cz. I A – POZNAJĘ I TWORZĘ, bo widzę, dotykam, odkrywam by Beata Buczyńska

POZNAJĘ I TWORZĘ,

bo widzę, dotykam, odkrywam Beata Buczyńska program autorski cz. I A

ZREALIZOWANO W RAMACH STYPENDIUM MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO

SPIS TREŚCI 3

1. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE

2. CELE KSZTAŁCENIA

3. CELE WYCHOWAWCZE

4. „WYZWANIA" CZYLI PLANY PRACY2 5. KARTY 14X14 Z HISTORII SZTUKI:

• Prehistoria

• Starożytność/ Egipt

• Starożytność/ Grecja

• Starożytność/ Rzym

• Sztuka wczesnochrześcijańska

• Średniowiecze/ styl romański i gotycki

117

• Nowożytność/ Renesans, Manieryzm, Barok, Rokoko, Klasycyzm

139

• Sztuka XIX wieku / Romantyzm, Realizm, Impresjonizm, Postimpresjonizm, Symbolizm, Secesja

166

• Sztuka XX wieku

203

• Sztuka ludowa i regionalna

216

• Sztuka Polska 6. KARTY TRÓJDZIELNE

248

• Prehistoria

258

• Starożytność/ Egipt

268

• Starożytność Grecja

279

• Starożytność / Rzym

289

• Sztuka wczesnochrześcijańska

296

• Średniowiecze

309

• Nowożytność

328

• XIX wiek

349

• XX wiek

378

• Sztuka ludowa

392

• Sztuka polska

444

7. DZIEDZINY DZIAŁALNOŚCI TWÓRCZEJ CZŁOWIEKA 8. ARTYŚCI

465

• Leonardo da Vinci

474

• Pablo Picasso

485

• Jan Vermeer

491

• Michał Anioł

498

• Rembrandt

507

• Albrecht Durer

515

• Jan Matejko

523

• Stanisław Wyspiański

532

• Andy Warhol

540

• Magdalena Abakanowicz

547

9. PRAWDA I FAŁSZ / ZNAJDŹ RÓŻNICĘ (ilość różnic podana w rogu obrazka)

571

10. SŁOWNICTWO OPISUJĄCE DZIEDZINY I DZIEŁA SZTUKI

(Karty do pocięcia wg. linii z dołączoną kartą kontrolną)

cz. II MEMORY DWUSTRONNE (plik: POZNAJĘ I TWORZĘ – MEMORY DWUSTRONNE – Beata Buczyńska.pdf) cz. III PREZENTACJA (plik: POZNAJĘ I TWORZĘ – PREZENTACJA – Beata Buczyńska.pptx)

PREHISTORIA

STAROŻYTNOŚĆ EGIPT

STAROŻYTNOŚĆ GRECJA

STAROŻYTNOŚĆ RZYM

SZTUKA WCZESNOCHRZEŚCIJAŃSKA

ŚREDNIOWIECZE Styl romański i gotycki

100

101

102

103

104

105

106

107

108

109

110

111

112

113

114

115

116

NOWOŻYTNOŚĆ Renesans, Manieryzm, Barok , Rokoko, Klasycyzm

117

118

119

120

121

122

123

124

125

126

127

128

129

130

131

132

133

134

135

136

137

138

139

SZTUKA XIX WIEKU

140

141

142

143

144

145

146

147

148

149

150

151

152

153

154

155

156

157

158

159

160

161

162

163

164

165

SZTUKA XX WIEKU

166

167

168

169

170

171

172

173

174

175

176

177

178

179

180

181

182

183

184

185

186

187

188

189

190

191

192

193

194

195

196

197

198

199

200

201

202

SZTUKA LUDOWA

203

204

205

206

207

208

209

210

211

212

213

214

215

SZTUKA POLSKA

216

sztuka polska

Sztuka Polski obejmuje działalność artystyczną na terenach związanych z państwem polskim

od pradziejów po dzień dzisiejszy. Oprócz Polaków znaczącą rolę w sztuce Polski odgrywali

artyści europejscy,

zwłaszcza w okresie ŚREDNIOWIECZA I NOWOŻYTNOŚCI. 1

217

sztuka polska

Najstarsze ślady działalności człowieka na terenach obecnej Polski pochodzą z okresu

