Samen zorgen voor elkaar by portfolio bijbeeld

SAMEN ZORGEN VOOR ELKAAR Het verhaal van vluchtelingenopvang in Oene

VOORWOORD De vluchtelingenproblematiek gaat ook in Epe niet ongemerkt voorbij. Van 5 t/m 15 oktober 2015 zijn veertien vluchtelingen uit Syrië en Eritrea te gast geweest op de Boerderij van Zwier van der Weerd in Oene in de gemeente Epe. In dit boek is beschreven wie deze mensen zijn, waar ze vandaan komen, wat hun verhalen zijn. Maar ook hoe het gekomen is dat ze zijn opgevangen in Oene en wat de ervaringen van de mensen in Oene en Epe zijn geweest en in het bijzonder die van Zwier. De vluchtelingenopvang was niet zo’n succes zonder de volgende instanties en personen: De kerken in Oene en Epe Dank voor de hulp die jullie geboden hebben in de vorm van het oproepen van vrijwilligers en het ontvangen van de vluchtelingen in de kerken. In het bijzonder Bas Zitman en Evert Mijnheer. De Gemeente Epe Dank voor de prettige samenwerking en de doortastendheid richting het COA. Ook voor het inhuren van een heel fijn beveiligingsbedrijf met zeer prettige mensen. De Passerel Grote dank aan de Passerel dat jullie zo open hebben gestaan voor het plan om vluchtelingen op te vangen op een van de locaties waar ook voor cliënten gezorgd wordt. Ook dank voor de hulp bij het opmaken en drukken van dit boekje.

Stichting Present In het bijzonder Margreet de Jonge. Grote dank voor de perfecte coördinatie van de inzet van de vrijwilligers. Ieder moment van de dag was er iemand die hulp kon bieden. De vele vrijwilligers Grote dank aan alle vrijwilligers die hun bijdrage geleverd hebben aan de opvang van de vluchtelingen. Jullie hebben heel veel gedaan, zoals voetballen met de kinderen, het regelen van fietsen, het doceren van Nederlands, het kopen van sokken, het verzamelen van warme kleren en het verzorgen van de maal tijden. Zonder jullie zou het opvangen van de vluchtelingen niet zo’n feestje zijn geweest. Met het uitbrengen van dit boekje hopen we een bijdrage te leveren aan de beeldvorming rondom de vluchtelingen en hebben we de vluchtelingen een gezicht gegeven. Zoals de vluchtelingen in Oene zijn opgevangen is heel intensief geweest, maar erg succesvol. De vluch telingen hebben voor anderhalve week deel uitgemaakt van de Oener en Eper gemeenschap. Dit heeft de vluchtelingen rust gebracht en zeker ook sterker gemaakt. Ze hebben gevoeld dat ze gewaardeerd en gerespecteerd worden en dat maakt ieder mens sterker.

Zwier van der Weerd

Bertie Hendriks

Zwier van der Weerd Bertie Hendriks

OVER DE BOERDERIJ Zwier heeft een zorgboerderij, de Boerderij, waar hij dagelijks mensen opvangt die een afstand hebben tot de arbeidsmarkt. Op de Boerderij heeft hij ook nog ongeveer dertig melkkoeien en diverse andere dieren. Daarnaast maakt hij met de cliĂŤnten meubels en kloven de cliĂŤnten haardhout. Op de Boerderij staan ook vier trekkershutten voor de verhuur.

WAT VOORAF GING Europa is in de ban van de vluchtelingen. Er zijn sinds de crisis op de Balkan niet zoveel mensen naar Europa en naar Nederland gekomen om de oorlog en ellende in hun eigen land te ontvluchten. Mensen uit onder andere Syrië, Eritrea, Irak en Afghanistan zoeken in Europa rust en veiligheid. Misschien met de hoop ooit terug te kunnen keren naar hun land of misschien om een nieuw bestaan met een betere toekomst op te bouwen in Nederland. Vanwege de enorme toestroom van vluchtelingen, wordt aan alle gemeenten gevraagd of ze opvanglocaties hebben voor noodopvang. Dit is een plek waar vluchtelingen tijdelijk, 72 uur, worden ondergebracht totdat er plaats is in een asielzoekerscentrum. Motie van de gemeenteraad Dit grote mondiale probleem bereikt ook Epe. Het college van B&W van de gemeente Epe ontvangt de brief van het COA, net als alle andere gemeenten in Nederland en start met een inven tarisatie van haar eigen panden. De nood is bij het COA blijkbaar zo hoog dat gemeenten allemaal direct aange schreven worden. Op 17 september 2015 is door de gemeenteraad van Epe een motie ingediend waarin staat dat het college

wordt opgeroepen om te kijken of en hoe vluchtelingen al dan niet tijdelijk opgevangen kunnen worden in de gemeente. Deze motie wordt door bijna alle raadsleden, persoonlijk, onderte kend. De gemeente Epe blijkt zelf geen locaties te hebben die geschikt zijn of geschikt zijn te maken voor opvang van vluchtelingen. Hierop besluit het college om aan ondernemers, particulieren, kerken en andere instellingen te vragen of zij mogelijkheden zien. Het blijft lang stil. Een tijdje later wordt Zwier persoonlijk benaderd door wethouder Erik Visser of hij niet nog plekken weet waar vluchtelingen opgevangen kunnen worden. Zwier denkt na en langzaam begint er wat te broeden, zou het niet iets zijn voor de Boerderij? Bizarre verhalen Zwier vraagt zich af of het mogelijk is om vluchtelingen op te vangen in de trekkershutten. Maar kan dat wel, is dat wel te combineren met de opvang van

de cliënten? Hoe reageren de cliënten hierop? Er zijn toch dagelijks 38 mensen op de Boerderij, passen daar vluchte lingen bij? In de krant leest hij, net als iedereen, bizarre verhalen over hulpeloze mensen. Ze hebben slecht te eten, lopen door de regen en de kou en niemand wil ze opvangen. In Voorst is veel protest als het bestuur voorstelt om vluchtelingen op te vangen. Het gebouw waarin mogelijk vluchtelingen komen wordt beklad. In Wezep staat het dorp op z’n kop als het college van B&W nadenkt over de opvang van vluchtelingen. Is dat nou het tolerante Nederland? Zelfs hier om de hoek zijn we niet meer tolerant, is dit nou zorgen voor elkaar? Ondanks alle vragen besluit Zwier dat hij het wil gaan proberen. Hij wil zelf gaan meemaken wat dat nou is, het opvangen van vluchtelingen. Hij gaat ervoor en gaat er een feestje van maken. Al kan hij maar zestien mensen opvangen in de trekkershutten, hij gaat het leuk en mooi maken voor deze mensen. Dat is wel het minste wat hij kan doen.

‘ZWIER DENKT NA EN LANGZAAM BEGINT ER WAT TE BROEDEN, ZOU HET NIET IETS ZIJN VOOR DE BOERDERIJ?’

Emotionele hereniging van moeder en zoon (zie pagina 15-16)

Het wordt serieus Zwier meldt zich aan bij de gemeente voor de opvang van zestien vluchte lingen. Naast de opvang op de Boerderij meldt ook de kampeerboerderij, de Berghoeve, zich aan.

‘DE OUDERE BUREN DIE DE OORLOG HEBBEN MEEGEMAAKT WETEN WAT VLUCHTEN IS.’ Dat is de start, nu gaat het lopen. De gemeente gaat aan het werk, neemt contact op met COA en meldt deze twee locaties aan. Niet veel later is Zwier aan het vergaderen in het gemeentehuis. Door een ambtenaar wordt hij uit de vergadering gehaald. Zwier, wordt er gezegd, de vluchtelingen gaan echt komen. We gaan nu beslissen dat de vluchtelingen gaan komen. We willen dat je dat weet en dat je daar rekening mee kan houden.

Dan wordt het spannend. Voor het begin van de raadsvergadering maakt de bur gemeester bekend dat de vluchtelingen gaan komen. Tegelijkertijd worden de buren van Zwier geïnformeerd. Bij hen wordt een brief bezorgd met de mededeling dat de Boerderij zich heeft aangemeld voor opvang van vluchte lingen voor 72 uur en dat er ook echt vluchtelingen gaan komen. De gemeente zet dit bericht op haar website. Het is openbaar, iedereen weet het, Zwier kan niet meer terug. Nu wordt het serieus. De reacties op facebook stromen binnen, de telefoon van Zwier blijft rammelen door alle what’s-app-berichtjes. Gelukkig veel leuke en positieve reacties, dat geeft hem kracht. Maar toch ook veel nega tieve reacties. Na de raadsvergadering komt Zwier thuis. Pas daar realiseert hij zich waar hij aan begonnen is. Wat gaat er op hem afkomen? Hij gaat snel naar bed en snel slapen, morgen een nieuwe dag om weer verder te gaan met dit plan. Positieve buren De volgende ochtend belt hij direct zijn werkgever de Passerel om te vertellen wat zijn plan is. De directie reageert enthousiast. We moeten toch samen zorgen voor elkaar, dit past hier perfect bij. ‘Zwier, veel succes, pas op jezelf en maak er iets moois van’, sluit de direc teur af. Ook de collega’s op de Boerderij zijn enthousiast, wat zijn dit enorm fijne collega’s! Die dag komen de buren ook één voor één langs. De buurt komt zeggen dat ze het ook spannend vinden. De oudere buren die de oorlog hebben meegemaakt weten wat vluchten is. Ook zij moesten hun huis verlaten in de oorlog en waren toen erg blij dat er

