9 mg - Folic acid 300-1000 - Vitamin B2 ≥ 0.9 mg - Vitamin C ≥ 45 - Vitamin B6 ≥ 1.0 mg หมายเหตุ มีปริมาณใกลเคียงกับปริมาณสารอาหารที่ควรไดรับประจําวันในเด็กอายุ 9 - 12 ป และผูใหญ

ก

Vitamin A

Vitamin B1 (Thiamine as hydrochloride or mononitrate) Vitamin B2 Vitamin B6 (Pyridoxine hydrochloride)

7. 8.

mcg mg mcg mg

cap, tab (เฉพาะ 25,000-50,000 IU ตอ 1 cap/tab) tab (เฉพาะ 10-100 mg), sterile sol (เฉพาะ 100 mg/ml) tab (เฉพาะไมต่ํากวา 10 mg) tab (เฉพาะ 10-100 mg), sterile sol (เฉพาะ 100 mg/ml)

ก ก ก ก

คําเตือนและขอควรระวัง การรับประทานวิตามิน B6 ขนาดตั้งแต 200 มิลลิกรัมตอวัน ขึ้นไปเปนเวลานาน มีความสัมพันธกับการเกิด neuropathy ได 9.

Vitamin B12 (Cyanocobalamin หรือ Hydroxocobalamin) 10. Vitamin C 11. Vitamin D2 (Ergocalciferol) เงื่อนไข เปน first -line drug ในผูปวยที่มีภาวะขาดวิตามิน D

tab (เฉพาะไมต่ํากวา 100 mcg), sterile sol (เฉพาะ 1000 mcg/ml) tab (เฉพาะ 50, 100 mg) cap

ก

12. Vitamin K1 (Phytomenadione)

sterile sol

ก

ก ก

13. Vitamin B complex cap, tab มีวิตามินอยางนอย 8 ชนิดที่ใหปริมาณยาตอวัน ดังนี้ - Vitamin B1 ≥ 0.9 mg - Folic acid ≥ 300 mcg - Vitamin B2 ≥ 0.9 mg - Niacinamide ≥ 12 mg - Vitamin B6 ≥ 1.0 mg - Pantothenic acid ≥ 4 mg - Vitamin B12 ≥ 1.8 mcg -Biotin ≥ 20 mcg หมายเหตุ มีปริมาณใกลเคียงกับปริมาณสารอาหารที่ควรไดรับประจําวันในเด็กอายุ 9 - 12 ป และผูใหญ

ก

14. Vitamin C sterile sol 15. Vitamins B complex sterile sol ประกอบดวยวิตามินอยางนอย 4 ชนิด ที่ใหปริมาณยาตอวัน ดังนี้ - Vitamin B1 ≥ 0.9 mg - Vitamin B6 ≥ 1.0 mg - Vitamin B2 ≥ 0.9 mg - Niacinamide ≥ 12 mg หมายเหตุ มีปริมาณใกลเคียงกับปริมาณสารอาหารที่ควรไดรับประจําวันในเด็กอายุ 9 - 12 ป และผูใหญ

ข ข

16. Alfacalcidol (1 alpha-hydroxyvitamin D3) cap, tab ค เงื่อนไข 1. ใชกับผูปวย Kidney disease stage 5 (หรือ end stage kidney disease) ที่มีระดับแคลเซียมในเลือดต่ํา รวมกับภาวะ hyperparathyroidism 2. ใชกับผูปวยที่มีภาวะพรองฮอรโมนพาราไทรอยดอยางรุนแรงและฉับพลัน 17. Vitamin E emulsion (hosp), syr ค เงื่อนไข 1. ใชกับทารกแรกเกิดที่มีน้ําหนักตัวนอยหรือเกิดกอนกําหนดเทานั้น 2. ใชป องกัน และรั กษาภาวะขาดวิ ตามิ นอี ในทารก และเด็กที่มีปญหาการยอยไขมั นและ/หรื อการดูด ซึมไขมั น บกพรองเทานั้น หมายเหตุ ตํารับยา water-miscible vitamin E (มี emulsifier ในสูตรตํารับ เชน polysorbate 80 เปนตน และใชเปน น้ํากระสายยา)

9.4 Intravenous nutrition 1. Amino acid solution for infants

2. 3. 4. 5.

sterile sol

ค

มีกรดอะมิโนจําเปนทั้ง 9 ชนิด คือ isoleucine, leucine, lysine, methionine, phenylalanine, threonine, tryptophan, valine, histidine และอยางนอยตองมี arginine, cysteine, tyrosine และ taurine โดยดองไมมี sugar alcohol ในสูตร Amino acid solution ชนิด high branched sterile sol ค มีสัดสวนของ branch chain amino acid 35-45% ของ total amino acid Amino acid solution ชนิด high essential sterile sol ค มีสัดสวนของ essential amino acid > 60% ของ total amino acid Amino acids with/without minerals sterile sol ค Complete water-soluble and fat preparation for intravenous ค soluble vitamins preparation use (sterile pwdr,sterile sol,sterile emulsion) Complete water-soluble and fat soluble vitamins preparation ที่ไดจากการผสม ตํารับที่มี Fat soluble vitamins 4 ชนิด คือ A, D, E, K กับ ตํารับที่มี water soluble vitamins 9 ชนิด คือ B1, B2, B6 , B12, niacinamide, folic acid , pantothenic acid , biotin และ Vitamin C เงื่อนไข ใชกับผูปวยที่เขารับการรักษาในโรงพยาบาล

6. Dextrose solution with minerals with sterile sol มี dextrose ไมนอยกวา 20% และมี mineral อยางนอย 2 ชนิด เงื่อนไข ยานี้มีความเขมขนของน้ําตาลสูงจึงหามใหทาง peripheral vein ตองใหทาง central vein เทานั้น

ค

7. Fat emulsion

ค

sterile emulsion (เฉพาะ 20%)

Fat emulsion ประกอบดวย long chain triglycerides และ phospholipids ซึ่งมีหรือไมมี medium chain triglycerides (MCT) 8. Multiple trace minerals solution

sterile sol

ค

อยางนอยตองประกอบดวย Zn,Cu และ I

9.5 Minerals 1. 2. 3. 4.

Aluminium hydroxide Calcium carbonate Calcium gluconate Ferrous sulfate

tab, susp, susp (hosp) cap, tab sterile sol cap, tab, oral sol, drop

ก ก ก ก

5. Iodine คําเตือนและขอควรระวัง 1. ควรใชเฉพาะในพื้นที่ที่ขาดไอโอดีนสูงเทานั้น 2. อาจทําใหเกิด iodine-induced thyrotoxicosis

cap

ก

6. Magnesium hydroxide 7. Magnesium sulfate

tab, susp, susp (hosp) sterile sol, oral sol, oral sol(hosp) tab, oral sol, oral sol(hosp)

ก ก

8. Sodium fluoride คําเตือนและขอควรระวัง ระวังการใชในพื้นที่ที่มีฟลูออไรดสูง เพราะอาจทําใหเกิด fluorosis Trace element solution อยางนอยตองประกอบดวย Zn, Cu, I และ Cr 10. Zinc sulfate

ก

oral sol (hosp)

ก ก

11. 12. 13. 14.

oral sol (hosp), cap, tab, sterile sol (hosp) cap, tab, oral sol, susp sterile sol (hosp), oral sol (hosp) sterile sol oral sol (hosp)

ข ค ค ค

oral sol (hosp)

ค

Ferrous fumarate Copper sulfate solution Dipotassium hydrogen phosphate Oral acidic phosphate solution (Joulie's solution) มีตัวยาสําคัญ คือ Potassium phosphate และ/หรือ Sodium phosphate monobasic/dibasic 15. Oral neutral phosphate solution มีตัวยาสําคัญ คือ Potassium phosphate และ/หรือ Sodium phosphate monobasic/ dibasic

9.6 Vitamins and minerals for pregnancy and lactating mothers 1. Ferrous fumarate คําเตือนและขอควรระวัง ระมัดระวังการใชในผูปวยโรคธาลัสซีเมีย

tab (เฉพาะ 65 mg as iron)

ก

2. Ferrous sulfate

tab (เฉพาะ 60 และ 65 mg as iron)

ก

tab (เฉพาะ 400 mcg และ 5 mg)

ก

คําเตือนและขอควรระวัง ระมัดระวังการใชในผูปวยโรคธาลัสซีเมีย 3. Folic acid

เงื่อนไข 1. ใชสําหรับเสริมโฟเลทตลอดการตั้งครรภ 2. ใชสําหรับเสริมโฟเลทในชวง 6 เดือนแรกของการใหนมบุตร 3. กรณีหญิงตั้งครรภที่เคยมีประวัติตั้งครรภหรือคลอดบุตรที่มีภาวะ neural tube defect หรือปากแหวง เพดานโหว ควรใชความแรง 5 mg 4. Potassium Iodide

tab (เฉพาะ 150 mcg as iodine)

ก

เงื่อนไข 1. ใชสําหรับเสริมไอโอดีนตลอดการตั้งครรภ 2. ใชเสริมไอโอดีนในชวง 6 เดือนแรกของการใหนมบุตร 3. หามใชในผูที่มีภาวะไทรอยดเปนพิษ คําเตือนและขอควรระวัง ควรติดตามเฝาระวังภาวะไทรอยดเปนพิษ 5. Ferrous salt + Folic acid

tab (เฉพาะ 60 mg as iron + 400 mcg)

ก

เงื่อนไข 1. ใชสําหรับเสริมธาตุเหล็กและโฟเลทตลอดการตั้งครรภ 2. ใชสําหรับเสริมธาตุเหล็กและโฟเลทในชวง 6 เดือนแรกของการใหนมบุตร คําเตือนและขอควรระวัง ระมัดระวังการใชในผูปวยโรคธาลัสซีเมีย

6. Ferrous salt + Folic acid + Potassium Iodide

tab (เฉพาะ 60 mg as iron + 400 mcg + 150 mcg as iodine)

ก

เงื่อนไข 1. ใชเสริมธาตุเหล็ก โฟเลท และไอโอดีนตลอดการตั้งครรภ 2. ใชสําหรับเสริมธาตุเหล็ก โฟเลท และไอโอดีนในชวง 6 เดือนแรกของการใหนมบุตร 3. หามใชในผูที่มีภาวะไทรอยดเปนพิษ คําเตือนและขอควรระวัง 1. ควรติดตามเฝาระวังภาวะไทรอยดเปนพิษ 2. ระมัดระวังการใชในผูปวยโรคธาลัสซีเมีย

กลุมยา 10 Musculoskeletal and joint diseases 10.1 Drugs used in rheumatic diseases and gout 10.1.1 Non-steroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs) 1. Aspirin (Acetylsalicylic acid)

tab, EC tab

ก

EC tab, sterile sol film coated tab, susp

ก ก

เงื่อนไข ไมใชสําหรับโรค gout 2. Diclofenac sodium 3. Ibuprofen

cap compressed tab (as base) cap (as base), compressed tab (as base), film coated tab (as base)

ก ก ข

10.1.2 Disease-modifying antirheumatic drugs (DMARDs) 1. Chloroquine phosphate

compressed tab, film coated tab

ข

คําเตือนและขอควรระวัง การใชยาอาจเปนพิษตอจอประสาทตา ควรตรวจจอประสาทตาทุก 6 เดือน ระหวางการใชยา 2. Hydroxychloroquine sulfate

tab

ข

คําเตือนและขอควรระวัง การใชยาอาจเปนพิษตอจอประสาทตา ควรตรวจจอประสาทตาทุก 6 เดือน ระหวางการใชยา 3. Azathioprine

tab

ค

4. Methotrexate

tab (as base or sodium), sterile pwdr/sterile sol (as sodium)

ค

คําเตือนและขอควรระวัง การใชยาอาจเกิดการกดไขกระดูกและเปนพิษตอตับ ควรตรวจคา CBC SGOT/SGPT และคา alkaline phosphatase ทุก 3-6 เดือน ระหวางการใชยา 5. Penicillamine (D-Penicillamine) cap ยากําพรา 6. Sulfasalazine EC tab 7. Sodium aurothiomalate sterile sol 8. Ciclosporin (Cyclosporin) cap, oral sol, sterile sol เงื่อนไข 1. ใชในกรณีที่ใชยา methotrexate แลวไมไดผล หรือใชไมไดเนื่องจากแพ 2. ผูปวยมีการทํางานของไตเปนปกติ และไมมีภาวะความดันเลือดสูง

ค ค ค ง

10.1.3 Drugs for treatment of gout and hyperuricaemia 1. Colchicine 2. Allopurinol

tab tab

ก ก

เงื่อนไข หามใชรักษา acute gout คําเตือนและขอควรระวัง ควรเฝาระวังอาการไมพึงประสงคทางผิวหนังชนิดรายแรงจากยา เชน Steven-Johnson syndrome (SJS), toxic epidermal necrolysis (TEN) และ drug rash with eosinophilia and systemic symptoms (DRESS) เนื่องจากมีรายงานการเกิดอาการไมพึงประสงคดังกลาวเพิ่มมากขึ้น ผูปวยที่มีความเสี่ยงสูงขึ้นไดแก ผูที่เริ่มใชยา (ในช วง 4 สัป ดาห แรก) ผูที่มีภาวะไตเสื่อม ผูที่ใช allopurinol ในขนาดสูง และผู ที่ใชย าขับ ปสสาวะในกลุ ม thiazide รวมดวย 3. Probenecid

film coated tab

ก

tab

ค

เงื่อนไข หามใชรักษา acute gout 4. Benzbromarone

เงื่อนไข 1. หามใชรักษา acute gout 2. ใชดวยความระมัดระวัง เนื่องจากมีรายงานการเกิด cytolytic liver damage ทําใหผูปวยถึงแกชีวิตหรือตอง เปลี่ยนตับ 69

10.2 Drugs used in neuromuscular disorders 10.2.1 Drugs which enhance neuromuscular transmission 1. Pyridostigmine bromide 2. Neostigmine methylsulfate

tab sterile sol

ก ข

10.2.2 Skeletal muscle relaxants 1. ยากลุมนี้ใชบรรเทาการหดเกร็งของกลามเนื้อที่เปนรุนแรงในโรคบางชนิด เชน บาดทะยัก การบาดเจ็บของ ไขสันหลัง และ multiple sclerosis 2. ไมใชยากลุมนี้กับอาการหดเกร็งกลามเนื้อจากการเลนกีฬาหรือการบาดเจ็บ 3. ควรใชยากลุมนี้ดวยความระมัดระวัง เนื่องจากการลด muscle tone อาจเพิ่ม disability ใหกับผูปวย 1. Diazepam 2. Baclofen 3. Tizanidine hydrochloride

cap, tab, sterile sol tab tab

ก ข ข

10.3 Drugs for relief of soft-tissue inflammation 10.3.1 Rubifacients 1. Methyl salicylate cream compound 2. Methyl salicylate ointment compound (Analgesic Balm)

cream (hosp) oint (hosp)

ก ก

กลุมยา 11 Eye 11.1 Anti-infective eye preparations 11.1.1 Antibacterials and eye wash solution 1. ใชเปนยาสําหรับการติดเชื้อแบคทีเรียเทานั้น 2. ควรใชยาใหเหมาะสมกับชนิดของเชื้อ เชน ชนิดกรัมบวก หรือกรัมลบ 1. 2. 3. 4.

Boric acid Chloramphenicol Tetracycline hydrochloride Gentamicin sulfate

eye wash sol eye drop, eye oint eye oint eye drop, eye oint

ก ก ก ค

หมายเหตุ ประสิทธิผลของ gentamicin ไมแตกตางจาก tobramycin 5. Polymyxin B sulfate + Neomycin sulfate + eye drop ค Gramicidin หมายเหตุ ยาที่มีสวนผสมของ polymyxin B อาจสงผลใหเกิดการดื้อของเชื้อในทาง systemic จึงตองใชอยางระมัดระวัง เฉพาะกรณีที่มีความจําเปนเทานั้น 6. Fusidic acid

eye drop (in gel base)

ง

เงื่อนไข ใชสําหรับ blepharitis ในกรณีที่ใช chloramphenicol หรือ gentamicin แลว แพหรือไมไดผล หมายเหตุ ยาเปลี่ยนเปนของเหลวเมื่อยาสัมผัสถูกตา

11.1.2 Antibacterials with corticosteroids 1. การใชยากลุมนี้ควรอยูในความดูแลของผูเชี่ยวชาญ เพราะยามีที่ใชจํากัด หากใชไมถูกตองอาจไมปลอดภัย 2. หามใชในอาการตาแดงที่ยังมิไดรับการตรวจวินิจฉัยสาเหตุที่ชัดเจน เพราะอาจเกิดอันตรายได เชน การใชใน อาการตาแดงที่เกิดจากเชื้อ herpes simplex virus อาจทําใหเกิดแผลที่กระจกตาไปจนถึงตาบอดได เปนตน 3. ใชสําหรับการอักเสบรุนแรงในลูกตาสวนหนาหรือหลังผาตัด และปองกันการติดเชื้อแบคทีเรียในกลุมเสี่ยง 1. Dexamethasone sodium phosphate + Neomycin sulfate

eye drop

ค

2. Dexamethasone sodium phosphate + eye drop ค Chloramphenicol + Tetrahydrozoline hydrochloride 3. Dexamethasone + Neomycin sulfate + eye oint ค Polymyxin B sulfate หมายเหตุ ยาที่มีสวนผสมของ polymyxin B อาจสงผลใหเกิดการดื้อของเชื้อในทาง systemic จึงตองใชอยางระมัดระวัง เฉพาะกรณีที่มีความจําเปนเทานั้น

11.1.3 Antifungals 1. Natamycin

eye susp

ง

eye oint

ค

เงื่อนไข ใชสําหรับการติดเชื้อราที่แผลกระจกตา

11.1.4 Antivirals 1. Aciclovir (Acyclovir)

11.2 Corticosteroids and other anti-inflammatory preparations 1. Antazoline hydrochloride + Tetrahydrozoline hydrochloride 2. Fluorometholone

eye drop

ก

eye susp (as base)

ค

เงื่อนไข ใชรักษาเยื่อบุตาอักเสบที่ไมไดเกิดจากการติดเชื้อ เชน ภูมิแพ การระคายเคือง เปนตน หมายเหตุ การใชยานี้ตองระวังการติดเชื้อราที่กระจกตา การเกิด steroid glaucoma และการใชยาติดตอกันเปนเวลานาน อาจทําใหเกิด steroid cataract 3. Prednisolone acetate

eye susp

ค

เงื่อนไข 1. ใชรักษามานตาอักเสบและ/หรือหลังผาตัดตา 2. ใชรักษากระจกตาอักเสบหลังจากการติดเชื้อไวรัสที่ชั้น stroma หรือชั้นเยื่อบุโพรงตา (endothelium) หมายเหตุ การใชยานี้ตองระวังการติดเชื้อราที่กระจกตา การเกิด steroid glaucoma และการใชยาติดตอกันเปนเวลานาน อาจทําใหเกิด steroid cataract 4. Sodium cromoglicate (Cromolyn sodium)

eye drop

ค 72

11.3 Mydriatics and cycloplegics 1. 2. 3. 4.

Atropine sulfate Cyclopentolate hydrochloride Phenylephrine hydrochloride Tropicamide

eye drop eye drop eye drop eye drop

ค ค ค ค

oral sol (hosp) tab eye drop (as hydrochloride or nitrate) eye drop eye susp, eye sol eye drop

ก ก ก ก ค ค

eye susp eye drop

ค ง

11.4 Drugs for treatment of glaucoma 1. Glycerol 2. Acetazolamide 3. Pilocarpine 4. Timolol maleate 5. Betaxolol hydrochloride 6. Brimonidine tartrate เงื่อนไข 1. ใชสําหรับรักษาตอหินกรณีที่ใช beta-blocker ไมไดผล 2. ใชเสริมเพื่อใหไดระดับความดันในลูกตาที่ปลอดภัย 7. Brinzolamide 8. Bimatoprost

เงื่อนไข ใชเฉพาะกรณีที่ใชยารักษาตอหินชนิดอื่นแลวความดันในลูกตายังไมลดลงอยูในขั้นที่ปลอดภัย

11.5 Local anesthetics 1. Tetracaine hydrochloride

eye drop

ก

เงื่อนไข หามใหผูปวยนํากลับบาน

11.6 Tear deficiency, ocular lubricants and astringents 1. Hypromellose (with preservative) 2. Carbomer (with preservative, with/ without sorbitol)

eye drop eye gel

ก ข

3. White petrolatum + Mineral oil + Liquid eye oint lanolin anhydrous (preservative free) เงื่อนไข ใชกับผูปวยตาแหงปานกลางถึงตาแหงมาก ที่ใชน้ําตาเทียมที่มี preservative ไมได

ค

4. Hypromellose + Dextran 70 eye drop (preservative free) เงื่อนไข ใชเฉพาะกับผูปวยตาแหงมาก ที่ใชน้ําตาเทียมที่มี preservative ไมได

ง

5. Acetylcysteine (N-acetylcysteine)

ง

eye drop

เงื่อนไข ใชสําหรับละลาย mucus ของน้ําตาในผูปวยโรคกระจกตาที่มี mucus ผิดปกติ 6. Dried protein-free dialysate of calf blood

eye gel

ง

เงื่อนไข ใชเพิ่มการสมานของแผลที่กระจกตา

11.7 Ocular diagnostic and peri-operative preparations and photodynamic treatment 1. Balance salt 2. Carbachol เงื่อนไข ใชหดมานตาระหวางการผาตัด 3. 4. 5. 6. 7.

Diclofenac sodium with preservative Fluorescein sodium Sodium chondroitin sulfate + Sodium hyaluronate Sodium hyaluronate Verteporfin

sol for ocular irrigation , sol for intraocular irrigation sterile sol for intraocular use

eye drop sterile sol for inj sterile sol for intraocular use sterile sol for intraocular use sterile pwdr for intravenous infusion

ค ค

ค ค ค ค จ(2)

เงื่อนไข ใชสําหรับโรคจุดภาพชัดจอประสาทตาเสื่อมเหตุสูงวัยแบบเปยกที่มีเสนเลือดงอกใหมใตรอยบุมจอตาซึ่งสวนใหญ เปนแบบคลาสสิก (predominantly classic subfoveal choroidal neovascularization (CNV) due to agerelated macular degeneration (wet form)) โดยมีแนวทางกํากับการใชยาเปนไปตามรายละเอียดในภาคผนวก 3 74

กลุมยา 12 Ear, nose, oropharynx and oral cavity 12.1 Drugs acting on the ear 12.1.1 Otitis externa and otitis media 1. Chloramphenicol 2. Dexamethasone + Framycetin sulfate + Gramicidin 3. Hydrocortisone + Neomycin sulfate + Polymyxin B sulfate

ear drop ear drop/ear oint (เฉพาะ 0.5 mg+5 mg+ 0.05 mg in 1 ml or 1 g) ear drop (เฉพาะ 10 mg + 3400 U+ 10000 U in 1 ml)

ก ค

ear drop (hosp) (เฉพาะ 2% in aqueous และ 2% in 70% Isopropyl alcohol)

ก

ear drop (hosp) (เฉพาะ 3% in Isopropyl alcohol)

ก

sol (hosp)

ก

eye drop

ข

ค

12.1.2 Drugs used in otomycosis 1. Acetic acid คําเตือนและขอควรระวัง หามใชในผูปวยที่แกวหูทะลุ 2. Boric acid คําเตือนและขอควรระวัง หามใชในผูปวยที่แกวหูทะลุ 3. Gentian violet คําเตือนและขอควรระวัง หามใชในผูปวยที่แกวหูทะลุ 4. Clotrimazole

12.1.3 Other drugs acting on the ear 1. Ofloxacin

ear drop

ค

เงื่อนไข ใชสําหรับหูน้ําหนวกเรื้อรังที่แกวหูทะลุ ที่ใช Chloramphenicol ไมไดผล หมายเหตุ ควรมี guideline ที่ชัดเจนกํากับการใชยานี้ เพราะการใชยาอาจสงผลใหเกิดปญหาเชื้อดื้อยากลุม quinolones 2. Sodium bicarbonate

ear drop (hosp)

ก

nasal spray

ข

nasal spray

ข

nasal spray

ง

nasal spray

ง

12.2 Drugs acting on the nose 12.2.1 Drugs used in nasal allergy 1. Beclometasone dipropionate เงื่อนไข ใชกับผูปวยอายุ 6 ปขึ้นไป 2. Budesonide เงื่อนไข ใชกับผูปวยอายุ 6 ปขึ้นไป 3. Fluticasone propionate เงื่อนไข ใชกับผูปวยอายุ 4 ขวบขึ้นไป 4. Triamcinolone acetonide เงื่อนไข ใชกับผูปวยอายุ 2 ขวบขึ้นไป

12.2.2 Topical nasal decongestants 1. Ephedrine hydrochloride วัตถุที่ออกฤทธิ์ตอจิตและประสาทประเภท 2 2. Sodium chloride

nasal drop (hosp) (เฉพาะ 0.53 %) sterile sol (for irrigation) (เฉพาะ 0.9 %)

ก ก

3. Oxymetazoline hydrochloride

nasal drop, nasal spray

ข

12.3 Drugs acting on the oropharynx and oral cavity 12.3.1 Drugs used in treatment of oral ulcer 1. Borax (in glycerin) 2. Chlorhexidine gluconate 3. Fluocinolone acetonide 4. Talbot’s solution 5. Iodine Paint, compound 6. Iodofrom (in ether)

sol, sol (hosp) mouthwash sol / mouthwash sol (hosp) (เฉพาะ 0.1-0.2% w/v) oral cream (hosp), oral gel (hosp), sol (hosp) sol (hosp) sol (hosp) sol (hosp)

ก ก

ก ก ข

lozenge oral gel oral susp

ก ก ก

sol (hosp) sol (hosp) sol (hosp) (เฉพาะ 2%) oil sol (hosp) (เฉพาะ 14% หรือ 17% ) sol (hosp)

ก ก ก ก ก

sol (hosp)

ก

12.3.2 Oropharyngeal antifungal drugs 1. Clotrimazole 2. Miconazole nitrate 3. Nystatin

12.3.3 Antiseptics for root canal treatment 1. 2. 3. 4. 5.

Camphorated parachlorophenol Camphorated phenol Chlorhexidine gluconate Clove oil EDTA

6. Formocresol (Cresolated formaldehyde, Formaldehyde and Cresol solution) 7. Sodium hypochlorite

ก

12.3.4 Drugs used in prevention and treatment of dental plaque and caries 1. Chlorhexidine gluconate 2. Sodium fluoride

mouthwash sol / mouthwash sol (hosp) (เฉพาะ 0.1-0.2%w/v) tab, oral sol

ก ก

หมายเหตุ ระวังการใชในพื้นที่ที่มีฟลูออไรดสูง เพราะอาจทําใหเกิด fluorosis

12.3.5 Other dental preparations 1. 2. 3. 4. 5.

Epinephrine (Adrenaline) Artificial saliva (Saliva substitutes) Hydrogen peroxide Sodium chloride Special mouthwash ที่มีตัวยาสําคัญคือ chloroxylenol 6. Tincture of iodine (Iodine in alcohol) 7. Zinc oxide

sterile sol sol (hosp) mouthwash sol (1.5% w/v ) sterile sol mouthwash sol (hosp)

ก ก ก ก ก

sol, sol (hosp) pwdr (hosp)

ก ก

หมายเหตุ ใชอุดคลองรากฟนที่ใชบดเคี้ยวหรือใชสําหรับอุดฟนชั่วคราวที่ตองการให remove ออกไดงาย 8. Zinc oxide with zinc acetate

pwdr (hosp)

ก

หมายเหตุ ใชสําหรับอุดคลองรากฟนและอุดชั่วคราวที่ตองการความแข็งแรงมาก 9. Carnoy's solution 10. White head varnish

sol (hosp) varnish (hosp)

ค ค

กลุมยา 13 Skin 13.1 Anti-infective skin preparations 13.1.1 Antibacterial preparations 1. 2. 3. 4.

Sulfadiazine silver (Silver sulfadiazine) Fusidic acid Sodium fusidate Mupirocin

cream cream oint oint

ก ข ข ข

เงื่อนไข จํากัดการใชเฉพาะ Methicillin - resistant S.aureus (MRSA)

13.1.2 Antifungal preparations 1. Benzoic acid + Salicylic acid (Whitfield’s ointment) 2. Sodium thiosulfate 3. Clotrimazole 4. Ketoconazole

oint, oint (hosp)

ก

sol, sol (hosp) cream cream

ก ก ก

13.1.3 Parasiticidal preparations 1. Benzyl benzoate emulsion/lotion (เฉพาะ 25%) 2. Sulfur (Sulphur) oint 3. Permethrin cream (เฉพาะ 5%) ยากําพรา เงื่อนไข ใชในหิด และโลน หมายเหตุ เปนยากําพราอยูระหวางการแกไขปญหาการขาดแคลนยา

ก ก ก

13.2 Emollient and barrier preparations 1. Aluminium acetate (Aluminium subacetate) 2. Mineral oil

sol (hosp)

ก

oil (hosp)

ก 79

3. 4. 5. 6. 7.

Olive oil Urea White petrolatum Zinc oxide Zinc sulfate

oil cream (hosp), oint (hosp) oint (hosp) oint (hosp), paste (hosp) lotion (hosp)

ก ก ก ก ก

lotion, lotion (hosp)

ก

13.3 Topical antipruritics 1. Calamine

หมายเหตุ หากในสูตรตํารับยามี phenol เปนสวนประกอบ ตองมีความเขมขนของ phenol ไมเกิน 0.5 - 1% 2. Menthol + Phenol + Camphor

ทุก topical dosage form (hosp)

ก

cream cream cream, oint cream cream, lotion cream lotion, sol cream oint (เฉพาะ 0.05%+3%)

ก ก ก ก ก ก ข ข ค

oint

ค

13.4 Topical corticosteroids 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Hydrocortisone acetate Prednisolone Betamethasone dipropionate Betamethasone valerate Triamcinolone acetonide Clobetasol propionate Betamethasone valerate Desoximetasone (Desoxymethasone) Betamethasone dipropionate + Salicylic acid เงื่อนไข ใชสําหรับโรคสะเก็ดเงิน (psoriasis)

10. Clobetasol propionate

เงื่อนไข ใชสําหรับโรคผิวหนังเรื้อรังที่ไมตอบสนองตอยาอื่น เชน โรคสะเก็ดเงินที่เล็บซึ่งเปนบริเวณที่หนาและ ตองใชยาที่เพิ่มการดูดซึมเพื่อใหเกิดประสิทธิผลในการรักษา

11. Clobetasol propionate

lotion

ง

cream

ง

เงื่อนไข ใชสําหรับโรคผิวหนังเรื้อรังที่ไมตอบสนองตอยาอื่น 12. Mometasone furoate เงื่อนไข ใชกรณีตองใชยาเปนเวลานาน

13.5 Other preparations for psoriasis (excluding topical corticosteroids) 1. 2. 3. 4.

Coal tar Salicylic acid Dithranol (Anthralin) Methotrexate

ทุก topical dosage form (hosp) lotion (hosp) paste (hosp) tab (as base or sodium)

ก ก ก ข

tab, topical sol (paint) oint

ค ง

เงื่อนไข ใชสําหรับ severe resistant psoriasis 5. Methoxsalen 6. Calcipotriol

เงื่อนไข ใชในกรณีที่ไมตอบสนองหรือเกิดผลขางเคียงตอ coal tar หรือ topical steroid 7. Acitretin

cap

ง

เงื่อนไข 1. ใชสําหรับ erythrodermic psoriasis 2. ใชสําหรับ severe plaque type psoriasis ที่ไมตอบสนองตอยาอื่นหรือมีขอหามในการใช methotrexate 3. ใชโดยแพทยผูเชี่ยวชาญดานตจวิทยา สําหรับรักษาโรคผิวหนังเรื้อรังอื่น ๆ ที่ไมตอบสนองตอการรักษาทั่วไป 8. Ciclosporin (Cyclosporin)

cap, oral sol

ง

เงื่อนไข เชนเดียวกับ acitretin

13.6 Preparations for warts and calluses 1. Podophyllin (Podophyllum resin) 2. Salicylic acid 3. Silver nitrate 4. Trichloroacetic acid 5. Salicylic acid + Lactic acid

paint, paint (hosp) oint (hosp), paste (hosp) sol (hosp), crystal (hosp), stick (hosp) sol (hosp) colloidal sol

ก ก ก ก ข

กลุมยา 14 Immunological products and vaccines 1. Anti-D immunoglobulin, human inj ยากําพรา 2. BCG vaccine (Bacillus Calmette-Guérin) inj 3. Diphtheria antitoxin (DAT) inj ยากําพรา 4. Diphtheria-Tetanus vaccine ทั้งชนิด DT (children inj type) และ dT (adult type) 5. Diphtheria-Tetanus-Pertussis vaccine inj (whole cell) (DTPw) 6. Diphtheria-Tetanus-Pertussis-Hepatitis B vaccine inj (DTP-HB) 7. Hepatitis B vaccine (HB) inj 8. Influenza vaccine ชนิดวัคซีนรวม 3 สายพันธุ (trivalent) ตามที่องคการอานามัยโลกกําหนดในแตละป เงื่อนไข 1. ผูสูงอายุที่มีอายุมากกวา 65 ป ทุกราย 2. ผูปวยที่มีโรคเรื้อรังรวมดวย 7 โรค ไดแก โรคหอบหืด โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง โรคไตวาย โรคหัวใจ โรคเบาหวาน โรคหลอดเลือดสมอง และผูปวยมะเร็งที่ไดรับการรักษาดวยวิธีเคมีบําบัด 3. สําหรับบุคลากรดานสาธารณสุขที่มีความเสี่ยง

ก

Influenza vaccine ชนิด pandemic influenza สายพันธุตามที่องคการอนามัยโลกกําหนดในแตละป 10. Measles-Mumps-Rubella vaccine (MMR) inj 11. Measles vaccine inj 12. Poliomyelitis vaccine, live attenuated (OPV) oral sol, oral susp 13. Rabies immunoglobulin, horse (ERIG) inj 14. Rabies vaccines inj ยกเวนชนิด human diploid cell vaccine (HDCV) เงื่อนไข 1. ใชสําหรับ post-exposure protection 2. ใชสําหรับ pre-exposure protection ในประชากรกลุมที่มีความเสี่ยงสูง 15. Rubella vaccine inj 16. Tetanus antitoxin, horse inj

ก ก ก ก ก ก ก

ก ก ก ก ก

ก ก 83

17. Tetanus vaccine (Tetanus toxoid) inj ก 18. Japanese encephalitis vaccine, inactivated inj ก (inactivated JE vaccine) 19. Japanese encephalitis vaccine, live attenuated inj ข (Live Attenuated JE vaccine) เงื่อนไข ใชในกรณีที่ inactivated Japanese encephalitis vaccine ขาดแคลน และเปนไปตามขอกําหนดของ สํานักงานคณะกรรมการอาหารและยา และคณะกรรมการวัคซีนแหงชาติ 20. Rabies immunoglobulin, human (HRIG)

inj

ข

21. Tetanus antitoxin, human (Anti-tetanus immunoglobulin, human) เงื่อนไข ใชสําหรับผูที่แพ tetanus antitoxin, horse

inj

ข

22. Hepatitis B immunoglobulin, human (HBlG)

inj

ค

เงื่อนไข ใชสําหรับผูที่แพ rabies immunoglobulin, horse (ERIG)

เงื่อนไข ใชรวมกับการฉีด Hepatitis B vaccine เฉพาะในกรณีดังตอไปนี้ 1. ทารกแรกเกิดที่มารดามี HBsAg เปนบวก 2. เมื่อผิวหนังหรือเยื่อเมือกสัมผัสกับเลือดหรือสารคัดหลั่งที่มี HBsAg เปนบวก เชนบุคลากรทางการแพทย ที่เกิดอุบัติเหตุสัมผัสโรคจากการทํางานตามแนวปฏิบัติของสถานพยาบาลนั้น ๆ หรือผูที่ถูกขมขืน 3. ปองกันผูปวยจากการกลับเปนโรคตับอักเสบบีซ้ําหลังจากไดรับการเปลี่ยนตับแลว หมายเหตุ ในทารกแรกเกิดซึ่งมารดามีอายุครรภปกติ การใหวัคซีนภายใน 24 ชั่วโมง สามารถปองกันการติดเชื้อไดมาก อยูแลว การให HBlG ไมทําใหการปองกันสูงขึ้น

กลุมยา 15 Anesthesia 15.1 General anesthesia 15.1.1 Intravenous anesthetics 1. Propofol sterile emulsion 2. Thiopental sodium (Thiopentone sodium) sterile pwdr 3. Ketamine hydrochloride sterile sol วัตถุออกฤทธิ์ตอจิตและประสาทประเภท 2 เงื่อนไข ใชกับเด็กและผูใหญที่หาเสนเลือดสําหรับใหน้ําเกลือไมได และใชในกรณีผูปวยมีความดันเลือดต่ํา

ค ค ง

15.1.2 Inhalational anesthetics 1. Halothane 2. Isoflurane 3. Sevoflurane

volatile liquid volatile liquid volatile liquid

ค ค ค

15.1.3 Muscle relaxants (Neuromuscular blocking drugs) 1. 2. 3. 4. 5.

Atracurium besilate Cisatracurium besilate Pancuronium bromide Rocuronium bromide Suxamethonium chloride (Succinylcholine chloride) 6. Vecuronium bromide

sterile sol sterile sol sterile sol sterile sol sterile pwdr, sterile sol

ค ค ค ค ค

sterile pwdr

ค

15.1.4 Sedative and analgesic peri-operative drugs 1. Diazepam วัตถุออกฤทธิ์ตอจิตและประสาทประเภท 4 2. Fentanyl citrate ยาเสพติดใหโทษประเภท 2 3. Morphine sulfate ยาเสพติดใหโทษประเภท 2

cap, tab, sterile sol

ก

sterile sol

ค

sterile sol

ค 85

4. Pethidine hydrochloride sterile sol ค ยาเสพติดใหโทษประเภท 2 5. Midazolam hydrochloride sterile sol ง วัตถุออกฤทธิ์ตอจิตและประสาทประเภท 2 เงื่อนไข ใชเสริมยาระงับความรูสึกทั่วตัว และใชรักษาผูปวยที่มีอาการกระวนกระวายหรือชัก หลังใหยาระงับความรูสึก 6. Midazolam maleate tab ง วัตถุออกฤทธิ์ตอจิตและประสาทประเภท 2 เงื่อนไข ใชเตรียมผูปวยกอนใหยาระงับความรูสึก (premedication) เทานั้น โดยเบิกไดวันละไมเกิน 2 เม็ด ตอผูปวย หนึ่งราย

15.1.5 Anticholinesterases and antimuscarinic drugs used in anesthesia 1. Atropine sulfate

sterile sol

ก

sterile sol

ก

gel, oint cream gel, oint, spray, sterile sol (dental cartridge), sterile sol (local infiltration), viscous sol sterile sol (local infiltration), sterile sol (dental cartridge) sterile sol (dental cartridge) sterile sol (dental cartridge) sterile sol (local infiltration) sterile sol (spinal, epidural)

ก ก ก

เงื่อนไข ใชแกฤทธิ์ยาหยอนกลามเนื้อ 2. Neostigmine methylsulfate เงื่อนไข ใชแกฤทธิ์ยาหยอนกลามเนื้อ

15.2 Local anesthesia 1. Benzocaine 2. Lidocaine + Prilocaine 3. Lidocaine hydrochloride 4. Lidocaine hydrochloride + Epinephrine 5. 6. 7. 8.

Mepivaciane hydrochloride Mepivaciane hydrochloride + Epinephrine Bupivacaine hydrochloride Bupivacaine hydrochloride

ก ก ก ข ค 86

กลุมยา 16 Antidotes ยาในกลุมนี้หลายชนิดไมปรากฏเปนยาในบัญชีนี้ เนื่องจากเปนยากําพรา (orphan drugs) ที่มีปญหาการจัดหา และไมมีทะเบียนตํารับยา แตควรสงเสริมใหมีการจัดหามาใชและควรอนุมัติใหเบิกคายาได หมายเลขโทรศัพทของศูนยพิษวิทยา เชน ศูนยพิษวิทยา ร.พ.รามาธิบดี โทร.0 2201 1083 ศูนยพิษวิทยา ร.พ.ศิริราช โทร.0 2419 7007 1. Acetylcysteine (N-acetylcysteine)

sterile sol

ก

inj

ก

เงื่อนไข ใชแกพิษที่เกิดจากการไดรับ paracetamol เกินขนาด 2. Antivenom sera - งูเหา - งูจงอาง - งูสามเหลี่ยม - งูเขียวหางไหม - งูแมวเซา - งูกะปะ - งูทับสมิงคลา 3. Polyvalent antivenom for hematotoxin

inj

ก

inj

ก

เงื่อนไข ใชแกพิษตอระบบเลือดในรายที่ถูกงูไมทราบชนิดกัด 4.

Polyvalent antivenom for neurotoxin เงื่อนไข ใชแกพิษตอระบบประสาทในรายที่ถูกงูไมทราบชนิดกัด

5. Atropine sulfate

sterile sol

ก

เงื่อนไข ใชตานพิษ cholinesterase inhibitors (เชน organophosphates, carbamates) และภาวะ cholinergic crisis 6. Benzatropine mesilate (Benztropine mesylate) เงื่อนไข ใชบําบัดภาวะ dystonia เนื่องจากยา

sterile sol

ก

Calcium gluconate

sterile sol

ก

เงื่อนไข ใชบําบัดพิษที่เกิดจาก hydrofluoric acid และ calcium channel blockers หมายเหตุ ใหฉีดเขาเสนเลือดอยางชาๆ การฉีดเร็วอาจทําใหผูปวยเสียชีวิตได 8. Charcoal, activated

pwdr

ก

9. Diazepam วัตถุที่ออกฤทธิ์ตอจิตและประสาทประเภท 4 เงื่อนไข ใชบําบัดอาการชักที่เกิดจากยา หรือสารพิษ

sterile sol

ก

10. Diphenhydramine hydrochloride

cap, sterile sol

ก

sterile sol, sterile sol (hosp)

ก

เงื่อนไข ใชดูดซับสารพิษทั่วไป

เงื่อนไข ใชบําบัดภาวะ dystonia เนื่องจากยาในเด็กและในผูใหญ 11. Ethanol ยากําพรา เงื่อนไข ใชบําบัดพิษจาก methanol และ ethylene glycol

12. Macrogols (Polyethylene glycol, PEG) oral pwdr , oral pwdr (hosp) ก with electrolytes เงื่อนไข ใชทําหัตถการลางกระเพาะและลําไส (whole bowel irrigation) กรณีไดรับสารพิษ หรือลางผิวหนัง กรณีสัมผัส phenol 13. Naloxone hydrochloride

sterile sol

ก

sterile pwdr

ก

เงื่อนไข 1. ใชบําบัดอาการพิษจากสารกลุม opioids และ clonidine 2. ใชบําบัดภาวะกดการหายใจที่ไมทราบสาเหตุ 14. Pralidoxime chloride (2-PAM) เงื่อนไข ใชบําบัดพิษที่เกิดจาก organophosphates 88

15. Sodium bicarbonate

sterile sol (เฉพาะ 44.6 mEq)

ก

เงื่อนไข 1. ใชบําบัดภาวะ hyperkalemia และพิษที่เกิดจากสาร tricyclic antidepressants, antiarrythmics type I 2. ใชปรับปสสาวะใหเปนดาง เพื่อเรงการกําจัดสารพิษ เชน salicylates, metformin, phenformin เปนตน 16. Vitamin K1 (Phytomenadione)

sterile sol

ก

เงื่อนไข ใชบําบัดพิษจากยา anticoagulants (coumarin derivatives) 17. Cyclophosphamide

sterile pwdr

ค

เงื่อนไข ใชบําบัดพิษจากสาร paraquat ภายใตการกํากับดูแลของศูนยพิษวิทยา 18. Deferoxamine mesilate sterile pwdr (Desferrioxamine mesilate) เงื่อนไข ใชกําจัดพิษจากภาวะธาตุเหล็กสูงผิดปกติเฉียบพลัน และเรื้อรัง

ค

19. Dimercaprol sterile oil solution for IM use ค (British Anti-Lewisite, BAL) ยากําพรา เงื่อนไข ใชบําบัดพิษเฉียบพลันจากปรอท ทอง และสารหนู และใชรวมกับ sodium calcium edetate ในกรณีบําบัด พิษเฉียบพลันจากตะกั่ว คําเตือนและขอควรระวัง หามใชในผูปวยที่มีประวัติแพถั่วลิสงเนื่องจากยานี้มีสวนผสมของน้ํามันถั่วลิสง 20. Penicillamine (D-Penicillamine)

cap

ค

เงื่อนไข ใชบําบัดอาการพิษจากสารทองแดง ตะกั่ว ปรอท และสารหนู คําเตือนและขอควรระวัง ระวังการใชกับหญิงตั้งครรภเพราะเปนสาร teratogen 21. Protamine sulfate

sterile sol

ค

เงื่อนไข ใชในกรณีที่มีเลือดออกมากผิดปกติจากการไดรับ heparin เกินขนาด 89

22. Sodium calcium edetate (Edetate calcium disodium, Calcium EDTA) ยากําพรา เงื่อนไข ใชบําบัดพิษจากตะกั่ว สังกะสี และแมงกานีส 23. Sodium nitrite ยากําพรา

sterile sol

ค

sterile sol , sterile sol (hosp)

ค

เงื่อนไข ใชบําบัดพิษจากไซยาไนด และไฮโดรเจนซัลไฟด คําเตือนและขอควรระวัง การใชยาปริมาณมากเกินไปอาจทําใหเกิดภาวะ cardiovascular collapse, methaemoglobinaemia และ อาจถึงตายได 24. Sodium thiosulfate ยากําพรา

sterile sol , sterile sol (hosp)

ค

sterile sol (เฉพาะ 50 mg)

ค

เงื่อนไข ใชบําบัดพิษจากไซยาไนด 25. Vitamin B6 (Pyridoxine hydrochloride)

เงื่อนไข ใชบําบัดพิษจากยา Isoniazid และเห็ดสมองวัว (Gyromitra spp.) 26. Botulinum antitoxin ยากําพรา

inj

ง

cap, tab, sterile pwdr, sterile sol

ง

เงื่อนไข ใชบําบัดพิษ Botulism 27. Calcium folinate (Leucovorin calcium)

เงื่อนไข 1. ใชบําบัดพิษจากสาร folic acid antagonists, methotrexate, trimethoprim และ pyrimethamine 2. ใชปองกันพิษจาก methotrexate เฉพาะกรณีใชยานี้ในขนาดสูง 3. ใหรวมกับ fluorouracil (5-FU) ในการบําบัดมะเร็งลําไส 4. ใชบําบัดพิษจาก methanol 90

28. Flumazenil

sterile sol

ง

เงื่อนไข ใชบําบัดอาการสงบประสาทที่เกิดจากการใชยาในกลุม benzodiazepines เกินขนาด 29. Mesna

sterile sol

ง

เงื่อนไข ใชเฉพาะกับผูปวยที่ไดรับยา ifosfamide หรือ cyclophosphamide ขนาดสูง (มากกวา 1.5 g/m2) เพื่อ ปองกันภาวะเลือดออกในทางเดินปสสาวะ 30. Methylene blue (Methylthioninium chloride) ยากําพรา

sterile sol , sterile sol (hosp)

ง

เงื่อนไข ใชบําบัด methemoglobinaemia คําเตือนและขอควรระวัง ควรใชอยางระมัดระวังในผูปวยภาวะการทํางานของไตบกพรองขั้นรุนแรง และในผูปวยขาดเอนไชม G6PD 31. Norepinephrine (Noradrenaline)

sterile sol (as bitartrate or hydrochloride)

ง

เงื่อนไข ใชบําบัดภาวะความดันเลือดตกเนื่องจากยา เชน ยากลุม beta-blockers, calcium channel blockers และ theophylline เปนตน 32. Phenobarbital sodium (Phenobarbitone sodium) เงื่อนไข ใชบําบัดอาการชักที่เกิดจากยา 33. Succimer ยากําพรา เงื่อนไข ใชบําบัดพิษจากตะกั่ว

sterile pwdr

cap

ง

กลุมยา 17 Contrast media and Radiopharmaceuticals 17.1 X - ray contrast media, iodinated 17.1.1 Drugs used in urography and computed tomography 1. Iopromide

sterile sol (เฉพาะ 300 และ 370 mg/ml as iodine), (50 ml,100 ml)

