Master Thesis Project by Beata Szkotak

P O L I T E C H N I K A W Y D Z I A Ł

T E A

D C

H I T E

R K

J E

T O

I C

A R C H I T E K T U R Y

T O Z N

W A E

Centrum Kulturalno - Turystyczne MIASTO RAVAL

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA

Autor : Beata Szkotak Promotor Pracy Dyplomowej : dr inż. arch. Grzegorz Nawrot

Gliwice 29.02.2012

Ś L Ą S K A

N O

I A

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | MIASTO RAVAL - CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE SPIS TREŚCI

SPIS TREŚCI WPROWADZENIE 1| Przedmiot i zakres pracy dyplomowej magisterskiej ........................................... 3 2| Uzasadnienie podjęcia tematu ........................................................................ 3 3| Teza pracy dyplomowej magisterskiej ............................................................. 4 4| Cele pracy dyplomowej magisterskiej .............................................................. 4

CZĘŚĆ TEORETYCZNA 1| Problematyka pracy dyplomowej magisterskiej. ................................................ 5 1.1| Place publiczne w historycznych częściach miast. ....................................... 5 1.2| Relacje obiektów architektonicznych z przestrzenią publiczną. .....................10 1.3| Nowoczesna architektura w historycznych przestrzeniach miast. ..................13 1.4| Hostel - architektoniczny narzędzie współczesnej turystyki. ........................15 1.5| Architektura hybrydowa. ........................................................................18 2| Lokalizacja ..................................................................................................20 2.1| Hiszpania .............................................................................................20 2.1.1| Informacje ogólne. ............................................................................20 2.1.2| Kultura. ............................................................................................22 2.1.2.1| Język jako wyraz tożsamości narodowej..............................................22 2.1.2.2| Znaczenie przestrzeni publicznych w kulturze hiszpańskiej. ...................23 2.2| Barcelona.............................................................................................24 2.2.1| Informacje ogólne. .............................................................................24 2.2.2| Historia rozwoju Barcelony. .................................................................25 2.2.3| Barcelońskie inspiracje - kultura regionu................................................28 2.3| Raval. ..................................................................................................30 2.3.1| ‘Miasto Raval’ - charakter dzielnicy. .......................................................30 2.3.2| Tożsamość dzielnicy a ekspansja turystyczna. ........................................32 3| Definicje i pojęcia związane z projektem - słowa klucze .....................................34 3.1| Miasto .................................................................................................34 3.2| Abstrakcja............................................................................................34 3.3| Dyfuzja ................................................................................................34 3.4| Turystyka .............................................................................................35

CZĘŚĆ ANALITYCZNA 1| Teren opracowania projektowego a dzielnica Raval ...........................................38 1.1| Analiza funkcji obiektów występujących w dzielnicy z uwzględnieniem ich preferencji względem mieszkańców i turystów. ..................38 1.2| Między La Ramblą A Ronda de Sant Antoni – analiza komunikacji w obrębie terenu opracowania projektowego ..................................................44 1.3| Teren opracowania projektowego w sieci przestrzeni publicznych dzielnicy analiza. ......................................................................................................47 1.4| Analiza lokalizacji obiektów kulturalnych i komercyjnch w dzielnicy Raval. .....52 2| Teren opracowania projektowego a jego bezpośredni kontekst urbanistyczny .......55 2.1| Przemiany urbanistyczne w obszarze Placu dels Ángels

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | MIASTO RAVAL - CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE SPIS TREŚCI

i w jego najbliższym otoczeniu na przestrzeni lat. .............................................55 2.2| Inwentaryzacja obiektów w najbliższym otoczeniu Placu dels Ángels. ...........58 2.3| Efekt budynku MCBA Ricarda Meier’a. ......................................................61 2.4| Strefowanie Placu dels Ángels. ................................................................63 2.5| Analiza ruchu pieszego w obrębie Placu dels Ángels. .................................66 2.6| Analiza nasłonecznienia. ........................................................................69 2.7| Analiza kadrów pierzei wschodniej Placu dels Ángels. .................................71

CZĘŚĆ PROJEKTOWA 1| Wytyczne do części projektowej .....................................................................74 2| Teren opracowania projektowego a Plac dels Ángels - weryfikacja granic obszaru działki projektowej. ..................................................76 3| Koncepcja projektowa ..................................................................................86 3.1| Studium formy projektowanego budynku..................................................86 3.1.1| Poszukiwanie kubatury projektowanego budynku. ...................................86 3.1.2| Możliwe relacje kubatury budynku z przyległymi przestrzeniami otwartymi. 88 3.1.3| Deformacje kubatury projektowanego budynku ......................................89 3.2| Dyfuzje przestrzenne części hotelowej i kulturalnej w projektowanym budynku. ..........................................................................91 3.3| Organizacja przestrzeni hostelu. ..............................................................93 3.4| Jednostka mieszkalna - model kapsuły hostelowej. ....................................95 3.5| Organizacja przestrzeni centrum kultury. ..................................................97 3.6| Element małej architektury. ....................................................................99

PODSUMOWANIE 1.1| Opis projektu...................................................................................... 100 1.1.1| Zagospodarowanie terenu.................................................................. 100 1.1.2| Architektura. ................................................................................... 101 1.1.3| Konstrukcja. .................................................................................... 106 1.1.4| Instalacje. ....................................................................................... 110 1.1.5| Ochrona przeciwpożarowa. ................................................................ 110

PLANSZE PROJEKTOWE

111

BIBLIOGRAFIA

122

SPIS RYCIN

123

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL WPROWADZENIE

“Jesteśmy jedni dla drugich pielgrzymami, którzy różnymi drogami zdążają w trudzie na to samo spotkanie.” (Antoine de Saint - Exupéry)

WPROWADZENIE 1| PRZEDMIOT I ZAKRES PRACY DYPLOMOWEJ MAGISTERSKIEJ Przedmiotem niniejszej pracy magisterskiej dyplomowej jest działka w północno-wschodniej pierzei Placu dels Àngels w dzielnicy Raval w Barcelonie (Hiszpania) oraz przestrzeń samego placu. Zakres pracy obejmuje projekt budynku hybrydy, łączącej w obrębie jednej kubatury, strefę hostelową i kulturalną oraz integrację projektowanego obiektu z przestrzenią placu publicznego. 2| UZASADNIENIE PODJĘCIA TEMATU Zmiany cywilizacyjne związane z ciągłym rozwojem nauki i nowymi odkryciami technologicznymi niosą za sobą potrzebę reorganizacji architektoniczno-urbanistycznej sceny życia ludzi. Jednocześnie, by zapewnić ciągłość historii miejsca, należy chronić dziedzictwo budowane przez wieki przez jego mieszkańców. Konflikt współczesności z historią najbardziej widoczny jest w zabytkowych częściach miast, których zabudowa, sięgająca swym rodowodem często epoki średniowiecza, mimo niepowtarzalnego charakteru, nie spełnia wymagań stawianych przez współczesnych użytkowników. Problem ten można zaobserwować między innymi na Starówce w Barcelonie. Jej bardzo gęsta zabudowa, borykająca się z wieloma problemami higienicznosanitarnymi, deficyt przestrzeni zielonych oraz inwazja turystyczna powodują stopniową niechęć i wyprowadzanie się mieszkańców z tej części miasta. Natomiast podporządkowanie jej sektorowi turystycznemu, niszczy charakter jej dzielnic, a co za tym idzie ich tożsamość, a w efekcie wizerunek całego miasta. W ciągu ostatnich dwudziestu lat na obszarze Ciutat Vella (Stargo Miasta) Barcelony przeprowadzono liczne transformacje urbanistyczne mające na celu dostosowanie jego przestrzeni do współczesnych potrzeb. Wiele z nich miało miejsce na terenie dzielnicy Raval. Spotkały się one jednak z licznymi słowami krytyki. Często powtarzane określenie ‘laboratorium urbanistyki’, używane w odniesieniu do Ravalu, wskazuje na nieprzemyślane działania, testowane bezpośrednio na jego mieszkańcach, przeprowadzane na jego obszarze. Podjęcie tematu stworzenia projektu centrum kulturalno-turystycznego w zabytkowej części miasta Barcelona, w dzielnicy Raval, jest próbą odnalezienia odpowiedniego dla tej lokalizacji kierunku transformacji architektoniczno-urbanistycznej, uwzględniającego poszanowanie historycznego charakteru tej dzielnicy, poprawę warunków życia mieszkańców i rozwój infrastruktury turystycznej na jej obszarze. Lokalizacja projektu, przy stosunkowo niedawno zrewitalizowanym Placu dels Ángels, ma stanowić dyskusję na temat wprowadzania budynkówikon do historycznych przestrzeni miast oraz polemikę z założeniami stylu międzynarodowego.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL WPROWADZENIE

Połączenie funkcji kulturalnej, skierowanej głównie do mieszkańców dzielnicy z funkcją hostelową, dedykowaną turystom przybywającym do Barcelony, jest również próbą zmniejszenia dystansu między tymi dwoma grupami, próbą odnalezienia wspólnej linii dialogu, mającej na celu zminimalizowanie niekorzystnego wpływ turystyki na lokalne życie mieszkańców dzielnicy Raval. 3| TEZA PRACY DYPLOMOWEJ MAGISTERSKIEJ Rozwój komunikacji i związane z nim skrócenie czasu podróży wpłynęły na popularyzację ogólnopojętej turystyki. Fakt ten jest nie bez znaczenia dla świata architektury i urbanistyki. Wciąż rosnąca liczba turystów wymaga bowiem rozbudowy i modernizacji obsługującej ten sektor gospodarki infrastruktury. Duża konkurencja na rynku turystycznym widoczna jest w krajobrazie zbudowanym w postaci coraz to wymyślniejszych obiektów noclegowych (hoteli, hosteli, moteli, pensjonatów). Bardzo często powstają one w ścisłych centrach miast. W działaniach tych zyski ekonomiczne, jakie niesie za sobą turystyka stawiane są ponad poszanowanie budowanej przez wieki przez lokalne społeczności tożsamości miejsca, jak również ponad interesy samych tych społeczności. Na szczęście rosnąca popularność backpackingu1 oraz szerząca się związana z nim filozofia nowego typu podróżowania, odmienna od konsumpcyjnego relaksu wakacyjnego, daje nadzieję na zmianę obecnych tendencji rozwoju infrastruktury turystycznej. Połączenie idei backpackingu z interesami lokalnych społeczności może zaowocować powstawaniem nowego typu baz noclegowych, nastawionych na współdziałanie turystów z mieszkańcami danego miejsca, wymianę doświadczeń i wiedzy oraz wzajemne poszanowanie obu tych grup. 4| CELE PRACY DYPLOMOWEJ MAGISTERSKIEJ Celem pracy dyplomowej magisterskiej jest próba odnalezienia nieinwazyjnego sposobu wprowadzenia funkcji hotelowej do przestrzeni historycznej dzielnicy Raval, bazującego na coraz popularniejszej filozofii backpackingu oraz aktywizacja przestrzeni Placu dels Ángels.

1 | backpacking - forma indywidualnej turystyki wyjazdowej, mający na celu zaspokojenie głównie potrzeby poznawczej.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ TEORETYCZNA

CZĘŚĆ TEORETYCZNA 1| PROBLEMATYKA PRACY DYPLOMOWEJ MAGISTERSKIEJ. 1.1| Place publiczne w historycznych częściach miast. OBSZAR PRZESTRZENI PUBLICZNEJ Należy przez to rozumieć obszar o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszkańców, poprawy jakości ich życia i sprzyjający nawiązywaniu kontaktów społecznych ze względu na jego położenie oraz cechy funkcjonalno-przestrzenne1 Do przestrzeni publicznych zalicza się: ulice, bulwary, aleje, skwery, place, parki, promenady, targowiska oraz wszelkie przestrzenie stanowiące własność publiczną. Obecnie coraz częściej podkreśla się znaczenie owych przestrzeni w rozwoju współczesnych miast. Wśród ich nadrzędnych funkcji wymienić należy: - funkcje techniczne - dystrybucja ruchu pieszego, informowanie, - funkcje społeczne - przestrzeń komunikacji interpersonalnej, obchodów świąt, - funkcje kulturalne - ekspozycja dziedzictwa kulturowego, imprezy kulturalne, - funkcje gospodarcze - zwiększa rangę jednostki osadniczej, - funkcje kompozycyjne - porządkuje przestrzeń, tworzy miejsca centralne. Spośród wszystkich rodzajów przestrzeni publicznych chciałabym zwrócić szczególną uwagę na fenomen placów, które jako systemy komplementarne są dosłowną sceną życia miejskiego. “Zakorzenione w historii całego świata place publiczne, zostały obecnie na nowo odkryte jako potężne narzędzie do transformacji społeczeństw.”2 PLAC Duża, wolna przestrzeń w mieście powstała najczęściej przy zbiegu lub skrzyżowaniu ulic, przeważnie ujęta w obudowę architektoniczną. Uzupełnienie definicji: plac pełni funkcje użytkowe i reprezentacyjne lub artystyczne i estetyczne, najczęściej jako oprawa architektoniczna pomnika, ważnej budowli, kościoła, pałacu itp. Plac może mieć różne kształty: prostokąt, kwadrat, trapez, owal, nieregularny.3 Od najdawniejszych czasów place publiczne pełniły ważną rolę w przestrzeniach miejskich. Pierwsze place powstały około 6000 lat temu jako miejsca wymiany handlowej. W starożytnym Rzymie (fora) i starożytnej Grecji (agory) były miejscami wystąpień publicznych i manifestacji poglądów obywateli. W miastach średniowiecznych centralny plac (rynek) łączył w sobie funkcje handlowe, posiadając w swej przestrzeni takie obiekty jak: sukiennice czy wagę miejską, administracyjne, mieszczące się w budynku ratusza oraz religijne reprezentowane przez kościół znajdujący się przy placu. Place renesansowe i barokowe przejęły zaś na siebie funkcje reprezentacyjne miast. Dziś rola placu miejskiego zostaje poszerzona o aspekty psychologiczne (wpływ placu na rozwój jednostki) oraz socjologiczne (wspomniana na samym początku możliwość transformacji, wpływu na relacje społeczne). 1 | Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. 2 | Project for Public Space, źródło: http://www.pps.org/squares/. 3 | Zabłocka-Kos Agnieszka, Słownik terminów architektonicznych i urbanistycznych, źródło: http://historiasztuki.uni.wroc.pl/sklad/azk/azk_d1.html.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ TEORETYCZNA

Scena życia codziennego miast, jak często określa się place miejskie, by spełniała należycie przydzielone jej zadania, powinna posiadać takie cechy jak: klarowna forma, łatwa do odczytania przez przechodnia, odpowiednie wyposażenie, punkty orientacyjne porządkujące przestrzeń placu. “Wrażenia bezpieczeństwa i czystości, skala przylegających budowli i charakter lub urok, najczęściej wpływają na nasze podświadome decyzje czy korzystać z miejsca podobnie jak bardziej uchwytne jego cechy, takie jak obecność elementów wyposażenia, na których wygodnie można usiąść! Zasadniczo nie docenia się, jak ważna jest możliwość wyboru miejsca do siedzenia.”1 Charakteryzując dobrze funkcjonujące przestrzenie publiczne wśród czynników świadczących o ich sukcesie wymienia się: wysoki odsetek ludzi tworzących grupy, wyższy od przeciętnej odsetek kobiet, zróżnicowanie użytkowników ze względu na wiek, kontakt (fizyczny, werbalny, bądź wzrokowy) między ludźmi oraz mnogość funkcji.2 W przypadku centrów historycznych miast place publiczne stanowią element kodu urbanistycznego, który jest zapisem tożsamości, charakteru i w końcu samej ich historii, dlatego tak ważne jest przetłumaczenie oraz zrozumienie ów kodu w czasie procesu projektowego i umiejętne wykorzystanie go w tworzeniu współczesnej architektury i urbanistyki na tych terenach. Dokonując rewitalizacji historycznych przestrzeni publicznych, dostosowując je do potrzeb współczesnych społeczeństw, należy mieć na uwadze także symboliczny wymiar dawnych funkcji danego miejsca i jego wpływ na lokalne życie mieszkańców. Istotnym czynnikiem w procesie rewitalizacji przestrzeni publicznych jest również zaangażowanie lokalnych społeczności. “Jako alternatywę dotychczasowych działań w celu ochrony przestrzeni zbudowanej proponuje się uaktywnienie czynnika społecznego, popularyzację wizji miasta przyjaznego, łączącego styl życia mieszkańców “z poczuciem swojskości”, odbudowującym świadomość tożsamości lokalnej. Oczekiwanie ożywienia życia publicznego powinno sprzyjać procesom rewitalizacji, atrakcyjnemu wzbogaceniu przestrzeni publicznych (...).”3 Poniżej przedstawiam studium sześciu wybranych placów historycznych z różnych części świata uznawanych za jedne z najlepiej funkcjonujących przestrzeni publicznych. Podczas wykonania owego studium rozpatrywałam następujące czynniki: forma placu, sieć komunikacyjna w jego obrębie, obecność obiektów centralnych oraz możliwość wydzielenia sektorów funkcjonalnoprzestrzennych.

1 | Project for Public Space. Jak przetworzyć miejsce. Fundacja Partnerstwo dla Środowiska. 2 | Project for Public Space. Jak przetworzyć miejsce. Fundacja Partnerstwo dla Środowiska. 3 | Wrana Jan, Rewitalizacja przestrzeni publicznej drogą do integracji lokalnej, Architektura.Czasopismo techniczne. Kraków 2010. Wyd. Politechniki Krakowskiej.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ TEORETYCZNA

RYNEK GŁÓWNY , KRAKÓW (POLSKA)

Plac o formie kwadratu z jednym głównym ośrodkiem centralnym (Sukiennice) na jego środku oraz czterema obiektami centrów sektorowych. Wejście na plac odbywa się z sześciu ulic prostopadłych i jednej głównej przekątnej (Trakt Królewski).

Ryc.1 Widok satelitarny Rynku Głównego w Krakowie, źródło: http://maps.google.pl/maps?hl=pl&tab=vl. Ryc.2 Studium formy i rozkładu ośrodków centralnych na Rynku Głównym w Krakowie, autor: Beata Szkotak. Ryc.3 Widok Rynku Głównego w Krakowie z poziomu człowieka, źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/ Rynek_G%C5%82%C3%B3wny_w_Krakowie.

PLAZZA NAVONA, RZYM (WŁOCHY)

Plac o formie wydłużonego prostokąta. Trzy fontanny znajdujące się na tym placu (dwa centra sektorowe i jeden ośrodek centralny główny) dzielą go na krótsze części, dzięki czemu zmienia się percepcja całości placu.

Ryc.4 Widok satelitarny Plazza Navona w Rzymie, źródło:http://maps.google.pl/maps?hl=pl&tab=vl. Ryc.5 Studium formy i rozkładu ośrodków centralnych na Plazza Navona w Rzymie, autor: Beata Szkotak. Ryc.6 Widok Plazza Navona w Rzymie z poziomu człowieka, źródło:

PLAZZA DEL CAMPO, SIENA (WŁOCHY)

Plac o formie wachlarzowej z wieżą centralną na jego osi. Taki układ placu pozwala na demonstrację jego pierzei.

Ryc.7 Widok satelitarny Plazza del Campo w Sienie , źródło:http://maps.google.pl/maps?hl=pl&tab=vl. Ryc.8 Studium formy i rozkładu ośrodków centralnych na Plazza del Campo w Sienie, autor: Beata Szkotak. Ryc.9 Widok Plazza Plazza del Campo w Sienie z poziomu człowieka, źródło: http://kolumber.pl/photos/show/ user:4008/page:41.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ TEORETYCZNA

PLAZA DEL PINO, BARCELONA (HISZPANIA)

Plac o nieregularnym kształcie złożonym z trzech form prostokątnych o różnych proporcjach, na których znajdują się zmienne centra (ogródki restauracyjne, targi tymczasowe) wizualnie ze sobą połączone. Dłuższy bok formy centralnej - kościoła, spaja wszystkie trzy części placu.

Ryc.10 Widok satelitarny Plazza Navona w Rzymie, źródło:http://maps.google.pl/maps?hl=pl&tab=vl. Ryc.11 Studium formy i rozkładu ośrodków centralnych na Plazza Navona w Rzymie, autor: Beata Szkotak. Ryc.12 Widok Plazza Navona z poziomu człowieka, źródło: http://www.panoramio.com/photo/29420396.

PLAZA HIDALGO, MEXICO CITY (MEKSYK)

Forma tego placu składa się z dwóch prostokątów o różnych proporcjach zespolonych prostopadłymi traktami komunikacyjnymi oraz założeniem klasztornym z kościołem stanowiącym główne centrum całości założenia. W każdym z nich można wyróżnić indywidualne obiekty centralne.

Ryc.13 Widok satelitarny Plaza Hidalgo w Meksyku, źródło:http://maps.google.pl/maps?hl=pl&tab=vl. Ryc.14 Studium formy i rozkładu ośrodków centralnych na Plaza Hidalgo w Meksyku, autor: Beata Szkotak. Ryc.15 Widok Plaza Hidalgo w Meksyku z poziomu człowieka, źródło: http://eu.art.com/products/p1866401542sa-i4237606/posters.htm?ui=F51EE8AA3C464DE693215054602A6D73.

PIONEER COURTHOUSE SQUARE, PORTLAND (STANY ZJEDNOCZONE)

Plac ten posiada kwadratową formę, odpowiadającą jednemu kwartałowi siatki urbanistycznej miasta Portland. Wszyskie formy użyte na placu, w tym półokrągły amfiteatr podkreślają jego główne centrum znajdujące się na samym środku placu.

Ryc.16 Widok satelitarny Plazza Navona w Rzymie, źródło:http://maps.google.pl/maps?hl=pl&tab=vl. Ryc.17 Studium formy i rozkładu ośrodków centralnych na Plazza Navona w Rzymie, autor: Beata Szkotak. Ryc.18 Widok Plazza Navona z poziomu człowieka, źródło:http://www.archnewsnow.com/features/Feature1.htm.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ TEORETYCZNA

WNIOSKI 1. Mimo różnorodnych form, przestrzenie placów mają wizualnie spójny, zamknięty charakter z silnie wyartykułowanymi centrami głównymi w postaci fontanny, kościoła czy też innego obiektu o wysokim znaczeniu (wieża ratuszowa, sukiennice), stanowiącym główną atrakcję placu, 2. Każdy z placów posiada fizycznie bądź wizualnie wydzielone strefy z indywidualnymi centrami w postaci obiektów małej architektury (fontanny, pomnika, altany), ogródków restauracyjnych czy małych, tymczasowych targowisk. 3. Centra sektorowe powiązane są wizualnie bądź/i komunikacyjnie z centrami głównymi. Taka hierarchizacja przestrzeni jest wyrazem ładu przestrzennego, co daje poczucie bezpieczeństwa znajdującym się w niej ludziom. 4. Istotnymi elementami dla kompozycji placu są elementy centralne, które organizują przestrzeń, jak również determinują aktywność w przestrzeni placu. 5. Strefowanie przestrzeni placu ułatwia orientację w przestrzeni oraz wpływa na wzrost poczucia bezpieczeństwa.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ TEORETYCZNA

1.2| Relacje obiektów architektonicznych z przestrzenią publiczną. “(...) dialogiczne rozwarstwienie może stać się pytaniem typologicznym, jeśli rozróżnimy więc geometryczny prototyp architektoniczny obiektu od deformacji na tym prototypie dokonanej. I takie rozróżnienie dla celu, jaki stawia sobie dialogiczność, a więc dla naprawy relacji między indywidualnością wyglądu architektury, a wspólnotą obrazu miasta wydaje się najbardziej owocne. Na pytanie o rozwarstwienie pomiędzy wspólnotą a różnicą w architekturze, odpowiedzieć można następująco: płaszczyzna fundamentalnej wspólnoty architektury to warstwa geometrycznego prototypu, który leży u podstaw architektonicznego wyglądu; płaszczyzna różnicy i inność architektury to warstwa deformacji owego prototypu.”1 Zgodnie z powyższą teorią architektury dialogicznej stworzyłam prototyp relacji obiektu architektonicznego z przestrzenią publiczną określony przez krawędź styku płaszczyzny placu z płaszczyzną fasady (model A) oraz wyróżniłam możliwe jego deformacje (modele B-G). MODEL A

Podstawowe położenie krawędzi miedzy placem a fasadą. Integracja płaszczyzn sprowadzona zostaje do odpowiedniego dobór materiałów i faktury. Integracja tego typu może zachodzić poprzez ujednolicenie obu płaszczyzn bądź poprzez kontrast, który również można uznać za rodzaj połączenia.

Ryc.19 Schemat ukazujący krawędź styku płaszczyzny placu z płaszczyzną fasady budynku, autor: Beata Szkotak. Ryc.20 Aranguren & Gallegos Arquitectos, Centrum Rysunku i Ilustracji, źródło: http://www.plataformaarquitectura. cl/tag/aranguren-gallegos-arquitectos/.

MODEL B

Rozmycie granicy między placem a budynkiem, daje możliwość płynnego przejścia z jednej formy w drugą, tworząc tym samym model płynnego połączenia przestrzeni otwartej i zamkniętej.

Ryc.21 Rozmycie krawędzi styku płaszczyzny placu z płaszczyzną fasady - schemat, autor: Beata Szkotak. Ryc.22 Eisenman Architects, Santriago de Compostela (Hiszpania), projekt: Miasto Kultury. 1 | Dominiczak Jacek, Miasto dialogiczne - architektura ukrytego cz. IX. Architektura Murator 06.2003.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ TEORETYCZNA

MODEL C

Podniesienie krawędzi łączącej plac z fasadą, wraz z całą powierzchnią placu, sprawia, iż jego przestrzeń staje się jednocześnie częścią obiektu architektonicznego. Daje to możliwość interakcji działań zachodzących wewnątrz i na zewnątrz budynku.

Ryc.23 Przesunięcie pionowe krawędzi styku płaszczyzny placu z płaszczyzna fasady - schemat, autor: Beata Szkotak. Ryc.24 Snøhetta, Oslo (Norwegia), projekt: Opera Narodowa.

MODEL D

Cofnięcie krawędzi w granice budynku tworzy wyjątkową strefę przedwejściowa, subtelnie skłaniającą do wejścia do wnętrza budynku, zmienia również kadr przestrzeni widoczny z ciągu komunikacyjnego biegnącego równolegle do pochylonej fasady.

Ryc.25 Przesunięcie poziome krawędzi styku płaszczyzny placu z płaszczyzną fasady - schemat, autor: Beata Szkotak. Ryc.26 Johnson P., Burgee J., Madryt (Hiszpania), projekt: Puerta Europa.

MODEL E

Wciągnięcie placu pod budynek, tworzy nową jakość przestrzeni otwartej, zadaszonej, dającej schronienie przed niekorzystnymi warunkami pogodowymi oraz mogącej stanowić interesujące miejsce spotkań. Takie rozwiązanie w naturalny sposób wyciąga potencjalnych użytkowników budynku w jego obręb.

Ryc.27 Usunięcie krawędzi styku płaszczyzny placu z płaszczyzną fasady - schemat, autor: Beata Szkotak. Ryc.28 Herzog & de Meuron, Madryt (Hiszpania), projekt: Caixa Forum.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ TEORETYCZNA

MODEL F

Dezintegracja krawędzi styku płaszczyzny placu z płaszczyzną fasady, stworzenie dwóch niezależnych krawędzi oraz rozsunięcie ich wzdłuż każdej z płaszczyzn tworzy przestrzeń-bufor między wnętrzem obiektu a przestrzenią placu, dając jednocześnie placu trzeci wymiar, czyniąc go przez to przestrzenią bardziej złożoną

Ryc.29 Pozorna krawędź styku płaszczyzny placu z płaszczyzną fasady - schemat, autor: Beata Szkotak. Ryc.30 Luna R., Brufau R., Asarta J., Isozaki A., Barcelona (Hiszpania), projekt: Caixa Forum.

