Samenvatting ^ƚƵĚŝĞ ͞sĞƌĚƵƵƌnjĂŵŝŶŐ ďĞƐƚĂĂŶĚ ǁŽŶŝŶŐďĞnjŝƚ ǀĂŶ tŽKE͟ Opdracht In opdracht van het bestuur van WoON, de vereniging van woningcorporaties in Oost-‐Nederland, heeft een multidisciplinair projectteam van medewerkers van WoON, Saxion en Zelziuz een studie verricht naar de mogelijkheden om te komen tot duurzame energiebesparing in het bestaand woningbestand. Energiepact Overijssel Uitgangspunt voor de studie waren de doelstellingen van de provincie Overijssel zoals verwoord in het energiepact: besparing van 200 kTon CO2 per jaar in het bestaand woningbezit van woningcorporaties in 2020 t.o.v. het referentiejaar 1990. In het koplopersoverleg is geconstateerd dat hiervan in 2010 al 80 kTon is gerealiseerd. Rest een besparing van 120 kTon CO2 in de periode 2010 -‐2020. Woonlasten De stijging van de woonlasten van de huurder wordt gedomineerd door de sterk stijgende energiekosten. Enerzijds neemt het verbruik van energie toe, anderzijds stijgen de tarieven van elektriciteit en aardgas met gemiddeld 7% en 8% per jaar. Als gevolg hiervan dreigt het wonen voor bepaalde groepen in de samenleving in de toekomst onbetaalbaar te worden. Demografische ontwikkelingen Nederland vergrijst. In 2040 is het aantal 65-‐plussers gestegen tot 25%. Mede hierdoor vindt er een verschuiving plaats naar kleinere huishoudens. Het aantal huishoudens zal hierdoor stijgen van 7,2 naar 8,3 miljoen. Daarnaast ontstaat er toenemende concentratie van de bevolking in de steden, waardoor de bevolking in de landelijke gebieden krimpt. Woningcorporaties De woningcorporaties hebben als maatschappelijke opdracht het bieden van huisvesting aan woningzoekenden die daar zelf niet in kunnen voorzien. Daarnaast worden woningcorporaties geacht zorg te dragen voor de kwaliteit van de woningen en de leefbaarheid van de wijken, e.e.a. binnen de randvoorwaarde van een gezonde financiële bedrijfsvoering. Stijgende energiekosten en de demografische ontwikkelingen maken investering in het woningbestand noodzakelijk. Tegelijkertijd wordt de terugverdiencapaciteit beperkt door het WWS en de van overheidswege vastgestelde jaarlijkse huurverhoging. De woningcorporaties staan voor de uitdaging om invulling te geven aan deze beleidsmatige spagaat. Woningbestand Overijssel Totaal aantal woningen Overijssel: 460.573 Totaal aantal huurwoningen Overijssel: 177.231 Totaal aantal woningen corporaties Overijssel: 138.784 Totaal aantal woningen WoON in Overijssel: 87.332 Besparingsdoelstelling woningcorporaties De besparingsdoelstelling van 120 kTon van de provincie Overijssel in het energiepact Overijssel komt neer op een besparing per corporatiewoning van 865 kg CO2. Dit staat gelijk aan 393 m3 aardgas of 1373 kWh elektriciteit per woning per jaar.
