Jaarboek Lipizzaner Vereniging NL by Sander van der Kolk

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:07

Pagina 1

Lipizzanerstamboek Vereniging Nederland

JAARBOEK 2009/2010

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:07

Pagina 2

Breeding baroque horses Selling horses and ponies with high quality Training, revalidation and correction Instruction for all levels and breeds up to Grand Prix Clinics, shows and demonstrations all over the world Nikki de Kerf

Our high quality, special Lipizzaner-, Frederiksborg- and Lusitano-stallions are also in 2011 at stud Siglavy Allegra M Rustico Engkildegårds Piló Højbaks Paztinak Valentin Vejvad Salto Vejleby

Moravita.com

Siglavy Allegra M, three times Dutch champion

Vlieghuis Europaweg 38 7742 PR Coevorden (Holland) Tel.: +31 (0)524-221287 Mob.: +31 (0)6-12498972 info@moravita.com www.moravita.com

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:08

Pagina 3

Colofon Dit jaarboek is een uitgave van de Lipizzanerstamboek Vereniging Nederland. KvK Utrecht nummer: 40480952 Bestuur: Martin Ordelmans (vz) Jan Hartkamp (secr.) Victor de Bruijn (pen.) Anja Triller Lida Postma (tot juni 2010) Annette van Kleef (vanaf juni 2010) Contactgegevens: www.lipizzaner.nl Redactie: Liesbeth Keuning, Saskia van Slogteren, Wout Wijnbeek, Lia van Slogteren, Job van Haaften (hoofdredactie en eindredactie).

Omslag: Maestoso Trofetta O., foto: Job van Haaften. Pagina 27: Famosa II, foto: Vestar.

Aan dit jaarboek werkten verder mee: Els Meihuizen Joost Rouwhof Jan Hartkamp Petra de Munnik Vormgeving en Drukwerkbegeleiding: Sander van der Kolk, www.bestpictures.nl Dronten

Inhoud Voorwoord

Jaarboek 2010

Drie Lipizzaners naar Chardon

Twee Lipizzanerhengsten erbij

Wel kwaliteit op merrie- en veulenkeuring

Verwisselde merrielijnen

Stambomen

Waarom gekozen voor Lipizzaners?

Drie hengsten goedgekeurd

Stamboom veulens 2010

Neapolitano Strana I

Herstel in Lipik

Lipizzaners vanuit weids perspectief

Sinterklaas te Lipizzaner

De Lipizzaner in cijfers

Merrielijn Rendes

Evenementen 2009

Gekloonde Lipizzanerhengst

Sommige Sint-paarden

Dressuurrijden met een Lipizzaner

Evenementen 2010

JAARBOEK 2009

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:08

Pagina 4

Voorwoord

Beste leden, Lipizannerliefhebbers,

Het bestuur van links naar rechts: Annette van Kleef, Victor de Bruijn, Jan Hartkamp, Anja Triller en Martin Ordelmans.

ja, of ik even een voorwoord wil schrijven voor het prachtige jaarboek 2009-2010, dat dit keer uitgegeven wordt in plaats van de u vertrouwde Revérence. Het schrijven beperkt zich bij mij tot een enkele keer het invullen van een formulier of het neerpennen van mijn naam op een kerstkaart. Toch wil ik graag aanprijzen wat er allemaal in dit jaarboek staat: keuringsverslagen, interviews, artikelen, mooie foto’s en vertellen dat dit bijzondere paard op allerlei manieren in de schijnwerpers staat.

op waarde geschat met de aankoop van zijn nieuwe vierspan. En er is onlangs een boek van Frank Westerman verschenen dat, zoals de persaankondiging zei, verhaalt over ‘De tragedie van de 20e eeuw aan de hand van een paard – de Lipizzaner.’ We hopen uiteraard dat hierdoor meer belangstelling komt voor onze Lipi. En dat dat op tijd is om de dreigende achteruitgang van het aantal Lipizzaners bij ons in Nederland een halt toe te roepen. Als het probleem van een paardenoverschot het journaal haalt, is dat ook voor ons zorgwekkend. Terwijl er van dit magnifieke paard, dat zo slim is, zich zo hecht aan ‘zijn’ mens, dat een uithoudingsvermogen heeft waar je u tegen zegt en op zoveel terreinen inzetbaar is, eigenlijk altijd te weinig exemplaren zijn. Want de Lipizzaner, daar kun je geen genoeg van krijgen. Nu niet en nooit niet. Als vereniging dragen we dat graag uit. Geniet van dit jaarboek!

Volgend jaar verschijnt de familiefilm Penny’s Shadow met in de hoofdrol gitzwarte Lipizzaners. IJsbrand Chardon heeft ons ras

Martin Ordelmans voorzitter

Martin Ordelmans bij zijn twintigjarige merrie Sitnica en haar twaalfjarige zoon Neapolitano Sitnica. 4

JAARBOEK 2009

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:08

Pagina 5

Veelbelovende start

Drie Lipizzaners naar Chardon

Impressie van Hengelo, op de voorgrond de ruin Ilhem, achtergrond IJsbrand Chardon. sbrand Chardon heeft drie Lipzzaners gekocht bij de Hongaar Jozsef Dobrovitz. De Hongaar was de laatste acht EK’s en WK’s zevenmaal lid van het Hongaarse team en hij was zeven keer nationaal kampioen van Hongarije met zijn vierspan Lipizzaners. Tijdens de German Masters maakte het drietal nog deel uit van zijn vierspan, waarmee hij vierde werd in deze wereldbekerwedstrijd, die van 18 tot en met 22 november werd gehouden. De Lipizzaners stonden niet te koop, maar Dobrovitz had teveel paarden, dus kwam het hem goed uit. Hij zei er wel bij dat hij ze alleen verkocht aan IJsbrand Chardon, niet aan een ander, omdat hij weet hoe goed de paarden bij hem worden verzorgd. Chardon zal ze zo spoedig mogelijk gaan starten op wedstrijden, maar verwacht wel enige tijd nodig te hebben om met zijn nieuwe paarden weer met de top mee te kunnen doen. Inmiddels heeft hij van de staatsstoeterijen in Roemenië al een aanbod voor een vierde en vijfde Lipizzaner om zijn span compleet te maken.

nieuwe span uitvoerig en eindigde in de eindrangschikking op de vierde plaats. “Er zit absoluut snelheid in dit span,” vertelt Chardon. “Maar de afstelling moet nog beter. Ik moet foutloos kunnen rijden en dat lukt nu nog niet. Dit is gewoon een kwestie van trainen.” Chardon heeft zijn zinnen gezet op de drie Lipizzaners, die in Hengelo met de routinier Kelvin voorop het vierspan vormden: “Ik rijd tijdens de Wereldbekerwedstrijden in Mechelen (29 en 30 december) en in Leipzig (21-24 januari) met ditzelfde span. Daarna kijk ik of ik

Hengelo 10 december Op 10 december in Hengelo startte Chardon zijn nieuwe span voor het eerst in een wedstrijd. IJsbrand Chardon was daarbij goed tevreden met het eerste optreden van zijn Lipizzaners. Tijdens de menavond van Hippisch Hengelo testte de viervoudig Wereldkampioen zijn

nog iets moet veranderen voor Bordeaux (5-7 februari) om in de finale te komen, maar in principe wil ik hetzelfde span aanhouden. Ik heb een goed gevoel over dit span en ik ben blij dat ik deze weg ben ingeslagen. Mijn doel blijft om in april te weten waar ik sta voor volgend Wereldbekerseizoen, ook al kost dit mijn finaleplaats voor dit jaar. Ik blijf doorselecteren en doortrainen met dit span.” Chardon houdt wel zijn ogen en oren open voor een vierde Lipizzaner, maar heeft nu al het gevoel goed op koers te zitten met dit vierspan. In Mechelen tijdens de Wereldbekerwedstrijd wist hij al een tweede plaats te behalen. Bij de indoor menwedstrijd in Zwolle op 4 januari 2010 werd hij eerste met zijn drie Lipizzaners. Tekst: Job van Haaften, op basis van diverse bronnen. Foto’s Joost Rouwhorst

In actie tijdens de Wereldbekerwedstrijd in Mechelen. 5

JAARBOEK 2009

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:08

Pagina 6

Lage opkomst

Wel kwaliteit op merrie- en veulenkeuring Het is de vraag wat er de oorzaak van is, maar het is een feit dat de opkomst voor de nationale merrie- en veulenkeuring van onze Nederlandse Lipizzaners zeer teleurstellend was. De keuring was op 5 september en leverde, verrassend, een bijzonder fraai en goed bewegend merrieveulen als Nationaal Kampioen op. Tekst en foto’s: Job van Haaften

et keuringsterrein de Hietmaat in HenH gelo (Gld), ligt voor veel eigenaren niet naast de deur, maar dat was eerder in 2005 en 2006 geen beletsel voor een geslaagde keuring. Van de zeven dit jaar geregistreerde veulens, kwamen er slechts

drie opdagen. De andere veulens zijn bezocht voor stamboek- opname en dus ook om geschetst en gechipt te worden. De jury van de keuring bestond uit mevrouw C.J.W. Modderman en mevrouw H.F. Cnossen.

Perlona Z., reservekampioen.

Veulens Was er vorig jaar op de hele keuring maar één eerste premie te vergeven, nu kregen de twee hengstveulens in de eer6

ste rubriek al beide een eerste premie. Neapolitano Romina-60 voerde de rubriek aan, vader is Neapolitano Romania 96 O., moeder Romina V., beide ouders zijn in Nederland gefokt. Eigenaar van moeder en veulen is mevrouw A. Struik uit Hengelo (Gld.). Het veulen heeft volgens de jury een goed Lipizzaner type maar, mocht iets krachtiger zijn in het achterbeen. Bij de merrieveulens stal Theodorosta-54 direct de show, imposant, langbenig en vol leven en uitstraling. De fokker is mevrouw G. Beard uit Australië. Haar moeder is Theoda-58 uit Piber (Oostenrijk), eigenaar van de moeder is mevrouw A.A. Postma uit Beetsterzwaag. Haar vader is de al enige tijd geleden overleden hengst 206 Maestoso X Mahonia, uit Topolcianky in Slowakije. Van deze hengst is nog diepvriessperma beschikbaar, en dat daar met succes gebruik van wordt gemaakt is zelden in de Lipizzanerfokkerij. Bij veel hengsten blijft hierbij resultaat, een veulen, achterwege, in tegenstelling tot de verdere paardenfokkerij waar dit bij veel stamboeken de meest gebruikte methode van bevruchting is. Juryvoorzitter mevrouw Modderman: “Dit veulen heeft veel souplesse in beweging en haar hele lijf, ruime bewegingen en komt daarbij goed van de grond, maakt zich rond en groot, zeer rastypisch met een mooi elegant hoofd.” Zij kreeg een eerste premie met een gemiddeld cijfer boven de acht en werd tevens veulenkampioen. Jeugdkampioen Bij de één- en tweejarige merries werden alleen tweede premies uitgedeeld. Ze

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

zijn nog in de groei dus er kan nog van alles veranderen. De tweejarige Gaeta42 voerde de rubriek aan, haar vader is de in België beschikbare 711 Maestoso Montenegra XXXVIII-2, afkomstig uit Dakovo, Kroatië (overigens een zoon van Maestoso X Mahonia, vader van de veulenkampioen). Moeder is Gaeta 353B die in België is gefokt en evenals de tweejarige merrie in eigendom is van de heer W. Liewes uit Wirdum. Mevrouw Modderman: “Ze is wat overbouwd en wat lang in de rug maar ze heeft een goede bespiering en voldoende type.” Gaeta werd tevens jeugdkampioen. De eenjarige Rosetta-49 werd tweede, zij is gefokt door de heer Kortekaas uit Romana M. en Siglavy Allegra M. Drents L1-kampioen In de rubriek vier- tot en met zevenjarige merries voor sterpredikaat Stond Perlona Z. aan kop. De vijfjarige Perlona Z. van de heer Kortekaas uit Beilen is met haar

30-11-2010

amazone Marell Hilberts onlangs Drents kampioen in de L1 geworden, ook op de keuring was de jury van haar gecharmeerd. Haar vader is de Nederlandse hengst Maestoso Trofetta O. en moeder is de eveneens in Nederland gefokte, bruine, Romana M. Mevrouw Modderman: “Ze heeft een makkelijke en elastische beweging, dat heeft haar vader ook, ze vertrekt echt van achteruit. Verder een goed ontwikkelde schoft, goede schouder wat natuurlijk voorwaarde is voor die beweging, en ze is heel harmonisch van bouw. Ze mist alleen wat aan Lipizzaneruitdrukking in het hoofd.” Nationaal Kampioen In de rubriek stermerries wist de kersverse stermerrie Perlona Z. de andere dames (Romina V. en Theoda-58) te verslaan, waaronder de reservekampioen van de vorige keuring Romina V. die in deze rubriek tweede werd geplaatst. Mevrouw Modderman: “Ze heeft een mooi hoofd,

09:08

Pagina 7

met een goed rond donker oog, een schitterend gevormde lange hals, een heel knappe merrie maar in beweging viel ze nu wat tegen.” Het Nationaal Kampioenschap ging vervolgens tussen het merrieveulen Theodorosta-54 en Perlona Z. Mevrouw Modderman: “Beide merries zijn heel harmonisch en hebben veel beweging, maar het veulen heeft ook een mooi typisch gezicht en heeft daarom de voorkeur.” Het is niet gewoon dat een veulen, dat zich nog moet ontwikkelen, met de hoogste eer strijkt, wat dus wel iets zegt over de kwaliteit. De dag werd afgesloten met demonstraties van een enkelspan, een tweespan, een pas de deux en twee küren op muziek van vader Maestoso Trofetta O. op Z-niveau en dochter, Nationaal reservekampioen Perlona Z., op L2-niveau.

Theodorosta-54, Nationaal Kampioen 2009. 7

JAARBOEK 2009

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:08

Pagina 8

Stamboom

Merries Merrie, geboren 23-4-2007, fokker/eigenaar dhr. W. Liewes, Wirdum.

Gaeta-42 711 Maestoso Montenegra XXXVIII-2 252 B.

206 Maestoso X Mahonia Topolcianky 1982 398 Montenegra XXXVIII

Dakovo 1992 Gaeta 353 B.

Dakovo 1982 Maestoso XXIX-21 120B. Szilvasvarad 1979 Gidrane 220 B.

België 2001

België 1995

162 Maestoso IX 214 Mahonia 90 Pluto Navarra-90 114 Montenegra XXVI Maestoso XXIX (Sz) 86 Siglavy Capriola VII Pluto Raluca-73 Gaetana

Szilvasvarad 1975 Topolcianky 1971 Piber 1972 Dakovo 1974 Szilvasvarad 1973 Szilvasvarad 1967 Piber-73 België 1988

Merrie, geboren 17-5-2004, van fokker/eigenaar dhr. J.B.M. Kortekaas, Beilen.

Perlona Z. Maestoso Trofetta O.

Maestoso Elvira II B. België 1983

Romana M.

Piber 1976 Lipica 1975

138 Trofetta VI R.

België 1982 204 Conversano VI Gaetana Conversano IV Tropea Topolcianky 1982

Dakovo 1974 Topolcianky 1971

123 Gaetana

Topolcianky 1965

Neapolitano IX Batosta

Regina Nederland 1994

Piber 1975

Elvira-62 S. 635 Favory Canissa IV

Trofetta A. Nederland 1996

Maestoso Presciana-30

Topolcianky 1986

Topolcianky 1974

317 Raszvana

Topolcianky 1976

Merrie, geboren 24-5-2002, fokker dhr. P.P. Weijnen, Velp (NBr.), eigenaar mw. A. Struik Hengelo (Gld.).

Romina V.

206 Maestoso X Mahonia

340 Conversano Sagana

Topolcianky 1982 398 Montenegra XXXVIII Piber 1967 Regina

Dakovo 1982 Neapolitano IX Batosta Topolcianky 1974 317 Raszvana

Topolcianky 1986

Topolcianky 1976

162 Maestoso IX 214 Mahonia Pluto Navarra/90 114 Montenegra XXVI Neapolitano VII Perletta 749 Batosta Favory VIII Stella 203 Ramida

Szilvasvarad 1975 Topolcianky 1971 Piber 1972 Dakovo 1974 Piber 1967 Topolcianky 1955 Topolcianky 1967 Topolcianky 1970

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:08

Pagina 9

Merrie, geboren 19-3-1992, fokker Stoeterij Piber, eigenaar mw. A.A. Postma, Beetsterzwaag.

Theoda-58 340 Conversano Sagana

203 Conversano IV Soja Wimsbach 1952

90 Wera XIV

Piber 1959 2449 Favory Duklja III Karadordevo 1967 605 Wera VI

Lipica 1982

Piber 1952

19 Soja

Hostau 1945

Maestoso VIII Capriola I

67 Sagana Piber 1967

Conversano Bonavista

Lipica 1970

Piber 1936

22 Stornella

Wimsbach 1946

810 Favory Boka

Karadordevo 1955

1147 Duklja III

Karadordevo 1962

513 Neapolitano Batosta XXI

Kutjevo 1956

465 Wera IV

Lipica 1965

Merrie, geboren 27-7-2008, van fokker/eigenaar dhr. J.B.M. Kortekaas, Beilen.

Rosetta-49 738 Siglavy Steaka XI

Siglavy Allegra M.

Lipica 1979

Romana M.

565 Steaka XI 635 Favory Canissa IV

Allegra Z. Nederland 1994

575 Siglavy Gaeta I

130 Allegra XXV BelgiĂŤ 1981 204 Conversano VI Gaetana Conversano IV Tropea Topolcianky 1982

Neapolitano IX Batosta

Regina Topolcianky 1986

Nederland 1994

123 Gaetana

317 Raszvana

Lipica 1972 Lipica 1971 Lipica 1975 Dakovo 1974 Topolcianky 1971 Topolcianky 1965 Topolcianky 1974 Topolcianky 1976

Stamboom

Veulens Merrieveulen, geboren 7-4-2009, van foker/eigenaar mrs. G Beard, AustraliĂŤ.