MODEL G

Przesunięcie krawędzi styku wzdłuż płaszczyzny fasady (łącznie z fasadą budynku) poniżej poziom placu, zmienia plac w zespół placów, nadając mu przestrzenniejszego i bardziej złożonego charakteru.

Ryc.31 Odwrócona krawędź styku płaszczyzny placu z płaszczyzną fasady - schemat, autor: Beata Szkotak. Ryc.32 Perrault Dominique, Seoul (Korea), projekt: Uniwersytet Kobiecy Ehwa.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ TEORETYCZNA

1.3| Nowoczesna architektura w historycznych przestrzeniach miast. “Zmieniają się przeznaczenia, zacierają pierwotne znaczenia...Zanikają znaczenia... Zacierają się i stopniowo znikają pierwotne znaczenia.”1 Nie ma wątpliwości, iż centra historyczne wymagają zabiegów rewitalizacyjnych, by dostosować je do potrzeb współczesnego człowieka. Ich historia została zbudowana poprzez liczne transformacje związane z rozwojem i zmianą sposobu życia społeczności je zamieszkujących. Modernizacje dokonywane na przestrzeni miesięcy, lat, wieków zbudowały niepowtarzalną, niemalże mistyczną atmosferę tych części miast. “Wielowarstwowa historia i kontynuowana, wielopłaszczyznowa rzeczywistość. Jedno miejsce: rzymska świątynia, wczesnochrześcijańska basilica i święte miejsce Islamu meczet Omajjadów. Wzajemnie nałożone na siebie, przez ostatnie tysiąc lat...(...) Zapisane kolejno na sobie obrazy, obrazy wzajemnie się przenikające. Dochodzenie do pełnej syntezy...”2 Współczesna rewitalizacja centrów historycznych, jest znakiem kolejnego etapu ich historii. Problem stanowi jednak sposób przeprowadzenia owej rewitalizacji. Błędne decyzje podejmowane w tej sprawie mogą prowadzić do całkowitej utraty tożsamości fizycznej (fasadyzm architektoniczny, powodujący inscenizację przestrzeni), krajobrazowej (budowanie obiektów-ikon, by przyciągnąć turystów, odwiedzających (Burgos – Muzeum Ewolucji Człowieka, MACBA - Barcelona)) bądź kulturalnej (bagatelizowanie dziedzictwa historycznego miejsca, komercjalizacja przestrzeni). “W naszej opinii uwolnienie centrów historycznych od ruchu samochodowego oraz ich komercjalizacja, dalekie od naprawy przestrzeni urbanistycznej, przekształcają je w muzeum lub park tematyczny zorientowany jedynie na turystykę, czego konsekwencje możemy już oceniać poprzez kryzys socjalny spowodowany przenoszeniem się ludności na suburbia oraz kryzys funkcjonalny będący wynikiem krótkotrwałej modzie proponowanych atrakcji turystycznych(...).”3 Oprócz wprowadzenia odpowiedniej funkcji do przestrzeni centrów historycznych, przy projektowaniu nowego obiektu na takim obszarze, należy zwrócić szczególna uwagę na kod formalny kontekstu owego obiektu; dominujące materiały, podziały elewacji, proporcje, gdyż w tych elementach zapisana jest również wspomniana już tożsamość danego miejsca. PRZYKŁAD nazwa budynku | Pawilon Wyspiańskiego lokalizacja | Kraków architekt | Ingarden & Ewy Architekci rok budowy | 2007

Ryc.33 Pawilon Wyspiańskiego, źródło: http://www.ingarden-ewy.com.pl/projekt.php?prid=prid_92. 1 | Nawrot Grzegorz. Treść, Trwanie, przemijanie. Budowanie w architekturze. Czasopismo techniczne. Architektura. Kraków 2011. Wyd. Politechniki Krakowskiej. 2 | Nawrot Grzegorz. Treść, Trwanie, przemijanie. Budowanie w architekturze.Czasopismo techniczne. Architektura. Kraków 2011. Wyd. Politechniki Krakowskiej. 3 | Begoña Bernal Santa Olalla. Cambio de uso y crisis de los centros históricos. Seminario Internacional de Ciudades Históricas Iberoamericanas (Toledo, 2001)

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ TEORETYCZNA

Lokalizacja pawilonu przy głównym trakcie historycznym Krakowa obligowała jego autorów do odszukania rozwiązania, które nie zakłóciłoby całościowego wizerunku jego pierzei. I tak poprzez abstrakcyjną transformację cegły (głównego materiału otoczenia) i stworzenie z niej mobilnej semi transparentnej fasady, rozmyło granicę ścian budynku, łącząc go z otoczeniem. PRZYKŁAD nazwa budynku | Rozbudowa Muzeum San Telmo lokalizacja | San Sebastian, Hiszpania architekt | Nieto Sobrejano Arquitectos rok budowy | 2011

Ryc.34 Nieto Sobrejano Arquitectos, Rozbudowa Muzeum San Telmo, źródło: http://www.plataformaarquitectura. cl/2011/07/29/en-detalle-muro-vegetal-para-el-museo-de-san-telmo-nieto-sobejano-arquitectos/.

Na szczególną uwagę w tym projekcie zasługuje konstrukcja jego fasady, dzięki której obiekt został zintegrowany z otaczającym go krajobrazem. Fasada ta jest rodzajem muru roślinnego. Został on zbudowany jest z perforowanych paneli aluminiowych, przez który ma wyrastać roślinność rosnąca na kolejnej warstwie. Perforacje zostały wycięte z ośmiomilimetrowej blachy pod kątem, co pozwoliło architektom na pośrednie sterowanie kierunkiem rozrostu materiału roślinnego na fasadzie. PRZYKŁAD nazwa budynku | Rozbudowa Muzeum Joanneum lokalizacja | Graz, Austria architekt | Nieto Sobrejano Arquitectos rok budowy | 2011

Ryc.35 Nieto Sobrejano Arquitectos, Rozbudowa Muzeum Joanneum w Graz, źródło: http://www. plataformaarquitectura.cl/2012/01/04/ampliacion-del-museo-joanneum-de-graz-nieto-sobejanoarquitectos/.

Kolejny obiekt jest przykładem rozbudowy muzeum bez potrzeby interwencji w zabudowę historycznych pierzei, dodając jednocześnie trzeciego wymiaru przestrzeni publicznej. Wprowadzone na placu szklane patia doświetlają strefę podziemną muzeum zapraszając jednocześnie przechodniów do wejścia do jego wnętrza. WNIOSKI 1. Potraktowanie otoczenia jako prototypu - punktu wyjścia dla modyfikacji prowadzących do projektu współczesnego obiektu. 2. Określenie charakterystyki materiałowej kontekstu i próba abstrakcyjnego potraktowania materiału, jako metoda wpisania projektowanego obiektu w otoczenie.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ TEORETYCZNA

1.4| Hostel - architektoniczny narzędzie współczesnej turystyki. HOSTEL Tanie miejsce tymczasowego zakwaterowania o standardzie różniącym się od hotelu głównie liczbą miejsc w pokojach, łóżkami piętrowymi i współdzieleniem części wyposażenia oraz pomieszczeń przeznaczonych dla gości (np. wspólna kuchnia i łazienka). Z pojęciem hostelu stricte związane jest pojęcie “backpackingu”. Pokoje w hostelach to najczęściej tzw. dormitoria, czyli pokoje wieloosobowe.1 “Ulice są mieszkaniem zbiorowości […] Dla tej zbiorowości lśniące emalią szyldy sklepowe są ozdobami równie pięknymi, a może nawet piękniejszymi od olejnych obrazów wiszących w mieszczańskim salonie; mury z napisem «naklejanie afiszów zakazane» to jest pulpit do pisania, kioski z gazetami to jej biblioteki, skrzynki pocztowe to jej brązy, ławki to umeblowanie jej sypialń, a tarasy kawiarń są jej balkonem, z którego nadzoruje ona życie w swoim domu. Tam gdzie robotnicy drogowi wieszają na kracie swoje kurtki, jest westybul, brama zaś, wyprowadzająca z ciągu dziedzińców na swobodną przestrzeń, to długi korytarz trwożący mieszczucha i dający im przystęp do pokojów miasta. Pasaż był dla nich salonem. W nim bardziej niż gdzie indziej ulica objawia się jako wnętrze umeblowane i «odmieszkiwane» przez masy.”2 To jak postrzegał miasto XIX-wieczny paryski flâneur, spacerowicz, tułacz, miejski wędrowiec, dla którego kontemplacja życia codziennego ulic była sensem życia. Miasto traktował jak salon, co sprowadzało jego realne mieszkanie jedynie do funkcji sypialnianej. Dziś mianem współczesnego flâneur możemy określić cieszących się coraz większą popularnością ‘plecakowych’ turystów, którzy ponad wygody mekk hotelowych przedkładają możliwość obcowania z lokalnym światem, do którego się udają. Flâneurowskiej koncepcji miasta-salonu można doszukać się w sieci hoteli połączonych ze sobą wewnętrznymi ulicami w Las Vegas. Założenie to jest jednak tylko substytutem tego, co paryski wędrownik cenił sobie najbardziej - smakowanie życia ulicy. W zbudowanym dla potrzeb komercyjnych mieście, turysta może przechadzać się jedynie po pozornych ulicach pozornego miasta, doznając pozornych uczuć.

HOTEL MIASTO

Ryc.36 Horton Plaza, Las Vegas, źródło: http://en.wikipedia.org/wiki/File:Hortonplazaarchitecture.jpg. Ryc.37 Idea miasta-salonu, autor: Beata Szkotak. 1 | Definicja hostelu, źródło: http://www.chile4you.ilawa.pl/hostel.html. 2 | Benjamin Walter, Pasaże paryskie, Wydawnictwo Literackie.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ TEORETYCZNA

Bliższą koncepcją zdaje się być potraktowanie hotelu jako parkingu turystycznego, co można zaobserwować między innymi w hotelach kapsułowych Ograniczenie usług hotelowych do niezbędnego minimum, powoduje ‘wypychanie’ turystów z hotelu dzięki czemu mogą się oni skupić na życiu miasta, do którego przybyli, poznając jego piękne oblicza jak i problemy, z którymi boryka się miejscowa ludność, a które również stanowią o charakterze danego miejsca. Koncepcja kapsułowego hotelu zdaje się być więc odpowiedzią na potrzeby turystów typu backpackers. PRZESTRZEŃ SPOCZYNKU

PRZESTRZEŃ AKTYWNOŚCI

Ryc.38 Idea parkingu turystycznego, autor: Beata Szkotak.

Już w wieku XX powstało wiele projektów kapsuł mieszkalnych, mających na celu zminimalizowanie przestrzeni użytkowej i odszukanie kompaktowego modułu, który byłby łatwy w budowie oraz, co również istotne, łatwy w transporcie. Obecnie na świecie istnieje już wiele przykładów minimalistycznych przestrzeni pokoi hotelowych, jak: hotele kapsułowe w Japonii oferujące kapsuły o powierzchni 1,7m2. Choć niewielkie mają łączność bezprzewodową i dostępność do TV. Tego typu hotele są coraz częściej spotykane już także na terenie Europy, w tym również w Polsce. Innym przykładem hoteli oferujących minipokoje są: Hotel Rurowy w Austrii, oferujący miejsca o powierzchni 3,14 m2 wewnątrz zagospodarowanych na ten cel wielkich rur kanalizacyjnych, lub hotel De Vrouwe van Stavoren w Holandii, proponujący piętrowe łóżka w kwaterach o powierzchni 9,3 m2 w zaadaptowanych, starych drewnianych bekach po winie. „Czego tu nie lubić?[niewielkie pokoje hotelowe] (...)Jest to coś małego, racjonalnego, również z ekologicznego punktu widzenia, więc ma to sens.”1

Ryc.39 Bulle - plastikowe schronisko Jeana Maneval’a, źródło: http://davidszondy.com/future/Living/bubble.htm. Ryc.40 Hotel De Vrouwe van Stavoren w Holandii, źródło: http://www.greenpacks.org/2009/01/21/de-vrouwe-vanstavoren-wine-hotel-in-netherlands/. Ryc.41 Japoński hotel kapsułowy, źródło: http://www.hotelinfo24.pl/news,5823,2,Najmniejsze_pokoje_hotelowe_ na_swiecie.html. Ryc.42 Winsol Hostel w Warszawie, źródło: http://www.wilsonhostel.pl/pl/gallery.html. 1 | Reneta McCarthy, starszy wykładowca w Cornell School of Hotel Administration.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ TEORETYCZNA

Sposób podróżowania “plecakowego” turysty można przyrównać do koczowniczego trybu życia ludów pierwotnych. One również przemieszczały się z miejsca na miejsce, zabierając ze sobą jedynie najpotrzebniejsze rzeczy inne zbierali, polowali lub kupowali za pomocą handlu wymiennego. Cywilizując nieco ideę handlu wymiennego można by było odnieść ją do turystów typu backpackers. Zamieniają realne pieniądze na umiejętności i czyniąc je nową walutą ów podróżników uzyskalibyśmy nowy wymiar podróżowania. Turysta w zamian za nocleg mógłby: uczyć języka obcego, gry na instrumencie, naprawić zepsute urządzenia, zorganizować lekcję tańca. Taka “turystyka wymienna” nie tylko zmniejszałaby koszty podróży turystów, lecz również a przede wszystkim dawałaby możliwość nawiązania bliższego kontaktu z miejscową ludnością, z turysty - konsumenta czyniąc turystę współodpowiedzialnego za życie danego miejsca, miejsca, którego jest tymczasowym mieszkańcem. Na świecie istnieją już pierwsze próby uwikłania turystów w lokalne sprawy. Projekty tego typu prowadzi między innymi hostel dla backpackersów La Hamaca w San Pedro Sula w północno-zachodnim Hondurasie.1

Ryc.43 Sekwencja schematów ukazująca ideę turystyki wymiennej, autor: Beata Szkotak.

1 | http://www.lahamacahostel.com/category/development-projects

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ TEORETYCZNA

1.5| Architektura hybrydowa. “W procesie historycznego rozwoju architektury występuje, podobnie jak w przyrodzie, stopniowe podwyższanie stopnia złożoności struktur i ich związków funkcjonalnych. Inaczej mówiąc, staje się ona - poprzez wszystkie swoje elementy coraz bardziej doskonała, coraz lepiej przystosowana do warunków życia i bardziej kompleksowo odpowiada jego wymaganiom.”1 Budynek hybrydowy jest to obiekt w ścisłej zabudowie miejskiej charakteryzujący się złożonym programem funkcjonalno-przestrzennym, łączącym często bardzo odmienne funkcje. “Typ hybrydowy (budynku) był odpowiedzią na metropolitalne ciśnienie związane ze wzrostem cen gruntu oraz ograniczeniami przestrzeni miejskiej“2 Obecnie w przypadku wykonywania projektu w historycznej tkance miast, napotykamy się z oboma tymi czynnikami. Bardzo zdefiniowana przestrzeń centrów historycznych, w której ma powstać nowo projektowany obiekt czyni problem projektowy znacznie bardziej złożonym. W takich wypadkach założenia hybrydowe stają się rozwiązaniem bardzo naturalnym. W każdym wypadku hybryda jest projektem unikalnym, ‘skrojonym’ ma miarę przestrzeni, w której ma powstać. Jej nowatorski mechanizm funkcjonalno-przestrzenny jest producentem zupełnie nowych sytuacji, które zachodzą na terenie, w którym powstaje. Z definicji hybryda wnika w perspektywę struktury tkanki miejskiej, nawiązuje dialog z innymi podmiotami urbanistycznymi. Jest ona nie tylko rozwiązaniem architektonicznym, lecz stanowi interwencję urbanistyczną, łączącą w sobie kilka obiektów monofunkcyjnych dedykowanych szerokiemu gronu użytkowników. “Idealna hybrydacja jest sprzężeniem zwrotnym spotkania sfery prywatnej i sfery publicznej. Intymność życia prywatnego oraz społeczność życia publicznego odnajdują w budynku hybrydowym grunt do rozwoju.”3 Odnalezienie mechanizmu współistnienia w obrębie jednego obiektu funkcji o różnych porach aktywności, może wydłużyć czas jego użytkowania do dwudziestu czterech godzin. Skalę hybryd i ich relację z otoczeniem określa się na podstawie zestawienia przekrojów programowych. W hybrydach wertykalnych, funkcje organizowane są poprzez nadbudowę, zaś w horyzontalnych przez podział rzutu. PRZYKŁAD nazwa budynku | BRYGHUSPROJEKTET lokalizacja | Kopenhaga, Dania architekt | OMA

Ryc.44 Bryghausprojectet, źródło: http://www.oma.eu/projects/2008/bryghusprojektet. 1 | Lebidiew J., Architektura i biotyka, s.24, Arkady 1983. 2 | Fenton Joseph. Hybrid Buildings. Pamphlet Architecture 11. 1985. 3 | Hybrids II. A+T.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ TEORETYCZNA

Projekt biura OMA jest przykładem hybrydy o bardzo rozbudowanym programie funkcjonalnym. Mieści się w nim centrum handlowe, centrum sportowe, mieszkania, biura, place publiczne (na dachach poszczególnych partii budynku) oraz parking. Programowo i co za tym idzie kubaturowo duży obiekt, poprzez podział formy na stosunkowo niewielkie prostopadłościenne moduły nie przytłacza swoją skalą. Podświadome kadrowanie fasady tego budynku spowodowane zastosowaniem owych modułów sprawia, iż nie postrzegamy jej realnego rozmiaru. Rozpatrując ten obiekt w skali urbanistycznej, należy zwrócić uwagę na utworzone powiązanie centrum historycznego z brzegiem kanału portu, przy którym się znajduje, zachowując przy tym drogę szybkiego ruchu poprzez stworzenie pasażu podziemnego, które koncentruje wszystkie wejścia do budynku. PRZYKŁAD nazwa budynku | NEUER AUGUSTINERHOF lokalizacja | Neuer Augustinerhof, Norynbergia, Niemcy architekt | Nieto Sobrejano Arquitectos

Ryc.45 Hybryda w Neuer Augustinerhof, źródło: Hybrids II. A+T.

Kolejnym przykładem budynku hybrydowego jest zabudowa kwartału historycznego w jednym z miast Norymbergii. Oprócz połączenia funkcji mieszkaniowej, biurowej oraz usługowej w abstrakcyjnej formie nawiązującej do zabudowy Norymbergii, w projekcie tym ujęto również problem przestrzeni publicznych poprzez wzajemne połączenie pięciu placów wewnętrznych kwartału jak również połączenie ich z przestrzenią zewnętrzną podcięciami w częściach parterowych jego kamienic. W ten sposób wizualnie i fizycznie połączenie daje obraz harmonijnej zabudowy urbanistycznej.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ TEORETYCZNA

2| LOKALIZACJA 2.1| Hiszpania 2.1.1| Informacje ogólne.

Ryc.46 Mapa administracyjna Europy, autor: Beata Szkotak, źródło:http://zielin92.wrzuta.pl/obraz/3YihmEfqVgJ/ konturowa_mapa_europy.

Hiszpania jest państwem w południowo-zachodniej części kontynentu europejskiego. Jej obszar zajmuje 85% powierzchni Półwyspu Iberyjskiego a wraz z Archipelagiem Balearów i Wyspami Kanaryjskimi oraz hiszpańskimi posiadłościami w Afryce Północnej (enklawy na terytorium Maroka – Ceutę i Melillę oraz przybrzeżne wyspy na Morzu Śródziemnym: Gomerę, wyspy Alhucemas oraz Chafarinas) zajmuje powierzchnię 504 782 km2. Granice kraju od północy i zachodu wyznacza wybrzeże Oceanu Atlantyckiego (w tym wybrzeże Morza Kantabryjskiego), zaś wschodnie i południowe wybrzeże oblewają wody Morza Śródziemnego. Na północnym wschodzie Hiszpania posiada naturalną granicę z Francją i Andorą, którą stanowią Pireneje, najwyższe łańcuchy górskie, które należą do systemu fałdowań Alp. Na południu przebiega granica z Gibraltarem, a na zachodzie z Portugalią. Ustrój panujący w Hiszpanii to monarchia parlamentarna. Podstawą władzy ustawodawczej jest Parlament (Kortezy), podzielony na dwie izby: Kongres Deputowanych i Senat. Na czele rządu stoi Premier, a głową państwa jest Król. Kraj dzieli się na pięćdziesiąt prowincji zrzeszonych dobrowolnie w siedemnaście wspólnot autonomicznych, z których leżąca w północno-wschodniej części kraju Katalonia zgodnie ze statutem autonomii uchwalonym 9 sierpnia 2006 posiada największą niezależność kulturalną i polityczną.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ TEORETYCZNA

Ryc.47 Mapa administracyjna Hiszpanii, opracowanie: Beata Szkotak, źródło: http://www.cucaluna.com/mapamudo-de-espana-por-comunidades-para-escolares/.

Ludność Hiszpanii liczy 45.116.8941 osób. Ze względu na swoją bogatą sytuację geopolityczną, sięgającą samych początków państwa - wpływy rzymskie, arabskie, potęga ekonomiczna basenu Morza Śródziemnego, kolonizacja Ameryki Łacińskiej, kraj ten zamieszkiwany jest przez znaczącą liczbę imigrantów, sięgającą 9,9%2 całkowitej liczby jego mieszkańców. Fakt ten ma niezwykle duży wpływ na różnorodność kulturową Hiszpanii. Głównymi ośrodkami napływu imigrantów są największe aglomeracje tego kraju - Madryt, Barcelona i Sewilla. Klimat Hiszpanii, ze względu na urozmaiconą rzeźbę powierzchni, jest niezwykle zróżnicowany, od łagodnego i deszczowego na północnym zachodzie, po śródziemnomorski z gorącym, słonecznym latem i łagodną, wilgotną zimą na południu. Środkowa część kraju charakteryzuje się klimatem kontynentalnym, z gorącym latem i zimna zimą, ze względu na otaczające je pasma górskie utrudniające dostęp mokrego powietrza. Latem w Hiszpanii występują dość wysokie temperatury, które na wybrzeżach często przekraczają 33˚C–35˚C. W głębi kraju i w północnej jego części są one nawet o 15˚C niższe. Zimy natomiast są łagodne na południu, wschodzie i na wyspach. Natomiast przymrozki zdarzają się jedynie w głębi lądu. Hiszpania jest najliczniej odwiedzanym przez turystów zagranicznych krajem świata. Liczne zabytki (przeszło trzydzieści obiektów wpisanych na listę światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego UNESCO), bogata oferta muzeów, różnorodny krajobraz (od pokrytych śniegiem pirenejskich szczytów, poprzez zielone łąki Galicji i pomarańczowe gaje Walencji, aż do pustynnej Almerii) oraz jeden z najcieplejszych klimatów na kontynencie sprzyjają rozwojowi masowej turystyki, która stanowi obecnie jeden z głównych filarów gospodarki tego kraju. Turyści najchętniej wypoczywają na wybrzeżu śródziemnomorskim oraz na Balearach i Wyspach Kanaryjskich. Amatorzy turystyki historycznej, jako cel swej podróży wybierają chętniej ośrodki miejskie takie jak: Madryt, Barcelona, Bilbao, Toledo, Salamanca, Burgos, Saragossa, Sewilla, Granada i Kordoba. Głównym ośrodkiem turystyki religijnej jest natomiast Santiago de Compostella. 1 | Hiszpania - informacje ogólne, źródło:http://hiszpania-polonia.eu/pl_informacje_ogolne.html. 2 | Hiszpania - informacje ogólne, źródło:http://hiszpania-polonia.eu/pl_informacje_ogolne.html.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ TEORETYCZNA

2.1.2| Kultura. Burzliwa historia oraz decentralizacja Hiszpanii związana z powstaniem wspólnot autonomicznych spowodowały, iż jest ona krajem o bardzo bogatej i różnorodnej kulturze. Każda bowiem wspólnota jest w dużej mierze niezależna nie tylko pod względem władzy, ale także swojej kultury i praktykowanych obyczajów. Multikulturowość Hiszpanii potęgowana jest także przez duży odsetek imigrantów różnych narodowości zamieszkujących jej obszar. Corrida de torros (korridy byków), Tomatina (święto obchodzone w miejscowości Buñol w prowincji Walencja, podczas którego uczestnicy obrzucają się nawzajem tonami pomidorów), budowa castelli (wież budowanych z ludzi) to procesje i obrzędy podczas Semana Santa (Świętego Tygodnia) to jedne z najbardziej popularnych i spektakularnych wydarzeń kulturalnych Hiszpanii. Kulturę tego kraju można przedstawić również w nazwiskach wielkich artystów, pisarzy, aktorów, reżyserów i architektów wśród, których przede wszystkim należy wymienić : Pabla Picasso, Salvadora Dali, Joana Miró, Miquela de Cervantesa, Carlosa Ruiz Zafóna, Eduarda Mendozę, Penelope Cruz, Javier Bardem, Antonio Banderasa, Pedro Almodovara, Carlosa Saurę, Antonio Gaudiego, Sangiago Calatravę, Rafaela Moneo oraz wielu innych. W powyższej pracy jednak chciałabym zwrócić szczególną uwagę na niematerialne aspekty kultury hiszpańskiej takie jak: język oraz otwartość społeczna, determinującą hiszpański styl życia oraz sposób projektowania przestrzeni urbanistycznych w całym kraju. 2.1.2.1| Język jako wyraz tożsamości narodowej.

Ryc.48 Mapa Hiszpanii z zaznaczeniem obszarów poszczególnych języków, opracowanie: Beata Szkotak, źródło:http://www.cucaluna.com/mapa-mudo-de-espana-por-comunidades-para-escolares/.