mensen waren waar ze terecht konden. Ze steunen het initiatief van Zwier omdat ze zich heel goed kunnen inleven in de situatie van de vluchtelingen. Een andere buurman zou het fijn vinden als ze kunnen helpen met het harken van bladeren. Haha, dat komt goed. Andere buren wachten wel af. Wat fijn dat de buren zo positief zijn. Vaste aanspreekpunten Op vrijdag 2 oktober is op de Boerderij duidelijk dat het gaat beginnen. Er zijn afspraken met leidinggevenden van de gemeente gemaakt. Deze heren, Johan Spaans en Harrie de Graaf, zijn de vaste aanspreekpunten de komende tijd. Ook komt de nieuwe wijkpolitie langs om kennis te maken. Het is toch handig dat hij weet hoe de Boerderij eruit ziet en waar de mensen slapen. Hij doet de inspectie en rapporteert over de situatie. Samen met Zwier bespreekt hij wat de procedure is bij calamiteiten en hoe de cliënten en vluchtelingen zo goed mogelijk geholpen kunnen worden als er iets fout gaat. Alles wordt zorgvuldig doorgenomen. Stichting Present heeft aangeboden om de coördinatie van de inzet van de vrij willigers te organiseren. Stichting Present is een organisatie die op projectmatige manier een brug slaat tussen mensen die iets hebben te bieden en mensen die daarmee geholpen kunnen worden. Als makelaar in vrijwilligerswerk biedt Present de mogelijkheid voor vrijwil ligers om zich in de eigen woonplaats in te zetten voor mensen die te maken hebben met armoede, een slechte gezondheid of een sociaal isolement. De gemeente is erg blij met dit aanbod van Present en vanaf het moment dat duidelijk is dat de vluchtelingen komen, is de samenwerking tussen de gemeente

en Present steeds intensiever en beter geworden. Stichting Present heeft alle vrijwilligers ingedeeld zodat er in blokken van vier uur steeds minimaal twee mensen op de Boerderij aanwezig zijn om voor koffie en thee te zorgen, maar ook om tijd en aandacht aan de vluchtelingen te kunnen besteden.

‘ER ZIJN OOK CLIËNTEN DIE HET HELEMAAL NIETS VINDEN. ZE VINDEN HET GELUKS ZOEKERS EN DIE MOETEN ZE NIET.’

De cliënten Ook is het tijd om de cliënten voor te bereiden op de komst van de vluchte lingen. De reacties zijn heel verschillend. Een groot aantal cliënten reageert enthousiast. Ze vinden het leuk om samen te werken met nieuwe en andere mensen. Maar er zijn ook cliënten die het helemaal niets vinden. Ze vinden het gelukszoekers en die moeten ze niet, vertellen ze. Deze cliënten willen niet komen werken als de vluchtelingen er zijn. Zwier gaat met ze in gesprek, op de Boerderij is het namelijk zo dat iedereen elkaar allemaal respecteert. Er komen wel vaker nieuwe mensen die misschien iets anders zijn dan dat de cliënten gewend zijn op de Boerderij. De cliënten vinden deze mensen misschien niet goed en niet leuk, maar op de Boerderij wordt wel met ze gewerkt. Op de Boerderij wordt iedereen gerespecteerd zoals hij of zij is. Cliënten kunnen nog zo tegen de komst van vluchtelingen zijn, maar de vluchtelingen gaan wel komen en iedereen gaat respectvol met ze om. Dat is duidelijke taal en de cliënten accepteren dit.

Met z'n allen op een boot in Giethoorn (zie pagina 23)

Zelf ervaren Met de gemeente worden nog afspraken gemaakt over eerste hulp en hygiëneartikelen. Voor iedereen komt een tasje met zeep, een tandenborstel, tandpasta en een handdoek. De gemeente regelt dit allemaal. Door vrijwilligers worden de huisjes nog eens extra schoon gemaakt en de bedden worden opgemaakt. Oene is klaar voor de vluchtelingen! Dan is het vrijdagmiddag vier uur. Zoals iedere week drinkt de begeleiding van de Boerderij met elkaar een kop koffie en thee om de week af te sluiten. De telefoon gaat, een anoniem nummer. Jawel, het is de gemeente. Maandag komen de vluchtelingen. Het wordt een spannend weekend. Zaterdagmiddag loopt Zwier door het dorp, een vrouw spreekt hem aan. Of hij wel weet waar hij aan begonnen is. Was het niet weer een naïeve actie van hem, heeft hij niet te snel ja gezegd? Wat is zijn verhaal als er straks vrouwen en kinderen worden lastig gevallen of zelfs verkracht in het dorp? Ze zegt dat als dat gebeurt, hij daar dan verantwoordelijk voor is. Het is dan zijn schuld. Dat hij dat wel weet. Dat is een heftige reactie, die deels te begrijpen is omdat ze zelf ooit ergens anders naast een asielzoekers centrum heeft gewoond. Maar Zwier z’n reactie is even helder als simpel. Hij kent deze verhalen maar wil zelf ervaren hoe het is. Hij moet en wil deze ervaring

opdoen om zelf een eigen mening te hebben over de vluchtelingenproblema tiek. Hij wil het zelf voelen, ruiken, beleven en aangaan. Daarna praat hij graag verder met deze mevrouw. En als er iemand bij de vluchtelingen zit die kwaad wil, dan moet hij daar toch mee

‘WAT IS HET MOOI EN HARTVERWARMEND OM TE ZIEN DAT EPE EN OENE DEZE, NOG ONBEKENDE MENSEN IN NOOD, IN HAAR HART SLUIT EN VOOR ZE WIL ZORGEN.’ kunnen praten? Hij kan met cliënten toch ook praten over hun gedrag en ze helpen hun gedrag te verbeteren. Waarom zou dit bij deze mensen niet kunnen? Op zondag vertellen de dominees in de kerken in Oene en Epe dat de vluch telingen gaan komen en dat mensen die kunnen en willen helpen kunnen intekenen op een lijst. Het is fantastisch om te zien dat dit op grote schaal gebeurt. Wat is het mooi en hartverwar mend om te zien dat Epe en Oene deze, nog onbekende mensen in nood, in haar hart sluit en voor ze wil zorgen. Ook vele ondernemers uit Oene en Epe melden zich. Ze willen brood leveren, koken of iets anders bijdragen. Ook komen steeds meer mensen langs met kleding. Wat fantastisch allemaal!

Maandag 5 oktober

De dag begint als een normale dag. De cliënten zijn er en beginnen net als iedere ochtend de dag met een kopje koffie of thee. Dit keer drinken ook de mannen van de gemeente een kopje koffie mee. Daarna gaan ze naar boven en settelen zich in het kantoor, dat is nu even hun kantoor. Er wordt nog van alles geregeld. Er moeten boodschappen

‘ZE PRAAT INDRINGEND IN HET ARABISCH EN HET DUURT BEST LANG. WAT BETEKENT DIT ALLEMAAL, IS ER IETS AAN DE HAND?’

komen en het Rode Kruis wordt gebeld. Ook stichting Present wordt gebeld, die ervoor zorgt dat de eerste vrijwilligers klaarstaan. Om elf uur is alles geregeld en is het wachten op de bus met vluchtelingen. Het duurt lang en de cliënten vragen zich af of er echt wel vluchtelingen gaan komen. De heren van de gemeente bellen met het COA of er al iets duidelijk is over het tijdstip van aankomst. Het COA is verbaasd dat de bus er nog niet is, maar kan verder weinig zeggen over een aankomsttijd. Wel kunnen ze zeggen dat er een groep van gezinnen met kinderen gaat komen. Dat is fijn nieuws, gezinnen met kinderen. Denkend aan de mevrouw die Zwier verantwoordelijk stelt voor eventuele aanrandingen in het dorp. Dit lucht op. Er zal weinig gedoe ontstaan, hopelijk is heimwee het grootste probleem. Eindelijk Eindelijk om half vijf arriveert de bus. De mannen van de gemeente instrueren de buschauffeur precies hoe hij achteruit het erf op moet rijden en eindelijk, eindelijk, stappen de vluchtelingen uit de bus. Het zijn drie gezinnen uit Syrië en een gezin uit Eritrea. De mensen zijn moe en treurig. Ze krijgen een kop koffie of thee en zitten allemaal met hun hoofd op tafel voor zich uit te staren. Ze zijn vier dagen in Ter Apel geweest en zijn in een bus gestopt en komen hier aan op een boerderij in the middle of nowhere. Door de gemeente is ook een tolk geregeld. Deze tolk komt uit Zutphen en vertelt de mensen waar ze zijn en dat het de bedoeling is dat ze hier 72 uur zullen blijven. Ze kunnen hier tot rust komen. Hij vertelt ook dat ze zijn aangekomen op een boerderij waar ook

