Êàêâà Åâðîïà èñêàìå? Òîíè ÍÈÊÎËÎÂ
Å
äèí ïðèçðàê óñèëåíî áðîäè èç Åâðîïà. Íî íå ïðèçðàêúò íà êîìóíèçìà, à íà ñòðàõîâåòå ïîêðàé ðàçøèðÿâàíåòî íà Åâðîïà è áúäåùàòà Êîíñòèòóöèÿ. Òîçè, äà ãî íàðå÷åì "êîíñòèòóöèîíåí ïðèçðàê", èçíèêíà ÷ðåç ðåôåðåíäóìèòå çà Åâðîêîíñòèòóöèÿòà âúâ Ôðàíöèÿ (29 ìàé) è Õîëàíäèÿ (1 þíè), êàòî íàìåðè âúïëúùåíèå â íîâè òèïîëîãè÷íè ôèãóðè íà âðàãîâåòå - "ïîëñêèÿ âîäîïðîâîä÷èê", "ðóìúíñêî/ áúëãàðñêèÿ ãèïñàäæèÿ", "òóð÷èíà-çàâîåâàòåë íà Ñòàðèÿ êîíòèíåíò", "êîâàðíèÿ ìàðîêàíåö". Ïîíå òàêèâà ñà, êîëêîòî è äà å ñìàéâàùî, ôîáèèòå, êîèòî ïîäâåæäàò ÷åðòàòà íà äåáàòèòå. À äåáàòèòå âúâ Ôðàíöèÿ è Õîëàíäèÿ ñà íàèñòèíà áóðíè è ñå âîäÿò íàâñÿêúäå - â êàôåíåòàòà, ïî ãàðèòå, â óíèâåðñèòåòèòå, äàæå â ñóïåðìàðêåòèòå, êúäåòî ïðèâúðæåíèöèòå íà "äà"-òî è "íå"-òî çà Êîíñòèòóöèÿòà ðàçäàâàò ëèñòîâêè è îáðàáîòâàò èìàùèòå ïðàâî íà ãëàñ. Íåáèâàë ðàçöâåò íà ïîëèòè÷åñêîòî èëè ñèìïòîì çà ñåðèîçíîòî ìó çàáîëÿâàíå? Ïî-ñêîðî âòîðîòî, êîåòî, îò äðóãà ñòðàíà, íå îïðîâåðãàâà, à ïðåïðàùà êúì ïúðâîòî. Íåîáè÷àéíîòî â ñëó÷àÿ íå å â òîâà, ÷å åäâà åäíà òðåòà îò ñïîðåùèòå (îêîëî 23 % ñïîðåä ñîíäàæèòå), ñà ïðåëèñòâàëè êîíñòèòóöèîííèÿ äîãîâîð. Íåùî, êîåòî å îáÿñíèìî: 300 ñòðàíèöè òåêñò, çàñóêàíè ôîðìóëèðîâêè, ïðåäïîëàãàùè ñïåöèàëåí èíòåðåñ. Ïîðàçèòåëíè ñà ñòðàñòèòå, êîèòî áóêâàëíî ðàçïîëîâèõà Ôðàíöèÿ (ñòðàíà-îñíîâàòåë íà ÅÑ, ÷èéòî áèâø ïðåçèäåíò Âàëåðè Æèñêàð ä'Åñòåí ðúêîâîäåøå Êîíâåíòà, ïðèåë Êîíñòèòóöèÿòà). Îáÿñíåíèÿòà ìîãàò äà áúäàò ðàçëè÷íè. Íàïðèìåð ìèòîëîãèêî-ïñèõîàíàëèòè÷íè: êàêòî Êðîíîñ ïîãëúùà äåöàòà ñè (à ðåâîëþöèèòå - ðîæáèòå ñè), òàêà è "ñòàðîåâðîïåéöèòå" ðåâíèâî ïàçÿò "çà÷åíàòàòà" Åâðîïà çà ñåáå ñè, "èçòëàñêâàéêè" íîâèÿ äîãîâîð, â îòêàç äà ÿ äàäàò íà "íîâîèçëþïåíè" åâðîïåéöè. Èëè äúëáèííî-èñòîðè÷åñêè: åâðîïåéöèòå, òâúðäè îùå Àðèñòîòåë â "Ïîëèòèêà", ñà èíòåëèãåíòíè, íî èì ëèïñâà äúðæàâíà îðãàíèçàöèÿ, çà ðàçëèêà îò àçèàòöèòå, ñïîñîáíè â èçêóñòâàòà, àëà ðîáè è ò.í. Íàé-áëèçêî äî èñòèíàòà îáà÷å êàòî ÷å ëè å êîíêðåòíî-áèòîâîòî îáÿñíåíèå: ñòðàõ çà ðàáîòíîòî ìÿñòî, ñòðàõ îò êîíêóðåíöèÿòà íà èçòî÷íîåâðîïåéöèòå, ãîòîâè äà ðàáîòÿò è çà ïî-íèñêî âúçíàãðàæäåíèå, âúîáùå ñòðàõ îò äðóãèòå, íåïðèÿçúí, ÷åñòî èçáèâàùà â êñåíîôîáèÿ. Çàùîòî íÿìà êàêâî äà ñå ëúæåì, ÅÑ èçæèâÿâà òåæêè äíè è ïîä ñúìíåíèå ñå ïîäëàãà íå ïðîñòî êîíñòèòóöèîííèÿò äîãîâîð, à ñàìàòà èäåÿ çà îáå-
