#Trappen: vele dimensies en gezichten
05/16
Een spectaculair uitzichtplatform
Thermisch verzinkt staal bij de ENCI-groeve
#In deze editie #ENCI-groeve Zinkinfo Benelux is een organisatie met een duidelijke
Een spectaculair uitzichtplatform
missie. Zij wil het thermisch verzinken
promoten en - in het verlengde hiervan - het aanbrengen
van een organische
toplaag op thermisch
verzinkt staal, ook wel
#Theaterplein Antwerpen
Esthetische vluchttrappen van de stadsschouwburg
duplexsysteem genoemd. Thermisch verzinken is veruit de meest doelmatige en duurzame vorm van corrosiepreventie van staal.
Zinkinfo Benelux is ontstaan uit de fusie tussen SDV (Stichting Doelmatig
#IKEA Gent
Evacuatietrappen die architecturale banaliteit overstijgen
Verzinken) en ProGalva, haar Belgische tegenhanger. Zinkinfo Benelux richt zich hierbij tot verschillende
Colofon
doelgroepen: opdracht gevers, architecten,
UITGAVE VAN
TEKST
ingenieurs, staalbouwers,
Zinkinfo Benelux Smederijstraat 2
Maité Thijssen
overheden en onderwijs.
FOTOGRAFIE
Ze baseert haar werking op vier pijlers: - Marketing &
Postbus 3196 4800 DD Breda Nederland
communicatie - Kennisoverdracht - Keuringen en inspecties
CONCEPT EN REALISATIE
T +31 (0)76 531 77 44 E info@zinkinfobenelux.com
van thermisch verzinkt staal en/of duplexsystemen - Europese samenwerking
Castermans Engineers Maité Thijssen
www.zinkinfobenelux.com
www.conquest.nl
#Geachte lezer, Trappen vormen mede de ruggengraat van een gebouw of een publieke zone. Ze zorgen ervoor dat een gebouw of een omgeving goed ‘functioneert’. Ze scheiden en verbinden ruimtes en zones, verticaal en horizontaal. Ze bepalen de graad van toegankelijkheid, geven de richting aan, sturen bewoners- en bezoekersstromen. Ze beïnvloeden de organisatie, efficiëntie en het gebruikscomfort. Ze zorgen voor ruimtelijkheid en transparantie. Ze zorgen door hun vormgeving, materiaalgebruik, kleuren en afwerking voor een toegevoegde waarde in de architectuur en de omgeving. Kortom: trappen hebben vele dimensies en gezichten.
Sommige architecten zien het circulatieverhaal als een uitdaging en opportuniteit, anderen ervaren het door de stringente regels en wetgeving als een noodzakelijk kwaad. Zinkinfo wil met deze editie van het magazine enkele opmerkelijke realisaties van trappen ‘in the picture’ zetten. Onderhoudsvriendelijkheid en duurzaamheid zijn hierbij vaak bepalend bij de keuze van materialen en corrosiewering. Het spreekt vanzelf dat thermisch verzinken op beide vlakken hoog scoort. Veel leesplezier! Bruno Dursin Directeur Zinkinfo Benelux
3
#ENCI-groeve
Een spectaculair
uitzichtplatform
4
Technische details ENCI-Groeve
Opdrachtgever Stichting Ontwikkelings足 maatschappij ENCI-groeve Maastricht, Maastricht Architect RDVA Architects, Amsterdam met Castermans Engineers, Gronsveld Studiebureau Castermans Engineers, Gronsveld Staalconstructiebedrijf Visser Staal, Landgraaf Algemene Aannemer Knols Projects, Maastricht 5
#ENCI-groeve
6
“Hier woont André Rieu”, zegt mijn compagnon de route plots. Er is niet veel te zien: een hoog hek en een torentje dat de uitstraling van een klein kasteel doet vermoeden. De omgeving is er wel: de woning bevindt zich aan de voet van een mooie heuvel, vlakbij een kronkelende Maas en het bruisende Maastricht. We rijden verder omhoog en vinden aan de andere kant van de Sint-Pietersberg (nou ja, berg... de maximale hoogte is 171 meter) iets wat toch nog interessanter is: een nieuw uitzichtplatform bij de ENCI-groeve!