De trekkershutten waar de vluchtelingen tijdelijk hun intrek in nemen

mensen werken met een afstand tot de arbeidsmarkt. Dat het heel lieve mensen zijn, maar dat het ook mensen zijn die graag aan anderen zitten en dat ze daar dus niet van moeten schrikken. Opeens staat een van de dames op, het is Samira. Ze is helemaal ingepakt, draagt een hoofddoek en een lange jas. Ze begint heel veel geluid te maken waarvan de Nederlandse mensen niet weten of ze nou boos of blij is. Ze praat indringend in het Arabisch en het duurt best lang. Wat betekent dit allemaal, is er iets aan de hand? Waarom doet ze dit? Gelukkig kan de tolk snel duidelijkheid geven. Samira uit, namens de groep, dat ze heel blij zijn om hier te zijn. Haar schoonzus, waar ze mee reist samen met haar zoon, heeft in Syrië ook gewerkt met gehandicapte mensen en ze vinden het fantastisch. De blijheid uit zich ook bij de anderen als ze hun huisjes zien. Ze hebben per gezin een huisje waar ze privacy hebben, ze hoeven niet op zaal te slapen en hebben een plekje voor zichzelf. Voor iedereen, voor de vluchtelingen, maar ook voor de Nederlanders wordt snel duidelijk, de komende 72 uur wordt een feestje! Rust en privacy De hutjes worden ingedeeld en de eerste mensen gaan onder de douche. Sommige vluchtelingen staan heel lang onder de douche. In Ter Apel konden ze niet lang douchen en na een lange tocht is het toch wel fijn om jezelf goed te kunnen wassen. Zoveel rust en privacy hebben ze in lange tijd niet gehad. Al snel komt Steven Post van Dorpszicht uit Oene met het avondeten. Rijst met groenten. Omdat niet duidelijk is wat de eetgewoontes zijn van de vluchtelingen

‘WAT EEN SCHRIJNENDE SITUATIE, WAT EEN STANK.’

lijkt dit de meest veilige keus. De vluchtelingen eten er goed van. Het is hun eerste warme maaltijd sinds ze zijn aangekomen in Nederland want in Ter Apel krijgen ze alleen maar broodmaal tijden. Na het eten gaat iedereen zich instal leren in de hutjes. Zwier doet een ronde langs de mensen. Hij wil graag weten of er wat gewassen moet worden en of ze nog kleding en schoenen en dat soort zaken nodig hebben. Hij ziet veel mensen op slippers lopen en in oktober is dat wel een beetje koud in Nederland. Het gezin uit Eritrea bestaat uit vier personen. Moeder met een dochter van twaalf, een zoon van elf en een zoon van drie. Ze zijn ruim vijf maanden geleden uit Eritrea vertrokken.

Ze hebben hun kleren uit de tassen gehaald op het moment dat Zwier binnenkomt. Alle kleren die al maanden niet gewassen zijn, stinken enorm. Het ruikt naar een combinatie van zweet en ontlasting wat is gaan broeien in de tassen. Wat een schrijnende situatie, wat een stank. Het doet Zwier denken aan de lucht die vrijkomt bij de geboorte van een dood kalf. Hij rent naar buiten en weet op die manier het kokhalzen te voorkomen. Hij neemt alle kleren mee en wast ze die nacht wel twee keer. Kampvuur Die avond maakt Zwier het kampvuur aan. Een aantal mensen ligt al te slapen, de rest komt er gezellig bij zitten. Met elkaar drinken ze koffie en thee. Burgemeester Van de Hoeve en wethouder Visser komen langs om de mensen welkom te heten namens de gemeente. Ook meldt de beveiliging zich. Door alle ontwikkelingen in ons land is het nodig om 24 uur per dag beveiliging te hebben. Jammer dat het nodig is, maar het geeft wel een veilig gevoel. ’s Avonds als iedereen in bed ligt lopen Zwier en de beveiliger een laatste ronde. Zwier gaat daarna naar zijn bed. Als er wat aan de hand zou zijn, dan kan de beveiliger Zwier bellen. De beveiliging waakt de hele nacht.

Burgemeester Van de Hoeve en wethouder Visser heten ‘s avonds de vluchtelingen welkom

Dinsdag 6 oktober

’s Morgens vroeg om zes uur gaat de wekker. Om kwart voor zeven komt Harrie de Graaf van de gemeente langs om de dag door te nemen. Hij blijft de hele tijd het vaste aanspreekpunt namens de gemeente. Iedere ochtend komt hij een kop koffie drinken en wil weten hoe het gaat en of er nog iets geregeld moet worden. Ook wordt de beveiliger van de nacht afgelost door John. John is de komende dagen de vaste beveiliger overdag. Hij komt onder de rook van Amsterdam vandaan en rijdt iedere dag naar Oene

‘ZWIER VINDT DIT HET MOOISTE WAT ER IS, MET DE VLUCHTELINGEN EN MET DE CLIËNTEN BEZIG TE ZIJN EN TE ZIEN HOE GOED ZE SAMENWERKEN.’ om te helpen waar hij kan. Hij is fantas tisch, zo goed met de vluchtelingen, met de cliënten en met de vrijwilligers. Hij regelt van alles, doet overal aan mee en zou zo begeleider kunnen worden op de Boerderij. Strak schema Om half negen komen de eerste cliënten binnen, daarna komen de mensen van Present langs. Margreet is het aanspreek punt voor Zwier en hij legt haar uit waar de koffie staat, hoe de verwarming werkt en meer van dat soort praktische zaken. Het schema overdag is strak. Tot kwart over negen drinken de cliënten koffie en thee. Ze ruimen de mokken op en om half tien is de tafel weer gedekt voor het ontbijt van de vluchtelingen. De vluchte lingen ruimen zelf de tafel af en doen de afwas. Van twaalf tot één is het lunchtijd

voor de cliënten. Als zij de tafel hebben afgeruimd en hebben afgewassen volgt de lunch voor de vluchtelingen. Zij eten ’s middags warm, het eten wordt verzorgd door Dorpszicht uit Oene en door de Middenstip uit Epe. Het leven op de Boerderij komt op gang. De cliënten, vluchtelingen en vrijwilligers werken goed samen. Naast de huishoudelijke bezigheden helpen de vluchtelingen ook met hout kloven, schapen vangen en andere klussen op de Boerderij. Die ochtend komt ook de eerste pers het erf op lopen. Zwier heeft hier moeite mee en heeft hier eigenlijk ook geen zin in. Er wordt zoveel onaardigs geschreven over vluchtelingen, dat wil hij niet. Hij geeft aan dat in eerste instantie alle communicatie via de persvoorlichter van de gemeente loopt. Na overleg komt later toch de Stentor langs onder begeleiding van een communicatieadvi seur van de gemeente. De Stentor mag een stuk schrijven op voorwaarde dat het een positief stuk wordt. Dat is goed en uiteindelijk komt er een erg leuk stuk in de Stentor met een vrolijke foto erbij. Zwier vindt dit het mooiste wat er is, met de vluchtelingen en met de cliënten bezig te zijn en te zien hoe goed ze samenwerken. Maar alles wat er omheen georganiseerd moet worden en alles wat er op hem af komt maakt het wel erg vermoeiend. Lichamelijke ongemakken De vluchtelingen hebben goed en lang geslapen en ze komen tot rust. Als er rust is, dan is er ook ruimte om naar je lichaam te luisteren en toe te geven aan lichamelijke ongemakken. Zo meldt Samira dat ze last van haar kies heeft. De gemeente wordt gebeld die zorgt

ARTIKEL DE STENTOR Woensdag 7 oktober

Fotobijschrift krant: ‘Zwier van der Weerd (links) geniet bij de aanblik van vluchtelingetjes die in no-time meehelpen met klusjes op de zorgboerderij in Oene.’

Kinderen voetballen met elkaar op het veld

voor een afspraak bij een tandarts in Epe. Direct is er plaats voor haar en de tandarts constateert dat de kies hele maal rot is en getrokken moet worden. Eenmaal terug op de Boerderij wordt duidelijk dat ze hier flink last van krijgt. Haar wang wordt blauw en ze kan alleen maar zacht voedsel eten. Ook slikt ze flink veel pijnstillers. Gelukkig gaat het snel beter met haar. Die middag krijgen de vluchtelingen bezoek van de Iman uit Epe, de dominee uit Oene en de predikant van de grote kerk uit Epe. Ze heten de vluchtelingen welkom en bieden een luisterend oor. Ze willen er ook echt zijn voor deze mensen, dat is ook wat ze uitstralen. Ze geven aan dat ze dit samen en met elkaar aangaan. De vluchtelingen vinden dit bezoek prettig en ze worden rustig. Droevige verhalen Die avond bij het kampvuur vertelt Samira dat ze een zoon heeft in Heeren veen. Samira en haar man hebben twee zoons. Deze jongen in Heerenveen is de oudste en is een aantal jaar geleden naar Nederland gegaan om een beter leven op te bouwen. Hij gaat daar naar school, maar is toch in staat om te sparen voor de tocht die de rest van het gezin ook graag wil maken. Begin dit jaar is Samira’s man begonnen met zijn tocht naar Europa. Helaas loopt dat voor hem

‘DIE MIDDAG KRIJGEN DE VLUCHTELINGEN BEZOEK VAN DE IMAN UIT EPE, DE DOMINEE UIT OENE EN DE PREDIKANT VAN DE GROTE KERK UIT EPE.’

niet goed af en hij overlijdt in Turkije. Samira kan geen uitvaart voor hem betalen en heeft geen afscheid van hem kunnen nemen. Ze spaart al haar geld op om samen met haar zoon van elf ook de sprong naar Europa te wagen. Eind augustus is ze gegaan en ze is nu samen met haar zoon en met haar schoonzus in Oene terecht gekomen. Ondanks dat ze in Ter Apel is geweest, wat niet ver bij Heerenveen vandaan ligt, heeft ze haar zoon in Heerenveen nog niet kunnen bezoeken. Zwier vraagt of hij Nederlands spreekt en dat doet hij heel goed. Hij vraagt haar om hem te bellen en hij praat ook met hem. Het is een heel vriendelijke jongen die dolgraag zijn moeder weer wil zien, ze is nu zo dichtbij. Ze spreken af dat hij donderdag naar station Zwolle komt, waar Zwier hem ophaalt. Dan neemt Zwier hem mee naar Oene waar hij herenigd wordt met zijn moeder en zijn broertje. Samira weet niets van deze afspraak.