Theodorosta-54

Maestoso XXVIII (Sz)

162 Maestoso IX

206 Maestoso X Mahonia

Szilvasvarad 1975 214 Mahonia Topolcianky 1982 Theoda-58

Topolcianky 1971 340 Conversano Sagana Piber 1967

Conversano I Ravata 759 Malaga 203 Conversano IV Soja 67 Sagana 2449 Favory Duklja III

90 Wera XIV Piber 1992

31 Favory XXI

Lipica 1982

605 Wera VI

Babolna 1959 Szilvasvarad 1971 Topolcianky 1963 Topolcianky 1956 Wimsbach 1952 Piber 1959 Karadordevo 1967 Lipica 1970

JAARBOEK 2009

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

817 Siglavy Steaka XIV

067 Siglavy Allegra XLII

Lipica 1982

Lipica 1991 248 Batosta XXII

Lipica 1985 580Maestoso Monteaura Lipica 1973

Szilvasvarad 1991 Maestoso Kecses Hongarije 2003

Hongarije 1999 204 Conversano VI Gaetana Topolcianky 1982 044 Famosa III

Lipica 2003

527 Allegra XXVI Maestoso Bonavoja-45 351 Monteaura

Lipica 1993

914 Batosta VIII

Piber 1964 Lipica 1976 Piber 1972 Lipica 1969 Piber 1967 Lipica 1960 Lipica 1987 Lipica 1986

Hengstveulen, geboren 31-05-2009, van fokker/eigenaar stoeterij Vestar Incitato XIV (3762 Inc. XII-2)

379 Famosa IX

652 Steaka XIV

947 Favory Allegra XXVI

117 Batosta XIII Lipica 1998

324 Siglavy V Africa-7

Pluto Navarra-90

883 Allegra XLII

Incitato Ivan 450B

Pagina 10

Merrieveulen, geboren 12-05-2009, van fokker/eigenaar mevr. J. de Breuk

Bolivia-57

Incitato Famosa-59

09:08

Lipica 1990

Incitato XIII (Sz)

Szilvasvarad 1984

120 Pluto XXVII

Szilvasvarad 1977

314 Balaton Maestoso-1

Hongarije 1992

1560 Siglavy T端nder

Hongarije 1994

Conversano IV Tropea

Topolcianky 1971

1234 Gaetana

Topolcianky 1965

474 Conversano Thais IX

Lipica 1966

127 Famosa (Munja II)

Dakovo 1974

Merrieveulen, geboren 26-05-2009, van eigenaar/fokker mevr. M. Nogarede

Presciana-58

Maestoso XXVIII (Sz)

162 Maestoso IX

206 Maestoso X Mahonia

Szilvasvarad 1975 214 Mahonia Topolcianky 1982 Romana II 240 HL

Topolcianky 1971 Siglavy Storia-84 Piber 1979

Conversano I Ravata 759 Malaga 367 Siglavy Plutona 54 Perla Conversano Blanca II

Roma-67 Oostenrijk 1991

31 Favory XXI

Piber 1985

5 Ortona

Babolna 1959 Szilvasvarad 1971 Topolcianky 1963 Topolcianky 1956 Wimsbach 1951 Piber 1971 Monterotondo 1974 Monterotondo 1981

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:08

Pagina 11

Merrieveulen, geboren 16-04-2009, van fokker/eigenaar mevr. M. Nogarede

Perla -55 Siglavy Roma 5/3 297 HL

367 Siglavy Plutona

Siglavy Storia-84 Piber 1979

Oostenrijk 1992

Piber 1985 360 Maestoso Perla Piber 1970 Romana II 240 HL Oostenrijk 1991

Nederland 1996

Piber 1966

Conversano Blanca II

Roma-67

Perletta O. 308 HL

Piber 1971

5 Storia

Monterotondo 1974

5 Ortona

Monterotondo 1981

198 Maestoso IX Ancona

Wimsbach 1951

54 Perla

Piber 1956

Siglavy Storia-84

Piber 1979

Roma-67

Piber 1985

Maestoso Flamina III-56

Hengstveulen geboren 24-4-2009, van eigenaars/fokkers mw. S.A. van Slogteren, mw. E Keuning en dhr. W. Wijnbeek, Rhede-Neurhede (D). 206 Maestoso X Mahonia

711 Maestoso Montenegra XXXVIII-2. 252B.

Topolcianky 1982 398 Montenegra XXXVIII Dakovo 1992 Flamina M.

Dakovo 1982 Maestoso XXIX-46 Madar Szilvasvarad 1985 Krabbe H.

Nederland 1994

Neapolitano Capriola F. Nederland 1987 410 Siglavy Capriola IX-22

Nederland 1996 Romina V.

Sambata de Jos 1974 711 Maestoso Montenegra XXXVIII-2 252B. Dakovo 1992

Neapolitano IX Batosta

90 Pluto Navarra-90 114 Montenegra XXVI Maestoso XXIX (Sz) 100 Conversano XXII Conversano Primula-38 Krabbe-78 Z.

Szilvasvarad 1975 Topolcianky 1971 Piber 1972 Dakovo 1974 Szilvasvarad 1973 Szilvasvarad 1975 Piber 1967 BelgiĂŤ 1981

Topolcianky 1974

216 Capriola

Topolcianky 1971

Siglavy Capriola IX (SdJ)

Sambata de Jos 1967

251 Favory XXV-5

Sambata de Jos

206 Maestoso X Mahonia

Topolcianky 1982

398 Montenegra XXXVIII

Dakovo 1982

Neapolitano IX Batosta

Regina Nederland 2002

214 Mahonia

Hengstveulen geboren 20-05-2009, van eigenaar/fokker mw. A. Struik, Hengelo (Gld.).

Neapolitano Romina-60 Neapolitano Romania 96 O.

Nederland 1989

162 Maestoso IX

Topolcianky 1986

Topolcianky 1974

317 Raszvana

Topolcianky 1976

JAARBOEK 2009

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:08

Pagina 12

Het aanbod was klein maar de kwaliteit goed. Er werden twee hengsten voorgebracht op 21 maart tijdens de nationale hengstenkeuring van de Lipizzaners bij Stal Nimmedor te Leusden. Voor de keuring werd er op bescheiden schaal een dressuurwedstrijd gehouden die de deelnemende combinaties veel winstpunten opleverden. Tekst en foto’s: Job van Haaften

Geen nieuwe lichting

Drie hengsten goedgekeurd én van de twee voorgebrachte hengE sten, Neapolitano Romania O., liet eerst in de dressuurring zijn kwaliteiten zien, een Z2-proef die hij met een winstpunt en winnend in zijn klasse afsloot. De proef werd door de voltallig aanwezige keuringsjury gadegeslagen en kon worden meegewogen in hun eindoordeel als verrichting.

Neapolitano Romania O. Nationaal Kampioen dekhengsten 2009.

Siglavy Allegra M. van Stal Moravita uit Coevorden werd, na een jaar ontbroken te hebben op de keuring, opnieuw voorgebracht. Hij is in 1994 geboren, zijn vader is de in Lipica (Slovenië) gefokte Siglavy Steaka XI en zijn moeder de uit België afkomstige Allegra, de hengst is gefokt door Ton Duivenvoorden van Stal Moravita. Hij werd in een fraaie sportconditie voorgebracht en volgens de jury: “erg droog, heel veel uitstraling en goed rastypisch”. De jury bestond dit jaar uit mevrouw Modderman, voorzitter, de heer Ter Mors en mevrouw Cnossen. Neapolitano Capriola F. inmiddels 22 jaar oud, de vader van de tweede voorgebrachte hengst Neapolitano Romania O. is vorig jaar voor drie jaar goedgekeurd en hoefde daarom niet te verschijnen. Deze hengst is in Nederland geboren en geheel Slowaaks gefokt, vader Neapolitano IX Batosta, moeder Capriola.

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:08

Pagina 13

keuring, terwijl de fokkerij in Nederland van dit barokke ras goede gebruikspaarden brengt, met altijd enkele uitschieters. Verschillen klein Beide hengsten kregen een eerste premie. Neapolitano Romania O. kreeg de voorkeur van de jury en werd Nationaal Kampioen. Mevrouw Modderman: “de verschillen zijn klein, op beide hengsten zijn kleine bemerkingen te maken, maar ze hebben vooral veel goede eigenschappen.”

Siglavy Allegra M. in een fraaie sportconditie voorgebracht.

De tweede voorgebrachte hengst is de nu dertienjarige Neapolitano Romania O., in Nederland gefokt door de heer Ladan uit Schaijk, uit een Roemeense merrie. Hij is eigendom van mevrouw Koelemeijer uit Haarlem en werd voorgebracht door zijn ruiter Lennard Bouwman. Ook deze hengst is zichtbaar in

een goede sportconditie en weer iets uitgezwaard, voller bespierd, ten opzichte van vorig jaar. De jury: “in type een echte Lipizzaner, veel uitdrukking en een goed gevormde hals bovendien liet hij ontspannen bewegingen zien. Hij heeft zich daarin duidelijk verbeterd.” Dit jaar helaas geen jonge aanwas ter

Bloedspreiding Vorig jaar waren er in Nederland slechts twee hengsten goedgekeurd voor de dekdienst, nota bene vader en zoon. Met deze keuring is dat uitgebreid tot drie hengsten en deze derde, Siglavy Allegra M. is niet verwant aan de andere twee hengsten, waardoor er ook weer sprake is van enige bloedspreiding. Voor de fokkers is het bovendien mogelijk gebruik te maken van in het buitenland goedgekeurde hengsten die voldoen aan de normen van de Lipizzan International Federation (LIF), dat zijn er in België al een tiental en diverse in Duitsland dicht over de grens.

Neapolitano Capriola F. is in 2008 voor drie jaar goedgekeurd.

JAARBOEK 2009

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:08

Pagina 14

16 maart 1990 – 12 januari 2009

Neapolitano Strana I In 1990, de periode dat in Joegoslavië de oorlog begon, verkocht Albert Koster een KWPN-springpaard aan een Joegoslaaf. Deze man had ook Lipizzaners, Albert Koster was daar wel in geïnteresseerd en koos op basis van foto’s en advies over de afstamming van Atjan Hop het hengstveulen Neapolitano Strana. Op een parkeerplaats in Duitsland werden de paarden uitgewisseld, en de jonge hengst werd in Nederland opgefokt Op zijn derde is gestart met inrijden, maar dat bleek te vroeg, hij groeide nog. Op zijn vijfde is het inrijden weer opgepakt en hij werd vrij snel Zdressuur. Glen Koster, de zoon van Albert Koster, nam het bedrijf van zijn vader over en heeft enige tijd Neapolitano Strana gereden en uitgebracht. Glen Koster: “Strana is een superpaard, een paard met karakter, mijn vriendin, Karin, doet er alles mee, zonder zadel, tussen de merries, buiten, spelen in de bak met een skippybal. Kinderen in de box, hij zal ze absoluut niets doen.” In 2003 werd Neapolitano Strana I verkocht aan de heer Wessling in Duitsland, die hem een jaar later verkocht aan Stal Moravita. Daar is hij als leerpaard en dekhengst gebleven tot hij 12 januari 2009 overleed. Neapolitano Strana I was sinds 1995 goedgekeurd voor de dekdienst maar heeft relatief weinig nakomelingen, ondanks zijn goede bewegingen en karakter die hij duidelijk doorgaf aan zijn kinderen. Van zijn 22 nakomelingen zijn er 9 merrie en 13 hengst/ruin. Opvallend is het aantal van drie donkerbruine nakomelingen, wat aangeeft dat hij die kleur vererfde.

Op 12 januari is er bij Stal Moravita met pijn in het hart afscheid genomen van hun prachtige Lipizzaner dekhengst Neapolitano Strana I. Een onherstelbare blessure zorgde ervoor dat een paardwaardig leven voor hem niet meer mogelijk was. Hoe verschrikkelijk zij het ook vinden om hem te moeten missen, in hun ogen mag je dan niet egoïstisch zijn. Tekst: Stal Moravita, Els Meihuizen en Job van Haaften Foto’s: Job van Haaften

Op de hengstenkeuring 2003, voorgebracht door Glen Koster.

trana arriveerde in 2004 op Moravita: hij kwam, zag en overwon. Niemand kon om deze imposante verschijning heen. Met zijn heldere grote ogen en zijn prachtige edele hoofd leek hij rechtstreeks uit een zeventiende-eeuws schilderij gestapt te zijn. Waar hij ook kwam, Strana zorgde ervoor dat hij gezien en gehoord werd. Strana werd ingezet als dekhengst, showpaard en leerpaard en blonk uit op werkelijk elk gebied. Hij was buitengewoon vriendelijk en zachtaardig op stal, vurig en zeer zelfbewust in de piste en een uitmuntend leermeester voor elke ruiter. Niet voor niets noemden ze bij Moravita

Strana ‘de professor’. Hij legde ruiters haarfijn uit dat een paard (en zeker hij) met respect en gevoel gereden dient te worden. Het eerste gebod van Strana luidde: “Gij zult niet knijpen of trekken’’. Bij overtreding van dit gebod plantte hij onherroepelijk al zijn hoeven in het zand, trok zijn meest arrogante gezicht en bleef bewegingloos staan tot de ruiter eindelijk doorkreeg hoe het wel moest. ‘Sensibel’, noemden wij het, ‘eigenwijs’ werd het echter ook wel genoemd. Daarentegen was er geen paard zo werkwillig als Strana. Wie zijn lessen ter harte nam ontdekte pas wat echt paardrijden is. Ook zijn soortgenoten kon hij genade-

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:09

Pagina 15

Neapolitano Strana I in 2007 met Angela Wieringa van Stal Moravita.

loos van advies voorzien. â&#x20AC;&#x153;Gij zult mij niet voor de voeten lopenâ&#x20AC;? was vast zijn tweede gebod. Op concoursen en tijdens shows was Strana liefst alleenheerser in de baan. Soms tot wanhoop van zijn ruiter. Al piafferend en passagerend joeg hij elk paard dat voor zijn voeten durfde te komen de ring uit. Het applaus diende voor hem alleen te zijn en, heel eerlijk, wij waren het hartgrondig met hem eens. Strana leek wel wijzer maar nooit ouder te worden. Ieder die hem zag of met hem werkte dacht werkelijk dat hij met een jonge hengst te maken had. Altijd piaffe-

rend op de poetsplaats, altijd het hoogste woord en nog altijd even charismatisch als in zijn jonge jaren. In onze ogen zou hij nog vele jaren onze leermeester kunnen zijn. Helaas mocht het niet zo zijn. Strana is echt aan zijn laatste reis begonnen. Veel fans zullen hem en zijn lessen nooit vergeten.

Hengstenkeuring 2002 met Glen Koster.

JAARBOEK 2009

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:09

Pagina 16

Ruller Hof Weßling

Lipizzaners vanuit weids perspectief De Duitser Franz Jozef Weßling ontwikkelde zich tussen 2004 en 2008 tot de grootste fokker binnen het Nederlandse Lipizzanerstamboek. Hier volgt een impressie van zijn stoeterij de Rullerhof te Wallenhorst. Tekst: Wout Wijnbeek Foto’s: Liesbeth Keuning

ij Wallenhorst in Niedersachsen ligt de Rullerhof van de gedreven Lipizzanerfokker Franz Jozef Weßling. In juni 2008 bezochten wij zijn stoeterij. Toen hij zijn landbouwbedrijf aan de kant gedaan had, begon hij met het fokken van Lipizzaners. Daarvoor had hij al ervaring met het aangespannen rijden van Hannoveraanse en Gelderse paarden. Nadat hij meerdere paardenrassen uitgeprobeerd had, koos hij in 1999 voor de Lipizzaner: “Für uns spielt der Charakter und das Wesen der Pferde, sowie der solide Körperbau und die Robustheit ein sehr große Rolle”. Ofwel: “Voor ons speelt het karakter en het wezen van de paarden, evenals de solide lichaamsbouw en de robuustheid een hele grote rol.” In zijn fokkerij streeft hij naar een Lipizzaner die aan de LIF-normen voldoet en dat met name niet te groot is en het oude barokke vierkantsmodel behoudt. Hij hecht daarbij grote waarde aan genetische raszuiverheid, elastische bewegingen en voorwaartse drang. Zijn voorliefde voor de Lipizzaner heeft hij gecombineerd met zijn ervaring in het aangespannen rijden. Tussen 2004 en 2008 ontwikkelde hij zich tot de grootste fokker binnen het Nederlandse Lipizzanerstamboek.

Op zijn website somt hij in negen punten de positieve eigenschappen op die hij ontdekt heeft in de Lipizzaner, bij het beantwoorden van de vraag: “Warum ein Lipizzaner?”

Trofetta J. dagkampioen nationale keuring 2007.

De rijhal Voor het aangespannen rijden liet Weßling een enorme rijhal bouwen, de grootste in zijn soort in Europa. In deze rijhal, die in 2005 klaar was, kan een vierspan rijden op een hoefslag die de officiële wedstrijdmaat heeft van 40 m bij 100 m. De rijhal heeft een spanwijdte van maar liefst 52 meter en is 108 meter lang. Alles aan deze rijhal is uniek, zelfs de bodem heeft een unieke samenstelling die de rolweerstand van de wielen vermindert bij het rijden in de bak en die vorstbestendig is. Daarmee realiseerde Weßling een uniek trainingscentrum voor zijn Lipizzaners: “Nun haben wir für unseren Pferdenachwuchs eine Halle zur Ausbildung errichtet”. (“Hiermee hebben we voor onze fokproducten een rijhal neergezet om ze te beleren en te trainen.”) Hij waakt ervoor dat de rijhal niet verandert in een evenementenhal die voor allerlei doeleinden gebruikt wordt, maar uitsluitend voor de training van het aangespannen paard. Het aangespannen rijden Zowel binnen als buiten zijn de omstandigheden aangepast voor het aangespannen rijden. Buiten ligt een oefenparcours en in de omgeving zijn de landwegen in een heuvelachtig boerenland ideaal voor het rijden met een koets. Binnen kunnen trainingen en wedstrijden gehouden worden. Ook de vierspanrijder Michael Freund trainde er zijn paarden. Bij de rijhal liggen

1. Ein edeler Begleiter für Ihre Ansprüche 2. Ausdauernder und leistungstarker Allrounder 3. Ausdruckstarkes, imposantes und traditionelles Barockpferd 4. Verträgliches, umgängliches und herdenfähiges Schmusetier 5. Hoch intelligenter, mitdenkender und lernbereiter Begleiter 6. Harthufiger, leichtfütteriger und robuster Schimmel 7. Sanftmütiger und menschenbezoger Freund 8. Wesensstarker Beschützer 9. ............ Elke Lipizzanerliefhebber zal moeiteloos doorgaan met deze opsomming. 16

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:09

Pagina 17

De fraaie en ruime stallen.

ruime, goed geventileerde en fraai bewerkte stallen. Samen met zijn ook met het paardenvirus besmette zonen Christoph en Reinhard nam Weßling deel aan toernooien en verzorgde bruiloften met de koets. Op de Rullerhof worden instructiedagen en toernooien georganiseerd.