ง

เงื่อนไข ใชสําหรับ urography และ computed tomography (CT) หมายเหตุ ขนาด 300 mg/ml ใชกับเครื่องเอกซเรยคอมพิวเตอรชนิด multi-slice CT สวน 370 mg/ml ใชกับ ชนิด single-slice CT 2. Meglumine ioxitalamate + Sodium ioxitalamate

sterile sol (เฉพาะ 350 mg/ml as iodine), (50 ml)

ง

sterile sol (เฉพาะ 300 mg/ml as iodine), (100 ml)

ง

sterile sol (เฉพาะ 300 mg/ml as iodine), (100 ml)

ง

เงื่อนไข ใชสําหรับ urography ในกรณีผูปวยไมมีความเสี่ยง

17.1.2 Drugs used in angiography 1. Iohexol เงื่อนไข ใชสําหรับ interventional neuroradiology 2. Iopromide

เงื่อนไข ใชสําหรับ diagnostic angiography และ body interventional radiology

17.1.3 Drugs used in myelography 1. Iopamidol

sterile sol (เฉพาะ 300 mg/ml as iodine), (10 ml)

ง

เงื่อนไข ใชสําหรับ myelography

17.1.4 Drugs used in cardiovascular catheterization 1. Iobitridol

sterile sol (เฉพาะ 300 และ 350 mg/ml as iodine), (50 ml)

ง

เงื่อนไข ใชสําหรับ cardiovascular catheterization เฉพาะผูปวยเด็ก ผูปวยที่มีภาวะความเสี่ยงทางไต 2. Iopromide

sterile sol (เฉพาะ 300 และ 370 mg/ml as iodine), (50 ml, 100 ml)

ง

เงื่อนไข ใชสําหรับ cardiovascular catheterization เฉพาะผูสูงอายุ ผูปวยเด็ก ผูปวยโรคหลอดเลือดแดงสวนปลาย และผูปวยโรคหัวใจลมเหลว 3. Meglumine ioxitalamate + Sodium ioxitalamate

sterile sol (เฉพาะ 350 mg/ml as iodine), (50 ml, 100 ml)

ง

เงื่อนไข ใชสําหรับ cardiovascular catheterization ในกรณีผูปวยไมมีความเสี่ยง

17.1.5 Drugs used in Intracavitary, Hysterosalpingography (HSG), Urethrography, Voiding cysto-urethrography 1. Meglumine ioxitalamate + Sodium ioxitalamate

sterile sol (เฉพาะ 350 mg/ml as iodine), (50 ml, 100 ml)

ง

เงื่อนไข ใชสําหรับ intracavitary, hysterosalpingography (HSG), urethrography, voiding cystourethrography

17.2 X - ray contrast media, non – iodinated 1. Barium sulfate

pwdr for oral susp

ก

หมายเหตุ ตองเปน Barium sulfate ที่บริสุทธิ์และใชในทางการแพทยสําหรับการตรวจวินิจฉัยโรคเทานั้น

17.3 Magnetic resonance imaging contrast media (MRI diagnostic agents) 1. Meglumine gadopentetate

sterile sol (เฉพาะ 469 mg/ml of gadopentetic acid ), (10 ml, 15 ml)

ง

sterile sol for inj (hosp)

ง

เงื่อนไข ใชสําหรับ MRI

17.4 Radiopharmaceuticals 1. Tc-99m dextran

เงื่อนไข ใชสําหรับตรวจวินิจฉัยโรคการอุดกั้นของระบบทางเดินน้ําเหลือง (lymphatic obstruction) 2. Tc-99m diethylene triamine penta sterile sol for inj (hosp), acetic acid (DTPA) aerosol for inhalation (hosp) เงื่อนไข 1. ใชเพื่อการคํานวณหาคา glomerular filtration rate (GFR) ในโรคไต 2. ใชเพื่อการตรวจวินิจฉัยโรคทางเดินหายใจ (ventilation lung scan) 3. ใชเพื่อการตรวจวินิจฉัยการอุดกั้นของทางเดินปสสาวะ

ง

3. Tc-99m dimercaptosuccinic acid (DMSA)

sterile sol for inj (hosp)

ง

sterile sol for inj (hosp)

ง

เงื่อนไข ใชสําหรับตรวจวินิจฉัยโรคการอักเสบของเนื้อไต 4. Tc-99m dimercaptosuccinic acid V (DMSA [V]) เงื่อนไข ใชสําหรับตรวจวินิจฉัยโรค medullary thyroid cancer

5. Tc-99m iminodiacetic acid (IDA)

sterile sol for inj (hosp)

ง

sterile sol for inj (hosp)

ง

เงื่อนไข ใชสําหรับตรวจวินิจฉัยโรคทางเดินน้ําดี 6. Tc-99m methylene diphosphonate (MDP)

เงื่อนไข ใชสําหรับตรวจวินิจฉัยโรคกระดูกและขอ หรือการแพรกระจายของมะเร็งไปยังกระดูก 7. Tc-99m phytate

sterile sol for inj (hosp), aerosol for inhalation (hosp)

ง

sterile sol for inj (hosp)

ง

เงื่อนไข ใชสําหรับตรวจวินิจฉัยโรคตับ มาม และปอด 8. Tc-99m sulfur colloid

เงื่อนไข ใชสําหรับตรวจวินิจฉัยโรค reticuloendothelial system หมายเหตุ อักษรยอ cap = COPD = DPI EC g GnRH

= = = =

hosp = inj IM IU mcg MDI mEq mixt mg ml

= = = = = = = = =

capsule chronic obstructive pulmonary disease dry powder inhaler enteric coated gram gonadotrophin-releasing hormone hospital formulary (เภสัชตํารับโรงพยาบาล) injection intramuscular International unit microgram metered dose inhaler milliequivalent mixture milligram milliliter

mmol = mOsm = oint = pwdr = sol = SR = supp = susp = syr = tab = U = USP =

millimole milliosmole ointment powder solution ยาออกฤทธิ์นาน suppository suspension syrup tablet unit United States Pharmacopeia

ภาคผนวก 2 รายการยาเภสัชตํารับโรงพยาบาล (ที่เปนยาแผนปจจุบัน) 1. สูตรตํารับยาของเภสัชตํารับโรงพยาบาล

CREAMS Betamethasone Dipropionate Cream (0.05%w/w of betamethasone)

Group :

Betamethasone Dipropionate (equivalent to Betamethasone 0.05 g) Non-ionic Buffered Cream Base q.s. 13.4 Topical Corticosteroids

0.0643 g 100.00 g

Betamethasone Valerate Cream (0.1%w/w of betamethasone)

Group :

Betamethasone Valerate (equivalent to Betamethasone 0.1g)

0.1214 g

Non-ionic Buffered Cream Base q.s. 13.4 Topical Corticosteroids

100.00 g

Hydrocortisone Acetate Cream (1%w/w of Hydrocortisone acetate) Group :

Hydrocortisone Acetate Non-ionic Buffered Cream Base q.s. 13.4 Topical Corticosteroids

1.00 g 100.00 g

Methyl Salicylate Cream Compound

Group :

Methyl Salicylate Menthol Eugenol Cajuput Oil Turpentine Oil Cetyl Alcohol Stearyl Alcohol Glyceryl Stearate and PEG-100 Stearate mixture (Aracel® 165) White Beeswax (White Wax) Liquid Paraffin Carbomer 940 Propylene Glycol Sodium Lauril Sulfate (Sodium Lauryl Sulfate) Triethanolamine q.s. Preservatives q.s. Purified Water q.s. 10.3 Drugs for the relief of soft-tissue inflammation

15.00 ml 6.00 g 2.00 ml 1.20 ml 1.50 ml 1.75 g 1.75 g 2.00 g 2.00 g 2.00 ml 0.80 g 5.00 ml 1.00 g 100.00 g

Prednisolone Cream Group :

Prednisolone Non-ionic Buffered Cream Base q.s. 13.4 Topical Corticosteroids

0.50 g 100.00 g

Sulfadiazine Silver (Silver Sulfadiazine) Cream

Group :

Sulfadiazine Silver Carbomer 940 Triethanolamine Propylene Glycol Cetyl Alcohol Liquid Paraffin Polysorbate 80 Wool Fat Paraben Conc Purified Water q.s. 13.1.1 Antibacterial Preparations

1.00 g 0.30 g 0.30 ml 2.50 ml 7.00 g 23.50 ml 6.50 ml 1.00 g 1.00 ml 100.00 g

Triamcinolone Acetonide Cream Group :

Triamcinolone Acetonide Non-ionic Buffered Cream Base q.s. 13.4 Topical Corticosteroids

0.02 หรือ 0.10 g 100.00 g

Urea Cream Group :

Urea Non-ionic Buffered Cream Base q.s. 13.2 Emollient and Barrier Preparations

5.00-40.00 g 100.00 g

EAR DROPS Sodium Bicarbonate Ear Drop

Group : Note :

Sodium Bicarbonate Glycerol (Glycerin) Purified Water q.s. 12.1 Drugs Acting on the Ear ยานี้เมื่อเก็บที่อุณหภูมิ 15-25 องศาเซลเซียส จะมีอายุไมเกิน 4 สัปดาห หลังเตรียมยา

5.00 g 30.00 ml 100.00 ml

ELIXIRS Potassium Chloride Elixir

Group : Note :

Potassium Chloride Ethyl Alcohol 95% Aspartame Cream Soda Edicol Apple Green 1% Simple Syrup Paraben Conc Purified Water q.s. 9.2 Fluids and Electrolytes 15 ml ประกอบดวย Potassium 20 mEq

10.00 g 3.20 ml 0.03 g 0.03 ml 0.3 ml 50.00 ml 1.00 ml 100.00 ml

LOTIONS Benzyl Benzoate Lotion

Group :

Benzyl Benzoate Emulsifying Wax B.P. Purified Water q.s. 13.1.3 Parasiticidal Preparations

25.00 g 2.00 g 100.00 ml

Calamine Lotion

Group :

Calamine, in fine powder Zinc Oxide, in fine powder Bentonite Sodium Citrate Glycerol (Glycerin) Flavouring Agent q.s. Purified Water q.s. ในตํารับอาจเพิ่ม Liquified Phenol Camphor Menthol 13.3 Topical Antipruritics

15.00 g 5.00 g 3.00 g 0.50 g 5.00 ml 100.00 ml 0.50 g 0.10 g 0.10 g

Salicylic Acid Lotion Salicylic Acid Ethyl Alcohol 95% Purified Water

3.00 g 25.00 ml 25.00 ml

Group : Note :

Propylene Glycol q.s. Other Preparations for Psoriasis (excluding Topical Corticosteroids)

100.00 ml

อาจเติม Lactic acid, Urea อยางละ 1 % และยานี้จะมีอายุไมเกิน 4 สัปดาห หลังเตรียมยา

Triamcinolone Acetonide Lotion

Group :

Triamcinolone Acetonide Lactic Acid Acetone Ethyl Alcohol 95% Propylene Glycol Paraben Conc Purified Water q.s. 13.4 Topical Corticosteroids

0.10 g 10.00 ml 1.00 ml 5.00 ml 50.00 ml 1.00 ml 100.00 ml

Zinc Sulfate Lotion Synonyms : White Lotion Zinc Sulfate Sulfurated Potash Purified Water q.s. Group : 13.2 Emollient and Barrier Preparations Note : - เขยาขวดกอนใช - ยานี้เมื่อเก็บที่อุณหภูมิ 15-25 องศาเซลเซียส จะมีอายุไมเกิน 4 สัปดาห หลังเตรียมยา

4.00 g 4.00 g 100.00 ml

MIXTURES Ammonium Carbonate and Senega Mixture

Group : Note :

Ammonium Carbonate Ipecacuanha Tincture Senega Tincture Methyl Hydroxybenzoate (Methylparaben) Propyl Hydroxybenzoate (Propylparaben) Purified Water q.s. 3.6.2 Expectorant and Demulcent Cough Preparations กอนจายยาใหเจือจางดวยน้ําเชือ่ มในอัตราสวน 1 : 1

0.80 g 2.00 ml 6.66 ml 0.10 g 0.02 g 100.00 ml

Compound Cardamom Mixture Synonyms : Compound Cardamom Mixture ; Mist Carminative Compound Cardamom Tincture Capsicum Tincture (Capsic Tincture) Ginger Tincture Camphor Ethyl Alcohol 95% Purified Water q.s. Group : 1.1 Antacids and Other Drugs for Dyspepsia

1.20 ml 0.40 ml 0.80 ml 0.20 ml 13.45 ml 100.00 ml

Magnesium Sulfate Mixture Synonyms : Mist. Alba ; White Mixture Magnesium Sulfate Light Magnesium Carbonate Peppermint Spirit Purified Water q.s. Group : 1.6 Laxatives Note : - ระมัดระวังการใชในผูปวยโรคไตและตับ - ยานี้เมื่อเก็บที่อุณหภูมิ 15-25 องศาเซลเซียส จะมีอายุไมเกิน 4 สัปดาห หลังเตรียมยา

40.00 g 5.00 g 2.50 ml 100.00 ml

Opium and Glycyrrhiza Mixture Compound Synonyms : Brown Mixture ; Mist. Tussis Glycyrrhiza Fluidextract Antimony Potassium Tartrate Camphorated Opium Tincture Glycerol (Glycerin) Purified Water q.s. Group : 3.6.1 Cough Suppressants

12.00 ml 24.00 mg 12.00 ml 12.00 ml 100.00 ml

Squill and Ammonia Mixture

Group :

Ammonium Carbonate Squill Tincture Camphorated Opium Tincture Senega Tincture Syrup Purified Water q.s. 3.6.1 Cough Suppressants

2.00 g 3.40 ml 13.33 ml 12.00 ml 6.70 ml 100.00 ml

100

NASAL DROPS Ephedrine Hydrochloride Nasal Drop Group : Note :

Ephedrine Hydrochloride Purified Water q.s. 12.2.2 Topical Nasal Decongestants ยานี้เมื่อเก็บที่อุณหภูมิ 15-25 องศาเซลเซียส จะมีอายุไมเกิน 4 สัปดาห หลังเตรียมยา

0.50-3.00 g 100.00 ml

OINTMENTS Benzoic Acid and Salicylic Acid Ointment Synonyms : Whitfield’s Ointment Benzoic Acid, fine powder Salicylic Acid, in fine powder Hydrophilic Ointment Base q.s. Group : 13.1.2 Antifungal Preparations

6.00 g 3.00 g 100.00 g

Coal Tar Ointment

Group :

Coal Tar Polysorbate 80 Hydrophilic Ointment Base q.s. Other Preparations for Psoriasis (Excluding Topical Corticosteroids)

3.00-5.00 g 0.50 g 100.00 g

Dithranol (Anthralin) Ointment Dithranol Lassar’ s Paste q.s.

0.10-1.00 g 100.00 g

Lassar’ s Paste

Group :

Zinc Oxide Corn Starch Salicylic Acid White Soft Paraffin Other Preparations for Psoriasis (Excluding Topical Corticosteroids)

24.00 g 24.00 g 1.00 g 50.00 g

Methyl Salicylate Ointment Compound Synonyms : Analgesic Balm Methyl Salicylate Hard Paraffin White Beeswax (White Wax) White Vaseline

25.00 ml 15.20 g 7.00 g 33.00 g

101

Group :

Menthol Camphor Peppermint Oil Eucalyptus Oil Clove Oil Capsicum Tincture (Capsic Tincture) 10.3 Drugs for the relief of soft-tissue inflammation

10.00 g 5.00 g 0.45 g 2.75 g 0.10 g 1.50 g

Nitrofural (Nitrofurazone) Ointment Synonyms : Nitrofurazone Soluble Dressing Nitrofurazone Polyethylene Glycol 400 Polyethylene Glycol 4000 Group : 5.6 Antiseptics

0.20 g 66.60 ml 33.30 g

Salicylic Acid Ointment Group :

Salicylic Acid Hydrophilic Ointment Base q.s. 13.6 Preparations for Warts and Calluses

3.00-5.00 g 100.00 g

Sulfur (Sulphur) Ointment Precipitated Sulfur Luquid paraffin (Mineral Oil) White Ointment q.s.

6.00-10.00 g 10.00 ml 100.00 g

White Ointment Group :

White Beeswax (White Wax) White Soft Paraffin 13.1.3 Parasiticidal Preparations

5.00 g 95.00 g

Urea Ointment Group :

Urea Hydrophilic Ointment Base q.s. 13.2 Emollient and Barrier Preparations

20.00-40.00 g 100.00 g

102

PAINTS Iodine Paint, Compound Synonyms : Mandl's Paint Iodine Potassium lodide Purified Water Peppermint Oil Glycerol (Glycerin) q.s. Group : 12.3.1 Oropharyngeal Antiseptics

1.25 g 2.50 g 2.50 ml 0.40 ml 100.00 ml

Podophyllin Paint (Podophyllum Resin) Synonyms : Podophyllin Paint, Compound Podophyllum Resin Compound Benzoin Tincture q.s. Group : 13.6 Preparations for Warts and Calluses

10.00-25.00 g 100.00 ml

PASTES Salicylic Acid Paste

Group :

Salicylic Acid Glycerol (Glycerin) Zinc Oxide, fine powder Starch White Soft Paraffin q.s. 13.6 Preparations for Warts and Calluses

3.40 g 5.00 g 25.00 g 25.00 g 100.00 g

Zinc Oxide Paste

Group :

Zinc Oxide , fine powder Starch , fine powder White Soft Paraffin q.s. 13.2 Emollient and Barrier Preparations

25.00 g 25.00 g 100.00 g

103

POWDERS Macrogol Oral Powder Synonyms : Polyethylene Glycol ; PEG Lavage Polyethylene Glycol 4000 Potassium Chloride Sodium Chloride Sodium Bicarbonate Sodium Sulfate Group : 1.6 Laxatives Note : ผสมน้าํ 100 ml

5.50 g 0.07 g 0.15 g 0.17 g 0.57 g

Oral Rehydration Salts Synonyms : O.R.S. Sodium Chloride Trisodium Citrate Dihydrate Potassium Chloride Glucose Group : 1.4 Drugs Used in Acute Diarrhoea Note : เปนสูตรเตรียมผงเกลือแรสําหรับผสมน้ํา 1 ลิตร เมื่อผสมน้ํา 1 ลิตรแลวจะมี Glucose 75 mEq, Sodium 75 mEq (mmol), Chloride 65 mEq (mmol), Potassium 20 mEq (mmol), Citrate 10 mEq (mmol), Osmolarity 245 mOsm

2.60 g 2.90 g 1.50 g 13.50 g

SCRUBS Povidone-Iodine Scrub

Group :

Povidone-iodine Sodium Lauril Sulfate (Sodium Lauryl Sulfate) (LZV) Cocamide DEA Isopropyl Myristate Propylene Glycol Sodium Chloride Preservative q.s. Citric Acid q.s. to pH 4.5-5.0 EDTA Purified Water q.s. 5.6 Antiseptics

7.50 g 20.00 g 3.00 ml 0.75 ml 1.50 ml 0.25 g 0.075 g 100.00 ml

104

SHAMPOOS Tar Shampoo Coal Tar Solution Shampoo Base q.s.

5.00 ml 100.00 ml

Shampoo Base

Group : Note :

Sodium Lauryl Ether Sulfate Sodium Lauril Sulfate (Sodium Lauryl Sulfate) Needle EDTA Polysorbate 80 Cocamidopropyl Betaine Cocamide diethanolamide (Cocamide DEA) Polyethylene Glycol 400 Propylene Glycol Glycerol (Glycerin) Panthenol (D-panthenol) Sodium Chloride Methyl Hydroxybenzoate (Methylparaben) Propyl Hydroxybenzoate (Propylparaben) Citric Acid q.s. to pH 4.5-5.5 Deionized Water q.s. 13.5 Other Preparations for Psoriasis (Excluding Topical Corticosteroids) อาจเติม Salicylic Acid 3.0% ได

20.00 gm 20.00 gm 0.10 gm 1.00 ml 4.00 ml 4.00 ml 4.00 ml 3.00 ml 3.00 ml 0.20 ml 2.00 gm 0.10 gm 0.02 gm 100.00 ml

SOLUTIONS Aluminium Acetate Solution Synonyms : Burow's Solution Aluminium Subacetate Solution Glacial Acetic Acid Purified Water q.s.

54.50 ml 1.50 ml 100.00 ml

Aluminium Subacetate Solution

Group : Note :

Aluminium Sulfate Acetic Acid Precipitated Calcium Carbonate Purified Water q.s. ในตํารับอาจมี Boric Acid 13.2 Emollient and Barrier Preparations กอนใชใหเจือจางดวยน้ํา 1:10 - 1:40

14.50 g 16.00 ml 7.00 g 100.00 ml 0.90 g

105

Cloral Hydrate Oral Solution Synonyms : Chloral Hydrate Oral Solution; Chloral Hydrate Mixture, Pediatric Cloral Hydrate (Chloral hydrate) 10.00 g Citric Acid, Monohydrate 0.75 g Paraben Conc 1.00 ml Glycerol (Glycerin) 10.00 ml Purified Water 20.00 ml Color, Flavor q.s. Simple Syrup q.s. 100.00 ml Group : 4.1 Hypnotics and Anxiolytics Storage : ควรใชภายใน 3 เดือน เมื่อเก็บยาที่อุณหภูมิหอง Note : ขอหามใช 1. Hypersentivity 2. Severe hepatic impairment 3. Severe renal impairment 4. gastritis

Copper Sulfate Sterile Solution Group :

Copper (II) sulfate (CuSO4. 5H2O) Distilled Water q.s. 9.5 Minerals

0.157 g 100.00 ml

Ethyl Alcohol Solution Synonyms : Ethyl Alcohol 70% Ethyl Alcohol 95% Purified Water q.s. Group : 5.6 Antiseptics Note : ควรแตงสีดวย Brilliant Blue

73.70 ml 100.00 ml

Glycerol Oral Solution

Group :

Glycerol (Glycerin) Peppermint Spirit, Color q.s. Purified Water q.s. 11.4 Drugs for Treatment of Glaucoma

50.00 ml 100.00 ml

Intraperitoneal Dialysis Solution (Isotonic Solution) (1.5% Dextrose in Dialysis) Dextrose, anhydrous Sodium Chloride Sodium Acetate Calcium Chloride Magnesium Chloride

15.00 g 5.56 g 4.49 g 0.257 g 0.05-0.10 g

106

Group :

Sodium Metabisulfite Water for Injection q.s. 9.2 Fluids and Electrolytes

0.01 g 1000.00 ml

Intraperitoneal Dialysis Solution (2.5% Dextrose in Dialysis)

Group :

Anhydrous Dextrose Sodium Chloride Sodium Lactate Calcium Chloride Magnesium Chloride Sodium Metabisulfite Water for Injection q.s. 9.2 Fluids and Electrolytes

25.00 g 5.56 g 4.49 g 0.257 g 0.05-0.10 g 0.01 g 1000.00 ml

Intraperitoneal Dialysis Solution (4.25% Dextrose in Dialysis)

Group :

Anhydrous Dextrose Sodium Chloride Sodium Lactate Calcium Chloride Magnesium Chloride Sodium Metabisulfite Water for Injection q.s. 9.2 Fluids and Electrolytes

42.50 g 5.56 g 4.49 g 0.257 g 0.05-0.10 g 0.01 g 1000.00 ml

Lugol's Solution Synonyms : Aqueous Iodine Oral Solution , Strong Iodine Solution Iodine Potassium Iodide Purified Water q.s. Group : 6.2.2 Antithyroid Drugs

5.00 g 10.00 g 100.00 ml

Magnesium Sulfate Solution Synonyms : Saturated Magnesium Sulfate Solution Magnesium Sulfate Purified Water q.s. Group : 1.6 Laxatives Note : ยานี้เมื่อเก็บที่อุณหภูมิ 15-25 องศาเซลเซียส จะมีอายุไมเกิน 4 สัปดาห หลังเตรียมยา

50.00 g 100.00 ml

107

Neutral Phosphate Oral Solution

Group : Note :

Dibasic Sodium Phosphate (Disodium Hydrogen Phosphate) 0.539 g Potassium Dihydrogen Phosphate 1.30 g Monobasic Sodium Phosphate Dihydrate 0.297 g (Sodium Dihydrogen Phosphate Dihydrate) Glycerol (Glycerin) 5.00 ml Simple Syrup 40.00 ml Paraben Conc 1.00 ml Purified Water q.s. 100.00 ml 9.5 Minerals 5 ml ประกอบดวย Sodium, Potassium อยางละ 0.475 mEq และ Phosphate 0.95 mEq

Potassium Acetate Sterile Solution Group : Note :

Potassium Acetate 2.95 g Water for Injection q.s 10.00 ml 9.2 Fluids and Electrolytes - 5 ml ประกอบดวย Potassium 15 mEq - ควรใชอยางระมัดระวังในผูปวยโรคหัวใจ - ไมควรใชในผูป วยที่การทํางานของไตบกพรองและมีอาการปสสาวะนอย ไมมีปสสาวะ ภาวะเลือดคั่ง ไนโตรเจน (Azotemia) Addison’s Disease ภาวะที่มีโปแตสเซียมในเลือดสูง - ไมควรใชยาในผูปวยที่ไดรบั Potassium-sparing Diuretics - ยาฉีดเขาหลอดเลือดดําควรใหอยางชา ๆ เพราะถาความเขมขนของโปแตสเซียมในเลือดสูง จะมีผล ตอการทํางานของหัวใจ ภาวะ Peripheral และ Pulmonary Edema

Potassium Citrate Oral Solution

Group :

Potassium Citrate Orange Powder Paraben Conc Purified Water q.s. 7.4.3 Drugs Used in Alkalinisation of Urine และ 9.2 Fluids and Electrolytes

6.60 g 0.005 g 1.00 ml 100.00 ml

Povidone-Iodine Solution Povidone-Iodine Propylene Glycol Polyethylene Glycol 400 Dibasic Sodium Phosphate (Sodium Phosphate, Disodium Phosphate)

10.00 g 0.25 ml 0.50 ml 1.32 g

108

Group : Note :

Citric Acid Cetomacrogol 1000 หรือ Nonoxinol 9 Purified Water q.s. 5.6 Antiseptics ยามี pH = 4-5

0.92 g 0.02 g 100.00 ml

Saturated Solution of Potassium Iodide Oral Solution (SSKI)

Group :

Potassium Iodide Sodium Thiosulfate Purified Water q.s. 6.2.2 Antithyroid Drugs

100.00 g 0.05 g 100.00 ml

Sodium Acetate Sterile Solution Group : Note :

Sodium Acetate 4.07 g Water for Injection q.s 10.00 ml 9.2 Fluids and Electrolytes - 5 ml ประกอบดวย Sodium 20 mEq - ใชอยางระมัดระวังในผูป วยโรคหัวใจลมเหลว ความดันโลหิตสูง การทํางานของไตบกพรอง ภาวะ Peripheral และ Pulmonary Edema

Sodium Citrate and Citric Acid Oral Solution Synonyms : Shohl’s solution Methyl Hydroxybenzoate (Methylparaben) Propyl Hydroxybenzoate (Propylparaben) Ethyl Alcohol 95% Sucrose Sodium Citrate dihydrate Citric Acid anhydrous Lemon Oil q.s. Color q.s. Purified Water q.s. Group : 7.4.3 Drugs Used in Alkalinisation of Urine Note : 5 ml ประกอบดวย Sodium 5 mEq ซึ่งให bicarbonate ประมาณ 5 mEq

0.035 g 0.025 g 1.50 ml 5.00 g 10.00 g 6.00 g 100.00 ml

Sodium Citrate and Potassium Citrate Oral Solution Sodium Citrate Potassium Citrate Propylene Glycol

24.80 g 27.20 g 10.00 ml

109

Group : Note :

Simple Syrup Purified Water q.s. 7.4.3 Drugs Used in Alkalinisation of Urine 5 ml ประกอบดวย Sodium, Potassium อยางละ 12.65 mEq

20.00 ml 100.00 ml

Sodium Thiosulfate Solution Group : Note :

Sodium Thiosulfate Purified Water q.s. 13.1.2 Antifungal Preparations ยานี้เมื่อเก็บที่อุณหภูมิ 15-25 องศาเซลเซียส จะมีอายุไมเกิน 4 สัปดาห หลังเตรียมยา

20.00 g 100.00 ml

Tincture of Iodine Solution (Iodine in Alcohol) Synonyms : Weak Iodine Solution ; Iodine Tincture Iodine Potassium Iodine Purified Water Ethyl Alcohol 95% q.s. Group : 5.6 Antiseptics

2.50 g 2.50 g 2.50 ml 100.00 ml

Trace Element Solution (Oral Solution)

Group : Note :

Zinc Sulfate (ZnSO4 .7H2O) Manganese sulfate (MnSO4 . H2O) Copper (II) sulfate pentahydrate (CuSO4 . 5H2O) Potassium Iodine (KI) Chromic Trichloride (CrCl3 . 6H2O) Sodium Molybdate (Na2MoO4 . 2H2O) Cobalt (II) sulfate Heptahydrate (CoSO4 . 7H2O) Distilled Water q.s. 9.5 Minerals Distilled Water ที่ใชเตรียมยากลุม Minerals ตองปราศจาก Minerals

5.719 g 0.923 g 0.707 g 0.026 g 0.012 g 0.008 g 0.008 g 1000.00 ml

Zinc Sulfate Sterile Solution Group :

Zinc Sulfate (ZnSo4 . 7H2O) Distilled Water q.s. 9.5 Minerals

0.44 g 100.00 ml

110

SPIRITS Aromatic Ammonia Spirit

Group :

Ammonium Carbonate Ammonia Solution 30% Lemon Oil Lavender Oil Ethyl Alcohol 95% Purified Water q.s. 3.8 Other respiratory preparations

3.20 g 3.50 ml 1.00 ml 0.10 ml 70.00 ml 100.00 ml

SUSPENSIONS Aluminium Hydroxide and Magnesium Hydroxide Suspension Synonyms : Alumina and Magnesia Oral Suspension Aluminium Hydroxide Compressed Gel equivalent to Aluminium Oxide Magnesium Hydroxide Paste equivalent to Magnesium Hydroxide Sorbitol Solution 70% Syrup U.S.P. Paraben Conc Peppermint Oil q.s. Color q.s. Purified Water q.s. Group : 1.1 Antacids and Other Drugs for Dyspepsia Note : ใหมีสวนประกอบ Al2O3 = 3.1-4.0 % w/w , Mg(OH)2 = 1.4-2.2 % w/w

3.56 g 1.80 g 10.00 ml 5.00 ml 1.00 ml 100.00 ml

Aluminium Hydroxide Suspension Synonyms : Aluminium Hydroxide Gel ; Colloidal Aluminium Hydroxide ; Aluminium Hydroxide Mixture Aluminium Hydroxide Paste equivalent to Aluminium Oxide Glycerol (Glycerin) Sorbitol Solution Peppermint Oil Methyl Hydroxybenzoate (Methylparaben) Propyl Hydroxybenzoate (Propylparaben) Purified Water q.s. Group : 1.1 Antacids and other drugs for dyspepsia และ 9.5 Minerals Note :

4.00 g 9.33 ml 5.00 ml 0.026 ml 0.10 g 0.02 g 100.00 ml

ปรับความหนืดดวย Suspending Agent ตามความเหมาะสม

111

Bentonite Magma Suspension Synonyms : Bentonite Magma Bentonite Glycerol (Glycerin) Paraben Conc Purified Water q.s. Group : 16. Antidotes Note : ยานี้เมื่อเก็บที่อุณหภูมิ 15-25 องศาเซลเซียส จะมีอายุไมเกิน 4 สัปดาห หลังเตรียมยา

7.00 g 20.00 ml 1.00 ml 100.00 ml

Magnesium Hydroxide Suspension Synonyms : Milk of Magnesia Magnesium Hydroxide 7.50 g Glycerol (Glycerin) 9.33 ml Sorbitol Solution 5.00 ml Peppermint oil 0.026 ml Methyl Hydroxybenzoate (Methylparaben) 0.10 g Propyl Hydroxybenzoate (Propylparaben) 0.02 g Citric Acid 0.10 g Purified Water q.s. 100.00 ml Group : 1.1 Antacids and Other Drugs for Dyspepsia , 1.6 Laxatives และ 9.5 Minerals Note :

ปรับความหนืดดวย Suspending Agent ตามความเหมาะสม

Mebendazole Suspension

Group : Note :

Mebendazole Carboxymethyl Cellulose Sodium (medium viscosity grade) Citric Acid Sorbitol Solution Syrup Paraben Conc Flavouring Agent q.s. Purified Water q.s. 5.5 Anthelmintics แตงสีและกลิน่ ไดตามที่เห็นเหมาะสม

2.00 g 1.00 g 0.30 g 10.00 ml 12.00 ml 1.00 ml 100.00 ml

112

SYRUPS Acetaminophen (Paracetamol) Syrup Synonyms : Acetaminophen (Paracetamol) Syrup, Pediatric Acetaminophen (Paracetamol) Polyethylene Glycol 1500 Glycerol (Glycerin) EDTA Methyl Hydroxybenzoate (Methylparaben) Propyl Hydroxybenzoate (Propylparaben) Syrup Sorbitol Solution 70% Citric Acid Sodium Citrate Sodium Chloride Color, Flavor q.s. Purified Water q.s. Group : 4.6 Analgesics and Antipyretics

24.00 g 75.00 g 150.00 ml 0.10 g 1.00 g 0.20 g 400.00 ml 100.00 ml 0.30 g 1.00 g 0.20 g 1,000.00 ml

Chlorpheniramine Maleate Syrup Synonyms : Chlorpheniramine Syrup , Pediatric Chlorpheniramine Maleate Simple Syrup Sorbitol Solution Paraben Conc Color, Flavor q.s. Purified Water q.s. pH = 4 - 5 Group : 3.4 Antihistamines Note : เพิ่มความหนืด แตงสีและกลิ่นไดตามความเหมาะสม

0.04 g 40.00 ml 10.00 ml 1.00 ml 100.00 ml

Ferrous Sulfate Drops

Group : Storage : Note :

Ferrous Sulfate Citric Acid Paraben Conc Syrup q.s. 9.5 Minerals เก็บใหพนแสง ใหบรรจุในขวดสีชา 100 ml ประกอบดวย ferrous ion 2.5 g

12.50 g 0.20 g 1.00 ml 100.00 ml

113

Glyceryl Guaiacolate Syrup

Group :

Guaifenesin (Glyceryl Guaiacolate) Citric Acid Sodium Citrate Sodium Chloride Menthol Paraben Conc Glycerol (Glycerin) Polyethylene Glycol 4000 Syrup Ethyl Alcohol 95% Color, Flavor q.s. Purified Water q.s. 3.6.2 Expectorant and Demulcent Cough Preparations

2.00 g 0.80 g 0.05 g 0.50 g 0.03 g 1.00 ml 10.00 ml 10.00 g 50.00 ml 0.03 ml 100.00 ml

Potassium Chloride Syrup

Group : Note :

Potassium Chloride Citric Acid Aspartame Menthol Methyl Hydroxybenzoate (Methylparaben) Propyl Hydroxybenzoate (Propylparaben) Sorbitol Solution Purified Water Flavoring Agent q.s. Syrup q.s. 9.2 Fluids and Electrolytes 15 ml ประกอบดวย Potassium 20 mEq

10.00 g 0.60 g 0.10 g 0.01 g 0.10 g 0.02 g 20.00 ml 30.00 ml 100.00 ml

TINCTURES Thiomersal (Thimerosal) Tincture

Group :

Thiomersal (Thimerosal) Ethyl Alcohol 95% Acetone Ethylenediamine Monoethanolamine Merbromin (Mercurochrome) Purified Water q.s. 5.6 Antiseptics

0.10 g 52.50 ml 10.00 ml 0.02 g 0.10 g 0.40 g 100.00 ml

114

DENTAL PREPARATIONS Artificial Saliva Solution (Saliva Substitutes)

Group : Storage :

Carboxymethyl Cellulose Sodium Magnesium Sulfate Potassium Chloride Monobasic Sodium Phosphate Dihydrate (Sodium Dihydrogen Phosphate Dihydrate) Glycerol (Glycerin) Paraben Conc Purified Water q.s. 12.3.3 Other Dental Preparations เก็บในภาชนะปดสนิท ในตูเย็น

0.30 g 0.003 g 0.06 g 0.05 g 2.00 ml 1.00 ml 100.00 ml

Camphorated Parachlorophenol Solution Synonyms : Chlorocamphene Camphor Parachlorophenol (4-Chlorophenol ) Group : 12.3.1 Oropharyngeal Antiseptics Storage : เก็บในภาชนะปดสนิท ปองกันแสงแดด Note : - ระคายเคืองผิวหนังและเนื้อเยื่อ - เตรียมยาตัวนี้ใน Hood ตลอดขั้นตอน และสวมถุงมือ

21.00 g 9.00 g

Camphorated Phenol Solution Synonyms : Camphophenol Phenol Camphor Liquid Paraffin q.s. Group : 12.3.1 Oropharyngeal Antiseptics Storage : เก็บในภาชนะปดสนิท ปองกันแสงแดด Note : - ระคายเคืองผิวหนังและเนื้อเยื่อ - เตรียมยาตัวนี้ใน Hood ตลอดขั้นตอน และสวมถุงมือ

30.00 g 60.00 g 100.00 ml

Carnoy’s Solution

Group :

Absolute Ethyl Alcohol Chloroform Glacial Acetic Acid Ferric Chloride 12.3.3 Other Dental Preparations

6.00 ml 3.00 ml 1.00 ml 1.00 g

115

Storage : Note :

เก็บในขวดแกวสีชา ปองกันแสงแดด - สวนประกอบเปนสารมีพิษ ตองระมัดระวังในการใช - สารระเหยของ Absolute Ethyl Alcohol เปนสารไวไฟ

EDTA Solution

Group : Storage : Note :

EDTA 14.30 g Cetrimide 0.083 g Sodium Hydroxide 1.00 g Distilled Water q.s. 100.00 ml 12.3.3 Other Dental Preparations เก็บในภาชนะทีไ่ มเปนโลหะหนัก - ไมใหใชที่ผิวฟน (tooth surface) เพราะอาจทําใหฟนสูญเสียแคลเซียม (Tooth Decalcification) - ใหเตรียมใชขณะนั้นเลย (Freshly Prepared) - ตํารับนี้ตองระวังเกี่ยวกับน้าํ ทีใ่ ช เพราะ EDTA เปน Chealating Agent น้ําตองบริสุทธิ์มาก ๆ

Fluocinolone Acetonide Gel

Group :

Fluocinolone Acetonide Ethyl Alcohol 95% Propylene Glycol Polyethylene Glycol 400 Paraben Conc Carboxymethylcellulose 1500 Glycerol (Glycerin) Hot Water 12.3.3 Other Dental Preparations

0.18 g 1.82 ml 45.45 ml 36.36 ml 1.82 ml 4.36 g 14.55 ml 100.00 ml

Fluocinolone Acetonide Solution

Group :

Fluocinolone Acetonide Ethyl Alcohol 95% Propylene Glycol Polyethylene Glycol 400 Paraben Conc Carboxymethylcellulose 1500 Glycerol (Glycerin) Hot Water 12.3.3 Other Dental Preparations

0.18 g 1.82 ml 45.45 ml 36.36 ml 1.82 ml 0.91 g 3.64 ml 100.00 ml

116

Formaldehyde and Cresol Solution Synonyms : Cresolated Formaldehyde; Formocresol

Formocresol Conc Formaldehyde (Formalin) 37-38 % 19.00 ml Cresol 35.00 ml Glycerol (Glycerin) 25.00 ml Steriled Water 21.00 ml ใหเก็บ Formocresol Conc ในขวดแกวสีชา กอนนํามาใชใหเจือจางกอนดวย Glycerol และ Water ใน อัตราสวน Glycerol : Water : Formocresol Conc = 3:1:1 (240 ml : 80 ml : 80 ml) Group : Storage : Note :

12.3.1 Oropharyngeal Antiseptics เก็บในภาชนะปดสนิท ปองกันแสงแดด - เตรียมยาใน Hood เนื่องจากมีสวนประกอบของ Formaldehyde - อันตรายของ Formaldehyde ไอระเหยจะทําใหระคายเคืองตา จมูก ระบบทางเดินหายใจและอาจ ทําใหเกิดการไอ กลืนลําบาก (Dysphagia) ทางเดินหายใจเกิดการหดเกร็งและบวม ปอดบวม หอบ หากสารละลายที่เขมขนสูงๆ ถูกผิวหนังทําใหผิวหนังขาวและแข็งดาน ทําใหเกิดผื่นแพสัมผัสและ อาการแพ - Glycerol ชวยปองกันการเกิดตะกอนที่เกิดจาก Polymerization ของ Formaldehyde เปน Solid Paraformaldehyde

Talbot’s Solution Synonyms : Iodine and Zinc Iodide Glycerite Zinc Iodide Iodine, Crystal Glycerol (Glycerin) Purified Water Group : 12.3.1 Oropharyngeal Antiseptics Storage : เก็บในภาชนะทีป่ ดสนิท ปองกันแสงและควรเก็บในที่เย็นเพราะ Iodine เปนสารระเหิด

4.00 g 3.00 g 60.00 ml 40.00 ml

Whitehead’s Varnish Synonyms : Compound Paint of Iodoform BPC. Benzoin, powder Iodoform Storax (Styrax prepared) Tolu Balsam Diethyl Ether Group : 12.3.3 Other Dental Preparations Storage : เก็บในภาชนะปดสนิท ปองกันแสงแดด และเก็บในตูเย็น

10.00 g 10.00 g 7.50 g 5.00 g 100.00 ml

117

Zinc Oxide+ Zinc Acetate Powder Synonyms : Compound Zinc Oxide Cavity Bases Zinc Acetate Zinc Oxide Powder q.s. Group : 12.3.3 Other Dental Preparations Storage : เก็บในภาชนะปดสนิท

1.00 g 100.00 g

118

2. สูตรตํารับของสารชวยในเภสัชตํารับโรงพยาบาล

CREAM BASES Non-ionic Buffered Cream Base

Note :

Cetostearyl Alcohol Cetomacrogol 1000 White Soft Paraffin Liquid Paraffin Monobasic Sodium Phosphate (Sodium Dihydrogen Phosphate) Citric Acid, Monohydrate EDTA Propylene Glycol Chlorocresol Purified Water q.s. ยามี pH 5-6

10.00 g 3.00 g 10.00 g 10.00 g 2.50 g 0.50 g 0.01 g 5.00 ml 0.15 g 100.00 g

OINTMENT BASES Hydrophilic Ointment Base Stearyl Alcohol White Soft Paraffin Liquid Paraffin Sodium Lauril Sulfate (Sodium Lauryl Sulfate) Propylene Glycol Paraben Conc Purified Water q.s.

25.00 g 25.00 g 10.00 g 1.00 g 10.00 ml 1.00 ml 100.00 g

PRESERVATIVES Paraben Conc Methyl Hydroxybenzoate (Methylparaben) Propyl Hydroxybenzoate (Propylparaben) Propylene Glycol q.s.