Woensdag 7 oktober

Op woensdag bellen veel mensen op met mededeling dat ze kleren komen brengen voor de vluchtelingen. Een vriendin uit Vorchten, die ook in Apeldoorn en Zwolle vluchtelingenwerk doet, maakt pakketjes voor de mensen. Ze sorteert de kleding en legt van alles klaar in een van de huisjes. De vluchte lingen kunnen heerlijk op hun gemak kleding uitzoeken en passen net zo lang totdat ze voldoende kleding hebben voor de komende dagen. Wel wordt snel duidelijk dat er niet voldoende sokken en onderbroeken zijn. Gelukkig verspreidt dit nieuws zich snel en regelmatig nemen vrijwilligers nieuw aangeschafte sokken of ondergoed mee. Die dag komen ook mensen spontaan langs met een vers gebakken appeltaart. Dat komt heel goed uit, want een van de cliënten is jarig vandaag. Met z’n allen wordt zijn verjaardag gevierd. Het lied ‘Happy Birthday’ kent iedereen en wordt dan ook hard meegezongen, door de vluchtelingen en door de cliënten. Het is belangrijk dat iedereen blij wordt met

elkaar, dat geeft hoop en moed om weer verder te gaan. De rest van de dag vullen de vluch telingen samen met de cliënten met appel- en perensap maken voor de buren. De dames snijden de appels en

‘ZE WEET NIET HOE LANG ZE ZWANGER IS EN OF ALLES GOED GAAT.’ peren in stukjes en de jongens gebruiken al hun kracht om de appels en peren te persen. Met elkaar brengen ze het naar de buren. Zwier is blij met de positieve houding van de buren en wil ze hier op deze manier voor bedanken. Dit is een mooie manier om verbonden te zijn met elkaar. De rest van de dag vult zich met samen klusjes doen. De mannen hakken hout en de kinderen zijn met de dieren bezig. Ook gaat een aantal vluchtelingen mee om bij een klant hout te stapelen. Levenslustig Vandaag speelt ook de vraag op waar de vluchtelingen de volgende dag naartoe gaan. De 72 uur die staat voor noodop vang verloopt donderdag. Het verblijf van drie dagen op de Boerderij in Oene heeft ervoor gezorgd dat de vluchte lingen rust hebben. Hun ogen stralen rust uit, ze zijn niet meer moe en terneerge slagen zoals toen ze aankwamen. Ze zijn weer levenslustig en zijn blij met het ritme wat ze hier met elkaar gevonden hebben. Het COA geeft aan dat het erg moeilijk is een plek voor deze mensen te vinden en vraagt de gemeente of ze

nog 72 uur mogen blijven. De gemeente overlegt dit met Zwier en hij stemt toe. Dat betekent wel dat er in het weekend wat geschoven moet worden, maar dat komt vast allemaal goed. Die avond komt de tolk weer die ze uitlegt dat ze nog 72 uur mogen blijven in Oene. Ook legt hij uit dat de gemeente bezig is om aan het COA te vragen hoe het zit met de benodigde papieren voor de vluchtelingen. Ondanks dat de vluchtelingen het fijn vinden in Oene, worden ze ook onrustig. Ze moeten wel in beeld blijven van het COA, ze willen wel papieren zodat ze weten waar ze aan toe zijn en snel duidelijkheid hebben of ze in Nederland mogen blijven of niet. Verwachting Mirna is samen met haar man en hun dochtertje van één uit Syrië gevlucht. Ze voelt zich moe en zwak en ze heeft in Ter Apel aangegeven dat ze denkt dat ze zwanger is. Vanavond overhandigt ze de tolk een brief van het Rode Kruis. Deze brief heeft ze de hele tijd bij zich gehouden, maar ze weet niet wat er in staat omdat het in het Nederlands is. Ze heeft nog niemand vertrouwd om deze brief aan te geven. Dat ze deze brief nu geeft is een teken dat ze zich nu op haar gemak voelt en hier nu pas over durft te spreken. In de brief staat dat ze inderdaad zwanger is. Ze weet niet hoe lang ze zwanger is en of alles goed gaat. De heren van de gemeente gaan direct aan de slag en regelen voor vrijdag een afspraak in het ziekenhuis in Zwolle voor haar.

Donderdag 8 oktober

De dag start als de voorgaande twee dagen. Er is rust in de groep omdat de vluchtelingen weten dat ze in ieder geval nog het weekend in Oene blijven. Het is mooi weer en ondanks de drukte op het erf is het gezellig. Naima is vrijwilliger en spreekt Arabisch, ze kan goed met de vluchtelingen praten en fungeert als tolk. Samira en haar schoonzus willen graag iets terug doen voor de vele vrijwilligers en hebben bedacht dat ze Syrisch willen koken. Ze gaan dat doen in het huis van Naima in Epe want Naima heeft de goede pannen en de goede kruiden. Overdag gaan de dames met elkaar op stap om alle ingrediënten voor de maaltijd te kopen. De andere vluchtelingen blijven op de Boerderij en doen klusjes. Bijzondere ontmoeting Zwier gaat aan het eind van de middag naar Zwolle om de zoon van Samira op te halen van het station. Ondanks dat Zwier en de zoon van Samira elkaar nooit eerder gezien hebben en elkaar slechts één keer gesproken hebben, vinden ze elkaar snel op het drukke station van Zwolle. Ze gaan even wat drinken op het station om elkaar iets beter te leren kennen. Het verhaal van deze jongen is indrukwekkend. Hij is nu tweeënhalf jaar in Nederland en zit op school in Heerenveen. Hij leeft een sober leven om zoveel mogelijk geld te sparen voor zijn familie. De afgelopen maanden is hij zijn vader en zijn oom verloren. Zijn vader stierf in Turkije en hij heeft hem geen gedag meer kunnen zeggen. Hij heeft zijn moeder al die tijd

niet gezien, ook niet na het overlijden van zijn vader. Hij is zenuwachtig, heeft klamme handen en is stil in de auto op weg naar Oene. Hij wil zijn moeder zien, haar vast houden, haar ruiken. Omdat zijn moeder aan het koken is bij Naima, ontmoet hij als eerste zijn broertje. Zijn broertje staat hem al op te wachten en de ontmoeting tussen de broers is erg emotioneel. De tranen vloeien en ze laten elkaar niet meer los.

‘SAMIRA EN HAAR SCHOONZUS WILLEN GRAAG IETS TERUG DOEN VOOR DE VELE VRIJWILLIGERS.’ Het komt goed uit dat Samira niet op de Boerderij is, zodat de zoon even tot rust kan komen en zich kan verstoppen in het kantoor op het moment dat zijn moeder aankomt. Op deze manier kan hij haar echt verrassen. Samira heeft geen idee wat er staat te gebeuren. Moeder en zoon Rond zeven uur zijn naast de vluch telingen en Zwier, de predikant, ambtenaren van de gemeente, vrijwil ligers en twee bewakers aanwezig. Iedereen zit te wachten op het eten dat door de dames is gemaakt. Ze hebben heerlijke kippenpootjes uit de oven met rijst en groente gemaakt. Op het moment dat de dames arriveren met het eten gaat de zoon het kantoor binnen. Samira is druk aan het regelen dat iedereen een plekje heeft, het eten op de goede plaats staat en alles goed is.