Tweespan Lipizzaners.

Voor de paarden is de Rullerhof een prachtige plek om te leven. Buiten liggen ruime weiden op glooiende heuvels, waar zij in kudden bijeen zijn. Niet alleen de rijhal maar de hele opzet van de Rullerhof ademt weidsheid. De basis van de fokkerij van Weßling gaat terug op een aantal merries, waarvan er in 2008 vier gestorven waren. 484 Munja II was een stermerrie, Bonda-55 ook een stermerrie 1.54m en Trofetta J. was stermerrie en nationaal kampioen 2007, volle zus van de voormalige dekhengst Maestoso Trofetta O.

De fokkerij Weßling heeft sinds 1999 een aantal Lipizzaners aangekocht met name in Duitsland en later Nederland. Hij heeft sedertdien een gericht fokbeleid gevoerd, waarbij hij de oude bloedlijnen versterkt heeft in de nakomelingen van de Lipizzaners die hij oorspronkelijk gekocht heeft. Daarbij heeft hij zich specifiek op de hengstenlijnen van Maestoso, Siglavy, Neapolitano en Favory gericht. StbNR 0211 0431 0432 0168

Naam 484 Munja II † 2008 Amica-40 † 2008 Bonda-55 † 2008 Trofetta J. † 2008

GSL V V V V

Geboortedatum 25 april 1985 16 maart 1988 27 Mei 1988 20 juni 1991

Vader 215 Neap. Santa XXXV 394 Favory Europa 394 Favory Europa Maestoso Elvira II B.

StbNR Moeder 320 Munja I 95 Sziglavi 93 Tcsk 0054 Trofetta A.

StbNR

0085

JAARBOEK 2009

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:09

Pagina 18

Bij de gebruikte hengsten valt op dat de hengst Maestoso Elvira II B., die voor het Nederlandse stamboek veel betekend heeft, als vaderpaard het sterkst vertegenwoordigd is. StbNR 0238 0317 0326 0352 0364

Naam Tara L. Trofetta V P. Sylvana P. Flamina S. Bonda T.

GSL V V V V V

Geboortedatum 23 juni 1993 27 juli 1997 18 juni 1997 28 juni 1999 4 juni 2000

Vader 738 Siglavy Steaka XI Maestoso Elvira II B. Maestoso Elvira II B. Maestoso Elvira II B. Siglavy Allegra M.

StbNR Moeder 410 Trofetta 0054 410 Trofetta 0054 544 Santa XLVIII 0054 Flamina M. ster 0270 Bonda-55

StbNR 0052 0052 0212 0262 0432

Van de oudere merries die nu nog op de Rullerhof actief zijn, is Trofetta V P. een stermerrie van 1.51m, en is ook Sylvana P. ster. Tussen 2004 en 2009 fokte Weßling uit deze merries in totaal 23 Lipizzanerveulens. Daarnaast kocht hij in deze periode ook nog enkele Lipizzaners. Een overzicht van de afzonderlijke jaren volgt nu. De fokkerij in 2004 StbNR 0420 0426 0428 0429 0430

Naam Krabbe Z. Maestoso Bonda Z. Trofetta Z. Siglavy Aranca Z. Siglavy Sylvana Z.

GSL V M V M M

Geboortedatum 31 mei 2004 20 april 2004 25 juni 2004 21 juli 2004 3 juli 2004

Vader Maestoso Trofetta O. Maestoso Trofetta O. Siglavy Allegra M. Siglavy Allegra M. Siglavy Allegra M.

StbNR 0300 0300 0270 0270 0270

Moeder Krabbe S Bonda-55 Trofetta V P. Aranca S. Sylvana P.

StbNR 0349 0432 0317 0351 0326

Naar de keuring kwamen drie door Weßling gefokte Lipizzaners, de stamboeknummers 0426, 0428 en 0430, van wie Maestoso Bonda Z. een eerste premie kreeg. De door Weßling aangekochte Siglavy Aranca Z. stond te koop op de website van de Rullerhof. De fokkerij in 2005 StbNR 1003 1004 1005 1009 1010 1012 1014

Naam Tara II-3 -1 Adria-4 -1 Famosa-5 -1 Maestoso Bonda II-9 Trofetta II-10 Santa-12 Maestoso Munja-14

GSL V05 V05 V05 M05 V05 V05 M05

Geboortedatum 4 mei 2005 2 juni 2005 11 juni 2005 23 juni 2005 26 juni 2005 18 juli 2005 12 juli 2005

Vader Maestoso Trofetta O. Siglavy Allegra M. Siglavy Allegra M. Maestoso Trofetta O. Siglavy Allegra M. Siglavy Allegra M. Maestoso Trofetta O.

StbNR 0300 0270 0270 0300 0270 0270 0300

Bij de Lipizzanerkeuring werd Tara II-3 veulenkampioen 2005 met een eerste premie.

Ruime weiden rond de Rullerhof.

Moeder Tara L. Flamina S. Munja R. Bonda-55 Trofetta V P. Sylvana P. 484 Munja II

StbNR 0238 0352 0347 0432 0317 0326 0211

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:09

Pagina 19

De heer Weßling bij zijn merries.

Weids perspectief.

De rijhal van de Rullerhof, 40 x 100m.

De fokkerij in 2006 Trofetta-24 kreeg als eenjarige op de keuring in 2007 een eerste premie. StbNR 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034

Naam Neapolitano Amica-22 Flamina-23 Trofetta-24 Siglavy Munja-25 Neapolitano Tara-26 Bonda-27 Munja-28 Siglavy Trofetta-29

GSL M V V07 M M V07 V07 M

Geboortedatum 22 mei 2006 26 mei 2006 7 juni 2006 16 juni 2006 23 juni 2006 22 juni 2006 29 juli 2006 11 juli 2006

Vader Neapolitano Strana I Siglavy Allegra M. Neapolitano Strana I Siglavy Allegra M. Neapolitano Strana I Neapolitano Strana I Neapolitano Strana I Siglavy Allegra M.

StbNR 0183 0270 0183 0270 0183 0183 0183 0270

Moeder Amica-40 Flamina S. Trofetta J. Munja R. Tara L. Bonda T. 484 Munja II Trofetta V P.

StbNR 0431 0352 0168 0347 0238 0364 0211 0317

GSL V07 M07 M07

Geboortedatum 18 juni 2007 2 juli 2007 23 juni 2007

Vader Siglavy Allegra M. Siglavy Allegra M. Neapolitano Strana I

StbNR 0270 0270 0183

Moeder Amica-40 Trofetta V P. Tara L.

StbNR 0431 0317 0238

De fokkerij in 2007 StbNR 1044 1045 1046

Naam Amica-37 Siglavy Trofetta-38 -2 Neapolitano Tara II-39

Voor Weßling was de keuring in 2007 zeer succesvol. Neapolitano Tara II-39 werd veulenkampioen 2007 met een eerste premie. De door Weßling aangekochte Krabbe Z. werd op deze keuring jeugdkampioen en de 16-jarige Trofetta J. dagkampioen. De fokkerij in 2008 StbNR Naam 1056 Siglavy Trofetta II-48

GSL M08

Geboortedatum 11 juli 2008

Vader Siglavy Allegra M.

StbNR Moeder 0270 Trofetta V P.

StbNR 0317

Siglavy Trofetta II-48 was op de keuring van 2008 het beste hengstveulen met een tweede premie. Al met al heeft Weßling een belangrijke bijdrage geleverd aan de Nederlandse Lipizzanerfokkerij in deze periode. Zoals altijd deint ook hier de fokkerij op de golven van de conjunctuur, maar wij zien met belangstelling uit naar de verdere ontwikkelingen op de Rullerhof, waar Lipizzaners gefokt worden vanuit een weids perspectief.

JAARBOEK 2009

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:09

Pagina 20

Het Nederlandse Lipizzanerstamboek

De Lipizzaner in cijfers In 1977 is in Nederland een eigen stamboek van Lipizzanerpaarden ontstaan. Dit kleine Nederlandse stamboek van de Lipizzaners werd ondersteund door de faciliteiten van het KWPN tot 2005. Vanaf 2005 heeft de Lipizzanerstamboek Vereniging Nederland het stamboek onder beheer gekregen. Nadat veel werk gestoken is in het digitaliseren van het stamboek, is het nu voor het eerst mogelijk geworden om de gegevens uit het stamboek te bewerken en de geschiedenis en ontwikkeling van het stamboek in cijfers en grafieken te laten zien. Hieronder volgt de eerste cijfermatige beschrijving van de belangrijkste gegevens over het stamboek vanaf het begin van het 33-jarige bestaan ervan tot het laatste volledige jaar: van 1977 tot en met 2009. Tekst en grafieken: Wout Wijnbeek Foto’s veulen: Vestar Foto merrie: Job van Haaften

Geschiedenis Vanaf 1970 werden door een paar pioniers enige tientallen Lipizzaners, hengsten en merries, uit het buitenland geïmporteerd. Van enige samenhang was in Nederland nog geen sprake. Na enige tijd vonden de liefhebbers van het ras elkaar: in 1977 werd de Werkgroep Lipizzaners Nederland opgericht. Ook in dat jaar ging het (toen nog niet K) WPN de registratie van de Lipizzaners verzorgen in een Hoofdboek Lipizzaners (HL) en een Bijboek Lipizzaners (BL). Een eerste belangrijke stap naar een volwaardige fokkerij was daarmee gezet. Maar de keuringen stelden nog niet veel voor. Op de centrale keuringen in Utrecht werden de Lipizzanerhengsten als pauzenummer gekeurd, tussen de keuringen van de 'gewone' KWPN-paarden door. Hoewel dat weinig inspirerend werkte, bleef het Lipizzanerbestand langzaam toenemen. Na 1985 begon in het totale bestand het aantal in Nederland geboren Lipizzaners het aantal in het buitenland geboren Lipizzaners te overtreffen. Bij de merries ontstond inmiddels een generatie in Nederland gefokte dochters van naar Nederland gehaalde moeders. Nu werd tien jaar na de eerste een tweede belangrijke stap gezet. Internationaal kwam er samenwerking tot stand. De in 1984 opgerichte Lippizan Interna20

tional Federation (LIF) werd in november 1986 een erkende internationale federatie, waarbij de 13 belangrijkste foklanden van Lipizzaners aangesloten waren, waaronder Nederland. Ook nationaal werd de samenwerking versterkt. In 1988 werd, op initiatief van de Werkgroep, de Lipizzaner Vereniging Nederland (LVN) opgericht, met vanaf 1992 een eigen tijdschrift, de Revérence. Daardoor werd de samenhang binnen en de informatie over de Lipizzanerfokkerij verbeterd. De derde stap volgde snel hierna. Elk jaar werd voortaan, vanaf 1989 nog alleen voor merries, vanaf 1990 ook voor hengsten, speciaal voor Lipizzaners een nationale keuring gehouden. Pogingen in 1994 om te komen tot een categorale afdeling Lipizzanerpaard binnen het KWPN mislukten echter: het KWPN bleef de registratie van de Lipizzaners op de oude voet voortzetten. Er waren eind 1994 al 238 Lipizzaners in Nederland geregistreerd, in 1988 nog maar 96. Dat er inmiddels een stevige basis door de fokkerij gelegd was, bleek ook uit het feit, dat nationale handel en export op gang kwamen. Geïmporteerde Nederlandse en Nederlands gefokte Lipizzaners vonden hun weg binnen Nederland en naar België, Duitsland, Luxemburg, Engeland, Frankrijk, Noorwegen en Slovenië. Rond 2000 volgde de vierde stap.

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

450 25 400 20

absoluut

300 15

250 200

Jaarlijks % verandering

350

150 100

Van de 464 ingeschreven paarden zijn er 75 meldingen dat paarden gestorven zijn. Deze meldingen zijn echter incompleet en ook is onbekend hoeveel paarden naar het buitenland verkocht zijn. Daarom is het precieze aantal Lipizzaners in Nederland niet aan te geven.

50 0

0 2009

2008

2007

2006

2005

2004

2003

2002

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

1992

1991

1990

1989

1988

1987

1986

1985

1984

1983

1982

1981

1980

Procentueel

Totaal geregistreerd aantal Lipizzaners absoluut

Grafiek 1 Geregistreerde Lipizzaners in het Nederlandse stamboek 1977 - 2009 per jaar totaal en naar geslacht

Hoeveel Lipizzaners zijn er per jaar in het stamboek ingeschreven en om hoeveel mannelijke en vrouwelijke dieren ging het daarbij? Daarop geeft grafiek 2 antwoord, waarin deze gegevens vanaf 1977 te zien zijn. De groei per jaar laat pieken en dalen zien waarbij 1979, 1993 en 2001 topjaren vormen en 1980, 1990 en 1999 daljaren. Het aantal geregistreerde mannelijke en vrouwelijke Lipizzaners ontloopt elkaar niet veel; per jaar zijn er wel verschillen maar over de hele periode 1977 â&#x20AC;&#x201C; 2009 worden 227 hengsten/ruinen ingeschreven en 243 merries.

absoluut

Pagina 21

De sterkste groei vond plaats tussen 1982 en 1991 met groeipercentages van soms tot 24% per jaar. Daarbij geldt natuurlijk dat er in 1980 pas 30 inschrijvingen waren. Bij kleine aantallen zijn hoge groeipercentages gemakkelijk haalbaar. Vanaf het jaar 2000 schommelen de groeipercentages per jaar tussen de 1,5 en 7%. Absolute en relatieve groei van het stamboek in totaal zijn weergegeven in grafiek 1.

Totaal registraties van Lipizzaners in het Nederlandse stamboek 1980 - 2009 500

09:09

0 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 Aantal geregistreerde Lipizzaners Totaal

Aantal geregistreerde Lipizzaners M

De veulens Hoeveel veulens zijn in totaal in het stamboek ingeschreven? Hoeveel per jaar?

Aantal geregistreerde Lipizzaners V

Grafiek 2

Totaal registraties van veulens en volwassen Lipzzaners in het Nederlandse stamboek 1977- 2009

300

250

200

150

100

0 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977

Groei van het stamboek Hoeveel Lipizzaners zijn er tussen 1977 en 2010 in totaal in het stamboek ingeschreven? Eind 2009 stond de teller op 464. Over de hele periode is dat gemiddeld 14,5 Lipizzaner per jaar. Per jaar kan dat variĂŤren: van 0 inschrijvingen in 1980 tot 34 in het topjaar 1993.

350

absoluut

Er braken nieuwe tijden aan. De LVN verscheen op internet met een eigen website www.lipizzaner.nl. In 2005 werd de Lipizzanerstamboek Vereniging Nederland (LVN) opgericht, waaraan het KWPN de registratie van de Lipizzaners overdroeg. Nu ontstond een zelfstandig Lipizzanerstamboek in Nederland. In het Nederlandse fokgebied bevinden zich ongeveer tussen de 250 en 300 paarden, het precieze aantal is niet bekend.

Totaal aantal Lipizzanerveulens Registraties

Totaal aantal Lipizzaners niet-veulens absoluut

Grafiek 3

JAARBOEK 2009

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

Geregistreerde Lipizzanerveulens in het Nederlandse stamboek 1977 - 2009 per jaar totaal en naar geslacht 25

absoluut

2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977

-5 Aantal geregistreerde Lipizzanersveulens Totaal

Aantal geregistreerde Lipizzaners V

Aantal geregistreerde Lipizzanersveulens M

Grafiek 4

Hoe is de verdeling tussen hengsten en merries? Op al deze vragen geven onderstaande grafieken antwoord. In totaal werd van 1977 tot en met 2009 een antal van 328 veulens in het stamboek ingeschreven, waarvan 176 hengsten en 152 merries. Bij de veulens werden dus iets meer hengsten ingeschreven. De totale aantallen en de verhouding tussen inschrijving van veulens en volwassen dieren (d.w.z. vanaf één jaar) is afgebeeld in grafiek 3. Grafiek 4 geeft de cijfers per jaar en naar geslacht weer. Gemiddeld werden tot dusver 10,25 veulens per jaar ingeschreven, met een minimum van 0 in 1978 en een maximum

09:09

Pagina 22

van 21 in 1992 en 1993. Ook de veulens zijn net als de volwassen dieren afkomstig uit meerdere landen. Het Nederlandse stamboek vervult een internationale rol. Dit kan worden geïllustreerd aan de hand van de registratie van de veulens van de laatste twee jaar, 2008 en 2009. In 2008 werden elf veulens geregistreerd, in 2009 zeven, zie tabel 5. Import en export De Nederlandse Lipizzanerfokkerij heeft een bestand gefokt, dat zich internationaal kwalitatief kan laten zien. Een belangrijk pluspunt van het Nederlandse bestand voor de fokkerij is, dat de Lipizzaners uit allerlei fokgebieden (België, Duitsland, Denemarken, voormalig Joegoslavië, Hongarije, Oostenrijk, Roemenië, Slowakije, Tsjechië) bijeengebracht zijn, zodat de genetische verscheidenheid relatief groot is. Aanvankelijk speelden Piber-hengsten in de Nederlandse fokkerij als vaderpaard een dominante rol, terwijl de moeders daar juist vaak niet vandaan kwamen, omdat ze bij andere stoeterijen in ruimer mate te koop waren. Zo werd in de eerste en tweede generatie veulens al een aanzienlijke genetische verscheidenheid ingebouwd. Dat vermindert het gevaar van inteelt binnen het Nederlandse stamboek. Ook de export kwam op gang. Naar Duitsland bijvoorbeeld (zie het artikel over de Rullerhof) werden veel paarden verkocht, die daar vandaan ook weer bijdroegen aan het Nederlandse bestand.

