www.vno-ncwwest.nl
voor ondernemers in de Randstad
jaargang 11 ∙ april 2015 ∙ nr 2
WEST.
INHOUD
IN DIT NUMMER
08
HOOFDZAAK
NEDERLAND MAINPORT VOOR ICT Ineens staan we op de wereldkaart als Dataport, nu Google en Microsoft Nederland hebben gekozen als locatie voor hun Europese vestigingen. Een vierde mainport, naast Schiphol, de Rotterdamse haven en Greenport, komt tot ontwikkeling. West. polste de voorzitter van het MKB, Michaël van Straalen, en twee ondernemers in het ICT-werkveld hoe we dat kunnen faciliteren.
12
KRACHTENVELD
REGIONALE SAMENWERKING LOONT We leven in een land met veel mogelijkheden, zowel voor investeerders, ondernemers als voor toeristen. Maar het merk ‘Nederland’ kan beter gepromoot worden in het buitenland. Een gemeenschappelijke marketingstrategie maakt ons buiten de landsgrenzen sterker.
16 Weten wat er in uw sector speelt
met één druk op de knop.
KUNSTHAL FLIRT MET BEDRIJFSLEVEN Als directeur van de Kunsthal Rotterdam heeft Emily Ansenk de relatie met het bedrijfsleven hoog in het vaandel staan. Niet voor niets worden James Bond en Jean Paul Gaultier, onderwerpen van recente tentoonstellingen, “door de stad omarmd”, inclusief de middenstand. Die warme band wordt onder meer zichtbaar op de Euromast en het Erasmus MC. Vanwaar dat gemeenschappelijk belang?
16 Hans de Boer bij de Unie van Waterschappen op 10 maart:
De Rabo Kennis App: actuele kennis direct beschikbaar. Op de hoogte blijven van ontwikkelingen in uw sector is nu wel erg eenvoudig.
05 OPMERKELIJK
19 REGIONIEUWS
Met de Rabo Kennis App heeft u relevante kennis snel bij de hand om uw visie
06 VI-SITE
21 AGENDA
15 KLAWER
21 NIEUWE LEDEN
Download nu de Rabo Kennis App via rabobank.nl/kennis
12
PROFIEL
EN VERDER
te bepalen en te anticiperen op economische ontwikkelingen in uw branche.
08
‘Als ergens waterellende opspeelt, is ‘Bring in the Dutch’ al een mondiaal gevleugeld spreekwoord’
Een aandeel in elkaar April 2015 VNO-NCW WEST.
3
OPMERKELIJK
COLOFON WEST. wordt periodiek uitgegeven door VNO-NCW West in samenwerking met KEPCOM Creatieve Communicatie. VNO-NCW West is de regionale werkgeversorganisatie voor Noord- en Zuid-Holland. Ze behartigt de belangen voor het bedrijfsleven en biedt de aangesloten werkgevers een netwerk.
VNO-NCW West Postbus 93073 2509 AB Den Haag T 070 349 08 10 E info@vno-ncwwest.nl www.vno-ncwwest.nl Info lidmaatschap Erna Verschuur T 070 349 08 12 E verschuur@vno-ncwwest.nl Uitgeefpartner KEPCOM Creatieve Communicatie Oude Delft 200 2611 HH Delft Rik Weeda T 015 219 26 10 E welkom@kepcom.nl www.kepcom.nl
Jong talent in uw zaak
Druk Drukkerij Tesink, Zutphen
Maak er werk van met de Startersbeurs
Hoofdredactie Annemarie van Oorschot VNO-NCW West Ontwerp en opmaak KEPCOM Creatieve Communicatie
Wat is het?
Win-win
De Startersbeurs Den Haag biedt gemotiveerde
U kunt met de Startersbeurs tijdelijk, voor slechts
jongeren die in het bezit zijn van een mbo 4, hbo- of
€ 100,- netto per maand en zonder blijvende
wo-diploma de kans om een half jaar werkervaring
verplichting een gemotiveerde kracht inhuren. U
en vakkennis op te doen.
krijgt daarmee een hoogopgeleide jongere in de zaak
Het is een regeling die u als werkgever kunt gebruiken
die met een frisse blik naar het vak kijkt. Misschien
om een starter een half jaar een werkervaringsplek
ontmoet u op deze wijze wel een toekomstige
te bieden.
medewerker! Kortom, een echte win-winsituatie.