Różnorodność kulturowa Hiszpanii spotęgowana jest przez liczbę języków będących w użyciu. Językiem oficjalnym dla całego terytorium kraju jest język hiszpański, zwany też kastylijskim (castellano). W wielu regionach współistnieje on jednak z innymi oficjalnymi językami takimi jak: baskijski, kataloński, galicyjski czy walencjański. Ponadto istnieją także języki nie posiadające statusu urzędowego, języki miejscowe o mniejszym zasięgu takie jak: asturyjski, zwany też bable, leoński, aragoński, aranés, estremadurski i kantabryjski.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ TEORETYCZNA

Do zdefiniowanych powyżej języków należy dodać również liczne dialekty oraz odmiany języka hiszpańskiego wywodzące się z krajów Ameryki Południowej, równie często słyszane na ulicach Hiszpanii za sprawą imigrantów przybywających tu licznie z tego kontynentu. Ta różnorodność językową daje obraz natury hiszpańskiej, cechującej się powszechnie manifestowanym indywidualizmem oraz podkreślanym na każdym kroku patriotyzmem regionalnym i lokalnym stawianym niejednokrotnie ponad patriotyzm narodowy. Język w kulturze hiszpańskiej można uznać więc za swoiste narzędzie manifestacji własnej oryginalnej osobowości, zgodnej z niegdyś głoszonymi przez Jean-Paul Sartre ideami egzystencjalizmu. 2.1.2.2| Znaczenie przestrzeni publicznych w kulturze hiszpańskiej. “Nie jest możliwe zrozumienie tego co stało się z architekturą miast Zachodu bez zdania sobie sprawy, jak silnie egzystencjalizm ukształtował wzór twórczego Europejczyka człowieka, który świadomie projektuje cele swojego życia, wybiera i tworzy własne wartości, który dla ich realizacji buduje swój świat - indywidualny, subiektywny - i zawsze “cały świat””1 Wspomniany już indywidualizm oraz równie charakterystyczna dla kultury hiszpańskiej otwartość społeczna, mają duży wpływ na kreowanie przestrzeni miejskich, w których to przestrzenie publiczne (place, skwery, aleje, bulwary, parki, ulice, targowiska) stanowią ważną część życia codziennego. I tak w ciągu tygodnia rozpoczynając od porannej kawy z croissantem w lokalnym barze, przez lunch z grupą znajomych w parku lub pobliskiej restauracji na kolacji przy słynnych tapasach (przystawkach) jedzonych również w licznym gronie przyjaciół na jednym z tysiąca tarasów (ogródków przyrestauracyjnych) kończąc, a podczas weekendu grając z dziećmi w ubóstwianą w całym kraju piłkę nożną na pobliskim placu lub w parku, słuchając licznych koncertów plenerowych i recitali ulicznych grajków na placach, ulicach, alejach w każdej części miasta, robiąc zakupy na jednym z wielu targowisk, przestrzenie publiczne są sceną, bez której kultura hiszpańska nie miałaby racji bytu. Są miejscem manifestacji własnych poglądów i wreszcie miejscem do świętowania własnych sukcesów i sukcesów całej społeczności, z którą się utożsamia. 1

Ryc.49 Aktywności w przestrzeniach publicznych w Hiszpanii na przykładzie Barcelony(1- koncert ulicznego zespołu muzycznego, 2- budowa castellu z okazji święta dzielnicy Gracia, 3 - publiczny ogródek działkowy w części historycznej Barcelony - manifest przeciwko planom zabudowy placu osiedlowego, 4- dekoracje uliczne podczas święta dzielnicy Gracia, 5- ogródek przyrestauracyjny, 6- defilada fanów rugby po zwycięskim meczu), autor: Beata Szkotak. 1 | Dominiczak Jacek. Miasto dialogiczne - część II - Architektura oryginalności. Architektura Murator. 2002.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ TEORETYCZNA

2.2| Barcelona 2.2.1| Informacje ogólne. Barcelona wraz z trzema innymi prowincjami państwa hiszpańskiego: Gironą, Lleidą i Tarragoną tworzy wspólnotę autonomiczną Hiszpanii Katalonię (kat. Catalunya, hiszp. Cataluña), posiadającą własny język urzędowy - język kataloński, parlament, prezydenta, rząd oraz Wyższy Trybunał Sprawiedliwości. Wspólnota ta zajmuje północno-wschodnią część Półwyspu Iberyjskiego, graniczącą od północy z Francją i Andorą, od wschodu z Morzem Śródziemnym, od południa z Wspólnotą Walencką a od zachodu ze Wspólnotą Aragonii. Barcelona stanowi stolicę Katalonii oraz główny ośrodek kulturalny i administracyjny regionu. Wprowadzony w 2006 roku nowy statut autonomii znacznie zwiększył niezależność Katalonii. Stała się ona tym samym wspólnotą o największej autonomii, wśród wszystkich 17 wspólnot autonomicznych Hiszpanii. Statut ten zakłada między innymi możliwość kontroli nad kolejami i drogami oraz powołania własnej administracji skarbowej. Wiele kontrowersji wciąż jeszcze wzbudza artykuł statusu, mówiący o Katalończykach jako narodzie, który to termin używany był dotychczas jedynie w odniesieniu do narodu hiszpańskiego. Wątpliwości wzbudza także obowiązek znajomości języka katalońskiego w prowincji mimo formalnego istnienia dwujęzyczności i zakazu dyskryminacji ze względów językowych. Ciągłe spory dotyczące dążenia Katalończyków do jeszcze większego rozszerzenia autonomii ich wspólnoty prowokują do tworzenia się ruchów nacjonalistycznych, które w ekstremalnych przypadkach domagają się pełnej niepodległości Katalonii. Obszar miasta Barcelony zajmuje 100,4 km² i liczy 1,621,537 mieszkańców, natomiast cała Aglomeracja Barcelony liczy 3 774 000 mieszkańców1, co stwarza ją drugim co do wielkości miastem Hiszpanii. W ostatnich latach obserwuje się wciąż wzrost liczby imigrantów osiedlających się na jej terenie. Obecnie stanowią oni blisko 20% wszystkich mieszkańców miasta. Główne grupy imigrantów stanowią: Marokańczycy, Ekwadorczycy, Kolumbijczycy, Argentyńczycy, Pakistańczycy, Brazylijczycy, Rumuni, Brytyjczycy i Chińczycy. Barcelona jest głównym ośrodkiem przemysłu samochodowego, komputerowego, przetwórstwa żywności oraz produkcji chemikaliów kraju. Zajmuje także znaczące miejsce w przemyśle turystycznym. Ponad 50% ludności pracuje w usługach związanych z tą gałęzią gospodarki. Barcelona stanowi również ważny ośrodek naukowy, będąc jednym z centrów Węzła Wiedzy i Innowacji (Sustainable Energy) Europejskiego Instytutu Technologicznego. Jest także ośrodkiem wielu korporacji międzynarodowych. Barcelona znajduje się w strefie klimatu śródziemnomorskiego, z łagodnymi, wilgotnymi zimami i suchymi latami. Styczeń i luty są najchłodniejszymi miesiącami ze średnią temperaturą 10°C. Opady śniegu są bardzo rzadkie. Lipiec i sierpień są najcieplejszymi miesiącami, ze średnią temperaturą 30°C. Najwyższa odnotowana temperatura w mieście to 38,6°C. Barcelona przez większą część roku cieszy się pogodną i ciepłą pogodą. Deszcze, szczególnie bardziej obficie padające występują w okresie jesiennym i wiosennym.2

1 | Barcelona, źródło: http://www.bcn.es/. 2 | Barcelona - klimat, żródło: http://barcelonainfo.pl/info/info-ogolne/.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ TEORETYCZNA

2.2.2| Historia rozwoju Barcelony. Mając w pamięci wspomniany wcześniej patriotyzm lokalny Hiszpanii, który jest również obecny w naturze mieszkańców Katalonii i samej Barcelony, by móc pełniej zrozumieć charakter miasta Barcelony oraz istotę funkcjonowania samych społeczności lokalnych, należy najpierw poznać historię jej rozwoju urbanistycznego. Ogromny rozwój urbanistyczny miasta, jaki nastąpił od czasów założenia na jego terenie pierwszej osady, nie zniszczył lokalnego charakteru sąsiednich miasteczek, terenów, włączanych kolejno w jego granicę. Obecny układ urbanistyczny Barcelony jest bardzo wyraźnym zapisem całej jej historii. Jego fenomenem jest fakt, iż mimo obecnych metropolitalnych rozmiarów, przechadzając się po jego ulicach nie odczuwamy rozległej skali zurbanizowania miasta. Jest ona widoczna jedynie z otaczających miasto wzniesień. Z poziomu człowieka przestrzeń jest doskonale dostosowana do jego skali. Nie przytłacza, wręcz przeciwnie stanowi tło dla codziennego ludzkich czynności mieszkańców miasta. Można stwierdzić, iż jest to również efekt ów patriotyzmu lokalnego mieszkańców, którzy utożsamiają się raczej z dzielnicą, w której mieszkają niż z całym miastem, a ich działania w obrębie lokalnych społeczności, uczłowieczają całą metropolię. ETAPY ROZWOJU BARCELONY Koniec I w. p.n.e. Powstanie obmurowanej osady rzymskiej Istnienie niewielkich jednostek osadniczych wokół pierwotnej osady Barcelony.

Ryc.50 Początki miasta Barcelona - osada rzymska, źródło: http://geographyfieldwork.com/Poll2.htm.

IV - XIIIw. n.e. Osada rzymska Ekspancja wokół osady rzymskiej Drugie obmurowanie Barcelony - włączenie terenów przyległych do pierwotnej osady Powstanie przysiółków Gracia, Sarria i Sant Andreu (dziś dzielnic Barcelony)

Ryc.51 Rozwój miasta Barcelona w okresie od IV-XIIIw., źródło: http://geographyfieldwork.com/Poll2.htm.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ TEORETYCZNA

XIV - XVIIw. n.e. Osada rzymska Ekspancja wokół osady rzymskiej Rozwój suburbii - Raval Rozwoj wsi Gracia 1359 r. - włączenie obecnej dzielnicy Raval (dotychczas terenów rolniczych i ośrodków klasztornych) w granice miasta podczas 3-go obmurowania starorzecze La Rambla staje się główną alterią miasta Ryc.52 Rozwój miasta Barcelona w okresie od XIV-XVIIw., źródło: http://geographyfieldwork.com/Poll2.htm.

XVIIIw. n.e. Osada rzymska Ekspancja wokół osady rzymskiej Raval Plany utworzenia Nowego Miasta - Barceloneta Wojskowa strefa zamknięta o promieniu 1200m uniemożliwiająca rozbudowę miasta, ustanowiona przez władze Kastylii, by uniemożliwić dalszy rozwój miasta Przez brak możliwości rozbudowy na nowych terenach, gęstość na terenie Barcelony znacznie wzrasta Ryc.53 Rozwój miasta Barcelona w XVIIIw., źródło: http://geographyfieldwork.com/Poll2.htm.

Rewolucja przemysłowa prowadzi do gwałtownego rozwoju Barcelona. Budowa wewnątrz obmurowań na terenie Ravalu fabryk, doprowadziła do drastycznego obniżenia warunków życia na tym terenie. Intensywna eksploatacja terenu Ravalu doprowadziła, iż w pewnym okresie gęstość na jego terenie była największa na świecie. W roku 1859 nastąpiło rozebranie średniowiecznych obmurowań miasta. Otrzymane pozwolenie na rozbudowę terytorium miasta zostaje wykorzystane pod budowę dzielnicy Eixampla (kat. rozbudowa) według projektu Ildefonsa Cerdy. XIXw. n.e.

Ciudad Vella -Stare Miasto

Barri Gótic Raval

Barceloneta Włączenie miasta Gracia oraz innych sąsiednich wiosek w granice Barcelony Fabryki wczesnej ery rewolucji industrialnej Powstanie dzielnicy Eixampla - wczesny rozwój

Ryc.54 Rozwój miasta Barcelona w XIXw., źródło: http://geographyfieldwork.com/Poll2.htm.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ TEORETYCZNA

Początek wieku XX to okres reform przeprowadzanych w części Starego Miasta. Miały one na celu otwarcie i poszerzenie ulic w celu umożliwienia przewietrzania tego gęsto zabudowanego terenu. Ustalono także stworzenie z terenu dawnej osady rzymskiej atrakcji turystycznej. 1900-1939 Ciudad Vella -Stare Miasto

Barri Gótic Raval Barceloneta Dzielnica Gracia

Fabryki wczesnej ery rewolucji industrialnej Dzielnica Eixampla - wczesny rozwój Dzielnica Eixampla - późny rozwój Postindustrialna ekspansja terenów mieszkaniowych i przemysłowych

Ryc.55 Rozwój miasta Barcelona w latach 1900-1939, źródło: http://geographyfieldwork.com/Poll2.htm.

1940-1975 Ciudad Vella -Stare Miasto

Barri Gótic Raval Barceloneta Dzielnica Gracia

Fabryki wczesnej ery rewolucji industrialnej Dzielnica Eixampla - wczesny rozwój Dzielnica Eixampla - późny rozwój Postindustrialna ekspansja terenów mieszkaniowych i przemysłowych 1940-1975 ekspansja terenów mieszkaniowych i przemysłowych Glowna strefy osiedli domków jednorodzinnych Parki Ryc.56 Rozwój miasta Barcelona w latach 1940-1975, źródło: http://geographyfieldwork.com/Poll2.htm.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ TEORETYCZNA

2.2.3| Barcelońskie inspiracje - kultura regionu. Kojarzona głównie ze słonecznymi wakacjami Katalonia, jest także, a może przede wszystkim regionem bardzo aktywnym kulturowo. Począwszy od wiek XX kultura katalońska przeżywa swój renesans. Dzieła wybitnych katalończyków takich jak: Antonio Gaudi, Joan Miró czy Salvador Dalí do dziś oddziałują na twórczość współczesnych artystów, jak również na życie codzienne mieszkańców całego regionu. Barcelona stała się w ostatnich latach kolebką szeroko rozumianego design’u. Powszechnie manifestowana odrębność Katalończyków od Hiszpanii, bardzo wyraźnie odzwierciedla się w kulturze tej wspólnoty. To w Katalonii (w jako jedynej wspólnocie autonomicznej kraju) wprowadzony został zakaz corridy, tak mocno kojarzonej z kulturą hiszpańską. To z tego regionu wywodzi się ogłoszony w 1995r. przez UNESCO, a ustanowiony jeszcze w 1926 roku przez la Cambra Oficial del Llibre de Barcelona (Oficjalna Izba Książki w Barcelonie), obchodzony 23 kwietnia „Światowym Dniem Książki i Praw Autorskich”. Jak już wspomniałam osiągnięcia artystyczne Gaudiego, Miró oraz Daliego miały i mają bardzo duży wpływ na kulturalną twórczość regionu, jak również na obraz samego miasta Barcelony. Dlatego też w niniejszej pracy pragnę przedstawić wybrane dzieła tychże artystów. ANTONI GAUDÍ (ur. 25 czerwca 1852 w Reus, zm. 10 czerwca 1926 w Barcelonie) przez jednych uznawany za nowatorskiego architekta modernismo (odmiana stylu secesyjnego) przez innych za rzeźbiarza tworzącego architekturę. Wszyscy jednak są zgodni, iż w wyjątkowy sposób spełniał założenia utylitarności sztuki, nadając obiektom użytkowym iście artystyczne formy. Inspiracji do swoich dzieł poszukiwał w naturze. Tak powstała Casa Batalló wypełniona formami podwodnego świata. Zatarcie granicy między funkcją a formą doskonale oddaje taras na dachu kamienicy La Pedrera z kominami, które wydają się być bardziej rzeźbami dekorującymi tą przestrzeń niż pionami wentylacyjnymi. W swych dziełach Gaudi zwracał dużą uwagę na detale. Przy wykończeniu swoich obiektów posługiwał się często techniką trencadis (mozaiką ułożoną z kawałków potłuczonych kafelków), która nadawała jego obiektom wieloplanowy wymiar. Dzięki temu odbiór danego obiektu zmianią się w zależności od wielkości kadru. Patrząc na pojedynczy kawałek ceramiki, postrzegamy jego własny, indywidualny styl, jednak oglądając go z pozostałą częścią mozaiki i w końcu z całą formą obiektu tworzy zupełnie inny obraz.

Ryc.57 Gaudi Antonio, Casa Batalló, źródło: http://www.travelblat.com/barcelona/. Ryc.58 Gaudi Antonio, Balustrada tarasu w Parku Güell pokryta trencadis, źródło:http://www.writedesignonline. com/Prompts/Gaudi.html. Ryc.59 Gaudi Antonio, Kominy na dachu-tarasie La Pedrery (Casa Milà), źródło: http://www.flickr.com/photos/ mnenjuto/5327899464/.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ TEORETYCZNA

JOAN MIRÓ (ur. 20 kwietnia 1893 w Barcelonie, zm. 25 grudnia 1983 w Palma de Mallorca) – kataloński malarz, rzeźbiarz i ceramik, uznawany za twórcę nurtu surrealistycznego. Poprzez swoje dzieła docierał do zakątków najgłębszej podświadomości, odkrywając tym samym najbardziej podstawowe zdolności postrzegania otaczającego go świata. Określenie “piaskownica dla podświadomości”, używane często do określenia jego twórczości, zdaje się oddawać doskonale przekaz jego dzieł, wskazując na fakt, iż postrzeganie złożoności świata zależy w dużej mierze od naszej dziecięcej podświadomości.

Ryc.60 Miró Joan, Kobieta i ptak, Park Joana Miró w Barcelonie, autor: Beata Szkotak. Ryc.61 Miró Joan, Postacie i pies na przeciwko słońca, źródło: http://joan-miro.vide.pl/postacie-i-pies-naprzeciwkoslonca.aspx?id=12543. Ryc.62 Miró Joan, Trzy kobiety, źródło: http://www.popartuk.com/art/joan-miro/three-women-trois-femmes-8082art-print.asp.

SALVADOR DALÍ (ur. 11 maja 1904, zm. 23 stycznia 1989 w Figueres, Północna Katalonia) – kataloński malarz, jeden z najbardziej znanych surrealistów. Swoją postawą, poglądami oraz twórczością manifestował swój bunt przeciwko kultowi przeciętności. Rzeczom codziennym (zegarom, wiatrakom) nadawał w swych dziełach cech mistycznych, odrealnionych, tworząc je tym samym obiektami jedynymi w swoim rodzaju, indywidualnymi przez co bardziej wartościowymi.

Ryc.63 Dalí Salvador, Trwałość pamięci, źródło: http://salvador.com.pl/genialny-substytut.html. Ryc.64 Dalí Salvador, Wiatraki, źródło: http://dwie.owce.pinger.pl/a/2010/6/11/.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ TEORETYCZNA

2.3| Raval. 2.3.1| ‘Miasto Raval’ - charakter dzielnicy. Należąca do strefy Starego Miasta dzielnica Raval jest obecnie jednym z najbardziej kontrowersyjnych terenów Barcelony. Przechodząca liczne transformacje, stanowiąca w różnych okresach historii bazę rolniczą miasta, przestrzeń do budowy założeń klasztornych oraz ośrodek przemysłowy. Okres industrialny dzielnicy miał najbardziej destrukcyjny wpływ na jej sferę ekonomiczną, bytową, społeczną oraz zdrowotną. Stosunkowo niskie czynsze, spowodowane złymi warunkami mieszkaniowymi, przyciągnęły do Ravalu ogromnej ilości imigrantów, przybywających do Barcelony w celach zarobkowych z różnych stron świata. Zjawisko to doprowadziło to tego, iż zaczęto określać tę dzielnicę niepochlebnym mianem Barrio Chino (Chińskiej Dzielnicy). W takich warunkach Raval bardzo szybko ulegał dalszej degradacji, stając się ośrodkiem prostytucji, narkomanii oraz ciemnych interesów, a więzi sąsiedzkie.

Ryc.65 Wykres narodowości ludności zamieszkującej dzielnicę Raval, autor: Centrum Sztuki Współczesnej w Barcelonie.

Obecnie Raval przechodzi kolejną transformację. Próba zmiany jego wizerunku jest celem nie tylko władz miasta, lecz także, a może przede wszystkim, jego mieszkańców. Obok wielkich reformacji przebudowy dzielnicy na jej terenie prowadzonych jest wiele akcji społecznych mających na celu asymilacje imigrantów oraz zawiązanie się głębszych więzi sąsiedzkich, dających możliwość stworzenia jednej silnej społeczności lokalnej, która będzie dbać o rozwój swojej najbliższej okolicy. Jedną z takich akcji jest stworzenie dzielnicowego ogródka działkowego, wprowadzającego do dzielnicy przestrzeń zieleni (wciąż deficytową w tej dzielnicy) oraz możliwość uprawiania roślin w celach rekreacyjnych czy też konsumpcyjnych. Istnieje również wiele programów edukacyjnych i kulturalnych.

Ryc.66 Fotografia wejścia do ogródka dzielnicy Raval z hasłem ‘Maszyna tlenowa pacuje‘, autor: Bartłomiej Zabój. Ryc.67 Fotografia ogródka dzielnicowego w dzielnicy Raval przy ulicy Reina Amalia, autor: Bartłomiej Zabój.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ TEORETYCZNA

W obliczu problemów, z jakimi wciąż boryka się społeczność dzielnicy, jej patriotyzm lokalny jest silniejszy jak nigdzie indziej. Pragnienie zmian angażuje duże grupy mieszkańców do aktywności społecznej. Zwłaszcza młodzi ludzie widzą ogromny potencjał, jaki drzemie w tej dzielnicy i starają się go wyeksponować, organizując liczne happeningi, koncerty lokalnych zespołów i inne tego typu akcje. Półmroczne, wąskie uliczki, niemalże mistyczne kamienice stwarzają idealną atmosferę do artystycznego tworzenia. Być może dlatego Raval jest obecnie uznawany za ośrodek barcelońskiej bohemy, przyciągając na swe tereny rozmaitych artystów, którzy otwierają tu swoje atelie oraz liczne galerie. Istnieje wiele opinii przyznających dzielnicy Raval miano centrum emancypacji, określających go jako scenę dla teatru indywidualizmu. Tak naprawdę trudno jest jednoznacznie określić, co stanowi o odmienności, oryginalności i niezwykłości tej dzielnicy. Nawet sami mieszkańcy mieli często z typ problem, dlatego stworzyli neologizm, czasownik ‘ravalejar’, mający oddać całą różnorodność możliwości, jakie niesie za sobą przebywanie, mieszkanie, spacerowanie, egzystowanie na Ravalu.

Ryc.68 Zdjęcie baneru prezentującego koniugacje czasownika Raval znajdująca się przy Placu dels Ángels, autor: Beata Szkotak.

Ekscentryczny charakter tej części Barcelony sprawia, iż przekraczając jej granicę ma się wrażenie jakby weszło się na teren innego miasta, Miasta Raval.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ TEORETYCZNA

2.3.2| Tożsamość dzielnicy a ekspansja turystyczna. W ciągu ostatnich dwudziestu lat można zaobserwować ciągłe zmiany, jakie następują w dzielnicy Raval. Powstają wciąż nowe obiekty kulturalne i turystyczne. Lokalizacja dzielnicy w ścisłym centrum Barcelony oraz jej charyzmatyczny charakter przyciągają coraz więcej osób. Zmiany te wzbudzają jednak wiele dyskusji, zwłaszcza wśród samych mieszkańców dzielnicy. Coraz częściej mówi się o negatywnych skutkach gentryfikacji, która zachodzi w tej dzielnicy: “To te nowe hotele mają duży wpływ na zmiany jakie zachodzą [w dzielnicy]. Tak jak to się stało z moim znajomym (...). Musiał on opuścić swoje mieszkanie. Nie mógł znieść mobingu, jaki stosował na nim właściciel budynku, chcący wyeksmitować mieszkańców, by móc zbudować w miejscu istniejącego obiektu hotel. Takie sytuacje zdarzają się bardzo często. (...)Niektóre zmiany podążają w dobrym kierunku. Ja chcę filmotekę w pobliżu mojego domu, ale pięciogwiazdkowy hotel zbytnio mnie nie interesuje. Prawdopodobnie by mnie nawet do niego nie wpuścili, ale kto wie.”1 “Zmiany urbanistyczne i różnego rodzaju instalacje, które powstałe w dzielnicy jednak nie w formie, której byśmy sobie życzyli i którą byśmy sobie wymyślili. (...)Mam nadzieję być świadkiem tego momentu historii, ponieważ jestem ciekawa i mam życzenie, nadzieję zobaczyć znowu ‘prawdziwą’ dzielnicę, nie dzielnice, w której ludzie wciąż przychodzą i odchodzą. Chciałabym, żeby ta dzielnicy była dobrym miejscem do życia dla wszystkich typów wierzeń, religii, języków. Oczywiście możemy mieć swój wspólny język, hiszpański, kataloński. To jest moje wielkie marzenie móc zobaczyć to pewnego dnia. Dziś wciąż pozostaje [Raval] miejscem przepływów.”2 Manifest niezgody na podporządkowywanie życia mieszkańców Ravalu turystyce widoczny jest również w środowisku artystycznym. Liczni artyści, którzy upodobali sobie tę dzielnicę, i którzy stworzyli tu centrum barcelońskiej bohemy, niejednokrotnie dają obraz swojemu sprzeciwowi przeciw komercjalizacji tej części miasta. Doskonałym tego obrazem jest kamienica potocznie zwana La Casa Okupa, mieszcząca się przy alei La Rambla del Raval w centrum dzielnicy (obiekt nr 2, ryc. 25-26).

1 Działka projektowa 1 2 Hotel**** 3 La Casa Ocupa Ryc.69 Plany ukazujące dwie przestrzenie, w których występuje konflikt interesów mieszkańców i sektora turystycznego, autro: Beata Szkotak. 1 | Barión Rosa (nauczycielka, mieszkanka dzielnicy). Ravalear [online]. Dostępne w Internecie:http://vimeo. com/14100013. 2 | Gil Rosa (właścicielka restauracji Casa Leopoldo). Ravalear [online]. Dostępne w Internecie: http://vimeo. com/14100013.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ TEORETYCZNA

Jej klasyczne, niczym niewyróżniające się fasady stanowią obecnie architektoniczną przestrzeń manifestacyjną. Liczne graffiti oraz banery z hasłami protestacyjnymi różnego rodzaju sprawiły, iż budynek ten stał się niejako symbolem indywidualizmu całej dzielnicy. Jedno z haseł głosi: ‘ To nie jest atrakcja turystyczna’. Wymowę tego manifestu wzmacnia obecność położonego po przeciwnej stronie alei luksusowego hotelu****. Kontrast między tymi budynkami, jest idealnym obrazem stosunku mieszkańców dzielnicy do ekspansji turystyki na jej terenie. Przytoczony przykład (obszar B, ryc. 25) skłania do głębszego przeanalizowania umiejscowienia założonej w niniejszym projekcie funkcji hostelu w północnej części dzielnicy (obszar A, ryc. 25). 1

Ryc.70 Fotografie omawianych obiektów, autorzy: Beata Szkotak, Bartłomiej Zabój, Carlos de Gallego.

“Turysta kradnie momenty z naszego życia w mieście, przywłaszcza je sobie i wszystko w obiektywie jego aparatu zmienia się w pamiątkę. Od kobiety spacerującej z psem do stoisk w la Boquería (najstarszy targ w Barcelonie). Intymność przestrzeni prywatnej jest nieustannie naruszana. Przyzwyczailiśmy się już do tego. Co więcej, większość z nas oferujemy ją z hojnością. Fasada, która dawniej była zakamuflowana między innymi budynkami, nagle została ‘pokolorowana’ rysunkami wątpliwego gustu, okupowana, natychmiast przeradza się w obiekt zainteresowania aparatów fotograficznych”1 Przedstawione dotychczas problemy i opisany wyżej stosunek mieszkańców dzielnicy do zachodzących zmian, zwłaszcza tych związanych z rozwojem turystyki, skłania do sformułowania wniosku, iż w założeniach do projektowanego obiektu hostelowego należy uwzględnić także elementy skierowane bezpośrednio do osób mieszkających w miasta dzielnicy Raval, by uniknąć wprowadzenia do jej przestrzeni kolejnego symbolu znienawidzonej turystycznej konsumpcji oraz by mieszkańcy stali się wreszcie bezpośrednim podmiotem przeprowadzanych przemian.