Syrisch koken voor de vrijwilligers

Moeder en zoon herenigd

Op dat moment vraagt Zwier haar en haar schoonzus naar voren. Hij bedankt ze hartelijk voor het heerlijke eten en hij geeft ze allebei een bloem. De dames nemen de dankwoorden in ontvangst en willen gaan zitten om te gaan eten. Maar dan neemt Zwier nog een keer het woord en vraag Samira te blijven staan. Ze snapt er niets van en kijkt vragend om zich heen. Zwier zegt dat hij een verrassing voor haar heeft en loopt naar het kantoor. Hij doet de deur open en de

‘DE TRANEN VLOEIEN EN ZE LATEN ELKAAR NIET MEER LOS.’ zoon heeft zich heel slim verstopt achter een kast. Langzaam komt hij tevoorschijn en op dat moment zien moeder en zoon elkaar weer na tweeënhalf jaar. Er klinkt een enorm luide Oosterse weeklank, Samira is erg geëmotioneerd en blijft wel ongeveer een kwartier lang

deze vreugdeklanken maken. Ook alle anderen houden het niet droog. Niet alleen de vluchtelingen moeten huilen, maar ook de vrijwilligers pinken een traantje weg. Wat een mooie hereniging! Wat zijn deze twee mensen blij elkaar weer te zien. Uit welk land, cultuur, geloof of oorlog je ook komt, de band tussen moeder en kind is echte liefde die altijd blijft bestaan, hoe groot de afstand ook is en hoe lang je elkaar niet hebt gezien. Eten en afwas Nadat de eerste gemoederen weer zijn bedaard wordt het eten opgeschept. Opvallend is dat vanaf dat moment de vluchtelingen net doen of er niets is gebeurd, hun gezicht gaat weer in de plooi en ze gaan rustig eten. Dat is bijzonder om te zien en dat hoort dus bij hun cultuur. Na het eten lopen Samira en haar zoons nog een paar keer samen naar de wetering en na de afwas moeten moeder

en zoon weer afscheid van elkaar nemen. De zoon moet weer terug naar Heerenveen. Zwier brengt hem naar het station van Zwolle. Die avond is er ook gemeenteraad, Zwier is raadslid. Bij hoge uitzondering heeft Zwier zich afgemeld. Na de raad komen de fractie van het CDA en de wethouder nog naar hem toe. Ze willen hem op de hoogte brengen van de besluiten van de avond, maar eigenlijk komen ze vooral om hem een hart onder de riem te steken. Met elkaar drinken ze een wijntje en horen de verhalen van Zwier aan. Ook willen ze weten of ze nog iets kunnen doen voor hem en hoe het met hem gaat. Dat doet hem goed en hij is er trots op dat hij onderdeel uit maakt van deze club. Hij hoopt dat de andere raadsleden ook nog langs komen de komende dagen om met eigen ogen te zien hoe uitvoering wordt gegeven aan hun motie. De vrienden van de fractie gaan naar huis en Zwier gaat naar bed, moe na een emotionele en vermoeiende avond.

Vrijdag 9 oktober

Vanuit één van de vrijwilligers is het aanbod gekomen om de kinderen van de vluchtelingen een ochtendje mee te nemen naar de school van haar kinderen, de Sint Bernardusschool in Epe. Om tien uur komt Zwier aan met de kinderen op school. Ze beginnen bij groep 5, ze eten daar wat fruit mee en ondertussen stellen de kinderen, met behulp van tolk Naima, vragen aan elkaar. Ook legt Zwier uit wie ze zijn en waar ze vandaan komen. Voor alle kinderen is het span nend, ze zijn allemaal wel zenuwachtig. Na het fruitmomentje is het tijd om

‘DIRECT ZIE JE DE VLUCHTELINGEN ONTSPANNEN’ buiten te spelen. Direct zie je de vluchtelingen ontspannen. Spelen met andere kinderen voelt goed. Voetballen kan iedereen en spelen natuurlijk ook. ‘Dit is een coole vluchteling’, wordt over het schoolplein geroepen. Mooi om de kinderen in Epe een beeld te geven van

Op de speelplaats spreken kinderen dezelfde taal

Mikkie op de schommel met andere kinderen

vluchtelingen, een beeld wat waarschijn lijk afwijkt van het beeld wat ze krijgen uit de krant en het journaal. De kleine kinderen spelen met emmertjes in de zandbak, ze voelen zich fijn en het doet ze zichtbaar goed. Wat is het fijn om weer gewoon even kind te zijn. Na het speelkwartier gaan alle kinderen weer naar hun klas. De Syrische en Eritrese kinderen lopen mee met groep 8 de school in. Ook hier stellen de kinderen elkaar allemaal vragen. Niet alleen over de oorlog en de reis, maar ook wil Omar uit Syrië weten hoe een jongen uit groep 8 zich voelde toen hij een taart bakte met z’n moeder. De kinderen pakken hun rekenboek erbij, rekenen is namelijk internationaal, ook in Syrië en Eritrea gebruiken ze dezelfde nummers als in Nederland. De Syrische en Eritrese kinderen zijn iets ouder dan de kinderen uit groep 8. Ze kunnen daarom de sommen prima meedoen. Na iedere pagina die klaar is rennen de jongens snel naar de juf om haar na te laten kijken. De sommen zijn

Bijzondere kennismaking in groep 8

allemaal goed gemaakt en de juf zet een groene krul. Dat komt duidelijk niet overeen met wat ze in Syrië gewend zijn en de kinderen pakken een rode pen. Daar moet mee nagekeken worden, niet

OMAR UIT SYRIË WIL WETEN HOE EEN JONGEN UIT GROEP 8 ZICH VOELDE TOEN HIJ EEN TAART BAKTE MET Z’N MOEDER.‘ met groen! De juf snapt het en ze zet een rode krul. De kinderen zijn strijdbaar, ze weten precies wat ze willen en hoe ze dat moeten bereiken. Daarna houdt een jongen uit groep 8 een spreekbeurt, dat was al gepland en het normale ritme gaat gewoon door, ondanks het bezoek in de klas. De juf vraagt aan de jongen of hij er moeite mee heeft om zijn spreekbeurt te geven terwijl er allemaal vreemden in de klas zitten. Dat vindt hij geen probleem, heel dapper. Het is een goede spreekbeurt over taarten en Naima vertaalt alles in

Samen met de wethouder sommen maken

het Arabisch zodat de gasten het ook kunnen volgen. Eén van de vragen in de spreekbeurt is wanneer de kinderen uit de klas taart eten. Er volgt een hele opsomming van vrolijke en blije gebeurtenissen. Dat staat natuurlijk in enorm contrast met de situatie waaruit de kinderen uit Syrië en Eritrea komen. Aan de gezichten van de kinderen uit Syrië en Eritrea is goed te zien dat ze

‘DE KINDEREN ZIJN STRIJDBAAR, ZE WETEN PRECIES WAT ZE WILLEN EN HOE ZE DAT MOETEN BEREIKEN..’ het lastig vinden. Maar ze zetten zich er overheen en luisteren weer vol aandacht verder. De spreekbeurt wordt afgesloten met een stukje taart natuurlijk! Dat is boffen. Vlak bij school is het gemeentehuis en het plan is om ook nog even een kopje thee te gaan drinken bij de wethouder. Het is op school zo gezellig dat er geen tijd meer is om naar het gemeentehuis te gaan. Maar de wethouder is niet voor een gat te vangen en wandelt naar school toe om daar zijn gasten nog even te zien. Dus ook de wethouder komt in de klas. Samen met hem gaan de kinderen sommetjes maken, wat is het gaaf dat dit allemaal zo kan. Om twaalf uur gaat de school uit en neemt Zwier de Syrische en Eritrese kinderen weer mee naar Oene. Het is tijd om te gaan eten.

Werkbezoek Terwijl de kinderen op school zijn, bezoeken de mannen slachterij Hogeslag in Olst. Eén van de mannen uit Syrië had een eigen slagerij en de ander werkte in een supermarkt. Ze zijn erg geïnteres seerd in hoe het slachten in Nederland gaat. De slagers in Olst ontvangen ze hartelijk en met elkaar hebben ze een mooie ochtend. Naar het ziekenhuis Na het eten vertrekken Mirna, Naima en Harrie de Graaf naar het ziekenhuis voor de onderzoeken naar de zwangerschap. De gemeente heeft het zo goed geregeld dat Mirna ook direct de uitslagen van de onderzoeken krijgt. Het gaat gelukkig allemaal goed. Ze is veertien weken zwanger van een jongetje. Bij aankomst in Oene is het feest. Mirna heeft een gezond jongetje in haar buik, wat een geluk. Wel krijgt ze steeds meer last van zwan gerschapskwaaltjes. Het lijkt wel of ze deze kwaaltjes nu eindelijk toe kan laten nu ze meer weet over de zwangerschap en nu ze rust heeft. Ze heeft moeite eten binnen te houden en voelt zich slap. Die avond is ze er dus niet bij als iede reen weer gezellig bij elkaar zit bij het kampvuur. Intussen is het een vertrouwd ritueel geworden om buiten bij het vuur samen koffie en thee te drinken en zo de dag af te sluiten.

Samen in de boot in Giethoorn

Alladin aan het roer in Giethoorn

Zaterdag 10 oktober

Op zaterdag moet er geïmproviseerd worden. Op zaterdagmiddag is de boerderij gehuurd door een familie om een verjaardag te vieren. Het con trast tussen de vluchtelingen en een familiefeest is groot, daarom lijkt het iedereen beter om tijdens het feest de vluchtelingen mee op stap te nemen. Kunnen de mensen rustig hun feest vieren en worden de vluchtelingen niet geconfronteerd met al deze vrolijkheid. Het idee is om naar Giethoorn te gaan. Het is een schitterende zaterdag en dan is varen in een bootje altijd leuk. Zwier heeft een aantal vrijwilligers geregeld die mee willen. Op vrijdag bellen ze stuk voor stuk op, of het wel zo’n goed idee is om met de vluchtelingen te gaan varen. Ze hebben immers bijna allemaal een vervelende bootreis over de Middel landse Zee gemaakt. Zwier bespreekt het met de mensen en ze lijken er geen probleem mee te hebben. Ok, het varen gaat door, leuk! Voordat zo’n hele grote groep weg is, duurt het even, maar uiteindelijk zit iedereen in de auto en het busje. Alleen Mirna gaat niet mee, ze voelt zich niet goed en moet veel overgeven. De dokter is nog even bij haar geweest, maar gelukkig zijn dit de normale zwanger schapskwaaltjes.