10.00 g 2.00 g 100.00 ml

119

ภาคผนวก 3 แนวทางกํากับการใชยา บัญชี จ(2) แนวทางกํากับการใชยา Botulinum A toxin ขอบงใชโรคคอบิด (cervical dystonia) ชนิดไมทราบสาเหตุ (idiopathic) 1. ระบบอนุมัติการใชยา ขออนุมัติการใชยา botulinum A toxin จากหนวยงานสิทธิประโยชนกอนการรักษา (pre-authorization) เฉพาะครั้งแรกและ ครั้งที่สองของการสั่งใชยา โดยมีการลงทะเบียนทั้งแพทย และผูปวยกอนทําการรักษา หมายเหตุ มีการอนุมัติ 2 ครั้ง เนื่องจากผูปวยบางรายอาจไมตอบสนองตอการรักษา ดังนั้นหลังการอนุมัติครั้งแรกใหแพทยผูรักษา บันทึกผลของการรักษา ยืนยันประโยชนของการรักษาดวย botulinum A toxin ในผูปวยนั้น เพื่อขออนุมัติการรักษาในครั้งถัดไป 2. คุณสมบัติของสถานพยาบาล เปนสถานพยาบาลระดับตติยภูมิขึ้นไป 3. คุณสมบัติของแพทยผูทําการรักษา เปนแพทยผูเชี่ยวชาญที่ไดรับหนังสืออนุมัติหรือวุฒิบัตรจากแพทยสภาในสาขาประสาทวิทยาหรือเวชศาสตรฟนฟู ซึ่งปฏิบัติงานใน สถานพยาบาลตามขอ 2 4. เกณฑอนุมัติการใชยา อนุมัติการใชยา botulinum A toxin ในโรคคอบิดโดยมีเกณฑดังนี้ 4.1 ผูปวยไดรับการตรวจวินิจฉัยวาเปนโรคคอบิดชนิดไมทราบสาเหตุ ดวยเกณฑดังตอไปนี้ 4.1.1 มีอาการบิดเกร็งของลําคอและใบหนา สงผลใหรางกายสวนนั้นมีรูปรางที่ผิดปกติ 4.1.2 อาการคอยเปนคอยไป ผูปวยโดยสวนใหญ (มากกวา 50%) มักมีอาการปวดรวมดวย โดยเฉพาะในสวนของ กลามเนื้อที่บิดเกร็งบริเวณลําคอ 4.1.3 อาการบิดเกร็งไมจําเปนตองเกิดตลอดเวลา อาจเปนเพียงบางเวลาในชวงแรกๆ โดยทั่วไป อาการจะคอยๆ เพิ่มมาก ขึ้นในชวง 5 ปแรก จนอาจสงผลใหผูปวยบางรายมีลําคอบิดเกร็งตลอดเวลา 4.1.4 ไมสามารถบังคับใหอาการเกร็งหายไปได แตผูปวยบางรายอาจมีเทคนิคที่ทําใหอาการบิดเกร็งลดลงชั่วคราว ดังที่ เรียกวา sensory tricks เชน ใชมือแตะที่บริเวณคางหรือสวนหลังของคอ 4.1.5 อาการบิดเกร็งอาจเกิดขึ้นไดในหลายทิศทาง ที่พบบอยสุด คืออาการบิดเกร็งที่ทําใหใบหนาและคางบิดออกไปทาง ดานขาง ที่เรียกวา torticollis แตผูปวยอาจมีอาการบิดเกร็งของคอไปทางดานหนา ดานหลัง หรืออาจเปนใน ลักษณะผสมหลายๆ ลักษณะได 4.1.6 ผูปวยบางรายอาจมีการเคลื่อนไหวผิดปกติอื่นๆ รวมดวย เชน อาการสั่นของใบหนาและลําคอ 4.1.7 ผูปวยสวนใหญมีอายุมากกวา 20 ป หมายเหตุ โรคคอบิดที่เกิดรวมกับโรคทางระบบประสาทอื่นๆ หรือจากยาบางชนิด จัดเปนกลุมโรคคอบิดชนิดที่ทราบสาเหตุ (secondary cervical dystonia) 4.2 ผูปวยมีอาการรุนแรงระดับปานกลางขึ้นไป ดวยเกณฑดังตอไปนี้ 4.2.1 ระดับความรุนแรงนอย ไดแก กลุมที่มีอาการบิดเกร็งนอยกวา 20 องศา ออกจากแกนกลางของรางกาย มีอาการ ปวดไมรุนแรง และมีอาการบิดเกร็งเพียงบางเวลา

120

4.2.2 ระดับความรุนแรงปานกลาง ไดแก กลุมที่มีอาการบิดเกร็งระหวาง 20-50 องศา ออกจากแกนกลางของรางกาย รวมกับมีอาการบิดเกร็งมากกวาครึ่งหนึ่งของเวลาทํางาน และ/หรือมีอาการปวดที่มีความรุนแรงมากกวา 5 จาก 10 (วัดดวย visual analogue scale) 4.2.3 ระดับความรุนแรงมาก ไดแก กลุมที่มีอาการบิดเกร็งมากกวา 50 องศา ออกจากแกนกลางของรางกาย ที่เกิดขึ้น เกือบตลอดทั้งวัน รวมกับอาการปวดที่มีความรุนแรงมากกวา 5 จาก 10 (วัดดวย visual analogue scale) 4.3 ผูปวยมีอาการที่สงผลกระทบตอกิจวัตรประจําวันและคุณภาพชีวิต 4.4 ใหการรักษาดวยวิธีการอื่นแลวไมไดผล 4.5 อนุญาตใหใชยาเฉพาะบริเวณลําคอเทานั้น ไมอนุญาตใหใชยาในบริเวณอื่น เชน ใบหนา ปาก หรือ ลําตัว 4.6 มีการประเมินผลการตอบสนองตอการรักษาในสองครั้งแรก เพื่อขออนุมัติการใชยาระยะยาว กลาวคือ ภายหลัง 1 เดือนจาก การใหยาครั้งแรก ผูปวยควรมีอาการดีขึ้นอยางนอย 30% ถาผูปวยไมตอบสนอง แพทยอาจขออนุมัติใหยาซ้ําอีก 1 ครั้ง ซึ่ง ถาไมตอบสนองหลังการใชยา 2 ครั้ง ใหหยุดการใชยา และพิจารณาการรักษาในแนวทางอื่นๆ เชน การผาตัด 4.7 กรณีที่ผูปวยไดรับการอนุมัติการใชยาระยะยาวหลังจากผานเกณฑในขอ 4.6 แลว แตภายหลังพบวาผูปวยไมตอบสนองตอ การรักษา ใหหยุดการใชยา และพิจารณาการรักษาในแนวทางอื่นๆ เชน การผาตัด 4.8 ขนาดยาตอผูปวย 1 ราย อนุมัติไมเกิน 300 unit/ป สําหรับยา Botox และไมเกิน 1,000 unit/ป สําหรับยา Dysport † 4.9 ตองไมเปนผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) †† 4.10 กรอกแบบฟอรมที่คณะอนุกรรมการพัฒนาบัญชียาหลักแหงชาติกําหนดทุกครั้งที่จะใชยากับผูปวย 5. ขนาดยาที่แนะนํา ขนาดยาและความถี่ในการใหยา Botox ขนาดยาเริ่มตน 50-150 unit ตอ 1 ครั้งการรักษา  Dysport ขนาดยาเริ่มตน 250-500 unit ตอ 1 ครั้งการรักษา หมายเหตุ ฉีดยาหางกันไมนอยกวา 3 เดือน เนื่องจากการฉีดยากอน 3 เดือน จะเรงใหเกิด antibody ทําใหการรักษาลมเหลวไดใน อนาคต

†

ผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) หมายถึง ผูปว ยโรคทางกายซึ่งไมสามารถรักษาได (incurable) และไมสามารถชวยใหชวี ิตยืนยาวขึ้น (irreversible) ซึ่ง ในความเห็นของแพทยผูรักษา ผูปวยจะเสียชีวิตในระยะเวลาอันสั้น หมายเหตุ ผูปวยดังกลาวควรไดรับการรักษาแบบประคับประคอง (palliative care) โดยมุงหวังใหลดความเจ็บปวด และความทุกขทรมานเปนสําคัญ †† โปรดเก็บรักษาขอมูลไวเพือ่ ใชเปนหลักฐานในการตรวจสอบการใชยาโดยหนวยงานการกํากับดูแลการสั่งใชยาบัญชี จ(2)

121

แนวทางกํากับการใชยา Botulinum A toxin ขอบงใชโรคใบหนากระตุกครึ่งซีก (hemifacial spasm) ชนิดไมทราบสาเหตุ (idiopathic) 1. ระบบอนุมัติการใชยา ขออนุมัติการใชยา botulinum A toxin จากหนวยงานสิทธิประโยชนกอนการรักษา (pre-authorization) เฉพาะครั้งแรก โดย มีการลงทะเบียนทั้งแพทยและผูปวยกอนทําการรักษา 2. คุณสมบัติของสถานพยาบาล เปนสถานพยาบาลระดับตติยภูมิขึ้นไป 3. คุณสมบัติของแพทยผูทําการรักษา เปนแพทยผูเชี่ยวชาญที่ไดรับหนังสืออนุมัติหรือวุฒิบัตรจากแพทยสภาในสาขาประสาทวิทยา เวชศาสตรฟนฟู ประสาทศัลยศาสตร หรือจักษุวิทยา ซึ่งปฏิบัติงานในสถานพยาบาลตามขอ 2 4. เกณฑอนุมัติการใชยา อนุมัติการใชยา botulinum A toxin ในโรคใบหนากระตุกครึ่งซีก โดยเกณฑดังนี้ 4.1 ผูปวยไดรับการตรวจวินิจฉัยวาเปนโรคใบหนากระตุกครึ่งซีกชนิดไมทราบสาเหตุ ดวยเกณฑดังตอไปนี้ 4.1.1 มีอาการกระตุกขึ้นเอง เปนๆ หายๆ ที่กลามเนื้อใบหนาซึ่งเลี้ยงโดยเสนประสาทใบหนา (เสนประสาทสมองที่ 7) ขาง หนึ่งขางใดเพียงขางเดียว ผูปวยบางรายอาจมีอาการเคลื่อนไหวดวยกันของกลามเนื้อใบหนา (facial synkinesia) 4.1.2 อาการคอยเปนคอยไป โดยเริ่มตนกระตุกที่กลามเนื้อรอบตา (orbicularis oculi) กอน เมื่อเปนมากขึ้น จะกระจาย ไปที่แกมและกลามเนื้อรอบปาก (orbicularis oris) 4.1.3 การกระตุกเปนแบบสั้น รวดเร็วเปนแลวหยุด ที่เรียก clonic spasm และเมื่อเปนมากขึ้นอาจมีอาการกระตุกแลว เกร็งคาง ทําใหตาปดหรือปากเบี้ยวคางเปนเวลาหลายวินาที ที่เรียก tonic spasm หรือในระหวางที่เกร็งคางแบบ tonic มีการกระตุก clonic ขนาดเล็กๆ เกิดขึ้นไปพรอมกัน ที่เรียก tonic-clonic spasm 4.1.4 ไมสามารถบังคับใหกระตุกหรือหยุดกระตุกได 4.1.5 โรคนี้มักพบในเพศหญิงมากกวาเพศชาย 2.5 เทา ผูปวยสวนใหญมีอายุระหวาง 45-60 ป โดยมักมีอายุเฉลี่ย 50-54 ป หมายเหตุ ผูปวยโรคใบหนากระตุกครึ่งซีกที่มีรอยโรคที่ระบบประสาทสวนปลาย หรือระบบประสาทสวนกลาง จัดเปนกลุมที่ทราบ สาเหตุ (symptomatic hemifacial spasm) 4.2 ผูปวยมีอาการรุนแรงระดับปานกลางขึ้นไป ดวยเกณฑดังตอไปนี้ 4.2.1 ระดับความรุนแรงนอย ไดแก กลุมที่มีอาการกระตุกเฉพาะที่กลามเนื้อรอบตา (orbicularis oculi) ทําใหมีการ กระตุกของเปลือกตาบน (eyelid contraction) เทานั้น แตไมมีการปดลงมาของเปลือกตาบน 4.2.2. ระดับความรุนแรงปานกลาง ไดแก กลุมที่มีอาการกระตุกที่กลามเนื้อรอบตา ทําใหหนังตาปด ระหวาง 10-50% ของ ชองการมองเห็น (palpebral fissure) หรือมีการกระตุกของตาและปากพรอมกัน 4.2.3 ระดับความรุนแรงมาก ไดแก กลุมที่มีอาการกระตุกที่กลามเนื้อรอบตา ทําใหหนังตาปด ระหวาง 50-100% ของชอง การมองเห็น (palpebral fissure) หรือมีการกระตุกแบบ tonic spasm 4.3 ผูปวยมีอาการที่สงผลกระทบตอกิจวัตรประจําวันและคุณภาพชีวิต 4.4 ใหการรักษาดวยวิธีการอื่นแลวไมไดผล 4.5 ไมอนุมัติใหมีการใชยา botulinum A toxin ตอไป และใหพิจารณาการรักษาในแนวทางอื่น เมื่อ 4.5.1 รักษาไปแลว 2 ครั้ง ผูปวยไมตอบสนองตอการรักษา (ดูวิธีการประเมินผลตามขอ 6) 4.5.2 ผูปวยดื้อตอการรักษา เชน เกิด antibody ตอยา 4.5.3 ผูปวยไดรับการรักษาดวยการผาตัดแลวไดผล

122

†

4.6 ตองไมเปนผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) 4.7 ขนาดยาตอผูปวย 1 รายอนุมัติไมเกิน 100 unit/ป สําหรับยา Botox และไมเกิน 400 unit/ป สําหรับยา Dysport †† 4.8 กรอกแบบฟอรมที่คณะอนุกรรมการพัฒนาบัญชียาหลักแหงชาติกําหนดทุกครั้งที่จะใชยากับผูปวย 5. ขนาดยาที่แนะนํา ขนาดยาและความถี่ในการใหยา Botox ขนาดยาเริ่มตน 15-30 unit ตอ 1 ครั้งการรักษา  Dysport ขนาดยาเริ่มตน 60-120 unit ตอ 1 ครั้งการรักษา หมายเหตุ ฉีดยาหางกันไมนอยกวา 3 เดือน เนื่องจากการฉีดยากอน 3 เดือน จะเรงใหเกิด antibody ทําใหการรักษาลมเหลวได ในอนาคต 6. การประเมินผลการรักษา 6.1 ประเมิน ณ เวลา 6 สัปดาห หลังใหยา ซึ่งสวนใหญเปนเวลาที่ใหผลการรักษาสูงสุด (peak improvement) 6.2 ใชการประเมินแบบ subjective assessment โดยใหผูปวยประเมินเองวาดีขึ้นมากนอยเพียงใดเปรียบเทียบกับกอนการ รักษา โดยอาจวัดเปนรอยละ หรือวัดดวย visual analogue scale เปนตน (อานรายละเอียดเพิ่มเติมในคูมือการใชยาอยาง สมเหตุผลตามบัญชียาหลักแหงชาติ)

†

123

แนวทางกํากับการใชยา Liposomal amphotericin B ขอบงใชโรค invasive fungal infections ในผูปวยที่ไมสามารถทนตอยา Conventional amphotericin B 1. ระบบอนุมัติการใชยา ขออนุมัติการใชยา liposomal amphotericin B จากหนวยงานสิทธิประโยชนหลังการรักษา (post-authorization) หมายเหตุ การอนุมัติกอนการใชยา liposomal amphotericin B (pre-authorization) ควรดําเนินการตอเมื่อมีความพรอมในการ อนุมัติภายใน 24 ชั่วโมง หรือมีการมอบอํานาจจากผูอํานวยการสถานพยาบาลทําหนาที่อนุมัติการใชยา 2. คุณสมบัติของสถานพยาบาล เปนสถานพยาบาลระดับตติยภูมิขึ้นไป 3. คุณสมบัติของแพทยผูทําการรักษา 3.1 เปนแพทยผูเชี่ยวชาญที่ไดรับหนังสืออนุมัติ หรือวุฒิบัตรจากแพทยสภาในอนุสาขาอายุรศาสตรโรคติดเชื้อ หรืออนุสาขา อายุรศาสตรโรคระบบการหายใจและภาวะวิกฤติโรคระบบการหายใจ หรืออนุสาขากุมารเวชศาสตรโรคติดเชื้อ หรืออนุสาขา กุมารเวชศาสตรโรคระบบการหายใจ ซึ่งปฏิบัติงานในสถานพยาบาลตามขอ 2 3.2 ในกรณีสถานพยาบาลในขอ 2 ไมมีแพทยตามขอ 3.1 ใหผูอํานวยการโรงพยาบาลแตงตั้งแพทยที่มีความรูความชํานาญ ใน การใชยาดังกลาวไมเกิน 2 คน 4. เกณฑอนุมัติการใชยา อนุมัติการใชยา liposomal amphotericin B ในโรค invasive fungal infections ในผูปวยที่ไมสามารถทนตอยา conventional amphotericin B ได โดยมีเกณฑดังนี้ 4.1 ไดรับการวินิจฉัยแนนอน (definite) วาเปนโรค invasive fungal infections ซึ่งหมายถึงขอใดขอหนึ่งดังนี้ 4.1.1 ตรวจพบเชื้อรารูปสาย (hyphae) หรือยีสต (yeast) และมีการทําลายเนื้อเยื่อรวมดวย โดยการตรวจทางกลอง จุลทรรศนหรือทางพยาธิวิทยาหรือทางเซลลวิทยาของสิ่งสงตรวจที่ไดจากการตัดชิ้นเนื้อหรือการเจาะดูดจากตําแหนงที่ ปราศจากเชื้อ (sterile site) 4.1.2 เพาะเชื้อขึ้นราสาย (mold) หรือยีสต จากสิ่งสงตรวจที่ไดจากการตัดชิ้นเนื้อ หรือการเจาะดูดจากตําแหนงที่ปราศจาก เชื้อ (สําหรับราสายนั้น ยกเวนที่ไดจาก bronchoalveolar lavage (BAL) โพรงไซนัส และปสสาวะ) และมีอาการทาง คลินิก หรือผลเอกซเรยที่เขาไดกับการติดเชื้อ 4.1.3 เพาะเชื้อจากเลือดขึ้นราสายและมีขอบงชี้วามีกอโรคติดเชื้อจริง หรือเพาะเชื้อจากเลือดขึ้นยีสต 4.2 ไดรับการวินิจฉัยที่เปนไปได (probable) วาเปนโรค invasive fungal infections ซึ่งหมายถึงการวินิจฉัยที่ไมใชแบบ definite และประกอบดวยองคประกอบตอไปนี้ครบทุกขอ 4.2.1 มีปจจัยเสี่ยงดานผูปวย อยางนอย 1 ขอไดแก มี neutrophil < 500/mm3 มากกวา 10 วั น ในช ว งที่ เ ริ่ ม เกิ ด โรค จากเชื้ อ รา หรือ ไดรับการปลูกถายไขกระดูกแบบ allogeneic หรือ ไดสเตียรอยดมากกวา 0.3 มิลลิกรัมตอกิโลกรัม ตอวัน ของ prednisolone ติดตอกันมานานกวา 3 สัปดาห หรือไดยากดภูมิคุมกันเชน ciclosporin, specific monoclonal antibody เชน alemtuzumab ในชวง 90 วันที่ผานมา หรือ มีโรคภูมิคุมกันบกพรองอยาง รุนแรงแตกําเนิด 4.2.2 มีอาการทางคลินิกที่เขาไดกับการติดเชื้อรา ตัวอยางเชน กรณีปอดอักเสบ – มีความผิดปกติใน CT chest อยางนอย 1 อยาง คือ dense well circumscribed lesion หรือ air-crescent sign หรือ cavity กรณีหลอดลมอักเสบ – มี ulcer, nodule, pseudomembrane, eschar หรือ plaque ใน trachea หรือ bronchus กรณีการติดเชื้อในโพรงไซนัสหรือจมูก – มีภาพรังสียืนยัน รวมกับอาการอยางนอย 1 อยางคือ ปวดเฉพาะที่ แผลใน จมูกแบบ eschar หรืออาการลุกลามเขากระดูกใกลเคียงรวมถึงกระบอกตา กรณีโรคในสมอง – มีอยางนอย 1 ใน 2 ขอ คือ มีกอนในสมอง หรือ มี enhancement ของเยื่อหุมสมองจาก MRI หรือ CT

124

4.2.3 มีผลการตรวจทางหองปฏิบัติการที่บงถึงการติดเชื้อรา เชน พบเชื้อราสายในเสมหะ BAL bronchial brush หรือ sinus aspirate จากการตรวจดวยกลองจุลทรรศนหรือเพาะเชื้อขึ้น หรือ การตรวจ galactomannan ใหผลบวก สําหรับ Aspergillus หรือ การตรวจ beta D glucan ใหผลบวกสําหรับ invasive fungal infection อื่นๆ นอกเหนือจาก Cryptococcus และ Zygomycetes 4.3 ไดรับการวินิจฉัยวาที่ไมสามารถทนตอยา conventional amphotericin B ซึ่งหมายถึงขอใดขอหนึ่งดังนี้ 4.3.1 ผูไดรับ conventional amphotericin B แลว serum creatinine สูงขึ้นมากกวากอนใหยาอยางนอย 2 เทาและมีคา > 3.0 mg/dL ทั้งนี้ผูปวยควรจะมีคา serum creatinine กอนและหลังใหยาหางกันอยางนอย 3 วัน และมีการเตรียม ผูปวยดวยการให NSS กอนใหยา conventional amphotericin B ดวย 4.3.2 ในกรณีที่มีภาวะไตทํางานบกพรองอยูเดิม (หมายถึง ผูปวยที่มีคา serum creatinine > 2.0 mg/dL และไมไดทํา chronic dialysis อยู) ไดรับ conventional amphotericin B แลว serum creatinine เพิ่มขึ้นจากเดิม > 1.0 mg/dL 4.3.3 มีผลขางเคียงจากการใหยา conventional amphotericin B ที่ไมสามารถควบคุมดวยวิธีการอื่นๆ ได อยางนอย 3 วัน เชน มีไขรวมกับอาการหนาวสั่นมาก หรือมี refractory hypokalemia เปนตน หมายเหตุ ในกรณีผูปวยเด็ก (อายุ < 18 ป) การพิจารณาคา serum creatinine ใหอยูในดุลยพินิจของแพทย 4.4 กรณีที่มีภาวะไตทํางานบกพรองอยูเดิมโดยคา serum creatinine > 3.0 mg/dL ไมไดทํา chronic dialysis อยู และไมได เปน end stage renal disease ใหพิจารณาใช liposomal amphotericin B ไดโดยไมจําเปนตองใช conventional amphotericin B มากอน 4.5 อนุมัติการใชยาครั้งละไมเกิน 7 วัน โดยตองมีการประเมินผลการรักษา ณ วันที่ 3 และ 5 ของการใหยากอนจะขออนุมัติใชยา ครั้งถัดไป † 4.6 ไมเปนผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) †† 4.7 มีการกรอกแบบฟอรมที่คณะอนุกรรมการพัฒนาบัญชียาหลักแหงชาติกําหนดทุกครั้งที่ใชยากับผูปวย 5. ขนาดยาที่แนะนํา 3-5 มิลลิกรัมตอน้ําหนักตัว 1 กิโลกรัมตอวัน ใหยาวันละ 1 ครั้ง ดวยวิธี IV infusion ในเวลา 2 ชั่วโมง (ลดลงเหลือ 1 ชั่วโมงได หากผูปวยทนยาไดดี) 6. ระยะเวลาในการรักษา 6.1 กรณีผูปวยที่ตอบสนองตอการรักษาโดยสมบูรณ ระยะเวลาของการรักษามีเกณฑดังนี้ 6.1.1 กรณี candidemia หรือกรณี fungemia ใหไดนานไมเกิน 14 วันหลังผลเพาะเชื้อในเลือดเปนลบ (โดยทั่วไปผลเพาะ เชื้อในเลือด มักเปนลบภายใน 7 วัน หลังใหยารักษา) 6.1.2 กรณี deep organ infection ใหไดจนกวาอาการทางคลินิกหายไปและรอยโรคในภาพรังสีหายไป หรือเหลือนอยที่สุด โดยทั่วไปประมาณ 4-12 สัปดาห หมายเหตุ ในกรณีที่สามารถเปลี่ยนเปนยาตานเชื้อราแบบกินได จะตองเปลี่ยนใหเร็วที่สุด 6.2 ควรหยุดยา liposomal amphotericin B เมื่อ 6.2.1 สามารถใชยาตานเชื้อราชนิดอื่นในการรักษาไดผลไมแตกตางกันหรือดีกวา เชน ดูจากผลเพาะเชื้อ 6.2.2 ผูปวยไมตอบสนองตอการรักษาภายใน 7 วันหลังใหยา ซึ่งหมายถึงขอใดขอหนึ่งดังตอไปนี้  มีการดําเนินโรคตอเนื่อง (persistent) เชน ผลเพาะเชื้อในกระแสเลือดขึ้นเชื้อตลอด  อาการทางคลินิกรุนแรงมากขึ้น หรือภาพรังสีแสดงความผิดปกติมากขึ้นโดยไมสามารถอธิบายไดดวยสาเหตุ อื่น  ทราบวาเชื้อดื้อตอยา liposomal amphotericin B จากผลเพาะเชื้อ

†

ผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) หมายถึง ผูปว ยโรคทางกายซึ่งไมสามารถรักษาได (incurable) และไมสามารถชวยใหชวี ิตยืนยาวขึ้น (irreversible) ซึ่ง ในความเห็นของแพทยผูรักษา ผูปวยจะเสียชีวิตในระยะเวลาอันสั้น หมายเหตุ ผูป วยดังกลาวควรไดรับการรักษาแบบประคับประคอง (palliative care) โดยมุงหวังใหลดความเจ็บปวดและความทุกขทรมานเปนสําคัญ †† โปรดเก็บรักษาขอมูลไวเพือ่ ใชเปนหลักฐานในการตรวจสอบการใชยาโดยหนวยงานการกํากับดูแลการสั่งใชยาบัญชี จ(2)

125

แนวทางกํากับการใชยา Leuprorelin acetate ขอบงใชภาวะ central (gonadotrophin dependent) precocious puberty 1. ระบบอนุมัติการใชยา ขออนุมัติการใชยา leuprorelin acetate จากหนวยงานสิทธิประโยชนกอนการรักษา (pre-authorization) การอนุมัติแตละครั้ง มีระยะเวลา 12 เดือน เมื่อครบกําหนดใหขออนุมัติใหมทุกครั้ง โดยขออนุมัติในกําหนดเวลาไมเกิน 30 วัน หลังจากวันครบกําหนด เนื่องจากมีผลกระทบตอสุขภาพของผูปวย โดยมีการลงทะเบียนทั้งแพทย และผูปวยกอนทําการรักษา 2. คุณสมบัติของสถานพยาบาล 2.1 เปนสถานพยาบาลระดับตติยภูมิขึ้นไป ซึ่งมีความพรอมของเครื่องมือและอุปกรณในการวินิจฉัยและติดตามผลการรักษา 2.2 กรณีเปนสถานพยาบาลระดับทุติยภูมิที่มีคุณสมบัติตามเกณฑขางตน ใหสถานพยาบาลแจงความประสงคตอหนวยงานกํากับ ดูแลการสั่งใชยาบัญชี จ(2) เพื่อขออนุมัติและลงทะเบียนสถานพยาบาลแตละแหงเปนกรณีๆ ไป 3. คุณสมบัติของแพทยผูทําการรักษา เปนแพทยผูเชี่ยวชาญที่ไดรับหนังสืออนุมัติหรือวุฒิบัตรจากแพทยสภาในอนุสาขากุมารเวชศาสตรโรคตอมไรทอและเมตะ-บอลิ สม ซึ่งปฏิบัติงานในสถานพยาบาลที่ไดรับการอนุมัติในขอ 2 4. เกณฑอนุมัติการใชยา อนุมัติการใชยา leuprorelin acetate ในภาวะ central (gonadotrophin dependent) precocious puberty โดยมีเกณฑ ตอไปนี้ครบทุกขอ 4.1 ผูปวยไดรับการตรวจวินิจฉัยวาเปน central precocious puberty ที่มีการพัฒนาทางเพศทุติยภูมิ (secondary sex characteristics) กอนอายุ 8 ปในเด็กหญิง หรือกอนอายุ 9 ปในเด็กชาย 4.2 มีผลการตรวจทางหองปฏิบัติการครบทุกขอ ดังตอไปนี้ 4.2.1 ระดับ luteinizing hormone (LH) มีระดับสูงเหมือนเด็กเริ่มเขาสูวัยหนุมสาว (pubertal LH level) กลาวคือ มี basal LH มากกวา 0.3-0.5 IU/L หรือ peak LH หลังกระตุนดวย gonadotrophin-releasing hormone (GnRH) มากกวา 6 IU/L (ICMA) หรือมากกวา 10 IU/L (RIA) หรือระดับ LH/FSH หลังกระตุนดวย GnRH มากกวา 1 4.2.2 อายุกระดูกล้ําหนาอายุจริง กลาวคือ มีอายุมากกวา 1.0 SD ของอายุตามปฏิทิน อยางรวดเร็วภายใน 6-12 เดือน 4.2.3 ผลการทํา MRI ของสมองและตอมใตสมอง โดยพิจารณาทํา MRI ในเด็กชายทุกรายและเด็กหญิงที่เริ่มมีอาการเมื่ออายุ ต่ํากวา 7 ป หรือเด็กหญิงที่เริ่มมีอาการเมื่ออายุมากกวา 7 ป และตรวจรางกายพบสิ่งผิดปกติ หมายเหตุ อาจเพิ่มผลการตรวจอื่นไดตามความจําเปนเชน ultrasound pelvis ในเพศหญิง 4.3 อายุที่เริ่มใชยา leuprorelin acetate ในเด็กหญิงไมมากกวา 11 ป หรือเด็กชายไมมากกวา 12 ป 4.4 ไมเปนผูปวยที่มารับการรักษาชามาก กลาวคือ อายุกระดูกมากกวา 12.5 ป ในเด็กหญิง หรือมากกวา 14 ป ในเด็กชาย เนื่องจากยังไมมีหลักฐานยืนยันวาการใชยาในขณะที่อายุกระดูกเจริญมากแลว จะชวยใหความสูงสุดทายเพิ่มขึ้น † 4.5 ตองไมเปนผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) †† 4.6 มีการกรอกแบบฟอรมที่คณะอนุกรรมการพัฒนาบัญชียาหลักแหงชาติกําหนดทุกครั้งที่ใชยากับผูปวย

†

ผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) หมายถึง ผูปว ยโรคทางกายซึ่งไมสามารถรักษาได (incurable) และไมสามารถชวยใหชวี ิตยืนยาวขึ้น (irreversible) ซึ่ง ในความเห็นของแพทยผูรักษา ผูปวยจะเสียชีวิตในระยะเวลาอันสั้น หมายเหตุ ผูปวยดังกลาวควรไดรับการรักษาแบบประคับประคอง (palliative care) โดยมุงหวังใหลดความเจ็บปวดและความทุกขทรมานเปนสําคัญ †† โปรดเก็บรักษาขอมูลไวเพือ่ ใชเปนหลักฐานในการตรวจสอบการใชยาโดยหนวยงานการกํากับดูแลการสั่งใชยาบัญชี จ(2)

126

5. ขนาดยาที่แนะนํา 5.1 ขนาดยาที่แนะนําใหใช 100-150 ไมโครกรัมตอกิโลกรัม IM หรือ SC ทุก 4 สัปดาห 5.2 หลังจากใชยาไปแลว 3-6 เดือน หากขนาดยาดังกลาวไมสามารถลดระดับฮอรโมนลงได (peak LH หลังฉีดยา 1-2 ชั่วโมง ควรนอยกวา 4-5 IU/L) ใหปรับขนาดยาเพิ่มไดจนถึง 300 ไมโครกรัมตอกิโลกรัม ทุก 4 สัปดาห 6. ระยะเวลาในการรักษา 6.1 ระยะเวลาการรักษาไมสามารถกําหนดไดแนนอน ผูปวยแตละรายใชระยะเวลาการรักษาไมเทากัน โดยใหขออนุมัติการใชยา จากหนวยงานกํากับดูแลการสั่งใชยาบัญชี จ(2) ทุก 1 ป 6.2 การหยุดยา leuprorelin acetate ใหพิจารณาอายุกระดูกเปนหลัก คือใหหยุดยาเมื่ออายุกระดูก (bone age) 13 ป ขึ้นไป ในเด็กหญิง หรือ 14 ปครึ่ง ขึ้นไปในเด็กชาย โดยอายุจริง (chronological age) ควรมากกวา 9 ป ขึ้นไปในเด็กหญิง และ มากกวา 10 ป ขึ้นไปในเด็กชาย (เนื่องจากตองพิจารณาในดานความพรอมของรางกาย หรือ maturity ของเด็กดวย)

127

แนวทางกํากับการใชยา Docetaxel ขอบงใช มะเร็งเตานมระยะลุกลาม 1. ระบบอนุมัติการใชยา ขออนุมัติการใชยา docetaxel จากหนวยงานสิทธิประโยชนกอนการรักษา (pre-authorization) ทุกครั้ง โดยมีการลงทะเบียน ทั้งแพทย และผูปวยกอนทําการรักษา 2. คุณสมบัติของสถานพยาบาล เปนสถานพยาบาลระดับตติยภูมิขึ้นไป ที่มีความพรอมในการวินิจฉัย และรักษาโรค 3. คุณสมบัติของแพทยผูทําการรักษา เปนแพทยผูเชี่ยวชาญไดรับหนังสืออนุมัติหรือวุฒิบัตรจากแพทยสภาในสาขาอายุรศาสตรมะเร็งวิทยา รังสีรักษาและมะเร็งวิทยา หรืออนุสาขาศัลยศาสตรมะเร็งวิทยา ซึ่งปฏิบัติงานในสถานพยาบาลตามขอ 2 4. เกณฑอนุมัติการใชยา อนุมัติการใชยา docetaxel ในโรคมะเร็งเตานมระยะลุกลาม โดยมีเกณฑดังนี้ 4.1 ใชเปนยาสูตรที่สองหลังจากใชยา anthracycline ไมไดหรือไมไดผล 4.2 ผูปวยตองอยูในสภาพรางกายดีพอสมควร คือมี Eastern Co-operation Oncology Group (ECOG) performance status ตั้งแต 0 ถึง 2 (หรือมี ECOG 0-2) ดังรายละเอียดดานลาง ECOG PERFORMANCE STATUS SCALE SCALE DESCRIPTION OF SCALE 0 ASYMPTOMATIC NORMAL ACTIVITY. 1 SYMPTOMATIC ; AMBULATORY ABLE TO CARRY OUT ACTIVITY OF DAILY LIVING. 2 SYMPTOMATIC ; IN BED LESS THAN 50% OF THE DAY; OCCASIONALLY NEED NURSING CARE. 3 SYMPTOMATIC ; IN BED MORE THAN 50% OF THE DAY ; NEED NURSING CARE. 4 BED RIDDEN MAY NEED HOSPITALISATION. †

4.3 ตองไมเปนผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) †† 4.4 กรอกแบบฟอรมที่คณะอนุกรรมการพัฒนาบัญชียาหลักแหงชาติกําหนดทุกครั้งที่จะใชยากับผูปวย 5. ขนาดยาที่แนะนํา ขนาดยาที่เหมาะสมสําหรับคนไทยคือ 75 มิลลิกรัมตอพื้นที่ผิว 1 ตารางเมตร (ขนาดยาโดยทั่วไปคือ 60-100 มิลลิกรัมตอพื้นที่ผิว 1 ตารางเมตร) ใหยาทางหลอดเลือดดําโดยใชเวลานานกวา 1 ชั่วโมง (หยุดยาทันทีที่มีผลขางเคียงรุนแรงเกิดขึ้น) ใหยาเปน cycle หาง กันครั้งละ 3 สัปดาห ควรให dexamethasone เปน pre-medication ในผูปวยทุกรายเพื่อลดอุบัติการณและความรุนแรงของภาวะคั่งน้ํา (fluid retention) และแอนาฟแล็กซิส หมายเหตุ การใหยาในขนาดสูงมีผลตอ tumor response แตไมมีผลตอ TTP (time to tumor progression) และ overall survival โดยมีอุบัติการณของผลขางเคียงที่เพิ่มขึ้น 6. ระยะเวลาในการรักษา 6.1 ใหยาจนผูปวยมี maximum response (กอนเนื้อมะเร็งไมยุบตอไปอีกแลว) แลวใหเพิ่มอีก 1-2 cycle 6.2 กรณีที่ผูปวยตอบสนองตอยาไดดี ควรจะหยุดยา (drug holiday) หลังไดรับยาครบ 6-8 cycle แลวใหยาใหมเมื่อโรคกลับมา ใหม หรือลุกลามมากขึ้น 6.3 ใหใชยา 6-8 cycle †

ผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) หมายถึง ผูปว ยโรคทางกายซึ่งไมสามารถรักษาได (incurable) และไมสามารถชวยใหชวี ิตยืนยาวขึ้น (irreversible) ซึ่ง ในความเห็นของแพทยผูรักษา ผูปวยจะเสียชีวิตในระยะเวลาอันสั้น หมายเหตุ ผูปวยดังกลาวควรไดรับการรักษาแบบประคับประคอง (palliative care) โดยมุงหวังใหลดความเจ็บปวดและความทุกขทรมานเปนสําคัญ †† โปรดเก็บรักษาขอมูลไวเพือ่ ใชเปนหลักฐานในการตรวจสอบการใชยาโดยหนวยงานการกํากับดูแลการสั่งใชยาบัญชี จ(2)

128

แนวทางกํากับการใชยา Docetaxel ขอบงใช มะเร็งปอดชนิด non-small cell ระยะลุกลาม 1. ระบบอนุมัติการใชยา ขออนุมัติการใชยา docetaxel จากหนวยงานสิทธิประโยชนกอนการรักษา (pre-authorization) ทุกครั้ง โดยมีการลงทะเบียน ทั้งแพทย และผูปวยกอนทําการรักษา 2. คุณสมบัติของสถานพยาบาล เปนสถานพยาบาลระดับตติยภูมิขึ้นไป ที่มีความพรอมในการวินิจฉัย และรักษาโรค 3. คุณสมบัติของแพทยผูทําการรักษา เปนแพทยผูเชี่ยวชาญไดรับหนังสืออนุมัติหรือวุฒิบัตรจากแพทยสภาในสาขาอายุรศาสตรมะเร็งวิทยา รังสีรักษาและมะเร็งวิทยา หรืออนุสาขาศัลยศาสตรมะเร็งวิทยา ซึ่งปฏิบัติงานในสถานพยาบาลตามขอ 2 4. เกณฑอนุมัติการใชยา อนุมัติการใชยา docetaxel ในโรคมะเร็งปอดชนิด non-small cell ระยะลุกลาม โดยมีเกณฑดังนี้ 4.1 ใชเปนยาสูตรที่สองหลังจากใชยา platinum ไมไดหรือไมไดผล 4.2 ผูปวยตองอยูในสภาพรางกายดีมาก คือมี Eastern Co-operation Oncology Group (ECOG) performance status ตั้งแต 0 ถึง 1 (หรือมี ECOG 0-1) ดังรายละเอียดดานลาง ECOG PERFORMANCE STATUS SCALE SCALE DESCRIPTION OF SCALE 0 ASYMPTOMATIC NORMAL ACTIVITY. 1 SYMPTOMATIC ; AMBULATORY ABLE TO CARRY OUT ACTIVITY OF DAILY LIVING. 2 SYMPTOMATIC; IN BED LESS THAN 50% OF THE DAY ; OCCASIONALLY NEED NURSING CARE. 3 SYMPTOMATIC ; IN BED MORE THAN 50% OF THE DAY ; NEED NURSING CARE. 4 BED RIDDEN MAY NEED HOSPITALISATION. †

4.3 ตองไมเปนผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) †† 4.4 กรอกแบบฟอรมที่คณะอนุกรรมการพัฒนาบัญชียาหลักแหงชาติกําหนดทุกครั้งที่จะใชยากับผูปวย 5. ขนาดยาที่แนะนํา 60-75 มิลลิกรัมตอพื้นที่ผิว 1 ตารางเมตร ใหยาทางหลอดเลือดดําโดยใชเวลานานกวา 1 ชั่วโมง (หยุดยาทันทีที่มีผลขางเคียง รุนแรงเกิดขึ้น) ใหยาเปน cycle หางกันครั้งละ 3 สัปดาห ควรให dexamethasone เปน pre-medication ในผูปวยทุกรายเพื่อลดอุบัติการณและความรุนแรงของภาวะคั่งน้ํา (fluid retention) และแอนาฟแล็กซิส หมายเหตุ การใหยาในขนาดสูงกวาที่แนะนําเพิ่มผลขางเคียงและอัตราการเสียชีวิตของผูปวย 6. ระยะเวลาในการรักษา 6.1 โดยทั่วไปแนะนําใหใชยา 4 cycle 6.2 ใหใชยาไดสูงสุดไมเกิน 6 cycle

†

ผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) หมายถึง ผูปว ยโรคทางกายซึ่งไมสามารถรักษาได (incurable) และไมสามารถชวยใหชวี ิตยืนยาวขึ้น (irreversible) ซึ่ง ในความเห็นของแพทยผูรักษา ผูปวยจะเสียชีวิตในระยะเวลาอันสั้น หมายเหตุ ผูปวยดังกลาวควรไดรับการรักษาแบบประคับประคอง (palliative care) โดยมุงหวังใหลดความเจ็บปวดและความทุกขทรมานเปนสําคัญ †† โปรดเก็บรักษาขอมูลไวเพือ่ ใชเปนหลักฐานในการตรวจสอบการใชยาโดยหนวยงานการกํากับดูแลการสั่งใชยาบัญชี จ(2)

129

แนวทางกํากับการใชยา Docetaxel ขอบงใช มะเร็งตอมลูกหมากระยะแพรกระจาย 1. ระบบอนุมัติการใชยา ขออนุมัติการใชยา docetaxel จากหนวยงานสิทธิประโยชนกอนการรักษา (pre-authorization) ทุกครั้ง โดยมีการลงทะเบียน ทั้งแพทย และผูปวยกอนทําการรักษา 2. คุณสมบัติของสถานพยาบาล เปนสถานพยาบาลระดับตติยภูมิขึ้นไป ที่มีความพรอมในการวินิจฉัย และรักษาโรค 3. คุณสมบัติของแพทยผูทําการรักษา เปนแพทยผูเชี่ยวชาญไดรับหนังสืออนุมัติหรือวุฒิบัตรจากแพทยสภาในสาขาอายุรศาสตรมะเร็งวิทยา รังสีรักษาและมะเร็งวิทยา หรืออนุสาขาศัลยศาสตรมะเร็งวิทยา ซึ่งปฏิบัติงานในสถานพยาบาลตามขอ 2 4. เกณฑอนุมัติการใชยา อนุมัติการใชยา docetaxel ในโรคมะเร็งตอมลูกหมากระยะแพรกระจาย โดยมีเกณฑดังนี้ 4.1 ใชในผูปวยที่ไมตอบสนองตอการรักษาดวยยาฮอรโมนแลว 4.2 ใหใชรวมกับ prednisolone 4.3 ผูปวยตองอยูในสภาพรางกายดีมาก คือมี Eastern Co-operation Oncology Group (ECOG) performance status ตั้งแต 0 ถึง 1 (หรือมี ECOG 0-1) ดังรายละเอียดดานลาง ECOG PERFORMANCE STATUS SCALE SCALE 0 1 2 3 4

DESCRIPTION OF SCALE ASYMPTOMATIC NORMAL ACTIVITY. SYMPTOMATIC; AMBULATORY ABLE TO CARRY OUT ACTIVITY OF DAILY LIVING. SYMPTOMATIC; IN BED LESS THAN 50% OF THE DAY ; OCCASIONALLY NEED NURSING CARE. SYMPTOMATIC ; IN BED MORE THAN 50% OF THE DAY ; NEED NURSING CARE. BED RIDDEN MAY NEED HOSPITALISATION.

4.4 ภายหลังหยุดยาหากโรคลุกลาม ไมแนะนําใหใชยาอีก † 4.5 ตองไมเปนผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) †† 4.6 กรอกแบบฟอรมที่คณะอนุกรรมการพัฒนาบัญชียาหลักแหงชาติกําหนดทุกครั้งที่จะใชยากับผูปวย 5. ขนาดยาที่แนะนํา 60-75 มิลลิกรัมตอพื้นที่ผิว 1 ตารางเมตร ใหยาทางหลอดเลือดดําโดยใชเวลานานกวา 1 ชั่วโมง (หยุดยาทันทีที่มีผลขางเคียง รุนแรงเกิดขึ้น) ใหยาเปน cycle หางกันครั้งละ 3 สัปดาห โดยใหรวมกับ prednisolone 5 มิลลิกรัม ใหยาทางปากวันละ 2 ครั้ง ทุก วันตลอดชวงของการรักษา ควรให dexamethasone เป น pre-medication ในผู ปว ยทุก รายเพื่ อลดอุบั ติก ารณ ความรุ นแรงของภาวะคั่ ง น้ํา (fluid retention) และแอนาฟแล็กซิส หมายเหตุ การใหยาบอยกวาที่แนะนําไมเพิ่มอัตราการรอดชีวิตของผูปวย 6. ระยะเวลาในการรักษา ใหใชยาไดสูงสุดไมเกิน 6 cycle †

ผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) หมายถึง ผูปว ยโรคทางกายซึ่งไมสามารถรักษาได (incurable) และไมสามารถชวยใหชวี ิตยืนยาวขึ้น (irreversible) ซึ่ง ในความเห็นของแพทยผูรักษา ผูปวยจะเสียชีวิตในระยะเวลาอันสั้น หมายเหตุ ผูปวยดังกลาวควรไดรับการรักษาแบบประคับประคอง (palliative care) โดยมุงหวังใหลดความเจ็บปวดและความทุกขทรมานเปนสําคัญ †† โปรดเก็บรักษาขอมูลไวเพือ่ ใชเปนหลักฐานในการตรวจสอบการใชยาโดยหนวยงานการกํากับดูแลการสั่งใชยาบัญชี จ(2)

130

แนวทางกํากับการใชยา Imatinib mesilate ขอบงใช chronic myelogenous leukemia (CML) ระยะ chronic stable phase 1. ระบบอนุมัติการใชยา ขออนุมัติการใชยา imatinib mesilate จากหนวยงานสิทธิประโยชนกอนการรักษา (pre-authorization) ทุกครั้ง โดยมีการ ลงทะเบียนทั้งแพทยและผูปวยกอนทําการรักษา 2. คุณสมบัติของสถานพยาบาล เปนสถานพยาบาลระดับตติยภูมิขึ้นไป ที่มีความพรอมในการวินิจฉัยและรักษาโรคดังนี้  สามารถตรวจหา Philadelphia chromosome t(9;22)(q34;q11) ดวยวิธี quantitative chromosome study ได  สามารถตรวจ chromosomal cytogenetic ดวยวิธีมาตรฐาน หรือดวย real-time quantitative PCR (RQ-PCR) หรือ fluorescence in situ hybridization (FISH) ที่มีมาตรฐานได 3. คุณสมบัติของแพทยผูทําการรักษา เป น แพทย ผู เ ชี่ ย วชาญที่ ไ ด รั บ หนั ง สื อ อนุ มั ติ ห รื อ วุ ฒิ บั ต รจากแพทยสภาในสาขาอายุ ร ศาสตร โ รคเลื อ ดซึ่ ง ปฏิ บั ติ ง านใน สถานพยาบาลที่ไดรับการอนุมัติในขอ 2 4. เกณฑอนุมัติการใชยา อนุมัติการใชยา imatinib mesilate ในโรค CML โดยมีเกณฑดังนี้ 4.1 ผูปวยไดรับการตรวจวินิจฉัยวาเปน CML ในระยะ chronic stable phase โดยตองตรวจพบขอหนึ่งขอใดดังตอไปนี้ 4.1.1 มี Philadelphia chromosome positive โดยการตรวจดวยวิธี quantitative chromosome study หรือ 4.1.2 มี BCR-ABL gene positive โดยการตรวจดวยวิธี polymerase chain reaction (PCR) หรือ fluorescence in situ hybridization (FISH) 4.2 ไมอนุมัติใหมีการใชยา imatinib mesilate ตอไป และใหพิจารณาการรักษาในแนวทางอื่น เมื่อ 4.2.1 ไมได complete hematologic response ใน 6 เดือน หรือ 4.2.2 ไมได major cytogenetic response ใน 12 เดือน หรือ 4.2.3 ไมได complete cytogenetic response ใน 18 เดือน เกณฑการพิจารณา cytogenetic response ใหใชวิธีการตรวจ metaphase จาก chromosome analysis เทานั้น กรณีทผี่ ล การตรวจไมมี metaphase สามารถใหยาตอไปไดไมเกิน 3 เดือน และตองตรวจซ้ํา หากยังไมสามารถตรวจได ใหหยุดยา † 4.3 ตองไมเปนผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) †† 4.4 กรอกแบบฟอรมที่คณะอนุกรรมการพัฒนาบัญชียาหลักแหงชาติกําหนดทุกครั้งที่จะใชยากับผูปวย

†

ผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) หมายถึง ผูปว ยโรคทางกายซึ่งไมสามารถรักษาได (incurable) และไมสามารถชวยใหชวี ิตยืนยาวขึ้น (irreversible) ซึ่ง ในความเห็นของแพทยผูรักษา ผูปวยจะเสียชีวิตในระยะเวลาอันสั้น หมายเหตุ ผูปวยดังกลาวควรไดรับการรักษาแบบประคับประคอง (palliative care) โดยมุงหวังใหลดความเจ็บปวดและความทุกขทรมานเปนสําคัญ †† โปรดเก็บรักษาขอมูลไวเพือ่ ใชเปนหลักฐานในการตรวจสอบการใชยาโดยหนวยงานการกํากับดูแลการสั่งใชยาบัญชี จ(2)

131

5. ขนาดยาที่แนะนํา 5.1 400 มิลลิกรัมตอวัน 5.2 ไมอนุมัติใหใชยา imatinib mesilate ในขนาดเกิน 400 มิลลิกรัมตอวัน 6. การประเมินผลการรักษา ผูปวยที่ได complete cytogenetic response ควรทําการตรวจ chromosome ทุก 6 เดือน ถามีการกลับคืนของ Philadelphia chromosome โดยที่ผลเลือด CBC อยูในเกณฑปกติ สามารถใหยาตอไปไดอีก 3 เดือน และตรวจหา Philadelphia chromosome ซ้ํา ซึ่งถายังไมได complete cytogenetic response ใหหยุดยา imatinib mesilate หมายเหตุ ในกรณีที่มีการตรวจ RQ-PCR ที่ไดมาตรฐาน สามารถใชแทนการตรวจ cytogenetic ทุก 6 เดือนไดแตใหมีการตรวจ cytogenetic ทุก 12 เดือน รวมดวย กรณีที่ผลการตรวจไมมี metaphase สามารถใหยาตอไดไมเกิน 3 เดือน และตองตรวจซ้ํา หาก ยังไมสามารถตรวจได ใหหยุดยา

132

แนวทางกํากับการใชยา Imatinib mesilate ขอบงใช gastrointestinal stromal tumors (GISTs) ระยะลุกลามหรือมีการกระจายของโรค 1. ระบบอนุมัติการใชยา ขออนุมัติการใชยา imatinib mesilate จากหนวยงานสิทธิประโยชนกอนการรักษา (pre-authorization) ทุกครั้ง โดยมีการ ลงทะเบียนทั้งแพทย และผูปวยกอนทําการรักษา 2. คุณสมบัติของสถานพยาบาล เปนสถานพยาบาลระดับตติยภูมิขึ้นไป ที่มีความพรอมในการวินิจฉัย และรักษาโรค โดยสามารถวัดขนาดของเนื้องอกไดดวยรังสี วินิจฉัยที่แมนยํา เชน computerized tomography (CT) หรือ magnetic resonance imaging (MRI) 3. คุณสมบัติของแพทยผูทําการรักษา เปนแพทยผูเชี่ยวชาญที่ไดรับหนังสืออนุมัติหรือวุฒิบัตรจากแพทยสภาในสาขาอายุรศาสตรมะเร็งวิทยา หรืออนุสาขาศัลยศาสตร มะเร็งวิทยาซึ่งปฏิบัติงานในสถานพยาบาลที่ไดรับการอนุมัติในขอ 2 4. เกณฑอนุมัติการใชยา อนุมัติการใชยา imatinib mesilate ในโรค GISTs โดยมีเกณฑดังนี้ 4.1 ผูปวยไดรับการตรวจวินิจฉัยวาเปน GISTs (gastrointestinal stromal tumors) ที่มี Kit (CD117) ใหผลบวก 4.2 เปนโรคระยะลุกลามที่ผาตัดไมได หรือมีการกระจายของโรค 4.3 ไมอนุมัติใหมีการใชยา imatinib mesilate ตอไป และใหพิจารณาการรักษาในแนวทางอื่น เมื่อมี progressive disease อยางชัดเจน † 4.4 ตองไมเปนผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) †† 4.5 กรอกแบบฟอรมที่คณะอนุกรรมการพัฒนาบัญชียาหลักแหงชาติกําหนดทุกครั้งที่จะใชยากับผูปวย 5. ขนาดยาที่แนะนํา 5.1 400 มิลลิกรัมตอวัน 5.2 ไมอนุมัติใหมีการใชยา imatinib mesilate เกินกวาขนาดที่แนะนํา (400 มิลลิกรัมตอวัน) แมวาการใหยาไมไดผลหรือโรค ลุกลามขึ้นขณะใหยาที่ 400 มิลลิกรัมตอวัน 6. การประเมินผลการรักษา 6.1 ประเมินผลการรักษาทุก 12 สัปดาห ดวยรังสีวินิจฉัยที่สามารถวัดขนาดของเนื้องอกได เชน computerized tomography (CT) หรือ magnetic resonance imaging (MRI) 6.2 ควรระบุผลการตอบสนองดวย SWOG (south west oncology group) หรือ RECIST (response evaluation criteria in solid tumor) criteria วาเปน ก. โรคหายไปหมด (complete) หรือ ข. รักษาหายไปบางสวน (partially response) หรือ ค. คงที่ (stable) ตาม SWOG (Southwest Oncology Group) หรือ RECIST criteria 6.3 ในกรณีที่ผลการตรวจทางรังสีวิทยาพบวามีรอยโรคขนาดใหญขึ้นเพียงตําแหนงเดียว (ไมเกิน 25%) ในขณะที่ตําแหนงอื่นเล็ก ลง หรือคงที่ แพทยผูรักษาสามารถพิจารณาหยุดยา หรือใหยาตออีก 2 เดือน และทําการตรวจซ้ําเพื่อความชัดเจนวาเปน stable disease หรือ progressive disease