1 | La casa okupa de René Mattriste. La fisgona indiscreta [online]. 14.10.2010. Dostępne w Internecie: http:// lafisgonaindiscreta.blogspot.com/2010/10/la-casa-okupa-de-rene-mattriste.html.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ TEORETYCZNA

3| DEFINICJE I POJĘCIA ZWIĄZANE Z PROJEKTEM - SŁOWA KLUCZE

3.1| Miasto MIASTO 1. ‘jednostka podziału terytorialnego, obejmująca obszar o zwartej i intensywnej zabudowie, zamieszkany przez ludność czerpiącą źródła utrzymania z zawodów nierolniczych’: Miasto stołeczne, prowincjonalne. Miasto rodzinne. Miasto Kraków. Ulice, dzielnice, peryferia miasta. Założyć, zbudować, zniszczyć zdobyć miasto.1 Słowo to zostało użyte w niniejszej pracy w dwóch znaczeniach. W pierwszym - w odniesieniu do dzielnicy, w której umiejscowiony został opracowywany projekt, by w symboliczny sposób zaznaczyć jej indywidualny, ekscentryczny charakter. W drugim - związanym z flâneurowską ideą miasta-salonu skierowaną do turystów typu backpackers, którzy mają być potencjalnymi użytkownikami założonej w projekcie części hostelowej. 3.2| Abstrakcja ABSTRAKCJA 1. ‘Pojęcie nierzeczywiste lub pozostające w luźnym związku z rzeczywistością, wywiedzione z założeń z góry przyjętych, niepoparte doświadczeniem; coś niekonkretnego; nierealny pomysł’: Pogrążyć się w świecie abstrakcji. Czysta abstrakcja. 2. filoz. ‘wyodrębnianie uznanych za istotne cech i relacji danego przedmiotu oraz stanowiące wynik tej operacji myślowej najogólniejsze pojęcia, np. ogólne prawa naukowe, kategorie, pojęcia cech i relacji w oderwaniu od konkretnych przedmiotów; abstrakty’ 3. ‘dzieło sztuki (obraz, rzeźba itp.) będące realizacją zasad abstrakcjonizmu’ <łac.>2 W odniesieniu do projektu, słowo abstrakcja związane jest z ideą potraktowania placu publicznego jako salonu, holu głównego, atelier części hostelowej, w której następuje interakcja pomiędzy turystami a mieszkańcami dzielnicy Raval. 3.3| Dyfuzja DYFUZJA 1. fiz. ’samorzutne przenikanie cząstek (cząsteczek, atomów, jonów)jednej substancji do drugiej, wywołane ich bezładnym ruchem cieplnym, prowadzące do wyrównywania się stężeń’3 Zjawisko dyfuzji użyte zostało do określenia procesu integracji, dwóch grup potencjalnych użytkowników projektowanego budynku i placu - mieszkańców dzielnicy Raval oraz zatrzymujących się w niej turystów. 1 | Słownik Współczesny języka polskiego, tom 1, Warszawa 2001. 2 | Słownik Współczesny języka polskiego, tom 1, Warszawa 2001. 3 | Słownik Współczesny języka polskiego, tom 1, Warszawa 2001.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ TEORETYCZNA

3.4| Turystyka TURYSTYKA 1.odbywanie podróży, wędrówek w celach wypoczynkowych, poznawczych itp.: Turystyka górska, zbiorowa, indywidualna, krajowa, samochodowa. Uprawiać turystyką górską. 2.’działalność gospodarcza, polegająca na przygotowaniu i udostępnianiu turystom bazy noclegowej, lokali gastronomicznych i oferowaniu rozmaitych atrakcji, stanowiąca źródło czyichś dochodów’: Gmina żyje głównie z turystyki. Zarabiać na turystyce.1 Turystyka i rekreacja należą do tych dziedzin życia społecznego i gospodarczego, które nieustannie rozwijają się, udoskonalają i unowocześniają. Bez przerwy pojawiają się nowe sposoby i formy turystyki. Zastanawiając się nad definicją turystyki można stwierdzić, że różnorodność interpretacji zjawiska turystyki, jej wieloaspektowość w sferze społecznej, gospodarczej, kulturalnej i środowiska przyrodniczego, a także interdyscyplinarność, spowodowały trudności jednoznacznego określenia, sformułowania jednej, uniwersalnej i powszechnie uznanej i akceptowanej definicji turystyki. Istnieje wiele definicji, które próbują odpowiedzieć na pytanie: co to jest turystyka. Według Światowej Organizacji Turystyki: “Turystyka obejmuje ogół czynności osób, które podróżują i przebywają w celach wypoczynkowych, służbowych lub innych, nie dłużej niż rok bez przerwy poza swoim codziennym otoczeniem”.2 Podstawowym kryterium podziału turystyki jest główny motyw podróży osoby wyjeżdżającej. Przy tym kryterium wyróżnia się następujące rodzaje turystyki: - turystyka poznawcza, - turystyka wypoczynkowa, - turystyka kwalifikowana, - turystyka zdrowotna, - turystyka biznesowa, - turystyka religijna. Poza głównym motywem wyjazdu, stosowanych jest wiele innych kryteriów podziału turystyki: - liczba uczestników (turystyka indywidualna, turystyka zbiorowa), - wiek uczestników (turystyka szkolna, turystyka studencka, turystyka seniorów), - środek transportu (podobnie jak przy szlaku turystycznym - turystyka samochodowa, turystyka rowerowa, turystyka motorowa, turystyka autokarowa, turystyka kolejowa, turystyka lotnicza, turystyka piesza, turystyka konna), - czas pobytu (turystyka krótkoterminowa, turystyka długoterminowa), - miejsce zakwaterowania (turystyka hotelowa, turystyka parahotelowa), - pora wyjazdu (turystyka zimowa, turystyka letnia), 1 | Słownik Współczesny języka polskiego, tom 1, Warszawa 2001. 2 | Definicja turystyki, źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Turystyka.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ TEORETYCZNA

- sposób organizacji wyjazdu (turystyka zorganizowana, turystyka niezorganizowana), - używany sprzęt turystyczny (turystyka narciarska, turystyka kajakowa, wspinaczkowa)

turystyka

O człowieku, którego można by nazwać turystą mówimy, że jest to osoba, która w kraju czasowego pobytu spędziła co najmniej jedną noc w jego bazie hotelowej w celach (z wyłączeniem celów zarobkowych): wypoczynkowych, leczniczych, krajoznawczych, religijnych, sportowych, służbowych, rodzinnych, społecznych, politycznych itp. Według E.Cohena rozróżniamy następujące typy turystów: - zorganizowany turysta masowy - poznaje kraj głównie z okien autokaru i jest słabo przygotowany do podróży. - indywidualny turysta masowy - podróżuje według swoich planów, wykazuje się większą wiedzą o zwiedzanych miejscach od zorganizowanego turysty masowego - turysta indywidualny, przyzwyczajony do komfortu, nastawiony na penetrację środowiska, szukający nowych ścieżek (explorer) - turysta indywidualny, integrujący się całkowicie z kulturą środowiska odwiedzanego, dąży do pełnej integracji z kulturą odwiedzanego kraju (drifter). Natomiast M. Bassand proponuje inne typy turystów: - zorientowani hedonistycznie na rozrywkę - ukierunkowani na poznanie dóbr kultury - dążący do bliskiego kontaktu z przyrodą - pragnący zaliczyć jak najwięcej miejsc w krótkim czasie, w sposób powierzchowny. Turystyka jest bardzo dynamiczną dziedziną życia społecznego co nie pozwala na przygotowanie takiej klasyfikacji rodzajów turystyki i typów turystów, która oparłaby się upływowi czasu. Współczesna turystyka jest elementem życia każdego człowieka, który dzięki turystyce poznaje świat, przyrodę, ludzi i kulturę, a także odpoczywa, relaksuje się i poprawia swój stan zdrowia. Turystyka jest dla wielu osób jest również możliwością spełnienia marzeń i zaspokojenia ciekawości. Ciekawość jak i marzenia często były jednym z głównych motywów podejmowania podróży turystycznych. Obecnie w dobie coraz to nowszych środków masowego przekazu, w dobie Internetu turysta może bardziej rozbudzać swoją ciekawość i marzenia. Turystyka jest jednym z najczęściej opisywanych zjawisk współczesnego świata. W badania nad turystyką jest zaangażowanych wiele dyscyplin naukowych. Do nich należą między innymi psychologia, pedagogika, socjologia, filozofia, czy też antropologia społeczna. W centrum zainteresowania tych dyscyplin naukowych jest człowiek (ludzie) uprawiający turystykę. Psychologia turystyki zajmuje się, turystami, którzy realnie przemierzają świat. Określa ona oddziaływanie turystyki na mieszkańców danego miejsca i na samych podróżujących. Psychologia dostarcza narzędzi i metod do zwalczania negatywnych skutków uprawiania turystyki. Psycholog analizując turystykę koncentruje się przede wszystkim na mechanizmach wewnętrznych, które leżą u jej podstaw a także na towarzyszących jej procesach psychicznych oraz na zmianach w osobowości i relacjach z otoczeniem społecznym. Psychologia turystyki traktuje turystykę

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ TEORETYCZNA

również jako dialog kulturowy, wymianę kulturową czy też spotkaniem różnych kultur, którego warunkiem jest komunikacja między turystami i tubylcami. Badania nad fenomenem turystyki ukazują powstawanie coraz to nowszych typów turystyki, albo zmianę nastawienia do niektórych już istniejących. Do takich typów turystyki należą między innymi: backpacking (popularny w latach 60. i 70), flashpacking1, czy też caravaning2. Postrzeganie backpackingu w wielu krajach jest coraz bardziej pozytywne, a rosnące zainteresowanie tym sposobem podróżowania sprawia, że backpacking wyszedł z “podziemia” i powoli umiejscawia się w głównym nurcie turystyki. Głównym celem turystów typu backpackers jest jak najpełniejsza integracja z ludnością zamieszkująca tereny przez nich odwiedzane. Wymiana doświadczeń, empiryczne doświadczenie różnic kulturowych stają się mottem ich podróży. Przy takich założeniach wymagania dotyczące baz noclegowych stanowią sprawię drugorzędną.

1 | neologizm, używany w odniesieniu do zamożnych plecakiem 2 | współczesna forma aktywnej turystyki motorowej, dla której bazą noclegowo-żywieniową są kampery i przyczepy kempingowe

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ ANALITYCZNA

CZĘŚĆ ANALITYCZNA 1| TEREN OPRACOWANIA PROJEKTOWEGO A DZIELNICA RAVAL Część analityczna niniejszej pracy dyplomowej magisterskiej została podzielona na dwie części: 1. Analizy terenu w ujęciu całej dzielnicy Raval. 2. Analizy terenu w ujęciu najbliższego otoczenia urbanistycznego. Taki podział pozwolił na dokładniejsze określenie problemu miejsca objętego projektem, jak również dokładniejszego określenia jego potencjalnych użytkowników i ich potrzeb. Każda sporządzona przeze mnie analiza składa się z czterech części: 1. Założenia do analizy. 2. Cele analizy. 3. Analiza. 4. Wnioski z analizy.

1.1| Analiza funkcji obiektów występujących w dzielnicy z uwzględnieniem ich preferencji względem mieszkańców i turystów. ZAŁOŻENIA: Obiekty występujące w dzielnicy Raval dzieli się na dwie grupy główne: - obiekty o funkcjach skierowanych do mieszkańców

- obiekty o funkcjach skierowanych do turystów.

W każdej z tych grup identyfikuje się podgrupy zgodnie z gęstością występowania przedstawicieli danej grupy w obiekcie danej funkcji.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ ANALITYCZNA

Analiza ta nie wyklucza występowania przedstawiciela jednej grupy w obiekcie określonym jako obiekt skierowany do użytkowników drugiej grupy, jednak sytuacja ta jest traktowana jako wyjątkowa lub sporadyczna. Ponadto zakłada się, iż proporcje między funkcjami przyporządkowanymi do każdej grupy użytkowników, determinują strefy prywatności danej grupy lub też strefy, które są użytkowane przez mieszkańców i turystów w równym stopniu, określone jako strefy współdzielenia.

Strefy prywatności w przypadku tej analizy rozumie się jako obszary, w których dana grupa użytkowników ma poczucie bezpieczeństwa, swobody, przebywania na ‘swoim’ terenie, co pomaga jej zaspokajać swoje potrzeby i budować przyjazne relacje społeczne. CELE: 1. Zidentyfikowanie dominujących funkcji w dzielnicy Raval. 2. Wydzielenie i zlokalizowanie stref funkcjonalnych w obszarze dzielnicy Raval. 3. Określenie głównych użytkowników wydzielonych stref funkcjonalnych. 4. Zdefiniowanie stref prywatności mieszkańców i turystów oraz ich wzajemnych relacji w obrębie dzielnicy Raval. 5. Określenie lokalizacji terenu opracowania projektowego względem zdefiniowanych stref funkcjonalnych i stref prywatności 6. Określenie potencjalnych użytkowników terenu opracowania projektowego. 7. Próba określenia kierunków napływu danej grupy użytkowników do trenu opracowania projektowego. 8. Weryfikacja założonej funkcji kulturalno-hostelowej w odniesieniu do układu funkcjonalnoprzestrzennego całej dzielnicy.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL

FO NT AN EL LA

NA A ET I LA

A IN CE S

L DE

CA R

RE R

A EL L . D RA AV TED CA

. AV

LA MB RA

ANTONI

PELLA PE LAI AI

A AÇ E D T N SA ME U JA

A LA

D VE

A VI

AÇ

SANT

R CA

EL NG DE

DE DE

C. C

T OR

A AÇ PL LA AT DE SIT ER IV UN

ITA

ERS

NIV

L DE

A AÇ PL DE A NY LU TA A C

L'À

RR CA C

RR CA

A AT

CZĘŚĆ ANALITYCZNA

DE F

RA N

B DA

RONDA

M RA

A BL

CA RR

DE TR

MO EIG

DRAS

SANE

PARA RALL.LLEL LELL

RA M

PARAL.LEL

DEL DE EELL

AVINGU AVIN AVI IN NGUDA NGU A

RR ER

E LES

AV. D

NO U

ER RR

NT SA

U PA

L DE

RA M BL A

MONTJUÏC

JO SE

IÓ

EB AR LEGENDA C ELO

SIC

MIESZKANIÓWKA

PG.

L'EX

PASSEI

RR ER

(GĘSTOŚĆ ZALUDNIENIA 800os./ha) (GĘSTOŚĆ ZALUDNIENIA DO 800os./ha)

HOTELE/HOSTELE/ PENSJONATY/ APARTAMENTY

FUNKCJE OBIEKTÓW

MIESZKANIÓWKA/ USŁUGA

USŁUGA

OBIEKTY ‘ATRAKCJE TURYSTYCZNIE’

USŁUGA

(gastronomia, handel)

(muzea, centra kultury, obiekty sakralne, targowiska)

(szkoły, biura, lokalne teatry, centra sportowe, placówki socjalne, komisariaty policji)

(kasyna, kantory, informacja turystyczna)

OBSZARY / TRASY

GRANICA STREF FUNKCJONALNYCH

GRANICA OPRACOWANIA PROJEKTOWEGO

Ryc.71 Analiza funkcji obiektów występujących w dzielnicy z uwzględnieniem ich preferencji względem mieszkańców i turystów, autor: Beata Szkotak

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL

FO NT AN EL LA

A ET I LA

IN CE SA

L DE

PR LA DE RE R

LA MB RA

. AV

A EL L . D RA AV TED CA

CA R

RR CA

ANTONI

EL NG

PELAI

RA N ER

I OR

DE F

B DA

A VI

A AÇ E D T N SA ME U JA

SANT

R CA

L'À

D DEE

C. C

RR CA

A AÇ E D YA UN AL T CA

TAT

ERS

NIV

L DE

T OR

A AÇ PL LA AT DE SIT ER IV UN

T CA

CZĘŚĆ ANALITYCZNA

RONDA

CA RR

DE TR

RR ER

SS PA

SANE

DEL DE EELL

PARA RALL.LLEL LELL

LL D

PARAL.LEL

MB LA DE

AVINGU AVIN A AVI IN NGUDA NGU A

EIG

DRAS

E LES

AV. D RR

NT SA

U PA

L DE

RA M BL

MONTJUÏC

SE JO

EB AR LEGENDA C ELO

PG.

PO TEREN OPRACOWANIA PROJEKTOWEGO A STREFY FUNKCJONALNE DZIELNICY RAVAL SIC IÓ

L'EX

PASSEI

RR ER

STREFY FUNKCJONALNE / STREFY PRYWATNOŚCI

1a/ STREFA USŁUGOWA STREFA PRYWATNOŚCI TURYSTÓW

(TURYSTYCZNA; USŁUGI GŁÓWNIE HOTELOWE + ATRAKCJE TURYSTYCZNE’)

1b/ STREFA USŁUGOWA 1c/ STREFA USŁUGOWA STREFA WSPÓŁDZIELENIA

(USŁUGI O CHARAKTERZE LOKALNYM)

(TURYSTYCZNA; ‘ATRAKCJE TURYSTYCZNE’)

2a/ STREFA 2b/ STREFA MIESZKANIOWA MIESZKANIOWA STREFA PRYWATNOŚCI MIESZKAŃCÓW (GĘSTOŚĆ ZALUDNIENIA 800os./ha)

STREFA MIESZKANIOWA TEREN OPRACOWANIA PROJEKTOWEGO

STREFA USŁUGOWA

MIESZKAŃCY DZIELNICY

TURYŚCI

DOMINUJĄCA GRUPA UŻYTKOWNIKÓW:

PRZESTRZEŃ , W KTÓREJ SPOTYKAJĄ SIĘ OBIE GRUPY UŻYTKOWNIKÓW -

MIESZKAŃCY DZIELNICY I TURYŚCI

DOMINUJĄCA GRUPA UŻYTKOWNIKÓW:

OBSZARY / TRASY

TRASA TURYSTYCZNA

GRANICA OPRACOWANIA PROJEKTOWEGO

Ryc.72 Teren opracowania a strefy funkcjonalne dzielnicy Raval, autor: Beata Szkotak

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ ANALITYCZNA

WNIOSKI: 1. W dzielnicy Raval występują dwie główne strefy funkcjonalne obiektów: strefa mieszkaniowa i strefa usługowa. 2. Strefa mieszkaniowa stanowi jednocześnie strefę prywatności mieszkańców dzielnicy Raval. W strefie usługowej jednak można wyróżnić dwie różne strefy prywatności: strefę prywatności turystów w północno-wschodniej części dzielnicy, w której dominują funkcje hotelowe obiektów oraz muzea, galerie, pałace, zabytki, stanowiące tzw. ‘atrakcję turystyczną’. Druga część strefy usługowej znajduje się w części południowej i określa się ją jako strefę współdzielenia. Charakteryzuje się ona równowagą między liczbą obiektów o funkcjach usługowych skierowanymi do mieszkańców a obiektów o funkcjach usługowych przeznaczonych do turystów. 3. W strefie mieszkaniowej wyróżnia się również obszar charakteryzujący się największą gęstością zaludnienia w dzielnicy. Obszar ten znajduje się w północno-zachodniej części dzielnicy. Gęstość zaludnienia wynosi tam 800os./ha.

Ryc.73 Schematyczny zapis struktury funkcjonalno-użytkowej dzielnicy Raval, autor: Beata Szkotak.

4. Powyższa analiza wykazała, że w dzielnicy Raval występują dwie główne grupy użytkowników jej obiektów i przestrzeni:

Ryc.74 Grupy potencjalnych użytkowników przestrzeni Placu dels Ángels, autor: Beata Szkotak.

- grupa mieszkańców dzielnicy, którą można określić również jako grupę użytkowników stałych - grupa turystów, którą można określić jako grupę użytkowników czasowych 5. Charakterystyczną cechą lokalizacji terenu opracowania jest przeciwstawny kierunek napływu obu grup użytkowników. 6. Teren opracowania projektowego znajduje się na granicy strefy mieszkaniowej i strefy usługowej. Ponadto jedną z tych stref można określić jako strefa mieszkańców, a drugą jako stefę turystów. Taka lokalizacja determinuje zatem dobór takiej funkcji terenu opracowania,

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ ANALITYCZNA

która będzie odpowiadała potrzebom obu tych grup użytkowników. STAN OBECNY - rywalizacja obszarów turystycznych z obszarami mieszkalnymi.

STAN PROJEKTOWANY - stworzenie przestrzeni pośredniej, stanowiącej medium między obszarami turystycznymi a mieszkalnymi Ryc.75 Relacja terenu opracowania projektowego z otoczeniem, autor: Beata Szkotak.

7. Założona funkcja kulturalno-hostelowa odpowiada charakterystyce założonej dla niej lokalizacji.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ ANALITYCZNA

1.2| Między La Ramblą A Ronda de Sant Antoni – analiza komunikacji w obrębie terenu opracowania projektowego ZAŁOŻENIA: Bulwary La Rambla y Ronda de Sant Antoni ze względu na swoją historię, mieszczące się wzdłuż nich atrakcje są powszechnie znane zarówno wśród turystów, jak i miejscowych. Ich popularność sprawia, że są głównymi ciągami komunikacyjnymi obszaru Starego Miasta Barcelony, z których to rozchodzą się przechodnie do sieci wąskich uliczek dzielnicy Barri Gotic i Raval. Lokalizacja danego miejsca w tych dzielnicach względem wyżej wymienionych bulwarów ma więc duży wpływ na liczbę oraz kierunki napływu osób je odwiedzających. Wzdłuż powyższych bulwarów wyznacza się punkty wejścia do dzielnicy Raval – miejsca charakterystyczne dzięki swej formie lub obiektom, które znajdują się w ich pobliżu. Następnie wytycza się możliwie najkrótsze i najbardziej intuicyjne trasy przejścia z jednego bulwaru na drugi (trasy wejścia i wyjścia z dzielnicy Raval), prowadzące jednocześnie przez Plac dels Ángels. W analizie bierze się również pod uwagę komunikację publiczną (autobusy, metro), łączącą dzielnicę Raval z innymi częściami miasta. CELE: 1.

Wyznaczenie głównych kierunków napływu ludności do terenu opracowania.

Charakterystyka głównych ciągów komunikacyjnych.

Sprawdzenie czy teren jest dobrze skomunikowany z miastem.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ ANALITYCZNA

FO NT AN EL LA

A ET I LA

PR LA DE RE R CA R A VI

CA RR LA

ER RR

PARAL.LEL

DEL

CA RN ER

PARAL.LEL

B AVINGUDA M

A ND

U NO

SANE

EIG

E LES B DRAS

AV. D

DE B

NT SA ER R AR

A BL M RA

RA M BL A

AV LR DE

U PA

RONDA

O NS

DE F

RA N

M B

A AÇ E D T N SA ME U JA

B B

I AR

IN CE S

L DE . AV

C. DE

SANT

A EL L . D RA AV TED CA

EL NG LA MB RA

RR CA

ANTONI

O FL

L'À

ER RR CA

A ED

M B B

PELAI

RSI

IVE

A AÇ PL DE A NY LU TA CA

TAT

E AD

B B

A AÇ PL LA AT DE SIT ER IV UN

T OR

N LA

MONTJUÏC

EB AR LEGENDA C

SE JO

PASSEI

ELO

IÓ

JEDNA GŁÓWNA TRASA PIESZA PROWADZĄCA BEZPOŚREDNIO DO TERENU OPRACOWANIA PROJEKTOWEGO

PLAC DELS ANGELS -część terenu opracowania projektowego

OBSZARY

SIC

PG.

CA RR E

L'EX

ZABUDOWANIA

PLACE PUBLICZNE I PÓŁPUBLICZNE WEJŚCIA DO DZIELNICY

NOCNA TRASA AUTOBUSOWA - NA GRANICY DZIELNICY DZIENNA TRASA AUTOBUSOWA - WEWNATRZ DZIELNICY

PROWADZĄCE BEZPOŚREDNIO NA PLAC DEL ANGELS

BĘDĄCE POCZĄTKAMI TRASY ŁĄCZĄCEJ POPULARNE MIEJSCA W DZIELNICY

NIEMAJĄCE ZNACZENIA DLA DOJŚCIA DO PLACU

KOMUNIKACJA KOŁOWA dzien

noc

P - PARKING

M - PRZYSTANEK METRA TRASA AUTOBUSOWA B - PRZYSTANEK W DZIELNICY RAVAL AUTOBUSOWY KOMUNIKACJA PIESZA

BULWARY

DOJŚCIE BEZPOŚREDNIE TRASA ‘TURYSTYCZNA’

Ryc.76 Kierunki napływu ludności do terenu opracowania - analiza komunikacji, autor: Beata Szkotak

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ ANALITYCZNA

WNIOSKI: 1. Jednie dwa wejścia (zaznaczone na analizie kolorem ciemnopomarańczowym) wyznaczone na bulwarach prowadzą bezpośrednio do terenu opracowania projektowego. 2. Teren opracowania znajduje się na trasie łączącej popularne miejsca w dzielnicy takie jak: targ La Boqueria, Centrum Kultury Współczesnej (CCCB), Muzeum Kultury Współczesnej (MCBA), Fundacja sztuki i design’u (FAD), Szpital La Cruz Roja. 3. Teren opracowania znajduje się na autobusowej trasie dziennej znajdującej się w obrębie dzielnicy. 4. W okolicy wejść do dzielnicy Raval, prowadzących bezpośrednio do terenu opracowania, znajdują się stacje metra oraz przystanki autobusowe funkcjonujące całą dobę. 5. Wschodnia część Placu dels Ángels, znajdująca się w bezpośrednim sąsiedztwie działki przeznaczonej pod obiekt projektowany obiekt, charakteryzuje się największym ruchem komunikacyjnym.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ ANALITYCZNA

1.3| Teren opracowania projektowego w sieci przestrzeni publicznych dzielnicy - analiza. ZAŁOŻENIA: W przestrzeni dzielnicy Raval wyznacza się wszystkie place publiczne i półpubliczne (o dostępności ograniczonej czasowo). Następnie przelicza się procentowy udział tych przestrzeni do powierzchni zabudowanej dzielnicy. CELE: 1.

Określenie relacji przestrzennych w dzielnicy Raval.

Ustalenie relacji między placami w dzielnicy Raval.

3. Określenie roli Placu dels Ángels w sieci placów publicznych i półpublicznych dzielnicy Raval. 4.

Określenie relacji Placu dels Ángels z przestrzeniami zabudowanymi dzielnicy Raval.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ ANALITYCZNA

NA A ET I LA

CE RE R

A EL L . D RA AV TED CA

. AV

LA MB RA

ANTONI

L DE

PELLA PE LAI AI

A AÇ E D T N SA ME U JA

PL LA

D VE

A VI

A AÇ S L DE ELS G ÀN

SANT

R CA

CA R

RR CA

FO NT AN EL LA C.

ER RR CA

EL NG DE

DE DE

C. C

L'À

S RT

A AÇ E D YA N LU TA A C

AT SIT

NIV

D DA

A AÇ PL LA AT DE SIT ER IV UN

ND RO ES

DE F

RA N

D RI

RONDA

M RA

CA RR

RA M BL A

L VA RA

MO EIG

DRAS

SANE

E LES

AV. D

ER RR

NT SA

U PA

L DE

RA SS

PARA RALL.LLEL LELL

MO LL D

PARAL.LEL

DEL DE EELL

AVINGU AVIN A AVI IN NGU NGU UDA DA A

MONTJUÏC

SE P JO

MO G

PASSEI

DE BA LEGENDA R

IÓ

DUŻE ZGRUPOWANIE PLACÓW PUBLICZNYCH O ŚREDNICH LUB MAŁYCH POWIERZCHNIACH

SIC

PLAC DELS ANGELS -PLAC PUBLICZNY

PG.

CA R

L'EX

PLACE PUBLICZNE

DOSTĘPNOŚĆ PLACÓW

PLACE PÓŁPUBLICZNE

-część terenu opracowania projektowego

OBSZARY

NIEWIELKA LICZBA PLACÓW PUBLICZNYCH JEDEN GŁÓWNY DUŻY BULWAR KILKA MAŁYCH PLACÓW

STREFY FUNKCJONALNE OBSZAR O NAJWIĘKSZEJ ZABUDOWA DZIELNICY GĘSTOŚCI ZALUDNIENIA I ZABUDOWY

NIEWIELKA LICZBA PLACÓW, JEDNAK O DOŚĆ SPORYCH POWIERZCHNIACH

Ryc.77 Teren opracowania projektowego w sieci przestrzeni publicznych dzielnicy - analiza sieci przestrzeni publicznych w dzielnicy Raval, autor: Beata Szkotak

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ ANALITYCZNA

2. STREFA USŁUGOWA - TURYSTYCZNA

4. OBSZAR O NAJWIĘKSZEJ GĘSTOŚCI ZALDNIENIA I ZABUDOWY

1. STREFA MIESZKANIOWA

3. STREFA USŁUGOWA - WSPÓŁDZIELONA

LEGENDA DOSTĘPNOŚĆ PLACÓW

PLAC DELS ANGELS -PLAC PUBLICZNY

PLACE PUBLICZNE

PLACE PÓŁPUBLICZNE

-część terenu opracowania projektowego

OBSZARY

STREFY FUNKCJONALNE OBSZAR O NAJWIĘKSZEJ ZABUDOWA DZIELNICY GĘSTOŚCI ZALUDNIENIA I ZABUDOWY

Ryc.78 Proporcje przestrzeni otwartych -placów publicznych do zabudowań w poszczególnych strefach funkcjonalnych dzielnicy Raval, autor: Beata Szkotak

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ ANALITYCZNA

WNIOSKI: 1. Największy udział procentowy placów w przestrzeni dzielnicy Raval występuje w strefach usługowych. Jednak w strefie usługowej –turystycznej dużą część stanowią place półpubliczne z dostępem ograniczonym czasowo.

Ryc.79 Wykres stosunku powierzchni zabudowanej do niezabudowanej w poszczególnych strefach dzielnicy Raval, autor: Beata Szkotak.