De vluchtelingen genieten zichtbaar, ze maken veel foto’s van elkaar en van zichzelf en iedere andere toerist die ook Arabisch spreekt wordt aangesproken met ‘salaam’! Na een tijdje meert de groep aan bij een eiland. Iedereen heeft wat lekkers mee voor de lunch, dus heerlijk op een de kentje in de zon zit iedereen te genieten. De kinderen klimmen in bomen en op het moment dat er ook een hond op het eiland komt hebben de kleinere kinderen

‘IEDERE ANDERE TOERIST DIE OOK ARABISCH SPREEKT WORDT AANGESPROKEN MET ‘SALAAM’!’ alleen nog maar aandacht voor de hond. ‘Alkalb, alkalb’ wordt er geroepen. De hond snapt er natuurlijk niets van, maar is wel blij met alle aandacht. Na de lunch varen ze weer terug en leveren ze de boten weer in. Iets rustiger dan op de heenreis rijdt de groep weer terug richting Oene.

Giethoorn Aangekomen in Giethoorn hebben nog twee dames moeite om hun eten binnen te houden, dit komt niet door een eventuele zwangerschap, maar door de rijstijl van Zwier. Nadat iedereen bekomen is van de reis naar Giethoorn stapt iedereen in één van de drie bootjes die klaar liggen. Harry Bijl uit Giethoorn heeft deze boten kosteloos klaar gelegd, wat een topper! Lunchen op het eiland

‘ZE WILLEN HEEL GRAAG DEZE POSITIEVE GEDACHTE VASTHOUDEN, MAAR DAT IS ERG MOEILIJK. ZE MOETEN EERST ALLES WAT ZE MEEGEMAAKT HEBBEN EEN PLEKJE GEVEN.’ Jeugdavond Die avond is de groep uitgenodigd door de jeugd van Oene voor een gezellige avond met spelletjes, film kijken, friet en een halal-kroket. Het is een erg geslaagde avond en wat leuk dat de jeugd van Oene dit organiseert. Sterren als houvast ’s Avonds bij het kampvuur tonen de vluchtelingen hun dankbaarheid. Ze gaan praten en steeds meer vertellen over hun leven in Syrië en Eritrea. Ze kijken naar de hemel vol met sterren. De sterren zijn hun houvast, dat zijn hun lichtpuntjes, die zijn in hun thuisland precies hetzelfde als hier in Nederland. Ze willen heel graag deze positieve gedachte vasthouden, maar dat is erg moeilijk. Ze moeten eerst alles wat ze meegemaakt hebben een plekje geven. Maar deze mensen zijn sterk en strijdbaar. Het gezin uit Eritrea bestaat uit moeder en drie kinderen. De oudste is Eden, een meisje van twaalf, daarna Sammie van elf en Mikkie van drie. Ze zijn de enige in de groep die Christen zijn.

Het duurde even voordat duidelijk was dat ze christen zijn, omdat de moeder altijd een hoofddoek draagt. Het lijkt erop dat ze dit doet om vooral niet op te vallen tussen alle moslims en daarom haar hoofd bedekt. De vader van het gezin zit in het leger in Eritrea. Dat is wel wat anders dan hier, want als je daar het leger in gaat, dan weet je nooit of en zo ja wanneer je daar weer uit komt. Het leger is een belangrijk instrument van de enige politieke partij in Eritrea. Doordat er slechts één politieke partij in het land is toegestaan, met één leider, is er sprake van een dictatuur. In Eritrea heerst enorme angst onder de bevolking. Om het minste of geringste kan iemand opgepakt en geliquideerd worden. De overheid is niet te vertrouwen en schending van de mensenrechten is daar de normaalste zaak van de wereld. De dienstplicht is voor iedereen vanaf zeventien jaar en is voor onbepaalde tijd. Dit leidt tot slavernij-achtige praktijken. De mannen krijgen nauwelijks betaald, maar ook opsluiting of verdwijning van militairen gebeurt regelmatig. Er worden mannen in een zeecontainer gestopt

Jeugdavond in Oene

die ingegraven is in de woestijn met een heel klein luchtgaatje. Door de hitte en omdat ze geen eten en drinken hebben, overleven ze dit niet. Verschrikkelijke omstandigheden Het gezin is nu vijf maanden onderweg. Ze zijn eerst naar Libië gevlucht. Daar hebben ze in een opvangkamp gezeten onder verschrikkelijke omstandigheden. Ze kregen met tien mensen één bord eten per dag, dus dat was niet even rustig eten. Het was pakken wat je pakken kon. Kleine Mikkie heeft daar alleen maar gehuild omdat hij honger had. Moeder

heeft in die tijd ook nog een paar dagen opgesloten gezeten in een boerenschuur omdat ze haar hoofddoek niet goed om had, haar behoefte moest ze doen in een hoekje en ze kreeg nauwelijks eten en drinken. Het ergste was nog dat ze niet wist waar haar kinderen waren. Ze wist te vluchten en haar kinderen te vinden en heel snel zijn ze weggevlucht uit het kamp. Ze hebben de oversteek gemaakt naar Italië op een boot. Maar ook dat is een dramatisch verhaal. Met een man of tien wisten ze te vluchten uit het kamp en een kleine boot te regelen. Toen ze ’s nachts op die boot weg wilden vluchten werden ze beschoten vanaf de kant. Een aantal mensen werd gedood door de kogels, die mensen hebben ze over boord gegooid en ze zijn verder gevaren. Het is erg gevaarlijk met zo’n klein bootje op de Middellandse zee en ze zijn midden op de zee overgestapt op een grotere boot met heel veel mensen. Dit was een lange zware tocht, geen toiletten, geen water en veel te veel mensen op de boot. Gelukkig hebben ze de kust van Italië gehaald. De oudste zoon heeft last van z’n knie, maar hij wil niet vertellen hoe dat komt. Het enige wat hij hierover kwijt wil is dat het op de boot is gebeurd. Verder zie je aan hem dat deze boottocht heel veel indruk op hem heeft gemaakt waar hij niet over wil en misschien ook niet over kan praten.

Morren Die avond beginnen de vluchtelingen ook een beetje te morren. Ze hebben gehoord dat als je op zoveel mogelijk plekken overnacht, dat je dan uiteindelijk aan de beurt bent in een asielzoekers centrum. En in zo’n centrum kan je je papieren aanvragen. Moeten ze niet weg uit Oene, moeten ze niet meer in beeld blijven van het COA in plaats van hier zitten op een boerderij ver weg van alles?

‘EEN AANTAL MENSEN WERD GEDOOD DOOR DE KOGELS, DIE MENSEN HEBBEN ZE OVER BOORD GEGOOID.’ Het COA geeft aan dat het verblijf in Oene een keer verlengd is, waardoor er uiteindelijk twee verhuisbewegingen zijn geregistreerd, ondanks dat ze niet verhuisd zijn. De vluchtelingen snappen intussen dat ze in Oene op een bijzondere plek terecht zijn gekomen en willen graag hun dankbaarheid tonen. Morgen willen ze naar de kerken in Oene en Epe gaan om de mensen te bedanken. Dat wordt geregeld!

Nederlandse les buiten in de zon

Zondag 11 oktober

’s Morgens bespreekt iedereen met elkaar hoe ze de mensen in de kerken willen gaan bedanken. Ze denken aan de avond ervoor en over de sterren als lichtpuntjes. Ze willen graag grote sterren meenemen en die achterlaten in de kerken. Omdat het maken van deze sterren nog even wat tijd kost, komt de groep iets later dan gepland in de Regenboogkerk in Epe aan. Gelukkig zijn ze nog wel op tijd om de mensen toe te spreken. Het feit dat de meeste van de vluchtelingen Moslim zijn is voor niemand een probleem. Iedereen snapt dat het belangrijk is om de vluchtelingen een onderdeel te laten zijn van de samenleving. De vluchtelingen zeggen één voor één dankjewel tegen de mensen in de kerk en leggen uit dat de mensen in Epe voor hen een lichtpuntje zijn. Iedereen kan een lichtpuntje zijn en spreek af met elkaar dat ook te zijn. De mensen in de kerk zijn erg onder de indruk van de boodschap van de vluchtelingen en het raakt iedereen. Het is een erg emotionele afsluiting van de dienst. Beetje ongemakkelijk Vervolgens gaan de vluchtelingen door naar de Grote Kerk in Epe. De kerk zit vol en de groep vluchtelingen onder leiding van Zwier komt zomaar midden in de dienst binnen vallen. Ze mogen direct naar voren komen. Het is wel een beetje ongemakkelijk om zo door een volle kerk te lopen, maar met Zwier voorop gaat het goed. Ook hier vertellen de vluchtelingen hun verhaal over het lichtpuntje. De mensen in Epe zijn voor hen een lichtpuntje en ze willen de mensen in Epe heel graag bedanken. De dominee spreekt de zegen uit over de vluchtelingen en ook dat is

weer een heel emotioneel moment. De vluchtelingen laten hun tranen de vrije loop en ook de mensen in de kerk voelen deze emotie. Eenmaal weer buiten gekomen omarmt iedereen elkaar en beseft iedereen dat ze iets heel bijzon ders meemaken met elkaar. Thuis in Oene is er lekkere koffie en thee en denkt iedereen nog na over alles wat er die ochtend gebeurd is.