Veulens geregistreerd in 2008 StbNR 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1062 1063 1066

Naam Pluto Gaeta-43 Maestoso Romana II-44 Maestoso Flamina-45 Neapolitano Romina-46 Neapolitano Bonavista-47 Siglavy Trofetta II-48 Rosetta-49 Silene-50 Moravita II-51 Agnita II-52 Famosa-53

GSL M M M M M M V V V V V

Geboorte datum 29 april 2008 6 mei 2008 9 mei 2008 18 mei 2008 19 mei 2008 11 juli 2008 27 juli 2008 17 juni 2008 18 juni 2008 30 juni 2008 25 mei 2008

Fokland Duistland Nederland Duistland Nederland Nederland Duistland Nederland Nederland Nederland Nederland Nederland

StbNR Vader Pluto Troja-110 206 Maestoso X Mahonia 711 Maestoso Montenegra XXX 0183 Neapolitano Strana I Neapolitano Capriola F 0111 0270 Siglavy Allegra M. 0270 Siglavy Allegra M. Conversano Morella-55, 166B 0270 Siglavy Allegra M. 0270 Siglavy Allegra M. 150 Neapolitano Canissa XXI

Geboorte datum 7 april 2009 16 april 2009 24 april 2009 12 mei 2009 26 mei 2009 31 mei 2009 20 mei 2009

Fokland Australie Nederland Duistland Nederland Nederland Nederland Nederland

Vader 206 Maestoso X Mahonia Siglavy Roma 5/3 711 Maestoso Montenegra XXX 067 Siglavy Allegra XLII 206 Maestoso X Mahonia Incitato Ivan 450B Neapolitano Romania 96 O.

Moeder 202 Gaeta IX Romana II Flamina M. Romina V. Bonavista 92 K. Trofetta V P. Romana M. Adria N. Morava II M. Tisza L. 379 Famosa IX

StbNR 1017 0240 0262 0395 0188 0317 0274 0288 0273 0236 1065

Veulens geregistreerd in 2009 StbNR 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073

Naam Theodorosta-54 Perla-55 Meastoro Flamina III-56 Bolivia-57 Presciana-58 Incitato Famosa-59 Neapolitano Romina-60

GSL V V M V V M M

Tabel 5

StbNR Moeder Theoda-58 0297 Perletta O. Flamina M. 1018 248 Batosta XXII Romana II 379 Famosa IX 0309 Romina V.

StbNR 0248 0308 0262 0392 0240 1065 0395

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:09

Pagina 23

Geregistreerde Lipizzaners in het Nederlandse stamboek 1977 - 2009 per jaar naar fokland 25

absoluut

0 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 Geregistreerde Lipizzaners fokland Nederland

Geregistreerde Lipizzaners fokland Buitenland

Grafiek 6

ren, nu het binnen de EU steeds eenvoudiger is geworden om paarden te importeren. Dit patroon van golfbewegingen betekent ook, dat afkomst bij de leeftijd van de paarden mede bepalend wordt. Als in het begin de paarden nog vooral uit het buitenland komen, zijn de oudere paarden niet van Nederlandse herkomst en de jongere wel. Dit patroon verschuift ook in de tijd. De oudste in het stamboek ingeschreven Lipizzanerpaarden dateren van 1960. De leeftijdsopbouw van de paarden over het hele verloop van 1977 tot en met 2009 is weergegeven in grafiek 7.

Vernederlandst de Lipizzaner? Worden er steeds minder Lipizzaners uit het buitenland ge誰mporteerd nu er in Nederland steeds meer gefokt worden? Uit de grafieken blijkt dat dit niet het geval is. Van de 464 tot dusver in het stamboek geregistreerde Lipizzaners zijn er 295 met Nederland als fokland en 169 met het buitenland als fokland. In grafiek 6 zijn de registraties weergegeven per jaar naar fokland. Deze grafiek laat een patroon van golfbewegingen zien, waarbij import en eigen productie elkaar afwisselen. In 1979, 1985, 1991, 2001 en 2005-6 zijn er importpieken, terwijl in de jaren 1980, 1986, 1995, 1999 en 2003 de binnenlandse markt domineert. Uit de grafiek blijkt ook dat import onverminderd belangrijk blijft in het Nederlandse stamboek. Het is niet waarschijnlijk dat dit patroon zal verande-

Toekomst van het Lipizzanerstamboek Het Nederlandse Lipizzanerstamboek heeft zich ontwikkeld in moeilijke omstan-

Geboortejaren Lipizzanerveulens in het Nederlandse stamboek 1960 - 2009 totaal, Nederland en Buitenland 30

absoluut

In de beginjaren en nu nog werden er merries uit allerlei landen ge誰mporteerd. digheden: bij zulke kleine aantallen paarden is het organiseren van keuringen en het realiseren van een stamboek dat aan de professionele nationale en Europese eisen voldoet geen sinecure. Het stamboek heeft de afgelopen 32 jaar bewezen mee te kunnen gaan met de tijdgeest. Lipizzaners kunnen ondertussen blijven, zoals ze sinds 1580 langzamerhand gevormd zijn: hard, sober, met veel werklust en uithoudingsvermogen, intelligent en met een toegenegen karakter. Met een prachtig edel hoofd. Met een sterke, hoog gedragen, gewelfde wat compacte hals, een brede diepe borst, een brede krachtige rug met licht doorgebogen ruglijn, achter een tikje overbouwd met een gespierd kruis en ontzagwekkende achterhand. Met niet te hoge en niet te korte benen, ruime, elastische, elegante, verheven gangen en met een schoft niet hoger dan 1.60 m.

5 0 2010

2008

2006

2004

2002

2000

1998

1996

1994

1992

1990

1988

1986

1984

1982

1980

1978

1976

1974

1972

1970

1968

1966

1964

1962

1960 -5

Geboorte Lipizzaners totaal

Nederland

Buitenland

Grafiek 7

JAARBOEK 2009

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:09

Pagina 24

In vogelvlucht

Evenementen 2009 Behalve in de dressuurring en bij samengestelde menwedstrijden, lieten onze Lipizzaners zich op verschillende evenementen zien. Zowel namens de eigen vereniging als activiteiten waar de Lipizzaners in ander verband vertegenwoordigd waren. Tekst: Jan Hartkamp Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Job van Haaften

Atjan Hop en Neapolitano Elvira 95 N. samen met Lennard Bouwman en Neapolitano Romania O. in een pas de deux tijdens Horse Event, klassiek naast modern. r werden twee hengsten voorgebracht op 21 maart tijdens de nationale hengstenkeuring van de Lipizzaners bij Stal Nimmerdor te Leusden. Voor de keuring werd er op bescheiden schaal een dressuurwedstrijd gehouden die de deelnemende combinaties veel winstpunten opleverden. De jury daarbij was mevrouw Zuidam. Op 5 september vond de de merrie- en veulenkeuring plaats op het keuringsterrein de Hietmaat in Hengelo (Gld). Van de dit jaar geregistreerde veulens, kwam minder dan de helft opdagen. De jury bestond uit mevrouw C.J.W. Modderman en mevrouw H.F. Cnossen.

In mei organiseerden we een KNHS-wedstrijd bij de familie Ladan en aansluitend een barbecue. Dit was met name door 24

de inzet van de familie Ladan een enorm succes. Een zeer groot aantal deelnemers van de stal Ladan liet op hun Lipizzaners hun rijkunsten zien. Ook de later (in 2010) goedgekeurde hengst Neapolitano Alea Z. deed mee. In de pauze was er een ontzettend leuke lange teugel demonstratie van Jaqueline Poot met haar merrie Krabbe. Ook was er een vierspan aanwezig met daarin paarden van zowel Anja Struik als Martin Ordelmans. Dit vierspan is ook tijdens de jaarlijkse Paard en Koets-dagen in Utrecht door Anja en Martin getoond. In september tijdens het Horse Event is er op de vrijdag een lange teugel voorstelling geweest van Jaqueline Poot en Regine Riegman en hun beide merries. Helaas is het de vereniging niet gelukt om iemand te vinden die deze dag in de

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:09

Pagina 25

Pas de deux werd verzorgd door Showteam Perla tijdens Paard & Erfgoed, Petra de Munnik met Quinten en Marloes van den Dam met Pliva

stand wilde staan. Zaterdag was er een dressuurclinic met Maestoso Krabbe en Belinda Wolthuis, in de stand stonden Cathy Holman en Victor de Bruijn. Zondag werd een kür op muziek gereden, “klassiek en modern” met Neapolitano Romania en Lennard Bouwman, Neapolitano Elvira met Atjan Hop, in de stand stonden Job van Haaften, Anja Struik en Gert Jan Maalderink. In september werd Paard & Erfgoed gehouden in Boschoord (Dr.) waar een pas de deux werd verzorgd door Showteam Perla, Petra de Munnik met Quinten en Marloes van den Dam met Pliva. Atjan Hop heeft in Dongen een clinic gegeven met de lange teugel. Dit was tijdens een liefdadigheidsfeest voor verstandelijk gehandicapten. Atjan is toen helemaal nat geregend. Begin 2009 werd Marell Hilberts met Perlona Z. Drents kampioen dressuur in de klasse L1, fokker en eigenaar van Perlona is de heer J.B.M. Kortekaas uit Beilen.

Maestoso Krabbe van Belinda Wolthuis is in 2009 gebruikt tijdens een grote toneelproductie in het Vondelpark in Amsterdam. Op de warmste en drukste dag van het jaar was hij de ‘gids’ tijdens een natuurwandeling. Hij gedroeg zich waarlijk als een keizer en was weliswaar onder de indruk maar ook trots! Ook in de sport doet deze ruin het prima, hij is nu bijna M2. Verder zijn er diverse dressuurcombinaties die regelmatig in de ring verschijnen, van B tot en met ZZ licht.

Saskia van Heesch is erg actief op het hoogste nationale niveau met haar tweespan Lipizzaners. In november 2009 kregen we het prachtige nieuws dat IJsbrand Chardon had besloten om over te stappen op Lipizzaners voor de indoorwedstrijden. Hopelijk kunnen we hem ook eens op onze activiteiten begroeten.

Voor stal De Hooghe Acker, Han Gankema, was het door omstandigheden een rustig jaar op wedstrijdgebied. In 2009 hebben zij hun nieuwe achterpaard Siglavy Zenta W. aan een tweetal samengestelde menwedstrijden laten ruiken, samen met Maestoso Trofetta N. als oude rot voorop in het tandem, in Diepenheim en Exloo. Wil Smits is na een lange mencarrière met Lipizzaners, eind 2008 gestopt met wedstrijdrijden. 25

JAARBOEK 2009

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:09

Pagina 26

Lekker rollen

Sommige Sint-paarden hebben het maar makkelijk In Vledder (Drenthe) had het activiteitencomité het idee om een ‘gestolen’ Sinterklaaspaard midden in het dorp te zetten. De kinderen van de lagere school kregen elke dag iets te horen over het vreemde witte paard. Tekst en foto: Job van Haaften

Lekker ontspannen als Sint-paard, wat rollen en wat eten.

e hadden in Vledder een heel scenario bedacht voor een zogenaamd ‘gestolen’ Sinterklaaspaard dat opdook midden in het dorp, in een weiland vlakbij de lagere school waar alle kinderen op weg naar school langskomen. Toen het scenario in het voorjaar bedacht werd, waren er twee schimmels beschikbaar. Maar in november waren beide paarden, om verschillende redenen, niet geschikt om alleen in dat weitje te staan ter vermaak van de kinderen. Ze zochten een andere schimmel en kwamen bij mij terecht. Ik heb niet zomaar ja gezegd, en honderduit gevraagd, want je dierbare paard leen je niet even uit. Het weitje heb ik bekeken en na een gesprek met de potentiële verzorgers, is Mirka een week lang het mysterieuze Sinterklaaspaard geweest. Ze hoefde er niets voor te doen, stond rustig wat te gra-

zen, kreeg hooi en water, en van de kinderen die dagelijks langskwamen wortels of een appel. Ze heeft er zelfs de regionale krant mee gehaald. JAARBOEK 2009

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-12-2010

15:35

Pagina 27

Lipizzanerstamboek Vereniging Nederland

JAARBOEK 2010

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:10

Pagina 28

Jury is gelukkig met type en maat

Twee Lipizzanerhengsten erbij Zaterdag 20 maart 2010 werden er twee jonge Lipizzanerhengsten ter goedkeuring aangeboden naast twee eerder goedgekeurde hengsten. De keuring was in Leusden, Stal Nimmerdor en werd vooraf gegaan door een dressuurwedstrijd met enkel Lipizzaners. Tekst en foto’s: Job van Haaften

Neapolitano Alea-Z is ruim en elastisch in zijn beweging, met een goed halsgebruik e twee nieuw aangeboden hengsten zijn beide in Nederland gefokt. Maestoso Ria-21 is bijna vier jaar oud, gefokt door mevrouw A. Struik uit Hengelo (Gld.) en eigendom van mevrouw L. Keuning en de heer W. Wijnbeek uit Rhede in Duitsland. De vader van de hengst is Maestoso Trofeta O., ook eigendom van Keuning en Wijnbeek maar al enkele jaren geen hengst meer om sportredenen. Deze hengst is enkele malen Nederlands Kampioen geweest en heeft bijzonder ruime en soepele bewegingen. Heel waardevol dus voor de Nederlandse fokkerij van Lipizzaners als daar een zoon van beschikbaar komt voor de fokkerij. Bovendien een unicum voor het stamboek, dat sinds 1977 bestaat in Nederland, is het feit dat er van een hengst Maestoso Elvira II B. een zoon, Maestoso Trofetta O. en vervolgens daar weer een zoon van

wordt goedgekeurd. De jury bestaande uit mevrouw H.F. Cnossen, de heer J.A.G. ter Mors en juryvoorzitter mevrouw C.J.W. Modderman oordeelde als volgt. “Maestoso Ria staat in een mooi rastype, duidelijk barok en heeft voor de Nederlandse fokkerij een zeer interessante afstamming, ook van moederszijde.” Ria-78 is een in Piber, Oostenrijk, gefokte stermerrie met naast Oostenrijks ook Roemeens bloed. “Haar zoon Maestoso Ria is zeer harmonieus van bouw, heeft kwaliteitsvol beenwerk en ruime, elastische bewegingen. Hij heeft goedgevormde gewrichten en pijpbenen. Voor zijn leeftijd, nog geen vier jaar, is hij heel goed ontwikkeld. Hij beweegt vooral in stap heel mooi door zijn hele lichaam.” Hij meet overigens 1,58 meter, wat voor een Lipizzaner zeer behoorlijk is. De gewenste maat van een Lipizzaner is tussen

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:10

Pagina 29

Zowel Siglavy Allegra M. (voorgrond) als Neapolitano Romania 96 O. kregen een eerste premie. Siglavy Allegra werd kampioen. 1,50 en 1,60 meter. Vanwege zijn jonge leeftijd is hij nog niet onder het zadel, Lipizzaners worden meestal niet eerder dan op hun vierde of vijfde ingereden, omdat ze eerder nog onvoldoende zijn uitgegroeid. Neapolitano Alea Z. is zes jaar en daarom al wel onder het zadel. Hij is van de meermalen kampioenshengst Neapolitano Capriola F. die het in de dressuur tot de lichte tour bracht. De moeder is de grote keurmerrie Neapolitano Alea Baika, die van Slowaaks en Oostenrijks bloed is. De

fokker en eigenaar is de heer H. Ladan uit Schaijk. Ook deze hengst voert van moederszijde zeer interessant bloed voor de fokkerij, van vaderszijde niet minder goed, maar de vader en een andere zoon van hem, Neapolitano Romania 96 O., zijn ook voor de fokkerij beschikbaar. Op zich ook weer uniek, een Nederlands gefokte hengst met twee goedgekeurde zonen. De jury over deze 1,60 metende hengst Neapolitano Alea Z.: â&#x20AC;&#x153;Meer sporttypisch en minder ontwikkeld, hij moet nog iets uitzwaren en doet nog jeugdig aan. Hij heeft

een prachtige voorhand, een mooie, lange hals die hij makkelijk en goed gebruikt. In het voorbeen ietwat teer, achterbeen voldoende goed. Zijn beweging is ruim en elastisch met een goed halsgebruik. Verder een interessante afstamming met aan moederszijde veel grote paarden.â&#x20AC;? Beide hengsten werden beloond met een eerste premie en aanwijzing voor de dekdienst. Maestoso Ria werd als eerste geplaatst van de twee nieuwe aanwinsten voor het Lipizzanerstamboek. De jury is zeer gelukkig met deze aanwinsten in type en maat. Inmiddels zijn beide hengsten ook veterinair goedgekeurd en dus beschikbaar voor de fokkerij. Kampioenshengst Van de drie eerder goedgekeurde hengsten is Neapolitano Capriola F. voor het leven goedgekeurd. De andere twee: Neapolitano Romania 96 O. van mevrouw M.C. Koelemeijer uit Haarlem en Siglavy Allegra M. van de heer T. Duivenvoorden uit Coevorden toonden hun dressuurverrichtingen en werden vervolgens geplaatst. Dit jaar kreeg de in een schitterende conditie verkerende, zestienjarige Siglavy Allegra de voorkeur. Beide hengsten kregen een eerste premie.