†

ผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) หมายถึง ผูปว ยโรคทางกายซึ่งไมสามารถรักษาได (incurable) และไมสามารถชวยใหชวี ิตยืนยาวขึ้น (irreversible) ซึ่ง ในความเห็นของแพทยผูรักษา ผูปวยจะเสียชีวิตในระยะเวลาอันสั้น หมายเหตุ ผูปวยดังกลาวควรไดรับการรักษาแบบประคับประคอง (palliative care) โดยมุงหวังใหลดความเจ็บปวดและความทุกขทรมานเปนสําคัญ †† โปรดเก็บรักษาขอมูลไวเพือ่ ใชเปนหลักฐานในการตรวจสอบการใชยาโดยหนวยงานการกํากับดูแลการสั่งใชยาบัญชี จ(2)

133

แนวทางกํากับการใชยา Human normal immunoglobulin, intravenous (IVIG) ขอบงใช โรคคาวาซากิระยะเฉียบพลัน (acute phase of Kawasaki disease) 1. ระบบอนุมัติการใชยา 1.1 กรณีโรคคาวาซากิระยะเฉียบพลัน ขออนุมัติการใชยา IVIG จากหนวยงานสิทธิประโยชน ภายหลังการรักษา (postauthorization) เนื่องจากผูปวยสวนใหญเปนเด็กเล็ก มักมาดวยอาการฉุกเฉิน และจําเปนตองไดรับยาอยางทันทวงทีมิฉะนั้น อาจทําใหผูปวยเสียชีวิตได 1.2 กรณีโรคคาวาซากิระยะเฉียบพลันที่ดื้อตอการรักษาดวย IVIG ในครัง้ แรก ใหขออนุมัติจากหนวยงานสิทธิประโยชน กอนการ ใหยา IVIG ซ้ําอีก 1 ครั้ง (pre-authorization) 2. คุณสมบัติของสถานพยาบาล 2.1 เปนสถานพยาบาลระดับตติยภูมิขนึ้ ไป ที่สามารถทําการตรวจ echocardiogram ได หรือ 2.2 กรณีเปนสถานพยาบาลระดับทุติยภูมิ ตองเปนสถานพยาบาลที่สามารถสงตอเพื่อรับการตรวจ echocardiogram ไดใน โรงพยาบาลเครือขายภายในเวลาไมเกิน 2 สัปดาห นับจากวันที่ใหการวินิจฉัยโรค โดยใหสถานพยาบาลแจงความประสงคตอ หนวยงานกํากับดูแลการสั่งใชยาบัญชี จ(2) เพื่อขออนุมัติและลงทะเบียนสถานพยาบาลแตละแหง 3. คุณสมบัติของแพทยผูทําการรักษา เปนแพทยผูเชี่ยวชาญทีไ่ ดรับหนังสืออนุมัติหรือวุฒิบัตรจากแพทยสภาในสาขากุมารเวชศาสตร 4. เกณฑอนุมัติการใชยา อนุมัติการใชยา IVIG ในโรคคาวาซากิระยะเฉียบพลัน ในกรณีดังตอไปนี้ 4.1 สามารถวินิจฉัยโรคไดครบถวนตามเกณฑของคาวาซากิ โดยมีอาการและอาการแสดงดังตอไปนี้ 4.1.1 มีไขตดิ ตอกันอยางนอย 5 วัน 4.1.2 มีอาการแสดงอยางนอย 4 ใน 5 อยาง ดังนี้  เยื่อตาสวนลูกตา (bulbar) แดงที่ตาทั้งสองขางโดยไมมีขี้ตา  มีการเปลี่ยนแปลงของริมฝปากและเยื่อบุชองปากโดยมีริมฝปากแดง มีรอยแยกที่ริมฝปาก ลิ้นเปนตุมและมีสี แดงคลายผลสตรอเบอรี่ หรือมีคอหอยแดงอยางชัดเจน  มีการเปลี่ยนแปลงของผิวหนังบริเวณมือและเทา โดยมีฝามือหรือฝาเทาแดง มือหรือเทาบวม (ในระยะเฉียบพลัน) ซึ่งตอมาจะมีการลอกของผิวหนังบริเวณรอบๆ เล็บมือหรือเล็บเทา (ในระยะพักฟนหรือระยะกึง่ เฉียบพลันที่ สัปดาหที่ 2 และ 3 ของโรค)  มีผื่นผิวหนังลักษณะหลายรูปแบบ (polymorphous rash)  คลําพบตอมน้ําเหลืองบริเวณลําคอ โดยมีขนาดโตกวา 1.5 เซนติเมตร และมักคลําพบเพียงดานใดดานหนึ่งของ ลําคอ 4.1.3 ไดรับการวินิจฉัยแยกโรคทีม่ ีอาการคลายกันออกแลว ไดแก โรคติดเชื้อไวรัส (เชน measles, adenovirus, enterovirus, Epstein-Barr virus), scarlet fever, staphylococcal scalded skin syndrome, toxic shock syndrome, bacterial cervical lymphadenitis, drug hypersensitivity reactions, StevensJohnson syndrome, juvenile rheumatoid arthritis, Rocky mountain spotted fever, leptospirosis, mercury hypersensitivity reaction (acrodynia) 4.2 วินิจฉัยโรคไดไมครบถวนตามเกณฑของคาวาซากิ (incomplete Kawasaki disease) แตมีการตรวจทาง หองปฏิบัติการที่เขาไดกับโรค ตามเกณฑของ American Heart Association และ American Academy of Pediatrics (AHA/AAP guidelines) ไดแกขอใดขอหนึ่งดังตอไปนี้ 4.2.1 มีคา ESR > 40 mm/hour และ/หรือ CRP > 3 mg/dL รวมกับผลการตรวจทางหองปฏิบัติการอื่นพบความ ผิดปกติตั้งแต 3 ขอขึ้นไป ไดแก

134

 ALT สูงกวา2.5 เทาของคาปกติ  WBC count > 15,000/mm3  มีภาวะโลหิตจาง (เมื่อเทียบกับอายุของผูปวย)  platelet count > 450,000/mm3 (ไขมากกวา 7 วัน)  การตรวจปสสาวะพบเม็ดเลือดขาว > 10/HPF  serum albumin < 3g/dL 4.2.2 ตรวจพบความผิดปกติของ echocardiogram 4.3 กรณีโรคคาวาซากิระยะเฉียบพลันที่ดื้อตอการรักษาดวย IVIG ในครั้งแรก พิจารณาให IVIG ซ้ําไดอีก 1 ครั้งเทานั้น (ใชขนาดยาและวิธีการใหยาตามขอ 5) โดยมีเกณฑการวินิจฉัยดังตอไปนี้  ลักษณะทางคลินิกและผลการตรวจทางหองปฏิบัติการยังคงเขาไดกบั โรคคาวาซากิ  ยังตรวจไมพบสาเหตุอื่นๆ ของไข  หลังจากการให IVIG dose แรกเสร็จสิ้นไปแลวนานกวา 36 - 48 ชั่วโมงผูปวยยังคงมีไขอยู † 4.4 ตองไมเปนผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) †† 4.5 กรอกแบบฟอรมที่คณะอนุกรรมการพัฒนาบัญชียาหลักแหงชาติกําหนดทุกครั้งที่ใชยากับผูปวย 5. ขนาดยาและวิธีการใหยา ใหยาในขนาด 2 กรัมตอน้ําหนักตัว 1 กิโลกรัมตอครั้ง โดยการใหยาเพียงครั้งเดียว (single dose) ภายในระยะ 10 วันหลังจากที่ เริ่มมีไข เนื่องจากมีหลักฐานวาการใหยาเกินกวาระยะเวลาดังกลาวไมใหประโยชนในการรักษา ใหยาดวยวิธี continuous drip โดย เริ่มใหยาในขนาด 0.6 มิลลิลิตรตอน้ําหนักตัว 1 กิโลกรัมตอชั่วโมง และเพิม่ อัตราครั้งละเทาตัวทุก 30 นาที (ขนาดสูงสุดไมเกิน 4.8 มิลลิลิตรตอน้ําหนักตัว 1 กิโลกรัมตอชั่วโมง) จนไดอัตราที่ให IVIG ไดหมดใน 12 ชั่วโมง 6. การติดตามผลการรักษา 6.1 ขณะใหยาควรบันทึกสัญญาณชีพ ทุก 15 นาที ใน 2 ชั่วโมงแรก หลังจากนั้นถาไมพบความผิดปกติใหบันทึกทุก 1 ชั่วโมง 6.2 ใหสังเกตการเกิดผื่น และการหายใจ ถามีอาการผิดปกติใหหยุดการใหยา และรักษาอาการแพ 6.3 ผู ป ว ยโรคคาวาซากิ ทุ ก รายที่ ยั ง ไม ไ ด รั บ การตรวจ echocardiogram ณ วั น ที่ วิ นิ จ ฉั ย โรค ต อ งได รั บ การตรวจ echocardiogram ภายในเวลาไมเกิน 2 สัปดาห 6.4 ควรทํา echocardiogram ซ้ําที่ 2 เดือน หลังเริ่มปวย

†

ผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) หมายถึง ผูปว ยโรคทางกายซึ่งไมสามารถรักษาได (incurable) และไมสามารถชวยใหชวี ิตยืนยาวขึ้น (irreversible) ซึ่ง ในความเห็นของแพทยผูรักษา ผูปวยจะเสียชีวิตในระยะเวลาอันสั้น หมายเหตุ ผูปวยดังกลาวควรไดรับการรักษาแบบประคับประคอง (palliative care) โดยมุงหวังใหลดความเจ็บปวดและความทุกขทรมานเปนสําคัญ †† โปรดเก็บรักษาขอมูลไวเพือ่ ใชเปนหลักฐานในการตรวจสอบการใชยาโดยหนวยงานการกํากับดูแลการสั่งใชยาบัญชี จ(2)

135

แนวทางกํากับการใชยา Human normal immunoglobulin, intravenous (IVIG) ขอบงใช โรคภูมิคุมกันบกพรองปฐมภูมิ (primary immunodeficiency diseases) 1. ระบบอนุมัติการใชยา ขออนุมัติการใชยา IVIG จากหนวยงานสิทธิประโยชนดังนี้ 1.1 กรณี Post- Authorization กรณีเมื่อผูปวยมาดวยภาวะฉุกเฉินและจําเปนตองไดรับยาในทันที มิเชนนั้นผูปวยอาจถึงแกชีวิตได (life-threatening) ใหขอ อนุมัติการใชยา IVIG จากหนวยงานสิทธิประโยชนภายหลังการรักษา พรอมแนบรายงานการใช IVIG โดยเร็วที่สุด 1.2 กรณี Pre-Authorization สําหรับในกรณีที่ไมใชภาวะฉุกเฉิน เชน การใหเพื่อการรักษาตามปกติ (Replacement Therapy) จะตองมีการลงทะเบียน ผูปวยไวลวงหนากับหนวยงานสิทธิประโยชน และกอนไดรับยาในครั้ง (course) ตอไป ใหขออนุมัติการใชยา IVIG จากหนวยงาน สิทธิประโยชนกอนการรักษา เนื่องจากผูปวยไมจําเปนตองไดรับยาในทันที ยกเวนในรายที่มีอาการรุนแรง และฉุกเฉินควรทําตาม แบบ post-authorization แลวจึงแจงใหหนวยงานสิทธิประโยชนทราบภายหลังการรักษา 2. คุณสมบัติของสถานพยาบาล 2.1 เปนสถานพยาบาลระดับตติยภูมิ ที่มีแพทยผูวินิจฉัยตามคุณสมบัติที่ระบุไวในขอ 3 2.2 เปนสถานพยาบาลที่สามารถรับคําปรึกษาจากแพทยที่มีคณ ุ สมบัติของแพทยผูวินิจฉัยตามที่ระบุไวในขอ 3 โดยให สถานพยาบาลแจงความประสงคตอหนวยงานกํากับดูแลการสั่งใชยาบัญชี จ(2) เพื่อขออนุมัติ และลงทะเบียน สถานพยาบาลแตละแหงเปนกรณีไป 3. คุณสมบัติของแพทยผูทําการรักษา สถานพยาบาลจําเปนตองใชยาโดยแพทยผูมีความพรอมในการใชยานี้ทั้งในแงความสามารถในการวินิจฉัยโรค การใชยาใหตรง ตามขอบงใช การระมัดระวังอันตรายจากยา และการติดตามผลการรักษา ไดแก 3.1 เปนแพทยผูเชี่ยวชาญที่ไดรับหนังสืออนุมัติหรือวุฒิบัตรจากแพทยสภาในอนุสาขากุมารเวชศาสตรโรคติดเชื้อ หรืออนุ สาขากุมารเวชศาสตรโรคภูมิแพและภูมิคุมกัน หรืออนุสาขาอายุรศาสตรโรคติดเชื้อ หรืออนุสาขาอายุรศาสตรโรคภูมิแพ และภูมิคุมกันทางคลินิก หมายเหตุ ผูปวยควรพบแพทยผูเชี่ยวชาญผูใหการวินิจฉัย ทุก 3-6 เดือน 3.2 แพทยในสาขาอื่นที่ผูอํานวยการโรงพยาบาลมอบหมาย ซึ่งสามารถรับคําปรึกษาจากแพทยผูเชี่ยวชาญเพื่อใหการรักษา ผูปวยในภาวะฉุกเฉิน หรือเปนการรักษาตามปกติแบบตอเนื่องโดยมีหนังสือสงตัวจากแพทยผูเชี่ยวชาญ 4. เกณฑการวินิจฉัยโรค ผูปวยโรคภูมิคุมกันบกพรองปฐมภูมิอาจมีอาการทางคลินิกที่หลากหลาย การวินิจฉัยโรคอาจคลาดเคลื่อนไดหากไมไดรับการ ยืนยันดวยผลการตรวจทางหองปฏิบัติการที่เหมาะสม รวมกับการตรวจพบลักษณะทางคลินิกบางประการที่ชวยใหวินิจฉัยแยกโรคได อยางแมนยํา เกณฑการวินิจฉัยโรคภูมิคุมกันบกพรองปฐมภูมิประกอบดวย 4.1 อาการแสดงทางคลินิก (clinical presentation) 4.1.1 มีภาวะติดเชื้อของระบบทางเดินหายใจ และระบบอื่นๆ ไดบอย เชน ปอดอักเสบ หูอักเสบ ไซนัสอักเสบ การติดเชื้อ ในทางเดินอาหาร สมองติดเชื้อ การติดเชื้อบริเวณผิวหนัง การติดเชื้อของระบบกระดูกและกลามเนื้อ ซึ่งอาจรุนแรง ถึงขั้นติดเชื้อในกระแสเลือด โดยมี spectrum ของเชื้อดังแสดงไวในตารางที่ 1 4.1.2 การตรวจรางกายที่ชวยในการวินิจฉัยโรค คืออาจพบน้ําหนักตัวนอย อาจตรวจไมพบตอมน้ําเหลืองหรือตอมทอนซิล 4.1.3 มีผลการตรวจทางหองปฏิบัติการที่สนับสนุนการวินิจฉัยโรค ดังแสดงไวในตารางที่ 2

136

ตารางที่ 1 spectrum ของเชื้อที่มักเปนสาเหตุของการติดเชื้อในผูปวยโรคภูมิคุมกันบกพรองปฐมภูมิ A. Bacterial respiratory tract and gastrointestinal infections  Haemophilus influenzae  Streptococcus pneumoniae  Staphylococcus aureus  Neisseria meningitidis  Pseudomonas aeruginosa  เชื้ออื่นๆ ที่อาจพบได คือ Mycoplasma, Campylobacter, Ureaplasma urealyticum B. Enterovirus  Echovirus เปน virus สําคัญทีพ่ บบอย  Coxsackie virus A และ B  Poliovirus C. Opportunistic organism เชน Pneumocystis jirovecii (Pneumocystic carinii)

ตารางที่ 2 ผลการตรวจทางหองปฏิบัติการที่สนับสนุนการวินิจฉัยโรคภูมิคุมกันบกพรองปฐมภูมิ A. ผลการตรวจทางหองปฏิบัติการที่จําเปนในการวินิจฉัยครั้งแรก  Complete blood count (CBC)  Quantitative serum immunoglobulin (IgG, IgA, IgM) levels B. ผลการตรวจทางหองปฏิบตั ิการที่ควรพิจารณาในการวินจิ ฉัยครั้งแรก เชน  CD marker เชน CD3, CD4, CD8 (T cells), CD19 or CD20 (B cells), CD16/56 (NK cells)  Serum IgE level  IgG subclasses  T cell function  Antigen specific antibody response 4.2 เกณฑการวินิจฉัยโรคภูมิคุมกันบกพรองปฐมภูมิแตละชนิด 4.2.1 Common Variable Immunodeficiency (CVID) Male or female, one of major isotypes (IgM, IgG, and IgA) < 2 SD mean for age and all of the following criteria 1. Onset > 2 years of age 2. Absent isohemagglutinin and/or poor response to vaccine 3. Defined causes of hypogammaglobulinemia have been excluded 4.2.2 Severe Combined Immunodeficiency (SCID) Male or female < 2 years of age with either 1. < 20% CD3+T cells, an absolute lymphocyte count < 3,000/mm3 and proliferative responses to mitogen less than 10% of control or 2. The presence of maternal lymphocytes in the circulation

137

4.2.3 DiGeorge anomaly Male or female with CD3+T cells < 1,500/mm3 and at least one of the following: 1. Cardiac defect 2. Hypocalcemia of greater than 3 weeks duration that requires therapy 3. Dysmorphic facies or palatal abnormalities 4.2.4 X-linked agammaglobulinemia (XLA or Bruton's agammaglobulinemia) Male patients with less than 2% CD19+ B cells in whom other causes of hypogammaglobulinemia have been excluded and at least one of the following criteria: 1. Onset of recurrent bacterial infections in the first 5 years of life 2. Serum IgG, IgM, and IgA more than 2 SD below normal for age 3. Absence of isohemagglutinins 4.2.5 Autosomal recessive agammaglobulinemia Male or female patients with less than 2% CD19+ B cells in whom other causes of hypogammaglobulinemia have been excluded and at least one of the following criteria: 1. Onset of recurrent bacterial infections in the first 5 years of life 2. Serum IgG, IgM, and IgA more than 2 SD below normal for age 3. Absence of isohemagglutinins 4.2.6 X-linked hyper-IgM syndrome Male patient with serum IgG concentration < 2 SD below normal for age, normal number of T cells and B cells and one or more of the following: 1. Serum IgM concentration at least 2 SD above normal for age 2. Pneumocystis jiroveci in the first year of life 3. Parvovirus-induced aplastic anemia 4. Cryptosporidium-related diarrhea 5. Severe liver disease (sclerosing cholangitis) 4.2.7 Autosomal recessive hyper-IgM syndrome Male or female patient with serum IgG and IgA concentration < 2 SD below normal for age, serum IgM concentration at least 2 SD above normal for age, normal number of T cells and B cells, and lymphadenopathy 4.2.8 Ataxia telangiectasia Male or female with progressive cerebellar ataxia and at least one of the following 1. Ocular or facial telangiectasia 2. Serum IgA < 2 SD normal for age 3. Alpha fetoprotein > 2 SD 4. Increased chromosomal breakage after exposure to irradiation 4.2.9 Wiskott-Aldrich syndrome Male patient with congenital thrombocytopenia (less than 70,000/mm3), small platelets, or male patient splenectomized for thrombocytopenia, and at least one of the following 1. Eczema 2. Abnormal antibody response to polysaccharide antigens

138

3. Recurrent bacterial or viral infections 4. Autoimmune diseases 5. Lymphoma, leukemia, or brain tumors 4.2.10 X-linked lymphoproliferative syndrome (XLP) Male patient experiencing death, lymphoma/Hodgkin disease, immunodeficiency, aplastic anemia or lymphohistiocytic disorder following acute EBV infection 4.2.11 Isolated IgG subclass deficiency All of the following 1. Reduction in one or more of IgG subclass (value below 2 SD for age appropriate level) 2. No other cause of other primary immunodeficiency can be identified 4.2.12 IgA with IgG subclass deficiency All of the following 1. Reduced IgA (value below 2 SD for age appropriate level) 2. Reduction in one or more of IgG subclass (value below 2 SD for age appropriate level) 3. No other cause of other primary immunodeficiency can be identified 4.2.13 Specific antibody deficiency with normal Ig concentrations and numbers of B cells All of the following 1. Abnormal antibody response to vaccine 2. No other cause of other primary immunodeficiency can be identified 4.2.14 Reticular dysgenesis All of the following without other cause such as malignancy or drug 1. Markedly decreased T cells 2. Decreased or normal B cells 3. Decreased serum Immunoglobulin 4. Granulocytopenia 5. Thrombocytopenia 4.2.15 Omenn syndrome All of the following 1. Normal or decreased B cells 2. Decreased serum immunoglobulin 3. Elevated serum IgE 4. Erythroderma 5. Eosinophilia 6. Adenopathy 7. Hepatosplenomegaly 4.2.16 Thymoma with immunodeficiency (Good syndrome) All of the following 1. Thymoma 2. Decreased numbers of B cells 3. Decreased serum immunoglobulin

139

4.2.17 Transient hypogammaglobulinemia of infancy At least criteria number 1-4 at the initial diagnosis 1. Age < 2 years old 2. Decreased serum IgG and IgA 3. Normal numbers of B cells 4. No other cause of other primary immunodeficiency can be identified 5. Recovery after 2 years of age 4.2.18 Cartilage hair hypoplasia All of the following 1. Normal or decreased numbers of T cells 2. Normal or decreased numbers of B cells 3. Short-limbed dwarfism with metaphyseal dysostosis 4. Sparse hair 5. Anemia 6. Neutropenia 4.2.19 Hyper-IgE syndrome (sporadic or autosomal dominant form) At least criteria number 1-4 1. serum IgE > 2,000 IU/mL or more than 2 SD normal for age 2. Staphylococcal skin abscess 3. Pneumonia and pneumatocoele 4. Disorders of bone, joint, and teeth such as osteoporosis, hyperextensible joint, scoliosis, retain primary teeth 5. Candidiasis 6. Facial features such as broad nasal bridge, and facial asymmetry 4.2.20 WHIM syndrome All of the following 1. Hypogammaglobulinemia 2. Decreased B cells 3. Severe neutropenia 4. Warts or human papilloma virus infection หมายเหตุ เกณฑการวินิจฉัยโรคภูมิคุมกันบกพรองปฐมภูมิแตละชนิดตามขอ 4.2 ดัดแปลงจาก 1. Diagnostic criteria for primary immunodeficiencies by Pan-American Group for Immunodeficiency (PAGID) and European Society for Immunodeficiencies (ESID) Clin Immunol 1999;93:190-97. 2. Classification of primary immunodeficiency by Primary Immunodeficiency Diseases Classification Committee, The International Union of Immunological Societies. J Allergy Clin Immunol 2006;117:883-96. โปรดให ความสนใจ การใชย าโดยขาดการวิ นิจ ฉั ย โรคที่แ ม น ยํ า จั ดเป น การใช ย าอย างไม ส มเหตุ ผ ล สถานพยาบาลอาจไมไ ด รั บ การ ชดเชยยาหากไมระบุการวินิจฉัยโรคตามขอ 4.2 ขอใดขอหนึ่งใหกับผูปวย

140

5. เกณฑอนุมัติการใชยา อนุมัติการใช IVIG ในโรคภูมิคุมกันบกพรองปฐมภูมิ (primary immunodeficiency diseases) ดวยเกณฑดังนี้ 5.1 ผูปวยไดรับการวินิจฉัยวาเปนโรคภูมิคุมกันบกพรองปฐมภูมิ (primary immunodeficiency diseases) ประเภทใด ประเภทหนึ่งดังนี้ โดยมีการระบุชื่อโรคอยางชัดเจนตามตารางที่ 3 5.1.1 ผูปวยโรคภูมิคุมกันบกพรองปฐมภูมิประเภทที่ขาด B cell เชน X-linked agammaglobulinemia, severe combined immunodeficiency 5.1.2 ผูปวยโรคภูมิคุมกันบกพรองปฐมภูมิประเภทที่มีปริมาณ immunoglobulin ต่ํา และมีความผิดปกติในการสราง specific antibody เชน common variable immunodeficiency, hyper-IgM syndrome 5.1.3 ผูปวยโรคภูมิคุมกันบกพรองปฐมภูมิประเภทที่มีปริมาณ immunoglobulin ปกติ แตมีความผิดปกติในการสราง specific antibody เชน Wiskott-Aldrich syndrome, hyper-IgE syndrome, specific antibody deficiency 5.1.4 ผูปวยโรคภูมิคุมกันบกพรองปฐมภูมิประเภทที่มีปริมาณ immunoglobulin subclass ผิดปกติ รวมกับมีการติดเชื้อ บอยๆ หรือมีความผิดปกติในการสราง specific antibody 5.2 ไมใชผูปวยที่มีภาวะ selective IgA deficiency เนื่องจากไมมีขอบงชี้ และอาจเปนอันตรายตอผูปวยเนื่องจากเกิดภาวะแอ นาฟแล็กซิสไดงายจากการใช IVIG † 5.3 ตองไมเปนผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) †† 5.4 กรอกแบบฟอรมที่คณะอนุกรรมการพัฒนาบัญชียาหลักแหงชาติกําหนดทุกครั้งที่จะใชยากับผูปวย ตารางที่ 3 รายชื่อโรคภูมิคุมกันบกพรองปฐมภูมิแตละชนิด ที่ตองไดรับการระบุในแบบฟอรมขออนุมัติการใชยา 01 Common variable immunodeficiency 02 Severe combined immunodeficiency (SCID) 03 DiGeorge anomaly 04 X-linked agammaglobulinemia (XLA or Bruton's agammaglobulinemia) 05 Autosomal recessive agammaglobulinemia 06 X-linked hyper-IgM syndrome 07 Autosomal recessive hyper-IgM syndrome 08 Ataxia-telangiectasia and diseases of DNA repair defects 09 Wiskott-Aldrich syndrome 10 X-linked lymphoproliferative syndrome (XLP) 11 Isolated IgG subclass deficiency 12 IgA with IgG subclass deficiency 13 Specific antibody deficiency with normal Ig concentrations and numbers of B cells

†

ผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) หมายถึง ผูปว ยโรคทางกายซึ่งไมสามารถรักษาได (incurable) และไมสามารถชวยใหชวี ิตยืนยาวขึ้น (irreversible) ซึ่ง ในความเห็นของแพทยผูรักษา ผูปวยจะเสียชีวิตในระยะเวลาอันสั้น หมายเหตุ ผูปวยดังกลาวควรไดรับการรักษาแบบประคับประคอง (palliative care) โดยมุงหวังใหลดความเจ็บปวดและความทุกขทรมานเปนสําคัญ †† โปรดเก็บรักษาขอมูลไวเพือ่ ใชเปนหลักฐานในการตรวจสอบการใชยาโดยหนวยงานการกํากับดูแลการสั่งใชยาบัญชี จ(2)

141

ตารางที่ 3รายชื่อโรคภูมิคุมกันบกพรองปฐมภูมิแตละชนิด ที่ตองไดรับการระบุในแบบฟอรมขออนุมัติการใชยา(ตอ) 14 Reticular dysgenesis 15 Omenn syndrome 16 Thymoma with immunodeficiency (Good syndrome) 17 Transient hypogammaglobulinemia of infancy 18 Cartilage hair hypoplasia 19 Hyper- IgE syndrome 20 WHIM syndrome 6. ขนาดยาที่แนะนํา และวิธีการใหยา เริ่มดวย 400-600 มิลลิกรัมตอน้ําหนักตัว 1 กิโลกรัมตอครั้ง ทุก 2-4 สัปดาห จากนั้นปรับระดับใหได IgG trough level มากกวา 500 มิลลิกรัมตอเดซิลิตร หรือ มากกวา 800 มิลลิกรัมตอเดซิลิตร กรณีที่มี bronchiectasis หรือการติดเชื้อที่รุนแรง หมายเหตุ ยาแตละบริษัทอาจมีวิธีการใหยาที่แตกตางกัน โปรดอานวิธีใหยาจากเอกสารกํากับยากอนใหยา 7. ระยะเวลาในการรักษา ขึ้นอยูกับชนิดของโรคและดุลยพินิจของแพทยผูวินิจฉัย โดยประเมินวาผูปวยมีความจําเปนตองใช IVIG ตอเนื่องหรือไม เชนกรณี IgG subclass deficiency อาจพิจารณาหยุดการให IVIG หลังการรักษา 6 เดือน ถึง 1 ป สําหรับผูปวยภูมิคุมกันบกพรองที่ไดรับการ รักษาดวยการปลูกถายไขกระดูก ควรใหแพทยผูวินิจฉัยหรือแพทยผูทําการรักษาเปนผูพิจารณาใหความเห็นในการหยุดการให IVIG ตามมาตรฐานการรักษา

142

แนวทางกํากับการใชยา Human normal immunoglobulin, intravenous (IVIG) ขอบงใช โรค idiopathic thrombocytopenic purpura (ITP) ชนิดรุนแรง 1. ระบบอนุมัติการใชยา ขออนุมัติการใชยา IVIG จากหนวยงานสิทธิประโยชน ภายหลังการรักษา (post-authorization) เนื่องจากผูปวยสวนใหญมักมา ดวยอาการฉุกเฉิน และจําเปนตองไดรับยาอยางทันทวงทีมิฉะนั้นอาจทําใหผูปวยเสียชีวิตได 2. คุณสมบัติของสถานพยาบาล 2.1 เปนสถานพยาบาลระดับตติยภูมิขนึ้ ไป 2.2 กรณีเปนสถานพยาบาลระดับทุติยภูมิที่มีความพรอมในการวินิจฉัยและติดตามผลการรักษา ใหสถานพยาบาลแจงความ ประสงคตอหนวยงานกํากับดูแลการสั่งใชยาบัญชี จ(2) เพื่อขออนุมัติ และลงทะเบียนสถานพยาบาลแตละแหงเปนกรณีไป 3. คุณสมบัติของแพทยผูทําการรักษา เปนแพทยผูเชี่ยวชาญที่ไดรับหนังสืออนุมัติหรือวุฒิบัตรจากแพทยสภาในสาขาอายุรศาสตรโรคเลือด หรืออนุสาขาโลหิตวิทยาและ มะเร็งในเด็ก ซึ่งปฏิบัติงานในสถานพยาบาลที่ไดรับการอนุมัติในขอ 2 4. เกณฑอนุมัติการใชยา อนุมัติการใชยา IVIG ในโรค idiopathic thrombocytopenic purpura (ITP) ชนิดรุนแรง โดยมีเกณฑดังนี้ 4.1 ผูปวยแตละรายอนุมัติใหใชยา IVIG ไดไมเกิน 2 กรัมตอกิโลกรัม ตอการรับไวในโรงพยาบาล 1 ครั้ง และไมใหยาซ้ําในการ รักษาคราวเดียวกัน 4.2 เปนผูปวยที่ไดรับการวินิจฉัยวาเปนโรค ITP ที่มีอาการรุนแรง โดยมีเกณฑครบถวนทุกขอดังนี้ 4.2.1 มีเลือดออกผิดปกติที่เกิดจากจํานวนเกล็ดเลือดต่ํา 4.2.2 มี isolated thrombocytopenia รวมกับมีจํานวน megakaryocyte ในไขกระดูกปกติ 4.2.3 ไมมีสาเหตุอื่นๆ ของจํานวนเกล็ดเลือดต่ํา เชน ติดเชื้อ ยา เปนตน 4.2.4 เปนไปตามเกณฑในขอ 4.3 absolute indication หรือในขอ 4.4 relative indication ขอใดขอหนึ่ง 4.3 กรณีมี absolute indication โดยผูปวยโรค ITP มีอาการรุนแรง เปนไปตามเกณฑครบถวนทุกขอดังนี้ 4.3.1 ไมใช IVIG เปนยาขนานแรก และไมใช IVIG เปนยาเดี่ยวในการรักษา โดยให IVIG รวมกับเกล็ดเลือด และ คอรติโคสเตอรอยด 4.3.2 มีจํานวนเกล็ดเลือดนอยกวา 20,000/mm3 4.3.3 มีภาวะเลือดออกรุนแรงที่คุกคามตอชีวิต ไดแก ภาวะเลือดออกในอวัยวะสําคัญ เชน สมอง ปอด ชองทอง ชองอก และทางเดินอาหาร 4.3.4 ใชยา IVIG ภายหลังการใหการรักษามาตรฐาน แลวไมตอบสนองตอการรักษา เชน anti-Rho (D) immune globulin, คอรติโคสเตรอยด หรือเกล็ดเลือดรวมกับคอรติโคสเตรอยดนาน 3-7 วันยังคงมีจํานวนเกล็ดเลือดต่ํามากหรือมีจํานวน ลดลง

143

4.4 กรณีมี relative indication โดยผูปวยโรค ITP ที่จําเปนตองไดรับการตัดมาม โดยมีเกณฑครบถวนทุกขอดังนี้ 4.4.1 มีจํานวนเกล็ดเลือดนอยกวา 50,000/mm3 กอนการผาตัด 4.4.2 ไดรับ คอรติโคสเตรอยด และ anti-Rho (D) immune globulin แลว แตไมสามารถเพิ่มจํานวนเกล็ดเลือดให มากกวา 50,000/mm3 ได † 4.5 ตองไมเปนผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) †† 4.6 กรอกแบบฟอรมที่คณะอนุกรรมการพัฒนาบัญชียาหลักแหงชาติกําหนดทุกครั้งที่จะใชยากับผูปวย 5. ขนาดยาที่แนะนํา และวิธีการใหยา เด็กและผูใหญ ใหยาในขนาด 400 มิลลิกรัมตอน้ําหนักตัว 1 กิโลกรัมตอวัน เปนเวลา 2-5 วัน หรือ ใหยาในขนาด 1 กรัมตอ น้ําหนักตัว 1 กิโลกรัมตอวัน เปนเวลา 2 วัน โดยเริ่มใหยาในขนาด 0.6 มิลลิลิตรตอน้ําหนักตัว 1 กิโลกรัมตอชั่วโมง และเพิ่มอัตราครั้ง ละเทาตัวทุก 30 นาที (ขนาดสูงสุดไมเกิน 4.8 มิลลิลิตรตอน้ําหนักตัว 1 กิโลกรัมตอชั่วโมง) จนไดอัตราที่ให IVIG ไดหมดใน 8-12 ชั่วโมง ใหยาซ้ําครั้งที่สอง 24 ชั่วโมงหลังการใหยาครั้งแรก หมายเหตุ ผูปวยหลังการตัดมาม ไมจัดอยูในเกณฑการอนุมัติการใชยา IVIG

†

ผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) หมายถึง ผูปว ยโรคทางกายซึ่งไมสามารถรักษาได (incurable) และไมสามารถชวยใหชวี ิตยืนยาวขึ้น (irreversible) ซึ่ง ในความเห็นของแพทยผูรักษา ผูปวยจะเสียชีวิตในระยะเวลาอันสั้น หมายเหตุ ผูปวยดังกลาวควรไดรับการรักษาแบบประคับประคอง (palliative care) โดยมุงหวังใหลดความเจ็บปวดและความทุกขทรมานเปนสําคัญ †† โปรดเก็บรักษาขอมูลไวเพือ่ ใชเปนหลักฐานในการตรวจสอบการใชยาโดยหนวยงานการกํากับดูแลการสั่งใชยาบัญชี จ(2)

144

แนวทางกํากับการใชยา Human normal immunoglobulin, intravenous (IVIG) ขอบงใช autoimmune hemolytic anemia (AIHA) ที่ไมตอบสนองตอการรักษาตามขั้นตอนของมาตรฐานการรักษา และมี อาการรุนแรงที่อาจเปนอันตรายถึงแกชีวิต 1. ระบบอนุมัติการใชยา ขออนุมัติการใชยา IVIG จากหนวยงานสิทธิประโยชน ภายหลังการรักษา (post-authorization) เนื่องจากผูปวยสวนใหญมักมา ดวยอาการฉุกเฉิน และจําเปนตองไดรับยาอยางทันทวงทีมิฉะนั้นอาจทําใหผูปวยเสียชีวิตได 2. คุณสมบัติของสถานพยาบาล 2.1 เปนสถานพยาบาลระดับตติยภูมิขนึ้ ไป 2.2 กรณีเปนสถานพยาบาลระดับทุตยิ ภูมิที่มีความพรอมเปนไปตามเกณฑ ใหสถานพยาบาลแจงความประสงคตอหนวยงาน กํากับดูแลการสั่งใชยาบัญชี จ(2) เพื่อขออนุมัติ และลงทะเบียนสถานพยาบาลแตละแหงเปนกรณีไป 3. คุณสมบัติของแพทยผูทําการรักษา เปนแพทยผูเชี่ยวชาญทีไ่ ดรับหนังสืออนุมัติหรือวุฒิบัตรจากแพทยสภาในสาขาอายุรศาสตร หรืออายุรศาสตรโรคเลือด ซึ่ง ปฏิบัติงานในสถานพยาบาลที่ไดรบั การอนุมัติในขอ 2 4. เกณฑอนุมัติการใชยา อนุมัติการใช IVIG ในโรค autoimmune hemolytic anemia (AIHA) เมื่อครบตามเงื่อนไขดังตอไปนี้ 4.1 ไดรับการวินิจฉัยวาเปนโรค AIHA ตามเกณฑครบทุกขอตอไปนี้ 4.1.1 เปนภาวะโลหิตจางชนิด acquired hemolytic anemia 4.1.2 ตรวจรางกายพบอาการแสดงของโลหิตจาง ดีซาน อาจมีตับและมามโต 4.1.3 ตรวจสเมียรเลือด พบ spherocyte, polychromasia และ nucleated red blood cell 4.1.4 ตรวจ direct Coombs’ test ใหผลบวก รวมกับการเพิ่มขึ้นของ reticulocyte count และการตรวจพบ bilirubin ในปสสาวะ (indirect bilirubin เพิ่มสูงขึ้นในเลือด) 4.2 ไมตอบสนองตอการรักษาตามขั้นตอนของมาตรฐานการรักษา ไดแก ไมตอบสนองตอ corticosteroid และการใหเลือด 4.3 มีอาการรุนแรงที่อาจเปนอันตรายถึงแกชีวิต ไดแก unstable angina กลามเนื้อหัวใจตายจากการขาดเลือด (myocardial infarction) หัวใจวาย และ stroke 4.4 ไมเปนผูปวยเด็ก เนื่องจากไมมีหลักฐานสนับสนุน และเด็กสวนใหญไมตอบสนองตอการรักษาดวย IVIG แมใหยาในขนาดสูง มาก (เชน 1 กรัมตอน้ําหนักตัว 1 กิโลกรัม เปนเวลา 5 วัน) แลวก็ตาม † 4.5 ตองไมเปนผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) †† 4.6 มีการกรอกแบบฟอรมที่คณะอนุกรรมการพัฒนาบัญชียาหลักแหงชาติกําหนดทุกครั้งที่ใชยากับผูปวย

†

ผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) หมายถึง ผูปว ยโรคทางกายซึ่งไมสามารถรักษาได (incurable) และไมสามารถชวยใหชวี ิตยืนยาวขึ้น (irreversible) ซึ่ง ในความเห็นของแพทยผูรักษา ผูปวยจะเสียชีวิตในระยะเวลาอันสั้น หมายเหตุ ผูปวยดังกลาวควรไดรับการรักษาแบบประคับประคอง (palliative care) โดยมุงหวังใหลดความเจ็บปวดและความทุกขทรมานเปนสําคัญ †† โปรดเก็บรักษาขอมูลไวเพือ่ ใชเปนหลักฐานในการตรวจสอบการใชยาโดยหนวยงานการกํากับดูแลการสั่งใชยาบัญชี จ(2)

145

5. ขนาดยาที่แนะนํา และวิธีการใหยา 400 – 500 มิลลิกรัมตอน้ําหนักตัว 1 กิโลกรัมตอวัน เปนเวลา 4-5 วัน หรือ 1 กรัมตอน้ําหนักตัว 1 กิโลกรัมตอวัน เปนเวลา 2 วัน ขนาดรวมไมเกิน 2 กรัมตอน้ําหนักตัว 1 กิโลกรัม และไมอนุมตั ิใหใชยาซ้ําในการรักษาคราวเดียวกัน ใหยาดวยวิธีหยดเขาหลอดเลือดดําอยางตอเนื่อง โดยเริ่มใหยาในขนาด 0.6 มิลลิลิตรตอน้ําหนักตัว 1 กิโลกรัมตอชั่วโมง (30 มิลลิกรัมตอน้ําหนักตัว 1 กิโลกรัมตอชั่วโมง) และเพิ่มอัตราครั้งละเทาตัวทุก 30 นาที ขนาดสูงสุดไมเกิน 4.8 มิลลิลิตรตอน้ําหนักตัว 1 กิโลกรัมตอชั่วโมง (240 มิลลิกรัมตอน้ําหนักตัว 1 กิโลกรัมตอชั่วโมง) และหยดเขาหลอดเลือดดําอยางตอเนื่องจนยาหมด หากใหยาดวยวิธีขางตนโดยใชยาในขนาดสูงสุดคือ 1 กรัมตอน้ําหนักตัว 1 กิโลกรัม ยาจะหมดในเวลาประมาณ 5-6 ชั่วโมง หมายเหตุ ยาแตละบริษัทอาจมีวิธกี ารใหยาที่แตกตางกัน โปรดอานวิธีใหยาจากเอกสารกํากับยากอนใหยา 6. การติดตามผลการรักษา 6.1 ขณะใหยาควรวัดชีพจร และความดันโลหิต ทุก 15 นาที ใน 2 ชั่วโมงแรก หลังจากนั้นถาไมพบความผิดปกติใหบันทึกทุก 1 ชั่วโมง จนสิ้นสุดการให IVIG แลว 60 นาที 6.2 ใหสังเกตการเกิดผื่น และการหายใจ ถามีอาการผิดปกติใหหยุดการใหยา และรักษาอาการแพ 6.3 หากเกิดอาการขางเคียง เชน มีอาการเวียนศีรษะ ปวดศีรษะ หรือคลื่นไสอาเจียน ใหแกไขโดยการลดอัตราการใหยาลงรอยละ 25-50

146

แนวทางกํากับการใชยา Human normal immunoglobulin, intravenous (IVIG) ขอบงใช โรค Guillain–Barré syndrome ที่มีอาการรุนแรง 1. ระบบอนุมัติการใชยา เนื่องจากการใช IVIG ใหใชเฉพาะเมื่อผูปวยมาดวยภาวะฉุกเฉิน เชน severe type, progressive weakness หรือมี acute respiratory failure จําเปนตองไดรับยาในทันที (ไมนานเกิน 1-2 วัน) มิเชนนั้นผูปวยอาจถึงแกชีวิตได (Life-threatening) จึงควร กําหนดใหขออนุมัติการใชยา IVIG จากหนวยงานสิทธิประโยชนภายหลังการรักษา (post-authorization) หมายเหตุ ควรมีระบบการอนุมัติการใชยาภายในโรงพยาบาล (pre-authorization) เนื่องจากไมไดเปนโรคที่เปนภาวะฉุกเฉินที่ตองให ในทันที อาจรอปรึกษาใน 24-48 ชั่วโมงกอนได 2. คุณสมบัติของสถานพยาบาล เปนสถานพยาบาลระดับตติยภูมิขึ้นไป ที่มีคุณสมบัติในการดูแลผูปวย Guillain – Barré syndrome ที่สําคัญไดแก ICU ที่มี respiration care ยาที่จําเปน และแพทยผูเชี่ยวชาญตามที่กําหนด 3. คุณสมบัติของแพทยผูทําการรักษา เปนแพทยผูเชี่ยวชาญที่ไดรับหนังสืออนุมัติหรือวุฒิบัตรจากแพทยสภาในสาขาประสาทวิทยา หรืออนุสาขากุมารเวชศาสตร ประสาทวิทยา ซึ่งปฏิบัติงานในสถานพยาบาลที่ไดรับการอนุมัติในขอ 2 4. เกณฑการวินิจฉัยโรค ผูปวยไดรับการวินิจฉัยวาเปนโรค Guillain–Barré syndrome โดยมีลักษณะทางคลินิกครบถวนดังตอไปนี้ 4.1 อาการ อาการแสดงและผลการตรวจทางหองปฏิบัติการที่ตองมี ไดแก 4.1.1 แขน และขาออนแรงทั้งสองขาง 4.1.2 ไมมี deep tendon reflexes (areflexia) หรือมีการตอบสนองที่ลดลงของขอเขาหรือ biceps 4.1.3 มีการดําเนินโรคในชวงเวลาหลายวัน โดยมีอาการตั้งแตเริ่มตนจนถึงรุนแรงที่สุดไมเกิน 4 สัปดาห 4.1.4 cerebrospinal fluid (CSF) analysis พบปริมาณของโปรตีนเพิ่มขึ้น โดยพบเซลลนอยกวา 10 เซลลตอมิลลิลิตร (บางครั้งการเพิ่มขึ้นของโปรตีนอาจตรวจไมพบจนเขาปลายสัปดาหที่สองของโรค) 4.2 อาการ อาการแสดงและผลการตรวจทางหองปฏิบัติการที่สนับสนุนการวินิจฉัย ไดแก 4.2.1 อาการออนแรงมีลักษณะคอนขาง symmetry 4.2.2 มี sensory symptoms หรือ signs เล็กนอย 4.2.3 มีการออนแรงของอวัยวะที่ควบคุมโดยเสนประสาทสมอง โดยเฉพาะอยางยิ่งการออนแรงของกลามเนื้อใบหนาทั้งสอง ซีก ซึ่งเปนชนิด LMN 4.2.4 หลังการดําเนินโรคสิ้นสุดลงแลว 2-4 สัปดาห ผูปวยจะมีอาการเริ่มดีขึ้น 4.2.5 มี autonomic dysfunction 4.2.6 ไมมีไขขณะเริ่มมีอาการ 4.2.7 กลามเนื้อสวนปลายอาจออนแรงมากกวา หรือเทากับสวนตน 4.2.8 พบลักษณะ electrodiagnostic features ที่ตรงแบบ (typical) ดังตอไปนี้ - slow nerve conduction velocity หรือ conduction block - พบ normal หรือ small compound muscle action potentials - absent or prolonged F-waves - acute denervation หรือ decreased recruitment / interference pattern หมายเหตุ ผลการตรวจขึ้นกับชวงเวลาที่ทําการตรวจ electrodiagnostic test