PALEOLITU.

są to narzędzia wykonane z krzemienia znalezione w Grocie Nietoperzowej w Jerzmanowicach:

ostrza wiórowe, wyroby kościane. W Wielkopolsce i na północnej Polsce znaleziono wyroby z kości renifera oraz ﬁgurki bursztynowe.

sztuka polska

EPOCE BRĄZU wykształciła się kultura łużycka.

Powstawały w tym czasie: ozdoby i narzędzia z brązu, wyroby ceramiczne, ﬁgurki zwierząt, ptaków, ludzi. Z tego okresu pochodzi również najlepiej zachowana w Europie

osada w Biskupinie. 3

218

ŚREDNIOWIECZE W

sztuka polska

POLSCE zachowało się wiele zabytków

sztuki gotyckiej, m.in.:

katedra wawelska. Do dziś znajdują się w niej

gotyckie sarkofagi polskich królów: Kazimierza Wielkiego, Władysława Jagiełły, Kazimierza Jagiellończyka (ten ostatni wykonany przez Wita Stwosza).

Największą CEGLANĄ gotycką świątynią w Europie jest KOŚCIÓŁ NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY W GDAŃSKU. Najsłynniejszym zamkiem gotyckim jest:

zamek krzyżacki w Malborku. 4

Na początku XVI wieku dzięki działalności Zygmunta Starego i Zygmunta August do Krakowa i znacznej części Królestwa zawitał

sztuka polska

renesans.

Wkrótce, w II połowie XVI wieku

manieryzm, a na początku XVII wieku wczesny barok. pojawił się na ziemiach polskich

Przykładem dla renesansowych i barokowych kaplic kopułowych stała się

KAPLICA ZYGMUNTOWSKA.

Malarstwo w dobie renesansu opierało się

na tradycji gotyckiej, malarstwa książkowego, m.in. dzieła Stanisława Samostrzelnika, który działał także w zakresie malarstwa ściennego i tablicowego. Rozwinęło się też malarstwo portretowe - twórczość Marcina Kobera 5

219

sztuka polska Okres klasycyzmu w Polsce łączy się z panowaniem Stanisława Augusta Poniatowskiego. Król Poniatowski był wspaniałym mecenatem sztuki. Otaczał się twórcami z całej Europy, u jego boku pracowało wielu wybitnych artystów między innymi: Domenico Merlini, architekt, który zaprojektował letnią rezydencję króla czyli

pałac na wodzie w Łazienkach w Warszawie.

Puławach : Księżna Izabela Czartoryska zleciła wykonanie ogródu z szeregiem zabudowy, rzeźbami m.in. ze świątynią Sybilii według projektu Piotra Aignera

(kształt rotundy otoczonej korynckimi kolumnami). W

Warszawie pracowali włoscy malarze,

ich widoki miasta są bardzo dokładne. Po II wojnie światowej , gdy Polacy odbudowywali Warszawę, sięgano do tych obrazów, by na ich podstawie odtworzyć dawny widok miasta.

sztuka polska

POLSKA XIX wiek

W Polsce tak samo jak w całej Europie nawiązywano do dawnych stylów. Przykładem ówczesnej architektury są:

Neogotycki zamek w Kórniku, niedaleko Poznania Domek Gotycki w Puławach Eklektyczny gmach teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie

Romantyzm objął głównie malarstwo,

którego głównym przedstawicielem był PIOTR MICHAŁOWSKI. Artystą łączącym wątki romantyczne z realistycznymi był przede wszystkim JAN

MATEJKO.