2. Każda strefa funkcjonalna dzielnicy Raval charakteryzuje się nieco odmiennymi relacjami przestrzeni otwartych – placów, bulwarów z przestrzeniami zabudowanymi, które zostały przedstawione na poniższych schematach:

Ryc.80 Schematyczny zapis układów przestrzennych w poszczególnych strefach dzielnicy Raval, autor: Beata Szkotak.

3. Położenie Placu dels Ángels na granicy dwóch stref funkcjonalnych o różnych relacjach przestrzennych – strefy mieszkaniowej, w której nie występują place publiczne oraz strefy

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ ANALITYCZNA

usługowo-turystycznej, w której można wytyczyć sieć placów publicznych i półpublicznych. Stwarza to go przestrzenią będącą jednocześnie placem lokalnym dla mieszkańców oraz częścią sieci ogólnodostępnych przestrzeni publicznych.

Ryc.81 Schemat układów przestrzennych w najbliższym sąsiedztwie Placu dels Ángels, autor: Beata Szkotak.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ ANALITYCZNA

1.4| Analiza lokalizacji obiektów kulturalnych i komercyjnch w dzielnicy Raval.

Ryc.82 Analiza rozwoju sektora kulturalnego w dzielnicy Raval, autor: Centrum Kultury Współczesnej w Barcelonie.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ ANALITYCZNA

Ryc.83 Analiza rozwoju sektora komercyjnego w dzielnicy Raval, autor: Centrum Kultury Współczesnej w Barcelonie.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ ANALITYCZNA

WNIOSKI: 1. Największa liczba punktów usługowych, w tym również gastronomicznych znajduje się w północnej części dzielnicy Raval. Mieszczą się one głównie na ulicach dels Tallers oraz Ferlandina y Elisabets (dwie ostatnie łączą się bezpośrednio z Placem dels Ángels). W części centralnej można zauważyć regularną acz niezbyt gęstą sieć punktów gastronomicznych, a w części południowej występują one sporadycznie. 2. Dzielnica Raval ma bogatą ofertę kulturalną. W jej granicach mieści się m.in. dwanaście teatrów alternatywnych oraz wiele galerii i pracowni artystycznych. W północnej części Ravalu (okolice Placu dels Ángels) znajduje się ośrodek sztuki współczesnej, który mieści: Muzeum Sztuki Współczesnej (MACBA), Centrum Sztuki Współczesnej (CCCB), Fundacja Sztuki i Designu (FAD) oraz centralną księgarnię dzielnicy El Centro del Raval. 3. W dzielnicy zlokalizowanych jest wiele sklepów o profilu artystycznym. 4. Wyniki powyższej analizy wykazują, iż dzielnica Raval jest przestrzenią kulturotwórczą.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ ANALITYCZNA

2| TEREN OPRACOWANIA PROJEKTOWEGO A JEGO BEZPOŚREDNI KONTEKST URBANISTYCZNY 2.1| Przemiany urbanistyczne w obszarze Placu dels Ángels i w jego najbliższym otoczeniu na przestrzeni lat. Rodowód Placu dels Ángels sięga XIX wieku. Kataloński architekt i urbanista Miquel Garriga i Roca w inwentaryzacji z roku 1862 prezentują go jako proste poszerzenie dwóch ulic - Angeles y Elisabets, o skromnych rozmiarach i trapezoidalnej formie na przeciw kaplicy klasztoru dels Angeles. Pojawia się on tam otoczony budynkami publicznymi. Plan rozbudowy Barcelony Ildefonsa Cerdá z 1859 r. proponował poszerzenie ulic Ferlandina i Elisabets. W projekcie Pere García Faria (1891) usunięto niektóre budynki przy ulicy dels Ángels, w pobliżu placu, zmieniono tym samym nieco jego wewnętrzną konfiguracje. Inwentaryzacja Martorell’a (1929) uwzględnia już te zmiany. Ulica Elisabets Plac dels Ángels Ulica dels Ángels Klasztor dels Ángels Casa de Caritat Ulica Ferlandina

Ryc.84 Plac dels Ángels - ortofotomapa z roku 1956, źródło: http://sitmun3.diba.cat/visor_wms/.

Układ ten utrzymano aż do lat 80-tych, kiedy to wprowadzono Specjalny Plan Wewnętrznej Reformacji Ravalu, który zakładał zburzenie niektórych budynków należących do klasztoru dels Ángels. W 1993 opracowany został projekt obecnej formy placu - wykonanie szerokiej platformy pod realizację Muzeum Sztuki Współczesnej Barcelony (MCBA), otwartego w 1995r.. Projekt ten zakładał częściowe usuniecie budynku Casa de Caritat, jak również kilku innych zabudowań, znajdujących się w przestrzeni założonej platformy. Równolegle do zmian na samym placu przeprowadzono rewitalizację pozostawionej części Casa de Caritat i stworzono tam Centrum Sztuki Współczesnej, a funkcje mieszkaniowe i komercyjne skoncentrowano na ulicach: Ferlandina, Joaquina Costa y Elisabets. W późniejszych latach przeprowadzono także rewitalizację klasztoru dels Ángels i utworzono w nim siedzibę Fundacji Sztuki i Designu oraz wybudowano nowy budynek Uniwersytetu Barcelony, uzupełniając pierzeję ulicy Monalegre. Ulica Elisabets Ulica dels Ángels CCCB FAD Plac dels Ángels MCBA

Ryc.85 Plac dels Ángels - ortofotomapa z roku 2011, źródło: http://maps.google.pl/maps?hl=pl&tab=wl.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ ANALITYCZNA

PLAN SYTUACYJNY PLACU _ROK 1980 - niewielka powierzchnia placu - zwarta zabudowa wokół placu - wyraźne ciągi komunikacyjne

Ryc.86 Plan sytuacyjny Placu dels Ángels z roku 1980, źródło: La segona renovación_Barcelona.

PLAN SYTUACYJNY PLACU _ROK 1995 - znaczne powiększenie powierzchni placu - rozluźnienie zabudowy, otwarcie tkanki urbanistycznej - trudna do zdefiniowania geometria placu - desorganizacja przestrzeni, zatarcie kierunków komunikacyjnych

Ryc.87 Plan sytuacyjny Placu dels Ángels z roku 1995, źródło: La segona renovación Barcelona.

AKTUALNY PLAN SYTUACYJNY PLACU - duża powierzchnia placu - organizacja przestrzeni w części północnej przez wybudowanie budynku Uniwersytetu Barcelony - trudna do zdefiniowania geometria placu - desorganizacja przestrzeni placu, brak wyraźnych wejść do jego przestrzeni

Ryc.88 Aktualny plan sytuacyjny Placu dels Ángels, źródło: http://adsbcn.wordpress.com/page/4/.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ ANALITYCZNA

Teren Placu dels Ángels był również przedmiotem wielu warsztatów i konkursów architektonicznych. Zwracały one uwagę na wymienione już przeze mnie problemy związane z turystyką, tożsamością dzielnicy Raval i jak również z samą obecną formą placu. Poniżej przestawiam wyniki dwóch z nich. LETNI KURS ARCH DESIGN STUDIO BARCELONA (2009) Przykładowe szkice wykonane w ramach letniego kursu Arch Design wskazują na to, iż jego uczestnicy wskazywali na potrzebę podzielenia Placu dels Ángels na mniejsze strefy oraz urozmaicenie jego przestrzeni poprzez wprowadzenie dodatkowych funkcji czy elementów małej architektury.

Ryc.89 Szkice koncepcyjne wykonane w ramach programu Kultura i Miasto letniego kursu Arch Design Studio Barcelona, źródło: http://adsbcn.wordpress.com/what-is-adsbcn/.

KONKURS ARQUITECTUM BARCELONA 2011 Założeniem tego konkursu było zaprojektowanie stumetrowej wieży znajdującej się w północnowschodniej pierzei Placu dels Ángels, mieszczącej hostel dla turystów typu backpackers, jednocześnie będącej symbolem barcelońskiej bohemy. Regulamin zwraca dużą uwagę na kulturalne tradycje dzielnicy Raval oraz charakterystyczne w jej przestrzeni sklepy z wyrobami rękodzielniczymi. Program zaproponowany w regulaminie jest jednak programem typowego hotelu, z niewielka (w stosunku do całości założenia) strefą komercyjną przeznaczoną na sprzedaż wyrobów artystycznych. Kontrowersyjny jest również wymóg dotyczący wysokości projektowanego hostelu. Stumetrowa wieża już z założenia jest bowiem obiektem, który ciężko wpisać w bardzo ciasną, niemalże jednakowej wysokości zabudowę dzielnicy.

Ryc.90 Wybrane projekty konkursowe konkursu Arqutectum Barcelona 2011.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ ANALITYCZNA

2.2| Inwentaryzacja obiektów w najbliższym otoczeniu Placu dels Ángels.

1 DZIAŁKA PROJEKTOWA Działka projektowa od południa i południowego-wchodu sąsiaduje w dwoma budynkami objętymi ochroną konserwatorską (opisane w punktach 6,7-8). Jej zachodnia fasada stanowi część pierzei Placu dels Ángels. Od północy zaś sąsiaduje z opuszczonym obecnie założeniem klasztornym. Obecnie na jej terenie znajduje się szkoła Vedruna Ángels istniejąca od 1975. Ryc.91 Działka projektowa, źródło: Google Earth.

2 MUZEUM SZTUKI WSPÓŁCZESNEJ W BARCELONIE (MACBA) Projekt architektra Richarda Meiera. Powstały w roku 1995. Od północny sąsiaduje z Centrum Sztuki Współczesnej (CCCB). Ryc.92 MACBA, autor: Beata Szkotak.

3 CENTRUM STUDIÓW I DOKUMENTACJI MCBA Otwarte w 2006 roku. Mieści bibliotekę, archiwum Muzeum MCBA oraz bank fotografii prac prezentowanych w muzeum. Ryc.93 Centrum Studiów i Dokumentacji MCBA, autor: Beata Szkotak.

4-5 FUNDACJA SZTUKI I DESIGNU (FAD) XVI-wieczny budynek dawnego Kasztoru dels Àngels. W roku 1999 zrewitalizowany przez architektów Lluís’a Clotet i Ignacio Paricio.

Ryc.94 FAD, autro: Carlos de la Barrera. Ryc.95 FAD, autor: Carlos de la Barrera.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ ANALITYCZNA

6 BUDYNEK DOMU SIEROT XVI-wieczny budynek pierwotnie był siedzibą fundacji Guillema dez Pouma opiekującej się osieroconymi dziećmi. Posiada portal pochodzący z 1578 r. Przebudowany w 1785 r. Przylega do niego kaplica, w której obecnie mieszczą się biura Centrum Spraw Zagranicznych Barcelony (CIDOB). W roku 1848 mieściła się tu szkoła Sióstr Milosierdzia Św.Wincentego, a w roku 1875 Konwent Karmelitów. Ryc.96 MACBA, autor: Beata Szkotak.

7-8 BUDYNEK DOMU MIŁOSIERDZIA WRAZ Z OGRODEM Pierwotnie szkoła Sant Guillem d’Aquitània ufundowana przez Augustianów w roku 1587, (część kompleksu Domu Miłosierdzia). Następnie mieściła się w nim miejska szkoła podstawowa. Podczas inwazji napoleońskiej był tajną bazą ruchu mieszkańców miasta przeciw okupacji francuskiej. W roku 1910 w budynku tym mieścił się Instytut Kultury i Biblioteka Popularna dla Kobiety. W roku 1940 mieścił się tu Instytut teatru jak równiż Adrià Gual (dramaturg, businessman kataloński, pionier kina w Barcelonie). Od 1988 siedziba Centrum Spraw Zagranicznych Barcelony (CIDOB).

Ryc.97 Budynek Domu Miłosierdzia, autor: Bartłomiej Zabój. Ryc.98 Ogród budynku Domu Miłosierdzia, autor: Bartłomiej Zabój.

9 KOŚCIÓŁ WRAZ Z KLASZTOREM W części klasztornej znajduje się obecnie szkoła podstawowa.

Ryc.99 Kościół przy ulicy dels Ángels, autor: Carlos de la Barrera.

10 KAMIENICA MIESZKALNA Przestrzeń handlowa w kondygnacji parterowej mieszcząca księgarnię La Centrala del Raval.

Ryc.100 Kondygnacja parteru kamienicy mieszkalnej przy ulicy Elisabets, autor: Carlos de la Barrera.

11 KAMIENICA MIESZKALNA Przestrzeń handlowa w kondygnacji parterowej mieszcząca sklepiki z artykułami artystycznymi.

Ryc.101 Kondygnacja parteru kamienicy mieszkalnejprzy ulicy Elisabets, autor: Carlos de la Barrera.

12 KAMIENICA MIESZKALNA Przestrzeń handlowa w kondygnacji parterowej mieszcząca sklepiki z artykułami artystycznymi.

Ryc.102 Kamienica mieszkalna przy ulicy Elisabets, autor: Carlos de la Barrera.

13 KAMIENICA MIESZKALNA Przestrzeń handlowa w kondygnacji parterowej mieszcząca sklepiki z artykułami artystycznymi oraz kawiarnię. Ryc.103 Kamiennica mieszkalna u zbiegu ulic Elisabets y dels Ángels, autor: Carlos de la Barrera.

14 KAMIENICE MIESZKALNE Przestrzeń handlowa w kondygnacji parterowej mieszcząca dwie kawiarnie (pierzeja południowa). Ryc.104 Kamienice mieszkalne przy wlocie ulicy Ferlandina na Plac dels Ángels, autor: Beata Szkotak.

15 UNIWERSYTET BARCELONY, WYDZIAŁY FILOZOFII, GEOGRAFII I HISTORII Wydziały te zostały przeniesione do nowego budynku w roku 2006.

Ryc.105 Uniwersytet Barcelony, autor: Carlos de la Barrera.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ ANALITYCZNA

WNIOSKI: 1. Niewielka ilość punktów gastronomicznych przy placu. 2. Przestrzeń placu została zdominowana przez ośrodki kulturalne o charakterze metropolitalnym skierowanym do osób ze sfer kultury wyższej. Brak w przestrzeni placu obiektów o funkcjach o charakterze lokalnym, zapewniających rozrywkę i możliwość relaksu mieszkańcom samej dzielnicy. 3. Zdarzenia odbywające się w ramach funkcji mieszczących się w budynkach otaczających plac są skierowane głównie na tereny placów półpublicznych z czasowo ograniczonym dostępem. W takiej sytuacji Plac dels Ángels zdaje się pełnić rolę zaplecza dla swych pierzei.

Ryc.106 Lokalizacja punktów gastronomicznych (kolor czerwony) oraz obiektów kulturowych (kolor żółty) w sąsiedztwie Placu dels Ángels oraz kierunki ich oddziaływania, autor: Beata Szkotak.

4. Niniejsza analiza wykazała, iż budynki otaczające Plac dels Ángels nie sprzyjają aktywizacji jego przestrzeni, czego skutkiem jest brak oznaków życia społecznego mieszkańców dzielnicy na tym terenie. Jest to jeden z głównych problemów, jaki powinien rozważyć nowo projektowany obiekt w pierzei północno-wschodniej placu.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ ANALITYCZNA

2.3| Efekt budynku MCBA Ricarda Meier’a.

Ryc.107 Muzeum Sztuki Współczesnej w Barcelonie, źródło: www.richardmeier.com

Powstały w 1995 roku obiekt Muzeum Sztuki Współczesnej zaprojektowany przez amerykańskiego architekta Richarda Meiera predestynowany był do tego, by powtórzyć sukces Muzeum Guggenheima w Bilbao autorstwa architekta także amerykańskiego pochodzenia Franka Gehrego. Celem budowy tego obiektu była próba zmiany wizerunku dzielnicy Raval o niechlubnej opinii enklawy imigrantów, jednocześnie wykorzystując jej lokalizację w ścisłym centrum Barcelony, w jednej z najpopularniejszych stref turystycznych miasta, by przyciągnąć do niej jeszcze większą liczbę turystów. Niestety istnieje wiele opinii uznających ten budynek za kolejną ofiarę efektu Bilbao. “Muzeum to mogłoby być wspaniałym publicznym miejscem spotkań dla różnorodnej społeczności dzielnicy Raval. Ekspresja sztuki współczesnej mogłaby stanowić wartość dodaną do zwartej urbanistyki sąsiedztwa, łączącą ludzi z całego świata, by stworzyć kombinację sztuki, kultury i lokalnych mieszkańców. Zamiast tego, stanowi ono niesłychanie udany skatepark, który przyciąga skate’ów z całej Katalonii. W przypadku budynków tego rodzaju, głównym problemem była niewielka liczba użytkowników przestrzeni (do angażowania i przyciągnięcia przechodniów) i domaganie się, by plac odzwierciedlał minimalistyczny projekt budynku. Wizualnie czysta, jednorodna przestrzeń zaprasza tylko jednowymiarowych, jednorodnych użytkowników. (...) Budynki w zabudowie miejskiej powinny wspierać dynamiczną ludzką aktywność i dlatego potrzebują odpowiednich, wrażliwych projektów.“1 Należy również zwrócić uwagę na (charakterystyczny dla amerykańskich projektów) sposób traktowania przestrzeni publicznej w projekcie budynku Muzeum MCBA. Plac, do którego przylega obiekt, służy bardziej jako przestrzeń ekspozycji architektury, niż jako przestrzeń życia społecznego dzielnicy, zakładając, iż użytkownicy będą przybywać do niego głównie samochodami (stąd wychodzące bezpośrednio na plac dwa wyjścia z parkingu podziemnego). Takie rozwiązanie jest jednak całkowicie sprzeczne z hiszpańską kulturą, gdzie przestrzeń publiczna jest sceną życia społecznego. 1 | Project for Public Space. Hall of Shame [dostęp: 20 grudnia 2011]. Dostępny w Internecie: http://www.pps. org/great_public_spaces//one?public_place_id=624.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ ANALITYCZNA

Ryc.108 Panorama Placu dels Ángels, autor: Bartłomiej Zabój.

Budynek MCBA spotyka się z wieloma słowami krytyki. Najczęściej zarzuca się mu ignorancję wobec kontekstu zabudowy, w której powstał. Obiekt ten uznawany jest za przykład architektury stylu międzynarodowego, któremu coraz częściej przypisuje się takie cechy jak: brak poszanowania kontekstu urbanistycznego, agresywne umieszczania budynków w przestrzeni miejskiej, brak indywidualnego podejścia do danego miejsca. “Architekci i urbaniści zdają się już zgadzać, że powielanie, zgodnie z pryncypiami Stylu Międzynarodowego, wszędzie tych samych rozwiązań jest wątpliwą strategią w kontekście wartości lokalnych kultur i poczucia tożsamości jakie te kultury oferują.” 1 Wspomniany już skatepark, który powstał samorzutnie na Placu dels Ángels, stanowi dziś poważny problem dla mieszkańców dzielnicy Raval.

Ryc.109 Fotografie ukazujące aktywność rolkarzy na Placu dels Ángels, autor: Beata Szkotak. Ryc.110 Fotografie ukazujące aktywność rolkarzy na Placu dels Ángels, źródło: http://www.arteinformado.com/ Espacios/93/macba-museu-dart-contemporani-de-barcelona/.

Liczne protesty, denuncje na policję, jak również zawiązanie grupy odpowiedzialnej za walkę z niepożądanymi użytkownikami placu doprowadziło to wprowadzenia na nim przez Urząd Miasta zakazu uprawiania skateingu. Głównymi zarzutami mieszkańców są: uniemożliwienie przez rolkarzy dobrego wykorzystania przestrzeni na potrzeby społeczności lokalnej (głównie dzieci i osób starszych), hałas i zniszczenia jakie generuje jazda na deskorolce i wrotkach, zanieczyszczanie placu przez przebywającą tam osoby oraz poczucie braku bezpieczeństwa i dyskomfortu, jaki one wprowadzają. Najbardziej radykalne stanowisko w tej sprawie mają starsi mieszkańcy dzielnicy. Młodsi jednak są bardziej tolerancyjni, uznając niejednokrotnie skateing za dość atrakcyjną aktywność.

1 | Dominiczak Jacek. Ukryte warstwy tożsamości miasta i zagadnienie metodologii projektowania, źródło: http://diaade.org/tekst%20JD%20UKRYTE%20WARSTWY.html.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ ANALITYCZNA

2.4| Strefowanie Placu dels Ángels. ZAŁOŻENIA: Obecny kształ Placu dels Ángels ma bardzo złożoną geometrię, posiadającą liczne kąty wkesłe, co uniemożliwia penetrację wzrokową tej przestrzeni, zmniejszając tym samym poczucie bezpieczeństwa na tym terenie oraz utrudniając zidentywikowanie mieszczących się w jego granicach funkcji potencjalnym ich użytkownikom. CELE: 1. Określenie funkcji poszczególnych części placu, 2. Określenie tej części placu, na którą bezpośrednio będzie oddziaływał projektowany budynek. 3. Podzielenie placu na strefy o jak najprostszej geometrii, w celu organizacji tej przestrzeni przez optyczne uproszczenie jego formy.

B D G

Ryc.111 Wydzielenie z przestrzeni Placu dels Ángels stref o jednorodnym charakterze, uproszczenie geometrii placu, autor: Beata Szkotak. B

Ryc.112 Fotografie poszczególnych stref Placu dels Ángels, autor: Bartłomiej Zabój, Beata Szkotak

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ ANALITYCZNA

Ryc.113 Podział Placu dels Ángels na strefy ze względu na jego geometrię i charakter poszczególnych jego części, autor: Beata Szkotak.

A DZIAŁKA PROJEKTOWA B STREFA WEJŚCIOWA NA PLAC WŁAŚCIWY - przestrzeń bezpośredniego wpływu projektowanego budynku, obecnie martwa część placu C STREFA PRZEDWEJŚCIOWA NA PLAC - przestrzeń atrakcyjna ze względu na sąsiedztwo historycznego obiektu sakralnego, wymagającego jednak rewitalizacji. D STREFA PRZEDWEJŚCIOWA NA PLAC - znajdująca się przy wejściu atrakcyjnej pod względem estetycznym i użytkowym alei oraz przy zaułku zamykającym wlot ulicy Elisabets z wejściem do siedziby FAD. E STREFA WŁAŚCIWEGO PLACU DELS ÁNGELS - przestrzeń przedwejściowa do obiektu MACBA, centrum imprez organizowanych przez

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ ANALITYCZNA

mieszkańców dzielnicy F PRZESTRZEŃ WEJŚCIOWA PLACU WŁAŚCIWEGO - niewielka przestrzeń tranzytowa G STREFA PRZEDWEJŚCIOWA NA PLAC - przestrzeń o charakterze lokalnym, gdzie można zauważyć największą aktywność mieszkańców pobliskich kamienic w obrębie całego Placu dels Ángels, tu też znajdują się ogródki sąsiednich restauracji.

WNIOSKI: 1. Podział placu na poszczególne strefy znacznie ułatwia odczytywanie jego złożonej formy. Zabieg ten pozwala również na określenie ewentualne formy aktywacji placu zgodnie z cechami poszczególnych stref. 2. Wykonana analiza wykazała, iż jedynie strefa oznaczona jako strefa E posiada znamiona placu ( wydzielona w sieci urbanistycznej przestrzeń otwarta o prostej geometrycznej formie), jednak brak zagospodarowania strefy B, brak domknięcia placu w z tej jego strony, zakłóca jego odbiór, jako wnętrza urbanistycznego. 3. Wyznaczona strefa B jest obszarem bezpośredniego oddziaływania projektowanego budynku zlokalizowanego w północno-wschodniej pierzei placu. Mimo iż w strefie tej przecinają się dwa główne ciągi komunikacyjne (północ-południe, wschód-zachód), stanowi ona przestrzeń martwą. 4. Pozostałe strefy ze względu na swe niewielkie rozmiary oraz zlokalizowane w ich sąsiedztwie usługi stanowią one doskonałe punkty kumulacji osób, które odpowiednio nakierowane mogłyby stać się użytkownikami przestrzeni placu właściwego.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ ANALITYCZNA

2.5| Analiza ruchu pieszego w obrębie Placu dels Ángels. ZAŁOŻENIA: Zakłada się, że wejścia znajdujące się przy placu są generatorami ruchu w jego przestrzeni. Wyznaczając możliwe wizualne połączenia poszczególnych wejść na Plac dels Ángels (wejścia z budynków, z parkingu podziemnego, z innego parku, z ulic), wyznaczany jest równocześnie obszar komunikacji miedzy poszczególnymi wejściami.

Ryc.114 Wpływ wejść na ruch w przestrzeni, autor: Beata Szkotak.

CELE: 1. Określenie głównych stref komunikacyjnych w przestrzeni placu 2. Wpływ nowoprojektowanego budynku na komunikacje w przestrzeni placu.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ ANALITYCZNA

Ryc.115 Geometryczny model komunikacji na Placu dels Ángels generowanej przez wejścia znajdujące się w jego obrębie , autor: Beata Szkotak.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ ANALITYCZNA

WNIOSKI: 1. W obecnym stanie Placu dels Ángels można wyróżnić dwa obszary o intensywnej komunikacji pieszej (część północno-wschodnia i północno-zachodnia) oraz komunikacji kołowej (część północno-wschodnia). Obszary są jednak obszarami peryferyjnymi placu, co wskazuje na brak czynnika generującego stały ruch w jego centrum. 2. Uaktywnienie północno-wschodniej pierzei placu może spowodować znaczne zwiększenie komunikacji w obrębie placu. 3. Projektowany budynek, który ma powstać w północno-wschodniej pierzei placu, będzie znajdować się na skrzyżowaniu dwóch głównych ciągów komunikacyjnych, ponadto będzie się znajdował bezpośrednio na osi wlotu ulicy Ferlandina prowadzącej z obszarów mieszkaniowych dzielnicy, charakteryzujących się największą gęstością zaludnienia na jej obszarze, wprost na Plac dels Ángels. Będzie on zatem widoczny głównie przez mieszkańców dzielnicy, którzy właśnie z tej ulicy głównie wchodzą w przestrzeń placu.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ ANALITYCZNA

2.6| Analiza nasłonecznienia. ZAŁOŻENIA: W niniejszej analizie zakłada się przeanalizowanie średniego dziennego nasłonecznienia Placu dels Ángels oraz zacienienia placu przy dwóch ekstremalnych położeniach słońca: najwyższym (22 czerwca) i najniższym (22 grudnia). CELE: 1. Ogólne zdefiniowanie nasłonecznienia i zacienienia placu. 2. Wyznaczenie stref najbardziej nasłonecznionych i stref zacienionych w obrębie placu.

Ryc.116 Procentowe nasłonecznienie placu (stan na dzień 22 lutego, godzina 16:30), autor: Beata Szkotak (na podstawie danych programu Ecotect Analysis 2010).

Ryc.117 Zacienienie placu w południe w dniach 22 czerwca i 22 grudnia, autor: Beata Szkotak (na podstawie danych programu Ecotect Analysis 2010).

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ ANALITYCZNA

WNIOSKI: 1. Obszar placu jest dobrze doświetlony. Najlepiej doświetlone są jego części centralne, najbardziej zacienione są jednak strefy określone wcześniej jako strefy przedwejściowe placu. 2. Z powyższych analiz nasłonecznienia Placu dels Ángels można wyróżnić dwa obszary, dobrze nasłonecznione przez cały rok, są nimi: wyróżniona we wcześniejszej analizie strefa B oraz część działki projektowej zaznaczone na poniższym rysunku.

Ryc.118 Obszary placu oraz działki projektowej najbardziej nasłonecznione w ciągu całego roku, autor: Beata Szkotak.