147

5. เกณฑอนุมัติการใชยา อนุมัติการใช IVIG ในโรค Guillain–Barré syndrome ที่มีอาการรุนแรง ดวยเกณฑดังนี้ 5.1 ผูปวยไดรับการวินิจฉัยวาเปนโรค Guillain–Barré syndrome ตามเกณฑการวินิจฉัยโรคในขอ 4 5.2 ผูปวยตองมีอาการรุนแรง ซึ่งหมายถึงอาการหายใจลมเหลวหรือมีอาการกลามเนื้อออนแรงขั้นรุนแรงรวมดวย (เชน ตอง ใช อุปกรณชวยในการเดิน) หรือมีอาการเลวลงอยางรวดเร็ว 5.3 อนุมัติใหใช IVIG ไดไมเกิน 2 กรัมตอน้ําหนักตัว 1 กิโลกรัมตอการรับไวในโรงพยาบาล 1 ครั้ง โดยอนุมัติในรายที่สามารถให IVIG ภายใน 2 สัปดาห หลังจากผูปวยเริ่มมีอาการทางคลินิก † 5.4 ตองไมเปนผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) †† 5.5 กรอกแบบฟอรมที่คณะอนุกรรมการพัฒนาบัญชียาหลักแหงชาติกําหนดทุกครั้งที่จะใชยากับผูปวย 6. ขนาดยาที่แนะนํา และวิธีการใหยา ขนาดยาที่แนะนํา คือ 2 กรัมตอน้ําหนักตัว 1 กิโลกรัมตอการรับไวในโรงพยาบาล 1 ครั้ง แบงให 2-5 วัน (เชน 0.4 กรัมตอ น้ําหนักตัว 1 กิโลกรัมตอวัน นาน 5 วัน) ใหยาดวยวิธี continuous drip และตองไดรับ IVIG ภายใน 2 สัปดาหหลังจากเริ่มมีอาการ ทางคลินิก 7. ขอสังเกต  ประสิทธิผลของ IVIG เทียบเทากับ plasma exchange  การใหสเตียรอยด รวมกับ IVIG หรือ plasma exchange พบวาไมมีประโยชน  การให IVIG รวมกับ plasma exchange พบวาไมมีประโยชนมากกวาอยางใดอยางหนึ่งเพียงอยางเดียว

†

ผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) หมายถึง ผูปว ยโรคทางกายซึ่งไมสามารถรักษาได (incurable) และไมสามารถชวยใหชวี ิตยืนยาวขึ้น (irreversible) ซึ่ง ในความเห็นของแพทยผูรักษา ผูปวยจะเสียชีวิตในระยะเวลาอันสั้น หมายเหตุ ผูปวยดังกลาวควรไดรับการรักษาแบบประคับประคอง (palliative care) โดยมุงหวังใหลดความเจ็บปวดและความทุกขทรมานเปนสําคัญ †† โปรดเก็บรักษาขอมูลไวเพือ่ ใชเปนหลักฐานในการตรวจสอบการใชยาโดยหนวยงานการกํากับดูแลการสั่งใชยาบัญชี จ(2)

148

แนวทางกํากับการใชยา Human normal immunoglobulin, intravenous (IVIG) ขอบงใช โรคกลามเนื้อออนแรงชนิดรายระยะวิกฤต (myasthenia gravis, acute exacerbation หรือ myasthenic crisis) 1. ระบบอนุมัติการใชยา ขออนุมัติการใชยา IVIG จากหนวยงานสิทธิประโยชนภายหลังการรักษา (post-authorization) เนื่องจากเปนโรคฉุกเฉินและ จําเปนตองใหยาในทันทีมิฉะนั้นผูปวยอาจถึงแกชีวิตได 2. คุณสมบัติของสถานพยาบาล เปนสถานพยาบาลระดับตติยภูมิขึ้นไปที่มีศักยภาพในการดูแลผูปวยที่ใชเครื่องชวยหายใจ 3. คุณสมบัติของแพทยผูทําการรักษา เปนแพทยผูเชี่ยวชาญที่ไดรับหนังสืออนุมัติหรือวุฒิบัตรจากแพทยสภาในสาขาประสาทวิทยาหรืออนุสาขากุมารเวชศาสตร ประสาทวิทยา ซึ่งปฏิบัติงานในสถานพยาบาลตามขอ 2 4. เกณฑอนุมัติการใชยา อนุมัติการใช IVIG ในโรคกลามเนื้อออนแรงชนิดรายระยะวิกฤตเทานั้น (ไมอนุมัติใหใชในโรคกลามเนื้อออนแรงชนิดรายในระยะ อื่น) โดยมีเกณฑดังนี้ 4.1 ผูปวยไดรับการตรวจวินิจฉัยวาเปนโรคกลามเนื้อออนแรงชนิดรายระยะวิกฤต อยางชัดเจนโดยมีประวัติ อาการและอาการ แสดงดังตอไปนี้ 4.1.1 มีการหายใจลมเหลวซึ่งมีสาเหตุจากกะบังลมหรือกลามเนื้อระหวางซี่โครงออนแรง 4.1.2 มีอาการแสดงทางคลินิกขอใดขอหนึ่งดังนี้ 4.1.2.1 มีหนังตาตก เห็นภาพซอน หรือการกลอกตาผิดปกติ (oculomotor disturbance) 4.1.2.2 มีอาการที่เกี่ยวเนื่องกับเสนประสาทสมอง เชน อัมพาตใบหนาครึ่งซีก (facial palsy) หรือ bulbar weakness 4.1.2.3 มี generalized weakness หรือ proximal muscle weakness 4.1.2.4 มี fluctuation of weakness 4.1.3 มีประวัติหรือมีผลทางหองปฏิบัติการขอใดขอหนึ่งดังนี้ 4.1.3.1 มีบันทึกในประวัติวาเปนโรคกลามเนื้อออนแรงชนิดราย(MG) 4.1.3.2 repetition nerve stimulation (RNS) test ใหผลบวก 4.1.3.3 prostigmine test ใหผลบวก 4.1.3.4 single-fiber electromyography (SFEMG) ใหผลบวก 4.2 อนุมัติใหใชยา IVIG ไดไมเกิน 2 กรัมตอกิโลกรัม ตอการรับไวในโรงพยาบาล 1 ครั้ง โดยอาจใหยา 1 หรือ 1.2 กรัมตอ กิโลกรัมกอนในวันแรก ถาไมไดผลจึงใหตอจนครบ 2 กรัมตอกิโลกรัม หลังการรักษาภาวะฉุกเฉิน แพทยควรใหการรักษาโรค ดวยวิธีการอื่นที่เหมาะสมตอไป

149

†

4.3 ตองไมเปนผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) †† 4.4 กรอกแบบฟอรมที่คณะอนุกรรมการพัฒนาบัญชียาหลักแหงชาติกําหนดทุกครั้งที่จะใชยากับผูปวย 5. ขนาดยาที่แนะนํา ใหยา IVIG ในขนาด 1-1.2 กรัมตอกิโลกรัม เปนเวลา 1 วัน แลวประเมินผลการรักษา หากไมไดผล จึงใหตออีกจนครบ 2 กรัมตอ กิโลกรัม โดยมีวิธีการบริหารยาดังนี้ 5.1 ใหยา IVIG 0.4 กรัมตอกิโลกรัมตอวัน เปนเวลา 3 วัน หากไมไดผลจึงพิจารณาใหตออีก 2 วัน จนครบ 2 กรัมตอกิโลกรัม (ขนาดยารวม 1.2 กรัมตอกิโลกรัม มีประสิทธิผลเทากับ 2 กรัมตอกิโลกรัม) 5.2 1 กรัมตอกิโลกรัมตอวัน เปนเวลา 1 วัน หากไมไดผลจึงพิจารณาใหตออีก 1 วัน จนครบ 2 กรัมตอกิโลกรัม (ขนาดยารวม 1 กรัมตอกิโลกรัม มีประสิทธิผลเทากับ 2 กรัมตอกิโลกรัม)

†

ผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) หมายถึง ผูปว ยโรคทางกายซึ่งไมสามารถรักษาได (incurable) และไมสามารถชวยใหชวี ิตยืนยาวขึ้น (irreversible) ซึ่ง ในความเห็นของแพทยผูรักษา ผูปวยจะเสียชีวิตในระยะเวลาอันสั้น หมายเหตุ ผูปวยดังกลาวควรไดรับการรักษาแบบประคับประคอง (palliative care) โดยมุงหวังใหลดความเจ็บปวดและความทุกขทรมานเปนสําคัญ †† โปรดเก็บรักษาขอมูลไวเพือ่ ใชเปนหลักฐานในการตรวจสอบการใชยาโดยหนวยงานการกํากับดูแลการสั่งใชยาบัญชี จ(2)

150

แนวทางกํากับการใชยา Human normal immunoglobulin, intravenous (IVIG) ขอบงใช โรค pemphigus vulgaris ที่มีอาการรุนแรง และไมตอบสนองตอการรักษาดวยยามาตรฐาน 1. ระบบอนุมัติการใชยา ขออนุมัติการใชยา IVIG จากหนวยงานสิทธิประโยชนภายหลังการรักษา (post-authorization) เนื่องจากผูปวยสวนใหญเปน ผูปวยหนัก อาการฉุกเฉินเรงดวน และจําเปนตองไดรับยาในทันทีมิเชนนั้นผูปวยอาจถึงแกชีวิตได 2. คุณสมบัติของสถานพยาบาล สถานพยาบาลระดับตติยภูมิขึ้นไป 3. คุณสมบัติของแพทยผูทําการรักษา เปนแพทยผูเชี่ยวชาญที่ไดรับหนังสืออนุมัติหรือวุฒิบัตรจากแพทยสภาในสาขาตจวิทยา ซึ่งปฏิบัติงานในสถานพยาบาลที่ไดรับการ อนุมัติในขอ 2 4. เกณฑการวินิจฉัยโรค ผูปวยไดรับการวินิจฉัยวาเปนโรค pemphigus vulgaris โดยมีลักษณะทางคลินิกครบถวนดังตอไปนี้ 4.1 อาการ และอาการแสดงเขาไดกับโรค pemphigus vulgaris 4.2 มีผลการตรวจทางหองปฏิบัติการที่สนับสนุนการวินิจฉัย ขอใดขอหนึ่งดังตอไปนี้  histopathology พบลักษณะทางพยาธิวิทยาเขาไดกับโรค pemphigus vulgaris  direct immunofluorescence study ใหผลบวกวามี IgG หรือ C3 ติดอยูที่ชองวางระหวางเซลล keratinocyte (Intercellular space)  indirect immunofluorescence study ใหผลบวก anti-intercellular antibody  enzyme link immunosorbent assay (ELISA) สําหรับ desmoglein 1 และ 3 ใหผลบวกชนิดหนึ่งชนิดใด หรือ ทั้งสองชนิด 5. เกณฑอนุมัติการใชยา อนุมัติการใช IVIG ในโรค pemphigus vulgaris ที่มีอาการรุนแรง ดวยเกณฑดังนี้ 5.1 ผูปวยไดรับการวินิจฉัยวาเปนโรค pemphigus vulgaris ตามเกณฑการวินิจฉัยโรคในขอ 4 5.2 ผูปวยตองมีอาการรุนแรง ซึ่งหมายถึงมีพื้นที่รอยโรค (body surface area involvement) > 30% ของพื้นที่ผิวกาย 5.3 มีความจําเปนตองใช IVIG เนื่องจากไมสามารถใชยาอื่นได ซึ่งหมายถึงขอใดขอหนึ่งดังตอไปนี้ 5.3.1 ไมสามารถควบคุมโรคไดดวยยา prednisolone 1 มิลลิกรัมตอน้ําหนักตัว 1 กิโลกรัมตอวัน รวมกับยากดภูมิคุมกัน เชน cyclophosphamide หรือ azathioprine ในขนาด 100 มิลลิกรัมตอวัน เมื่อใหยาติดตอกันนาน 6 สัปดาห 5.3.2 ไมสามารถใชการรักษาที่ใชอยูได เนื่องจากผลขางเคียงของยาหรือพิษของยาที่ใชอยู เชน โรคติดเชื้อที่รุนแรง เบาหวานที่ควบคุมไดไมดี โรคกระดูกพรุนจนยุบตัวลง การกดไขกระดูก 5.3.3 มีขอหามใชยากลุม immunosuppressive drugs

151

5.4 หากควบคุมโรคไดอนุมัติใหใช IVIG ไดไมเกิน 6 cycle แตถาใหยาครบ 3 cycle แลวยังควบคุมโรคไมไดใหพิจารณาหยุดยา † 5.5 ตองไมเปนผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) †† 5.6 กรอกแบบฟอรมที่คณะอนุกรรมการพัฒนาบัญชียาหลักแหงชาติกําหนดทุกครั้งที่จะใชยากับผูปวย 6. ขนาดยาที่แนะนํา และวิธีการใหยา ขนาดยาที่แนะนํา คือ 2 กรัมตอน้ําหนักตัว 1 กิโลกรัมตอ cycle แบงใหในเวลา 3 วัน โดย 1 cycle มีระยะเวลา 3-4 สัปดาห ถา ให 3 cycle แลวยังควบคุมโรคไมไดใหพิจารณาหยุดยา หากควบคุมโรคไดและไมมีรอยโรคใหมนาน 3 สัปดาหแลว ใหคอย ๆ ลดขนาด ยาลง หรือใหยาในระยะเวลาที่หางออกไป รวมทั้งหมดไมเกิน 6 cycle แลวพิจารณาเปลี่ยนไปใชยาอื่น

†

ผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) หมายถึง ผูปว ยโรคทางกายซึ่งไมสามารถรักษาได (incurable) และไมสามารถชวยใหชวี ิตยืนยาวขึ้น (irreversible) ซึ่ง ในความเห็นของแพทยผูรักษา ผูปวยจะเสียชีวิตในระยะเวลาอันสั้น หมายเหตุ ผูปวยดังกลาวควรไดรับการรักษาแบบประคับประคอง (palliative care) โดยมุงหวังใหลดความเจ็บปวดและความทุกขทรมานเปนสําคัญ †† โปรดเก็บรักษาขอมูลไวเพือ่ ใชเปนหลักฐานในการตรวจสอบการใชยาโดยหนวยงานการกํากับดูแลการสั่งใชยาบัญชี จ(2)

152

แนวทางกํากับการใชยา Human normal immunoglobulin, intravenous (IVIG) ขอบงใช hemophagocytic lymphohistiocytosis (HLH) 1. ระบบอนุมัติการใชยา ขออนุมัติการใชยา IVIG จากหนวยงานสิทธิประโยชนภายหลังการรักษา (post-authorization) เนื่องจากผูปวยสวนใหญมักจะมา ดวยอาการฉุกเฉิน และจําเปนตองไดรับยาในทันทีมิเชนนั้นผูปวยอาจถึงแกชีวิตได 2. คุณสมบัติของสถานพยาบาล เปนสถานพยาบาลระดับตติยภูมิขึ้นไป 3. คุณสมบัติของแพทยผูทําการรักษา เปนแพทยผูเชี่ยวชาญทีไ่ ดรับหนังสืออนุมัติหรือวุฒิบัตรจากแพทยสภาในอนุสาขาโลหิตวิทยาและมะเร็งในเด็ก หรืออนุสาขากุมาร เวชศาสตรโรคติดเชื้อ 4. เกณฑอนุมัติการใชยา การใช IVIG ในโรค hemophagocytic lymphohistiocytosis (HLH) ชนิดรุนแรงที่อาจเปนอันตรายถึงชีวิตมีขอกําหนดดังนี้ 4.1 ผูปวยเด็กที่ไดรับการวินิจฉัยวาเปนโรค HLH โดยตองมีการตรวจพบครบถวนทั้ง 4 ขอตอไปนี้ 4.1.1 มีไข 4.1.2 มามโต 4.1.3 Cytopenia มากกวา หรือ เทากับ 2 cell lines (โดยมีอยางนอย 2 ใน 3 ขอตอไปนี)้  Hemoglobin < 9 g/dL (อายุนอยกวา 4 สัปดาห Hb < 12 g/dL)  Absolute neutrophil <1,000/ µL  Platelet < 100,000/ µL 4.1.4 มีการตรวจพบ Hemophagocytosis ในไขกระดูก ตอมน้ําเหลือง นอกจากนี้อาจมีผลการตรวจอื่น ๆ ที่สนับสนุนการวินิจฉัยโรค HLH ไดแก 4.1.5 Hypertriglyceridemia และ/หรือ hypofibrinogenemia  Fasting triglyceride > 2 mmol/L  Fibrinogen < 1.5 g/L 4.1.6 Serum ferritin > 500 µg/L 4.1.7 Soluble interleukin-2 receptor (sCD25) > 2,400 U/mL 4.1.8 Natural killer cell activity ต่ํา หรือ ไมมี † 4.2 ตองไมเปนผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) †† 4.3 กรอกแบบฟอรมที่คณะอนุกรรมการพัฒนาบัญชียาหลักแหงชาติกําหนดทุกครั้งที่จะใชยากับผูปวย

†

ผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) หมายถึง ผูปว ยโรคทางกายซึ่งไมสามารถรักษาได (incurable) และไมสามารถชวยใหชวี ิตยืนยาวขึ้น (irreversible) ซึ่ง ในความเห็นของแพทยผูรักษา ผูปวยจะเสียชีวิตในระยะเวลาอันสั้น หมายเหตุ ผูปวยดังกลาวควรไดรับการรักษาแบบประคับประคอง (palliative care) โดยมุงหวังใหลดความเจ็บปวดและความทุกขทรมานเปนสําคัญ †† โปรดเก็บรักษาขอมูลไวเพือ่ ใชเปนหลักฐานในการตรวจสอบการใชยาโดยหนวยงานการกํากับดูแลการสั่งใชยาบัญชี จ(2)

153

แนวทางกํากับการใชยา Letrozole ขอบงใช มะเร็งเตานมที่มี hormone receptor เปนบวก 1. ระบบอนุมัติการใชยา ขออนุมัติการใชยา letrozole จากหนวยงานสิทธิประโยชนกอนการรักษา (pre-authorization) เฉพาะครั้งแรก โดยมีการ ลงทะเบียนทั้งแพทย และผูปวยกอนทําการรักษา 2. คุณสมบัติของสถานพยาบาล เปนสถานพยาบาลระดับตติยภูมิขึ้นไป หมายเหตุ กรณีเปนสถานพยาบาลระดับทุติยภูมิที่มีความพรอมในการรักษามะเร็งเตานม ใหสถานพยาบาลแจงความประสงคตอ หนวยงานกํากับดูแลการสั่งใชยาบัญชี จ(2) เพื่อขออนุมัติ และลงทะเบียนสถานพยาบาลแตละแหงเปนกรณีไป 3. คุณสมบัติของแพทยผูทําการรักษา เปนแพทยผูเชี่ยวชาญที่ไดรับหนังสืออนุมัติหรือวุฒิบัตรจากแพทยสภาในสาขาอายุรศาสตรมะเร็งวิทยา รังสีรักษาและมะเร็งวิทยา หรืออนุสาขาศัลยศาสตรมะเร็งวิทยา ซึ่งปฏิบัติงานในสถานพยาบาลที่ไดรับการอนุมัติในขอ 2 4. เกณฑอนุมัติการใชยา อนุมัติการใชยา letrozole ในโรคมะเร็งเตานม ดวยเกณฑดังตอไปนี้ 4.1 มีผลการตรวจ hormone receptor เปนบวก 4.2 ผูปวยอยูในภาวะหมดประจําเดือน (post menopause) แลว ซึ่งหมายถึงขอหนึ่งขอใดตอไปนี้ 4.2.1 ผูปวยมีอายุมากกวา 60 ป 4.2.2 ผูปวยไดรับการผาตัดรังไขออกทั้งหมด 4.2.3 ผูปวยหมดประจําเดือนตามธรรมชาติกอนการเกิดมะเร็งเตานมนานมากกวา 1 ป และควรตรวจระดับของ FSH และ estradiol วาอยูในภาวะหมดประจําเดือนจริง หมายเหตุ กรณีหมดประจําเดือนหลังการผาตัดเอามดลูกออก หรือหลังจากการใหเคมีบําบัด ไมจดั เปนภาวะหมดประจําเดือนตาม ความหมายขางตน 4.3 เปนการใชยาในกรณีใดกรณีหนึ่งดังนี้ 4.3.1 เปนโรคระยะแพรกระจาย (advanced breast cancer) 4.3.2 เปนโรคระยะแรก โดยใชยานี้เปนยาเสริม (adjuvant therapy) แบบ switching therapy คือ  ใหใชยา tamoxifen 2-3 ป ตามดวย letrozole จนครบทั้งหมดรวมกันเปน 5 ป หรือ  ให letrozole 2 ป แลวตามดวย tamoxifen 3 ป จนครบทั้งหมดรวมกันเปน 5 ป 4.4 ไมอนุมัติใหมีการใชยา letrozole ตอไป และใหพิจารณาการรักษาในแนวทางอื่น เมื่อ 4.4.1 ใชยาในโรคระยะแพรกระจายแลวไมไดผล 4.4.2 ใชยาแลวไดผลแตตอมามี progressive disease 4.4.3 ผูปวยทนตอผลขางเคียงของยาไมได 4.4.4 กรณีใชรักษาเสริมมะเร็งเตานมระยะแรก รวมระยะเวลาการใหยา letrozole และ tamoxifen มากกวา 60 เดือน † 4.5 ตองไมเปนผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) †† 4.6 กรอกแบบฟอรมที่คณะอนุกรรมการพัฒนาบัญชียาหลักแหงชาติกําหนดทุกครั้งที่จะใชยากับผูปวย †

ผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) หมายถึง ผูปว ยโรคทางกายซึ่งไมสามารถรักษาได (incurable) และไมสามารถชวยใหชวี ิตยืนยาวขึ้น (irreversible) ซึ่ง ในความเห็นของแพทยผูรักษา ผูปวยจะเสียชีวิตในระยะเวลาอันสั้น หมายเหตุ ผูปวยดังกลาวควรไดรับการรักษาแบบประคับประคอง (palliative care) โดยมุงหวังใหลดความเจ็บปวดและความทุกขทรมานเปนสําคัญ †† โปรดเก็บรักษาขอมูลไวเพือ่ ใชเปนหลักฐานในการตรวจสอบการใชยาโดยหนวยงานการกํากับดูแลการสั่งใชยาบัญชี จ(2)

154

5. ขนาดยาที่แนะนํา 2.5 มิลลิกรัมตอวัน 6. การประเมินผลการรักษา การประเมินวาการรักษาไมไดผลหรือมี progressive disease ใหพิจารณาจากอาการ (เชน มีอาการเหนื่อยหอบมากขึ้น) การ ตรวจรางกาย การตรวจ tumor marker ในผูปวยบางราย หรือการใช imaging technique เชน X-ray, CT เปนตน 7. ขอแนะนําเพิ่มเติม แพทยควรปองกัน ติดตาม และรักษาภาวะกระดูกบางระหวางใหยา letrozole โดยใหแคลเซียมเสริมวันละ 1,200–1,500 มิลลิกรัม แนะนําใหผูปวยออกกําลังกาย และหยุดสูบบุหรี่

155

แนวทางกํากับการใชยา Epoetin alfa/beta (epoetin alpha/beta: EPO) ขอบงใช ภาวะเลือดจางจากโรคไตเรื้อรังที่ไมพบสาเหตุอื่นที่รักษาได 1. ระบบอนุมัติการใชยา ระบบการอนุมัติการใชยา epoetin (EPO) ดําเนินการเปน 2 ขั้นตอน ขั้นตอนแรก เปน pre-authorization หากหนวยงานสิทธิ ประโยชนนั้นมีระบบควบคุมอยูแลวใหดําเนินงานตามขั้นตอนของหนวยงานสิทธิประโยชน หากยังไมมีระบบควบคุมใหดําเนินการ อนุมัติไดภายในโรงพยาบาล โดยใหโรงพยาบาลนั้นตั้งคณะกรรมการตรวจสอบความถูกตองของแนวทางการใชยาและอนุมัติการใชยา แลวเขาสูขั้นตอนที่ 2 เปน post-authorization ในระบบสวนกลาง (หมายถึงมีคณะกรรมการตรวจสอบจากหนวยงานสิทธิประโยชน ติดตามการใชยา) ภายหลังจากมีการใชยาแลว สําหรับสถานพยาบาลอื่นที่ไมใชโรงพยาบาล ใหอนุมัติดวยระบบ pre-authorization ดวยหนวยงานสิทธิประโยชนเทานั้น 2. คุณสมบัติของสถานพยาบาล 2.1 เปนโรงพยาบาลระดับทุติยภูมิขึ้นไป ที่มีแพทยและพยาบาลที่ไดรับการฝกอบรมการดูแลผูปวยโรคไตเรื้อรัง สําหรับกรณีที่ โรงพยาบาลมีหนวยไตเทียม หนวยไตเทียมของโรงพยาบาลนั้นตองไดรับการรับรองจากแพทยสภา 2.2 เปนสถานพยาบาลที่มีเครื่องฟอกเลือดดวยเครื่องไตเทียม โดยสถานพยาบาลนั้นจะตองผานการรับรองจากแพทยสภา 3. คุณสมบัติของแพทยผูทําการรักษา 3.1 เปนแพทยผูเชี่ยวชาญไดรับหนังสืออนุมัติหรือวุฒิบัตรจากแพทยสภาในอนุสาขากุมารเวชศาสตรโรคไต หรืออนุสาขา อายุรศาสตรโรคไต ซึ่งปฏิบัติงานในสถานพยาบาลที่ไดรับการอนุมัติในขอ 2 3.2 เปนแพทยผูเชี่ยวชาญไดรับหนังสืออนุมัติหรือวุฒิบัตรจากแพทยสภาในสาขากุมารเวชศาสตร หรืออายุรศาสตรที่ไดรับ มอบหมายจากแพทยผูเชี่ยวชาญทางดานโรคไต หรือที่ผูอํานวยการโรงพยาบาลมอบหมาย ซึ่งปฏิบัติงานในสถานพยาบาลที่ ไดรับการอนุมัติในขอ 2 4. เกณฑอนุมัติการใชยา การใช epoetin ในภาวะเลือดจางจากโรคไตเรื้อรังที่ไมพบสาเหตุอื่นที่รักษาได มีขอกําหนดดังนี้ 4.1 เกณฑการวินิจฉัยภาวะเลือดจางจากโรคไตเรื้อรังที่ไมพบสาเหตุอื่นที่รักษาได ผูปวยไดรับการวินิจฉัยวามีภาวะเลือดจากโรคไตเรื้อรังที่ไมพบสาเหตุอื่นที่รักษาได ตามเกณฑดังตอไปนี้ กรณีที่ 1 ผูปวยโรคไตเรื้อรังระยะที่ 5 (Chronic kidney disease stage 5) ไดแก 1. 1 ระยะเริ่มใหยา (Initial Phase) ผูปวยโรคไตเรื้อรังระยะที่ 5 ที่ไมเคยไดรับยา EPO มากอน ตองมีคุณสมบัติ ครบถวนทั้งสามขอ ดังนี้ 1.1.1 ตองตรวจพบสิ่งเหลานี้ทุกขอในผูปวยกอนการรักษาดวยยา EPO  มีคา Hb ที่ตรวจไดนอยกวา 10 g/dL หรือมีคา Hct นอยกวา 30 %  ผูปวยเปนโรคไตเรื้อรังระยะที่ 5 (มีคา GFR นอยกวา 15 ml/min/1.73 m2 หรือ end-stage renal ††† disease)  มีคา Serum ferritin มากกวา 100 ng/mL  มีคา TSAT มากกวาหรือเทากับ 20% 1.1.2 ตองตรวจไมพบสิ่งเหลานี้ทุกขอในผูปวยกอนการรักษาดวยยา EPO  ผูปวยกําลังมีภาวะเลือดออก (active bleeding)  ผูปวยมีลักษณะทางคลินิก หรือ ผลการตรวจทางปฏิบัติการโลหิตวิทยาพื้นฐาน ที่เขาไดกับกลุมโรค  EPO- resistant bone marrow disease ไดแก aplastic anemia, myelodysplastic syndrome, †††

KDOQI Clinical Practice Guidelines and Clinical Practice Recommendations for Anemia in Chronic Kidney Disease 2006.

156

myelofibrosis, myelopthisic anemia หรือ ผูที่ไดรับการวินิจฉัยแลววามีภาวะ pure red cell aplasia (PRCA)  ผูปวยมีภาวะ megaloblastic anemia ซึ่งมีหลักฐานนาเชื่อไดวาเกิดจากการขาดโฟเลต หรือ วิตามินบี 12 1.1.3 ถามีโรครวม (co-morbid disease) ที่ทําใหเกิดภาวะเลือดจาง (anemia) ก็ตองไดรับการรักษาโรคนั้นรวมไป ดวย เชน ถาตรวจพบ Stool occult blood ใหผลบวก (Positive) ตองมีการดําเนินการรักษา 1.2 ระยะการรักษาตอเนื่องเพื่อควบคุมภาวะเลือดจางจากโรคไตเรื้อรัง (Maintenance phase) การพิจารณาสั่งใช EPO ตอเนื่องแกผูปวยโรคไตเรื้อรังระยะที่ 5 เพื่อควบคุมภาวะเลือดจางจากโรคไตเรื้อรัง (maintenance phase) ผูปวยตองมีคุณสมบัติครบถวนทั้งสามขอดังนี้ 1.2.1 ตองตรวจพบสิ่งเหลานี้ทุกขอในผูปวยกอนการขอเบิกยา EPO คราวตอไป  ผูปวยเคยไดรับการอนุมัติใหใชยา EPO แลว  ในกรณีที่มีการทํา dialysis แลว ตองมีการแสดงคา Kt/V ภายในชวงเวลาไมเกิน 3 เดือน (กอนวันยื่นขอเบิกยา) โดยคา Kt/V ที่ไดควรเปนดังนี้ - ควรมีคา Kt/V ไมนอยกวา 1.8/ครั้ง สําหรับผูที่ทํา Hemodialysis 2 ครั้ง/สัปดาห หรือ - ควรมีคา Kt/V ไมนอยกวา 1.2/ครั้ง สําหรับผูที่ทํา Hemodialysis 3 ครั้ง/สัปดาห หรือ - ควรมีคา Kt/V ไมนอยกวา 1.7/สัปดาห สําหรับผูที่ทํา Continuous Ambulatory Peritoneal Dialysis (CAPD)  ตองมีการแสดงคา Serum ferritin ภายในชวงเวลาไมเกิน 6 เดือน โดยคา Serum ferritin ควร มากกวา 100 ng/mL  ตองมีการแสดงคา TSAT ภายในชวงเวลาไมเกิน 6 เดือน โดยคา TSAT ควรมากกวาหรือเทากับ 20% 1.2.2 ตองตรวจไมพบสิ่งเหลานี้ในผูปวยกอนการขอเบิกยา EPO คราวตอไป  ผูปวยมีลักษณะทางคลินิก หรือ ผลการตรวจทางปฏิบัติการโลหิตวิทยาพื้นฐาน ที่เขาไดกับกลุมโรค EPO-resistant bone marrow disease ไดแก aplastic anemia, myelodysplastic syndrome,myelofibrosis, myelopthisic anemia หรือ ผูที่ไดรบั การวินิจฉัยแลววามีภาวะ PRCA 1.2.3 ถามีโรครวม (co-morbid disease) ที่ทําใหเกิดภาวะเลือดจาง (anemia) ก็ตองไดรับการรักษาโรคนั้นรวมไปดวย กรณีที่ 2 ผูปวยโรคไตเรื้อรังระยะที่ 4 (Chronic kidney disease stage 4) ไดแก 2.1 ระยะเริ่มใหยา (Initial Phase) ผูปวยโรคไตเรื้อรังระยะที่ 4 ที่ไมเคยไดรับยา EPO มากอน ตองมีคุณสมบัติครบถวนทั้งสามขอดังนี้ 2.1.1 ตองตรวจพบสิ่งเหลานี้ทุกขอในผูปวยกอนการรักษาดวยยา EPO  มีคา Hemoglobin (Hb) ที่ตรวจไดนอยกวา 10 g/dL หรือมีคา Hematocrit (Hct) นอยกวา 30 %  ผูปวยเปนโรคไตเรื้อรังระยะที่ 4 (มีคา GFR เทากับ 15-30 mL/min/1.73 m2)  มีคา Serum ferritin มากกวา 100 ng/mL  มีคา TSAT มากกวาหรือเทากับ 20% 2.1.2 ตองตรวจไมพบสิ่งเหลานี้ทุกขอในผูปวยกอนการรักษาดวยยา EPO  ผูปวยกําลังมีภาวะเลือดออก (active bleeding)  ผูปวยมีลักษณะทางคลินิก หรือ ผลการตรวจทางปฏิบัติการโลหิตวิทยาพื้นฐาน ที่เขาไดกับกลุมโรค  EPO-resistant bone marrow disease ไดแก aplastic anemia, myelodysplastic syndrome, myelofibrosis, myelopthisic anemia หรือ ผูที่ไดรับการวินิจฉัยแลววามีภาวะ PRCA  ผูปวยมีภาวะ megaloblastic anemia ซึ่งมีหลักฐานนาเชื่อไดวาเกิดจากการขาดโฟเลต หรือวิตามินบี 12

157

2.1.3 ถามีโรครวม (co-morbid disease) ที่ทําใหเกิดภาวะเลือดจาง (anemia) ก็ตองไดรับการรักษาโรค นั้นรวมไปดวย เชน ถาตรวจพบ Stool occult blood ใหผลบวก (Positive) ตองมีการดําเนินการรักษา 2.2 ระยะการรักษาตอเนื่องเพื่อควบคุมภาวะเลือดจางจากโรคไตเรื้อรัง (Maintenance phase) การพิจารณาสั่งใชยา EPO ตอเนื่องแกผูปวยโรคไตเรื้อรังระยะที่ 4 เพื่อควบคุมภาวะเลือดจางจากโรคไตเรื้อรัง (maintenance phase) ผูปวยตองมีคุณสมบัติครบถวนทั้งสามขอดังนี้ 2.2.1 ตองตรวจพบสิ่งเหลานี้ทุกขอในผูปวยกอนการขอเบิกยา EPO คราวตอไป  ผูปวยเคยไดรับการอนุมัติใหใชยา EPO แลว  ตองมีการแสดงคา Serum ferritin ภายในชวงเวลาไมเกิน 6 เดือน โดยคา Serum ferritin ควร มากกวา 100 ng/mL  ตองมีการแสดงคา TSAT ภายในชวงเวลาไมเกิน 6 เดือน โดยคา TSAT ควรมากกวาหรือเทากับ 20% 2.2.2 ตองตรวจไมพบสิ่งเหลานี้ในผูปวยกอนการขอเบิกยา EPO คราวตอไป  ผู ป ว ยมี ลั ก ษณะทางคลิ นิ ก หรื อ ผลการตรวจทางปฏิ บั ติ ก ารโลหิ ต วิ ท ยาพื้ น ฐาน ที่ เ ข า ได กั บ กลุ ม โรค EPO-resistant bone marrow disease ไดแก aplastic anemia, myelodysplastic syndrome, myelofibrosis, myelopthisic anemia หรือผูที่ไดรับการวินิจฉัยแลววามีภาวะ PRCA 2.2.3 ถามีโรครวม (co-morbid disease) ที่ทําใหเกิดภาวะเลือดจาง (anemia) ก็ตองไดรับการรักษาโรคนั้นรวมไปดวย † 4.2 ตองไมเปนผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) 4.3 ใหหยุดใชยา EPO ในผูปวยที่เกิดภาวะ PRCA หลังไดรับยา EPO †† 4.4 กรอกแบบฟอรมที่คณะอนุกรรมการพัฒนาบัญชียาหลักแหงชาติกําหนดทุกครั้งที่จะใชยากับผูปวย

†

158

แนวทางกํากับการใชยา Verteporfin ขอบงใชโรคจุดภาพชัดจอประสาทตาเสื่อมเหตุสูงวัยแบบเปยกที่มีเสนเลือดงอกใหมใตรอยบุมจอตา ซึ่งสวนใหญเปนแบบคลาสสิก (predominantly classic subfoveal choroidal neovascularization (CNV) due to age-related macular degeneration (wet form)) 1. ระบบอนุมัติการใชยา ขออนุมัติการใชยา verteporfin จากหนวยงานสิทธิประโยชนกอนการรักษา (pre-authorization) กอนการใชยาทุกครั้ง โดยขอ อนุมัติไดไมเกิน 4 ครั้งตอตา 1 ขาง โดยมีการลงทะเบียนทั้งแพทยและผูปวยกอนทําการรักษา 2. คุณสมบัติของสถานพยาบาล 2.1 เปนสถานพยาบาลระดับตติยภูมิขึ้นไป ซึ่งมีความพรอมของเครื่องมือและอุปกรณในการรักษา ตลอดจนสามารถทํารังสี วินิจฉัยและถายภาพจอประสาทตา (fundus fluorescein angiography - FFA) ได 2.2 กรณีเปนสถานพยาบาลระดับทุติยภูมิที่มีคุณสมบัติตามเกณฑขางตน ใหสถานพยาบาลแจงความประสงคตอหนวยงานกํากับ ดูแลการสั่งใชยาบัญชี จ(2) เพื่อขออนุมัติและลงทะเบียนสถานพยาบาลแตละแหงเปนกรณีๆ ไป 3. คุณสมบัติของแพทยผูทําการรักษา เปนแพทยผูเชี่ยวชาญที่ไดรับหนังสืออนุมัติหรือวุฒิบัตรจากแพทยสภาในสาขาจักษุวิทยา ซึ่งปฏิบัติงานในสถานพยาบาลที่ไดรับ การอนุมัติในขอ 2 และมีความเชี่ยวชาญทางจอประสาทตาซึ่งไดลงทะเบียนไวกับหนวยงานกํากับดูแลการสั่งใชยาบัญชี จ(2) 4. เกณฑอนุมัติการใชยา อนุมัติการใชยา verteporfin ในโรคจุดภาพชัดจอประสาทตาเสื่อมเหตุสูงวัยแบบเปยก โดยมีเกณฑครบทุกขอตามขอกําหนด ดังตอไปนี้ 4.1 ผูปวยไดรับการตรวจวินิจฉัยวาเปนโรคจุดภาพชัดจอประสาทตาเสื่อมที่มีสาเหตุจากสูงวัยแบบเปยก 4.2 ผูปวยไดรับการตรวจวินิจฉัยวาเปนโรคที่มีเสนเลือดงอกใหมใตรอยบุมจอตาซึ่งสวนใหญ (ตั้งแตรอยละ 50 ของรอยโรค) เปน แบบคลาสสิก 4.3 มีผลการถายภาพจอประสาทตาตามขอ 4.2 มาแสดง 4.4 ผูปวยมีสายตาเทากับหรือดีกวา 6/60 หรือ 20/200 เมื่อวัดสายตาขางที่เปนกอนการรักษาดวยยา verteporfin ในแตละครั้ง 4.5 ใหเบิกยาไดไมเกิน 4 ครั้งตอตา 1 ขาง † 4.6 ตองไมเปนผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) †† 4.7 กรอกแบบฟอรมที่คณะอนุกรรมการพัฒนาบัญชียาหลักแหงชาติกําหนดทุกครั้งที่จะใชยากับผูปวย 5. ขนาดยาที่แนะนํา ขนาดที่แนะนําคือ 6 มิลลิกรัมตอตารางเมตร หยดเขาหลอดเลือดดําอยางตอเนื่องโดยใชเวลานานกวา 10 นาที ตามดวยการ กระตุนดวยแสงที่ 15 นาทีหลังจากเริ่มใหยา

†

ผูปวยระยะสุดทาย (terminally ill) หมายถึง ผูปว ยโรคทางกายซึ่งไมสามารถรักษาได (incurable) และไมสามารถชวยใหชวี ิตยืนยาวขึ้น (irreversible) ซึ่ง ในความเห็นของแพทยผูรักษา ผูปวยจะเสียชีวิตในระยะเวลาอันสั้น หมายเหตุ ผูปวยดังกลาวควรไดรับการรักษาแบบประคับประคอง (palliative care) โดยมุงหวังใหลดความเจ็บปวดและความทุกขทรมานเปนสําคัญ †† โปรดเก็บรักษาขอมูลไวเพือ่ ใชเปนหลักฐานในการตรวจสอบการใชยาโดยหนวยงานการกํากับดูแลการสั่งใชยาบัญชี จ(2)

159

ภาคผนวก 4 บัญชียาจากสมุนไพร กลุมที่ 1 ยาแผนไทยหรือยาแผนโบราณ 50 รายการ 1.1 ยารักษากลุมอาการทางระบบไหลเวียนโลหิต (แกลม) (1) ยาหอมทิพโอสถ ยาผง ยาเม็ด ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) (2) ยาหอมเทพจิตร ยาผง ยาเม็ด ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) (3) ยาหอมนวโกฐ ยาผง ยาเม็ด ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) (4) ยาหอมแกลมวิงเวียน ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) (5) ยาหอมอินทจักร ยาผง ยาเม็ด ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) 1.2 ยารักษากลุมอาการทางระบบทางเดินอาหาร 1.2.1 กลุมยาขับลม บรรเทาอาการทองอืด ทองเฟอ (1) ยาธาตุบรรจบ ยาแคปซูล ยาผง ยาลูกกลอน ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาลูกกลอน (รพ.) (2) ยาธาตุอบเชย ยาน้ํา (รพ.) (3) ยาเบญจกูล ยาแคปซูล ยาผง ยาเม็ด ยาลูกกลอน ยาแคปซูล (รพ.) ยาชง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) (4) ยาประสะกะเพรา ยาผง ยาเม็ด ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) (5) ยาประสะกานพลู ยาแคปซูล ยาผง ยาเม็ด ยาผง (รพ.) (6) ยาประสะเจตพังคี ยาแคปซูล ยาผง ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) (7) ยามันทธาตุ ยาผง ยาเม็ด ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) (8) ยามหาจักรใหญ ยาเม็ด ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) (9) ยาวิสัมพยาใหญ ยาผง (10) ยาอภัยสาลี ยาลูกกลอน ยาเม็ด

160

1.2.2 กลุมยาบรรเทาอาการทองผูก (1) ยาถายดีเกลือฝรั่ง ยาแคปซูล ยาเม็ด (2) ยาธรณีสันฑะฆาต ยาแคปซูล ยาผง ยาเม็ด ยาลูกกลอน ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) 1.2.3 กลุมยาบรรเทาอาการทองเสีย (1) ยาธาตุบรรจบ ยาแคปซูล ยาผง ยาลูกกลอน ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาลูกกลอน (รพ.) (2) ยาเหลืองปดสมุทร ยาเม็ด ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) 1.2.4 กลุมยาบรรเทาริดสีดวงทวารหนัก (1) ยาผสมเพชรสังฆาต ยาแคปซูล ยาแคปซูล (รพ.) (2) ยาริดสีดวงมหากาฬ ยาเม็ด ยาลูกกลอน ยาแคปซูล (รพ.) 1.3 ยารักษากลุมอาการทางสูติศาสตร-นรีเวชวิทยา (1) ยาประสะไพล ยาแคปซูล ยาผง ยาเม็ด ยาลูกกลอน ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาลูกกลอน (รพ.) (2) ยาปลูกไฟธาตุ ยาแคปซูล (รพ.) ยาลูกกลอน (รพ.) (3) ยาไฟประลัยกัลป ยาแคปซูล ยาผง ยาเม็ด ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) (4) ยาไฟหากอง ยาผง ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) (5) ยาเลือดงาม ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) (6) ยาสตรีหลังคลอด ยาตม (รพ.) 1.4 ยาแกไข (1) ยาเขียวหอม ยาผง ยาเม็ด (รพ.) ยาผง (รพ.) (2) ยาจันทนลีลา ยาแคปซูล ยาผง ยาเม็ด ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) (3) ยาประสะจันทนแดง ยาแคปซูล ยาผง ยาเม็ด ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) (4) ยาประสะเปราะใหญ ยาผง ยาเม็ด ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) (5) ยามหานิลแทงทอง ยาเม็ด ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) (6) ยาหาราก ยาแคปซูล ยาผง ยาเม็ด

161

1.5 ยารักษากลุมอาการของระบบทางเดินหายใจ 1.5.1 ยาบรรเทาอาการไอ (1) ยาแกไอผสมกานพลู ยาลูกกลอน (รพ.) (2) ยาแกไอผสมมะขามปอม ยาน้ํา (รพ.) (3) ยาแกไอผสมมะนาวดอง ยาลูกกลอน (รพ.) (4) ยาแกไอพื้นบานอีสาน ยาน้ํา (รพ.) (5) ยาตรีผลา ยาลูกกลอน ยาเม็ด ยาแคปซูล (รพ.) ยาชง (รพ.) (6) ยาประสะมะแวง ยาเม็ด ยาผง (รพ.) ยาลูกกลอน (รพ.) (7) ยาอํามฤควาที ยาผง ยาลูกกลอน ยาผง (รพ.) ยาลูกกลอน (รพ.) 1.5.2 ยาบรรเทาอาการหวัด (1) ยาปราบชมพูทวีป

ยาแคปซูล (รพ.) ยาลูกกลอน (รพ.)

1.6 ยาบํารุงโลหิต (1) ยาบํารุงโลหิต

ยาแคปซูล ยาผง ยาเม็ด ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) 1.7 ยารักษากลุมอาการทางกลามเนื้อและกระดูก 1) ยาสําหรับรับประทาน (1) ยากษัยเสน ยาลูกกลอน (รพ.) (2) ยาแกลมอัมพฤกษ ยาผง (รพ.) (3) ยาธรณีสันฑะฆาต ยาแคปซูล ยาผง ยาเม็ด ยาลูกกลอน ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) (4) ยาผสมโคคลาน ยาชง (รพ.) ยาตม (รพ.) (5) ยาผสมเถาวัลยเปรียง ยาลูกกลอน (รพ.) (6) ยาสหัศธารา ยาแคปซูล ยาผง ยาเม็ด ยาลูกกลอน ยาแคปซูล (รพ.) ยาลูกกลอน (รพ.) 2) ยาสําหรับใชภายนอก (1) ยาขี้ผึ้งไพล ยาขี้ผึ้ง(รพ.) (2) ยาประคบ ยาประคบสมุนไพร(สด/แหง) (รพ.) 1.8 ยาบํารุงธาตุ ปรับธาตุ (1) ยาตรีเกสรมาศ (2) ยาตรีพิกัด (3) ยาเบญจกูล (4) ยาปลูกไฟธาตุ

ยาชง (รพ.) ยาแคปซูล (รพ.) ยาแคปซูล ยาผง ยาเม็ด ยาลูกกลอน ยาแคปซูล (รพ.) ยาชง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) ยาแคปซูล (รพ.) ยาลูกกลอน (รพ.) 162

กลุมที่ 2 ยาพัฒนาจากสมุนไพร 21 รายการ 2.1 ยารักษากลุมอาการของระบบทางเดินอาหาร (1) ยากลวย ยาผง (รพ.) (2) ยาขมิ้นชัน ยาแคปซูล ยาเม็ด ยาแคปซูล (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) (3) ยาขิง ยาแคปซูล ยาชง ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาชง (รพ.) (4) ยาชุมเห็ดเทศ ยาแคปซูล ยาชง ยาแคปซูล (รพ.) ยาชง (รพ.) (5) ยาฟาทะลายโจร ยาแคปซูล ยาเม็ด ยาลูกกลอน ยาแคปซูล (รพ.) ยาลูกกลอน (รพ.) (6) ยามะขามแขก ยาแคปซูล (รพ.) ยาชง (รพ.) 2.2 ยารักษากลุมอาการของระบบทางเดินหายใจ (1) ยาฟาทะลายโจร ยาแคปซูล ยาเม็ด ยาลูกกลอน ยาแคปซูล (รพ.) ยาลูกกลอน (รพ.) 2.3 ยารักษากลุมอาการทางระบบผิวหนัง (1) ยาทิงเจอรทองพันชั่ง ทิงเจอร (รพ.) (2) ยาทิงเจอรพลู ทิงเจอร (รพ.) (3) ยาบัวบก ยาครีม ยาครีม (รพ.) (4) ยาเปลือกมังคุด ยาน้ําใส (รพ.) (5) ยาพญายอ ยาครีม ยาโลชัน สารละลาย (สําหรับปายปาก) ยาโลชัน (รพ.) สารละลาย (สําหรับปายปาก) (รพ.) ยาขี้ผึ้ง (รพ.) ทิงเจอร (รพ.) 2.4 ยารักษากลุมอาการทางกลามเนื้อและกระดูก 1) ยาสําหรับรับประทาน (1) ยาเถาวัลยเปรียง ยาแคปซูล (รพ.) 2) ยาสําหรับใชภายนอก (1) ยาพริก ยาเจล ยาครีม (รพ.) ยาเจล(รพ.) ยาขี้ผึ้ง (รพ.) (2) ยาไพล ยาครีม (3) ยาน้ํามันไพล ยาน้ํามัน (รพ.) 2.5 ยารักษากลุมอาการทางระบบทางเดินปสสาวะ (1) ยากระเจี๊ยบแดง ยาชง (รพ.) (2) ยาหญาหนวดแมว ยาชง (รพ.)