Zilustrował wszystkie najważniejsze wątki z historii Polski, obrazując potęgę narodu polskiego i jego znanych bohaterów. 7

sztuka polska W Polsce również pojawiły się nowe kierunki w sztuce.

XXwiek

II wojna światowa zmienia dotychczasowy porządek społeczny i polityczny. Zginęło wielu mężczyzn, kobiety musiały częściowo przejąć ich rolę, podjąć prace zawodową. Świat się zmienił, zmieniła się również sztuka. W Polsce obecne były głównie dwie tendencje: awangardowa i bardziej tradycyjna. Awangardowa to: FORMIZM ruch nawiązujący do kubizmu. Zbigniew Pronaszko geometryzował kształty przedstawianych przedmiotów, ograniczał kolory i formy (akt formistyczny, 1917 rok). Stanisław Ignacy Witkiewicz - Witkacy malował ekspresyjnie w kolorze, nieco surrealistycznie. KONSTRUKTYWIZM - artyści uważali, że indywidualizm w sztuce nie istnieje za to ważny jest zbiorowy proces twórczy. Czołową postacią w tym nurcie był Władysław Strzemiński. Stworzył on własną teorię malarską - unizm. W rzeźbie ideę konstruktywizmu prezentowała Katarzyna Kobro. Uważała, że rzeźba nie powinna być bryłą, tylko formą w przestrzeni.

220

sztuka polska Powojenne czasy przyniosły komunizm, sztuka musiała spełniać wymagania władzy. Określamy ją jako SZTUKĘ

REALIZMU SOCJALISTYCZNEGO.

Jej celem było propagowanie władze, ustroju. Obrazem, który przeszedł już do historii jest „Podaj cegłe” autorstwa Aleksandra

Kobzdeja.

W tym nurcie tworzyli również

Juliusz i Helena Krajewscy.

Wielu artystów uciekało się do abstrakcji, bądź używało nie jednoznacznych form wypowiedzi twórczej, aby przekazać swoje poglądy. W Krakowie działała tzw. GRUPA studentów ASP.

KRAKOWSKA, zrzeszająca

Tadeusz Kantor był jej przedstawicielem.

ASSEMBLAGE i EMBALLAGE to ich formy wypowiedzi. Do grupy należała też Maria

Jarema.

221

SACRUM

sztuka polska

Jerzy Nowosielski jeden z ważniejszych artystów polskich. Jego obrazy nawiązują do estetyki ikon bizantyjskich. Spośród wielu polskich artystów tworzących w drugiej połowie XX wieki należy wróżnić

Alinę Szapocznikow,

rzeźbiarkę, której prace znane są na całym świecie. Również graﬁk Jerzy Panek tworzący głównie w technice drzeworytu zalicza się do czołówki polskich artystów.

SZTUKA KONCEPTUALNA Ciekawą postacią jest Roman Opałka, który przez lata konsekwentnie realizował swoją koncepcję sztuki tworząc obrazy z zapisu cefr. Zmieniała się na nich tylko tonacja tła (coraz jaśniejsza, przez co coraz bardziej zlewająca się z cyframi). Po każdej z prac artysta fotografował swoją twarz, w ten sposób dokumentując upływ czasu. 10

sztuka polska Paleolit

Figurka niedźwiadka z bursztynu odkryta w torﬁe w okolicach Słupska, środkowa lub młodsza epoka kamienia

222

sztuka polska Paleolit

Sztylet z kości renifera odkryty w okolicy Stolca (powiat policki), schyłek starszej lub środkowa epoka kamienia

sztuka polska

naczynia kultury łużyckiej, epoka brązu

223

sztuka polska

Osada w Biskupinie, epoka brązu

sztuka polska Nowożytność (Manieryzm)

Marcin Kober Portret Anny Jagiellonki ok. 1590 r. 224

sztuka polska Nowożytność (Manieryzm)

Marcin Kober Portret króla Stefana Batorego, 1583 r.

sztuka polska Średniowiecze (Romanizm)

Drzwi Gnieźnieńskie druga połowa XII w. brąz 225