3. Niewielkie doświetlenie ulic sięgające zaledwie 10-30% powoduje efekt olśnienia przy wejściu na plac, dodatkowo spotęgowany białą elewacją budynku MCBA. 4. Fakt dobrego nasłonecznienia strefy placu, znajdującej się bezpośrednio przy działce projektowej daje możliwość wykorzystania światła słonecznego w tworzeniu strefy przedwejściowej do budynku.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ ANALITYCZNA

2.7| Analiza kadrów pierzei wschodniej Placu dels Ángels. ZAŁOŻENIA: Przestrzeń zbudowana poprzez swoją kompozycję, generując rozmaite kierunki, może działać na podświadomość osób w niej przebywających, sterować jej odbiorem oraz wpływać na podejmowane decyzje związane z ruchem na jej terenie. Plac jako przestrzeń otwarta jest doskonałym miejscem odbioru informacji zakodowanej w przestrzeni zabudowanej. Dlatego też, posługując się czterema kadrami Placu dels Ángels, wykonanymi z różnych jego stref (zgodnych z wydzielonymi w analizie ‘Strefowanie Placu dels Ángels’), wyróżniłam główne kierunki perspektywy budynków w nich ujętych, jak również widoczne kierunki pionowe i poziome organizujące przestrzeń, by móc odczytać, rozkodować informacje zawarte w przestrzeni placu i odnieść je bezpośrednio do projektowanego budynku. KOD LINIOWY GENEROWANY PRZEZ OBIEKTY KUBATUROWE

OBIEKTY BĄDŹ ZESPOŁÓW OBIEKTÓW KUBATUROWYCH

KOD LINIOWY GENEROWANY PRZEZ OBIEKTY KUBATUROWE

OBIEKTY BĄDŹ ZESPOŁÓW OBIEKTÓW KUBATUROWYCH

Ryc.119 Schemat tworzenia kodu liniowego informacji zapisanej w przestrzeni zabudowanej, autor: Beata Szkotak.

CELE: 1. Określenie charakteru przestrzeni otaczającej projektowany budynek oraz ich wzajemnych relacji. 2. Wyznaczenie ewentualnych dominant przestrzennych. 3. Próba określenia relacji kubaturowych w przestrzeni placu. 4. Określenie wytycznych do stworzenia bryły budynku projektowanego.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ ANALITYCZNA

STREFA C

STREFA D

STREFA E

STREFA G

Ryc.120 Analiza wybranych kadrów pierzei wschodniej Placu dels Ángels z poszczególnych stref placu, autor: Beata Szkotak.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ ANALITYCZNA

WNIOSKI: 1. Kadry wykonane ze strefy C i D, zlokalizowane bezpośrednio na osi komunikacyjnej północpołudnie wykazują, iż patrząc na projektowany budynek z tych miejsc, postrzega się go bardziej jako część ciągu pierzei ciągnącej się wzdłuż ulicy dels Ángels niż, jako część pierzei zamykającej Plac dels Ángels od strony północno-wschodniej. Zachowanie ciągu linii pierzei spowoduje podkreślenie komunikacji wzdłuż ulicy dels Ángels i omijanie przestrzeni placu przez przechodniów poruszających się na tej osi.

Ryc.121 Zaznaczenie pierzei w kadrach stref C i D, autor: Beata Szkotak.

2. Projektowany obiekt widoczny w kadry wykonanych z położeń w strefach E i G może stanowić dominantę przestrzenną, gdyż zlokalizowany jest na osi komunikacyjnej biegnącej z ulicy Ferlandina (kadr strefa G) oraz na osi Placu dels Ángels (kadr strefa E), domykając tym samym przestrzeń placu.

Ryc.122 Miejsce ewentualnej dominanty przestrzennej - kadry stref E i G, autor: Beata Szkotak.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ PROJEKTOWA

CZĘŚĆ PROJEKTOWA 1| WYTYCZNE DO CZĘŚCI PROJEKTOWEJ

UAKTYWNIENIE OBSZARU PATIO - STWORZENIE OGRODU DZIELNICY

DOMINANTA DOMYKAJĄCA PLAC

UAKTYWNIENIE STREFY B STWORZENIE CENTRUM TEJ STREFY STWORZENIE OSI Z SEKWENCJĄ RÓŻNYCH AKTYWNOŚCI

SKIEROWANIE KOMUNIKACJI Z OSI PN.-PD. NA OBSZAR PLACU POPRZEZ ODPOWIEDNIE UKSZTAŁTOWANIE FORMY DOMINANTY ORAZ POPRZEZ UŁOŻENIE NOWYCH STREF PLACU NA OSI PROSTOPADŁEJ DO JEJ KIERUNKU

WYDZIELENIE STREFY PARKINGU ROWEROWEGO ZINTEGROWANEGO Z WYJŚCIEM Z PARGINGU PODZIEMNEGO

WYDZIELENIE STREFY GŁÓWNEJ PLACU Z WYRAŹNYM CENTRUM GŁÓWNYM

NAPROWADZENIE OSÓB WKRACZAJĄCYCH W PRZESTRZEŃ PLACU OD STRONY ZACHODNIEJ NA PROJEKTOWANĄ OŚ AKTYWNOŚCI

Ryc.123 Schemat wytycznych do projektu, autor: Beata Szkotak.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ PROJEKTOWA

Ryc.124 Obszar Placu dels Ángels wraz z działką projektową, autor: Beata Szkotak.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ PROJEKTOWA

2| TEREN OPRACOWANIA PROJEKTOWEGO A PLAC DELS ÁNGELS - WERYFIKACJA GRANIC OBSZARU DZIAŁKI PROJEKTOWEJ. Jak wykazałam w części analitycznej niniejszej pracy wydzielona z przestrzeni Placu dels Ángels strefa B stanowi obszar bezpośredniego wpływu projektowanego budynku. Ponadto zgodnie z wynikami analiz stanowi ona przestrzeń martwą placu, będącą jedynie obszarem komunikacji oraz sceną prezentacji przyległych do niej fasad. Te czynniki skłoniły mnie do weryfikacji granic działki projektowej w celu zwiększenia możliwości oddziaływania na tę część placu i najpełniejszego zintegrowania jej z projektowanym budynkiem. Wyznaczenie nowego obszaru działki projektowej oparłam na jeszcze wnikliwszej analizie geometrii działki projektowej oraz części Placu dels Ángels w jej bezpośrednim sąsiedztwie. Proces ten przeprowadziłam w pięciu etapach: 1. Schematyzacja geometrii weryfikowanego obszaru. 2. Określenie potencjalnego, nowego obszaru działki projektowej, obejmującego zakres wyznaczony przez osie przeprowadzone na granicach pierwotnej działki projektowej oraz strefy B, w celu określenia maksymalnego możliwego obszaru integracji strefy B z pierwotną działką projektową. 3. Podział poziomy wyznaczonego etapie 2 obszaru oraz wyznaczenie największych przestrzeni jednorodnych (ograniczonych przegrodami o prostej geometrii) - cel: określenie obszarów, w których można wprowadzić nowe formy. 4. Podział pionowy wyznaczonego etapie 2 obszaru oraz wyznaczenie największych przestrzeni jednorodnych (ograniczonych przegrodami o prostej geometrii) - cel: określenie obszarów, w których można wprowadzić nowe formy. 5. Uwzględnienie uwarunkowań terenu - ostateczne określenie obszaru działki projektowej. Po wyznaczeniu nowego obszaru działki projektowej, podzieliłam go siatką modularną o module integrującym jego całą geometrię (5,10m x5,10m). Na kolejnych stronach przedstawiony został owy proces wyznaczania ostatecznej granicy działki projektowej. Analizę schematów obrazujące kolejne jego etapy należy rozpocząć od strony 83, cofając się kolejno do strony 75.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ PROJEKTOWA

Ryc.125 Obszar działki projektowej z siatką modularną, autor: Beata Szkotak.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ PROJEKTOWA

Ryc.126 Charakterystyka działki projektowej po weryfikacji, autor: Beata Szkotak.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ PROJEKTOWA

WEJŚCIE DO PARKINGU PODZIEMNEGO POSTUMENT MUZEUM MCBA

Ryc.127 Ostateczna weryfikacja potencjalnego obszaru działki projektowej, autor: Beata Szkotak.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ PROJEKTOWA

Ryc.128 Nałożenie podziału wertykalnego i horyzontalnego w obrębie potencjalnego obszaru działki projektowej, autor: Beata Szkotak.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ PROJEKTOWA

NAJWIĘKSZE OBSZARY JEDNORODNE GEOMETRYCZNIE

LINIE PODZIAŁU PIONOWEGO

POTENCJALNA GRANICA NOWEGO OBSZARU DZIAŁKI

Ryc.129 Podział pionowy potencjalnego obszaru działki projektowej wraz z zaznaczeniem największych obszarów jednorodnych geometrycznie, autor: Beata Szkotak.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ PROJEKTOWA

NAJWIĘKSZE OBSZARY JEDNORODNE GEOMETRYCZNIE

LINIE PODZIAŁU POZIOMEGO

POTENCJALNA GRANICA NOWEGO OBSZARU DZIAŁKI

Ryc.130 Podział poziomy potencjalnego obszaru działki projektowej wraz z zaznaczeniem największych obszarów jednorodnych geometrycznie, autor: Beata Szkotak.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ PROJEKTOWA

DZIAŁKA PROJEKTOWA

PRZESTRZEŃ ZBUDOWANA

STREFIE B

KOMUNIKACJA KOŁOWA W STREFIE B

ANALIZOWANY OBSZAR

POTENCJALNA GRANICA NOWEGO OBSZARU DZIAŁKI

Ryc.131 Charakterystyka bezpośredniego sąsiedztwa działki projektowej wraz z potencjalną granicą obszaru działki po weryfikacji, autor: Beata Szkotak.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ PROJEKTOWA

PRZESTRZEŃ ZBUDOWANA

DZIAŁKA PROJEKTOWA

PLACE PÓŁPUBLICZNE

ANALIZOWANY OBSZAR OSIE GENEROWANE PRZEZ GEOMETRIĘ ANALIZOWANEGO OBSZARU

Ryc.132 Geometryczne uproszczenie formy działki projektowej oraz stref Placu dels Ángels w jej bezpośrednim sąsiedztwie, autor: Beata Szkotak.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ PROJEKTOWA

PRZESTRZEŃ ZBUDOWANA

DZIAŁKA PROJEKTOWA

PLACE PÓŁPUBLICZNE

ANALIZOWANY OBSZAR OSIE GENEROWANE PRZEZ GEOMETRIĘ ANALIZOWANEGO OBSZARU

Ryc.133 Działka projektowa wraz z strefami Placu dels Ángels w jej bezpośrednim sąsiedztwie, autor: Beata Szkotak.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ PROJEKTOWA

3| KONCEPCJA PROJEKTOWA 3.1| Studium formy projektowanego budynku. 3.1.1| Poszukiwanie kubatury projektowanego budynku. Wyznaczenie bloku odpowiadającego granicy potencjalnego obszaru działki projektowej oraz wysokości najwyższego budynku w tym obszarze.

Eliminacja zabudowy istniejącej z kubatury bloku

Rozróżnienie części odpowiadającej obszarowi pierwotnej działki projektowej (część kwartału istniejącej zabudowy) oraz części odpowiadającej przestrzeni placu.

Ryc.134 Wyznaczenie kubatury projektowanego budynku (kroki 1-4), autor: Beata Szkotak.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ PROJEKTOWA

5 Dostosowanie kubatury do uwarunkowań terenu poprzez obniżenie odpowiednich jego części do ich możliwych wysokości.

Ograniczenie kubatury ze względu na zakładany program projektowanego obiektu.

Wyznaczenie dominanty (obiektu wertykalnego), zrównanie wysokości pozostałej części kubatury.

Podwyższenie dominanty do wysokości wyznaczonej wzorem określonym przez Andrea Palladio określającym harmoniczność proporcji:

l-h = l h-w w , gdzie l -długość

w - szerokość h - wysokość

co przy podstawieniu danych: w-bok dominanty prostopadły do placu, l - długość placu liczona od dominanty do budynku po przeciwnej stronie placu daje podwyższenie do 35m (2 kondygnacje w stosunku do najwyższego budynku w przestrzeni placu)

Wsunięcie części kubatury znajdującej się na obszarze placu i patio pod poziom terenu. Utworzenie trzeciego wymiaru placu. Określenie centrum patio dwukondygnacyjną kubaturę.

poprzez

Krok 9 ukazuje wyjściową kubaturę projektowanego budynku, dostosowaną swymi proporcjami do kontekstu, który ją otacza. Ryc.135 Wyznaczenie kubatury projektowanego budynku (kroki 5-9), autor: Beata Szkotak.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ PROJEKTOWA

3.1.2| Możliwe relacje kubatury budynku z przyległymi przestrzeniami otwartymi. Mając na celu jak największą integrację budynku z przestrzenią placu i patio, korzystając z wyznaczonej w części teoretycznej typologii rozwiązań relacji fasada-plac, rozpatrzyłam różne możliwości połączenia części wertykalnej budynku z częścią horyzontalną oraz z płaszczyzną placu i patio do niej przyległych. PATIO

PLAC

Ryc.136 Model podstawowy relacji plac-budynek-patio, autor: Beata Szkotak.

PLAC

PATIO

PLAC

PATIO

PLAC

PATIO

PLAC

PATIO

PLAC

PATIO

PLAC

PATIO

Ryc.137 Studium formalnego połączenia przestrzeni zamkniętej budynku z otwartą przestrzenią placu publicznego i patio z zaznaczonym wybranym rozwiązaniem, autor: Beata Szkotak.

Wybrany (zaznaczony pomarańczową ramką) schemat rozwiązania połączenia wyżej wymienionych elementów, za pomocą modyfikacji polegającej na zmianie położenia krawędzi w trzech różnych kierunkach (horyzontalnie w kierunku placu i patio oraz wertykalnie wzdłuż elewacji), daje efekt wizualnego połączenia placu, patio i budynku w trzech wymiarach.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ PROJEKTOWA

3.1.3| Deformacje kubatury projektowanego budynku

10 PODKREŚLENIE STREFY WEJŚCIOWEJ -otworzenie kondygnacji parteru; - wizualne wprowadzenie płaszczyzny placu do obszaru budynku - podkreślenie strefy wejściowej części wertykalnej budynku

NASŁONECZNIENIE I DOŚWIETLENIE - pochylenie fasady by zmienić jej orientację względem promieni słonecznych, co ma zapobiec nadmiernemu przegrzewaniu się budynku, modyfikacja ta podkreśla również domknięcie placu od strony północnowschodniej - odsunięcie fasady od strony patio doświetlenie wnętrza wieży oraz stworzenie korytarza interakcji wizualnej zdarzeń mających miejsce w budynku

UKIERUNKOWANIE BRYŁY NA OŚ KOMUNIKACYJNĄ PÓŁNOC-POŁUDNIE. - przesunięcie wybranych wierzchołków kubatury daje efekt rotacji poszczególnych elewacji w kierunku przechodnia poruszającego się na osi pn.-pd.. Modyfikacja ta pozwala subtelnie zwrócić uwagę przechodnia na projektowany obiekt.

13 DOSTĘPNOŚĆ Stworzenie ramp umożliwiających wstęp na kondygnacje podziemne z placu oraz z patio oraz możliwość wykorzystania dachu kubatury w przestrzeni patio. Stworzenie wejścia do ogrodu w patio bezpośrednio z ulicy dels Ángels.

Ryc.138 Studium formy - deformacje ustalonej maksymalnej kubatury (kroki 10-13), autor: Beata Szkotak.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ PROJEKTOWA

&=ĉĝû +267(/2:$

&=ĉĝû &(17580 .8/785<

35=(675=(ē :63Ï/1$ KRVWHOX L FHQWUXP NXOWXU\

Ryc.139 Schemat ukazujący rozkład przestrzenny poszczególnych części projektowanego obiektu, autor: Beata Szkotak.

Ryc.140 Model projektowanego budynku - widok od strony patio, autor: Beata Szkotak.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ PROJEKTOWA

3.2| Dyfuzje przestrzenne części hotelowej i kulturalnej w projektowanym budynku. Pragnąc stworzyć obiekt-hybrydę, integrujący strefę hostelową ze strefą kulturalną, wpływając jednocześnie na budowanie relacji użytkowników każdej z nich (turystów i mieszkańców dzielnicy), posłużyłam się zjawiskiem dyfuzji, zakładając, iż jedynie samoistne, niewymuszone spotkanie użytkowników obu stref daje możliwość na zawiązanie się dialogu między nimi. Poniżej przedstawiam abstrakcyjne modele dwóch skrajnych możliwości ‘mieszania się’ obu stref.

Ryc.141 Abstrakcyjny model dyfuzji pozornej części hostelowej i części kulturalnej w obrębie jednego budynku, autor: Beata Szkotak.

Ryc.142 Abstrakcyjny model pełnej dyfuzji części hostelowej i części kulturalnej w obrębie jednego budynku, autor: Beata Szkotak.

“Aksjomat: Surowym materiałem architektury jest ‘pustka’. Zauważamy ‘pustkę’ jedynie dzięki powierzchni, która ją otacza.”1

Ryc.143 Ilustracje z książki ‘Pro Domo’ - zasady kreowania przestrzeni miejskiej, autor: Yona Friedman. 1 | Friedman Yona, Pro Domo, 2006, ACTAR, s.70.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ PROJEKTOWA

Wykonane modele dyfuzji części hotelowej z częścią kulturalną charakteryzują się różnym stopniem izolacji i otwarcia jednej strefy na drugą, a co za tym idzie innymi relacjami ich użytkowników.

izolacja

integracja

DYFUZJA PEŁNA DYFUZJA APOZORNA DYFUZJA B DYFUZJA DYFUZJA C Ryc.144 Wykres ukazujący zależność rodzaju dyfuzji od stopnia izolacji i integracji strefy hostelowej i kulturalnej, autor: Beata Szkotak.

Z powyższych modeli wynika, iż zwiększeniu integracji założonych stref budynku sprzyja maksymalizacja ich wizualnego kontaktu poprzez odpowiednie zaprojektowanie sekwencji przestrzeni zamkniętych i otwartych, wewnętrznych i zewnętrznych. Dążąc do najpełniejszej możliwej integracji części hotelowej i kulturalno-edukacyjnej w projektowanym budynku oraz do stworzenia obiektu umożliwiającego współistnienie w jego przestrzeni obu założonych grup użytkowników (turystów i mieszkańców dzielnicy), w dalszych etapach projektowych istotne jest położenie akcentu na przestrzenie puste, otwarte i uważne sterowanie bodźcami, które mogą być w nich odbierane.

KADROWANIE

PROJEKCJA

IZOLACJA

ZAPROSZENIE

Ryc.145 Komórka nerwowa, źródło: http://thetechjournal.com/science/neuron-implantation-can-rewire-brain-itself. xhtml. Ryc.146 Schemat ukazujący analogie przestrzeni otwartej (jądro komórki) i ścian (bodźców) ją otaczających do budowy komórki nerwowej, autor: Beata Szkotak.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ PROJEKTOWA

3.3| Organizacja przestrzeni hostelu. Zgodnie z wnioskami wysuniętymi na podstawie abstrakcyjnych modeli dyfuzji przed przystąpieniem do konstruowania wewnętrznej struktury części hostelowej, stworzyłam jej abstrakcyjne modele posługując się przestrzennym systemem zerojedynkowym, gdzie 0 = przestrzeń otwarta, 1 = przestrzeń zamknięta, uwzględniając w nich elementy stałe budynku jak: sanitariaty, komunikacja pionowa. przestrzeń sanitarna przestrzeń zamknięta

STRUKTURA ZAMKNIĘTA

komunikacja pionowa przestrzen otwarta - holl, patio

STRUKTURA OTWARTA

STRUKTURA ZAMKNIO -OTWARTA

STRUKTURA ROZBUDOWANA

Ryc.147 Sposoby dystrybucji przestrzeni otwartych i zamkniętych oraz części stałych (komunikacja pionowa, sanitariaty) w części hotelowej projektowanego budynku, autor: Beata Szkotak.

Korzystając z wykonanych w ten sposób modeli, mogłam dopasować prezentowany przez nie odpowiedni układ przestrzeni do potrzeb poszczególnych kondygnacji. W ten sposób powstała luźna struktura wewnętrzna, nastawiona na maksymalne otwarcie optycznie, mająca na celu “rozepchanie’ wizualne stosunkowo niewielkiego wnętrza hostelu. Porządek wertykalny i horyzontalny organizowania wnętrza wieży prezentują ryciny: 149-152. Całość struktury wewnętrznej osłonięta jest trójwarstwowym płaszczem fasady, nadającym obiektowi monumentalnego charakteru oraz wyróżniającym na elewacji główną przestrzeń otwartą hostelu - salę wymiany umiejetnosci, przestrzeń, w której następuje wymiana talentów, umiejętności, zainteresowań między użytkownikami hostelu - turystami, a mieszkańcami dzielnicy.

14a

Ryc.148 Część hostelowa projektowanego budynku - schemat struktury wewnętrznej i fasady (krok 14a), autor: Beata Szkotak. samorealizacja

fizjologiczne

uznania

bezpieczenstwa

przynależności bezpieczenstwa fizjologiczne

przynależności uznania samorealizacja

SEN ODPOCZYNEK POTRZEBY HIGIENICZNO-SANITARNE ZABEZPIECZENIE BAGAŻU PRZYNALEŻNOŚĆ DO GRUPY MIESZKAŃCÓW HOSTELU DEMONSTRACJA UMIEJĘTNOŚCI PROWADZENIE ZAJĘĆ np. językowych, tańca, prezentacji edukacyjnych WYMIANA DOŚCIADCZEŃ Z INNYMI LUDŹMI

Ryc.149 Wertykalna organizacja funkcjonalno-przestrzenna w części hostelowej a hierarchia potrzeb wg. Abrahama Maslowa, autor: Beata Szkotak.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ PROJEKTOWA

STREFA PRYWATNA -POKOJE

SALA WYMIANY UMIEJETNOSCI + zaplecze sali, aministracja, kuchnia ogólnodostępna

PLAC

STREFA WEJŚCIOWA

PATIO

KOMUNIKACJA PIONOWA + STREFA SANITARNA

KORYTARZ INTERAKCJI WIZUALNEJ + tarasy STREFY INTEGRACJI

Ryc.150 Wertykalna organizacja funkcjonalno-przestrzenna w części hostelowej projektowanego budynku, autor: Beata Szkotak. KONDYGNACJE 3-8 STREFY INTEGRACJI

PRZESTRZEŃ SYPIALNA Z JEDNOSTKAMI MIESZKALNYMI KONDYGNACJE 1-2 HOLL SALI WYMIANY UMIJĘTNOŚCI

KONDYGNACJA PARTERU

Ś - przestrzeń SALA WYMIANY UMIEJĘTNOŚCI

ZAPLECZE SALI KUCHNIA+JADALNIA HOSTELOWA

przeznaczona do aktywności turystów na rzecz mieszkańców dzielnicy

BAR / RECEPCJA

i !

STREFA PRZEDWEJŚCIOWA

Ryc.151 Horyzontalna organizacja funkcjonalno-przestrzenna w części hostelowej projektowanego budynku wraz z kierunkami oddziaływania poszczególnych stref, autor: Beata Szkotak.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ PROJEKTOWA

3.4| Jednostka mieszkalna - model kapsuły hostelowej. W części hostelowej, zamiast tradycyjnych pokoi, wprowadza się kapsuły hostelowe, zapewniające zaspokojenie najważniejszych potrzeb turystów: sen, higiena, bezpieczeństwo. Kapsuły - jednostki mieszkalne, pełnią rolę sypialni. Niewielka powierzchnia kapsuł - 6m2, daje możliwość ekonomicznego zagospodarowania przestrzeni. Równocześnie minimum wyposażenia, redukuje czas przebywania turysty w swojej kapsule i skłania go do wyjścia i integracji z innymi mieszkańcami hostelu i mieszkańcami dzielnicy Raval. Projekt jednostki mieszkalnej prezentuje się następująco: RAMA UMOŻLIWIAJĄCA PODŁĄCZENIE JEDNOSTKI DO OKNA ZNAJDUJĄCEGO SIĘ NA FASADZIE BUDYNKU

STELAŻ ALUMINIOWY, UMOŻLIWJAJĄCY ZMIANĘ ARANŻACJI

TRÓJDZIELNY BLAT, MOGĄCY PELNIĆ ROLĘ ŁÓŻKA, BĄDŹ STOLU Z DWOMA SIEDZISKAMI CIĄG KOMUNIKACYJNY

PREFABRYKOWANA TOALETA/PRYSZNIC, PODLĄCZONY DO INSTALACJI WODNO- KANALIZACYJNEJ BUDYNKU

RAMA DRZWIOWA

Ryc.152 Schemat rzutu i przekroju jednostki mieszkalnej, autor: Beata Szkotak.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ PROJEKTOWA

Konstrukcja jednostki mieszkalnej składa się z sześciu elementów: ramy okiennej, ramy dzwiowej oraz czterech elementów konstrukcji ścian, których konstrukcję (aluminiowy stelaż obłożony dwoma warstwami wykonanymi z dibondu) ukazuje rycinia poniżej.

Ryc.153 Moduł konstrukcyjny jednostki mieszkalnej, autor: Beata Szkotak.

Każda jednostka mieszkalna obsługiwana jest przez wentylację mechaniczną w celu zapewnienia odpowiedniej cyrkulacji powietrza.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ PROJEKTOWA

3.5| Organizacja przestrzeni centrum kultury. Centrum kultury stanowi podziemną horyzontalną część projektowanego założenia. Jego wewnętrzna struktura została zorganizowana wzdłuż osi placpatio, tworząc podziemny ciąg spacerowy,

14b

PŁASZCZ FASADY

WEJŚCIE DO CENTRUM I BIBILIOTEKI PATIO - OGRÓD TRAWIASTY - eksplozja zieleni, przestrzeń relaksu PARTER CZĘŚCI WERTYKALNEJ - bar wraz z ogródkami / recepcja hostelu ŁĄKA - WIDOWNIA / WYSTAWA SALE WARSZTATOWE Z ZAPLECZAMI

HALA TWRÓCZA - przestrzeń multifunkcjonalna ( możliwe zastosowanie: targ, koncert, prelekcje, wystawy, wydzielenie pracowni tymczasowej artystycznej) ZAPLECZE SALI MULTIFUNKCJONALNEJ MAGAZYNY CAŁEGO BUDYNKU PARKING PODZIEMNY - podłączenie do istniejącego parkingu, wjazd z ulicy dels Ángels

Ryc.155 Część kulturalna projektowanego budynku - schemat struktury wewnętrznej i fasady, autor: Beata Szkotak.

Sekwencja plac-centrum kultury-ogród jest zintegrowanym mechanizmem, gdzie plac i ogród są przestrzeniami wystawienniczymi dla sztuki wytwarzanej w centrum. Taki układ umożliwia obserwację całego procesu twórczego zarówno przez przechodniów będących na poziomie placu (dzięki świetlikom umieszczonym w jego posadzce), jak również przez osoby spacerujące wzdłuż podziemnego ciągu spacerowego pomiędzy salami warsztatowo-targowymi, których rozkład ma na celu wizualne przełamanie długości części podziemnej, jak również urozmaicenie ścieżki spacerowej.

POZIOM 0

POZIOM -1 Ryc.154 Schemat komunikacji poziomej generowanej przez część kulturalną projektowanego budynku, autor: Beata Szkotak.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ PROJEKTOWA

W projektowanym założeniu centrum kulturalno-turystycznym interakcje przestrzenne następują na dwóch poziomach (poziom 0 - poziom terenu, poziom -1) w dwóch kierunkach - horyzontalnym i wertykalnym. Na poziomie 0 można wyróżnić następującą sekwencję horyzontalną: PLAC - ŁĄKA (wystawa/widownia) - SCENA (sala wymiany umiejętności) / BAR / RECEPCJA hostelu - OGRÓD TRAWIASTY Na poziomie -1 można wyróżnić następującą sekwencję horyzontalną: PLAC (przestrzeń wystawiennicza) - CENTRUM KULTURY (sale warsztatowo-targowe) BIBLIOTEKA - OGRÓD TRAWIASTY Całość założenia zintegrowana jest także wertykalnym korytarzem interakcji wizualnej, przechodzącym przez jego wszystkie kondygnacje.