Maestoso Ria-21 staat in een mooi rastype, duidelijk barok. 29

JAARBOEK 2010

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:10

Pagina 30

Genetisch onderzoek onthult:

Verwisselde merrielijnen Twee onderzoeken, uit 1999 en 2001, naar genetische eigenschappen in merrielijnen van de Lipizzaners, gaven interessante resultaten. Er blijken in het verleden fouten te zijn gemaakt bij het toekennen van merrielijnen aan fokmerries. Tekst en foto’s: Job van Haaften

e onderzoeken werden uitgevoerd D door onderzoekers van de universiteiten van Ljubljana (Slovenië) en Wenen. Deze onderzoeken tonen vooral aan dat het onderzochte materiaal: DNA van de mitochondriën, zeer bruikbaar is om afstammingsonderzoek te doen voor de vrouwelijke lijn bij paarden. Daarnaast bleek uit de uitzonderingen die werden gevonden, dat deze waarschijnlijk zijn veroorzaakt door een onjuiste toekenning van een merrielijn aan een vrouwelijke voorouder in directe lijn. De precieze details van het onderzoek zal ik hier niet vermelden, voor niet-biologen (zoals ik) zijn die nauwelijks te doorgronden. Dat in tegenstelling tot de uitkomsten, omdat die het vinden van de juiste afstamming via de merrielijn kunnen ondersteunen. Zo kan de uitkomst dus helpen bij het vinden van een naam voor een merrie die slechts een nummer heeft achter de naam van de hengstenlijn van de vader, zoals bij veel Hongaarse en Roemeense merries het geval is. Alles in de beide onderzoeken draait erom dat het DNA van de mitochondriën (zie kader voor uitleg) van moeder op

Een DNA-streng bestaat uit de bouwstenen/nucleotiden Adenine (A), Cytosine (C), Guanine (G) en Thymine (T). De combinaties en volgorde daarin zijn onderwerp van het onderzoek en bepalen de erfelijke eigenschappen.

dochter wordt doorgegeven. Dit DNA kan dus vergeleken worden met dat van andere merries om zo verwantschap aan te tonen. Wel moet in aanmerking worden genomen dat er kleine mutaties zijn in dat DNA, waardoor er kleine verschillen optreden die per generatie dus groter zullen zijn geworden. Dat wil zeggen dat een

Er is minstens 25 maal een fout gemaakt bij het toekennen van een merrielijn.

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

Mitochondriën Een mitochondrium is een deel van een lichaamscel dat functioneert als de energiecentrale van de cel. SSCP-patroon Het SSCP-patroon is een sequentie/opeenvolging van nucleotiden op een bepaald deel van een DNA-streng. Het patroon wordt genoteerd als een opeenvolging van de letters A, C, G en T, die staan voor vier verschillende bouwstenen/nuleotiden van het DNA. Voor het bepalen van een dergelijk patroon wordt een specifiek deel van de DNA-streng gekozen, dat bij elk te onderzoeken dier hetzelfde deel moet zijn. Haplotype Het haplotype is een combinatie van allelen op een bepaald chromosoom. Een allel staat voor een bepaalde eigenschap die is vastgelegd op dat chromosoom, bijvoorbeeld de haarkleur of kleur van de ogen.

kleindochter van een merrie een groter verschil zal tonen in het onderzochte DNA dan een dochter van die merrie. Dus hoe groter de afstand in verwantschap, hoe meer kleine verschillen, maar door het grote aantal overeenkomsten blijft verwantschap aantoonbaar. Die overeenkomsten zijn te vinden in de opeenvolging van nucleotiden in het SSCP-patroon (zie kader voor uitleg). Onderzoek 1999 In het eerste onderzoek, waarvoor merries uit Lipica werden onderzocht, werd een duidelijke erfelijkheid gevonden bij merrielijnen. Daarbij was tot in vijf generaties terug in de stamboom de verwant-

30-11-2010

schap terug te vinden. Onder meer werd onderzoek gedaan naar de SSCP-patronen van een specifiek DNA-deel, waarvan er vijftien verschillende bekend zijn bij paarden. Met zestien merrielijnen in Lipica en meer in het totale bestand, is het dus wel mogelijk dat een bepaald patroon bij meer merrielijnen wordt gevonden. Maar het onderzoek gaat verder dan dat en toont meer aan dan alleen die vijftien patronen. Binnen de populatie van Lipica werden drie verschillende patronen gevonden. Het SCCP-patroon (SSCP I) van de merrielijn Europa was uniek binnen de onderzochte merries. De tweede groep (SSCP II) bestond uit de merrielijnen Sardinia, Spadaglia, Africa, Almerina, Englanderia, Stornella, Famosa, Gidrana, Djebrin, Mercuri, Theodorosta en Rebecca. De derde groep (SSCP III) bestond uit de merrielijnen Argentina, Presciana en Deflorata. Gevonden stamboomfout Bij verder onderzoek bleek dat binnen al die merrielijnen de verwantschap kon worden aangetoond. Er kon dus met een redelijke zekerheid geoordeeld worden dat de merries inderdaad tot de betreffende merrielijn behoorden. Er was één uitzondering: één merrie uit de Famosalijn had een patroon dat overeenkwam met een merrie uit de Gidrana-lijn. Bij verder stamboomonderzoek bleken beide betreffende merries via de vrouwelijke lijn in de zesde generatie dezelfde voorouder te hebben. Logisch lijkt dan dat de merrie uit de Famosa-lijn in werkelijkheid tot de Gidrana-lijn behoort omdat de merrie uit de Gidrana-lijn verder precies in het plaatje paste van haar merrielijn. Een fout in de toekenning van de merrielijn, die dus met genetisch onderzoek kon worden opgespoord.

Het mitochondrium is de energiecentrale van een cel.

Onderzoek 2001 Bij het tweede onderzoek werden ook merries betrokken van Piber (Oostenrijk), Monterotondo (Italië), Szilvasvarad (Hongarije), Beclean (Roemenië), Fagaras (Simbata de Jos, Roemenië), Dakovo (Kroatië) en Topolcianky (Slowakije) naast die van Lipica. Alles bij elkaar meer dan 400 dieren. Volgens de stamboomgegevens beho31

09:10

Pagina 31

Een DNA-streng opgebouwd uit nucleotiden.

ren de onderzochte merries van deze stoeterijen tot 56 merrielijnen. Hiervoor werd opnieuw een bepaald deel van het DNA uit de mitochondriën gebruikt. In 38 van de merrielijnen werd één patroon/haplotype (voor uitleg zie kader) gevonden, de stamboomgegevens kwamen hierin dus overeen met de genetische gegevens. In elf lijnen werden er echter twee patronen/haplotypes gevonden en in zeven lijnen kwamen er drie voor. Wat betekent dat er minstens 25 maal een fout is gemaakt bij het toekennen van een merrielijn (11 + 7 + 7 = 25). Omdat die fouten worden doorgegeven naar volgende generaties, betekent dit dat naar schatting elf procent van de Lipizzaners een deels niet-kloppende afstamming op de stamboom heeft staan. De onderzoekers concluderen dat door de gemaakte fouten wellicht enkele merrielijnen, die uitgestorven leken te zijn, dat misschien niet zijn. Het achteraf corrigeren van deze fouten, is zeer bewerkelijk en raden ze niet aan, wel zou het patroon/haplotype van het mitochondrisch DNA kunnen worden toegevoegd aan de stamboominformatie. Daarmee kunnen toekomstige fouten worden voorkomen. Onderzoek 1999 uitgevoerd door T. Kavar, F. Habe, G. Brem en P. Dovc. Onderzoek 2001 uitgevoerd door T. Kavar, F. Habe, G. Brem, P. Dovc en J. Sölkner. Tekeningen: diverse sites op Internet

JAARBOEK 2010

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:10

Pagina 32

IJsbrand Chardon

Waarom gekozen voor Lipizzaners? Interview met IJsbrand Chardon op 1 april 2010, 21-voudig nationaal kampioen, viervoudig wereldkampioen vierspanrijden. De aanleiding om hem te interviewen is zijn overstap naar Lipizzaners. Op 18 april 2010 wist hij al een derde plaats te veroveren in de finale van de Wereldbeker indoor met zijn Lipizzaners. Tekst: Saskia van Slogteren Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Joost Rouwhorst

daar met mijn eigen paarden heen te reizen, dan zou ik wel 23 uur onderweg zijn en dat vond ik een te zware belasting voor mijn paarden. Vanuit de organisatie werd mij een span ter beschikking gesteld om mee te rijden. Het bleek om het Lipizzanerspan van dhr. Jozsef Dobrovitz te gaan. Zonder dat ik ooit met deze paarden gereden had, won ik daar de Wereldcup. Dat had ik zelf ook niet verwacht. De reacties waren enorm. Ik had gelijk al een klik met deze paarden en vond het enorm gave paarden om mee te rijden, snel en intelligent. Dhr. Dobrovitz wilde zijn paarden niet verkopen, zeker niet nu ze de Wereldcup gewonnen hadden. Hoe reageerde uw directe omgeving op de switch naar de Lipizzaners? De reacties waren buitengewoon extreem. Dit had ik nog nooit meegemaakt. Heel veel publiciteit van radio en TV en van Lipizzaner-eigenaren over de hele wereld. Zo ontzettend veel aandacht had ik nooit verwacht. Ik kreeg stapels brieven en mails van allerlei Lipizzaner-mensen. Ik kreeg uitnodigingen vanuit Roemenie, Hongarije, TsjechiĂŤ en noem maar op om langs te komen op stoeterijen. Er waren mensen die mij hun Lipizzaner ter beschikking stelden en aanbiedingen deden. Ook bij collegamenners sloeg het in als een bom. Niemand had dit verwacht.

Ook tijdens de Wereldbeker wedstrijd in Mechelen december 2009 zat de vierde Lipizzaner nog niet in het vierspan.

Wanneer is de gedachte bij u ontstaan om tot aanschaf van de Lipizzaners over te gaan? Twee jaar geleden werd ik gevraagd om in het hartje van Boedapest, een wedstrijd te komen promoten. Het ging om de try-out wereldbekerwedstrijd 2007. Dit wilde ik op zich wel doen, maar ik vond het te ver om 32

Was u behalve het span van dhr. Dobrovitz al eerder met Lipizzaners in aanraking gekomen? Nee helemaal niet, het is nooit in mijn gedachten opgekomen om naar andere rassen te gaan kijken.

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:10

Pagina 33

In actie tijdens Hippisch Hengelo met nog 3 Lipizzaners in december 2009. Hoeveel tijd hebben de Lipizzaners en u nodig gehad om aan elkaar te wennen? Voordat je een span goed onder controle hebt en naar je hand kan zetten, ben je minstens anderhalf Ă twee jaar verder. Ook al neem je een ervaren span over, die tijd heb je nodig. De paarden hebben allerlei gewoonten die omgevormd moeten worden naar die van jezelf. Mijn paarden worden allemaal driemaal per week onder het zadel getraind. Dit heeft een gigantische meerwaarde voor in het span. De paarden leren aan de hulpen te staan en worden zodanig getraind dat ze goed op het achterbeen komen, hierdoor worden ze lichter in de hand. Het is voor mij een vereiste om de paarden die in mijn span lopen eerst onder het zadel te trainen. Twee van de Lipizzaners die ik nu heb, hadden nog nooit onder het zadel gelopen, daar zijn we nu wel mee bezig. De meeste van mijn paarden worden op Z- dressuurniveau getraind. De Lipizzaners lopen volgend jaar zeker op M-niveau. Hoe zou u de eigenschappen van de Lipizzaner, vanuit uw eigen ervaringen tot nu toe, willen omschrijven? Intelligent, snel, mooi, gedreven, een enorm karakter, mentaliteit en doorzettingsvermogen. Deze eigenschappen zijn allemaal nodig om een succesvol vierspan te kunnen maken. Een zwakker punt is dat ze in het onderdeel dressuur net iets te kort komen in het uitstrekken in de draf. Een dressuurge-

fokte KWPN-er heeft daarin een streepje voor. Daarentegen kunnen Lipizzaners mega draven in tact en verzameling. De draf heeft meer verhevenheid in plaats van de ruimte naar voren die in een dressuurproef bij het uitstrekken wordt gevraagd. De galop is goed met enorm veel snelheid. De Lipizzaners hebben me op dit punt echt verrast. De Lipizzaners hebben een mooi front. Zo heb ik twee broertjes bij elkaar lopen en dat is echt een prachtig plaatje, mooier kan je ze niet vinden. Het belangrijkste is om eerlijk tegenover de paarden te zijn, dan willen ze zich voor 100 procent voor je inspannen. Ze gaan gewoon voor je door het vuur. Wat vindt u van het exterieur van de Lipizzaner en wat is het belang hiervan voor uw tak van sport? Twee van de Lipizzaners die ik nu heb, zijn zonen van de Lipizzanerhengst 206 Maestoso Mahonia X. Er is mij verteld dat deze hengst de beste sportvererver is. Ik ben nu in het bezit van een moderner type Lipizzaner die speciaal zijn gefokt voor de mensport. Qua type en exterieur zijn ze ontzettend mooi, maar er zou net iets meer aandacht moeten zijn voor de beweging in de dressuur. De snelheid van de Lipizzaners is enorm. Wat zouden de ideale kenmerken van een Lipizzaner moeten zijn om met u het Wereldkampioenschap in- en outdoor te kunnen winnen? 33

Voor de indoor wedstrijden zijn ze super geschikt, hiervoor is snelheid enorm belangrijk Als ik met de outdoor wedstrijden met ze zou willen meedoen, dan zou het uitstrekken van de paarden beter moeten. Daarentegen zijn ze in de marathon sterker dan de KWPN-ers. Ik kan zo twee marathons met mijn Lipizzaners lopen en dan houden ze nog over, dat is echt heel bijzonder. Hoe lang duurt het normaliter voordat u een paard op uw niveau van wedstrijdrijden heeft? Je hebt zeker twee Ă drie jaar nodig om op dit niveau te komen. Veelal koop ik een zestot zevenjarig paard dat al op M/Z-niveau dressuur onder het zadel loopt en dan ga ik er zelf mee verder. Het paard moet goed aan de hulpen zijn en vanuit het achterbeen kunnen dragen om goed in balans te zijn. Ik begin niet met mennen alvorens de paarden onder het zadel zijn geweest. Wat is het geslacht van uw paarden? Het zijn allemaal ruintjes, maar dat is toeval, er had ook een merrie tussen kunnen zitten. Ik rij niet met hengsten, die zijn te kijkerig. In de omgang moet ik makkelijke paarden hebben, die ik zo ergens in een gangpad neer moet kunnen zetten. Dat kan met hengsten niet. Wat is de (stamboek) naam van uw Lipizzaners, hoe oud zijn ze en wat is hun stokmaat? JAARBOEK 2010

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

Ilhem 12 jaar oud v. Incitato I m. Siglavy Capriola XXI-16 v.m. Siglavy Capriola XXI 6922 Maestoso X-28 Fegyence 9 jaar oud v. 206 Maestoso Mahonia x m. 511 Greta v.m. 177 Conversano IV Tropea 6944 Maestos X-30 Magus 9 jaar oud v. 206 Maestoso Mahonia X m. 541 Bosna (Conversano XXIII-45) v.m. 631 Conversano XX-II (XXIII.tm) Incitato I-32, Inci 13 jaar oud v. Incitato I m. Neapolitano XXV-51 v.m. Neapolitano XXV Ze hebben allemaal een stokmaat van rond de 1,60-1,62 m. Waar zijn uw paarden gefokt? Ze zijn afkomstig van de stoeterij Topolcianky in Slowakije. Bent u van plan om zelf te gaan fokken met Lipizzaners? Nee absoluut niet. Dat zou veel te lang duren, dan moet ik er minstens 100 hebben om enkele goede uit te kunnen pikken. Ik koop elk jaar tien paarden, waarvan er maar één over blijft die geschikt is voor mijn doel. Pas op vijf- tot zesjarige leeftijd koop ik mijn paarden omdat je dan pas weet je wat je koopt. Vervolgens gaan ze in training en zal blijken welke paarden er voor mijn doel het meest geschikt zullen zijn.

30-11-2010

Heeft u de training van de Lipizzaners aan moeten passen? Ja, over twee weken is de finale indoor in Geneve. Je kunt een nieuw span niet direct naar je hand zetten. Er zijn adviezen van Dobrovitz die ik nu nog meeneem in mijn training. Hoewel Dobrovitz een andere stijl heeft. Hij rijdt bijvoorbeeld met veel druk, terwijl ik de paarden liever licht in de hand heb. Op dit moment moeten de paarden wennen en zoek je eerst een middenweg. Je gaat langzamerhand steeds meer in je eigen stijl rijden. Over één à anderhalf jaar ken ik de paarden door en door. Ik merk nu al aan de Lipizzaners dat ze anders zijn dan KWPN-ers. Ze zijn bijvoorbeeld eenkenniger. Als ik aan kom lopen, staan ze met hun hoofd naar buiten en hinniken allemaal. Dat heb ik bij KWPN-ers niet zo meegemaakt. Bovendien moet er een klik zijn met de Lipizzaners, als die er niet is dan kun je ze net zo goed weg doen. Ik merk op dat die klik tussen Chardon en de Lipizzaner blijkbaar vanaf het eerste moment aanwezig was, aangezien hij de Wereldcup won met een span waar hij nooit eerder mee gereden had. IJsbrand had zelf ook niet verwacht dat dit zou gebeuren. Hij beaamt dat het erg belangrijk is om gevoel voor deze paarden te hebben. Het moet klikken zegt IJsbrand en als die klik er is, dan is het onwijs gaaf.

09:11

Pagina 34

Wat vindt u ervan dat de Lipizzaner bijna op de lijst voor bedreigde diersoorten heeft gestaan (Copernicus project)? Ik wist niet dat hier sprake van is geweest, zegt IJsbrand. Bij dhr. Dobrovitz bijvoorbeeld lopen al gauw zo’n 40 Lipizzaners rond. Ik leg IJsbrand uit dat er inderdaad een aantal grote stoeterijen in Europa is te vinden waar deze aantallen rondlopen, waaronder een aantal van de bekende (voormalige) staatsstoeterijen. Deze zijn echter op één hand te tellen en daarbij zijn er diverse privé-personen die fokken, maar dit zijn nooit grote aantallen. Wereldwijd waren er circa tien jaar geleden 3.000 geregistreerde Lipizzaners. Hoeveel het precieze aantal op dit moment is, is niet precies duidelijk, maar het zijn er zeker geen 100.000. IJsbrand merkt op dat hij nog zuiniger op zijn paarden zal zijn, waarbij ik aanvul dat hij een aantal unieke museumstukken in handen heeft. Heeft u wel eens een optreden van de Spaanse Hofrijschool uit Wenen bijgewoond? Ja zeker, dat is inmiddels zo”n 15 jaar geleden alweer en ik vond het een top show. Binnenkort zal ik een aantal bezoeken gaan brengen aan stoeterijen in de buurt van Wenen. Daar verheug ik me op.