7
#ENCI-groeve
We spreken Lou Castermans, een specialist in kalksteen (of mergel, zoals het ook vaak genoemd wordt), oprichter van Castermans Engineers en de constructeur van het spectaculaire uitzichtplatform dat een prachtig zicht biedt op de ENCI-groeve. Naast deze nieuwe toeristische trekpleister is er ook een duizelingwekkende trap die je vanaf einde 2016 de groeve in brengt. Zinkinfo Benelux mocht de afdaling al eens doen! Gaat u mee?
Wikipedia leert ons dat de ENCI-groeve een kalksteen groeve is aan de Maaszijde van de Sint-Pietersberg, in de gemeente Maastricht. Haar geschiedenis gaat terug tot 1926, toen de Eerste Nederlandse Cement Industrie (ENCI) werd opgericht. Kalksteen is een belangrijke grondstof voor de cement productie.
“Maastricht en omstreken staat bekend om zijn mergel, een zacht materiaal dat verwerkt wordt tot grote bouwblokken of vermalen tot cement”, begint Castermans. “Mergel is te poreus om er kleine bakstenen van te maken. Decennialang werd deze kalksteen uit de Sint-Pietersberg gehaald, waardoor een uitgebreid gangenstelsel is ontstaan. Vanaf 2018 worden de graafwerkzaamheden gestopt, een beslissing die werd genomen na langdurige protesten van milieuorganisaties. De ENCI zal haar grondstoffen dan elders moeten halen.”
Vereniging Natuur monumenten beheert de groeve verder en geeft ze terug aan het publiek door er een natuur- en recreatiegebied van te maken. Het uitzichtplatform en de trap zijn de eerste stappen naar deze nieuwe bestemming. De volgende stap is ervoor zorgen dat geïnteresseerden veilig in een klein stukje van het gangenstelsel kunnen lopen. Het huidige project bestaat uit twee delen: deel één is waar het uitzichtplatform en het betonnen deel van de trap zijn; deel twee voert langs de steile wand de groeve in.
9
#ENCI-groeve
Het uitzichtplatform bovenaan de helling is achttien meter lang en steekt met een ankerblok van 2 x 4,5 x 10 meter in de heuvel. Vlakbij het platform is een betonnen trap. Dit materiaal was een keuze van de architect; wij hadden de volledige trap liever in thermisch verzinkt
10
staal gezien natuurlijk... Onderaan de betonnen trap is een groot bordes vanwaar de thermisch verzinkte trap de diepte in gaat. Elk bordes zit met twee balken zo'n vier meter diep in de mergelwand. De trappen hangen vast aan de bordessen.
“Onderaan de betonnen trap gaat de thermisch verzinkte trap de diepte in� 11
#ENCI-groeve
“We wilden absoluut dat het uitzichtplatform in zijn geheel in het zinkbad ging, zeker de achttien meter die zichtbaar zouden zijn�
12
Castermans: “Werken op grote hoogte was een uitdaging! We plaatsten een gigantisch ankerblok alleen voor de uitvoering. Op dit ankerblok kwam een grote lier te staan die stevig verankerd werd in het betonblok. Met staalkabels zat daar dan de machine aan die de ankers ging boren. Het uitzichtplatform was natuurlijk het spannendste stuk. We wilden absoluut dat het uitzichtplatform in zijn geheel in het zinkbad ging, zeker de achttien meter die zichtbaar zouden zijn. Op het einde was er twee meter extra die in beton verankerd
zou worden. Er is maar één plaats in Europa waar zo’n lengtes in één dip kunnen worden verzinkt. Bij andere zinkbaden was een dubbeldip de enige optie. Omwille van de stabiliteit was het erg belangrijk dat het zinkresidu er vlot uitstroomde. We maakten speciaal extra grote gaten voor de uitstroming en probeerden alles tot in de puntjes voor te bereiden. Toch ging het fout... door een communicatiefout heeft men de volledige 20 meter verzinkt middels dubbeldip. We kregen onze balk netjes terug met een goed zichtbare naad, het
13
#ENCI-groeve
logisch gevolg van twee keer dompelen. Gelukkig had de opdrachtgever er geen probleem mee. We kozen voor thermisch verzinkt staal omdat de duurzaamheid en de uitstraling een belangrijke rol speelden. In de omgeving
14
van de mergelgroeve zou blinkend roestvrij staal gewoon niet passen. Staal is ook zo'n fijn materiaal om mee te construeren. Het is licht en je kunt het in elke vorm maken die je maar wensen kan. Zo makkelijk...� Was alles maar zo eenvoudig! Je komt altijd zaken tegen
die onverwacht zijn op een bouwplaats. Maar bij de ENCI bleek het plots broeitijd voor een koppel oehoes in de buurt. Zo kregen we een permanente toezichter op de bouwplaats die met een verrekijker de broedende oehoe in de gaten hield. Zodra ze stress merkten bij
één van de oehoes, werd heel de bouw stilgelegd! Gelukkig is alles goed verlopen. Voor ons én voor de uilen. We kijken ook uit naar de rest van de plannen. Het zal uiteindelijk mogelijk zijn te wandelen van hier tot aan de aanlegsteiger van de Maas. Een leuk project toch?