POZIOM 0

POZIOM -1

Ryc.156 Schematy relacji przestrzennych na poziomie 0 i poziomie -1, autor: Beata Szkotak.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL CZĘŚĆ PROJEKTOWA

3.6| Element małej architektury.

Ryc.157 Widoki proponowanego krzesła miejskiego, autor: Beata Szkotak.

Ze względu na strategiczne miejsce projektowanej zielonej łąki w strefie B Placu dels Ángels tuż przy ciągu komunikacyjnym północ-południe, proponuję wyposażyć ją w krzesła urbanistyczne mogące spełniać podstawową rolę krzesła (nadając łące charakteru widowni sali wymiany umiejętności, widocznej na elewacji części hostelowej projektowanego założenia), bądź też może stanowić przestrzeń wystawienniczą. Projektowany mebel miejski składa się z dwóch części właściwych: STALEJ - stelaża stalowego, ZMIENNEJ - siedziska wykonanego z elastycznego materiału (PVC lub siatki mesh), umożliwiającego zmiany jego krzywizny. Dzięki tej właściwości powierzchnia siedziska może być wykorzystana w tradycyjny sposób jak również jako przestrzeń ekspozycyjna dla rożnego rodzaju reklam, ogłoszeń czy też prac artystycznych.

Ryc.158 Możliwości wykorzystania powierzchni siedziska proponowanego krzesła urbanistycznego, autor: Beata Szkotak.

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL PODSUMOWANIE

PODSUMOWANIE 1.1| Opis projektu. 1.1.1| Zagospodarowanie terenu. Zagospodarowanie terenu jest ściśle związane z częścią podziemną projektowanego budynku, tworząc z nią zintegrowany system przestrzeni zamkniętych i otwartych, mający na celu maksymalizację aktywności w obrębie Placu dels Ángels, jak również dostępności projektowanego budynku. System ten może być rozpatrywany w układzie horyzontalnym bądź wertykalnym. Pierwszy oparty jest na wizualnym przenikaniu się strefy podziemia z powierzchnią terenu za pomocą sieci świetlików. Fakt, iż część placu znajdująca się bezpośrednio nad częścią podziemną budynku, jest przestrzenią najlepiej nasłonecznioną, pozwolił wykorzystać światło słoneczne do organizacji przestrzeni podziemnej budynku w ciągu dnia. Po zapadnięciu zmroku sieć świetlików pozwala na aranżację placu światłem emitowanym z wnętrza budynku.

DZIEŃ światło zewnętrzne (słoneczne) organizuje przestrzeń wewnętrzną

NOC światło wewnętrzne organizuje przestrzeń zewnętrzną (fontanna światła).

Ryc.159 Schemat układu wertykalnego systemu plac-budynek, autor: Beata Szkotak.

Układ horyzontalny systemu teren-budynek związany jest z liniową dystrybucją poszczególnych elementów zagospodarowania terenu, które zostały zorganizowane wzdłuż osi plac-ogród (zachódwschód), generującej nową linię komunikacyjną, stanowiącą kontrkierunek dla istniejącego, silnego ruchu na linii północ-południe. Taki układ ma na celu sprowokowanie przechodniów do zmiany kierunku ruchu i skierowanie ich w przestrzeń placu.

Ryc.160 Schemat układu horyzontalnego systemu plac-budynek, autor: Beata Szkotak.

100

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL PODSUMOWANIE

Zagospodarowanie terenu odbywa się więc w na dwóch płaszczyznach, co czyni przestrzeń placu bardziej złożoną, a tym samym atrakcyjniejszą dla jej użytkowników. Głównymi elementami kompozycyjnymi zagospodarowania terenu należą: - łąka znajdująca się w strefie B Placu dels Ángels, nawiązująca do pierwotnej zabudowy jego przestrzeni. Subtelnie domyka plac, nie konkurując jednocześnie z znajdującym się obok, silnym elementem budynku MCBA. Dzięki elementom małej architektury - krzeseł urbanistycznych, mogących stanowić zarówno element wystawienniczy, jak również miejsce do siedzenia, może być ona wykorzystana jako przestrzeń ekspozycyjna lub widownia sali wymiany umiejętności znajdującej się w części hostelowej. - bar plenerowy współdzielący przestrzeń parteru z recepcją hostelu - ogród trawiasty - przestrzeń zieleni stworzona ze względu na deficyt i manifestację przez mieszkańców potrzeby tego typu miejsc w dzielnicy. 1.1.2| Architektura. IDEA Nadrzędną ideą projektową jest potraktowanie obiektu architektonicznego jako elementu wypadkowego projektu sekwencji przestrzeni otwartych i zamkniętych. Takie działanie ma na celu uzyskanie maksymalnego stopnia interakcji części hostelowej, części centrum kultury i przestrzeni placu publicznego oraz stworzenie miejsca, które równoważy interesy użytkowników każdego z tych elementów. Istotną kwestią jest również aktywizacja przestrzeni samego placu, który mimo swej obecnej współczesnej formie, nie spełnia swego przeznaczenia. Wizualne wydzielenie stref o prostej geometrii i jasno określonej funkcji oraz wprowadzenie nowych aktywności, odpowiadających różnym grupom wiekowym użytkowników to główne założenia odnoszące się do samego placu. Dodatkowo ideą funkcjonowania części hostelowej, jest idea oparta na turystyce wymiennej. W przestrzeni hostelu zaprojektowana została sala wymiany umiejętności, gdzie turyści, by zredukować koszty swojego pobytu w hostelu, prowadzić będą różnego rodzaju prezentacje, zajęcia ruchowe, muzyczne, prelekcje tematyczne, lekcje języków obcych, odpowiednio do posiadanych przez nich umiejętności, którymi chcieliby podzielić się z mieszkańcami dzielnicy. Sala ta ma pełnić jednocześnie scenę dla Placu dels Ángels, której widownia przewidziana została w strefie B, w bezpośrednim sąsiedztwie części hostelowej. FUNKCJA W projektowanym założeniu można wyróżnić dwie funkcje nadrzędne: hostelową oraz kulturalną. Każda z tych funkcji skierowana jest do innej grupy użytkowników. Funkcja hostelowa została utworzona z myślą o coraz liczniej odwiedzających Barcelonę turystach (zwłaszcza turystach typu backpackers). Funkcja kulturalna reprezentowana przez różnego rodzaju przestrzenie warsztatowo-targowe skierowana została bezpośrednio do mieszkańców dzielnicy. Zestawienie obu tych funkcji w obrębie jednego obiektu jest działaniem celowym, mającym na celu integrację i poszukiwanie kompromisu pomiędzy interesami grup użytkowników każdej z nich. Rozkład funkcji głównych prezentuje się następująco: część wertykalna projektowanego założenia - funkcja hostelowa, część horyzontalna - funkcja kulturalna. Dodatkowo można wyróżnić funkcję zapleczową, mieszczącą się na kondygnacji -2, bezpośrednio połączoną z parkingiem podziemnym.

101

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL PODSUMOWANIE

FORMA Projektowany obiekt jest hybrydą wertykalno-horyzontalną. Lokalizacja działki projektowej na osi Placu dels Ángels, na przecięciu ciągów komunikacyjnych północ-południe, wschód-zachód, oraz w miejscu uskoku pierzei ulicy dels Ángels, zdeterminowała ostateczną formę budynku. Części wertykalna dzięki swym proporcjom jest dominantą przestrzenną placu. Jej geometria stworzona została tak, by była ona widoczna z każdego możliwego kierunku napływu osób na plac i by podświadomie kierowała ich wzrok w kierunku jego centrum. Podziemna część horyzontalna zorientowana jest na osi wschód-zachód, łącząc formalnie Plac dels Ángels z ogrodem zaprojektowanym w patio kwartału znajdującego się we wschodniej części placu. ZESTAWIENIE POWIERZCHNI POWIERZCHNIA ZAGOSPODAROWANIA TERENU

4580m2

POWIERZCHNIA CAŁKOWITA BUDYNKU

4119,65 m2

KUBATURA

15050,25m3

KONDYGNACJA -2 -2.01 parking

578,00 m2

-2.02

magazyn nr 1

47,80 m2

-2.03

komunikacja

102,00 m2

-2.04

magazyn nr 2

46,80 m2

-2.05

pomieszczenie techniczne

45,20 m2

-2.06

pomieszczenie techniczne

27,30 m2

-2.08

Atelier sali wielofunkcyjnej

162,40 m2

-2.09

bufet

33,30 m2

-2.10

sala wielofunkcyjna

249,00m2

-2.11

sala ćwiczeń

74,00 m2

-2.12

garderoby

46,40 m2

-2.13

zaplecze bufetu

28 m2

-2.14

pomieszczenie techniczne

50 m2

-2.15

magazyn sali wielofunkcjonalnej

47 m2

-2.16

klatka schodowa z platformą pionową dla niepełnosprawnych suma:

KONDYGNACJA -1 -1.01 multifunkcjonalna przestrzeń twórcza -1.02 recepcja części kulturalnej -1.03 szatnia ogólna -1.04 magazyn przestrzeni twórczej -1.05 szatnia przestrzeni twórczej -1.06 łazienka męska przestrzeni twórczej -1.07 łazienka damska przestrzeni twójczej -1.08 toaleta damska

34,00 m2 157120 m2

428,9 m2 8,8 m2 8,8 m2 10,60 m2 10,00 m2 5,00 m2 5,00 m2 16,60 m2

102

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL PODSUMOWANIE

-1.09 -1.10 -1.11 -1.12 -1.13 -1.14 -1.15 -1.16 -1.17 -1.18 -1.19 -1.20 -1.21 -1.22 -1.23 -1.24 -1.25

toaleta męska toaleta dla niepełnosprawnych pomieszczenie porządkowe toaleta dla pracowników holl główny klatka schodowa dźwig osobowy foyer sali multifunkcjonalnej sala warsztatowa nr1 zaplecze sali warsztatowej nr1 sala warsztatowa nr2 zaplecze sali warsztatowej nr2 zaplecze sali tanecznej sala taneczna biblioteka platforma dla niepełnosprawnych wejście do ogrodu suma:

16,60 m2 4,50 m2 1,90 m2 2,20m2 110,00 m2 22,90 m2 3,00 m2 64,00 m2 43,70 m2 8,90 m2 35,80 m2 13, 00 m2 30,70 m2 74,50 m2 40, 20 m2 1,70 m2 29, 50 m2 914, 10 m2

suma:

21,00 m2 11,30 m2 3,00 m2 3,00 m2 0,75 m2 3,85 m2 4,00 m2 1,90 m2 6,25 m2 78,00 m2 58,50 m2 79,5 m2

KONDYGNACJA PARTERU 0.01 recepcja hostelu 0.02 klatka schodowa 0.03 mechaniczna przechowywalnia bagażu 0.04 dźwig osobowy 0.05 szafa porządkowa 0.06 toaleta ogólnodostępna hostelu 0.07 toaleta ogólnodostępna baru 0.08 magazyn baru 0.09 bar 0.10 przestrzeń ogródka barowego 0.11 galeria plenerowa

KONDYGNACJA +1 1.01 sklatka schodowa 1.02 mechaniczna przechowywalnia bagażu 1.03 dźwig osobowy 1.04 foyer sali wymiany umiejętności 1.05 toaleta dla niepełnosprawnych 1.06 toaleta męska 1.07 toaleta damska 1.08 toaleta dla pracowników 1.09 pomieszczenie socjalne 1.10 administracja

11,30 m2 3,00 m2 3,00 m2 74,20 m2 4,80 m2 3,50 m2 3,40 m2 2,10 m2 5,00 m2 17,50 m2

103

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL PODSUMOWANIE

1.11 1.12 1.13

pokój dyrektora centrum zaplecze sali wymiany umiejętności sala wymiany umiejętności suma:

KONDYGNACJA +2 2.01 klatka schodowa 2.02 dźwig osobowy 2.03 przestrzeń rekreacjyna 2.04 toaleta dla niepełnosprawnych 2.05 toaleta męska 2.06 toaleta damska 2.07 pomieszczenie porządkowe 2.08 kuchnia ogólnodostępna 2.09 jadalnia suma:

23,80 m2 3,00 m2 42,30 m2 4,80 m2 3,85 m2 4,00 m2 5,30 m2 18,70 m2 30,50 m2 136,25 m2

suma:

23,80 m2 3,00 m2 56,25 m2 6,00 m2 6,00 m2 6,20 m2 4,60 m2 107,20 m2 213,05 m2

suma:

23,80 m2 3,00 m2 38,60 m2 6,00 m2 6,00 m2 5,05 m2 4,60 m2 107,50 m2 194,55 m2

KONDYGNACJA +3 3.01 klatka schodowa 3.02 dźwig osobowy 3.03 przestrzeń rekreacjyna 3.04 toaleta męska 3.05 toaleta damska 3.06 pomieszczenie techniczne 3.07 boks internetowy 3.08 sala jednostek mieszkalnych

KONDYGNACJA +4 4.01 klatka schodowa 4.02 dźwig osobowy 4.03 przestrzeń rekreacjyna 4.04 toaleta męska 4.05 toaleta damska 4.06 pomieszczenie porządkowe 4.07 boks internetowy 4.08 sala jednostek mieszkalnych

KONDYGNACJA +5 5.01 klatka schodowa 5.02 dźwig osobowy 5.03 przestrzeń rekreacjyna 5.04 toaleta ogólnodostępna

9,15 m2 13,80 m2 58,50 m2 209,25 m2

23,80 m2 3,00 m2 47,50 m2 6,00 m2

104

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL PODSUMOWANIE

5.05 5.06 5.07

pralnia + suszarnia boks internetowy sala jednostek mieszkalnych suma:

10,00 m2 4,60 m2 109,80 m2 204,70 m2

suma:

23,80 m2 3,00 m2 34,50 m2 6,00 m2 6,00 m2 2,20 m2 4,60 m2 114,00 m2 194,10 m2

KONDYGNACJA +6 6.01 klatka schodowa 6.02 dźwig osobowy 6.03 przestrzeń rekreacjyna 6.04 toaleta męska 6.05 toaleta damska 6.06 pomieszczenie porządkowe 6.07 boks internetowy 6.08 sala jednostek mieszkalnych KONDYGNACJA +7 7.01 klatka schodowa 7.02 dźwig osobowy 7.03 przestrzeń rekreacyjna 7.04 toaleta ogólnodostępna 7.05 pralnia +suszarnia 7.06 boks internetowy 7.07

23,80 m2 3,00 m2 38,30 m2 6,00 m2 7,25 m2 4,60 m2

sala jednostek mieszkalnych suma:

KONDYGNACJA +8 8.01 klatka schodowa 8.02 dźwig osobowy 8.03 przestrzeń rekreacyjna 8.04 toaleta męska 8.05 toaleta damska 8.06 boks internetowy 8.07

119,60 m2 202,55 m2 23,80 m2 3,00 m2 30,75 m2 6,00 m2 6,00 m2 4,60 m2

sala jednostek mieszkalnych suma:

126,25 m2 200,40 m2

105

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL PODSUMOWANIE

1.1.3| Konstrukcja. FUNDAMENT Jako fundamenty przewidziano wykonanie stóp fundamentowych pod siatką żelbetowych słupów nośnych połączonych jako sztywny ruszt żelbetowy. KONSTRUKCJA NOŚNA BUDYNKU Główną konstrukcję budynku stanowi żelbetowa konstrukcja szkieletowa o rozstawie słupów: - 510cm x 540cm - w części wertykalnej projektowanego budynku - 510cm x 720cm - w części horyzontalnej (z wyjątkiem sali multifunkcjonalnej) - 750cm x 720cm - w części sali multifunkcjonalnej STROPY W całym budynku zastosowano strop wykonany z płyt stropowych kanałowych sprężonych strunobetonowych KS200. W części hostelowej na kondygnacjach od trzeciej do ósmej oraz w przestrzeni sali wymiany umiejętności zastosowano podniesioną podłogę modułową o warstwach: - posadzka betonowa gr. 4 mm - płyta jastrychowa gr. 35 mm - folia PE gr. 0,2 mm - płyta gipsowo-kartonowa - stopki podporowe stalowe w rozstawie 60cm x 60cm Strop nad pierwszą kondygnacją podziemną (w części ogrodowej i strefie zielonej placu) ma konstrukcję użytkowego dachu zielonego o następujących warstwach wykończeniowych: - warstwa wegetacyjna stanowiąca właściwe podłoże pod uprawę roślin - włóknina filtracyjna - mata drenażowa - mata izolacyjno-ochronna - papa asfaltowa zgrzewalna - masa asfaltowo-kauczukowa - podłoże betonowe wykonane ze spadkiem. W celu doświetlenia kondygnacji podziemnej w stropie tym zaprojektowano świetliki oraz elementy wykonane z pustaków szklanych o konstrukcji wzmocnionej prętami stalowymi. W pozostałych częściach budynku na płytach stropowych zaproponowano podłogi o następujących warstwach: - posadzka betonowa gr. 4 mm - jastrych cementowy 3 cm - folia PE

106

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL PODSUMOWANIE

SCHODY W projekcie zastosowano schody żelbetowe zabezpieczone balustradą całoszklaną samonośną ze szkła hartowanego klejonego 2x 10mm, mocowaną do boku schodów łącznikami, zakończoną poręczami wykonanymi z profilu stalowego zamontowanymi na jej krawędzi. DŹWIGI W budynku znajduje się jeden dźwig. Sugeruje się zastosowanie dźwigu o napędzie hydraulicznym o zminimalizowanym podszybiu, np. Microlift Easylife model E. Przy klatce schodowej wychodzącej do ogrodu, umiejscawia się platformę pionową dla osób niepełnosprawnych DACH W projekcie (nad częścią wertykalną - hostelową) przewiduje się użytkowy dach zielony z roślinnością ekstensywną o następujących warstwach: - warstwa wegetacyjna stanowiąca właściwe podłoże pod uprawę roślin - włóknina filtracyjna - mata drenażowa - mata izolacyjno-ochronna - papa asfaltowa zgrzewalna - masa asfaltowo-kauczukowa - podłoże betonowe wykonane ze spadkiem FASADA W projektowanym budynku zastosowałam trójwarstwową perforowaną ścianę kurtynową. Warstwa zewnętrzna wykonana jest z piaskowca, materiału często spotykanego w zabudowie centrum historycznym Barcelony, jak i na terenie całej Katalonii. Warstwa środkowa, nazwana przeze mnie warstwą aktywną, to część fasady stanowiąca wypełnienie perforacji jednakowej dla warstwy zewnętrznej i wewnętrznej. W zależności od położenia poszczególnych części fasady wypełnienie to zmienia się od okien w strefie hostelowej przez ogniwa fotowoltaiczne w miejscach narażonych na największe nasłonecznienie do zieleni płynnie łączącej projektowany butynek z ogrodem w patio. Warstwa wewnętrzna natomiast wykonana jest z płyt karton-gipsowych pomalowanych na biało, co ma potęgować wrażenie przestrzenności wnętrza.

Ryc.161 Technologia fasada projektowanego budynku - (krok 15), autor: Beata Szkotak.

107

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL PODSUMOWANIE

TECHNOLOGIA FASADY: 1 :$567:$ =(:1ĉ75=1$

2 WARSTWA AKTYWNA

3 WARSTWA W(WNĉTR=NA

Ryc.162 Schemat technologii warstwowej fasady projektowanego budynku, autor: Beata Szkotak.

- Kłady warstw fasady 1 WARSTWA ZEWNĘTRZNA schemat

piaskowiec + zieleń

piaskowiec + szkło + ogniwa fotowoltaiczne + zieleń

widok

piaskowiec + szkło + ogniwa fotowoltaiczne

piaskowiec

DYSTRYBUCJA WYPEŁNIEŃ PERFORACJI

2 WARSTWA AKTYWNA

okna + ogniwa fotowoltaiczne

okna +ogniwa fotowoltaiczne +zieleń

zieleń

ogniwa fotowoltaiczne

3 WARSTWA WNĘTRZNA schemat

brak perforacji

okna + ogniwa fotowoltaiczne

zieleń

okna

widok

okna + ogniwa fotowoltaiczne +zieleń

Ryc.163 Kłady warstw fasady projektowanego budynku, autor: Beata Szkotak.

108

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL PODSUMOWANIE

- System perforacji warstwy wewnętrznej i zewnętrznej fasady Cały płaszcz fasady podzielono na moduły odpowiadające wymiarom jednostki mieszkalnej. Każdy moduł podzielono na połowy. W jednej połowie założono umieszczenie okien o jednakowej wielkości, na jednej z trzech ustalonych wysokości (okno na poziomie osoby leżącej, siedzącej i stojącej), w drugiej jednego okna na stałej wysokości. Następnie stworzono funkcję, która umożliwiła dystrybucję otworów okiennych tak, by nie tworzyły one jednostajnych linii poziomych ani pionowych. Skalując i przesuwając w ten sposób powstałą sieć okien, stworzono sieć otworów wypełnionych ogniwami fotowoltaicznymi. Do tak powstałej perforacji, na określonych częściach fasady dołożono perforację, która ma być wypełniona czynnikiem zielonym, ustalając algorytm, w którym ustala się, w których miejscach fasady perforacja ta ma się zagęszczać, a w których ma być bardziej rozproszona.

Ryc.164 System perforacji warstwy wewnętrznej i zewnętrznej fasady projektowanego budynku, autor: Beata Szkotak.

- Sposoby wypełnienia perforacji fasady

Szkło pokryte kulistymi ogniwami fotowoltaicznymi, których forma umożliwia wychwytywanie promieni słonecznych pod dowolnym kątem. Jego transparentność sięga 50%80%.

Warstwa wegetacyjna Technologia ściany zielonej wrastającej w perforację warstwy zew. zastosowana została m.in. w budynku Muzeum del Telmo(Nieto&Sobrejano Arquitectos).

Szkło - siatka okien powstała przez nieregularną perforację będzie wywoływać ciekawy efekt światłocieni we wnętrzu budynku.

Ryc.165 Szklany panel z siatką ogniw fotowoltaicznych, źródło: http://www.kyosemi.co.jp/en/sphelar/. Ryc.166 Nieto Sobrejano Arquitectos, Panel zielonej fasady, źródło:http://www.diariovasco.com/v/20100512/ cultura/pared-situada-limite-20100512.html. Ryc.167 Okna w fasadzie perforowanej - wnętrze budynku, źródło: http://www.skyscraperlife.com/urbanismo-yedificios/2749-madrid-ciudad-de-la-justicia-4.html.

109

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL PODSUMOWANIE

1.1.4| Instalacje. INSTALACJE SANITARNE - Instalacja wodno-kanalizacyjne Zapotrzebowanie na wodę użytkową zostanie zapewnione poprzez zasilenie z miejskiej sieci wodociągów. Kanalizacja ściekowa jak i deszczowa zostanie odprowadzona do sieci miejskiej. - Instalacja wentylacyjna W budynku przewiduje się dwa rodzaje wentylacji: mechaniczną (zintegrowaną z każdą jednostką mieszkalną w celu zapewnienia odpowiedniej cyrkulacji powietrza w jej wnętrzu) oraz grawitacyjną obsługującą cały budynek. - Klimatyzacja / Ogrzewanie Ze względu na klimat w jakim znajduje się budynek, przewiduje się wyposażenie go w klimatyzację, wspomagającą instalacje wentylacyjne. Do ogrzewania budynku proponuje się instalację grzewczą gazową. INSTALACJE ELEKTRYCZNE I TELEKOMUNIKACYJNE Budynek posiada przyłącze do sieci elektrycznej NN. Energia potrzebna na jego oświetlenie jest uzyskiwana z ogniw fotowoltaicznych znajdujących się na jego fasadzie. Do napędu windy oraz klimatyzacji doprowadzone jest (przez transformatorownię) zasilanie III-fazowe. Do pozostałych urządzeń dobrowadzone jest napięcie zmienne 230V. Ponadto instalacja elektryczna wyposażona jest w obwody zabezbieczające przed przepięciem albo pożarem. Ponadto przewiduje się wyposażenie budynku w instalacje: - Instalacja bezprzewodowej sieci internetowej - instalacje telefoniczne - Instalację kontroli dostępu do sali jednostek mieszkalnych - Instalacje przeciwpożarowe - monitoring System przeciw pożarowy i alarmowy są sprzężone razem i sterowane przez interfejs użytkownika (ekran dotykowy) znajdujący się w recepcjach (hostelu i centrum kultury). Dodatkowo sygnały wyprowadzone są przez nadajnik GPRS. Każde pomieszczenie wyposażone jest w czujnik dymu, a dotatkowo w windzie znajduje się czujnik obecności, który informuje o obecności osób, by w razie wypadku, została ona zablokowana dopiero po opuszczeniu ludzi. System alarmowy podzelony jest na strefy, które można aktywować indywidualnie. System monitoringu wyposażony jest w megapikselowe kamery cyfrowe, umożliwiające obraz wysokiej jakości. W recepcjach znajdują się monitory podiadające obraz z kilku kamer. 1.1.5| Ochrona przeciwpożarowa. Budynki zakwalifikowane do klasy ZL III”C”. Zachowane są dojazdy, dla straży pożarnej o szerokości 4,5m. Hydranty -umiejscowione są na każdej kondygnacji przy klatkach schodowych. Drogi ewakuacyjne z budynku zapewnione ą przez dwie zamknięte klatki schodowe, wyosażone w urządzenia zapobiegające zadymieniu. Odległość od wyjść ewakuacyjnych z budynku nie przekracza 25m.1 1 | zgodnie z normatywą hiszpańską: Codigo tecnico de la edificación, Documento basico, Seguridad en caso de Incendios(SI)

110

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL PODSUMOWANIE

PLANSZE PROJEKTOWE Na kolejnych stronach zamieszczono dziewięć plansz projektowych, ukazujący dokumentację projektu wykonywanego w ramach niniejszej pracy dyplomowej magisterskiej oraz jedną planszę zbiorczą, stanowiącą kompendium całego projektu.

111

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL PODSUMOWANIE

BIBLIOGRAFIA POZYCJE KSIĄŻKOWE I ARTYKUŁY 1. Begoña Bernal Santa Olalla. Cambio de uso y crisis de los centros históricos. Seminario Internacional de Ciudades Históricas Iberoamericanas. Toledo, 2001. 2. Benjamin Walter. Pasaże paryskie. Wydawnictwo Literackie. 3. Codigo tecnico de la edificación, Documento basico, Seguridad en caso de Incendios(SI) 4. Dominiczak Jacek. Miasto dialogiczne - część II - Architektura oryginalności. 2002. Architektura Murator. 5. Dominiczak Jacek. Miasto dialogiczne - architektura ukrytego cz. IX. 2003. Murator.

Architektura

6. Fenton Joseph. Hybrid Buildings. Pamphlet Architecture. 1985. 7. Friedman Yona. Pro Domo. 2006. s.70. ACTAR. 8. Hybrids II Low-rise mixed-use buildings. 2008. Wyd. A+T. 9. Lebidiew J.. Architektura i biotyka. s.24. Arkady 1983. 10. Nawrot Grzegorz. Treść, Trwanie, przemijanie. Budowanie w architekturze. Czasopismo techniczne. Architektura. Kraków 2011. Wyd. Politechniki Krakowskiej. 11. Project for Public Space. Jak przetworzyć miejsce. Fundacja Partnerstwo dla Środowiska. 12. Ryszard Winiarski R., Zdebski J. Psychologia turystyki. Warszawa 2008. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne. 13. Słownik Współczesny języka polskiego, tom 1, Warszawa 2001. 14. Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. 15. Winiarski R.. Turystyka w naukach humanistycznych. Warszawa 2008. Wydawnictwo Naukowe PWN. 16. Wojtasik L., Tauber R. D.. Nowoczesna Turystyka i rekreacja. Poznań 2007 Wyższa Szkoła Gastronomii i Hotelarstwa. 17. Wrana Jan. Rewitalizacja przestrzeni publicznej drogą do integracji lokalnej. Czasopismo techniczne. Architektura. Kraków 2010. Wyd. Politechniki Krakowskiej.