Geeft u wel eens demonstraties met uw Lipizzaners? Dat heb ik tot nu toe nog niet gedaan, maar dat ga ik wel doen. Meestal doe ik ongeveer twintig demo’s per jaar.

Heeft u het voornemen uw Lipizzaners een keer voor de keuring te brengen? Nee, dat heb ik met mijn KWPN- ers ook nooit gedaan. Ik zoek gebruikspaarden die geschikt zijn om in mijn vierspan te lopen. Op een keuring heb ik niets te zoeken. Twee van mijn Lipizzanerruintjes, hebben een vader die een hele goede sportvererver is. Dat hoorde ik pas later, daar was ik me niet eens bewust van toen ik de paarden kocht. Hoe bent u aan uw vierde Lipizzaner gekomen? Ik ben bij een aantal fokkers gaan kijken voor een vierde Lipizzaner en kwam uiteindelijk toch weer bij dhr. Dobrovitz uit. Hij had het voor mij meest geschikte paard staan.

Mechelen 29 december 2009.

JAARBOEK 2010

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

02-12-2010

17:48

Pagina 35

Stamboom

Veulens 2010 De Nationale merrie- en veulenkeuring van de LVN was gepland op zaterdag 4 september in Hengelo (Gld.) maar ging door gebrek aan inschrijvingen helaas niet door. Mogelijke oorzaken zijn dat er door de financiĂŤle crisis weinig wordt gefokt, en daarnaast de afstand naar Hengelo die voor veel leden erg groot wordt bevonden. De veulens die dit jaar werden geboren volgen hieronder. xxx

Merrieveulen, geboren 31-07-2010, van fokker/eigenaar stoeterij Vestar.

Famosa II

Incitato XIV (3762 Inc. XII-2)

Incitato Ivan 450B

Szilvasvarad 1991 Maestoso Kecses Hongarije 2003 379 Famosa IX

Hongarije 1999 204 Conversano VI Gaetana Topolcianky 1982 044 Famosa III

Lipica 2003

Lipica 1990

Incitato XIII (Sz)

Szilvasvarad 1984

120 Pluto XXVII

Szilvasvarad 1977

314 Balaton Maestoso-1

Hongarije 1992

1560 Siglavy TĂźnder

Hongarije 1994

Conversano IV Tropea

Topolcianky 1971

1234 Gaetana

Topolcianky 1965

474 Conversano Thais IX

Lipica 1966

127 Famosa (Munja II)

Dakovo 1974

Hengstveulen, geboren 10-05-2010, van fokker/eigenaar mevr. J. de Breuk

Siglavy Batosta

817 Siglavy Steaka XIV

067 Siglavy Allegra XLII

Lipica 1982

248 Batosta XXII

Lipica 1985 580 Maestoso Monteaura Lipica 1973

527 Allegra XXVI Maestoso Bonavoja-45 351 Monteaura 947 Favory Allegra XXVI

117 Batosta XIII Lipica 1998

652 Steaka XIV Pluto Navarra-90

883 Allegra XLII Lipica 1991

324 Siglavy V Africa-7

Lipica 1993

914 Batosta VIII

Piber 1964 Lipica 1976 Piber 1972 Lipica 1969 Piber 1967 Lipica 1960 Lipica 1987 Lipica 1986

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:11

Pagina 36

Terug in de stallen

Herstel in Lipik Hier volgt een artikel dat het drama van de ontvoerde Lipizzaners van de stoeterij Lipik in Kroatië beschrijft. Wel is het gekleurd door de tegenstellingen en vijandschap die voortkomen uit de oorlog, maar het geeft mooi aan dat de stoeterij een herstart aan het maken is en dat Kroatië trots is op zijn Lipizzaners. Tekst: Lipik Foto’s: Divan Skitnje Vertaling: Job van Haaften

Mato Čračič met de 22-jarige hengst 53 Conversano Batosta, de trots van Lipik. o’n negentien jaar na de hevige strijd in Bosnië-Herzegovina en Servië is de stoeterij Lipik bezig aan het herstel van de oude glorie. Het lijkt er zelfs op dat de geesten van de graven Jankovič, Eltz en Stančič, wiens volbloedpaarden de basis vormden van de stoeterij Lipik, weer over de terreinen van Lipik lopen. Naast de stoeterij is ook het kuuroord, één van Lipik’s statussymbolen, bijna een replica van die uit Wenen. Het was één van de mooiste objecten van dat type in de landen van St. Steven’s kroon, waar de Oostenrijkse aristocratie ’s winters en ’s zomers uitrustte, zich zelf helend en herstellend met het geneeskrachtige water. Nog steeds, als ik door de gerestaureerde stallen van Lipik loop, bewoond door prachtige Lipizzaners, is het alsof ik het gehinnik hoor van de paarden gek gemaakt door het vuur van de brandende stallen, exploderende granaten rondom en de paarden die niet in staat waren het vuur te ontvluchten op die septemberdag in 1991. Getuigen zeggen dat een deel van de paarden die bevrijd werden roekeloos door de velden galoppeerden, achtervolgd door de schreeuwen van woeste hordes die uit de naastgelegen heuvels kwamen. De paarden

waren bewegende doelen voor allerlei soorten wapens. Een jonge hengst viel midden op de straat in Lipik, doorzeefd met kogels, anderen raakten gewond met kogels van klein kaliber en konden zich nog staande houden maar waren ten dode opgeschreven. Toen het vechten stopte en de Kroatische verdedigers zich terugtrokken, waren er van de 118 volbloedpaarden in Lipik nog 88 over, 30 paarden waren vermist. Daarvan werden er 26 gevonden na de bevrijding van Lipik en uit een massagraf gehaald in de buurt van Filipovac. De andere 88 werden in Bosnië gebracht naar het dorp Lilič en een deel werd gestolen door de zogenaamde bevrijders, inclusief harnachement, materieel, koetsen en wagens. En zo gebeurde het dat na 52 jaar de stoeterij Lipik beroofd was van zijn paarden, die eindigden in Vojvodina waar de paarden werden verwaarloosd en slecht werden behandeld. Ze werden heen en weer geschoven en verhuisden van het militaire instituut Karadordevo naar diverse private fokkers en misdadigers in Novi Sad. Uiteindelijk na lange en moeizame onderhandelingen, 90 paarden vonden in die zestien jaar de dood door uitputting en ondervoeding, werden de paarden teruggegeven aan Lipik. Van de 66 paarden die terugkwamen waren er slechts acht die de exodus hadden overleefd (drie hengsten en vijf merries), de andere waren afstammelingen van de gestolen Lipik-paarden. Eén van hen was de 22-jarige lipizzanerhengst 53 Conversano Batosta, dekhengst en trots van de stoeterij. Hij was van Lipik gestolen als vierjarige. De hengst was van Lipik naar Novi Sad in Bosnië afgevoerd, waar hij als de belangrijkste dekhengst werd ingezet, geheel in strijd met fokkerijre-

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:11

Pagina 37

van mindere kwaliteit uit hun eigen stoeterij in Lipica. De rest van de Lipizzaners eindigde in Italiaanse slachthuizen. Zo wisten de Slovenen enkele Lipik-paarden van de beste kwaliteit te behouden. Het duurde 15 jaar tot het gezond verstand het won bij de politici, en in 1982 werd de stoeterij Lipik in ere hersteld met de 12 merries uit Slovenië.

De sterk vermagerde Lipizzaners werden na terugkomst op een aangepast voerprogramma gezet om te voorkomen dat ze door te rijk voedsel ziek zouden worden. gels, een gestolen paard mag niet ingezet worden voor de fokkerij. Maar de ontvoerders van Batosta wisten maar al te goed dat ze met hem waardevol genetisch materiaal in handen hadden. Uiteraard maakte dat voor de hengst zelf niet uit, waardoor hij nu vele nakomelingen heeft in Servië. Precies hoeveel kan niemand zeggen. Hoewel het paard een eerste klas dekhengst was, waren zijn verzorgers niet bepaald grootmoedig. Batosta was bij zijn terugkomst in Lipik vel over been, net als de rest van de paarden die bij terugkomst meteen op een speciaal aangepast voerprogramma kwamen om de paarden niet ziek te maken door een overvloed aan voer. Het duurde vijf maanden tot hij was hersteld, ondanks zijn leeftijd, en hij werd naar de staatsstoeterij Dakovo gestuurd waar hij doorbleef gaan merries te bevruchten. Dus Kroatië heeft nu ook eersteklas nakomelingen met zijn genetisch materiaal. Hoewel op rijpe leeftijd gedraagt 53 Conversano Batosta zich als een jonge hengst en zorgt hij nu weer voor nakomelingen in de stoeterij van Lipik, zodat ook daar geprofiteerd kan worden van zijn erfenis.Volgens berekeningen zijn er nog steeds 500 afstammelingen van volbloed Lipizzaners en 20 van Arabieren in Servië die nooit zijn teruggegeven. Bescherming door Slovenië Dit was niet de enige grote tegenslag voor de Lipik-stoeterij. In 1957 besloot het toenmalige Pakrac-regime dat de stoeterij niet meer nodig was door de komst van het tractortijdperk. De wijze heren besloten dat alle paarden van de stoeterij naar Italië zouden gaan voor de slacht. Om wat voor reden dan ook werd de hele zending paarden in Slovenië bij de Italiaanse grens een dag opgehouden, toen de Slovenen erachter kwamen welke paarden er in de treinwagons zaten, Lipizzaners uit Lipik, ruilden ze 12 of 13 merries uit de wagons in voor merries

Herstart Hoewel de sporen van de vele schade nog zichtbaar zijn, en er achttien jaar oude bomen groeien tussen de fundamenten van sommige van de vernielde stallen, is het grootste deel van de stoeterij hersteld. In de herstelde en nu goed verzorgde stallen vind je 53 paarden, waarvan er twee volbloed Arabieren, twee Merinsulaner paarden en de rest volbloed Lipizzaners zijn. Dit voorjaar hadden ze ‘bezoek’ van het herpesvirus (nooit eerder geregistreerd in Kroatië), dat de drachtige merries aantast, 16 veulens werden niet voldragen en doodgeboren. Gelukkig overleefden 5 veulens het wel, zij kijken met gepaste nieuwsgierigheid uit hun stallen de bezoekers aan. De experts en de staljongens zijn ondanks dat tevreden, omdat er 23 merries drachtig zijn die hun veulens zullen krijgen tussen maart en juni volgend jaar (2010). De heer Mato čračič, de directeur van Kroatische paardenfokkerijcentrum de staatsstoeterij Lipik, is vastbesloten de stoeterij in oude glorie te herstellen en een beetje meer. Om dat te bereiken werkt hij dag en nacht om van de stoeterij een educatiecentrum te maken in de toekomst, en om een genetische bank te maken voor de fokkerij van paarden in Kroatië van alle rassen. “Kroatië heeft van oorsprong 16 internationaal erkende merrielijnen voortgebracht van de Lipizzaners. In de stoeterij willen we het aantal vertegenwoordigde merrielijnen vergroten. We willen van elke merrielijn een genenpoel hebben. Onze merrielijnen zijn terug te vinden verspreid over Slovenië, Servië, Oostenrijk, Hongarije Bosnië en meer landen.

Directeur Mato Čračič bij de vervallen bijgebouwen van Lipik. 37

De fokkerij levert weer jonge paarden op waarmee de traditie van Kroatische Lipizzaners weer in ere hersteld kan worden. Het zijn allemaal afstammelingen van de paarden die behoorden aan de graven Jankovič, Eltz en Stančič. We hebben in Kroatië 1300 Lipizzaners, daar zouden zeven stoeterijen mee kunnen worden gesticht en gevuld. De meeste zijn in handen van particulieren, meest Slavoniërs die vanouds al zeer gehecht zijn aan deze paarden waar ze naast opgroeiden en stierven”, zegt čračič. Het is vreemd om te horen dat er in Kroatië geen school is voor hoefsmeden. Deze taak werd vroeger uitgevoerd door de dorpssmeden, maar is uitgegroeid tot een hele wetenschap omdat een hoefijzer voor een paard is wat een schoen voor een mens is. “Het is als het hebben van een Mercedes maar niemand die een band kan repareren”, zegt čračič beeldend. Hij voegt er aan toe dat ze een practicum willen vormen voor toekomstige veterinairen, en een deel van de stoeterij wordt toegankelijk voor bezoekers, speciaal kinderen waar ze al vijf pony’s beschikbaar voor hebben. Natuurlijk moeten alle andere faciliteiten er ook komen zodat de bezoekers er een hele dag kunnen besteden. ”Het Kroatische paardenfokkerijcentrum is verantwoordelijk voor de hele paardenfokkerij in de republiek Kroatië, er zijn contacten gelegd met andere landen om hun hengsten te kunnen gebruiken voor genetische verbetering. Er zijn al twee Arabieren die geruild zijn met stoeterij Višnjica, want we willen terug naar het aandeel in de kudde van eertijds tien procent Arabieren op de stoeterij. Ook zijn er tien warmbloed merries uitgeleend door de stoeterij om de paardenfokkerij weer populair te maken. De Arabische hengsten zullen een genetische verbetering brengen, dat is eenvoudig daar kun je niet mee missen. De oorlog heeft alles verwoest, we beginnen opnieuw en hebben nog een lange weg te gaan”, besluit čračič. JAARBOEK 2010

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:11

Pagina 38

Intocht Dokkum

Sinterklaas te Lipizzaner Dat Sinterklaas op een schimmel rijdt, weten we allemaal. Het is dus niet vreemd als er zo nu en dan een Lipizzaner in de huid van Amerigo kruipt. Petra de Munnik doet verslag van hoe haar Quinten het paard van Sinterklaas werd. Tekst: Petra de Munnik Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s beschikbaar gesteld door Petra de Munnik

Quinten hoorde mijn stem en keek niet eens naar die gekke hoed met veren er aan.

Hij stapte stoer er achter aan, oren naar voren, dwars door de menigte van schreeuwende mensen.

p 15 november was het zover, de Sinterklaasintocht in Dokkum. Deze keer met een speciale uitvoering van Amerigo, met de Sint op een Lipizzaner, namelijk Quinten. Hier is natuurlijk heel wat aan vooraf gegaan. Het begon er mee dat Sybren Reitsma, de man waar ik les van heb en die ons

showteam Perla traint, voor de grap wel eens riep dat Quinten een mooi Sinterklaaspaard is. Later vroeg hij toch wat serieuzer of het niet wat voor ons zou zijn. Sybren is namelijk elk jaar Sinterklaas in Dokkum en zocht een geschikt paard. Daar moest ik wel even over nadenken, het is niet niks.

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

Quinten is over het algemeen erg braaf en betrouwbaar maar door al die kinderen en dat lawaai heen lopen, hoe zal hij gaan reageren? Oefenen Na wat uitleg en de afspraak dat ik er als Zwarte Piet naast zou lopen, besloten we te gaan oefenen. We hebben een aantal weken geoefend met allerlei voorwerpen zoals: ballonnen, parapluâ&#x20AC;&#x2122;s, ballen, vlaggetjes, rare dingen op ons hoofd, de baard, een grote jas/kleed en ga zo maar door. Dit ging heel goed, hij vond het wat spannend de eerste keer, maar dit ging steeds beter. Toch is dat wat je oefent niet te vergelijken met hoe het in het echt gaat. We hadden daarom de afspraak gemaakt, mocht het echt niet lukken, dat de Sint dan maar lopen moest. Intocht Toen de dag eenmaal aangebroken was, gierden de zenuwen vooral door mij heen. Quinten knabbelde tevreden aan zijn hooi en was al helemaal schoon ge-

30-11-2010

wassen. Eerst werd ik geschminkt als Zwarte Piet. Toen ik vervolgens naar Quinten toe ging, was ik erg benieuwd naar zijn reactie. Hij hoorde mijn stem en keek niet eens naar die gekke hoed met veren er aan. Hem kon ik niet voor de gek houden, slim hoor. Eenmaal in het centrum beland, stonden we in een redelijk rustig steegje te wachten op Sinterklaas. Tot die tijd kwamen er allerlei kinderen even bij ons kijken. Quinten stond er ontspannen bij en snuffelde wat aan de kinderen, het deed hem allemaal weinig, de koekjes die ik uit mijn zak toverde waren het meest interessant. Toen kwam Sinterklaas er aan, ook dat was geen probleem, hij herkende die stem wel van de lessen, en bleef rustig wachten tot de Sint op zijn rug zat. Daarna kwam de hele optocht eraan met dansende Pieten, het muziekkorps en mensen met zwaaiende, grote vlaggen. Oei, dit was toch wel erg spannend, vooral de vlaggen vond hij eng. Door een afstand er tussen te laten, viel het mee en stapte hij stoer er achter aan, oren naar voren, dwars door de menigte van

09:11

Pagina 39

schreeuwende mensen. Braaf stond hij af en toe stil om de Sint allerlei kinderen de hand te laten schudden. Hoe langer we er achter aan liepen, des te rustiger hij werd. Het hielp om tegen hem te praten, hem af en toe wat lekkers toe te stoppen op een spannend moment, en vooral om zelf rustig te blijven. De veren van mijn hoed wilde hij ook wel even proeven, maar dat smaakte niet zo. Al met al een superknappe prestatie, daar mag ik als eigenaar toch erg trots op zijn en het bewijst maar weer hoe veelzijdig de Lipizzaner is.