‘HET FEIT DAT DE MEESTE VAN DE VLUCHTELINGEN MOSLIM ZIJN IS VOOR NIEMAND EEN PROBLEEM.’ Paniek Die avond geven de vluchtelingen aan dat ze weg willen. Ze zijn er niet gerust op dat ze in beeld blijven van het COA als ze in Oene blijven. Als ze niet opgehaald worden door een bus dan gaan ze desnoods lopen naar Ter Apel. Er is een beetje paniek, zitten ze hier wel op de goede plek als ze papieren willen hebben? Het kan hier nog zo gezellig zijn en ze zijn nog zo fijn in de kerk geweest, het doel is toch echt dat ze papieren krijgen zodat ze in Nederland kunnen blijven. Er is een tolk nodig om te zorgen voor een goed gesprek want dit gaat niet goed. Johan van de gemeente Epe komt direct, ondanks dat het zondagavond is. Omdat er geen tolk op korte termijn beschik baar is, schetst hij met tekeningen op een bord wat de situatie is. Hij geeft aan dat het wel acht keer 72 uur kan duren voordat ze gaan starten met het papierwerk. De Gemeente Epe is hard aan het werk voor de papieren en ze hebben ook regelmatig contact met het COA. De vluchtelingen begrijpen het gelukkig en er komt weer rust.

probleem mee te hebben. Maar hoe moet dit duidelijk gemaakt worden aan de vluchtelingen? Gisteren waren ze zo aan het mopperen dat ze weg willen, door willen, in beeld willen blijven bij het COA. Dit is niet makkelijk om te vertellen, er moet een goede tolk komen die dit alle maal goed uit kan leggen. De hele dag is het wachten en wachten en uiteindelijk regelt de gemeente een goede tolk. Een Libanese man uit Zwolle, hij is al 25 jaar in Nederland en doet veel tolkenwerk voor justitie en politie. Hij doet z’n best zoveel mogelijk vluchtelingen in de regio de procedure uit te leggen. Hij reist overal naartoe en nu dus ook naar Oene. Maar het is geen tolk uit hun eigen cultuur, het is spannend, hoe gaan de vluchtelingen hiermee om? Accepteren ze dit en snappen ze dit?

Johan van de gemeente heeft taart meegenomen om het leed een beetje te verzachten.

Maandag 12 oktober

Vandaag gaat de groep vertrekken. Ze zijn nu twee keer 72 uur in Oene en volgens afspraak gaan ze nu weer door naar een andere plek. In de wandelgangen wordt van alles gesug gereerd waar ze heen moeten, maar het hardnekkigste gerucht is toch wel dat het COA nog steeds geen idee heeft waar ze deze mensen moeten laten. Er is nergens plek voor ze. Maar zo lang er nog geen officieel bericht is van het COA pakt iedereen z’n spullen netjes in. Uiteindelijke komt de gemeente Epe met het nieuws dat het COA heeft gevraagd of ze nog een keer 72 uur kunnen blijven in Oene. Op de Boerderij kan dat en ook het college van B&W lijkt hier geen

Een tolk biedt uitkomst De tolk geeft aan dat wat hij wil zeggen heel belangrijk is, hij legt heel rustig de procedure uit en vertelt de mensen dat ze nog 72 uur in Oene moeten blijven. Er zijn zo veel vluchtelingen in Neder land dat het COA nu geen plaats voor ze heeft op een andere locatie. De mensen beginnen te mopperen, ze snappen het wel, maar ze willen zo graag door op hun lange route naar een al dan niet tijdelijke verblijfsvergunning in Neder land. Ze hebben het idee dat ze op een dood spoor zitten hier in Oene. De tolk zegt dat ze 1500 euro van hem kunnen krijgen, per persoon, als ze een ander land vinden waar ze beter opgevangen worden. Er is geen ander land waar het beter is, er zijn zo veel vluchtelingen in Europa, ze moeten geduld hebben. Het doel van het COA is echt niet om de mensen hier vast te houden in the middle of nowhere, zeker niet, maar er

is geen keus, er is geen plek. Ze moeten zich realiseren dat in heel Nederland en ook hier in Oene mensen hard voor ze werken en echt hun best doen voor ze. Maar het kost tijd. De vluchtelingen raken een beetje in paniek, ze hebben geen keus en hun lot ligt in handen van mensen die ze niet kennen. Maar de tolk heeft hier duidelijk ervaring mee en krijgt de mensen snel weer rustig. Ze moeten weten dat iedere 72 uur dat ze ergens verblijven meetelt bij de wachttijd die de vluchtelingen door moeten voordat ze in een asielzoekerscentrum terecht kunnen. Ze verhuizen niet, maar deze tijd telt wel mee. Snel wordt het weer rustig en na het eten zit iedereen weer lekker aan de koffie en thee. Johan van de gemeente heeft taart meegenomen om het leed een beetje te verzachten. Ook het gezin uit Eritrea heeft een taart gebakken. Zo wordt het toch weer een gezellige avond. Happy Meal Zwier moet die avond naar een koor en heeft Sammie en Mikkie meegenomen. Op de terugweg heeft hij ze meege nomen naar de McDonald’s in Heerde. Wat een feest. De kinderen hadden natuurlijk wel van de McDonald’s gehoord, maar ze waren er nog nooit geweest. Voor de kinderen is het een hele belevenis. Kleine Mikkie krijgt een Happy Meal en eet alles helemaal op. Eenmaal thuis gekomen in Oene wordt Mikkie ziek, hij wordt heel erg verkouden en krijgt diarree. Zwier pept hem op met aspirine en Natterman en hij snijdt uien in stukjes om naast zijn bed te leggen. Moeder heeft door alle belevenissen van de afgelopen maanden haar hoofd er niet helemaal bij en Sammie, de grote broer, legt Mikkie op bed. Het is al laat Mikkie is in slaap gevallen bij Zwier op schoot

Alle vluchtelingen samen met een aantal vrijwilligers

en een kind van drie moet natuurlijk veel eerder naar bed, maar moeder is vooral aan het overleven en dan is opvoeden dus niet het belangrijkste. Zwier helpt Sammie om Mikkie op bed te leggen, maar op het moment dat Zwier weg wil gaan begint Mikkie weer heel hard te huilen. Zijn gehuil gaat door merg en been. Nadat Zwier dit twee keer heeft geprobeerd besluit hij zijn jas bij Mikkie in bed te leggen, misschien lukt het om Mikkie te laten denken dat Zwier nog steeds in de buurt is met behulp van de jas. Het lijkt te gaan lukken. Mikkie valt in slaap en de rust is terug op de Boerderij. Op z’n tenen sluipt Zwier weg, het is inmiddels midden in de nacht en hij wil ook naar bed. De rust is van korte duur. Mikkie is weer wakker geworden en de anderen zijn nu wel klaar met het gehuil van hem. Zwier doet z’n klompen weer aan en gaat naar Mikkie. Hij wikkelt een deken om hem heen, grist een luier mee en neemt hem mee naar huis. Op de bank valt Mikkie direct in een diepe slaap.

‘MOEDER IS VOORAL AAN HET OVERLEVEN EN DAN IS OPVOEDEN DUS NIET HET BELANGRIJKSTE.’

Maar wat nu? Mikkie kan niet alleen op de bank slapen, er moet iemand bij hem zijn voor als hij wakker wordt. Bovendien moet Zwier morgenochtend al om zes uur op om te melken. Zwier overweegt om zelf een matras te gaan halen en naast de bank te leggen zodat hij er zelf op kan slapen. Maar hij kan natuurlijk ook Sammie gaan halen. Sammie kan mooi naast Mikkie in de woonkamer slapen. Sammie komt, heeft z’n matras meegenomen en valt naast zijn broertje in slaap. Iets later belt de beveiliger naar Zwier met de mededeling dat de stroom is uitgevallen. In alle huisjes staat de ver warming te hoog waardoor er teveel van het netwerk wordt gevraagd. Ook dat probleem is snel opgelost en eindelijk begint de nacht.

Dinsdag 13 oktober

Deze dag is een dag als alle andere dagen. In de ochtend komt de gemeente langs om de dag door te spreken, de cliënten en de vluchtelingen helpen samen op de Boerderij en de vrijwilligers komen om zich te bekommeren om de vluchtelingen. Aan het eind van de middag komt Johan van de gemeente weer met nieuws. Morgen wordt deze groep vluchtelingen verwacht bij de Immigratie- en Natura lisatiedienst in Didam. Hier worden vingerafdrukken genomen en worden ze geregistreerd. De politie legt hier persoonlijke gegevens vast en onder zoekt hoe de vluchtelingen in Nederland zijn gekomen. De groep is blij dat ze hierheen mogen, dat geeft het gevoel dat ze in beeld blijven bij het COA.