122

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL PODSUMOWANIE

STRONY INTERNETOWE 1. Barcelona - klimat. [online]. Dostępne w Internecie: http://barcelonainfo.pl/info/info-ogolne/ 2. Barcelona. [online]. Dostępne w Internecie: http://www.bcn.es/ 3. Ravalear. [online]. Dostępne w Internecie:http://vimeo.com/14100013. 4. Definicja hostelu. [online]. Dostępne w Internecie: http://www.chile4you.ilawa.pl/hostel.html. 5. Definicja turystyki. [online]. Dostępne w Internecie: http://pl.wikipedia.org/wiki/Turystyka 7. Hiszpania - informacje ogólne. [online]. Dostępne w Internecie:http://hiszpania polonia.eu/ pl_informacje_ogolne.html. 8. Hostel La Hamaca. [online]. Dostępne w Internecie: http://www.lahamacahostel.com/ category/development-projects 9. La casa okupa de René Mattriste. La fisgona indiscreta [online]. Dostępne w Internecie: http://lafisgonaindiscreta.blogspot.com/2010/10/la-casa-okupa-de-rene-mattriste.html. 10. Project for Public Space. [online]. Dostępne w Internecie: http://www.pps.org/squares/. 11. Project for Public Space. Hall of Shame [online]. Dostępny w Internecie: http://www.pps.org/great_public_spaces//one?public_place_id=624 12. Zabłocka-Kos Agnieszka, Słownik terminów architektonicznych i urbanistycznych. [online]. Dostęp w Internecie: http://historiasztuki.uni.wroc.pl/sklad/azk/azk_d1.html

123

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL SPIS RYCIN

SPIS RYCIN Ryc.1 Widok satelitarny Rynku Głównego w Krakowie, źródło: http://maps.google.pl/ maps?hl=pl&tab=vl. ................................................................................................. 7 Ryc.2 Studium formy i rozkładu ośrodków centralnych na Rynku Głównym w Krakowie, autor: Beata Szkotak. ............................................................................................... 7 Ryc.3 Widok Rynku Głównego w Krakowie z poziomu człowieka, źródło: http://pl.wikipedia. org/wiki/Rynek_G%C5%82%C3%B3wny_w_Krakowie................................................... 7 Ryc.4 Widok satelitarny Plazza Navona w Rzymie, źródło:http://maps.google.pl/ maps?hl=pl&tab=vl. ................................................................................................. 7 Ryc.5 Studium formy i rozkładu ośrodków centralnych na Plazza Navona w Rzymie, autor: Beata Szkotak. ......................................................................................................... 7 Ryc.6 Widok Plazza Navona w Rzymie z poziomu człowieka, źródło: ................................ 7 Ryc.7 Widok satelitarny Plazza del Campo w Sienie , źródło:http://maps.google.pl/ maps?hl=pl&tab=vl. ................................................................................................. 7 Ryc.8 Studium formy i rozkładu ośrodków centralnych na Plazza del Campo w Sienie, autor: Beata Szkotak. ......................................................................................................... 7 Ryc.9 Widok Plazza Plazza del Campo w Sienie z poziomu człowieka, źródło: http:// kolumber.pl/photos/show/user:4008/page:41. ............................................................. 7 Ryc.10 Widok satelitarny Plazza Navona w Rzymie, źródło:http://maps.google.pl/ maps?hl=pl&tab=vl. ................................................................................................. 8 Ryc.11 Studium formy i rozkładu ośrodków centralnych na Plazza Navona w Rzymie, autor: Beata Szkotak. ............................................................................................... 8 Ryc.12 Widok Plazza Navona z poziomu człowieka, źródło: http://www.panoramio.com/ photo/29420396. ..................................................................................................... 8 Ryc.13 Widok satelitarny Plaza Hidalgo w Meksyku, źródło:http://maps.google.pl/ maps?hl=pl&tab=vl. ................................................................................................. 8 Ryc.14 Studium formy i rozkładu ośrodków centralnych na Plaza Hidalgo w Meksyku, autor: Beata Szkotak. ............................................................................................... 8 Ryc.15 Widok Plaza Hidalgo w Meksyku z poziomu człowieka, źródło: http://eu.art.com/ products/p1866401542-sa-i4237606/posters.htm?ui=F51EE8AA3C464DE693215054602A 6D73. ..................................................................................................................... 8 Ryc.16 Widok satelitarny Plazza Navona w Rzymie, źródło:http://maps.google.pl/ maps?hl=pl&tab=vl. ................................................................................................. 8 Ryc.17 Studium formy i rozkładu ośrodków centralnych na Plazza Navona w Rzymie, autor: Beata Szkotak. ............................................................................................... 8 Ryc.18 Widok Plazza Navona z poziomu człowieka, źródło:http://www.archnewsnow.com/ features/Feature1.htm. ............................................................................................. 8 Ryc.19 Schemat ukazujący krawędź styku płaszczyzny placu z płaszczyzną fasady budynku, autor: Beata Szkotak. ..............................................................................................10 Ryc.20 Aranguren & Gallegos Arquitectos, Centrum Rysunku i Ilustracji, źródło: http://www. plataformaarquitectura.cl/tag/aranguren-gallegos-arquitectos/. .....................................10 Ryc.21 Rozmycie krawędzi styku płaszczyzny placu z płaszczyzną fasady - schemat, autor: Beata Szkotak. ..............................................................................................10 Ryc.22 Eisenman Architects, Santriago de Compostela (Hiszpania), projekt: Miasto Kultury. .............................................................................................................................10 Ryc.23 Przesunięcie pionowekrawędzi styku płaszczyzny placu z płaszczyzna fasady schemat, autor: Beata Szkotak..................................................................................11 Ryc.24 Snøhetta, Oslo (Norwegia), projekt: Opera Narodowa. .......................................11 Ryc.25 Przesunięcie poziome krawędzi styku płaszczyzny placu z płaszczyzną fasady schemat, autor: Beata Szkotak..................................................................................11 Ryc.26 Johnson P., Burgee J., Madryt (Hiszpania), projekt: Puerta Europa. ......................11 Ryc.27 Usunięcie krawędzi styku płaszczyzny placu z płaszczyzną fasady - schemat, autor: Beata Szkotak. ..............................................................................................11

124

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL SPIS RYCIN

Ryc.28 Herzog & de Meuron, Madryt (Hiszpania), projekt: Caixa Forum. .........................11 Ryc.29 Pozorna krawędź styku płaszczyzny placu z płaszczyzną fasady - schemat, autor: Beata Szkotak. ..............................................................................................12 Ryc.30 Luna R., Brufau R., Asarta J., Isozaki A., Barcelona (Hiszpania), projekt: Caixa Forum. ...................................................................................................................12 Ryc.31 Odwrócona krawędź styku płaszczyzny placu z płaszczyzną fasady - schemat, autor: Beata Szkotak. .............................................................................................12 Ryc.32 Perrault Dominique, Seoul (Korea), projekt: Uniwersytet Kobiecy Ehwa. ..............12 Ryc.33 Pawilon Wyspiańskiego, źródło: http://www.ingarden-ewy.com.pl/projekt. php?prid=prid_92. ...................................................................................................13 Ryc.34 Nieto Sobrejano Arquitectos, Rozbudowa Muzeum San Telmo, źródło: http://www. plataformaarquitectura.cl/2011/07/29/en-detalle-muro-vegetal-para-el-museo-de-santelmo-nieto-sobejano-arquitectos/. ............................................................................14 Ryc.35 Nieto Sobrejano Arquitectos, Rozbudowa Muzeum Joanneum w Graz, źródło: http:// www.plataformaarquitectura.cl/2012/01/04/ampliacion-del-museo-joanneum-de-graz-nietosobejano-arquitectos/. .............................................................................................14 Ryc.36 Horton Plaza, Las Vegas, źródło: http://en.wikipedia.org/wiki/ File:Hortonplazaarchitecture.jpg. ...............................................................................15 Ryc.37 Idea miasta-salonu, autor: Beata Szkotak. .......................................................15 Ryc.38 Idea parkingu turystycznego, autor: Beata Szkotak. ..........................................16 Ryc.39 Bulle - plastikowe schronisko Jeana Maneval’a, źródło: http://davidszondy.com/ future/Living/bubble.htm. .........................................................................................16 Ryc.40 Hotel De Vrouwe van Stavoren w Holandii, źródło: http://www.greenpacks. org/2009/01/21/de-vrouwe-van-stavoren-wine-hotel-in-netherlands/. ............................16 Ryc.41 Japoński hotel kapsułowy, źródło: http://www.hotelinfo24.pl/ news,5823,2,Najmniejsze_pokoje_hotelowe_na_swiecie.html. .......................................16 Ryc.42 Winsol Hostel w Warszawie, źródło: http://www.wilsonhostel.pl/pl/gallery.html. ....16 Ryc.43 Sekwencja schematów ukazująca ideę turystyki wymiennej, autor: Beata Szkotak. 17 Ryc.44 Bryghausprojectet, źródło: http://www.oma.eu/projects/2008/bryghusprojektet. ..18 Ryc.45 Hybryda w Neuer Augustinerhof, źródło: Hybrids II. A+T. ...................................19 Ryc.46 Mapa administracyjna Europy, autor: Beata Szkotak, źródło:http://zielin92.wrzuta. pl/obraz/3YihmEfqVgJ/konturowa_mapa_europy. ........................................................20 Ryc.47 Mapa administracyjna Hiszpanii, opracowanie: Beata Szkotak, źródło: http://www. cucaluna.com/mapa-mudo-de-espana-por-comunidades-para-escolares/. .......................21 Ryc.48 Mapa Hiszpanii z zaznaczeniem obszarów poszczególnych języków, opracowanie: Beata Szkotak, źródło:http://www.cucaluna.com/mapa-mudo-de-espana-por-comunidadespara-escolares/. ......................................................................................................22 Ryc.49 Aktywności w przestrzeniach publicznych w Hiszpanii na przykładzie Barcelony, autor: Beata Szkotak. ..............................................................................................23 Ryc.50 Początki miasta Barcelona - osada rzymska, źródło: http://geographyfieldwork.com/ Poll2.htm................................................................................................................25 Ryc.51 Rozwój miasta Barcelona w okresie od IV-XIIIw., źródło: http://geographyfieldwork. com/Poll2.htm. .......................................................................................................25 Ryc.52 Rozwój miasta Barcelona w okresie od XIV-XVIIw., źródło: http:// geographyfieldwork.com/Poll2.htm. ...........................................................................26 Ryc.53 Rozwój miasta Barcelona w XVIIIw., źródło: http://geographyfieldwork.com/Poll2. htm. ......................................................................................................................26 Ryc.54 Rozwój miasta Barcelona w XIXw., źródło: http://geographyfieldwork.com/Poll2.htm. .............................................................................................................................26 Ryc.55 Rozwój miasta Barcelona w latach 1900-1939, źródło: http://geographyfieldwork. com/Poll2.htm. .......................................................................................................27 Ryc.56 Rozwój miasta Barcelona w latach 1940-1975, źródło: http://geographyfieldwork. com/Poll2.htm. .......................................................................................................27 Ryc.57 Gaudi Antonio, Casa Batalló, źródło: http://www.travelblat.com/barcelona/. .........28

125

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL SPIS RYCIN

Ryc.58 Gaudi Antonio, Balustrada tarasu w Parku Güell pokryta trencadis, źródło:http:// www.writedesignonline.com/Prompts/Gaudi.html. ........................................................28 Ryc.59 Gaudi Antonio, Kominy na dachu-tarasie La Pedrery (Casa Milà), źródło: http://www. flickr.com/photos/mnenjuto/5327899464/. .................................................................28 Ryc.60 Miró Joan, Kobieta i ptak, Park Joana Miró w Barcelonie, autor: Beata Szkotak. .....29 Ryc.61 Miró Joan, Postacie i pies na przeciwko słońca, źródło: http://joan-miro.vide.pl/ postacie-i-pies-naprzeciwko-slonca.aspx?id=12543. .....................................................29 Ryc.62 Miró Joan, Trzy kobiety, źródło: http://www.popartuk.com/art/joan-miro/threewomen-trois-femmes-8082-art-print.asp. ...................................................................29 Ryc.63 Dalí Salvador, Trwałość pamięci, źródło: http://salvador.com.pl/genialny-substytut. html. .....................................................................................................................29 Ryc.64 Dalí Salvador, Wiatraki, źródło: http://dwie.owce.pinger.pl/a/2010/6/11/. .............29 Ryc.65 Wykres narodowości ludności zamieszkującej dzielnicę Raval, autor: Centrum Sztuki Współczesnej w Barcelonie. ......................................................................................30 Ryc.66 Fotografia wejścia do ogródka dzielnicy Raval z hasłem ‘Maszyna tlenowa pacuje‘, autor: Bartłomiej Zabój. ...........................................................................................30 Ryc.67 Fotografia ogródka dzielnicowego w dzielnicy Raval przy ulicy Reina Amalia, autor: Bartłomiej Zabój. ...........................................................................................30 Ryc.68 Zdjęcie baneru prezentującego koniugacje czasownika Raval znajdująca się przy Placu dels Ángels, autor: Beata Szkotak. ....................................................................31 Ryc.69 Plany ukazujące dwie przestrzenie, w których występuje konflikt interesów mieszkańców i sektora turystycznego, autro: Beata Szkotak. .........................................32 Ryc.70 Fotografie omawianych obiektów, autorzy: Beata Szkotak, Bartłomiej Zabój, Carlos de Gallego. .............................................................................................................33 Ryc.71 Analiza funkcji obiektów występujących w dzielnicy z uwzględnieniem ich preferencji względem mieszkańców i turystów, autor: Beata Szkotak .............................................40 Ryc.72 Teren opracowania a strefy funkcjonalne dzielnicy Raval, autor: Beata Szkotak ......41 Ryc.73 Schematyczny zapis struktury funkcjonalno-użytkowej dzielnicy Raval, autor: Beata Szkotak. ..............................................................................................42 Ryc.74 Grupy potencjalnych użytkowników przestrzeni Placu dels Ángels, autor: Beata Szkotak. ..............................................................................................42 Ryc.75 Relacja terenu opracowania projektowego z otoczeniem, autor: Beata Szkotak. .....43 Ryc.76 Kierunki napływu ludności do terenu opracowania - analiza komunikacji, autor: Beata Szkotak ...............................................................................................45 Ryc.77 Teren opracowania projektowego w sieci przestrzeni publicznych dzielnicy - analiza sieci przestrzeni publicznych w dzielnicy Raval, autor: Beata Szkotak..............................48 Ryc.78 Proporcje przestrzeni otwartych -placów publicznych do zabudowań w poszczególnych strefach funkcjonalnych dzielnicy Raval, autor: Beata Szkotak..............49 Ryc.79 Wykres stosunku powierzchni zabudowanej do niezabudowanej w poszczególnych strefach dzielnicy Raval, autor: Beata Szkotak. ............................................................50 Ryc.80 Schematyczny zapis układów przestrzennych w poszczególnych strefach dzielnicy Raval, autor: Beata Szkotak. .....................................................................................50 Ryc.81 Schemat układów przestrzennych w najbliższym sąsiedztwie Placu dels Ángels, autor: Beata Szkotak. ..............................................................................................51 Ryc.82 Analiza rozwoju sektora kulturalnego w dzielnicy Raval, autor: Centrum Kultury Współczesnej w Barcelonie. ......................................................................................52 Ryc.83 Analiza rozwoju sektora komercyjnego w dzielnicy Raval, autor: Centrum Kultury Współczesnej w Barcelonie. ......................................................................................53 Ryc.84 Plac dels Ángels - ortofotomapa z roku 1956, źródło: http://sitmun3.diba.cat/visor_ wms/. ....................................................................................................................55 Ryc.85 Plac dels Ángels - ortofotomapa z roku 2011, źródło: http://maps.google.pl/ maps?hl=pl&tab=wl. ................................................................................................55 Ryc.86 Plan sytuacyjny Placu dels Ángels z roku 1980, źródło: La segona renovación_ Barcelona. ..............................................................................................................56

126

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL SPIS RYCIN

Ryc.87 Plan sytuacyjny Placu dels Ángels z roku 1995, źródło: La segona renovación Barcelona. ..............................................................................................................56 Ryc.88 Aktualny plan sytuacyjny Placu dels Ángels, źródło: http://adsbcn.wordpress.com/ page/4/..................................................................................................................56 Ryc.89 Szkice koncepcyjne wykonane w ramach programu Kultura i Miasto letniego kursu Arch Design Studio Barcelona, źródło: http://adsbcn.wordpress.com/what-is-adsbcn/. .....57 Ryc.90 Wybrane projekty konkursowe konkursu Arqutectum Barcelona 2011. ..................57 Ryc.91 Działka projektowa, źródło: Google Earth. .......................................................58 Ryc.92 MACBA, autor: Beata Szkotak. ........................................................................58 Ryc.93 Centrum Studiów i Dokumentacji MCBA, autor: Beata Szkotak. ...........................58 Ryc.94 FAD, autro: Carlos de la Barrera. .....................................................................58 Ryc.95 FAD, autor: Carlos de la Barrera. .....................................................................58 Ryc.96 MACBA, autor: Beata Szkotak. ........................................................................59 Ryc.97 Budynek Domu Miłosierdzia, autor: Bartłomiej Zabój..........................................59 Ryc.98 Ogród budynku Domu Miłosierdzia, autor: Bartłomiej Zabój. ...............................59 Ryc.99 Kościół przy ulicy dels Ángels, autor: Carlos de la Barrera. ..................................59 Ryc.100 Kondygnacja parteru kamienicy mieszkalnej przy ulicy Elisabets, autor: Carlos de la Barrera. ......................................................................................59 Ryc.101 Kondygnacja parteru kamienicy mieszkalnejprzy ulicy Elisabets, autor: Carlos de la Barrera. ......................................................................................59 Ryc.102 Kamienica mieszkalna przy ulicy Elisabets, autor: Carlos de la Barrera................59 Ryc.103 Kamiennica mieszkalna u zbiegu ulic Elisabets y dels Ángels, autor: Carlos de la Barrera. ......................................................................................59 Ryc.104 Kamienice mieszkalne przy wlocie ulicy Ferlandina na Plac dels Ángels, autor: Beata Szkotak. ..............................................................................................59 Ryc.105 Uniwersytet Barcelony, autor: Carlos de la Barrera. ..........................................59 Ryc.106 Lokalizacja punktów gastonomicznych oraz obiektów kulturowych w sąsiedztwie Placu dels Ángels oraz kierunki ich oddziaływania, autor: Beata Szkotak. ........................60 Ryc.107 Muzeum Sztuki Współczesnej w Barcelonie, źródło: www.richardmeier.com .........61 Ryc.108 Panorama Placu dels Ángels, autor: Bartłomiej Zabój. ......................................62 Ryc.109 Fotografie ukazujące aktywność rolkarzy na Placu dels Ángels, autor: Beata Szkotak. .............................................................................................62 Ryc.110 Fotografie ukazujące aktywność rolkarzy na Placu dels Ángels, źródło: http://www. arteinformado.com/Espacios/93/macba-museu-dart-contemporani-de-barcelona/. ...........62 Ryc.111 Wydzielenie z przestrzeni Placu dels Ángels stref o jednorodnym charakterze, uproszczenie geometrii placu, autor: Beata Szkotak. ....................................................63 Ryc.112 Fotografie poszczególnych stref Placu dels Ángels, autor: Bartłomiej Zabój, Beata Szkotak..................................................................................................................63 Ryc.113 Podział Placu dels Ángels na strefy ze względu na jego geometrię i charakter poszczególnych jego części, autor: Beata Szkotak. .......................................................64 Ryc.114 Wpływ wejść na ruch w przestrzeni, autor: Beata Szkotak.................................66 Ryc.115 Geometryczny model komunikacji na Placu dels Ángels generowanej przez wejścia znajdujące się w jego obrębie , autor: Beata Szkotak. ..................................................67 Ryc.116 Procentowe nasłonecznienie placu (stan na dzień 22 lutego, godzina 16:30), autor: Beata Szkotak (na podstawie danych programu Ecotect Analysis 2010). ...............69 Ryc.117 Zacienienie placu w południe w dniach 22 czerwca i 22 grudnia, autor: Beata Szkotak (na podstawie danych programu Ecotect Analysis 2010)...........................69 Ryc.118 Obszary placu oraz działki projektowej najbardziej nasłonecznione w ciągu całego roku, autor: Beata Szkotak. ......................................................................................70 Ryc.119 Schemat tworzenia kodu liniowego informacji zapisanej w przestrzeni zabudowanej, autor: Beata Szkotak. ..............................................................................................71 Ryc.120 Analiza wybranych kadrów pierzei wschodniej Placu dels Ángels z poszczególnych stref placu, autor: Beata Szkotak. ..............................................................................72 Ryc.121 Zaznaczenie pierzei w kadrach stref C i D, autor: Beata Szkotak. .......................73

127

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL SPIS RYCIN

Ryc.122 Miejsce ewentualnej dominanty przestrzennej - kadry stref E i G, autor: Beata Szkotak. ..............................................................................................73 Ryc.123 Schemat wytycznych do projektu, autor: Beata Szkotak. ..................................74 Ryc.124 Obszar Placu dels Ángels wraz z działką projektową, autor: Beata Szkotak. .........75 Ryc.125 Obszar działki projektowej z siatką modularną, autor: Beata Szkotak. ................77 Ryc.126 Charakterystyka działki projektowej po weryfikacji, autor: Beata Szkotak. ..........78 Ryc.127 Ostateczna weryfikacja potencjalnego obszaru działki projektowej, autor: Beata Szkotak. ..............................................................................................79 Ryc.128 Nałożenie podziału wertykalnego i horyzontalnego w obrębie potencjalnego obszaru działki projektowej, autor: Beata Szkotak. ..................................................................80 Ryc.129 Podział pionowy potencjalnego obszaru działki projektowej wraz z zaznaczeniem najwiekszych obszarów jednorodnych geometrycznie, autor: Beata Szkotak. ...................81 Ryc.130 Podział poziomy potencjalnego obszaru działki projektowej wraz z zaznaczeniem największych obszarów jednorodnych geometrycznie, autor: Beata Szkotak. ...................82 Ryc.131 Charakterystyka bezpośredniego sąsiedztwa działki projektowej wraz z potencjalą granicą obszaru działki po weryfikacji, autor: Beata Szkotak..........................................83 Ryc.132 Geometryczne uproszczenie formy działki projektowej oraz stref Placu dels Ángels w jej bezpośrednim sąsiedztwie, autor: Beata Szkotak. ................................................84 Ryc.133 Działka projektowa wraz z strefami Placu dels Ángels w jej bezpośrednim sąsiedztwie, autor: Beata Szkotak. ............................................................................85 Ryc.134 Wyznaczenie kubatury projektowanego budynku (kroki 1-4), autor: Beata Szkotak. .............................................................................................................................86 Ryc.135 Wyznaczenie kubatury projektowanego budynku (kroki 5-9), autor: Beata Szkotak. .............................................................................................................................87 Ryc.137 Model podstawowy relacji plac-budynek-patio, autor: Beata Szkotak. .................88 Ryc.136 Studium formalnego połączenia przestrzeni zamkniętej budynku z otwartą przestrzenią placu publicznego i patio z zaznaczonym wybranym rozwiązaniem, autor: Beata Szkotak. ..............................................................................................88 Ryc.138 Studium formy - deformacje ustalonej maksymalnej kubatury (kroki 10-13), autor: Beata Szkotak. ..............................................................................................89 Ryc.139 Schemat ukazujący rozkład przestrzenny poszczególnych części projektowanego obiektu, autor: Beata Szkotak. ..................................................................................90 Ryc.140 Model projektowanego budnyku - widok od strony patio, autor: Beata Szkotak. ...90 Ryc.141 Abstrakcyjny model dyfuzji pozornej części hostelowej i części kulturalnej w obrębie jednego budynku, autor: Beata Szkotak. ....................................................................91 Ryc.142 Abstrakcyjny model pełnej dyfuzji części hostelowej i części kulturalnej w obrębie jednego budynku, autor: Beata Szkotak. ....................................................................91 Ryc.143 Ilustracje z książki ‘Pro Domo’ - zasady kreowania przestrzeni miejskiej, autor: Yona Friedman...............................................................................................91 Ryc.144 Wykres ukazujący zależność rodzaju dyfuzji od stopnia izolacji i integracji strefy hostelowej i kulturalnej, autor: Beata Szkotak. ............................................................92 Ryc.145 Komórka nerwowa, źródło: http://thetechjournal.com/science/neuron-implantationcan-rewire-brain-itself.xhtml. ....................................................................................92 Ryc.146 Schemat ukazujący analogie przestrzeni otwartej (jądro komórki) i ścian (bodźców) ją otaczających do budowy komórki nerwowej, autor: Beata Szkotak. ............................92 Ryc.147 Sposoby dystrybucji przestrzeni otwartych i zamkniętych oraz części stałych (komunikacja pionowa, sanitariaty) w części hotelowej projektowanego budynku, autor: Beata Szkotak. ..............................................................................................93 Ryc.148 Część hostelowa projektowanego budynku - schemat struktury wewnętrznej i fasady (krok 14a), autor: Beata Szkotak. ..................................................................93 Ryc.149 Wertykalna organizacja funkcjonalno-przestrzenna w części hostelowej a hierarchia potrzeb wg. Abrahama Maslowa, autor: Beata Szkotak. ................................................93 Ryc.150 Wyrtykalna organizacja funkcjonalo-przestrzenna w części hostelowej projektowanego budynku, autor: Beata szkotak. ..........................................................94

128

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA | CENTRUM KULTURALNO-TURYSTYCZNE - MIASTO RAVAL SPIS RYCIN

Ryc.151 Horyzontalna organizacja funkcjonalno-przestrzenna w części hostelowej projektowanego budynku wraz z kierunkami oddziaływania poszczególnych stref, autor: Beata Szkotak. ..............................................................................................94 Ryc.152 Schemat rzutu i przekroju jednostki mieszkalnej, autor: Beata Szkotak. .............95 Ryc.153 Moduł konstrukcyjny jednostki mieszkalnej, autor: Beata Szkotak. .....................96 Ryc.155 Część kulturalna projektowanego budynku - schemat struktury wewnętrznej i fasady, autor: Beata Szkotak. ..................................................................................97 Ryc.154 Schemat komunikacji poziomej generowanej przez część kulturalną projektowanego budynku, autor: Beata Szkotak. ................................................................................97 Ryc.156 Schematy relacji przestrzennych na poziomie 0 i poziomie -1, autor: Beata Szkotak. .............................................................................................................................98 Ryc.157 Widoki proponowanego krzesła miejskiego, autor: Beata Szkotak. .....................99 Ryc.158 Możliwości wykorzystania powierzchni siedziska proponowanego krzesła urbanistycznego, autor: Beata Szkotak. ......................................................................99 Ryc.159 Schemat układu wertykalnego systemu plac-budynek, autor: Beata Szkotak. .... 100 Ryc.160 Schemat układu horyzontalnego systemu plac-budynek, autor: Beata Szkotak. . 100 Ryc.161 Technologia fasada projektowanego budynku - (krok 15), autor: Beata Szkotak. 107 Ryc.162 Schemat technologii warstwowej fasady projektowanego budynku, autor: Beata Szkotak. ............................................................................................ 108 Ryc.163 Kłady warstw fasady projektowanego budynku, autor: Beata Szkotak. .............. 108 Ryc.164 System perforacji warstwy wewnętrznej i zewnętrznej fasady projektowanego budynku, autor: Beata Szkotak. .............................................................................. 109 Ryc.165 Szklany panel z siatką ogniw fotowoltaicznych, źródło: http://www.kyosemi.co.jp/ en/sphelar/........................................................................................................... 109 Ryc.166 Nieto Sobrejano Arquitectos, Panel zielonej fasady, źródło:http://www.diariovasco. com/v/20100512/cultura/pared-situada-limite-20100512.html. ................................... 109 Ryc.167 Okna w fasadzie perforowanej - wnętrze budynku, źródło: http://www. skyscraperlife.com/urbanismo-y-edificios/2749-madrid-ciudad-de-la-justicia-4.html. ...... 109

129