Misschien tot volgend jaar in Dokkum,

Tot Sint aankwam, stonden we in een rustig steegje te wachten. 39

JAARBOEK 2010

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:11

Pagina 40

Lipizzaner merrielijnen in Nederland

Merrielijn Rendes Als er over raszuivere Lipizzaners wordt gesproken, worden al gauw de acht hengstenstammen genoemd: Maestoso, Neapolitano, Favory, Pluto, Siglavy, Conversano, Incitato en Tulipan. Elke raszuivere Lipizzaner gaat terug op één van deze hengsten. Niet minder belangrijk voor de Lipizzanerfokkerij zijn echter de merrielijnen, de klassieke merrielijnen uit Lipica en de merrielijnen afkomstig van andere stoeterijen. Zorgvuldig opgebouwde merrielijnen zijn noodzakelijk voor de ontwikkeling van het ras. Er zijn mee dan 60 merrielijnen. Van een aantal is de herkomst onbekend en deze worden daarom niet erkend. In dit artikel wordt één van de merrielijnen met rechtstreekse nakomelingen in Nederland nader bekeken, te weten de Rendes-lijn. Tekst: Liesbeth Keuning Foto’s: Job van Haaften

Maestoso Flamina T. met Lizzy-Ann Koek tijdens Horse Event 2008.

Ontstaan Rendes-merrielijn Bij de samenloop van de Donau en de Vuka lag de stad Vakovo. De stad werd op enig moment veroverd door de Turken (16e en 17e eeuw). Vakovo werd een garnizoenplaats en een belangrijk handelscentrum. In 1736 werd Vakovo geschonken aan de graven van Eltz, die de stad Vukovar noemden. De inwoners waren katholiek of orthodox en er werden kerken gebouwd voor beide religies, plus een franciscaner klooster (1727). In 1751 liet de familie Eltz een groot barok paleis bouwen, dat na de tweede wereldoorlog het gemeentemuseum werd. De Rendes-merrielijn is ontstaan uit een, vóór 1847 geboren, Turkse merrie van de familie Eltz uit Vukovar. Deze merrielijn is derhalve ontstaan uit de traditionele Kroatische Lipizzanerfokkerij. 40

Rendes-lijn in Nederland In de Nederlandse fokkerij heeft deze merrielijn een behoorlijke vertegenwoordiging. De eerste merries uit deze lijn komen in Nederland vrij snel nadat wordt begonnen met het fokken van Lipizzaners (circa 1970). De Rendes-lijn begint met twee halfzusters, te weten, 40 HL Krabbe V. (1979 – 2005) en 80 HL Krabbe-78 Z (19812006). De merries zijn gefokt in België door de familie De Belder uit Kalmthout en hebben beiden 131 Krabbe (Dakovo 1975) als moeder, zie figuur 1. Daarnaast dienen genoemd te worden de op Stoeterij Dakovo (Kroatië) geboren merries 227 HL 509 Zenta IX. (geboren in 1986) en 251 HL 720 Zenta IX (geboren in 1992) en de op de Stoeterij Vucijak (Bosnië-Herzegovina) in 1978 geboren merrie 166 HL 424 Jala XVII.

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:11

Pagina 41

138 Krabbe II 233 Krabbe X 11 Krabbe 41 Krabbe Dakovo 1967 131 Krabbe Dakovo 1975 40 HL Krabbe V. geboren 4-4-1979 België, stokmaat 1.57, keur in 1995, IBOB A 91 punten 1989 V. 439 Siglavy Barabana II, 35 HL 80 HL Krabbe-78 Z., geboren 6-6-1981 België, stokmaat 1.54, ster V. 35 Favory Canissa IV, Lipica 1975 Figuur 1, moederlijn 40 HL Krabbe V. en 80 HL Krabbe-78 Z. 40 HL Krabbe V. In 1987 is Krabbe V., toen acht jaar, naar Nederland gekomen. Francis Turkensteen uit Hooghalen wist via Piet Bakker dat er een aantal Lipizzaners te koop stond in België. Francis ging kijken en zag een kudde van zo´n twintig paarden. Er kwam één paard op haar afgelopen en bleef bij haar staan, zelfs toen de paarden werden gevoerd. Dat was Krabbe V., een merrie van 1.57m. De merrie werd gekocht en een week later meegenomen naar Nederland. De vader van Krabbe is 493 Siglavy Barbana II (35 HL). Francis besloot de merrie te gaan gebruiken als fokmerrie. De merrie heeft acht veulens gekregen. Daarnaast heeft Francis de merrie als rijpaard gebruikt en is de merrie door dochter Francis uitgebracht in de wedstrijdsport dressuur. Francis jr. heeft Krabbe V. tot en met de klasse M-dressuur gereden. In 1989 heeft Krabbe V. met goed gevolg de IBOB test (IBOB A met 91 punten) afgelegd. In 1995 heeft Krabbe V. het predikaat keur gekregen op basis van haar nakomelingen, waarover later meer. Krabbe V is 26 jaar geworden. 80 HL Krabbe-78 Z. Ook de in 1981 geboren Krabbe-78 Z. is via Piet Bakker naar Nederland gekomen. Annelies Pieters uit Borger wilde graag een klein dressuurpaard. De Lipizzaner paste goed in het beeld dat Annelies zocht. Annelies is vervolgens met Piet Bakker naar België gegaan, waar ze Krabbe-78 Z. zagen staan, toen 4 jaar oud en nog niet bereden. Krabbe-78 Z. had een stokmaat van 1.54m en is een dochter van de hengst Favory Canissa IV. Krabbe-78 Z. was bijna zes toen ze werd beleerd. Ze werd als zesjarige ook gedekt. Annelies Pieters heeft wel eens gezegd dat Krabbe-78 Z. geen gemakkelijke leer-

linge was. Krabbe-78 Z. heeft in totaal 12 veulens gekregen en heeft het predikaat ster behaald. Krabbe-78 Z. is 25 jaar geworden. 251 HL 720 Zenta IX Deze merrie, eigendom van mevrouw Smarius uit Helvoirt, is met name bekend geworden als Lipizzaner, die als voorpaard samen met de ruin Cirano het tandem vormde, waarmee Wil Smits in 2002 en volgende jaren furore maakte. In 2002 was Wil Smits tweede bij het Nationale Kampioenschap tandem en in 2003 en 2004 werd hij Nederlands kampioen tandem met Zenta IX als voorpaard. Deze merrie heeft voorzover bekend één nakomeling gekregen, te weten het in 1998 geboren hengst-veulen, 333 HL Neapolitano Zenta R. (vader Neapoli-

tano Capriola F.). Hoewel deze nakomeling van 720 Zenta IX nimmer op de keuring is verschenen, heeft dit paard via de sport bekendheid gekregen. Mevrouw Smarius heeft deze Neapolitano Zenta R. gefokt voor de mensport, en dat is ook uitgekomen. Dit paard, inmiddels gecastreerd, heeft namelijk vanaf 2003 een tweespan gevormd met de in België gefokte merrie van de hengst Maestoso Montenegra XXXVIII-2 van Saskia van Heesch. Beide Lipizzaners zijn met hun circa 1.61m goed aan de maat. In 2004 kwam Saskia van Heesch met dit span onder meer uit in de samengestelde menwedstrijd te Exloo en werd zij derde in een deelnemersveld van tien. In 2007 is Saskia van Heesch toegevoegd aan het A-kader van de tweespannen. De inmiddels twaalfjarige Neapolitano Zenta R. loopt nu samen

Zenta IX voorpaard in het tandem van Wil Smits, hier tijdens de vaardigheid in Exloo 2004.

JAARBOEK 2010

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

37 Zenta V 286 Zenta VII 396 Zenta VIII 227 HL 509 Zenta IX, geboren 13-2-1986 Dakovo, stokmaat 1.58, ster in 1996 V. Conversano Krabbe XIII, Dakovo 1971 288 HL Adria N., geboren 13-6-1995, derde premie 2008 V. Maestoso Elvira II B, 54 HL 1058 Silene-50, geboren 17-6-2008, derde premie 2008 V. Conversano Morella 55, 166 B 302 HL Adria II O., geboren 22-5-1996 V. Maestoso Elvira II B, 54 HL 339 HL Maestoso Zenta R., geboren 23-4-1998, derde premie 2008 V. Maestoso Elvira II B, 54 HL 382 HL Adria U., geboren 1-6-2001 V. Neapolitano Strana I, 183 HL 404 HL Siglavy Zenta W. geboren 11-5-2003, derde premie 2003 V. Siglavy Allegra M., 270 HL 421 HL Siglavy Zenta Z., geboren 17-8-2004 V. Siglavy Allegra M., 270 HL

Figuur 2, moederlijn 227 HL 509 Zenta IX en nakomelingen met een negenjarige merrie die Saskia van Heesch als tweejarige heeft gekocht.

210 HL, een hengst die voor drie jaar (1993-1996) geleend was van de Slowaakse stoeterij Topolcianky .

227 HL 509 Zenta IX 509 Zenta IX, zie figuur 2, dochter van de in Dakovo geboren hengst Conversano Krabbe XIII, is via de heer Boender uit Ees naar Nederland gekomen. Met een stokmaat van 1.58m kan 509 Zenta IX aangemerkt worden als een grote merrie. Zij heeft zes nakomelingen gekregen. Twee merrieveulens en een hengstveulen van Maestoso Elvira II B, één merrieveulen van Neapolitano Strana I en twee hengstveulens van Siglavy Allegra M. 509 Zenta IX heeft op tienjarige leeftijd het predikaat ster behaald. Eén van nakomelingen uit Maestoso Elvira II B (288 HL Adria N.) zien we in 2008 op de keuring met een merrieveulen 1058 Silene-50 van de in Piber geboren Belgische hengst Conversano Morella 55, 166 B aan voet.

Nakomelingen 40 HL Krabbe V. Krabbe V., zie figuur 3, werd twee keer gedekt door de uit Piber afkomstige hengst Conversano Primula-38, 14 HL. Uit deze combinatie werd in 1986 89 HL Krabbe - I E. geboren. Deze merrie had een stokmaat van 1.50m. In 1987 werd de hengst 100 HL Conversano

166 HL 424 Jala XVII De merrie 424 Jala XVII is in 1978 geboren op de Stoeterij Vucijak (Bosnië-Herzegovina) en nadien geïmporteerd naar Nederland. Zij behaalt in 1996 het predikaat ster en haar in juni 1997 geboren merrieveulen 328 HL Reseda P., behaalt als veulen een eerste premie. De vader van Reseda P. is Conversano VI Gaetana

09:11

Pagina 42

Krabbe F. geboren. Deze hengst met een stokmaat van 1.52m is in 1993 voorgebracht voor de hengstenkeuring, maar niet aangewezen voor de dekdienst. Vervolgens werd Krabbe V. twee keer gedekt door de, op de Hongaarse Stoeterij Szilvásvárad geboren en later naar Nederland geëxporteerde hengst Maestoso XXIX-46 Madar, 145 HL. De in 1992 geboren nakomeling is de hengst 208 HL Maestoso Krabbe K.. Hij ontving als veulen een tweede premie. Dit paard heeft het als ruin zeer goed gedaan in de sport. Met Francis Turkensteen jr. is hij geklasseerd in de Z-dressuur. Dit paard is op latere leeftijd naar Duitsland verkocht. De in 1993 geboren merrie 231 HL Krabbe L., die ook als veulen een tweede premie ontving, heeft de, voor Lipizzaners, bijzondere kleur zwart. Deze merrie heeft twee nakomelingen gekregen, te weten de in 1998 geboren hengst 342 HL Maestoso Krabbe R. en de in 2001 geboren hengst 383 HL Neapolitano Krabbe U.. Deze laatste hengst is evenals zijn moeder donker gebleven (donkerbruin). Hoewel deze hengst in 2009 is aangeboden op de hengstenkeuring is hij niet aangewezen voor de dekdienst. Inmiddels wordt deze hengst wel in de dressuursport uitgebracht. Op dit moment is hij L2 geklasseerd. Krabbe V. is vervolgens drie keer gedekt door de in Nederland geboren Neapolitano Capriola F., 111 HL.. Uit deze combinatie zijn de merries 323 HL Krabbe P. (1997) en 349 HL Krabbe

Neapolitano Zenta R. in actie tijdens Exloo 2005 in het tweespan van Saskia van Heesch (de donkere schimmel). 42

JAARBOEK 2010

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

40 HL Krabbe V., geboren 4-4-1979 België, stokmaat 1.57 V. 493 Siglavy Barbana II, 35 HL 89 HL Krabbe – I E., geboren 13-5-1986, stokmaat 1.50 V. Conversano Primula-38, 14 HL 100 HL Conversano Krabbe F., geboren 29-5-1987, stokmaat 1.52 V. Conversano Primula-38, 14 HL 208 HL Maestoso Krabbe K., geboren 3-6-1992, tweede premie 1992, Z-dressuur V. Maestoso XXIX-46 Madar, 145 HL 231 HL Krabbe L., geboren 26-5-1993, tweede premie 1993 V. Maestoso XXIX-46 Madar, 145 HL 323 HL Krabbe P., geboren 25-5-1997, tweede premie 1997 V. Neapolitano Capriola F., 111 HL 341 HL Neapolitano Krabbe R., geboren 21-5-1998, tweede premie 1998 V. Neapolitano Capriola F., 111 HL 349 HL Krabbe S., geboren 20-4-1999, tweede premie 1999 V. Neapolitano Capriola F., 111 HL 362 HL Maestoso Krabbe T., geboren 26-6-2000, tweede premie 2000 V. Maestoso Elvira II B, 54 HL

Figuur 3, nakomelingen van 40 HL Krabbe V. S. (1999) en de hengst 341 HL Neapolitano Krabbe R. (1998) geboren. Alle drie kregen zij als veulen een tweede premie. Krabbe P. heeft in Nederland in 2004 een eerste premie merrieveulen (422 HL Zenta Z.) gekregen van Conversano Morella 55, 166 B. Vervolgens is Krabbe P., drachtig van de in Nederland gefokte hengst 300 HL Maestoso Trofetta O, naar België vertrokken. Het laatste veulen van Krabbe V. is het in 2000 geboren hengstveulen 362 HL Maestoso Krabbe T. (vader Maestoso Elvira II B). Nakomelingen 80 HL Krabbe-78 Z. Evenals haar halfzus Krabbe V. werd Krabbe-78 Z. twee keer gedekt door de Piber-hengst Conversano Primula-38, 14 HL, zie figuur 4. Uit deze combinatie werd in 1988 119 HL Conversano Krabbe G. geboren. Als volwassen paard had hij een stokmaat van 1.52m. De in 1989 geboren merrie 134 HL Krabbe H. ontving in 1994 het predikaat ster. Deze merrie had een stokmaat van 1.50m. Krabbe H. heeft met haar zeven nakomelingen (zes merries en één hengstveulen) de foklijn voortgezet. Deze merrie wordt hierna nog besproken. Vervolgens werd Krabbe-78 Z. vijf keer gedekt door Maestoso XXIX-46 Madar, 145 HL. Daaruit kwamen drie hengst-

09:11

Pagina 43

veulens en twee merrieveulens. Eén hengstveulen stierf al als veulen. Het in 1993 geboren hengstveulen 221 HL Maestoso Krabbe L. met een stokmaat van 1.48m, wordt inmiddels als ruin in de dressuursport uitgebracht op M-niveau. In 1996 wordt uit de combinatie met Conversano VI Gaetana 210 HL het merrieveulen 315 HL Krabbe O. geboren. De laatste vier nakomelingen van Krabbe78 Z. hebben allen Neapolitano Capriola F., 111 HL als vader. 134 HL Krabbe H. Zoals gezegd heeft Krabbe H. de stam voortgezet en je kan wel zeggen met succes, zie figuur 5. De in 1994 geboren merrie 262 HL Flamina M. (vader Maestoso XXIX-46 Madar, 145 HL), is met een stokmaat van 1.48m niet zo groot, zij heeft ondanks haar maat in 1999 het sterpredikaat ontvangen. Flamina M. heeft op haar beurt weer zes nakomelingen gekregen.

80 HL Krabbe-78 Z., geboren 6-6-1981 België, stokmaat 1.54, ster V. 35 Favory Canissa IV, Lipica 1975 119 HL Conversano Krabbe G., geboren 28-3-1988, stokmaat 1.52 V. Conversano Primula-38, 14 HL 134 HL Krabbe H., geboren 28-3-1989, stokmaat 1.50, in 1994 ster V. Conversano Primula-38, 14 HL 179 HL Maestoso Krabbe J., geboren 20-4-1991, als veulen gestorven V. Maestoso XXIX-46 Madar, 145 HL 200 HL Maestoso Krabbe K., geboren 14-4-1992, derde premie 1992 V. Maestoso XXIX-46 Madar, 145 HL 221 Maestoso Krabbe L., geboren 10-4-1993, stokmaat 1.48, derde premie 1993, Mdressuur V. Maestoso XXIX-46 Madar, 145 HL 260 HL Elvira M., geboren 2-4-1994, stokmaat 1.57, derde premie 1998, tweede premie 1999 V. Maestoso XXIX-46 Madar, 145 HL 296 HL Zenta N., geboren 1995 V. Maestoso XXIX-46 Madar, 145 HL 315 HL Krabbe O., geboren 26-8-1996 V. Conversano VI Gaetana 210 HL 338 HL Rolla R., geboren 23-4-1998 V. Neapolitano Capriola F., 111 HL 354 HL Neapolitano Krabbe S., geboren 17-7-1999, derde premie 1999 V. Neapolitano Capriola F., 111 HL 365 HL Neapolitano Krabbe T., geboren 19-7-2000 V. Neapolitano Capriola F., 111 HL 386 HL Krabbe U., geboren 19-7-2001, tweede premie 2001 V. Neapolitano Capriola F., 111 HL

Figuur 4, nakomelingen 80 HL Krabbe-78 Z. 43

JAARBOEK 2010

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:12

Pagina 44

134 HL Krabbe H., geboren 28-3-1989, stokmaat 1.50, ster in 1994 V. Conversano Primula-38, 14 HL 225 HL Adria L. (Krabbe L.), geboren 19-5-1993 V. Maestoso XXIX-46 Madar, 145 HL 262 HL Flamina M., geboren 30-4-1994, stokmaat 1.48, derde premie 1994, ster in 1999 V. Maestoso XXIX-46 Madar, 145 HL 301 HL Conversano Krabbe O., geboren 28-4-1996, derde premie 1998 V. Conversano VI Gaetana 210 HL 320 HL Vila P., geboren 25-5-1997 V. Conversano VI Gaetana 210 HL 349 HL Krabbe S., geboren 20-4-1999, tweede premie 1999, derde premie 2001 V. Neapolitano Capriola F., 111 HL 356 HL Ilova T., geboren 25-4-2000 V. Neapolitano Capriola F., 111 HL

O. en twee van de in Dakovo geboren en in België ter dekking staande hengst 711 Maestoso Montenegra XXXVIII-2, 252 B. De in 1999 geboren 352 HL Flamina S. heeft twee merrieveulens gekregen van de in Nederland geboren hengst 270 HL Siglavy Allegra M.. Het zijn de in 2005 geboren 1004 Adria-4 (stokmaat 1.48m) en de één jaar jongere 1028 Flamina23 (stokmaat 1.53m). De in 2000 geboren 361 HL Maestoso Flamina T. wordt als ruin in de mensport (enkelspan) uitgebracht door Lizzy-Ann Koek.