Energielabels Energielabels van woningen worden door EPA-‐software berekend op basis van bouwkundige en installatie-‐technische kenmerken van woningen. De rijksoverheid heeft ervoor gekozen om de energielabels leidend te maken bij de invulling van haar doelstellingen met betrekking tot energiebesparing en reductie van de uitstoot van broeikasgassen. Als onderdeel van dit beleid zijn de woningcorporaties verplicht al hun woningen te voorzien van een energielabel. De woningcorporaties van WoON hebben deze inventarisatie verricht. Het merendeel van de woningen heeft energielabel C (29%) en D (27%). Theorie versus praktijk Geconstateerd wordt dat er grote afwijkingen bestaan tussen het theoretisch berekend energieverbruik op basis van het energielabel van een woning en het werkelijk verbruik. Met name bij de slechtere energielabels (F en G) zijn de verschillen groot. Het aardgasverbruik valt in praktijk veel lager uit. Hiervoor zijn verschillende verklaringen. Enerzijds baseert de EPA-‐software zich op een bepaald comfortniveau dat niet altijd strookt met de werkelijkheid. Anderzijds is er sprake van een grote, individuele variatie in het energieverbruik ingegeven door de gezinssituatie en het bewonersgedrag. Gevolg hiervan is dat energetische besparingen van renovatieprojecten op voorhand moeilijk zijn te bepalen. Voor woningcorporaties wordt het hiermee moeilijk om financiële dekking te vinden voor de energetische verbetermaatregelen. Voor bewoners kan het betekenen dat verhoging van de huurprijs niet gecompenseerd wordt door voorgespiegelde energetisch besparingen. En, richting de overheid wordt niet voldaan aan de gestelde klimaatdoelstellingen. ͚KƉůĂďĞů͛ ƐĐĞŶĂƌŝŽ ůƐ ŽŶĚĞƌĚĞĞů ǀĂŶ ĚĞ ƐƚƵĚŝĞ ŝƐ ŚĞƚ ͚ŽƉůĂďĞů͛ ƐĐĞŶĂƌŝŽ ĚŽŽƌŐĞƌĞŬĞŶĚ͕ njŽĂůƐ ĚĂƚ in het convenant van Aedes met de Woonbond en VROM in 2008 is afgesproken. Uitgangspunt hierbij is dat bij ǁŽŶŝŶŐƌĞŶŽǀĂƚŝĞ ǁŽŶŝŶŐĞŶ ǁŽƌĚĞŶ ͚ŽƉŐĞůĂďĞůĚ͛ ŶĂĂƌ ůĂďĞů , met dien verstande dat maximaal 2 labelstappen worden gemaakt. Conform de EPA-‐software zouden de totale investeringskosten hiervan voor het woningbestand van WoON in Overijssel ΦϯϲϴD ďĞĚƌĂŐĞŶ͕ ŽĨ ǀŽŽƌ ĂůůĞ ĐŽƌƉŽƌĂƚŝĞƐ ŝŶ Overijssel ΦϱϴϬD͘ ,Ğƚ ŐĂĂƚ ŚŝĞƌ Žŵ de netto investeringskosten van de energiemaatregelen waarbij geen rekening is gehouden met bijkomende projectkosten. In praktijk blijken de werkelijke kosten soms een factor 3 hoger uit te vallen. De door de EPA-‐software berekende CO2-‐besparing bedraagt voor alle corporaties in Overijssel 95 ŬdŽŶ͘ ĐŚƚĞƌ͕ ƵŝƚŐĂĂŶĚĞ ǀĂŶ ĚĞ ͚ǁĞƌŬĞůŝũŬĞ͛ ĞŶĞƌgieverbruikscijfers zoals bepaald door VROM in 2006, beloopt de besparing slechts 39 kTon CO2. In beide gevallen wordt niet voldaan aan de provinciale doelstelling van 120 kTon CO2. Aanbevelingen De projectgroep adviseert om: x Bovenstaande conclusies beter te onderbouwen met praktijkgegevens uit verschillende renovatieprojecten. x Bij renovatieprojecten de individuele bewoner centraal te stellen en uit te gaan van de werkelijke energieverbruikscijfers van bewoners x Ontwikkeling van een eenvoudiger energieprestatiemodel dat meer aansluit bij de praktijk van renovatie en werkelijk energieverbruik van bewoners. x ůƚĞƌŶĂƚŝĞǀĞ ƐĐĞŶĂƌŝŽ͛Ɛ ƚĞ ŽŶĚĞƌnjŽĞŬĞŶ ǀŽŽƌ ĞŶĞƌŐŝĞ-‐ en CO2-‐besparing, zoals duurzame opwekking, gedragsbeïnvloeding, etc.