Woensdag 14 oktober

Vroeg in de ochtend vertrekt de groep met het busje naar Didam. Het is een lange dag. De heren van de IND willen alles weten van de vluchtelingen en ook hun telefoon wordt ingezien. Pas aan het eind van de middag is de groep terug. ’s Avonds eten ze voor het laatst met elkaar in de eetruimte. Deze avond heeft de Middenstip voor eten gezorgd en met elkaar eten ze rijst met

‘HIJ MOET PROBEREN EUROPA TE BEREIKEN EN ER DAN VOOR ZORGEN DAT DE REST VAN DE FAMILIE OOK NAAR NEDERLAND KAN KOMEN. DIT IS EEN ENORME BELASTING VOOR EEN KIND VAN DERTIEN.’ vis en soep. De sfeer is wat gespannen, morgen gaan de vluchtelingen weg. Waar komen ze terecht en blijven ze nog bij elkaar? Ondanks dat de gezinnen elkaar allemaal niet kenden toen ze in Oene kwamen, is het nu een hechte groep geworden die goed voor elkaar zorgt. Onvoorstelbaar verdriet Die avond tijdens het eten is Omar erg verdrietig. Hij wil niets eten en zit met tranen in zijn ogen aan tafel. Omar is dertien en is samen met zijn

oom, Alladin, zijn tante Maurua en hun zoontje van anderhalf, Said, naar Nederland gekomen. Alladin werkte in Damascus in een supermarkt en in de telefonie. Maurua studeerde Engels voordat ze moeder werd. Omar ging gewoon naar school in Damascus, hij heeft zijn zus en moeder achtergelaten in Syrië. Over zijn vader praat hij niet. Zijn moeder heeft hem mee gestuurd met zijn oom en tante. Hij moet proberen Europa te bereiken en er dan voor zorgen dat de rest van de familie ook naar Nederland kan komen. Dit is een enorme belasting voor een kind van dertien. Hij is als het ware opgeofferd. Hij moet het proberen en als het niet zou lukken, dan wordt de volgende gestuurd. Het is onvoorstelbaar hoeveel verdriet Omar heeft. Als dertienjarige zonder je ouders op pad naar een heel andere wereld, met alleen je oom en tante bij je. En daarbij komt dat zij net een gezin hebben gesticht waarin eigenlijk geen plaats is voor een jongen van dertien. Een van de vrijwilligers heeft de afgelopen dagen een goede band met Omar opgebouwd. Ze snappen elkaar en hebben samen veel plezier. Die avond huilt hij bij haar uit. Ze zitten samen buiten, ze heeft haar arm om hem heen geslagen en hij laat zich gaan. Hij mist zijn moeder en zijn zus heel erg. Maar ook heeft hij moeite om weg te moeten

Mikkie en Sammie hebben veel plezier op de Boerderij

uit Oene. In Oene heeft hij mensen gevonden waarbij hij zich veilig en fijn voelt en nu moet hij weer weg. Het is een triest verhaal en kinderen zoals Omar zullen er nog veel meer zijn. Warme chocolademelk De pannen zijn inmiddels afgewassen en moeten nog terug naar de Middenstip. Zwier neemt de kinderen mee in de bus. Omar stapt in bij de vrijwilliger die ook naar Epe moet en wel even mee gaat. Uiteindelijk zitten Zwier en de vrijwilliger samen met de kinderen in de Middenstip warme chocolademelk met slagroom te drinken. Met elkaar doen ze spelletjes met de bierviltjes en kletsen wat. Van de Middenstip krijgen ze alle maal een speeltje en de chocolademelk nemen ze ook voor hun rekening. Wat fijn dat er zulke ondernemers zijn in Epe. Omar lijkt wat opgeknapt en eenmaal thuis in Oene gaan ze allemaal slapen, hun laatste nacht in Oene.

‘DE MENSEN UIT EPE EN OENE HEBBEN HUN HART OPENGEZET VOOR DEZE MENSEN DIE ZIJN GEVLUCHT VOOR GEWELD.’

Donderdag 15 oktober

De laatste dag in Oene, vandaag worden de vluchtelingen opgehaald om naar een andere locatie te gaan. Hoe laat de bus komt en waar ze heen gaan is niet bekend. ’s Morgens heeft iedereen z’n spullen ingepakt, z’n huisje goed schoonge maakt, de bedden afgenomen en de vloer gedweild. In de middag komt er bericht van het COA dat ze rond vijf uur opgehaald worden. Om vijf uur is er nog geen bus. Omdat niet duidelijk is hoe laat de bus dan wel komt, besluiten de vluchtelingen om zelf frietjes te gaan maken op de Boerderij. De dag bestaat alleen maar uit wachten en wachten en dan is het fijn om iets te doen te hebben.

Met elkaar eten de vluchtelingen frietjes en er druppelen steeds meer vrijwil ligers binnen. Iedereen komt afscheid nemen van deze nieuwe vrienden. Het is onvoorstelbaar wat een sterke band ontstaan is tussen de vluchtelingen en de vrijwilligers. De mensen uit Epe en Oene hebben hun hart opengezet voor deze mensen die zijn gevlucht voor geweld. De mensen uit Syrië en Eritrea hebben warmte gegeven en hebben de mensen in Epe en Oene laten inzien dat er altijd hoop is en dat er altijd lichtpuntjes zijn in het leven. Om acht uur vertrekt uiteindelijk de bus op weg naar een sporthal in Hoorn. Ze worden uitgezwaaid door wel dertig vrij willigers. Het afscheid valt zwaar en er

vloeien tranen. Want wat is het een mooi avontuur geweest met elkaar in Oene! Iedereen hoopt dat de vluchtelingen een mooie toekomst hebben in Nederland of weer veilig terug kunnen naar hun moederland. De vrijwilligers blijven ze steunen, waar ze ook terecht komen.

‘NOG EVEN SAMEN ZIJN EN NOG EVEN HET MOMENT MET ELKAAR VASTHOUDEN.’ Om de zinnen wat te verzetten gaan de vrijwilligers met elkaar een hapje eten. Ze stappen met z’n allen in de bus. Nog even samen zijn en nog even het moment met elkaar vasthouden. Dit blijkt een goede manier om het verdriet van het afscheid een plekje te geven. Het wordt een gezellige avond.

Ontwennen

De dagen erna komt op de Boerderij het gewone leven weer terug. De cliënten vinden het maar stil zonder de kinderen die rond fietsen. Sommige vrijwilligers die elkaar nooit ontmoet hadden houden nu contact met elkaar nadat ze samen gezorgd hebben voor de vluchtelingen. Het voelt vreemd, ze hebben zo intensief voor deze mensen gezorgd en nu zijn ze opeens weg. Iedereen moet daar weer aan wennen. Spontaan bezoek Zwier en een vrijwilliger besluiten een week later spontaan op bezoek te gaan bij de vluchtelingen in de sporthal in Zwaag, gemeente Hoorn. Op het moment dat ze de auto parkeren bij de hal zien ze Alladin en Maurua met Said buiten lopen. Ze herkennen elkaar direct en begroeten elkaar hartelijk. Omar

komt ook aan op zijn rolschaatsen en neemt de vrijwilliger direct mee naar de slaapzaal waar de anderen zijn. Snel is de hele groep bij elkaar en ze gaan samen zitten aan een grote tafel in de kantine van de sporthal. Er komt een tolk bij en al snel zit iedereen lekker met elkaar te kletsen. De vluchtelingen zijn blij in Zwaag. Het slapen in een hal is even wennen, maar het is ook wel weer fijn dat ze naar het winkelcentrum kunnen lopen. En dat de kinderen andere vriendjes kunnen maken. In Zwaag worden veel activiteiten aangeboden die de vluchtelingen kunnen doen en er hangt een prettige sfeer. Kerstmis Zwier nodigt de vluchtelingen uit om met kerst te komen eten in Oene. De mensen uit Syrië hebben geen idee waar hij het

over heeft. Maar de dame uit Eritrea is christen en ze bloeit helemaal op bij het horen van het woord ‘christmas’. Ze vertelt ook direct dat Mikkie jarig is met kerst. Dat kan geen toeval zijn, met kerst viert hij zijn vierde verjaardag in Oene. Mikkie is bij het zien van Zwier direct op z’n schoot gekropen, hij is blij hem weer te zien. Vervolgens valt Mikkie in slaap op schoot bij Zwier. Wat het precies is is niet duidelijk, maar hij valt graag in slaap met Zwier in zijn buurt. Omdat het toch anderhalf uur rijden is terug naar Epe, moeten Zwier en de vrijwilliger weer gaan. Bij het afscheid nemen moet Mikkie weer heel hard huilen. Hij snapt er niets meer van, zijn grote vriend is weer terug en nu gaat hij weer weg! Leg dat maar eens uit aan een kind van drie.

HET VERVOLG De vluchtelingen uit Oene zijn negen dagen in de sporthal in Zwaag geweest, daarna zijn ze negen dagen in een sporthal in Schagen geweest en vervolgens weer negen dagen in een sporthal in Anna Paulowna. Vervolgens zijn ze aangekomen in Heumensoord in Nijmegen, de grootste opvanglocatie van Nederland. Waar ze daarna naartoe gaan en wat ze verder meemaken op hun route is tijdens het schrijven van dit boek De hele groep samen bij elkaar in Zwaag

niet bekend.

COLOFON Tekst: Zwier van der Weerd & Bertie Hendriks Vormgeving & opmaak: beeld&co Sponsoren: Rabofonds Noord Veluwe Ladies Circle Epe

Van 5 t/m 15 oktober 2015 zijn veertien vluchtelingen uit SyriĂŤ en Eritrea te gast geweest op de Boerderij van Zwier van der Weerd in Oene. Zoals de vluchtelingen in Oene zijn opgevangen is heel intensief geweest, maar erg succesvol. Met het uitbrengen van dit boekje hopen we de vluchtelingen een gezicht te geven en zo een bijdrage te leveren aan de beeldvorming rondom de vluchtelingenproblematiek in Nederland.