163

2.6 ยาแกไข แกรอนใน (1) ยาบัวบก (2) ยามะระขี้นก (3) ยารางจืด (4) ยาหญาปกกิ่ง 2.7 ยาถอนพิษเบื่อเมา (1) ยารางจืด 2.8 ยาลดความอยากบุหรี่ (1) ยาหญาดอกขาว

ยาแคปซูล (รพ.) ยาชง (รพ.) ยาแคปซูล (รพ.) ยาชง (รพ.) ยาแคปซูล (รพ.) ยาชง (รพ.) ยาแคปซูล (รพ.) ยาชง (รพ.) ยาชง (รพ.) ยาชง (รพ.)

หมายเหตุ 1. รายละเอียดของยาแตละรายการตามภาคผนวก 5 2. รพ. ในเครื่องหมายวงเล็บ หมายถึง รูปแบบยาจากสมุนไพรที่เปนเภสัชตํารับโรงพยาบาล

164

ภาคผนวก 5 รายละเอียดรายการยาตามบัญชียาจากสมุนไพร กลุมที่ 1 ยาแผนไทยหรือยาแผนโบราณ 50 รายการ 1.1 ยารักษากลุมอาการทางระบบไหลเวียนโลหิต (แกลม) (1) ยาหอมทิพโอสถ ยาผง ยาเม็ด ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 142 กรัม ประกอบดวย 1. ดอกพิกุล ดอกบุนนาค ดอกสารภี ดอกมะลิ เกสรบัวหลวง ดอกกระดังงา ดอกจําปา ดอกบัวจงกลนี หัวแหวไทย กระจับ แกนฝาง แกนจันทนแดง แกนจันทนขาว แกนจันทนเทศ กฤษณา เปลือกชะลูด เปลือกอบเชย เปลือกสมุลแวง แกนสนเทศ เหงาวานนํ้า เหงากระชาย หัวเปราะหอม ดอกคําไทย รากชะเอมเทศ แกนสุรามฤต ลําตนขาตน ลูกจันทน ดอกจันทน หนักสิ่งละ 4 กรัม 2. โกฐสอ โกฐเขมา โกฐหัวบัว โกฐเชียง โกฐจุฬาลัมพา โกฐกระดูก โกฐกานพราว โกฐพุงปลา โกฐชฎามังสี หนักสิ่งละ 2 กรัม 3. เทียนดํา เทียนแดง เทียนขาว เทียนขาวเปลือก เทียนตาตั๊กแตน เทียนเยาวพาณี เทียนสัตตบุษย เทียนเกล็ดหอย เทียนตากบ หนักสิ่งละ 1 กรัม 4. พิมเสน หนัก 2 กรัม การบูร หนัก 1 กรัม ขอบงใช แกลมวิงเวียน ขนาดและวิธีใช ชนิดผง รับประทานครั้งละ 1 – 1.4 กรัม ละลายน้ํากระสายยา เมื่อมีอาการ ทุก 3 - 4 ชั่วโมง ไมควรเกินวันละ 3 ครั้ง น้ํากระสายยาที่ใช น้ําดอกไมหรือน้ําสุก ชนิดเม็ด รับประทานครั้งละ 1 – 1.4 กรัม เมื่อมีอาการ ทุก 3 - 4 ชั่วโมง ไมควรเกินวันละ 3 ครั้ง ขอหามใช ขอควรระวัง - ควรระวังการรับประทานรวมกับยาในกลุมสารกันเลือดเปนลิ่ม (anticoagulant) และ ยาตานการจับตัวของเกล็ดเลือด (antiplatelets) - ควรระวังการใชยาอยางตอเนื่อง โดยเฉพาะอยางยิ่งในผูปวยที่มีความผิดปกติของตับ ไต เนื่องจากอาจเกิดการสะสมของการบูรและเกิดพิษได - ควรระวังการใชยาในผูปวยที่แพละอองเกสรดอกไม อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม (2) ยาหอมเทพจิตร ยาผง ยาเม็ด ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 366 กรัม ประกอบดวย 1. ดอกพิกุล ดอกบุนนาค ดอกสารภี เกสรบัวหลวง ดอกบัวขม ดอกบัวเผื่อน หนักสิ่งละ 4 กรัม ดอกมะลิ หนัก 183 กรัม 165

ขอบงใช ขนาดและวิธีใช

ขอหามใช ขอควรระวัง

อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม

2. ผิวมะกรูด ผิวมะงั่ว ผิวมะนาว ผิวสมตรังกานูหรือสมจุก ผิวสมจีน ผิวสมโอ ผิวสมเขียวหวาน หนักสิ่งละ 4 กรัม ผิวสมซา หนัก 28 กรัม 3.โกฐสอ โกฐเขมา โกฐหั ว บั ว โกฐเชี ย ง โกฐจุ ฬาลั ม พา โกฐกระดู ก โกฐก านพร า ว โกฐพุงปลา โกฐชฎามังสี หนักสิ่งละ 4 กรัม 4. เทียนดํา เทียนแดง เทียนขาว เทียนขาวเปลือก เทียนตาตั๊กแตน เทียนเยาวพาณี เทียนสัตตบุษย เทียนเกล็ดหอย เทียนตากบ หนักสิ่งละ 4 กรัม 5. ลูกจันทน ดอกจันทน ลูกกระวาน ดอกกานพลู แกนจันทนแดง แกนจันทนขาวหรือ แกนจันทนชะมด กฤษณา กระลําพัก ขอนดอก เปลือกชะลูด เปลือกอบเชย หัวเปราะหอม รากแฝกหอม หนักสิ่งละ 2 กรัม 6. พิมเสน หนัก 4 กรัม การบูร หนัก 1 กรัม แกลมกองละเอียด ไดแก อาการหนามืด ตาลาย สวิงสวาย (อาการที่รูสึกใจหวิววิงเวียน คลื่นไส ตาพราจะเปนลม) ใจสั่น และบํารุงดวงจิตใหชุมชื่น ชนิดผง รับประทานครั้งละ 1 - 1.4 กรัม ละลายน้ําสุก เมื่อมีอาการ ทุก 3 - 4 ชั่วโมง ไมควรเกินวันละ 3 ครั้ง ชนิดเม็ด รับประทานครั้งละ 1 - 1.4 กรัม เมื่อมีอาการ ทุก 3 - 4 ชัว่ โมง ไมควรเกินวันละ 3 ครั้ง - ควรระวังการรับประทานรวมกับยาในกลุมสารกันเลือดเปนลิ่ม (anticoagulant) และ ยาตานการจับตัวของเกล็ดเลือด (antiplatelets) - ควรระวังการใชยาอยางตอเนื่อง โดยเฉพาะอยางยิ่งในผูปวยที่มีความผิดปกติของตับ ไต เนื่องจากอาจเกิดการสะสมของการบูรและเกิดพิษได - ควรระวังการใชยาในผูปวยที่แพละอองเกสรดอกไม -

(3) ยาหอมนวโกฐ ยาผง ยาเม็ด ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) สูตรตํารับยา ในผงยา 212 กรัม ประกอบดวย 1. โกฐสอ โกฐเขมา โกฐหัวบัว โกฐเชียง โกฐจุฬาลัมพา โกฐกระดูก โกฐกานพราว โกฐพุงปลา โกฐชฎามังสี หนักสิ่งละ 4 กรัม 2. เทียนดํา เทียนแดง เทียนขาว เทียนขาวเปลือก เทียนตาตั๊กแตน เทียนเยาวพาณี เทียนสัตตบุษย เทียนเกล็ดหอย เทียนตากบ หนักสิ่งละ 4 กรัม 3. เปลือกสมุลแวง หญาตีนนก รากแฝกหอม เปลือกชะลูด หัวเปราะหอม กระลําพัก ขอนดอก เนื้อไมกฤษณา หนักสิ่งละ 4 กรัม 4. เหงาขิงแหง ดอกดีปลี รากเจตมูลเพลิงแดง เถาสะคาน รากชาพลู หนักสิ่งละ 3 กรัม 5. หัวแหวหมู ลูกกระวาน ดอกกานพลู ดอกจันทน ลูกจันทน เปลือกอบเชยญวน ลูกผักชีลา แกนสน หนักสิ่งละ 4 กรัม 6. แกนสักขี ลูกราชดัด ลูกสารพัดพิษ แกนจันทนเทศ แกนจันทนแดง ลูกกระดอม เถาบอระเพ็ด หนักสิ่งละ 4 กรัม 7. เกสรบัวหลวง ดอกบุนนาค ดอกพิกุล ดอกสารภี ดอกมะลิ หนักสิ่งละ 4 กรัม 166

ขอบงใช ขนาดและวิธีใช

ขอหามใช ขอควรระวัง อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม

8. เนื้อลูกมะขามปอม เนื้อลูกสมอพิเภก รากชะเอมเทศ หนักสิ่งละ 4 กรัม 9. พิมเสน หนัก 1 กรัม 1. แกลมวิงเวียน คลื่นเหียน อาเจียน (ลมจุกแนนในอก) ในผูสูงอายุ 2. แกลมปลายไข (หลังจากฟนไขแลวยังมีอาการ เชน คลื่นเหียน วิงเวียน เบื่ออาหาร ทองอืด และออนเพลีย) ชนิดผง รับประทานครั้งละ 1 - 2 กรัม ละลายน้ํากระสาย เมื่อมีอาการ ทุก 3 - 4 ชั่วโมง ไมควรเกินวันละ 3 ครั้ง น้ํากระสายยาที่ใช  กรณี แกลมวิงเวียน คลื่นเหียน อาเจียน (ลมจุกแนนในอก) ในผูสูงอายุ ใชน้ําลูกผักชี (15 กรัม) หรือเทียนดํา (15 กรัม) ตมเปนน้ํากระสายยา  กรณี แ ก ล มปลายไข (หลั ง จากฟ น ไข แ ล ว ยั ง มี อ าการเช น คลื่ น เหี ย น วิ ง เวี ย น เบื่ออาหาร ทองอืด ออนเพลีย) ใชกานสะเดา (33 กาน หรือ 15 กรัม) ลูกกระดอม (7 ลูก หรือ 15 กรัม) และเถาบอระเพ็ด (7 องคุลี หรือ 15 กรัม) ตมเปนน้ํา กระสายยา  ถาหาน้ํากระสายยาไมได ใหใชน้ําสุกแทน ชนิดเม็ด รับประทานครั้งละ 1 - 2 กรัม ทุก 3 - 4 ชั่วโมง เมื่อมีอาการ ไมควรเกินวันละ 3 ครั้ง - หามใชในหญิงตั้งครรภ และผูที่มีไข - ควรระวังการรับประทานรวมกับยาในกลุมสารกันเลือดเปนลิ่ม (anticoagulant) และ ยาตานการจับตัวของเกล็ดเลือด (antiplatelets) - ควรระวังการใชยาในผูปวยที่แพละอองเกสรดอกไม ในสูตรตํารับไดตัดไครเครือออก เนื่องจากมีขอมูลงานวิจัยบงชี้วาไครเครือที่ใชและมีการ จํ าหน ายในท องตลาด เป น พื ช ในสกุ ล Aristolochia ซึ่ งพื ช ในสกุ ล Aristolochia มีรายงานพบวากอใหเกิดความเปนพิษตอไต (nephrotoxicity) และเมื่อป ค.ศ. 2002 องคการอนามัยโลกไดประกาศใหพืชสกุล Aristolochia เปนสารกอมะเร็งในมนุษย

(4) ยาหอมแกลมวิงเวียน ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 225 กรัมประกอบดวย 1. รากชะเอมเทศ หนัก 32 กรัม แกนจันทนเทศ หนัก 24 กรัม 2. ดอกกานพลู โกฐเชียง โกฐหัวบัว รากแฝกหอม เกสรบัวหลวง หนักสิ่งละ 12 กรัม 3. เปลือกสมุลแวง หนัก 10 กรัม เปลือกอบเชยญวน เปลือกอบเชยเทศ กฤษณา กระลําพัก โกฐจุฬาลัมพา โกฐพุงปลา เปลือกชะลูด หนักสิ่งละ 8 กรัม 4. พิมเสน ขอนดอก ดอกบุนนาค ดอกพิกุล ดอกสารภี หนักสิ่งละ 6 กรัม 5. เถามวกแดง 5 กรัม น้ําประสานทองสะตุ แกนจันทนแดง หนักสิ่งละ 4 กรัม ขอบงใช แกลมวิงเวียน ออนเพลีย นอนไมหลับ ขนาดและวิธีใช รับประทานครั้งละ 600 มิลลิกรัม – 1 กรัม ละลายน้ําสุก เมื่อมีอาการ ทุก 3 - 4 ชั่วโมง ไมควรเกินวันละ 3 ครั้ง 167

ขอหามใช ขอควรระวัง อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม

- ควรระวังการรับประทานรวมกับยาในกลุมสารกันเลือดเปนลิ่ม (anticoagulant) และ ยาตานการจับตัวของเกล็ดเลือด (antiplatelets) - ควรระวังการใชกับผูปวยที่มีประวัติแพเกสรดอกไม -

(5) ยาหอมอินทจักร ยาผง ยาเม็ด ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 98 กรัม ประกอบดวย เถาสะคาน รากชาพลู เหงาขิง ดอกดีปลี รากเจตมูลเพลิงแดง ลูกผักชีลา โกฐสอ โกฐเขมา โกฐกานพราว โกฐพุงปลา โกฐจุฬาลัมพา โกฐเชียง โกฐกักกรา โกฐน้ําเตา โกฐกระดูก เทียนดํา เทียนขาว เทียนแดง เทียนขาวเปลือก เทียนเยาวพาณี แกนจันทน แดง แกนจันทนเทศ เถามวกแดง เถามวกขาว รากยานาง เปลือกชะลูด เปลือกอบเชย เปลือกสมุลแวง กฤษณา กระลําพัก เถาบอระเพ็ด ลูกกระดอม กํายาน ขอนดอก ลูกจันทน ดอกจันทน ลูกกระวาน ดอกกานพลู ลําพันแดง ดอกสารภี ดอกพิกุล ดอกบุนนาค ดอกจําปา ดอกกระดังงา ดอกมะลิ ดอกคําไทย แกนฝางเสน ดีวัว พิมเสน หนักสิ่งละ 2 กรัม ขอบงใช 1. แกลมบาดทะจิต 2. แกคลื่นเหียนอาเจียน 3. แกลมจุกเสียด ขนาดและวิธีใช ชนิดผง รับประทานครั้งละ 1 - 2 กรัม ละลายน้ํากระสายยา ทุก 3 - 4 ชั่วโมง ไมควรเกิน วันละ 3 ครั้ง น้ํากระสายยาที่ใช  กรณีแกลมบาดทะจิต ใชน้ําดอกมะลิ  กรณีแกคลื่นเหียนอาเจียน ใชน้ําลูกผักชี เทียนดําตม ถาไมมีใชน้ําสุก  กรณีแกลมจุกเสียด ใชน้ําขิงตม ชนิดเม็ด รับประทานครั้งละ 1 - 2 กรัม ทุก 3 - 4 ชั่วโมง ไมควรเกินวันละ 3 ครั้ง ขอหามใช หามใชในหญิงตั้งครรภ ขอควรระวัง - ควรระวังการรับประทานรวมกับยาในกลุมสารกันเลือดเปนลิ่ม (anticoagulant) และ ยาตานการจับตัวของเกล็ดเลือด (antiplatelets) - ควรระวังการใชกับผูปวยที่มีประวัติแพเกสรดอกไม อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม ในสูตรตํารับไดตัดไครเครือออก เนื่องจากมีขอมูลงานวิจัยบงชี้วาไครเครือที่ใชและมีการ จํ าหน ายในท องตลาด เป น พื ช ในสกุ ล Aristolochia ซึ่ งพื ช ในสกุ ล Aristolochia มีรายงานพบวากอใหเกิดความเปนพิษตอไต (nephrotoxicity) และเมื่อป ค.ศ. 2002 องคการอนามัยโลกไดประกาศใหพืชสกุล Aristolochia เปนสารกอมะเร็งในมนุษย

168

1.2 ยารักษากลุมอาการทางระบบทางเดินอาหาร 1.2.1 กลุมยาขับลม บรรเทาอาการทองอืด ทองเฟอ (1) ยาธาตุบรรจบ ยาแคปซูล ยาผง ยาลูกกลอน ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาลูกกลอน (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 104 กรัม ประกอบดวย 1. เนื้อลูกสมอไทย หนัก 16 กรัม 2. โกฐกานพราว หนัก 8 กรัม 3. เหงาขิง โกฐเขมา โกฐพุงปลา โกฐเชียง โกฐสอ เทียนดํา เทียนขาว เทียนสัตตบุษย เที ย นเยาวพาณี เที ย นแดง ลู ก จั น ทน ดอกจั น ทน ดอกกานพลู เปลื อ กสมุ ล แว ง ลูกกระวาน ลูกผักชีลา ใบพิมเสนตน ดอกดีปลี หัวเปราะหอม การบูร หนักสิ่งละ 4 กรัม ขอบงใช บรรเทาอาการทองอืด ทองเฟอ ขนาดและวิธีใช ชนิดผง ผูใหญ รับประทานครั้งละ 1 กรัม ละลายน้ํากระสายยา วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร เมื่อมีอาการ เด็ก อายุ 6 - 12 ป รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม ละลายน้ํากระสายยา วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร เมื่อมีอาการ น้ํากระสายยาที่ใช  กรณีแกทองอืด ทองเฟอ ใชกระเทียม 3 กลีบ ทุบชงน้ํารอนหรือใชใบกะเพรา ตมเปนน้ํากระสายยา  ถาหาน้ํากระสายยาไมไดใหใชน้ําสุกแทน ชนิดลูกกลอน และชนิดแคปซูล ผูใหญ รับประทานครั้งละ 1 กรัม วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร เมื่อมีอาการ เด็ก อายุ 6 - 12 ป รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร เมื่อมีอาการ ขอหามใช หามใชในหญิงตั้งครรภ และผูที่มีไข ขอควรระวัง - ควรระวังการรับประทานรวมกับยาในกลุมสารกันเลือดเปนลิ่ม (anticoagulant) และ ยาตานการจับตัวของเกล็ดเลือด (antiplatelets) - ควรระวังการใชยาอยางตอเนื่อง โดยเฉพาะอยางยิ่งในผูปวยที่มีความผิดปกติของตับ ไต เนื่องจากอาจเกิดการสะสมของการบูรและเกิดพิษได อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม ในสูตรตํารับไดตัดไครเครือออก เนื่องจากมีขอมูลงานวิจัยบงชี้วาไครเครือที่ใชและมีการ จํ าหน ายในท องตลาด เป น พื ช ในสกุ ล Aristolochia ซึ่ งพื ช ในสกุ ล Aristolochia มีรายงานพบวากอใหเกิดความเปนพิษตอไต (nephrotoxicity) และเมื่อป ค.ศ. 2002 องคการอนามัยโลกไดประกาศใหพืชสกุล Aristolochia เปนสารกอมะเร็งในมนุษย 169

(2) ยาธาตุอบเชย ยาน้ํา (รพ.) สูตรตํารับ ในยาน้ํา 100 มิลลิลิตร ประกอบดวย 1.เปลือกอบเชยเทศ เปลือกสมุลแวง ลูกกระวาน ดอกกานพลู รากชะเอมเทศ หนักสิ่งละ 800 มิลลิกรัม 2.เกล็ดสะระแหน การบูร หนักสิ่งละ 50 มิลลิกรัม ขอบงใช ขับลม บรรเทาอาการทองอืด ทองเฟอ ขนาดและวิธีใช รับประทานครั้งละ 15 - 30 มิลลิลิตร วันละ 3 ครั้ง หลังอาหาร ขอหามใช ขอควรระวัง ควรระวังการใชยาอยางตอเนื่อง โดยเฉพาะอยางยิ่งในผูปวยที่มีความผิดปกติของตับ ไต เนื่องจากอาจเกิดการสะสมของการบูรและเกิดพิษได อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม (3) ยาเบญจกูล ยาแคปซูล ยาผง ยาเม็ด ยาลูกกลอน ยาแคปซูล(รพ.) ยาชง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 100 กรัม ประกอบดวย ดอกดีปลี รากชาพลู เถาสะคาน รากเจตมูลเพลิงแดง เหงาขิงแหง หนักสิ่งละ 20 กรัม ขอบงใช บรรเทาอาการทองอืด ทองเฟอ ขนาดและวิธีใช ชนิดชง รับประทานครั้งละ 1.5 – 2 กรัม วันละ 3 ครั้ง หลังอาหาร ชนิดผง รับประทานครั้งละ 800 มิลลิกรัม – 1 กรัม วันละ 3 ครั้ง หลังอาหาร ชนิดลูกกลอน ชนิดเม็ด และชนิดแคปซูล รับประทานครั้งละ 800 มิลลิกรัม – 1 กรัม วันละ 3 ครั้ง หลังอาหาร ขอหามใช หามใชในหญิงตั้งครรภ ผูที่มีไข และเด็กเล็ก ขอควรระวัง - ไมควรใชยานี้ในฤดูรอน เนื่องจากอาจทําใหไฟธาตุกําเริบ - ไมควรรับประทานติดตอกันนานเกิน 7 วัน อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม (4) ยาประสะกะเพรา ยาผง ยาเม็ด ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 92 กรัม ประกอบดวย 1. ใบกะเพราแดง หนัก 47 กรัม 2. ผิวมะกรูด หนัก 20 กรัม 3. รากชะเอมเทศ มหาหิงคุ หนักสิ่งละ 8 กรัม 4. พริกไทยลอน เหงาขิง ดอกดีปลี หัวกระเทียม หนักสิ่งละ 2 กรัม 5. เกลือสินเธาว หนัก 1 กรัม ขอบงใช บรรเทาอาการทองอืด ทองเฟอ จุกเสียด ขนาดและวิธีใช ชนิดผงและชนิดเม็ด เด็ก อายุ 1 – 3 เดือน รับประทานครั้งละ 100 – 200 มิลลิกรัม อายุ 4 – 6 เดือน รับประทานครั้งละ 200 – 300 มิลลิกรัม 170

ขอหามใช ขอควรระวัง อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม

อายุ 7 – 12 เดือน รับประทานครั้งละ 400 – 600 มิลลิกรัม โดยนํายาละลายน้ํากระสายยา (ทิ้งไวใหตกตะกอน แลวใชหลอดหยดดูดสวนน้ําใส) รับประทานวันละ 2 ครั้ง เชาและเย็น เมื่อมีอาการ น้ํากระสายยาที่ใช  กรณีแกทองอืด ทองเฟอ ใชน้ําสุก หรือน้ําใบกะเพราตม  กรณีแกจุกเสียด ใชไพลเผาไฟพอสุก ฝนกับน้ําสุก ชนิดเม็ด และชนิดแคปซูล เด็ก อายุ 6 - 12 ป (รพ.) รับประทานครั้งละ 1 กรัม วันละ 2 ครั้ง เชาและเย็น เมื่อมีอาการ หามใชในหญิงตั้งครรภ และผูที่มีไข ชนิดเม็ดที่ใชละลายน้ํากระสายยา เปนชนิดเม็ดแบบอัดเปยก

(5) ยาประสะกานพลู ยาแคปซูล ยาผง ยาเม็ด ยาผง (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 250 กรัม ประกอบดวย 1. ดอกกานพลู หนัก 125 กรัม 2. เปลือกซิก หนัก 10 กรัม เหงาขมิ้นชัน หนัก 8 กรัม เปลือกเพกา เปลือกขี้อาย หนักสิ่งละ 4 กรัม 3. เหงาขิงแหง ดอกดีปลี หนักสิ่งละ 3 กรัม เหงาไพล รากเจตมูลเพลิงแดง เถาสะคาน รากชาพลู หนักสิ่งละ 2 กรัม พริกไทยลอน หนักสิ่งละ 1 กรัม เหงาวานน้ํา หัวกระชาย การบูร หนักสิ่งละ 4 กรัม 4. รากแฝกหอม หั วเปราะหอม รากกรุงเขมา ใบกระวาน ลูกกระวาน ลูกผักชีล า หนักสิ่งละ 4 กรัม ลูกจันทน หนักสิ่งละ 8 กรัม 5. เทียนดํา เทียนขาว โกฐสอ โกฐกระดูก หนักสิ่งละ 4 กรัม 6. รากขาวสาร หนัก 8 กรัม รากแจง หนัก 4 กรัม 7. กํามะถันเหลือง หนัก 4 กรัม ขอบงใช บรรเทาอาการปวดทอง จุกเสียด แนนเฟอจากอาหารไมยอย เนื่องจากธาตุไมปกติ ขนาดและวิธีใช ชนิดผง รับประทานครั้งละ 1 กรัม ละลายน้ํากระสายยา วันละ 3 ครั้ง หลังอาหาร เมื่อมีอาการ น้ํากระสายยาที่ใช  ใชไพลเผาไฟพอสุกฝนกับน้ําปูนใสเปนน้ํากระสาย  ถาหาน้ํากระสายยาไมไดใหใชน้ําสุกแทน ชนิดเม็ด และชนิดแคปซูล รับประทานครั้งละ 1 กรัม วันละ 3 ครั้ง หลังอาหาร เมื่อมีอาการ ขอหามใช หามใชในหญิงตั้งครรภ และผูที่มีไข ขอควรระวัง - ควรระวังการใชยาอยางตอเนื่อง โดยเฉพาะอยางยิ่งในผูปวยที่มีความผิดปกติของตับ ไต เนื่องจากอาจเกิดการสะสมของการบูรและเกิดพิษได อาการไมพึงประสงค 171

ขอมูลเพิ่มเติม

ในสูตรตํารับไดตัดไครเครือออก เนื่องจากมีขอมูลงานวิจัยบงชี้วาไครเครือที่ใชและมีการ จํ าหน ายในท องตลาด เป น พื ช ในสกุ ล Aristolochia ซึ่ งพื ช ในสกุ ล Aristolochia มีรายงานพบวากอใหเกิดความเปนพิษตอไต (nephrotoxicity) และเมื่อป ค.ศ. 2002 องคการอนามัยโลกไดประกาศใหพืชสกุล Aristolochia เปนสารกอมะเร็งในมนุษย

(6) ยาประสะเจตพังคี ยาแคปซูล ยาผง ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 66 กรัม ประกอบดวย 1. รากเจตพังคี หนัก 33 กรัม 2. เหงาขา หนัก 16 กรัม 3. รากระยอม พริกไทยลอน เถาบอระเพ็ด หนักสิ่งละ 2 กรัม 4. ดอกจันทน ลูกจันทน ลูกกระวาน ใบกระวาน ดอกกานพลู รากกรุงเขมา เนื้อลูกสมอทะเล รากพญารากขาว เปลือกตนหวา เกลือสินเธาว การบูร หนักสิ่งละ 1 กรัม ขอบงใช แกกษัยจุกเสียด ขับผายลม ขนาดและวิธีใช ชนิดผง รับประทานครั้งละ 1 กรัม ละลายน้ําสุก วันละ 2 ครั้ง เชาและเย็น กอนอาหาร ชนิดเม็ดและชนิดแคปซูล รับประทานครั้งละ 1 กรัม วันละ 2 ครั้ง เชาและเย็น กอนอาหาร ขอหามใช หามใชในหญิงตั้งครรภ และผูที่มีไข ขอควรระวัง - ควรระวังการใชยาอยางตอเนื่อง โดยเฉพาะอยางยิ่งในผูปวยที่มีความผิดปกติของตับ ไต เนื่องจากอาจเกิดการสะสมของการบูรและเกิดพิษได อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม ในสูตรตํารับไดตัดไครเครือออก เนื่องจากมีขอมูลงานวิจัยบงชี้วาไครเครือที่ใชและมีการ จํ าหน ายในท องตลาด เป น พื ช ในสกุ ล Aristolochia ซึ่ งพื ช ในสกุ ล Aristolochia มีรายงานพบวากอใหเกิดความเปนพิษตอไต (nephrotoxicity) และเมื่อป ค.ศ. 2002 องคการอนามัยโลกไดประกาศใหพืชสกุล Aristolochia เปนสารกอมะเร็งในมนุษย (7) ยามันทธาตุ ยาผง ยาเม็ด ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 93 กรัม ประกอบดวย 1. เหงาขิง ลูกเบญกานี หนักสิ่งละ 9 กรัม 2. โกฐสอ โกฐเขมา โกฐหัวบัว โกฐเชียง โกฐจุฬาลัมพา เทียนดํา เทียนแดง เทียนขาว เทียนขาวเปลือก เทียนตาตั๊กแตน ลูกผักชีลอม ลูกผักชีลา หัวกระเทียม เปลือกสมุลแวง เปลือกโมกมัน แกนจันทนแดง แกนจันทนเทศ ดอกกานพลู ดอกดีปลี รากชาพลู เถาสะคาน รากเจตมูลเพลิงแดง พริกไทยลอน ลูกจันทน การบูร หนักสิ่งละ 3 กรัม ขอบงใช บรรเทาอาการทองอืด ทองเฟอ แกธาตุไมปกติ ขนาดและวิธีใช ชนิดผง ผูใหญ รับประทานครั้งละ 1 กรัม เด็ก อายุ 6 - 12 ป รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม ละลายน้ําสุก วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร

172

ขอหามใช ขอควรระวัง

อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม

ชนิดเม็ดและ ชนิดแคปซูล ผูใหญ รับประทานครั้งละ 1 กรัม วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร เด็ก อายุ 6 - 12 ป รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร - หามใชในเด็กอายุต่ํากวา 1 ขวบ เนื่องจากเปนยารสรอน ทําใหลิ้น ปากแสบรอนได - หามใชในหญิงตั้งครรภ และผูที่มีไข - ควรระวังการรับประทานรวมกับยาในกลุมสารกันเลือดเปนลิ่ม (anticoagulant) และ ยาตานการจับตัวของเกล็ดเลือด (antiplatelets) - ควรระวังการใชยาอยางตอเนื่อง โดยเฉพาะอยางยิ่งในผูปวยที่มีความผิดปกติของตับ ไต เนื่องจากอาจเกิดการสะสมของการบูรและเกิดพิษได ในสูตรตํารับไดตัดไครเครือออก เนื่องจากมีขอมูลงานวิจัยบงชี้วาไครเครือที่ใชและมีการ จํ าหน ายในท องตลาด เป น พื ช ในสกุ ล Aristolochia ซึ่ งพื ช ในสกุ ล Aristolochia มีรายงานพบวากอใหเกิดความเปนพิษตอไต (nephrotoxicity) และเมื่อป ค.ศ. 2002 องคการอนามัยโลกไดประกาศใหพืชสกุล Aristolochia เปนสารกอมะเร็งในมนุษย

(8) ยามหาจักรใหญ ยาเม็ด ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 114 กรัม ประกอบดวย 1. ใบกระพังโหม หนัก 60 กรัม 2. ยาดําสะตุ หนัก 8 กรัม 3. โกฐสอ โกฐเขมา โกฐพุงปลา โกฐกานพราว โกฐกระดูก เทียนดํา เทียนแดง เทียนขาว เทียนขาวเปลือก เทียนเยาวพาณี เนื้อลูกสมอไทย เนื้อลูกสมอพิเภก เนื้อลูกมะขามปอม ลูกจันทน ดอกจันทน ลูกกระวาน ดอกกานพลู รากชะเอมเทศ เมล็ดโหระพา ลูกผักชีลา สารสมสะตุ เหงาขมิ้นออย หัวกระเทียม หนักสิ่งละ 2 กรัม ขอบงใช 1.แกลมซาง 2.บรรเทาอาการทองอืด ทองเฟอ ขนาดและวิธีใช 1. แกลมซาง ชนิดผงและชนิดเม็ด เด็ก อายุ 1 – 5 ขวบ รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม – 1.5 กรัม ละลายน้ําสุก เพิ่มและลดไดตามสวน วันละ 2 ครั้ง เชาและเย็น กอนอาหาร 2.บรรเทาอาการทองอืด ทองเฟอ ชนิดผงและชนิดเม็ด เด็ก อายุ 1 – 5 ขวบ รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม – 1.5 กรัม ละลายน้ําสุก เพิ่มและลดไดตามสวน วันละ 2 ครั้ง เชาและเย็น กอนอาหาร ชนิดเม็ดและชนิดแคปซูล เด็ก อายุ 6 – 12 ป (รพ.) รับประทานครั้งละ 1.5 กรัม วันละ 2 ครั้ง เชาและเย็น กอนอาหาร ขอหามใช ขอควรระวัง - ควรระวังการรับประทานรวมกับยาในกลุมสารกันเลือดเปนลิ่ม (anticoagulant) และ ยาตานการจับตัวของเกล็ดเลือด (antiplatelets) 173

อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม

- หากรับประทานแลวมีอาการทองเสีย ควรหยุดรับประทานยา ชนิดเม็ดที่ใชละลายน้ํากระสายยา เปนชนิดเม็ดแบบอัดเปยก

(9) ยาวิสัมพยาใหญ ยาผง สูตรตํารับ ในผงยา 108 กรัม ประกอบดวย 1. ดอกดีปลี หนัก 54 กรัม 2. ลูกผักชีลา ลูกจันทน ดอกจันทน หนักสิ่งละ 8 กรัม 3. ลูกกระวาน ดอกกานพลู โกฐสอ โกฐเขมา โกฐหัวบัว โกฐเชียง โกฐจุฬาลัมพา เปลือกอบเชย เปลือกสมุลแวง เนื้อลูกสมอเทศ เนื้อลูกสมอไทย เหงาวานน้ํา เถาบอระเพ็ด เหงาขิงแหง รากพญารากขาว หนักสิ่งละ 2 กรัม ขอบงใช บรรเทาอาการทองอืด ทองเฟอ จุกเสียด ขนาดและวิธีใช รับประทานครั้งละ 1 กรัม ละลายน้ําสุกหรือผสมน้ําผึ้งปนเปนลูกกลอน ทุก 4 ชั่วโมง ขอหามใช หามใชในหญิงตั้งครรภ และผูที่มีไข ขอควรระวัง - ควรระวังการรับประทานรวมกับยาในกลุมสารกันเลือดเปนลิ่ม (anticoagulant) และ ยาตานการจับตัวของเกล็ดเลือด (antiplatelets) - ควรระวังการใชร ว มกั บ ยา phenytoin, propranolol, theophylline และ rifampicin เนื่องจากตํารับนี้มีดอกดีปลีในปริมาณสูง อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม ในสูตรตํารับไดตัดไครเครือออก เนื่องจากมีขอมูลงานวิจัยบงชี้วาไครเครือที่ใชและมีการ จํ าหน ายในท องตลาด เป น พื ช ในสกุ ล Aristolochia ซึ่ งพื ช ในสกุ ล Aristolochia มีรายงานพบวากอใหเกิดความเปนพิษตอไต (nephrotoxicity) และเมื่อป ค.ศ. 2002 องคการอนามัยโลกไดประกาศใหพืชสกุล Aristolochia เปนสารกอมะเร็งในมนุษย (10) ยาอภัยสาลี ยาลูกกลอน ยาเม็ด สูตรตํารับ ในผงยา 181 กรัม ประกอบดวย 1. หัศคุณเทศ หนัก 24 กรัม พริกไทยลอน แกนจันทนเทศ หนักสิ่งละ 16 กรัม รากเจตมูลเพลิงแดง หนัก 12 กรัม 2. หัวบุกรอ หนัก 15 กรัม เนื้อลูกสมอไทย เนื้อลูกสมอเทศ หนักสิ่งละ 13 กรัม 3. เทียนแดง หนัก 11 กรัม เทียนขาวเปลือก หนัก 10 กรัม เทียนตาตั๊กแตน หนัก 9 กรัม เทียนขาว หนัก 8 กรัม 4. โกฐเขมา หนัก 9 กรัม โกฐสอ หนัก 8 กรัม 5. เหง าว านน้ํ า หนั ก 7 กรั ม ดอกกานพลู หนั ก 4 กรั ม ลู กกระวาน หนั ก 3 กรั ม ดอกจันทน หนัก 2 กรัม ลูกจันทน หนัก 1 กรัม 6. ลูกพิลังกาสา หนัก 6 กรัม ขอบงใช บําบัดโรคลม บรรเทาอาการจุกเสียดแนน ขนาดและวิธีใช รับประทานครั้งละ 1.5 – 2 กรัม วันละ 2 ครั้ง เชาและเย็น กอนอาหาร ขอหามใช - หามใชในหญิงตั้งครรภ และผูที่มีไข 174

ขอควรระวัง อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม

- ควรระวังในการรับประทานรวมกับยาในกลุมสารกันเลือดเปนลิ่ม (anticoagulant) และยาตานการจับตัวของเกล็ดเลือด (antiplatelets) -

1.2.2 กลุมยาบรรเทาอาการทองผูก (1) ยาถายดีเกลือฝรั่ง ยาแคปซูล ยาเม็ด สูตรตํารับ ในผงยา 117 กรัม ประกอบดวย 1. ดีเกลือฝรั่ง หนัก 60 กรัม ยาดําสะตุ หนัก 12 กรัม 2. ใบมะกา ใบมะขาม ใบสมปอย เนื้อในฝกคูน รากขี้กาแดง รากขี้กาขาว รากตองแตก ฝกสมปอย เนื้อลูกสมอไทย เนื้อลูกสมอดีงู เถาวัลยเปรียง หนักสิ่งละ 3 กรัม ขี้เหล็กทั้ง 5 หนัก 3 กรัม 3. หัวหอม หนัก 3 กรัม 4. หญาไทร ใบไผปา หนักสิ่งละ 3 กรัม ขอบงใช ใชบรรเทาอาการทองผูก ในผูที่ทองผูกมาก หรือเรื้อรัง ที่ใชยาอื่นแลวไมไดผล ขนาดและวิธีใช ชนิดเม็ด และชนิดแคปซูล ครั้งแรก รับประทาน 1 กรัม วันละ 1 ครั้ง กอนนอน ถาไมถาย วันตอไป รับประทานเพิ่มเปน 1.5 กรัม แตไมเกิน 2.5 กรัม ตอวัน (ตามธาตุหนักธาตุเบา) ขอหามใช - หามใชในหญิงตั้งครรภ และเด็ก - หามใชในภาวะทางเดินอาหารอุดตัน (gastrointestinal obstruction/ileus) - หามใชในผูปวยที่มีภาวะผิดปกติเฉียบพลันที่ทางเดินอาหาร (acute gastrointestinal conditions) เชน คลื่นไส อาเจียน ขอควรระวัง - เนื่องจากเปนยาถายอยางแรง ไมควรใชยานี้ในผูปวยออนเพลียมากหรือมีภาวะขาดน้ํา - เมื่อถายแลว ใหเวนอยางนอย 2 วัน แลวจึงใชยานี้อีกครั้ง - ควรระวั ง การใช ย าในผู สู ง อายุ และผู ป ว ยที่ มี ค วามผิ ด ปกติ ข องไตหรื อ ตั บ (renal/hepatic impairment) เนื่องจากยามีสวนประกอบของแมกนีเซียม อาการไมพึงประสงค ปวดเสียดทอง ขอมูลเพิ่มเติม (2) ยาธรณีสันฑะฆาต ยาแคปซูล ยาผง ยาเม็ด ยาลูกกลอน ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 160 กรัม ประกอบดวย 1. พริกไทยลอน หนัก 96 กรัม 2. ยาดําสะตุ หนัก 20 กรัม 3. เนื้อลูกสมอไทย มหาหิงคุ การบูร หนักสิ่งละ 6 กรัม 4. รงทอง (ประสะ) หนัก 4 กรัม 5. ผักแพวแดง (ทั้งตน) เนื้อลูกมะขามปอม หนักสิ่งละ 2 กรัม 6. ลูกจันทน ดอกจันทน ลูกกระวาน ดอกกานพลู เทียนดํา เทียนขาว หัวดองดึง หัวบุก หัวกลอย หัวกระดาดขาว หัวกระดาดแดง ลูกเรว เหงาขิง รากชะเอมเทศ รากเจตมูลเพลิงแดง โกฐกระดูก โกฐเขมา โกฐน้ําเตา หนักสิ่งละ 1 กรัม 175

ขอบงใช ขนาดและวิธีใช

ขอหามใช ขอควรระวัง

อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม

แกเถาดาน ทองผูก ชนิดผง รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม - 1 กรัม ละลายน้ําสุกหรือผสมน้ําผึ้ง ปนเปน ลูกกลอน วันละ 1 ครั้ง กอนอาหารเชาหรือกอนนอน ชนิดเม็ด ชนิดลูกกลอน และชนิดแคปซูล รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม - 1 กรัม วันละ 1 ครั้ง กอนอาหารเชาหรือกอนนอน - หามใชในหญิงตั้งครรภ ผูที่มีไข และเด็ก - ควรระวังการรับประทานรวมกับยาในกลุมสารกันเลือดเปนลิ่ม (anticoagulant) และ ยาตานการจับตัวของเกล็ดเลือด (antiplatelets) - ควรระวังการใชยาอยางตอเนื่อง โดยเฉพาะอยางยิ่งในผูปวยที่มีความผิดปกติของตับ ไต เนื่องจากอาจเกิดการสะสมของการบูรและเกิดพิษได - ควรระวังการใช รว มกับ ยา phenytoin, propranolol, theophylline และ rifampicin เนื่องจากตํารับนี้มีพริกไทยในปริมาณสูง - ควรระวังการใชในผูสูงอายุ -

1.2.3 กลุมยาบรรเทาอาการทองเสีย (1) ยาธาตุบรรจบ ยาแคปซูล ยาผง ยาลูกกลอน ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาลูกกลอน (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 104 กรัม ประกอบดวย 1. เนื้อลูกสมอไทย หนัก 16 กรัม 2. โกฐกานพราว หนัก 8 กรัม 3. เหงาขิง โกฐเขมา โกฐพุงปลา โกฐเชียง โกฐสอ เทียนดํา เทียนขาว เทียนสัตตบุษย เที ย นเยาวพาณี เที ย นแดง ลู ก จั น ทน ดอกจั น ทน ดอกกานพลู เปลื อ กสมุ ล แว ง ลูกกระวาน ลูกผักชีลา ใบพิมเสนตน ดอกดีปลี หัวเปราะหอม การบูร หนักสิ่งละ 4 กรัม ขอบงใช บรรเทาอาการอุ จ จาระธาตุ พิ ก าร ท อ งเสี ย ชนิ ด ที่ ไ ม เ กิ ด จากการติ ด เชื้ อ เช น อุจจาระไมเปนมูก หรือมีเลือดปนและทองเสียชนิดที่ไมมีไข ขนาดและวิธีใช ชนิดผง ผูใหญ รับประทานครั้งละ 1 กรัม ละลายน้ํากระสายยา วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร เมื่อมีอาการ เด็ก อายุ 6 - 12 ป รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม ละลายน้ํากระสายยา วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร เมื่อมีอาการ น้ํากระสายยาที่ใช  กรณีบรรเทาอาการอุจจาระธาตุพิการ ทองเสียชนิดที่ไมเกิดจากการติดเชื้อ ใชเปลือกแคหรือเปลือกสะเดา หรือเปลือกลูกทับทิมตม แทรกกับน้ําปูนใสเปนน้ํา กระสายยา  ถาหาน้ํากระสายยาไมไดใหใชน้ําสุกแทน 176

ขอหามใช ขอควรระวัง

อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม

ชนิดลูกกลอน และชนิดแคปซูล ผูใหญ รับประทานครั้งละ 1 กรัม วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร เมื่อมีอาการ เด็ก อายุ 6 - 12 ป รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร เมื่อมีอาการ - หามใชในหญิงตั้งครรภ และผูที่มีไข - ควรระวังการรับประทานรวมกับยาในกลุมสารกันเลือดเปนลิ่ม (anticoagulant) และ ยาตานการจับตัวของเกล็ดเลือด (antiplatelets) - ควรระวังการใชยาอยางตอเนื่อง โดยเฉพาะอยางยิ่งในผูปวยที่มีความผิดปกติของตับ ไต เนื่องจากอาจเกิดการสะสมของการบูรและเกิดพิษได - ในกรณีทองเสียชนิดที่ไมเกิดจากการติดเชื้อ ใชไมเกิน 1 วัน หากอาการไมดีขึ้น ควรปรึกษาแพทย -

(2) ยาเหลืองปดสมุทร ยาเม็ด ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 90 กรัม ประกอบดวย 1. เหงาขมิ้นชัน หนัก 30 กรัม 2. ชันยอย ครั่ง สีเสียดเทศ เปลือกสีเสียดไทย ใบเทียน ใบทับทิม หัวแหวหมู เหงาขมิ้นออย เปลือกเพกา รากกลวยตีบ หัวกระเทียมคั่ว ดอกดีปลี หนักสิ่งละ 5 กรัม ขอบงใช บรรเทาอาการทองเสียชนิดที่ไมเกิดจากการติดเชื้อ เชน อุจจาระไมเปนมูก หรือมีเลือด ปนและทองเสียชนิดที่ไมมีไข ขนาดและวิธีใช ชนิดผงและชนิดเม็ด ผูใหญ รับประทานครั้งละ 1 กรัม ละลายน้ํากระสายยา ทุก 3 – 5 ชั่วโมง เมื่อมีอาการ เด็ก อายุ 3 – 5 เดือน รับประทานครั้งละ 200 มิลลิกรัม อายุ 6 – 12 เดือน รับประทานครั้งละ 300 – 400 มิลลิกรัม อายุ 1 – 5 ขวบ รับประทานครั้งละ 500 – 700 มิลลิกรัม อายุ 6 – 12 ป รับประทานครั้งละ 800 มิลลิกรัม – 1 กรัม ละลายน้ํากระสายยา ทุก 3 – 5 ชั่วโมง เมื่อมีอาการ น้ํากระสายยาที่ใช  ใชน้ําเปลือกลูกทับทิมหรือเปลือกแคตม แทรกกับน้ําปูนใสเปนน้ํากระสายยา สําหรับเด็กเล็กใหบดผสมกับน้ํากระสายยา ใชรับประทานหรือกวาดก็ได  ถาหาน้ํากระสายยาไมได ใหใชน้ําสุกแทน ชนิดเม็ดและชนิดแคปซูล เด็ก อายุ 6 – 12 ป รับประทานครั้งละ 800 มิลลิกรัม – 1 กรัม เมื่อมีอาการ ผูใหญ (รพ.) รับประทานครั้งละ 1 กรัม ทุก 3 - 5 ชั่วโมง เมื่อมีอาการ ขอหามใช ขอควรระวัง ใชไมเกิน 1 วัน หากอาการไมดีขึ้น ควรปรึกษาแพทย อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม ชนิดเม็ดที่ใชละลายน้ํากระสายยา เปนชนิดเม็ดแบบอัดเปยก 177

1.2.4 กลุมยาบรรเทาริดสีดวงทวารหนัก (1) ยาผสมเพชรสังฆาต ยาแคปซูล ยาแคปซูล (รพ.) สูตรที่ 1 รูปแบบยา ยาแคปซูล ยาแคปซูล (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 100 กรัม ประกอบดวย เถาเพชรสังฆาต หนัก 70 กรัม รากอัคคีทวาร หนัก 20 กรัม โกฐน้ําเตาหนัก 10 กรัม ขอบงใช บรรเทาอาการริดสีดวงทวารหนัก ขนาดและวิธีใช รับประทานครั้งละ 1.2 กรัม วันละ 3 ครั้ง หลังอาหารทันที ขอหามใช ขอควรระวัง - ควรระวังการใชยาในหญิงตั้งครรภและใหนมบุตร อาการไมพึงประสงค ทองเสีย ขอมูลเพิ่มเติม สูตรที่ 2 รูปแบบ สูตรตํารับ ขอบงใช ขนาดและวิธีใช ขอหามใช ขอควรระวัง อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม

ยาแคปซูล (รพ.) ในผงยา 85 กรัม ประกอบดวย เถาเพชรสังฆาต หนัก 50 กรัม กะเม็ง (ทั้งตน) หนัก 15 กรัม โกฐน้ําเตา หัวกระชาย หนักสิ่งละ 10 กรัม บรรเทาอาการริดสีดวงทวารหนัก รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม – 1 กรัม วันละ 3 ครั้ง หลังอาหารทันที ควรระวังการใชยาในหญิงตั้งครรภและใหนมบุตร ทองเสีย มวนทอง -

(2) ยาริดสีดวงมหากาฬ ยาเม็ด ยาลูกกลอน ยาแคปซูล (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 110 กรัม ประกอบดวย 1. มดยอบคั่ว หนัก 5 กรัม 2. ขอบชะนางแดง (ทั้งตน) ขอบชะนางขาว (ทั้งตน) หนักสิ่งละ 5 กรัม 3. โกฐกักกรา โกฐสอ โกฐจุฬาลําพา โกฐกานพราว โกฐพุงปลา หนักสิ่งละ 5 กรัม 4. เทียนดํา เทียนแดง เทียนขาว เทียนขาวเปลือก เทียนตาตั๊กแตน หนักสิ่งละ 5 กรัม 5. แกนสนเทศ ลูกจันทน ดอกจันทน เถาสะคาน เปลือกสมุลแวง ดอกดีปลี พริกไทยลอน เหงาขิง เปลือกอบเชยเทศ หนักสิ่งละ 5 กรัม ขอบงใช บรรเทาอาการริดสีดวงทวารหนัก ขนาดและวิธีใช รับประทานครั้งละ 800 มิลลิกรัม - 1 กรัม วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร ขอหามใช ขอควรระวัง - ควรระวังการรับประทานรวมกับยาในกลุมสารกันเลือดเปนลิ่ม (anticoagulant) และ ยาตานการจับตัวของเกล็ดเลือด (antiplatelets) - ควรระวังการใชยาในหญิงตั้งครรภและใหนมบุตร อาการไมพึงประสงค 178

ขอมูลเพิ่มเติม

1.3 ยารักษากลุมอาการทางสูติศาสตร-นรีเวชวิทยา (1) ยาประสะไพล ยาแคปซูล ยาผง ยาเม็ด ยาลูกกลอน ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาลูกกลอน (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 162 กรัม ประกอบดวย 1. เหงาไพล หนัก 81 กรัม 2. ผิวมะกรูด เหงาวานน้ํา หัวกระเทียม หัวหอม พริกไทยลอน ดอกดีปลี เหงาขิง เหงา ขมิ้นออย เทียนดํา เกลือสินเธาว หนักสิ่งละ 8 กรัม 3. การบูร หนัก 1 กรัม ขอบงใช 1. ระดูมาไมสม่ําเสมอหรือมานอยกวาปกติ 2. บรรเทาอาการปวดประจําเดือน 3. ขับน้ําคาวปลาในหญิงหลังคลอดบุตร ขนาดและวิธีใช กรณีระดูมาไมสม่ําเสมอหรือมานอยกวาปกติ ชนิดผง รับประทานครั้งละ 1 กรัม ละลายน้ําสุก วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร เปนเวลา 3 - 5 วัน เมื่อระดูมา ใหหยุดรับประทาน ชนิดแคปซูล ชนิดเม็ด ชนิดลูกกลอน รับประทานครั้งละ 1 กรัม วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร เปนเวลา 3 - 5 วัน เมื่อระดูมา ใหหยุดรับประทาน กรณีปวดประจําเดือน ในกรณีที่มีอาการปวดประจําเดือนเปนประจํา ใหรับประทานยา กอนมีประจําเดือน 2 - 3 วันไปจนถึงวันแรกและวันที่สองที่มีประจําเดือน ชนิดผง รับประทานครั้งละ 1 กรัม ละลายน้ําสุก วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร ชนิดแคปซูล ชนิดเม็ด ชนิดลูกกลอน รับประทานครั้งละ 1 กรัมวันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร กรณีขับน้ําคาวปลาในหญิงหลังคลอดบุตร ชนิดผง รับประทานครั้งละ 1 กรัม ละลายน้ําสุก วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร ใหรับประทานจนกวาน้ําคาวปลาจะหมด แตไมเกิน 15 วัน ชนิดลูกกลอน ชนิดเม็ด ชนิดแคปซูล รับประทานครั้งละ 1 กรัม วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร ใหรับประทานจนกวาน้ําคาวปลาจะหมด แตไมเกิน 15 วัน ขอหามใช - หามใชในหญิงตกเลือดหลังคลอด หญิงตั้งครรภ และผูที่มีไข - หามรับประทานในหญิงที่มีระดูมากกวาปกติ เพราะจะทําใหมีการขับระดูออกมามากขึ้น ขอควรระวัง - ควรระวังการใชยาอยางตอเนื่อง โดยเฉพาะอยางยิ่งในผูปวยที่มีความผิดปกติของ ตับ ไต เนื่องจากอาจเกิดการสะสมของการบูรและเกิดพิษได - กรณีระดูมาไมสม่ําเสมอหรือมานอยกวาปกติ ไมควรใชติดตอกันนานเกิน 1 เดือน 179

อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม

- กรณีขับน้ําคาวปลาในหญิงหลังคลอดบุตร ไมควรใชติดตอกันนานเกิน 15 วัน -

(2) ยาปลูกไฟธาตุ ยาแคปซูล (รพ.) ยาลูกกลอน (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 100 กรัม ประกอบดวย 1. พริกไทยลอน หนัก 50 กรัม 2. ดอกดีปลี รากชาพลู ผักแพวแดง (ทั้งตน) เถาสะคาน เหงาขิงแหง ลูกผักชีลอม เหงาวานน้ํา หัวแหวหมู ผิวมะกรูด ลูกพิลังกาสา หนักสิ่งละ 5 กรัม ขอบงใช กระตุนน้ํานม กระจายเลือดลมในหญิงหลังคลอด ขนาดและวิธีใช รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม – 1.5 กรัม วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร ขอหามใช หามใชในหญิงตกเลือดหลังคลอด หญิงตั้งครรภ และผูที่มีไข ขอควรระวัง - ควรระวังการใช รว มกับ ยา phenytoin, propranolol, theophylline และ rifampicin เนื่องจากตํารับนี้มีพริกไทยในปริมาณสูง อาการไมพึงประสงค แสบรอนยอดอก ขอมูลเพิ่มเติมอื่น ๆ แพทยแผนไทยดั้งเดิม ใชเปนยาแทนการอยูไฟของหญิงหลังคลอด (3) ยาไฟประลัยกัลป ยาแคปซูล ยาผง ยาเม็ด ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 71 กรัม ประกอบดวย 1. รากเจตมูลเพลิงแดง สารสมสะตุ แกนแสมทะเล ผิวมะกรูด การบูร หนักสิ่งละ 6 กรัม 2. เหงาขมิ้นออย เหงากระทือ เหงาขา เหงาไพล เปลือกมะรุม หนักสิ่งละ 5 กรัม 3. พริกไทยลอน เหงาขิง ดอกดีปลี หัวกระเทียม หนักสิ่งละ 4 กรัม ขอบงใช ขับน้ําคาวปลาในเรือนไฟ ชวยใหมดลูกเขาอู ขนาดและวิธีใช ชนิดผง รับประทานครั้งละ 1 กรัม ละลายน้ําสุก วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร ใหรับประทานจนกวาน้ําคาวปลาจะหมด แตไมเกิน 15 วัน ชนิดเม็ด และชนิดแคปซูล รับประทานครั้งละ 1 กรัม วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร ใหรับประทานจนกวาน้ําคาวปลาจะหมด แตไมเกิน 15 วัน ขอหามใช - หามใชในหญิงตกเลือดหลังคลอด หญิงตั้งครรภ และผูที่มีไข - หามใชในหญิงที่ผาคลอด เนื่องจากทําใหแผลหายชา ขอควรระวัง - ควรระวังการใชยาอยางตอเนื่อง โดยเฉพาะอยางยิ่งในผูปวยที่มีความผิดปกติของตับ ไต เนื่องจากอาจเกิดการสะสมของการบูรและเกิดพิษได อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม (4) ยาไฟหากอง ยาผง ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 100 กรัม ประกอบดวย รากเจตมูลเพลิงแดง เหงาขิง พริกไทยลอน สารสมสะตุ ฝกสมปอย หนักสิ่งละ 20 กรัม ขอบงใช ขับน้ําคาวปลาในเรือนไฟ ชวยใหมดลูกเขาอู ขนาดและวิธีใช ชนิดผง 180

ขอหามใช ขอควรระวัง อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม

รับประทานครั้งละ 1 – 1.5 กรัม ละลายน้ําสุก วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร ใหรับประทานจนกวาน้ําคาวปลาจะหมด แตไมเกิน 15 วัน ชนิดเม็ดและชนิดแคปซูล รับประทานครั้งละ 1 – 1.5 กรัม วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร ใหรับประทานจนกวาน้ําคาวปลาจะหมด แตไมเกิน 15 วัน - หามใชในหญิงตกเลือดหลังคลอด หญิงตั้งครรภ และผูที่มีไข - หามใชหญิงที่ผาคลอด เนื่องจากทําใหแผลหายชา -

(5) ยาเลือดงาม ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 102 กรัม ประกอบดวย 1. เหงาขิงแหง ตะไครบาน (ลําตน) สะระแหน (ทั้งตน) เหงากระชาย เหงากระทือ ผิวมะกรูด ใบมะนาว รากและใบกะเพรา หัวกระเทียม เปลือกเพกา โกฐจุฬาลัมพา ชาพลู (ทั้งตน) ลูกเรวหอม ลูกจันทน ดอกกานพลู ดอกดีปลี เหงาไพล พริกไทยลอน รากเจตมูลเพลิงแดง รากชะเอมเทศ หนักสิ่งละ 5 กรัม 2. พิมเสน การบูร หนักสิ่งละ 1 กรัม ขอบงใช บรรเทาอาการปวดประจําเดือน ชวยใหประจําเดือนมาเปนปกติ แกมุตกิด ขนาดและวิธีใช ชนิดผง รับประทานครั้งละ 1 – 2 กรัม ละลายน้ําสุก วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร ชนิดแคปซูล รับประทานครั้งละ 1 – 2 กรัม วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร ขอหามใช - หามใชในหญิงตกเลือดหลังคลอด หญิงตั้งครรภ และผูที่มีไข ขอควรระวัง ควรระวังการใชยาอยางตอเนื่อง โดยเฉพาะอยางยิ่งในผูปวยที่มีความผิดปกติของตับ ไต เนื่องจากอาจเกิดการสะสมของการบูรและเกิดพิษได อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม (6) ยาสตรีหลังคลอด ยาตม (รพ.) สูตรตํารับ ในยา 130 กรัม ประกอบดวย 1. แกนแกแล แกนขนุน วานชักมดลูก แกนฝางเสน เถาสะคาน รากเจตมูลเพลิงแดง ดอกดีปลี โกฐเชียง เถากําแพงเจ็ดชั้น หนักสิ่งละ 10 กรัม 2. พริกไทยลอน รากชาพลู ดอกคําฝอย ดอกมะลิ ดอกพิกุล ดอกบุนนาค ดอกสารภี เกสรบัวหลวง หนักสิ่งละ 5 กรัม ขอบงใช ขับน้ําคาวปลา บํารุงเลือด ชวยใหมดลูกเขาอูเร็วในหญิงหลังคลอด ขนาดและวิธีใช นํายาใสน้ําพอทวม ตมดวยไฟปานกลาง นานครึ่งชั่วโมง นําเฉพาะสวนน้ํามารับประทาน ครั้งละ 250 มิลลิลิตร วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร หรือดื่มแทนน้ํา รับประทานติดตอกัน 1 สัปดาหหรือจนกวาน้ําคาวปลาจะหมด แตไมเกิน 15 วัน ขอหามใช - หามใชในหญิงตกเลือดหลังคลอด หญิงตั้งครรภ และผูที่มีไข 181

ขอควรระวัง อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติมอื่น ๆ

- ควรระวังในการรับประทานรวมกับยาในกลุมสารกันเลือดเปนลิ่ม (anticoagulant) และยาตานการจับตัวของเกล็ดเลือด (antiplatelets) - ควรระวังการใชยาในผูปวยที่แพละอองเกสรดอกไม - แพทยแผนไทยดั้งเดิม ใชเปนยาแทนการอยูไฟของหญิงหลังคลอด - ยา 1 หอ ใชติดตอกันประมาณ 5 - 7 วัน โดยใหอุนน้ําสมุนไพรทุกครั้งกอนการ รับประทานยา

1.4 ยาแกไข (1) ยาเขียวหอม ยาผง ยาเม็ด (รพ.) ยาผง (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 90 กรัม ประกอบดวย ใบพิ ม เสน ใบผั ก กระโฉม ใบหมากผู ใบหมากเมี ย ใบสั น พร า หอม รากแฝกหอม หัวเปราะหอม แกนจันทนขาวหรือจันทรชะมด แกนจันทนแดง วานกีบแรด วาน รอนทอง เนระพูสี พิษนาศน มหาสดํา ดอกพิกุล ดอกบุนนาค ดอกสารภี เกสรบัวหลวง หนักสิ่งละ 5 กรัม ขอบงใช 1. บรรเทาอาการไข รอนในกระหายน้ํา 2. แกพิษหัด พิษอีสุกอีใส (บรรเทาอาการไขจากหัดและอีสุกอีใส) ขนาดและวิธีใช ชนิดผง ผูใหญ รับประทานครั้งละ 1 กรัม ละลายน้ํากระสายยา ทุก 4 – 6 ชัว่ โมง เมื่อมีอาการ เด็ก อายุ 6 – 12 ป รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม ละลายน้ํากระสายยา ทุก 4 – 6 ชั่วโมง เมื่อมีอาการ

ขอหามใช ขอควรระวัง

น้ํากระสายยาที่ใช  กรณีบรรเทาอาการไข รอนในกระหายน้ํา ใชน้ําสุก หรือน้ําดอกมะลิ เปนน้ํากระสายยา  กรณีแกพิษหัด พิษอีสุกอีใส ละลายน้ํารากผักชีตม เปนน้ํากระสายยา ทั้งรับประทาน และชโลม หมายเหตุ การชโลมใชยาผงละลายน้ํา 1 ตอ 3 แลวชโลม (ประพรม) ทั่วตามตัวบริเวณที่ ตุมใสยังไมแตก ชนิดเม็ด ผูใหญ รับประทานครั้งละ 1 กรัม ทุก 4 – 6 ชั่วโมง เมื่อมีอาการ เด็ก อายุ 6 - 12 ป รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม ทุก 4 – 6 ชั่วโมง เมื่อมีอาการ - ควรระวังการใชยาในผูปวยที่แพละอองเกสรดอกไม - ไมแนะนําใหใชในผูที่สงสัยวาเปนไขเลือดออก เนื่องจากอาจบดบังอาการของ ไขเลือดออก 182

อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม

- หากใชยาเปนเวลานานเกิน 3 วัน แลวอาการไมดีขึ้น ควรปรึกษาแพทย - ทางการแพทยแผนไทย แนะนําใหผูปวยหัด อีสุกอีใส หามรับประทานอาหารทะเล ไข และน้ําเย็น เนื่องจากผิดสําแดง - ในสูตรตํารับไดตัดไครเครือออก เนื่องจากมีขอมูลงานวิจัยบงชี้วาไครเครือที่ใชและมี การจําหนายในทองตลาด เปนพืชในสกุล Aristolochia ซึ่งพืชในสกุล Aristolochia มีรายงานพบวากอใหเกิดความเปนพิษตอไต (nephrotoxicity) และเมื่อป ค.ศ. 2002 องคการอนามัยโลกไดประกาศใหพืชสกุล Aristolochia เปนสารกอมะเร็งในมนุษย

(2) ยาจันทนลีลา ยาแคปซูล ยาผง ยาเม็ด ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 99 กรัม ประกอบดวย โกฐสอ โกฐเขมา โกฐจุฬาลัมพา แกนจันทนขาวหรือจันทรชะมด แกนจันทนแดง ลูก กระดอม เถาบอระเพ็ด รากปลาไหลเผือก หนักสิ่งละ 12 กรัม พิมเสน หนัก 3 กรัม ขอบงใช บรรเทาอาการไขตัวรอน ไขเปลี่ยนฤดู ขนาดและวิธีใช ชนิดผง ผูใหญ รับประทานครั้งละ 1 - 2 กรัม ละลายน้ําสุก ทุก 3 - 4 ชั่วโมง เมื่อมีอาการ เด็ก อายุ 6 - 12 ป รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม – 1 กรัม ละลายน้ําสุก ทุก 3 - 4 ชั่วโมง เมื่อมีอาการ ชนิดเม็ด และชนิดแคปซูล ผูใหญ รับประทานครั้งละ 1 - 2 กรัม ทุก 3 - 4 ชั่วโมง เมื่อมีอาการ เด็ก อายุ 6 - 12 ป รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม – 1 กรัม ทุก 3 - 4 ชั่วโมง เมื่อมีอาการ ขอหามใช ขอควรระวัง - ไมแนะนําใหใชในผูที่สงสัยวาเปนไขเลือดออก เนื่องจากอาจบดบังอาการของ ไขเลือดออก - หากใชยาเปนเวลานานเกิน 3 วัน แลวอาการไมดีขึ้น ควรปรึกษาแพทย อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม แนะนําใหใชยาจันทนลีลาไดในหญิงที่มีไขทับระดูหรือไขระหวางมีประจําเดือน (3) ยาประสะจันทนแดง ยาแคปซูล ยาผง ยาเม็ด ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 64 กรัม ประกอบดวย 1. แกนจันทนแดง หนัก 32 กรัม 2. รากเหมือดคน รากมะปรางหวาน รากมะนาว หัวเปราะหอม โกฐหัวบัว แกนจันทนเทศ แกนฝางเสน หนักสิ่งละ 4 กรัม 3. เกสรบัวหลวง ดอกบุนนาค ดอกสารภี ดอกมะลิ หนักสิ่งละ 1 กรัม ขอบงใช บรรเทาอาการไขตัวรอน (ไขพิษ) แกรอนในกระหายน้ํา ขนาดและวิธีใช ชนิดผง ผูใหญ รับประทานครั้งละ 1 กรัม ละลายน้ํากระสายยา ทุก 3 - 4 ชั่วโมง เด็ก อายุ 6 - 12 ป รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม ละลายน้ํากระสายยา ทุก 3 - 4 ชั่วโมง 183

ขอหามใช ขอควรระวัง

อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม

น้ํากระสายที่ใช ใชน้ําสุก หรือน้ําดอกมะลิ ชนิดเม็ด และชนิดแคปซูล ผูใหญ รับประทานครั้งละ 1 กรัม ทุก 3 - 4 ชั่วโมง เด็ก อายุ 6 - 12 ป รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม ทุก 3 - 4 ชั่วโมง - ควรระวังการใชยาในผูปวยที่แพละอองเกสรดอกไม - ไมแนะนําใหใชในผูที่สงสัยวาเปนไขเลือดออก เนื่องจากอาจบดบังอาการของ ไขเลือดออก - กรณีบรรเทาอาการไข รอนในกระหายน้ํา หากใชยาเปนเวลานานเกิน 3 วันแลวอาการ ไมดีขึ้น ควรปรึกษาแพทย -

(4) ยาประสะเปราะใหญ ยาผง ยาเม็ด ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 80 กรัม ประกอบดวย 1. หัวเปราะหอม หนัก 40 กรัม 2. โกฐสอ โกฐเขมา โกฐหัวบัว โกฐเชียง โกฐจุฬาลัมพา เทียนดํา เทียนแดง เทียนขาว เทียนขาวเปลือก เทียนตาตั๊กแตน ลูกจันทน ดอกจันทน ลูกกระวาน ดอกกานพลู แกนจันทนเทศ แกนจันทนแดง ดอกบุนนาค ดอกสารภี ดอกพิกุล เกสรบัวหลวง หนักสิ่งละ 2 กรัม ขอบงใช ถอนพิษไขตานซางสําหรับเด็ก ขนาดและวิธีใช ชนิดผงและชนิดเม็ด เด็ก อายุ 1 – 5 ป รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม – 1 กรัม ละลายน้ํากระสายยา ทุก 3 - 4 ชั่วโมง น้ํากระสายยาที่ใช  น้ําดอกไมเทศหรือน้ําสุก ชนิดเม็ดและชนิดแคปซูล เด็ก อายุ 6 – 12 ป (รพ.) รับประทานครั้งละ 1 กรัม ทุก 3 - 4 ชั่วโมง ขอหามใช ขอควรระวัง - ควรระวังในการรับประทานรวมกับยาในกลุมสารกันเลือดเปนลิ่ม (anticoagulant) และ ยาตานการจับตัวของเกล็ดเลือด (antiplatelets) - ควรระวังการใชยาในผูปวยที่แพละอองเกสรดอกไม - ไมแนะนําใหใชในผูที่สงสัยวาเปนไขเลือดออก เนื่องจากอาจบดบังอาการของ ไขเลือดออก - หากใชยาเปนเวลานานเกิน 3 วัน แลวอาการไมดีขึ้น ควรปรึกษาแพทย อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม ชนิดเม็ดที่ใชละลายน้ํากระสายยา เปนชนิดเม็ดแบบอัดเปยก

184

(5) ยามหานิลแทงทอง ยาเม็ด ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 103 กรัม ประกอบดวย 1. เนื้อในเมล็ดสะบามอญ (สุม) หวายตะคา (สุม) เมล็ดมะกอก (สุม) ลูกมะคําดีควาย (สุม) ถานไมสัก แกนจันทนแดง แกนจันทนเทศ ใบพิมเสน ใบยานาง หมึกหอม หนักสิ่งละ 10 กรัม 2. เบี้ยจั่นคั่วใหเหลือง 3 กรัม ขอบงใช 1. แกไขกาฬ หัด อีสุกอีใส (บรรเทาอาการไขจากไขกาฬ หัด และอีสุกอีใส) 2. แกรอนในกระหายน้ํา ขนาดและวิธีใช ชนิดผง ผูใหญ รับประทานครั้งละ 1.5 - 2 กรัม ละลายน้ําสุก วันละ 2 ครั้ง เชาและเย็น กอนอาหาร เด็ก อายุ 6 - 12 ป รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม - 1 กรัม ละลายน้ําสุก วันละ 2 ครั้ง เชาและเย็น กอนอาหาร ชนิดเม็ดและชนิดแคปซูล ผูใหญ รับประทานครั้งละ 1.5 - 2 กรัม วันละ 2 ครั้ง เชาและเย็น กอนอาหาร เด็ก อายุ 6 - 12 ป รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม - 1 กรัม วันละ 2 ครั้ง เชาและเย็น กอนอาหาร ขอหามใช ขอควรระวัง - ไมแนะนําใหใชในผูที่สงสัยวาเปนไขเลือดออก เนื่องจากอาจบดบังอาการของ ไขเลือดออก - หากใชยาเปนเวลานานเกิน 3 วัน แลวอาการไมดีขึ้น ควรปรึกษาแพทย อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม (6) ยาหาราก ยาแคปซูล ยาผง ยาเม็ด สูตรตํารับ ในผงยา 100 กรัม ประกอบดวย รากยานาง รากคนทา รากมะเดื่อชุมพร รากชิงชี่ รากไมเทายายมอม หนักสิ่งละ 20 กรัม ขอบงใช บรรเทาอาการไข ขนาดและวิธีใช ชนิดผง ผูใหญ รับประทานครั้งละ 1 – 1.5 กรัม ละลายน้ําสุก วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร เมื่อมีอาการ เด็ก อายุ 6 - 12 ป รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม – 1 กรัม ละลายน้ําสุก วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร เมื่อมีอาการ ชนิดเม็ด และชนิดแคปซูล ผูใหญ รับประทานครั้งละ 1 – 1.5 กรัม วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร เมื่อมีอาการ เด็ก อายุ 6 - 12 ป รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม – 1 กรัม วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร เมื่อมีอาการ ขอหามใช ขอควรระวัง - ไม แนะนํ าให ใช ในผู ที่ส งสั ย ว าเป น ไข เ ลื อดออก เนื่ องจากอาจบดบั งอาการของ ไขเลือดออก 185

อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม

- หากใชยาเปนเวลานานเกิน 3 วัน แลวอาการไมดีขึ้น ควรปรึกษาแพทย - ไมแนะนําใหใชในหญิงที่มีไขทับระดูหรือไขระหวางมีประจําเดือน -

1.5 ยารักษากลุมอาการของระบบทางเดินหายใจ 1.5.1 ยาบรรเทาอาการไอ (1) ยาแกไอผสมกานพลู ยาลูกกลอน (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 100 กรัม ประกอบดวย รากชะเอมเทศ หนัก 48 กรัม บวย หนัก16 กรัม มะนาวดองแหง หนัก 10 กรัม น้ําตาลกรวด หนัก 4 กรัม พิมเสน เกล็ดสะระแหน หนักสิ่งละ 3 กรัม เหงาวานน้ํา ผลมะแวงเครือ ดอกกานพลู เนื้อลูกสมอพิเภก เปลือกอบเชย เนื้อลูกมะขามปอม ดอกเก็กฮวย หลอฮั่งกวย ผิวสมจีน หนักสิ่งละ 2 กรัม ขอบงใช บรรเทาอาการไอ ขับเสมหะ ขนาดและวิธีใช อมครั้งละ 200 - 300 มิลลิกรัม เมื่อมีอาการไอ ทุก 4 ชั่วโมง ขอหามใช ขอควรระวัง ควรระวังการใชในผูปวยที่ทองเสียงาย เนื่องจากมะขามปอมมีฤทธิ์เปนยาระบาย อาการไมพึงประสงค ทองเสีย ขอมูลเพิ่มเติม (2) ยาแกไอผสมมะขามปอม ยาน้ํา (รพ.) สูตรตํารับที่ 1 ในยา 100 มิลลิลิตร ประกอบดวย สารสกัดน้ํามะขามปอมเขมขน รอยละ 40 60 มิลลิลิตร สารสกัดใบเสนียด 10 มิลลิลิตร กลีเซอรีน 5 มิลลิลิตร เกลือแกง 0.5 มิลลิลิตร สารสกัดรากชะเอมเทศ 0.45 มิลลิลิตร แอลกอฮอล รอยละ 95 0.05 มิลลิลิตร เกล็ดสะระแหน 0.01 มิลลิกรัม สูตรตํารับที่ 2 ในยา 100 มิลลิลิตร ประกอบดวย สารสกัดน้ํามะขามปอมเขมขน รอยละ 25 30 มิลลิลิตร มะนาวดองแหง 8 มิลลิกรัม สารสกัดรากชะเอมเทศ 5 มิลลิลิตร ผิวสมจีน 3.3 มิลลิกรัม บวย 3 มิลลิกรัม เนื้อลูกสมอพิเภก 3 มิลลิกรัม เนื้อลูกสมอไทย 1 มิลลิกรัม หลอฮังกวย 2 มิลลิกรัม เกล็ดสะระแหน 0.08 มิลลิกรัม น้ําตาลทรายแดง 40 มิลลิกรัม ขอบงใช บรรเทาอาการไอ ขับเสมหะ ขนาดและวิธีใช จิบเมื่อมีอาการไอ ทุก 4 ชั่วโมง ขอหามใช ผูปวยเบาหวานที่ไมสามารถควบคุมระดับน้ําตาลในเลือดได ขอควรระวัง ควรระวังการใชในผูปวยที่ทองเสียงาย เนื่องจากมะขามปอมมีฤทธิ์เปนยาระบาย อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม 186

(3) ยาแกไอผสมมะนาวดอง ยาลูกกลอน (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 99 กรัม ประกอบดวย 1. มะนาวดองแหง บวย หนักสิ่งละ 35 กรัม รากชะเอมเทศ หนัก 17 กรัม รากชะเอม ไทย หนักสิ่งละ 3 กรัม ผลมะแวงเครือ หนักสิ่งละ 2 กรัม เนื้อลูกมะขามปอม หนัก 1 กรัม 2. เปลือกอบเชยญวณ หนัก 3 กรัม ดอกกานพลู หนัก 1 กรัม 3. เกล็ดสะระแหน หนัก 2 กรัม ขอบงใช บรรเทาอาการไอ ขับเสมหะ ขนาดและวิธีใช รับประทานครั้งละ 200 - 300 มิลลิกรัม เมื่อมีอาการไอ ทุก 4 ชั่วโมง ขอหามใช ขอควรระวัง อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม (4) ยาแกไอพื้นบานอีสาน ยาน้ํา (รพ.) สูตรตํารับ ในยาน้ํา 100 มิลลิลิตร ประกอบดวย 1. เนื้อลูกมะขามปอมแหง 2 กรัม รากชะเอมไทย 1.8 กรัม เนื้อลูกสมอไทย 1.6 กรัม รากชะเอมเทศ หนัก 600 มิลลิกรัม 2. เหงาขมิ้นออย กะเพราแดง (ทั้งตน) หนักสิ่งละ 600 มิลลิกรัม ดอกดีปลี เหงาขิง 200 มิลลิกรัม พริกไทยลอน ชาพลู (ทั้งตน) หนักสิ่งละ 100 มิลลิกรัม ดอกกานพลู 60 มิลลิกรัม 3. เกลือสินเธาวสะตุ 400 มิลลิกรัม สารสมสะตุ 140 มิลลิกรัม 4. โกฐจุฬาลัมพา หนัก 100 มิลลิกรัม 5. น้ําตาลทรายแดง 5 กรัม เกล็ดสะระแหน 30 มิลลิกรัม น้ําผึ้ง 5 มิลลิกรัม ขอบงใช บรรเทาอาการไอ ขับเสมหะ ขนาดและวิธีใช จิบเมื่อมีอาการไอ ทุก 4 ชั่วโมง ขอหามใช ขอควรระวัง อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม (5) ยาตรีผลา ยาลูกกลอน ยาเม็ด ยาแคปซูล (รพ.) ยาชง (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 90 กรัม ประกอบดวย เนื้อลูกสมอไทย เนื้อลูกสมอพิเภก เนื้อลูกมะขามปอม หนักสิ่งละ 30 กรัม ขอบงใช บรรเทาอาการไอ ขับเสมหะ ขนาดและวิธีใช ชนิดชง รับประทานครั้งละ 1 - 2 กรัม ชงน้ํารอนประมาณ 120 – 200 มิลลิลิตร ทิ้งไว 3 - 5 นาที ดื่มในขณะยังอุน เมื่อมีอาการไอ ทุก 4 ชัว่ โมง ชนิดเม็ด ชนิดลูกกลอน และชนิดแคปซูล รับประทานครั้งละ 300 - 600 มิลลิกรัม เมื่อมีอาการไอ วันละ 3 - 4 ครั้ง ขอหามใช 187

ขอควรระวัง อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม

ควรระวังการใชในผูปวยที่ทองเสียงาย ทองเสีย -

(6) ยาประสะมะแวง ยาเม็ด ยาผง (รพ.) ยาลูกกลอน (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 96 กรัม ประกอบดวย 1. ผลมะแวงตน ผลมะแวงเครือ หนักสิ่งละ 24 กรัม 2. ใบสวาด ใบตานหมอน ใบกะเพรา หนักสิ่งละ 12 กรัม 3. เหงาขมิ้นออย หนัก 9 กรัม สารสมสะตุ หนัก 3 กรัม ขอบงใช บรรเทาอาการไอ มีเสมหะ ทําใหชุมคอ ชวยขับเสมหะ ขนาดและวิธีใช ชนิดผง ผูใหญ รับประทานครั้งละ 1 – 1.4 กรัม เมื่อมีอาการ ละลายน้ํามะนาวแทรกเกลือรับประทาน เด็ก อายุ 6 - 12 ป รับประทานครั้งละ 200 - 400 มิลลิกรัม เมื่อมีอาการ ละลายน้ํามะนาวแทรกเกลือรับประทาน ชนิดเม็ด และชนิดลูกกลอน ผูใหญ รับประทานครั้งละ 1 – 1.4 กรัม เมื่อมีอาการ ละลายน้ํามะนาวแทรกเกลือ รับประทาน หรือใชอม เด็ก อายุ 6 - 12 ป รับประทานครั้งละ 200 - 400 มิลลิกรัม เมื่อมีอาการ ละลายน้ํามะนาวแทรกเกลือรับประทาน หรือใชอม ขอหามใช ขอควรระวัง - ไมควรใชติดตอกันนานเกิน 15 วัน หากอาการไมดีขึ้น ควรปรึกษาแพทย - ในผูปวยที่ตองจํากัดการใชเกลือ ไมควรใชน้ํามะนาวแทรกเกลือ อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม (7) ยาอํามฤควาที ยาผง ยาลูกกลอน ยาผง (รพ.) ยาลูกกลอน (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 70 กรัม ประกอบดวย 1. รากชะเอมเทศ หนัก 35 กรัม 2. โกฐพุงปลา เทียนขาว ลูกผักชีลา เนื้อลูกมะขามปอม เนื้อลูกสมอพิเภก หนักสิ่งละ 7 กรัม ขอบงใช บรรเทาอาการไอ ขับเสมหะ ขนาดและวิธีใช ชนิดผง ผูใหญ รับประทานครั้งละ 1 กรัม ละลายน้ํากระสายยา เมื่อมีอาการ เด็ก อายุ 6 - 12 ป รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม ละลายน้ํากระสายยา เมื่อมีอาการ น้ํากระสายยาที่ใช ละลายน้ํามะนาวแทรกเกลือ ใชจิบหรือกวาดคอ ชนิดลูกกลอน ผูใหญ รับประทานครั้งละ 1 กรัม เมื่อมีอาการ เด็ก อายุ 6 - 12 ป รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม เมื่อมีอาการ 188

ขอหามใช ขอควรระวัง อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม

ในผูปวยที่ตองจํากัดการใชเกลือ ไมควรใชน้ํามะนาวแทรกเกลือ ในสูตรตํารับไดตัดไครเครือออก เนื่องจากมีขอมูลงานวิจัยบงชี้วาไครเครือที่ใชและมีการ จํ าหน ายในท องตลาด เป น พื ช ในสกุ ล Aristolochia ซึ่ งพื ช ในสกุ ล Aristolochia มีรายงานพบวากอใหเกิดความเปนพิษตอไต (nephrotoxicity) และเมื่อป ค.ศ. 2002 องคการอนามัยโลกไดประกาศใหพืชสกุล Aristolochia เปนสารกอมะเร็งในมนุษย

1.5.2 ยาบรรเทาอาการหวัด (1) ยาปราบชมพูทวีป ยาแคปซูล (รพ.) ยาลูกกลอน (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 465 กรัม ประกอบดวย 1. เหงือกปลาหมอ (ทั้งตน) พริกไทยดํา ใบกัญชาเทศ หนักสิ่งละ 120 กรัม 2. หัศคุณเทศ ดอกกานพลู หนักสิ่งละ 10 กรัม หัวบุกรอ เนื้อลูกสมอเทศ เนื้อลูกสมอไทย รากเจตมูลเพลิงแดง เหงาขิง หนักสิ่งละ 8 กรัม 3. เทียนแดง เทียนตาตั๊กแตน เทียนแกลบ หนักสิ่งละ 6 กรัม เทียนดํา โกฐสอ โกฐเขมา ลูกพิลังกาสา ลําพันหางหมู หนักสิ่งละ 4 กรัม 4. ดอกดีปลี การบูร หนักสิ่งละ 2 กรัม ลูกจันทน ดอกจันทน ลูกกระวาน หนักสิ่งละ 1 กรัม ขอบงใช บรรเทาอาการหวัดในระยะแรก และอาการเนื่องจากการแพอากาศ ขนาดและวิธีใช รับประทานครั้งละ 750 มิลลิกรัม – 1.5 กรัม วันละ 4 ครั้ง กอนอาหารและกอนนอน ขอหามใช - หามใชเมื่อพบภาวะแทรกซอนจากภาวะการแพอากาศ เชน ไซนัสอักเสบ หรือ ติดเชื้อจากแบคทีเรียซึ่งจะมีอาการเจ็บบริเวณไซนัส ไขสูง น้ํามูกและเสมหะเขียว - หามใชในหญิงตั้งครรภ ผูที่มีไข เด็ก ขอควรระวัง - ควรระวังการบริโภคในผูปวยโรคความดันเลือดสูง โรคหัวใจ ผูปวยโรคแผลเปอยเพปติก และกรดไหลยอน เนื่องจากเปนตํารับยารสรอน - ควรระวังการใชยาเกินขนาดในผูปวยที่มีความผิดปกติของตับ ไตและทางเดินปสสาวะ เนื่องจากอาจเกิดพิษจากการบูร - ควรระวังการใช รว มกับ ยา phenytoin, propranolol, theophylline และ rifampicin เนื่องจากตํารับนี้มีพริกไทยในปริมาณสูง อาการไมพึงประสงค แสบรอนยอดอก ขอมูลเพิ่มเติมอื่น ๆ 1.6 ยาบํารุงโลหิต (1) ยาบํารุงโลหิต ยาแคปซูล ยาผง ยาเม็ด ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 75 กรัม ประกอบดวย 1. แกนฝาง ดอกคําไทย หนักสิ่งละ 10 กรัม 2. ครั่ง หนัก 4 กรัม 189

ขอบงใช ขนาดและวิธีใช

ขอหามใช ขอควรระวัง อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม

3. เหงาขิงแหง ดอกดีปลี รากเจตมูลเพลิงแดง เถาสะคาน รากชาพลู เถาขมิ้นเครือ เถามวกแดง แกนกําลังวัวเถลิง ดอกสารภี ดอกพิกุล ดอกบุนนาค เกสรบัวหลวง หนักสิ่งละ 2 กรัม 4. ดอกจันทน ลูกจันทน ลูกกระวาน ดอกกานพลู เทียนดํา เทียนแดง เทียนขาว เทียนขาวเปลือก เทียนตาตั๊กแตน โกฐสอ โกฐเขมา โกฐหัวบัว โกฐเชียง โกฐจุฬาลัมพา หนักสิ่งละ 1 กรัม 5. เนื้อลูกสมอไทย เนื้อลูกสมอดีงู เนื้อลูกสมอพิเภก เปลือกชะลูด เปลือกอบเชยเทศ แกนจันทนแดง แกนแสมสาร แกนแสมทะเล กฤษณา หนักสิ่งละ 1 กรัม บํารุงโลหิต ชนิดผง รับประทานครั้งละ 1 กรัม ละลายน้ํากระสายยาวันละ 2 ครั้ง เชาและเย็น กอนอาหาร น้ํากระสายยาที่ใช  ใชน้ําตมดอกคําไทย หรือดอกคําฝอย เปนน้ํากระสายยา  ถาหาน้ํากระสายไมไดใหใชน้ําสุกแทน ชนิดเม็ด และชนิดแคปซูล รับประทานครั้งละ 1 กรัม วันละ 2 ครั้ง เชาและเย็น กอนอาหาร หามใชใน หญิงตั้งครรภ และผูที่มีไข - ควรระวังการใชยาในผูปวยที่แพละอองเกสรดอกไม - ควรระวังการรับประทานรวมกับยาในกลุมสารกันเลือดเปนลิ่ม (anticoagulant) และ ยาตานการจับตัวของเกล็ดเลือด (antiplatelets) -

1.7 ยารักษากลุมอาการทางกลามเนื้อและกระดูก 1.7.1ยาสําหรับรับประทาน (1) ยากษัยเสน ยาลูกกลอน (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 236 กรัม ประกอบดวย 1. ดอกดีปลี หนัก 40 กรัม เหงาขิง หนัก 20 กรัม รากชาพลู หนัก 24 กรัม เถาสะคาน หนัก 12 กรัม รากเจตมูลเพลิงแดง หนัก 8 กรัม 2. เถาโคคลาน กําลังวัวเถลิง เถาวัลยเปรียง เถาพริกไทย เถามากระทืบโรง หัวกระชาย แกนแสมสาร เหงาไพล หนักสิ่งละ 10 กรัม 3. การบูร หนัก 6 กรัม ลูกจันทน ดอกกานพลู เหงาวานน้ํา เหงากระทือ ลูกกระวาน พริกไทยลอน รากชะเอมเทศ เปลือกอบเชยเทศ หนักสิ่งละ 4 กรัม 4. ดอกจันทน โกฐน้ําเตา ดอกมะลิ ดอกพิกุล ดอกบุนนาค ดอกสารภี เกสรบัวหลวง หนักสิ่งละ 2 กรัม ขอบงใช บรรเทาอาการปวดหลัง ปวดเอว ปวดเมื่อยตามรางกาย 190

ขนาดและวิธีใช ขอหามใช ขอควรระวัง

อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม

รับประทานครั้งละ 750 มิลลิกรัม – 1 กรัม วันละ 4 ครั้ง กอนอาหารและกอนนอน หามใชในหญิงตั้งครรภ หญิงใหนมบุตร และเด็ก - ควรระวังการใชยาในผูปวยที่แพละอองเกสรดอกไม - ควรระวังการรับประทานรวมกับยาในกลุมสารกันเลือดเปนลิ่ม (anticoagulant) และ ยาตานการจับตัวของเกล็ดเลือด (antiplatelets) - ควรระวังการใชยาอยางตอเนื่อง โดยเฉพาะอยางยิ่งในผูปวยที่มีความผิดปกติของตับ ไต เนื่องจากอาจเกิดการสะสมของการบูรและเกิดพิษได แสบรอนยอดอก -

(2) ยาแกลมอัมพฤกษ ยาผง (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 70 กรัม ประกอบดวย 1. เหงาไพล เหงาขมิ้นออย เหงาขา หัวกระเทียม รากเจตมูลเพลิงแดง พริกไทยลอน ลูกจันทน ดอกจันทน การบูร หนักสิ่งละ 5 กรัม 2. ผักเสี้ยนผี (ทั้งตน) เปลือกตนทองหลาง เปลือกตนกุมบก เปลือกตนกุมน้ํา เกลือสินเธาว หนักสิ่งละ 5 กรัม ขอบงใช บรรเทาอาการปวดตามเสนเอ็น กลามเนื้อ มือ เทา ตึงหรือชา ขนาดและวิธีใช รับประทานครั้งละ 1 กรัม ชงน้ํารอนดื่มประมาณ 120 - 200 มิลลิลิตร วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร ขอหามใช หามใชในหญิงตั้งครรภ ผูที่มีไข และเด็ก ขอควรระวัง - ควรระวังการใชยาอยางตอเนื่อง โดยเฉพาะอยางยิ่งในผูปวยที่มีความผิดปกติของตับ ไต เนื่องจากอาจเกิดการสะสมของการบูรและเกิดพิษได อาการไมพึงประสงค แสบรอนยอดอก ขอมูลเพิ่มเติมอื่น ๆ (3) ยาธรณีสันฑะฆาต ยาแคปซูล ยาผง ยาเม็ด ยาลูกกลอน ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 160 กรัม ประกอบดวย 1. พริกไทยลอน หนัก 96 กรัม 2. ยาดําสะตุ หนัก 20 กรัม 3. เนื้อลูกสมอไทย มหาหิงคุ การบูร หนักสิ่งละ 6 กรัม 4. รงทองประสะ หนัก 4 กรัม 5. ผักแพวแดง เนื้อลูกมะขามปอม หนักสิ่งละ 2 กรัม 6. ลูกจันทน ดอกจันทน ลูกกระวาน ดอกกานพลู เทียนดํา เทียนขาว หัวดองดึง หัวบุก หัวกลอย หัวกระดาดขาว หัวกระดาดแดง ลูกเรว เหงาขิง รากชะเอมเทศ รากเจตมูลเพลิงแดง โกฐกระดูก โกฐเขมา โกฐน้ําเตา หนักสิ่งละ 1 กรัม ขอบงใช แกกษัยเสน ขนาดและวิธีใช ชนิดผง รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม - 1 กรัม ละลายน้ําสุกหรือผสมน้ําผึ้งปนเปน ลูกกลอนวันละ 1 ครั้ง กอนอาหารเชาหรือกอนนอน ชนิดเม็ด ชนิดลูกกลอน และชนิดแคปซูล รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม - 1 กรัม วันละ 1 ครั้ง กอนอาหารเชาหรือกอนนอน 191

ขอหามใช ขอควรระวัง

อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม

หามใชในหญิงตั้งครรภ ผูที่มีไข และเด็ก - ควรระวังการรับประทานรวมกับยาในกลุมสารกันเลือดเปนลิ่ม (anticoagulant) และ ยาตานการจับตัวของเกล็ดเลือด (antiplatelets) - ควรระวังการใชยาอยางตอเนื่อง โดยเฉพาะอยางยิ่งในผูปวยที่มีความผิดปกติของตับ ไต เนื่องจากอาจเกิดการสะสมของการบูรและเกิดพิษได - ควรระวังการใช รว มกับ ยา phenytoin, propranolol, theophylline และ rifampicin เนื่องจากตํารับนี้มีพริกไทยในปริมาณสูง - ควรระวังการใชในผูสูงอายุ -

(4) ยาผสมโคคลาน ยาชง (รพ.) ยาตม (รพ.) สูตรตํารับที่ 1 รูปแบบ ยาชง สูตรตํารับ ในผงยา 100 กรัม ประกอบดวย เถาโคคลาน โดไมรูลม ผลมะตูมออน ทองพันชั่ง (ทั้งตน) หนักสิ่งละ25 กรัม สูตรตํารับที่ 2 รูปแบบ ยาตม สูตรตํารับ ในยา 105 กรัม ประกอบดวยเถาโคคลาน หนัก 50 กรัม สวนเหนือดินทองพันชั่ง หนัก 25 กรัม โดไมรูลม ผลมะตูมออน หนักสิ่งละ 15 กรัม สูตรตํารับที่ 3 รูปแบบ ยาตม สูตรตํารับ ในยา 100 กรัม ประกอบดวย เถาโคคลาน เถาเอ็นออน แกนฝาง เถาสะคาน หนักสิ่งละ 20 กรัม โดไมรูลม ทองพันชั่ง (ทั้งตน) หนักสิ่งละ 10 กรัม ขอบงใช บรรเทาอาการปวดเมื่อยตามรางกาย ขนาดและวิธีใช ชนิดชง รับประทานครั้งละ 1 กรัม ชงน้ํารอนประมาณ 120 - 200 มิลลิลิตร วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร ชนิดตม นําตัวยาทั้งหมดมาเติมใหน้ําทวมตัวยา ตมน้ําเคี่ยว สามสวนเหลือหนึ่งสวน ดื่ม ครั้งละ 120 - 200 มิลลิลิตร วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร ขอหามใช ขอควรระวัง อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม โคคลานในที่นี้ คือ โพคาน ซึ่งเปนสมุนไพรที่มีชื่อพฤกษศาสตรวา Mallotus repandus (Willd.) Müll. Arg. วงศ Euphorbiaceae (5) ยาผสมเถาวัลยเปรียง ยาลูกกลอน (รพ.) สูตรตํารับที่ 1 ในผงยา 100 กรัม ประกอบดวย เถาวัลยเปรียง แกนดูกหิน (มะดูก) แกนดูกใส (ขันทองพยาบาท) เหงาไพล หนักสิ่งละ 25 กรัม สูตรตํารับที่ 2 ในผงยา 100 กรัม ประกอบดวย เหงาไพล หนัก 40 กรัม เถาวัลยเปรียง แกนดูกหิน (มะดูก) แกนดูกใส (ขันทองพยาบาท) หนักสิ่งละ 20 กรัม 192

ขอบงใช ขนาดและวิธีใช ขอหามใช ขอควรระวัง

อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม

บรรเทาอาการปวดเมื่อยตามรางกาย รับประทานครั้ง 900 มิลลิกรัม – 1.5 กรัม วันละ 3 ครั้ง หลังอาหารทันที หามใชในหญิงตั้งครรภ - ควรระวังการใชในผูปวยที่เปนแผลในกระเพาะอาหารเนื่องจากเถาวัลยเปรียงมีกลไก ออกฤทธิ์เชนเดียวกับยาแกปวดในกลุมยาตานการอักเสบที่ไมใชสเตียรอยด (Nonsteroidal Anti-Inflammatory Drugs: NSAIDs) - อาจทําใหเกิดการระคายเคืองระบบทางเดินอาหาร ปวดทอง ทองผูก ปสสาวะบอย คอแหง และใจสั่น -