369 HL Silene U., geboren 3-5-2001 V. Neapolitano Capriola F., 111 HL

Figuur 5, nakomelingen 134 HL Krabbe H. De in 1999 geboren merrie 349 HL Krabbe S. (vader Neapolitano Capriola F, 111 HL) heeft voorzover bekend één nakomeling gekregen. Deze in 2004 geboren 420 HL Krabbe Z. (vader de hengst 300 Hl Maestoso Trofetta O.) is in 2007 met een eerste premie jeugdkampioen geworden. 262 HL Flamina M. (Figuur 6) Flamina M heeft tot nu toe zes nakomelingen gekregen, één merrieveulen en vijf hengstveulens. De in1999 geboren merrie 352 HL Flamina S. en de in 2000 geboren hengst 362 HL Maestoso Flamina T. hebben Maestoso Elvira II B als vader. Vervolgens zijn er nog nakomelingen van Neapolitano Strana I, Maestoso Trofetta

Maestoso Krabbe K. in 2003 met Francis Turkensteen jr. in een Z-dressuurproef.

Keurmerrie Krabbe V. met Francis Turkensteen sr. in 2002, de merrie was toen 23 jaar.

262 HL Flamina M., geboren 30-4-1994, stokmaat 1.48, derde premie 1994, ster in 1999 V. Maestoso XXIX-46 Madar, 145 HL 352 HL Flamina S. geboren 28-6-1999, tweede premie 1999 V. Maestoso Elvira II B, 54 HL 361 HL Maestoso Flamina T., geboren 19-6-2000, tweede premie 2000, enkelspan V. Maestoso Elvira II B, 54 HL

Conclusie De Rendes-lijn blijkt breed verspreid te zijn in de Nederlandse Lipizzanerfokkerij. De Rendes-lijn is op dit moment nog steeds 'actief', want er zijn nog diverse in leven zijnde fokmerries. Hoewel tot op heden uit de Nederlandse Rendes-lijn geen dekhengsten zijn voortgekomen, kan wel gesteld worden dat er goede sportpaarden uit deze merrielijn zijn voortgekomen, zowel in de dressuur als in de mensport. In de mensport zelfs op het hoogste niveau in Nederland, hetgeen geen slechte prestatie is al je bedenkt dat de Lipizzaners voortkomen uit een klein en ook nog eens een gesloten stamboek.

381 HL Neapolitano Flamina U., geboren 27-5-2001 V. Neapolitano Strana I, 183 HL 1022 Maestoso Flamina-17, geboren 26-4-2006 tweede premie 2006 V. Maestoso Trofetta O., 300 HL 1053 Maestoso Flamina-45, geboren 9-5-2009, derde premie 2008 V. Maestoso Montenegra XXXVIII-2, 252 B 1069 Maestoso Flamina III-56, geboren 24-4-2009, eerste premie 2009 V. Maestoso Montenegra XXXVIII-2, 252 B

De toen twintigjarige Krabbe-78 Z. met merrieveulen Krabbe U. in 2001.

Figuur 6, nakomelingen 262 HL Flamina M. 44

JAARBOEK 2010

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:12

Pagina 45

Pluto III Marcella

Gekloonde Lipizzanerhengst Op 12 juni 2010 is Mouse geboren, een volbloed Lipizzaner, tot hiertoe niets speciaals. Het bijzondere is echter dat het een kloon is van de Lipizzanerhengst Pluto III Marcella. Tekst: Job van Haaften Foto’s: beschikbaar gesteld door Kit Knotts

Het laboratorium van dr. Hinrichs was de derde van de wereld met een succesvol gekloond veulen in 2005, en daarmee eerste in Noord Amerika, het lab heeft sindsdien 12 veulens weten te klonen. Eerste in de wereld met een paardenkloon was dr. Cesare Galli, in Italië. Dr. Hinrichs: “We hebben bijna twee jaar aan deze kloon gewerkt. Het is de eerste kloon waarbij we oocyten, of eicellen, van een levende merrie hebben gebruikt. De eicellen komen van merries uit onze onderzoeksgroep, de toegepaste techniek is de bij vrouwen gebruikte in vitro fertilisatie (IVF). Verder is er een nieuwe techniek gebruikt die eerder bij muizen is toegepast om geboorteproblemen te verminderen.”

Lipizzanerveulen Mouse is gekloond met bestaande eicellen. nderzoekers van Texas A&M University College of Veterinary Medicine & Biomedical Sciences hebben op verzoek van de eigenaresse Kit Knotts haar eigen hengst Marc (Pluto III Marcella) gekloond. Ze was al jaren op zoek naar een opvolger van haar hengst, maar kon niets passends vinden, totdat ze zelf tot de conclusie kwam dat ze eigenlijk alleen een nieuwe Marc wilde. De pogingen van Kit Knotts om een waardig opvolger te vinden voor haar Marc, brachten haar naar Texas A&M University en de expert in paardenvoortplanting dr. Katrin Hinrichs.

Voor het klonen werden huidcellen afgenomen van Marc, waarvan het DNA in de eicel is gebracht. De eicel werd geplaatst in de merrie Minnie, die de laatste maanden van de drachtigheid bij mevrouw Knotts in Florida verbleef, onder toezicht van experts die voor en na de ge-

boorte diverse malen hebben moeten ingrijpen. Dr. Hinrichs: “Hoewel het veulen een identieke tweeling is van Marc, kunnen er verschillen ontstaan tijdens de opfok door invloeden van buiten.” N.B. Het gekloonde veulen is na drie maanden helaas overleden. Er worden nieuwe pogingen gedaan om de hengst te klonen.

Mouse ontmoet Marc van wie hij gekloond is.

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:12

Pagina 46

Laura Ensing

Dressuurrijden met een Lipizzaner Interview met Laura Ensing over haar Lipizzaner merrie Avalla (roepnaam). Ze startte er tot voor kort mee in de dressuursport en kwam tot Z2-niveau. Tekst: Saskia van Slogteren Foto’s: Job van Haaften

Wanneer is Avalla bij jou gekomen en hoe oud was ze toen? Avalla was twee toen wij, mijn zusje Karin was de andere eigenaar, haar van onze ouders kregen. Ik was toen elf jaar, Karin tien. Dit heeft ongeveer twee jaar geduurd en toen had ik Avalla voor mijzelf opgeëist. Karin heeft er toen een Tinker bij gekregen die wij ook nog steeds hebben.

Stamboeknaam: Pliva II K 201 HL ster Vader: Maestoso XXXIX-Madar, 145 HL (Szilvasvarad 1985) Moeder: 5 Allegra, 84 HL ster (Belgie 1979) Geboortedatum: 21 april 1992 Stokmaat 1.53 Fokker: Dhr. H Struik

Was Avalla de eerste Lipizzaner waar je mee in aanraking kwam? Ik heb bij Piet Bakker leren rijden, dus vanaf het moment dat ik begon met rijden zat ik tussen de Lipizzaners. Toen ik begon, was ik een jaar of zeven. Maar ik heb daar altijd op een pony gereden, dus Avalla was de eerste Lipizzaner waar ik serieus op ging rijden. 46

Indien je haar zelf beleerd hebt, kun je wat vertellen over de periode van zadelmak maken? Dat was wat minder om te zien voor de omstanders, mijn ouders. Ik was degene die er voor het eerst op ging zitten, en ik lag er ook binnen tien seconden weer naast. Na nog een paar pogingen, waar ik weer net zo hard werd gelanceerd, heb ik haar verder ingereden bij Piet. Ook daar ben ik er nog regelmatig afgevallen, maar op zich snapte ze toen wel dat het de bedoeling was dat ik er op moest blijven zitten. Toen ze ouder werd, is het één van de rustigste paarden geworden om op te rijden. Wat vindt jij typerend voor de Lipizzaner als (dressuur)paard? De kalmte en de vriendelijkheid. Avalla zal zelden echt druk worden in haar hoofd. Ze wil best nog eens opzij springen of een nek opzetten, maar je kunt haar altijd blijven rijden. En dat is behalve bij het buitenrijden ook in de dressuurring erg prettig. Bij het buitenrijden gebruik ik haar ook als leerpaard voor drukke paarden. Die kunnen springen en gek doen wat ze willen, zij loopt gewoon stoïcijns door. Daarnaast is het een ontzettend lief paard. Ze is gek op aandacht, als ik bijvoorbeeld in de wei ga staan, gaat ze precies zo staan dat ik haar kan kriebelen waar zij dat wil. Ze is wel vrij eenkennig, onbekende mensen zijn interessant zolang ze wat lekkers hebben, daarna is de aandacht weer snel weg. Diezelfde eigenschappen gelden voor mijn nieuwe Lipizzanerruin Obiento, al is die toch veel meer een allemansvriend.

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

Hoe is het vervolgens verder met jullie gegaan van B- naar Z-niveau? Langzaam; ik ben van een manegepony overgestapt op een vierjarige Lipizzanermerrie die ook nog niets kon, dus we hebben alles met z’n tweeën moeten leren. Daarnaast is ze diverse malen lange tijd uit de running geweest door blessures en had ik ook niet altijd tijd voor wedstrijden. Maar omdat ze zo rustig was, en ik daardoor alle tijd had om mij met het rijden zelf bezig te houden op een wedstrijd, hebben we wel bijna altijd goede punten gehaald. Ik ben ooit ook Drents kampioen L1 en L2 met haar geworden. Vanaf het M2 werd het echt moeilijker voor haar en hebben we een periode van anderhalf jaar gehad dat het gewoon echt niet ging. Na een lange tijd buitenrijden en goede lessen hebben we de wedstrijden weer opgepikt en zijn we startgerechtigd geworden voor het Z2 Wat ging makkelijk bij Avalla en wat was minder makkelijk in de training en in de omgang?

30-11-2010

Makkelijk is de omgang met haar geweest en het buitenrijden. Het moeilijke was de rest. Ze heeft diverse oude blessures, waaronder een scheef bekken en littekenweefsel in haar rechterachterbeen door een klap van een paard. Door haar bouw was ook buiging niet één van de makkelijkste punten, dus de buiging en verzameling was en is voor haar erg lastig. Hoewel ze nooit gemeen zal doen, laat ze het altijd duidelijk merken als ze iets moeilijk vindt, dan gooit ze haar hoofd in de lucht of stopt gewoon met lopen. Ik kan ondertussen goed aanvoelen wanneer ze op dat punt belandt en dan doe ik even een stapje terug, wat prima werkt, maar dat heeft lang geduurd. Wat heeft Avalla jou geleerd? Geduld, heel veel geduld. Wat zie jij als de sterke en zwakke punten van Avalla, qua rijden maar ook qua karakter? Haar sterke punt is haar karakter, haar zwakke punt is haar fysieke bouw. 47

09:12

Pagina 47

Wat zijn jullie behaalde sportprestaties? Z1 +10 winstpunten Wat zijn je ervaringen in de wedstrijdsport met een Lipizzaner? Ik heb altijd het idee gehad dat ik werd beoordeeld op hoe we de proef reden, niet op het ras. Wel kreeg ik regelmatig leuke reacties omdat Avalla een erg rastypische Lipizzaner is, dus veel mensen zien dat het een bijzonder ras is. Veel mensen vinden het leuk om zo’n bijzonder ras in de ring te zien. Waar ben je zelf het meest trots op? Het vertrouwen dat ik van haar heb gekregen over de jaren. Ook al vindt ze iets eng, ik kan haar overal langs krijgen simpelweg omdat ik dat vraag. Van asfalteermachines tot spelende kinderen, van tractoren tot grote afvalcontainers met flapperende stukken plastic er in. JAARBOEK 2010

Theo

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

Wat zijn je toekomstplannen met Avalla? Ze is sinds 2009 met pensioen. Ze had duidelijk een stuk minder lol aan de dressuurtrainingen, ondanks dat we ook heel veel buitenreden, dan ik. Daarnaast bleek bij de fysiotherapie dat ze fysiek ook steeds meer last krijgt van haar oude blessures. Ze is nu officieel ‘boscross-pony’ geworden. Dus veel buitenrijden en een keer in de week wat dressuurtraining om haar los te werken. Maar niet meer op Zniveau. Zou je weer een Lipizzaner willen opleiden? Zeker sterker nog daar ben ik mee bezig. Omdat Avalla buitenrijden leuk vindt en ik dressuurrijden, had ik al bedacht dat ik

30-11-2010

op termijn een ander paard erbij zou kopen dat geschikter is voor dressuur. Dat was langetermijnplanning maar toen ik Obiento zag, was ik op slag verliefd op hem. In april 2008 is hij dus naar mij toe verhuisd. Hij is een nu bijna zevenjarige Lipizzaner ruin. Er zat gas en rem op, maar voor de rest was hij nog erg groen toen ik hem kocht. Hij is net zo aanhankelijk als Avalla, maar heeft veel meer mogelijkheden voor dressuur omdat hij zijn lichaambouw mee heeft en drie goede gangen heeft. Op onze derde wedstrijd zijn we ook Drents kampioen in de klasse B geworden. Buitenrijden gaat hem trouwens ook prima af, na een paar keer buiten was hij al degene die voorop langs alle ‘enge’ dingen liep. We staan ondertussen al

09:12

Pagina 48

weer een hele tijd stil door blessures van zijn en mijn kant, maar ik hoop, als we allebei weer heel zijn, nog ver met hem te komen in de dressuursport. Wat vind je het meest bijzondere aan dit ras? Ik heb weinig vergelijkingsmateriaal, maar wat beide Lipizzaners gemeen hebben is het karakter: rustig en aanhankelijk maar wel heel sterk.

JAARBOEK 2010

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:12

Pagina 49

Boek, film en

Evenementen 2010 Tekst: Jan Hartkamp, foto’s: Job van Haaften

Belinda Wolthuis met Maestoso Krabbe (Indy) tijdens het Baroque Event. nze Lipizzaners hebben zich in 2010 diverse malen aan het publiek getoond, hieronder een weliswaar niet compleet overzicht. Er waren de gangbare optredens in de wedstrijdring, meestal dressuur maar ook endurance. De Stichting Dag van het Barokke Paard organiseerde weer dressuurwedstrijden en op Stal Moravita waren drie

dagen in het teken van Baroque Event op 8, 9 en 10 oktober. Eind september kwam het boek ‘Dier, bovendier’ uit van Frank Westerman, waarin aan de hand van de geschiedenis van een familie Lipizzaners de woelige geschiedenis van de vorige eeuw wordt belicht. Voor een afstudeeropdracht van een kunstenares van de Kunstacademie is er

een film gemaakt in een studio in Amsterdam. Hoofdpersoon was de goedgekeurde dekhengst Siglavy Allegra M.. De wind, rook, veren en heel veel apparatuur in de studio deden hem niets. Als een trotse koning stond hij daar en dat resulteerde in prachtige plaatjes. Bij het evenement ‘Paarden van de Zon’ hebben Siglavy Allegra M. en Ton Dui-

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:12

Pagina 50

Marieke van Diest startte met haar Traviata in de k端r bij het Baroque Event. venvoorden zich weer van hun beste kant laten zien. Ook Atjan Hop en Neapolitano Elvira 95 N. lieten daar in Bunschoten op 2 mei een k端r op niveau zien. Horse Event Op 10, 11 en 12 september 2010 waren we als vereniging vertegenwoor-

digd op Horse Event. Het was een groot succes, op vrijdag en zaterdag was het schitterend weer, helaas was het op zondag een stuk minder mooi. Dankzij Marell Hilberts, Belinda Wolthuis en Lennard Bouwman is ons ras weer op een mooie manier voorgesteld

IJsbrand Chardon bij Horse Event.

aan het publiek. Dit jaar kregen we ook hulp uit een andere hoek, IJsbrand Chardon had namelijk ook zijn span met Lipizzaners meegenomen en presenteerde hen in de grote ring voor volle tribunes. Victor de Bruijn en Belinda Wolthuis zijn op uitnodiging van zijn groom ook nog even in de stallen geweest en hebben kennis mogen maken met deze mooie paarden. Het was mooi om te zien hoe dol IJsbrand op zijn paarden is. Een ware ambassadeur voor ons ras. De stand is het hele weekend goed bezocht. Martin Ordelmans, Victor en Belinda en ons kersverse bestuurslid Annette van Kleef stonden in de stand. Veel mensen hebben we kunnen vertellen over ons ras en de vereniging. We merken dat de animo groter aan het worden is. Volgend jaar zullen we er zeker weer staan en zullen we ook weer een aantal optredens verzorgen.

Rook wind en veren deden Siglavy Allegra (Smokey) niets; foto: Nikki de Kerf 50

JAARBOEK 2010

Adv A4

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:12

Pagina 51

Bij Vestar kun je terecht voor de volgende diensten en specialiteiten:

fokkerij van Lipizzaners met prachtige, door Vestar zelf uit Lipica geïmporteerde fokmerries van de Famosa lijn. dressuurles van Belinda (ORUN instructeur) op eigen Lipizzaners! dressuurles op je eigen paard aan huis hulp en advies bij het zoeken naar een geschikt paard in Nederland of Europa clinics met en voorlichting over Lipizzaners

Adv A4 Vestar FC F2 LC.indd 1

04-10-10 09:54

Lipizzaner Vereniging NED jaarboek 2010:Lipizanner Vereniging Jaarboek

30-11-2010

09:12

Pagina 52

Neapolitano Capriola F. HL 111