15
#Theaterplein Antwerpen
Noodtrappen vormen
esthetische blikvangers van de stadsschouwburg
Technische details
Theaterplein Antwerpen
Opdrachtgever Stad Antwerpen Architect Studio Associato SecchiVigano Studiebureau BAS, Leuven Staalconstructiebedrijf CSM, Hamont-Achel Algemene Aannemer Antwerpse Bouwwerken, Antwerpen 16
Met afmetingen van ongeveer 70 bij 70 meter en een hoogte van meer dan 20 meter werd het Antwerpse Theaterplein voorzien van een enorme, vrijstaande stalen luifel. Wie goed kijkt, ziet dat de luifel uit vrij eenvoudige stalen onderdelen werd opgebouwd. Toch straalt het resultaat een enorme kracht uit.
#Theaterplein Antwerpen
Een ander element dat op het plein zeker in het oog springt, zijn de vluchttrappen van de stadsschouwburg. Deze trappenpartij is opgebouwd uit telkens twee trapbomen met daartussen verbanden ten behoeve van de stabiliteit en een geplooide traanplaat als traptrede. De leuningen werden uitgevoerd door middel van een kokerprofiel als stijl, met daartussen strekmetaal. Na het thermisch verzinken werden
18
de trappen op de begane grond geassembleerd en werd de leuning aan de trap bevestigd. Vervolgens is het geheel met een lengte van circa 12 meter ingehesen en aan de luifelconstructie bevestigd. De noodtrappen vormen door het gebruik van het strekmetaal en de langgerekte vorm een esthetisch en transparant geheel.
“Het strekmetaal en de langgerekte vorm maken van de noodtrappen een esthetisch en transparant geheel� 19
#IKEA Gent
Verzinkte trappen geven de buitengevels een visuele kwaliteit
20
Technische details IKEA Gent
Opdrachtgever IKEA Belgium, Zaventem Architect Arch & Teco Architecture and Planning, Gent Studiebureau B.CEC, Gent Staalconstructiebedrijf Icomet, Deinze Algemene Aannemer M&M Ilegems, Antwerpen 21
#IKEA Gent
“De trappen verlenen een geheel eigen dynamiek aan dit project�
22
De evacuatietrappen van de IKEA-vestiging in Gent werden uitgevoerd in een verzinkte staalstructuur. De toepassing van de verzinkte stalen trappen heeft een tweeledige oorsprong.
Ten eerste vereist de Belgische wetgeving omtrent brandpreventie en evacuatie voor een dergelijk gebouw een aanzienlijk aantal vluchtwegen die een vlotte evacuatie bij brand tot het gelijkvloers niveau moeten toelaten. Ten tweede was er de vraag van het Gentse stadsbestuur om de buitengevels van het winkelcomplex een visuele kwaliteit te geven die de architecturale banaliteit van de archetypische IKEA-winkel overstijgt.
Door middel van een uitgekiende positionering en een uitgepuurde constructie verlenen de trapgehelen een geheel eigen dynamiek aan dit project. Ook de loopvloeren, handgrepen en balustrades kunnen in hetzelfde materiaal worden uitgevoerd. Dit maakt van de trappartijen een homogeen geheel. Het thermisch verzinken van de staalconstructie staat garant voor een hoogwaardige duurzaamheid.
23
Zinkinfo Benelux ~
Thermisch verzinken : duurzaam en doeltreffend
La galvanisation Ă chaud : durable et efficace InfoZinc Benelux ~