(6) ยาสหัศธารา ยาแคปซูล ยาผง ยาเม็ด ยาลูกกลอนยาแคปซูล (รพ.) ยาลูกกลอน (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 1,000 กรัม ประกอบดวย 1. พริกไทยลอน หนัก 240 กรัม รากเจตมูลเพลิงแดง หนัก 224 กรัม ดอกดีปลี หนัก 96 กรัม หัศคุณเทศ หนัก 48 กรัม 2. เนื้อลูกสมอไทย หนัก 104 กรัม รากตองแตก หนัก 80 กรัม 3. เหงาวานน้ํา หนัก 88 กรัม 4. การบูร หนัก 14 กรัม ดอกจันทน หนัก 13 กรัม เทียนแดง หนัก 11 กรัม ลูกจันทน หนัก 12 กรัม เทียนตาตั๊กแตน มหาหิงคุ หนักสิ่งละ 10 กรัม เทียนสัตตบุษย หนัก 9 กรัม เทียนขาว รากจิงจอ หนักสิ่งละ 8 กรัม เทียนดํา หนัก 7 กรัม โกฐกักกรา หนัก 6 กรัม โกฐเขมาหนัก 5 กรัม โกฐกานพราว หนัก 4 กรัม โกฐพุงปลา หนัก 3 กรัม ขอบงใช ขับลมในเสน แกโรคลมกองหยาบ ขนาดและวิธีใช รับประทานครั้งละ 1 – 1.5 กรัม วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร ขอหามใช หามใชในหญิงตั้งครรภ และผูที่มีไข ขอควรระวัง - ควรระวังการบริโภคในผูปวยโรคความดันเลือดสูง โรคหัวใจ ผูปวยโรคแผลเปอยเพปติก และกรดไหลยอน เนื่องจากเปนตํารับยารสรอน - ควรระวังการใชยาอยางตอเนื่อง โดยเฉพาะอยางยิ่งในผูปวยที่มีความผิดปกติของตับ ไต เนื่องจากอาจเกิดการสะสมของการบูรและเกิดพิษได - ควรระวังการใช รว มกับ ยา phenytoin, propranolol, theophylline และ rifampicin เนื่องจากตํารับนี้มีพริกไทยในปริมาณสูง อาการไมพึงประสงค รอนทอง แสบทอง คลื่นไส คอแหง ผื่นคัน ขอมูลเพิ่มเติม 1.7.2 ยาสําหรับใชภายนอก (1) ยาขี้ผึ้งไพล ยาขี้ผึ้ง (รพ.) สูตรตํารับที่ 1 ในยา 100 กรัม ประกอบดวย น้ํามันไพลจากการทอดกับน้ํามันพืช 30 กรัม น้ํามันระกํา 10 กรัม สูตรตํารับที่ 2 ยา 100 กรัม ประกอบดวย น้ํามันไพลจากการกลั่น 14 กรัม น้ํามันระกํา 10 กรัม ขอบงใช บรรเทาอาการปวดเมื่อย 193

ขนาดและวิธีใช ขอหามใช ขอควรระวัง อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม

ทาและถูเบา ๆ บริเวณที่มีอาการวันละ 2 - 3 ครั้ง - หามทาบริเวณขอบตาและเนื้อเยื่อออน - หามทาบริเวณผิวหนังที่มีบาดแผลหรือมีแผลเปด -

(2) ยาประคบ ยาประคบสมุนไพรสด (รพ.) ยาประคบสมุนไพรแหง (รพ.) สูตรตํารับ ในยา 130 กรัม ประกอบดวย 1. เหงาไพล 50 กรัม ใบมะขาม 30 กรัม ผิวมะกรูด 20 กรัม เหงาขมิ้นชัน 10 กรัม ตะไคร (ลําตน) 10 กรัม ใบสมปอย 10 กรัม 2. เกลือเม็ด 1 ชอนโตะ การบูร 2 ชอนโตะ ขอบงใช ประคบเพื่อลดอาการปวด และ ชวยคลายกลามเนื้อ เอ็น และ ขอ กระตุนหรือเพิ่มการ ไหลเวียนของโลหิต ขนาดและวิธีใช นํายาประคบไปนึ่ง แลวใชประคบ ขณะยังอุน วันละ 1 - 2 ครั้ง ลูกประคบ 1 ลูก สามารถใชได 3 - 4 ครั้ง โดยหลังจากใชแลวผึ่งใหแหง กอนนําไปแชตูเย็น ขอหามใช - หามประคบบริเวณที่มีบาดแผล - หามประคบเมื่อเกิดการอักเสบเฉียบพลัน เชน ขอเทาแพลง หรือมีอาการอักเสบ บวม แดง รอน ในชวง 24 ชั่วโมงแรก เนื่องจากจะทําใหอักเสบบวมมากขึ้น และ อาจมีเลือดออกมากตามมาได โดยควรประคบหลัง 24 ชม. ขอควรระวัง - ไมควรใชลูกประคบที่รอนเกินไป โดยเฉพาะบริเวณผิวหนังที่เคยเปนแผลมากอนหรือ บริเวณที่มีกระดูกยื่น และตองระวังเปนพิเศษในผูปวยโรคเบาหวาน อัมพาต เด็ก และ ผูสูงอายุ เพราะมักมีความรูสึกในการรับรูและตอบสนองชา อาจทําใหผิวหนังไหมพองไดงาย - หลังจากประคบสมุนไพรเสร็จใหม ๆ ไมควรอาบน้ําทันที เพราะเปนการลางตัวยาจาก ผิวหนัง และรางกายยังไมสามารถปรับตัวไดทัน (จากรอนเปนเย็นทันทีทันใด) อาจทําให เกิดเปนไขได - ควรระวังการใชในผูที่แพสวนประกอบในยาประคบ อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม 1) ยาประคบสมุนไพรสด ผลิตจากสมุนไพรสด (เก็บไดประมาณ 3 วัน) น้ําหนักไมนอยกวา ลูกละ 400 กรัม 2) ยาประคบสมุนไพรแหง ผลิตจากสมุนไพรแหง (เก็บไดประมาณ 2 ป) น้ําหนักไมนอยกวา ลูกละ 200 กรัม 1.8 ยาบํารุงธาตุ ปรับธาตุ (1) ยาตรีเกสรมาศ ยาชง (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 90 กรัม ประกอบดวย เปลือกฝนตน เกสรบัวหลวง ลูกมะตูมออน หนักสิ่งละ 30 กรัม ขอบงใช แกออนเพลีย ปรับธาตุในผูปวยที่เพิ่งฟนจากการเจ็บปวย เชน ไข ทองเสีย 194

รับประทานครั้งละ 1 กรัม ชงน้ํารอนประมาณ 120 - 200 มิลลิลิตร ดื่มขณะยายังอุน วันละ 4 ครั้ง กอนอาหารและกอนนอน - ไมควรรับประทานติดตอกันเกิน 1 เดือน - หากใชเกินจากขนาดที่แนะนํา อาจจะทําใหทองผูก - ควรระวังการใชยาในผูปวยที่แพละอองเกสรดอกไม -

(2) ยาตรีพิกัด ยาแคปซูล (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 90 กรัม ประกอบดวย 1. เนื้อลูกสมอไทย เนื้อลูกสมอพิเภก เนื้อลูกมะขามปอม หนักสิ่งละ 10 กรัม 2. เหงาขิงแหง พริกไทยลอน ดอกดีปลี หนักสิ่งละ 10 กรัม 3. รากเจตมูลเพลิงแดง รากชาพลู เถาสะคาน หนักสิ่งละ 10 กรัม ขอบงใช ปรับสมดุลธาตุ ขนาดและวิธีใช รับประทานครั้งละ 250 – 500 มิลลิกรัม วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร ขอหามใช หามใชในหญิงตั้งครรภ ผูที่มีไข ขอควรระวัง - ไมควรใชยานี้ในฤดูรอน สงผลใหไฟธาตุกําเริบ - ควรระวังการใชรวมกับยา phenytonin, propranolol, theophylline และ rifampicin เนื่องจากตํารับนี้มีพริกไทยและดอกดีปลีในปริมาณสูง อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม (3) ยาเบญจกูล ยาแคปซูล ยาผง ยาเม็ด ยาลูกกลอน ยาแคปซูล (รพ.) ยาชง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 100 กรัม ประกอบดวย ดอกดีปลี รากชาพลู เถาสะคาน รากเจตมูลเพลิงแดง เหงาขิงแหง หนักสิ่งละ 20 กรัม ขอบงใช บํารุงธาตุ แกธาตุใหปกติ ขนาดและวิธีใช ชนิดชง รับประทานครั้งละ 1.5 – 2 กรัม วันละ 3 ครั้ง หลังอาหาร ชนิดผง รับประทานครั้งละ 800 มิลลิกรัม – 1 กรัม วันละ 3 เวลา หลังอาหาร ชนิดลูกกลอน ชนิดเม็ด และชนิดแคปซูล รับประทานครั้งละ 800 มิลลิกรัม – 1 กรัม วันละ 3 ครั้ง หลังอาหาร ขอหามใช หามใชในหญิงตั้งครรภ ผูที่มีไข และเด็กเล็ก ขอควรระวัง - ไมควรใชยานี้ในฤดูรอน จะสงผลใหไฟธาตุกําเริบ - ไมควรรับประทานติดตอกันนานเกิน 7 วัน อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม (4) ยาปลูกไฟธาตุ ยาแคปซูล (รพ.) ยาลูกกลอน (รพ.) สูตรตํารับ ในผงยา 100 กรัม ประกอบดวย 195

ขอบงใช ขนาดและวิธีใช ขอหามใช ขอควรระวัง อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม

1. พริกไทยลอน หนัก 50 กรัม 2. ดอกดีปลี รากชาพลู ผักแพวแดง (ทั้งตน) เถาสะคาน เหงาขิงแหง ลูกผักชีลอม เหงาวานน้ํา หัวแหวหมู ผิวมะกรูด ลูกพิลังกาสา หนักสิ่งละ 5 กรัม ปลูกไฟธาตุใหบริบูรณ ปรับระบบการยอยอาหารใหดีขึ้น รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม – 1.5 กรัม วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร หามใชในหญิงตกเลือดหลังคลอด หญิงตั้งครรภ และผูที่มีไข ควรระวังการใช รวมกับยา phenytoin, propranolol, theophylline และ rifampicin เนื่องจากตํารับนี้มีพริกไทยในปริมาณสูง แสบรอนยอดอก -

196

กลุมที่ 2 ยาพัฒนาจากสมุนไพร 21 รายการ 2.1 ยารักษากลุมอาการของระบบทางเดินอาหาร 2.1.1 กลุมยาขับลม บรรเทาอาการทองอืด ทองเฟอ (1) ยาขมิ้นชัน ยาแคปซูล ยาเม็ด ยาแคปซูล (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) ตัวยาสําคัญ ผงเหงาขมิ้นชัน (Curcuma longa L.) มีสารสําคัญ curcuminoids ไมนอยกวารอยละ 5 โดยน้ําหนัก (w/w) และน้ํามันระเหยงายไมนอยกวารอยละ 6 โดยปริมาตรตอน้ําหนัก (v/w) ขอบงใช บรรเทาอาการแนนจุกเสียด ทองอืด ทองเฟอ ขนาดและวิธีใช รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม - 1 กรัม วันละ 4 ครั้ง หลังอาหารและกอนนอน ขอหามใช หามใชในผูที่ทอน้ําดีอุดตัน หรือผูที่ไวตอยานี้ ขอควรระวัง - ควรระวังการใชในผูปวยโรคนิ่วในถุงน้ําดี ยกเวนภายใตการดูแลของแพทย - ควรระวังการใชในหญิงตั้งครรภ ยกเวนภายใตการดูแลของแพทย - ควรระวังการใชในเด็ก เนื่องจากยังไมมีขอมูลดานประสิทธิผลและความปลอดภัย - ควรระวังการใชรวมกับสารกันเลือดเปนลิ่ม (anticoagulants) และ ยาตานการจับตัว ของเกล็ดเลือด (antiplatelets) - ควรระวังการใชรวมกับยาที่กระบวนการเมแทบอลิซึม ผานเอนไซม Cytochrome P450 (CYP) เนื่องจากสาร curcumin ยับยั้ง CYP3A4, CYP1A2 แตกระตุนเอนไซม CYP2A6 - ควรระวังการใชรวมกับ ยารักษาโรคมะเร็งบางชนิด เชน doxorubicin, chlormethine, cyclophosphamide และcamptothecin เนื่องจาก curcumin อาจมีผลตานฤทธิ์ยา ดังกลาว อาการไมพึงประสงค ผิวหนังอักเสบจากการแพ ขอมูลเพิ่มเติม (2) ยาขิง ยาแคปซูล ยาชง ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาชง (รพ.) ตัวยาสําคัญ ผงเหงาขิง (Zingiber officinale Rosc.) ที่มีน้ํามันหอมระเหย ไมนอยกวารอยละ 2 โดย ปริมาตรตอน้ําหนัก (v/w) ขอบงใช 1. บรรเทาอาการทองอืด ขับลม แนนจุกเสียด 2. ปองกันและบรรเทาอาการคลื่นไส อาเจียน จากการเมารถ เมาเรือ 3. ปองกันอาการคลื่นไส อาเจียน หลังการผาตัด ขนาดและวิธีใช - บรรเทาอาการทองอืด ขับลม แนนจุกเสียด รับประทานวันละ 2 – 4 กรัม - ปองกันและบรรเทาอาการคลื่นไส อาเจียนจากการเมารถ เมาเรือ รับประทานวันละ 1 – 2 กรัม กอนเดินทาง 30 นาที – 1 ชั่วโมง หรือเมื่อมีอาการ - ปองกันอาการคลื่นไส อาเจียน หลังการผาตัด รับประทานครั้งละ 1 กรัม กอนการผาตัด 1 ชั่วโมง ขอหามใช 197

ขอควรระวัง

อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม

- ควรระวังการใชรวมกับสารกันเลือดเปนลิ่ม (anticoagulants) และยาตานการจับตัว ของเกล็ดเลือด (antiplatelets) - ควรระวังการใชในผูปวยโรคนิ่วในถุงน้ําดี ยกเวนภายใตการดูแลของแพทย - ไมแนะนําใหรับประทานในเด็กอายุต่ํากวา 6 ขวบ อาการแสบรอนบริเวณทางเดินอาหาร อาการระคายเคืองบริเวณปากและคอ -

2.1.2 กลุมยาบรรเทาอาการทองผูก (1) ยาชุมเห็ดเทศ ยาแคปซูล ยาชง ยาแคปซูล (รพ.) ยาชง (รพ.) ตัวยาสําคัญ ผงใบชุมเห็ดเทศ [Senna alata (L.) Roxb., Cassia alata L. (ชื่อพอง)] ที่มี สารสําคัญ hydroxyanthracene derivatives โดยคํานวณเปน rhein-8-glucoside ไมนอยกวารอยละ 1.0 โดยน้ําหนัก (w/w) ขอบงใช บรรเทาอาการทองผูก ขนาดและวิธีใช ชนิดชง รับประทานครั้งละ 3 – 6 กรัม ชงน้ํารอนประมาณ 120 - 200 มิลลิลิตร นาน 10 นาที วันละ 1 ครั้ง กอนนอน ชนิดแคปซูล รับประทานครั้งละ 3 – 6 กรัม วันละ 1 ครั้ง กอนนอน ขอหามใช ผูปวยที่มีภาวะทางเดินอาหารอุดตัน (gastrointestinal obstruction) หรือปวดทอง โดยไมทราบสาเหตุ ขอควรระวัง - ควรระวังการใชในเด็กอายุต่ํากวา 12 ป หรือในผูปวย inflammatory bowel disease - การรับประทานยาในขนาดสูงอาจทําใหเกิดไตอักเสบ (nephritis) - ไมควรใชติดตอกันเปนระยะเวลานาน เพราะจะทําใหทองเสีย ซึ่งสงผลใหมีการสูญเสีย น้ําและเกลือแรมากเกินไปโดยเฉพาะโพแทสเซียม และทําใหลําไสใหญชินตอยา ถาไมใช ยาจะไมถาย - ควรระวังการใชในหญิงตั้งครรภและใหนมบุตร อาการไมพึงประสงค อาจทําใหเกิดอาการปวดมวนทอง เนื่องจากการบีบตัวของลําไสใหญ ขอมูลเพิ่มเติม (2) ยามะขามแขก ยาแคปซูล (รพ.) ยาชง (รพ.) ตัวยาสําคัญ ผงใบมะขามแขก (Senna alexandrina Mill.) ขอบงใช บรรเทาอาการทองผูก ขนาดและวิธีใช ชนิดชง รับประทานครั้งละ 2 กรัม ชงน้ํารอนประมาณ 120 - 200 มิลลิลิตร กอนนอน ชนิดแคปซูล รับประทานครั้งละ 800 มิลลิกรัม – 1.2 กรัม กอนนอน ขอหามใช ผูปวยที่มีภาวะทางเดินอาหารอุดตัน (gastrointestinal obstruction) หรือปวดทอง โดยไมทราบสาเหตุ ขอควรระวัง - ควรระวังการใชในเด็กอายุต่ํากวา 12 ป หรือในผูปวย inflammatory bowel disease 198

อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม

- การรับประทานยาในขนาดสูง อาจทําใหเกิดไตอักเสบ (nephritis) - ไมควรใชติดตอกันเปนเวลานาน เพราะจะทําใหทองเสีย ซึ่งสงผลใหมีการสูญเสียน้ํา และเกลือแรมากเกินไปโดยเฉพาะโพแทสเซียม และการใชติดตอกันเปนระยะเวลานาน จะทําใหลําไสใหญชินตอยา ถาไมใชยาจะไมถาย - ควรระวังการใชในหญิงตั้งครรภและใหนมบุตร ปวดมวนทอง ผื่นคัน -

2.1.3 กลุมยาบรรเทาอาการทองเสีย (1) ยากลวย ยาผง (รพ.) ตัวยาสําคัญ ผงกลวยน้ําวาชนิดแกจัด [Musa sp.(ABB group) "Klui Nam Wa"] หรือกลวยหักมุกชนิดแกจัด [Musa sp. (ABB group ) “triploid” cv.] ขอบงใช รักษาแผลในกระเพาะอาหาร บรรเทาอาการทองเสียชนิดที่ไมเกิดจากการติดเชื้อ เชน อุจจาระไมเปนมูก หรือมีเลือดปน ขนาดและวิธีใช รับประทานครั้งละ 10 กรัม ชงน้ํารอน 120 - 200 มิลลิลิตร วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร ขอหามใช ขอควรระวัง - ไมควรใชในคนที่ทองผูก - การรับประทานติดตอกันนาน ๆ อาจทําใหทองอืดได อาการไมพึงประสงค ทองอืด ขอมูลเพิ่มเติม (2) ยาฟาทะลายโจร ยาแคปซูล ยาเม็ด ยาลูกกลอน ยาแคปซูล (รพ.) ยาลูกกลอน (รพ.) ตัวยาสําคัญ ผงจากสวนเหนือดินของฟาทะลายโจร [Andrographis paniculata (Burm. f.) Wall. ex Nees] ที่มีสารสําคัญ total lactone โดยคํานวณเปน andrographolide ไมนอย กวารอยละ 6 โดยน้ําหนัก (w/w) ขอบงใช บรรเทาอาการทองเสียชนิดที่ไมเกิดจากการติดเชื้อ เชน อุจจาระไมเปนมูก หรือมีเลือดปน ขนาดและวิธีใช รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม – 2 กรัม วันละ 4 ครั้ง หลังอาหารและกอนนอน ขอหามใช - หามใชในผูที่มีอาการแพฟาทะลายโจร - หามใชในหญิงตั้งครรภและใหนมบุตร เนื่องจากอาจทําใหเกิดทารกวิรูปได ขอควรระวัง - หากใชติดตอกันเปนเวลานาน อาจทําใหแขนขามีอาการชาหรือออนแรง - หากใชฟาทะลายโจรติดตอกัน 3 วัน แลวไมหาย หรือ มีอาการรุนแรงขึ้นระหวางใชยา ควรหยุดใชและพบแพทย - ควรระวังการใชรวมกับสารกันเลือดเปนลิ่ม (anticoagulants) และยาตานการจับตัว ของเกล็ดเลือด (antiplatelets) - ควรระวังการใชรวมกับยาลดความดันเลือดเพราะอาจเสริมฤทธิ์กันได - ควรระวังการใชรวมกับยาที่กระบวนการเมแทบอลิซึม ผานเอนไซม Cytochrome P450 (CYP) เนื่องจากฟาทะลายโจรมีฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม CYP1A2, CYP2C9 และ CYP3A4 199

อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม

อาจทําใหเกิดอาการผิดปกติของทางเดินอาหาร เชน ปวดทอง ทองเดิน คลื่นไส เบื่อ อาหาร วิงเวียนศีรษะ ใจสั่น และอาจเกิดลมพิษได -

2.1.4 กลุมยารักษาแผลในกระเพาะอาหาร (1) ยากลวย ยาผง (รพ.) ตัวยาสําคัญ ผงกลวยน้ําวาชนิดแกจัด [Musa sp.(ABB group) "Klui Nam Wa"] หรือกลวยหักมุกชนิดแกจัด [Musa sp. (ABB group ) “triploid” cv.] ขอบงใช รักษาแผลในกระเพาะอาหาร ขนาดและวิธีใช รับประทานครั้งละ 10 กรัม ชงน้ํารอน 120 - 200 มิลลิลิตร วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร ขอหามใช ขอควรระวัง - ไมควรใชในคนที่ทองผูก - การรับประทานติดตอกันนาน ๆ อาจทําใหทองอืดได อาการไมพึงประสงค ทองอืด ขอมูลเพิ่มเติม 2.1.5 กลุมยาบรรเทาอาการคลื่นไส อาเจียน (1) ยาขิง ยาแคปซูล ยาชง ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาชง (รพ.) ตัวยาสําคัญ ผงเหงาขิง (Zingiber officinale Rosc.) ที่มีน้ํามันหอมระเหย ไมนอยกวารอยละ 2 โดย ปริมาตรตอน้ําหนัก (v/w) ขอบงใช 1. บรรเทาอาการแนนจุกเสียด ทองอืด ทองเฟอ 2. ปองกันและบรรเทาอาการคลื่นไส อาเจียน จากการเมารถ เมาเรือ 3. ปองกันอาการคลื่นไส อาเจียน หลังการผาตัด ขนาดและวิธีใช - บรรเทาอาการทองอืด ขับลม แนนจุกเสียด รับประทานวันละ 2 – 4 กรัม - ปองกันและบรรเทาอาการคลื่นไส อาเจียนจากการเมารถ เมาเรือ รับประทานวันละ 1 – 2 กรัม กอนเดินทาง 30 นาที – 1 ชั่วโมง หรือเมื่อมีอาการ - ปองกันอาการคลื่นไส อาเจียน หลังการผาตัด รับประทานครั้งละ 1 กรัม กอนการผาตัด 1 ชั่วโมง ขอหามใช ขอควรระวัง - ควรระวังการใชรวมกับสารกันเลือดเปนลิ่ม (anticoagulants) และยาตานการจับตัว ของเกล็ดเลือด (antiplatelets) - ควรระวังการใชในผูปวยโรคนิ่วในถุงน้ําดี ยกเวนภายใตการดูแลของแพทย - ไมแนะนําใหรับประทานในเด็กอายุต่ํากวา 6 ขวบ อาการไมพึงประสงค อาการแสบรอนบริเวณทางเดินอาหาร อาการระคายเคืองบริเวณปากและคอ ขอมูลเพิ่มเติม -

200

2.2 ยารักษากลุมอาการของระบบทางเดินหายใจ (1) ยาฟาทะลายโจร ยาแคปซูล ยาเม็ด ยาลูกกลอน ยาแคปซูล (รพ.) ยาลูกกลอน (รพ.) ตัวยาสําคัญ ผงจากสวนเหนือดินของฟาทะลายโจร [Andrographis paniculata (Burm. f.) Wall. ex Nees] ที่มีสารสําคัญ total lactone โดยคํานวณเปน andrographolide ไมนอย กวารอยละ 6 โดยน้ําหนัก (w/w) ขอบงใช 1. บรรเทาอาการเจ็บคอ 2. บรรเทาอาการของโรคหวัด (common cold) เชน เจ็บคอ ปวดเมื่อยกลามเนื้อ ขนาดและวิธีใช บรรเทาอาการหวัด เจ็บคอ รับประทานครั้งละ 1.5 – 3 กรัม วันละ 4 ครั้ง หลังอาหารและกอนนอน ขอหามใช - หามใชในผูที่มีอาการแพฟาทะลายโจร - หามใชในหญิงตั้งครรภและใหนมบุตร เนื่องจากอาจทําใหเกิดทารกวิรูปได - หามใชฟาทะลายโจรสําหรับแกเจ็บคอในกรณีตาง ๆ ตอไปนี้ - ในผูปวยที่มีอาการเจ็บคอเนื่องจากติดเชื้อ Streptococcus group A - ในผูปวยที่มีประวัติเปนโรคไตอักเสบ เนื่องจากเคยติดเชื้อ Streptococcus group A - ในผูปวยที่มีประวัติเปนโรคหัวใจรูหมาติค - ในผูปวยที่มีอาการเจ็บคอเนื่องจากมีการติดเชื้อแบคทีเรีย และมีอาการรุนแรง เชน มีตุมหนองในคอ มีไขสูง และหนาวสั่น ขอควรระวัง - หากใชติดตอกันเปนเวลานาน อาจทําใหแขนขามีอาการชาหรือออนแรง - หากใชฟาทะลายโจรติดตอกัน 3 วัน แลวไมหาย หรือ มีอาการรุนแรงขึ้นระหวางใชยา ควรหยุดใชและพบแพทย - ควรระวังการใชรวมกับสารกันเลือดเปนลิ่ม (anticoagulants) และยาตานการจับตัว ของเกล็ดเลือด (antiplatelets) - ควรระวังการใชรวมกับยาลดความดันเลือดเพราะอาจเสริมฤทธิ์กันได - ควรระวังการใชรวมกับยาที่กระบวนการเมแทบอลิซึม ผานเอนไซม Cytochrome P450 (CYP) เนื่องจากฟาทะลายโจรมีฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม CYP1A2, CYP2C9 และ CYP3A4 อาการไมพึงประสงค อาจทําใหเกิดอาการผิดปกติของทางเดินอาหาร เชน ปวดทอง ทองเดิน คลื่นไส เบื่ออาหาร วิงเวียนศีรษะ ใจสั่น และอาจเกิดลมพิษได ขอมูลเพิ่มเติม 2.3 ยารักษากลุมอาการทางระบบผิวหนัง (1) ยาทิงเจอรทองพันชั่ง ทิงเจอร (รพ.) ตัวยาสําคัญ สารสกัดเอทิลแอลกอฮอลจากใบทองพันชั่งสด (Rhinacanthus nasutus (L.) Kurz) รอยละ 10 โดยน้ําหนักตอปริมาตร (w/v) ขอบงใช ทาแกกลากเกลื้อน โรคผิวหนังที่เกิดจากเชื้อรา น้ํากัดเทา ขนาดและวิธีใช ทาบริเวณที่มีอาการ วันละ 2 ครั้ง เชา – เย็น ทาจนกวาจะหาย และใชตอเนื่องอีกอยางนอย 2 สัปดาห 201

ขอหามใช ขอควรระวัง อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม

หามทาบริเวณขอบตาและเนื้อเยื่อออน หามทาบริเวณผิวหนังที่มีบาดแผลหรือมีแผลเปด -

(2) ยาทิงเจอรพลู ทิงเจอร (รพ.) ตัวยาสําคัญ สารสกัดเอทิลแอลกอฮอลจากใบพลูสด (Piper betle L.) รอยละ 50 โดยน้ําหนักตอ ปริมาตร (w/v) ขอบงใช บรรเทาอาการผิวหนังอักเสบ อาการอักเสบจากแมลง กัด ตอย ขนาดและวิธีใช ทาบริเวณที่มีอาการ วันละ 2 ครั้ง เชา – เย็น ขอหามใช หามทาบริเวณขอบตาและเนื้อเยื่อออน หามทาบริเวณผิวหนังที่มีบาดแผลหรือมีแผลเปด ขอควรระวัง อาการไมพึงประสงค เมื่อทาติดตอกันเปนเวลานาน อาจทําใหผิวหนังเปนสีดํา แตเมื่อหยุดยาแลวอาการจะ หายไป ขอมูลเพิ่มเติม (3) ยาบัวบก ยาครีม ยาครีม (รพ.) ตัวยาสําคัญ สารสกัดเอทิลแอลกอฮอลของใบบัวบกแหง [Centella asiatica (L.) Urb.] รอยละ 7 โดยน้ําหนัก (w/w) ขอบงใช ใชสมานแผล ขนาดและวิธีใช ทําความสะอาดแผลดวยยาฆาเชื้อกอนทายา ใชทาบริเวณที่เปนแผลวันละ 1 - 3 ครั้ง หรือ ตามแพทยสั่ง ขอหามใช - หามใชในผูปวยที่แพพืชในวงศ Apiaceae (Umbelliferae) เชน ยี่หรา ผักชี - หามใชในผูที่มีประวัติเปนโรคมะเร็งผิวหนัง - หามใชในแผลเปด ขอควรระวัง ควรหลีกเลี่ยงการใชติดตอกันเปนเวลานาน อาการไมพึงประสงค มีรายงานวาการทาสารสกัดใบบัวบกชนิดขี้ผึ้งหรือผง อาจทําใหเกิดผื่นแพสัมผัสได ขอมูลเพิ่มเติม (4) ยาเปลือกมังคุด ยาน้ําใส (รพ.) ตัวยาสําคัญ สารสกัดเอทิลแอลกอฮอลของเปลือกมังคุดแหง (Garcinia mangostana L.) รอยละ 10 โดยน้ําหนักตอปริมาตร (w/v) ขอบงใช ใชภายนอกสําหรับทาแผลสดและแผลเรื้อรัง ขนาดและวิธีใช ทาบริเวณที่มีอาการ วันละ 2 ครั้ง เชา – เย็น ขอหามใช หามทาบริเวณขอบตาและเนื้อเยื่อออน ขอควรระวัง อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม แพทยแผนโบราณใชเปลือกมังคุดฝนกับน้ําปูนใสรักษาแผลเบาหวาน 202

(5) ยาพญายอ ยาครีม สารละลาย (สําหรับปายปาก) สารละลาย (สําหรับปายปาก) (รพ.) โลชัน โลชัน (รพ.) ยาขี้ผึ้ง (รพ.) ทิงเจอร (รพ.) รูปแบบและความแรง ยาครีม ที่มีสารสกัดเอทิลแอลกอฮอลของพญายอรอยละ 4 - 5 โดยน้ําหนัก (w/w) สารละลาย (สําหรับปายปาก) ที่มีสารสกัดเอทิลแอลกอฮอลของพญายอในกลีเซอรีน รอยละ 2.5 - 4 โดยน้ําหนัก (w/w) สารละลาย (สําหรับปายปาก) (รพ.) ที่มีสารสกัดเอทิลแอลกอฮอลของพญายอใน กลีเซอรีนรอยละ 2.5 - 4 โดยน้ําหนัก (w/w) โลชัน ที่มีสารสกัดเอทิลแอลกอฮอลของพญายอรอยละ 1.25 โดยน้ําหนัก (w/w) โลชัน (รพ.) ที่มีสารสกัดเอทิลแอลกอฮอลของพญายอรอยละ 1.25 โดยน้ําหนัก (w/w) ยาขี้ผึ้ง (รพ.) ที่มีสารสกัดเอทิลแอลกอฮอลของจากพญายอ รอยละ 4 - 5 โดยน้าํ หนัก (w/w) ทิงเจอร (รพ.) ที่มีสารสกัดเอทิลแอลกอฮอลของจากพญายอสด รอยละ 10 โดย น้ําหนักตอปริมาตร (w/v) ตัวยาสําคัญ สารสกัดเอทิลแอลกอฮอลของใบพญายอแหง [Clinacanthus nutans (Burm. f.) Lindau] ขอบงใช 1. ยาครีม บรรเทาอาการของ เริมและงูสวัด 2. สารละลาย (สําหรับปายปาก) รักษาแผลในปาก (aphthous ulcer) แผลจากการฉายรังสีและเคมีบําบัด 3. โลชัน บรรเทาอาการ ผดผื่นคัน ลมพิษ ตุมคัน 4. ยาขี้ผึ้ง บรรเทาอาการอักเสบ ปวด บวมจากแมลงกัดตอย 5. ทิงเจอรพญายอ บรรเทาอาการของเริม และงูสวัด ขนาดและวิธีใช ทาบริเวณที่มีอาการ วันละ 5 ครั้ง ขอหามใช ขอควรระวัง อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม 2.4 ยารักษากลุมอาการทางกลามเนื้อและกระดูก 2.4.1ยาสําหรับรับประทาน (1) ยาเถาวัลยเปรียง ยาแคปซูล (รพ.) ตัวยาสําคัญ ผงจากเถาของเถาวัลยเปรียง [Derris scandens (Roxb.) Benth.] ขอบงใช บรรเทาอาการปวดกลามเนื้อ ลดการอักเสบของกลามเนื้อ ขนาดและวิธีใช รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม – 1 กรัม วันละ 3 ครั้ง หลังอาหารทันที ขอหามใช หามใชในหญิงตั้งครรภ ขอควรระวัง - ควรระวังการใชในผูปวยโรคแผลเปอยเพปติก เนื่องจากเถาวัลยเปรียงออกฤทธิ์คลาย ยาแกปวดกลุมยาตานการอักเสบที่ไมใชสเตียรอยด (Nonsteroidal AntiInflammatory Drugs: NSAIDs) - อาจทําใหเกิดการระคายเคืองระบบทางเดินอาหาร 203

อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม

ปวดทอง ทองผูก ปสสาวะบอย คอแหง ใจสั่น -

2.4.2 ยาสําหรับใชภายนอก (1) ยาพริก เจล ยาครีม (รพ.) ยาเจล (รพ.) ยาขี้ผึ้ง (รพ.) ตัวยาสําคัญ ยาที่มีสารสกัดจากผลพริกแหง (Capsicum annuum L., Capsicum frutescens L.) โดย ควบคุมความแรงของสาร capsaicin ในผลิตภัณฑสําเร็จรูปรอยละ 0.025 โดยน้ําหนัก (w/w) ขอบงใช บรรเทาอาการปวดขอ ปวดกลามเนื้อ (musculoskeletal pain) ขนาดและวิธีใช ทาบริเวณที่ปวด 3 - 4 ครั้ง ตอวัน ขอหามใช - หามใชในผูปวยที่แพ capsaicin - หามสัมผัสบริเวณตา - ระวังอยาทาเจลบริเวณผิวที่บอบบางหรือบริเวณผิวหนังที่แตก เนื่องจากทําใหเกิด อาการระคายเคือง ขอควรระวัง - การใชรวมกับยารักษาโรคหัวใจ กลุม angiotensin-converting enzyme inhibitor (ACE inhibitor) อาจทําใหเกิดอาการไอเพิ่มขึ้น - อาจเพิ่มการดูดซึมของยาโรคหอบหืด คือ theophylline ชนิดออกฤทธิ์เนิ่นนาน - ควรระวังเมื่อใชเจลพริกรวมกับยากลุมตอไปนี้  Angiotensin converting enzyme inhibitors  Anticoagulants  Antiplatelet agents  Barbiturates  Low molecular weight heparins  Theophylline  Thrombolytic agents อาการไมพึงประสงค ผิวหนังแดง ปวด และแสบรอน ขอมูลเพิ่มเติม สาร capsaicin เปนสารที่ไดจากการสกัดผลพริกแหง (2) ยาไพล ยาครีม รูปแบบและความแรง ตัวยาสําคัญ ขอบงใช ขนาดและวิธีใช ขอหามใช ขอควรระวัง อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม

ยาครีม ที่มีปริมาณน้ํามันระเหยงาย รอยละ 14 โดยปริมาตรตอน้ําหนัก (v/w) น้ํามันหอมระเหยงายจากเหงาไพล [Zingiber montanum (Koenig) Link ex Dietr.] บรรเทาอาการบวม ฟกช้ํา เคล็ดยอก ทาและถูเบา ๆ บริเวณที่มีอาการวันละ 2 - 3 ครั้ง - หามทาบริเวณขอบตาและเนื้อเยื่อออน - หามทาบริเวณผิวหนังที่มีบาดแผลหรือมีแผลเปด 204

(3) ยาน้ํามันไพล ยาน้ํามัน (รพ.) ตัวยาสําคัญ สารสกัดน้ํามันไพล [Zingiber montanum (Koenig) Link ex Dietr.] ที่ไดจากการทอด (hot oil extract) ไมนอยกวารอยละ 90 ในตํารับ ขอบงใช บรรเทาอาการบวม ฟกช้ํา เคล็ดยอก ขนาดและวิธีใช ทาและถูเบา ๆ บริเวณที่มีอาการวันละ 2 - 3 ครั้ง ขอหามใช หามทาบริเวณขอบตาและเนื้อเยื่อออน หามทาบริเวณผิวหนังที่มีบาดแผลหรือมีแผลเปด ขอควรระวัง อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม 2.5 ยารักษากลุมอาการทางระบบทางเดินปสสาวะ (1) ยากระเจี๊ยบแดง ยาชง (รพ.) ตัวยาสําคัญ ผงกระเจี๊ยบแดง (Hibiscus sabdariffa L.) ขอบงใช ขับปสสาวะ แกขัดเบา ขนาดและวิธีใช รับประทาน ครั้งละ 2 – 3 กรัม ชงน้ํารอน 120 – 200 มิลลิลิตร วันละ 3 ครั้ง หลังอาหาร ขอหามใช หามใชในผูปวยที่มีการทํางานของไตบกพรอง ขอควรระวัง กระเจี๊ยบแดงอาจทําใหเกิดอาการทองเสียได เนื่องจากมีฤทธิ์เปนยาระบาย อาการไมพึงประสงค อาจมีอาการปวดมวนทองได ขอมูลเพิ่มเติม - ควรหลีกเลี่ยงการกินกระเจี๊ยบแดงติดตอกันเปนเวลานาน เนื่องจากผลการศึกษา ในสัตวทดลองพบวา ทําใหเกิดพิษตอเซลลของอัณฑะและตัวอสุจิได - ควรหลีกเลี่ยงการกินกระเจี๊ยบแดงติดตอกันเปนเวลานานในสตรีมีครรภและสตรีใหนม บุตร เนื่องจากผลการศึกษาในหนู (rat) พบวาอาจทําใหลูกหนูเขาสูวัยเจริญพันธุชาลง - สวนที่ใชของกระเจี๊ยบแดง ไดจากสวนกลีบเลี้ยง (2) ยาหญาหนวดแมว ตัวยาสําคัญ ขอบงใช ขนาดและวิธีใช

ยาชง (รพ.) ผงจากใบและสวนยอดของหญาหนวดแมว [Orthosiphon aristatus (Blume) Miq.] ขับปสสาวะ แกขัดเบา ขับนิ่วขนาดเล็ก รับประทานครั้งละ 2 - 3 กรัม ชงน้ํารอนประมาณ 120 - 200 มิลลิลิตร ดื่มวันละ 2 - 3 ครั้ง ขอหามใช หามใชในผูปวยที่มีการทํางานของหัวใจและ/หรือไตบกพรอง ขอควรระวัง - ควรระวังการใชในผูปวยที่ตองจํากัดปริมาณโพแทสเซียม เชน ผูที่เปนโรคหัวใจ เนื่องจากยาหญาหนวดแมวมีปริมาณโพแทสเซียมสูง - ควรระวังการใชรวมกับยาลดน้ําตาลในเลือดชนิดรับประทาน (Oral hypoglycemic agents) หรือรวมกับการฉีดอินสุลิน เพราะอาจทําใหเกิดการเสริมฤทธิ์กันได อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม 205

2.6 ยาแกไข แกรอนใน (1) ยาบัวบก ยาแคปซูล (รพ.) ยาชง (รพ.) ตัวยาสําคัญ ผงจากสวนเหนือดินของบัวบก [Centella asiatica (L.) Urb.] ขอบงใช แกไข แกรอนใน ช้ําใน ขนาดและวิธีใช ชนิดชง รับประทานครั้งละ 2 - 4 กรัม ชงน้ํารอนประมาณ 120 - 200 มิลลิลิตร วันละ 3 ครั้ง หลังอาหาร ชนิดแคปซูล รับประทานครั้งละ 400 มิลลิกรัม วันละ 3 ครั้ง หลังอาหาร ขอหามใช หามใชในผูปวยที่แพสมุนไพรวงศ Apiaceae (Umbelliferae) ขอควรระวัง - ไมแนะนําใหใชในผูที่สงสัยวาเปนไขเลือดออกเนื่องจากอาจบดบังอาการของไขเลือดออก - หากใชยาเปนเวลานานเกิน 3 วัน แลวอาการไมดีขึ้นควรปรึกษาแพทย - หลีกเลี่ยงการใชติดตอกันเปนเวลานาน เพราะอาจทําใหเกิดพิษตอตับไดในผูปวยบางราย - ควระวังการใชรวมกับยาที่มีผลตอตับ ยาขับปสสาวะ และยาที่มีผลขางเคียงทําให งวงนอน เพราะอาจเสริมฤทธิ์กันได - บัวบกอาจเพิ่มระดับน้ําตาลและคอเลสเตอรอลในเลือด และทําใหประสิทธิผลของยา ลดน้ําตาลและยาลดคอเลสเตอรอลลดลง - ควรระวังการใชรวมกับยาที่มีกระบวนการเมแทบอลิซึมผาน Cytochrom P450 (CYP) เนื่องจากบัวบกมีฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม CYP2C9 และ CYP2C19 อาการไมพึงประสงค งวงนอน คลื่นไส อาเจียน แสบทอง มวนทอง ทองอืด และปสสาวะบอย ขอมูลเพิ่มเติม (2) ยามะระขี้นก ยาแคปซูล (รพ.) ยาชง (รพ.) ตัวยาสําคัญ ผงจากเนื้อผลแกที่ยังไมสุกของมะระขี้นก (Momordica charantia L.) ขอบงใช แกไข แกรอนใน เจริญอาหาร ขนาดและวิธีใช ชนิดชง รับประทานครั้งละ 1 – 2 กรัม ชงน้ํารอนประมาณ 120 - 200 มิลลิลิตร วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร ชนิดแคปซูล รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม - 1 กรัม วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร ขอหามใช หามใชในเด็กหรือในหญิงใหนมบุตร เนื่องจากมีรายงานวาทําใหระดับน้ําตาลในเลือด ลดลงอยางมากจนเกิดอาการชักในเด็กได ขอควรระวัง - ไม แนะนํ าให ใช ในผู ที่ส งสั ย ว าเป น ไข เ ลื อดออก เนื่ องจากอาจบดบั งอาการของ ไขเลือดออก - หากใชยาเปนเวลานานเกิน 3 วันแลว อาการไมดีขึ้น ควรปรึกษาแพทย - ควรระวังการใช รวมกับยาลดน้ําตาลในเลือดชนิดรับประทาน (Oral Hypoglycemic Agents) อื่น ๆ หรือรวมกับการฉีดอินสุลิน เพราะอาจทําใหเกิดการเสริมฤทธิ์กันได - ควรระวังการใชในผูปวยโรคตับ เพราะเคยมีรายงานวาทําใหการเกิดตับอักเสบได 206

อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม

คลื่นไส วิงเวียน ชาปลายมือปลายเทา hypoglycemic coma อาการชักในเด็ก ทองเดิน ทองอืด ปวดศีรษะ และอาจเพิ่มระดับเอนไซม gamma-glutamyl transferase และ alkaline phosphatase ในเลือดได -

(3) ยารางจืด ยาแคปซูล (รพ.) ยาชง (รพ.) ตัวยาสําคัญ ผงใบรางจืดโตเต็มที่ (Thunbergia laurifolia Lindl.) ขอบงใช ถอนพิษไข แกรอนใน ขนาดและวิธีใช ชนิดชง รับประทานครั้งละ 2 - 3 กรัม ชงน้ํารอน 120 - 200 มิลลิลิตร วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร หรือเมื่อมีอาการ ชนิดแคปซูล รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม - 1 กรัม วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร ขอหามใช ขอควรระวัง - ไม แนะนํ าให ใช ในผู ที่ส งสั ย ว าเป น ไข เ ลื อดออก เนื่ องจากอาจบดบั งอาการของ ไขเลือดออก - หากใชยาเปนเวลานานเกิน 3 วันแลว อาการไมดีขึ้น ควรปรึกษาแพทย - ควรระวังการใชในผูปวยเบาหวาน เพราะอาจเกิดภาวะน้ําตาลในเลือดต่ํา - ควรระวังการใชในผูปวยที่ตองใชยาอื่นอยางตอเนื่องเพราะยารางจืด อาจเรงการขับยา เหลานั้นออกจากรางกาย ทําใหประสิทธิผลของยาลดลง อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม ทางการแพทยแผนไทย จะใชใบหรือราก ตําและคั้นน้ําซาวขาว รับประทานแกพิษผิด สําแดง (4) ยาหญาปกกิ่ง ยาแคปซูล (รพ.) ยาชง (รพ.) ตัวยาสําคัญ ผงหญาปกกิ่ง [Murdannia loriformis (Hassk.) R.S. Rao & Kammathy ] ขอบงใช แกไข แกรอนใน แกน้ําเหลืองเสีย ขนาดและวิธีใช ชนิดชง รับประทานครั้งละ 2 – 3 กรัม ชงน้ํารอนประมาณ 120 – 200 มิลลิลิตร วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร ชนิดแคปซูล รับประทานครั้งละ 400 - 500 มิลลิกรัม วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร ขอหามใช ขอควรระวัง - ไม แนะนํ าให ใช ในผู ที่ ส งสั ย ว าเป น ไข เ ลื อดออกเนื่ องจากอาจบดบั งอาการของ ไขเลือดออก - หากใชยาเปนเวลานานเกิน 3 วัน แลวอาการไมดีขึ้นควรปรึกษาแพทย อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม ภูมิปญญาเดิมใชทั้งตน คั้นน้ําแลวตั้งทิ้งไวเพื่อใหตกตะกอน แลวนําสวนใสไป รับประทาน 207

2.7 ยาถอนพิษเบื่อเมา (1) ยารางจืด ยาชง (รพ.) ตัวยาสําคัญ ผงใบรางจืดโตเต็มที่ (Thunbergia laurifolia Lindl.) ขอบงใช ถอนพิษเบื่อเมา ขนาดและวิธีใช รับประทานครั้งละ 2 – 3 กรัม ชงน้ํารอนประมาณ 120 -200 มิลลิลิตร วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร หรือเมื่อมีอาการ ขอหามใช ขอควรระวัง - ควรระวังการใชในผูปวยเบาหวาน เพราะอาจเกิดภาวะน้ําตาลในเลือดต่ํา - ควรระวังการใชในผูปวยที่ตองใชยาอื่นอยางตอเนื่องเพราะยารางจืด อาจเรงการขับยา เหลานั้นออกจากรางกาย ทําใหประสิทธิผลของยาลดลง อาการไมพึงประสงค ขอมูลเพิ่มเติม ทางการแพทยแผนไทย จะใชใบหรือราก ตําและคั้นน้ําซาวขาว รับประทานแกพิษผิด สําแดง 2.8 ยาลดความอยากบุหรี่ (1) ยาหญาดอกขาว ยาชง (รพ.) ตัวยาสําคัญ ผงหญาดอกขาว [Vernonia cinerea (L.) Less.] ขอบงใช ลดความอยากบุหรี่ ขนาดและวิธีใช รับประทานครั้งละ 2 กรัม ชงน้ํารอนประมาณ 120 - 200 มิลลิลิตร หลังอาหาร วันละ 3 - 4 ครั้ง ขอหามใช ขอควรระวัง ควรระวังการใชในผูปวยโรคหัวใจ และโรคไต เนื่องจากยาหญาดอกขาวมีโพแทสเซียมสูง อาการไมพึงประสงค ปากแหง คอแหง ขอมูลเพิ่มเติม -

208