äèíåíà Åâðîïà, ãðàäåíèÿò ñ òîëêîâà òðóä àëòåðíàòèâåí ïîëèòè÷åñêè ïðîåêò - çà "ìèðíà", "ìåêà" ñèëà, îïîíåíò íà àìåðèêàíñêèÿ ïðîåêò è ïàçàð. Ñïîðîâåòå ñå âîäÿò â òàçè ïëîñêîñò è òîâà å ïîâå÷å îò î÷åâèäíî. Åâðîïåéñêàòà êîíñòèòóöèÿ å òâúðäå "ëèáåðàëíà" - íàñòîÿâà êðàéíàòà ôðåíñêà ëåâèöà (êîìóíèñòè, òðîöêèñòè è ÷åñòîëþáèâè ëèäåðè êàòî áèâøèÿ ïðåìèåð-ñîöèàëèñò Ëîðàí Ôþáèþñ). Êàêâî îçíà÷àâà òîâà, íå å òâúðäå ÿñíî. "Ëèáåðàëíîòî" å äîñòàòú÷íî ñìúòíî ïîíÿòèå, äàëå÷ ïî-ïîëèòè÷åñêè êîðåêòíî îò "íàöèîíàëíîòî" èëè "ïðîòåêöèîíàëèñòêîòî" íàïðèìåð. Êîíñòèòóöèÿòà "ïî÷òè" íå å "ëèáåðàëíà" - å ïîñòîÿííîòî îïðàâäàíèå íà ôðåíñêèòå óïðàâëÿâàùè îò äåñíèöàòà è íà ñîöèàëèñòèòå.  ñïîðà òàêà è íå ñòàâà ÿñíî êîè ñà "ëèáåðàëèòå", íî áóêâàëíî ïðåäè ìåñåö ÅÑ èçïàäíà â êîëàïñ îò ìèñúëòà, ÷å òðÿáâà äà ñå ïðèëîæè ò.íàð. "äèðåêòèâà Áîëêåíùàéí", (ïî èìåòî íà íåéíèÿ ñúçäàòåë, áèâøèÿò êîìèñàð ïî ñâîáîäíàòà êîíêóðåíöèÿ Ôðèö Áîëêåíùàéí), êîÿòî íå êàçâà íè ïîâå÷å, íè ïî-ìàëêî îò òîâà, ÷å îáùîòî èêîíîìè÷åñêî ïðîñòðàíñòâî ïðåäïîëàãà ïðàâèëàòà íà ñâîáîäíàòà êîíêóðåíöèÿ: ïîðòóãàëñêè àðõèòåêò â Ïàðèæ, ôðåíñêè ñóïåðìàðêåòè â Ïîëøà (êîèòî ñà ôàêò), áúëãàðè â Èðëàíäèÿ è èðëàíäöè â Áúëãàðèÿ... Ñèòóàöèÿòà îêîëî åâðîïåéñêàòà Êîíñòèòóöèÿ îùå ïîâå÷å ñå âëîøè ñ ðåôåðåíäóìà â Õîëàíäèÿ - ñòðàíà íà ëèáåðàëèçìà è ñâîáîäîìèñëèåòî, íî íå è ñëåä óáèéñòâîòî íà ðåæèñüîðà Òåî âàí Ãîã îò ïðèâúðæåíèê íà ðàäèêàëíè èñëÿìñêè èäåè. Ïîñëåäíèòå ñîíäàæè â Õîëàíäèÿ ñî÷àò 57 % "íå" ñðåùó Êîíñòèòóöèÿòà, à å ïîâå÷å îò ÿñíî, ÷å ïðè ôðåíñêî "íå" íà 29 ìàé ðåçóëòàòúò áè áèë îùå ïî-ñåðèîçåí. Êàêâî òîãàâà ùå ñå ñëó÷è â Åâðîïà ñëåä 1 þíè? Âðúùàíå êúì òâúðäàòà áàçà íà äîãîâîðèòå îò Íèöà è Ìààñòðèõò - êàçâàò åêñïåðòè. Ñèðå÷ - êúì íàé ëèáåðàëíî-èêîíîìè÷åñêàòà ðàìêà íà îáùèÿ ïàçàð, îò êîÿòî óæ ñå îïàñÿâàò íàé-"ñîöèàëíèòå" ïðîòèâíèöè íà ñåãàøíàòà Êîíñòèòóöèÿ. Çà Áúëãàðèÿ è Ðóìúíèÿ ñëåä 2007-ìà òîâà ñå èçðàçÿâà â îòðÿçâàíåòî íà íÿêîëêî åâðîäåïóòàòñêè ìåñòà, íî î÷åâèäíî íå òîâà å íàé-âàæíîòî. Âàæíîòî å îáåäèíåíà Åâðîïà äà îöåëåå êàòî ïîëèòè÷åñêè ïðîåêò. È íàé-ãëàâíîòî: ôðàíöóçèòå è õîëàíäöèòå äà ðåøàò êàêâà Åâðîïà èñêàò - "íàöèîíàëíà", "ñîöèàëíà", "ïàçàðíà" èëè "ïîëèòè÷åñêè êîíêóðåíòíà", íà èñòèíñêîòî ðàâíèùå íà Ñòàðèÿ êîíòèíåíò. À êàêâî ùå ñå ñëó÷è, íå å ëåñíî äà ñå ïðîãíîçèðà. Áàùàòà íà êîíñòèòóöèÿòà Æèñêàð ä'Åñòåí ðàçêàçà ïðåä Áè Áè Ñè êàê ÷óë ñâîÿ ñúíàðîäíè÷êà äà îáÿñíÿâà çàùî å "ïðîòèâ" äîãîâîðà, à ñëåä òîâà äà êàçâà: "Íî ùå ãëàñóâàì ñúñ "çà", çàðàäè Åâðîïà..." ÎÁÅÊÒÈ 15