8. UNITATEA: ERLIEBEA
ERLIEBEA
ERLIEBEAREN SORRERA Lurraren barnealdeko prozesuak Lurraren kanpoko prozesuak URA PAISAIAN Ibaiak Isurialde hidrografikoak ERLIEBEAREN FORMAK Barnealdeko erliebearen formak Kostaldeko erliebearen formak EUSKAL HERRIKO ERLIEBEA Euskal Herriko erliebe unitateak Sakonuneak Euskal Herriko kostaldea LURZORUA Lurzorua eta lurzoruaren eraketa
8. UNITATEA: ERLIEBEA
ERLIEBEAREN SORRERA Mendiak milaka urte behar izan dituzte gaurko itxura izateko. Bizkorrago aldatzeko honako prozesu hauek izaten dira: Definizioak: Seismoa Lurrikara Itsasikara Tsunamia Sumendia Higadura Garraioa Sedimentazioa
ONDO
LURRAREN PROZESUAK BARNEALDEKOAK
KANPOALDEKOAK
Eragile geologikoak: ura haizea, izaki bizidunak
SEISMOAK
lurrikarak
itsasikara
tsunamia
higadura
garraioa
NAHIKO
sedimentazioa
8. UNITATEA: ERLIEBEA
URA PAISAIAN Uraren zikloa 2 3
4 1 NAHIKO
1. Lurrunketa: Eguzkiak lurreko ura berotu eta lurruntzen du. 2. Kondentsazioa: Ur lurruna hodeietan pilatzen da. 3. Prezipitazioa: Hodeietako ura hozten da eta lurrera erortzen da: euria, txingorra edo elurra. 4. Infiltrazioa: Lurrak ura xurgatzen du eta lur azpitik ibai edo itsasora itzultzen da. Ibaia Ur gezako korronte jarraitua da Ibaiadarra: Ura beste ibai batera isurtzen duen ibaia.
IBAIA
GOI IBILGUA
ERDIKO IBILGUA
BEHE IBILGUA
NAHIKO
Abiadura handia Emaria txikia Higadura
Abiadura mantsoagoa Emaria handiagoa Garraioa
Abiadura motela Emaria handia Sedimentazioa
8. UNITATEA: ERLIEBEA
Isurialde hidrografikoak
KANTAURI ITSASOA
MEDITERRANEO ITSASOA
Ibaiak sailkatzeko beste modu bat da kontutan izatea nora isurtzen dituzten urak. Euskadiko ibaien urak Kantauri eta Mediterraneo itsasoetara joaten dira, horregatik esaten dugu Euskal Herriak bi isurialde geografikoak dituela Kantauriar isurialdea Mediterranear isurialdea
NAHIKO
BIKAIN
Ariketak: 133or: 1 eta 2
8. UNITATEA: ERLIEBEA
ERLIEBEAREN FORMAK ERLIEBEAREN ELEMENTUAK
BARNEALDEAN
KOSTALDEAN NAHIKO
Sakonunea Harana Ordokia Goi ordokia Muinoa Mendia Mendilerroa
Uhartea Artxipielagoa Penintsula Golkoa Hondartza Lurmuturra Labarra
Ariketak: 135 or: 2, 3 Erliebe elementuen definizioak: ONDO – OSO ONDO EUSKAL HERRIKO ERLIEBEA EUSKAL HERRIKO ERLIEBEA
ERLIEBE UNITATEAK
SAKONUNEAK
KOSTALDEA ONDO
Pirinioak
Ebroko sakonunea
Pirinioaurrea Kostaldeko mendiak Haranak Ariketak: 137 or: 3
Akitaniako sakonunea
Arrokatsua Labar handiak Hareazko hondartzak
8. UNITATEA: ERLIEBEA
LURZORUA Zer da?
NAHIKO
Nola eratzen da?
ONDO
Geruzak
OSO ONDO