Advertentie-exploitatie KEPCOM Creatieve Communicatie Rik Weeda T 015 219 26 10 E rik@kepcom.nl www.kepcom.nl Bart Tiemens T 06 51 34 58 70 E bt.media@live.nl Cover: iStockphoto.com
CIJFERS ‘Multinationals verhuizen directies naar Azië en VS’, kopte de Volkskrant op 28 februari. Een alarmerend bericht. Van de 23 onderzochte Nederlandse multinationals hebben er veertien een of meer leden van de raad van bestuur of topdirectie naar het buitenland verhuisd. Die managers zorgen ervoor dat nieuwe locaties voor onderzoekscentra van het bedrijf bij hen in de buurt komen of dat zelfs bestaande centra uit Nederland weggaan. Dit betekent dat niet alleen het laaggeschoolde werk (fabrieksarbeid, ICT, administratie) uit ons land verdwijnt, maar ook de denkkracht. Dag kenniseconomie. De NRC kwam op 9 maart met een totaal andere kop: ‘Hoogste bedrag aan buitenlandse investeringen.’ Buitenlandse bedrijven hebben vorig jaar voor een recordbedrag van bijna 3,2 miljard euro in de Nederlandse economie geïnvesteerd, aldus de Netherlands Foreign Investment Agency (NFIA), het agentschap van het rijk dat buitenlandse bedrijven overhaalt naar Nederland te komen. Het aantal banen dat door de investeringen is ontstaan of behouden kwam vorig jaar uit op 6304. Overweeg je bij het eerste bericht je verdriet te verdrinken, bij het tweede neem je er een borrel op. Cijfers kunnen tot tegengestelde conclusies leiden. Toch staat één ding vast: uit verschillende onderzoeken blijkt dat Nederland aantrekkelijk is voor buitenlandse bedrijven. Concrete voordelen zijn het bewijs: een fiscaal gunstig regime en stabiele regelgeving op dit gebied, goede infrastructuur, aanwezig toptalent, zeer goede ICT-voorzieningen, goedkope kantoorhuisvesting en fiscale stimuleringsmaatregelen voor onderzoek en ontwikkeling. Zolang het kabinet dit koestert, is dit goed voor de economie en de werkgelegenheid. Daar drinken we op. Annemarie van Oorschot, hoofdredacteur
Meer weten of direct een vacature plaatsen? Kijk op www.startersbeurs.nu/den-haag
April 2015 VNO-NCW WEST.
5
VI-SITE
VI-SITE
Tekst: Rik Weeda
VAN GOUDS STROOPKOEKJE TOT TOERISTISCHE ATTRACTIE Voor de één onbekend, voor de ander een begrip: de ronde stroopkoekjes van Punselie. Geen wonder dat het vergroten van de naamsbekendheid een van de kernpunten is van de marketing strategie van het Goudse bedrijf. Geen overbodige luxe na de zware tijden die de oerhollandse onderneming enkele jaren geleden doormaakte, met een faillissement als gevolg. Het werd een les in overleven, om daarna vele extra zeilen bij te zetten. Hij is bijna letterlijk ‘getrouwd’ met zijn product. Goedkeurend loopt Ronald Punselie rond in de productieruimte van het oude pand in de Goudse binnenstad. Zo’n acht van de in totaal twaalf medewerkers, allen vrouwen, zijn druk in de weer met het sorteren en verpakken van de stroopkoekjes. In rijen van zestien stuks rollen ze uit de zeventien meter lange oven. Intussen worden de bezoekers opgevangen in de belendende ontvangstruimte, een vroegere kralenwinkel.
Bakkersfamilie Als telg van een eind 19e eeuw geïmmigreerde Zwitserse bakkersfamilie, richtte Ronald Punselie’s grootvader zich op het fabriceren van koekjes. Diens zoon Bertus Punselie legde kort na de Tweede Wereldoorlog de basis voor het ronde stroopkoekje. Dat deed hij door de beide koekjes op elkaar te plakken met een laagje caramelstroop ertussen. De productie van twintigduizend koekjes
6
April 2015 VNO-NCW WEST.
duurde destijds een week. “Nu produceren we een veelvoud van dit aantal per dag”, vertelt Maria Middelburg. Sinds een kleine vier jaar neemt zij de marketing en sales van Punselie voor haar rekening.
Prijzen Ronald Punselie was en is het gezicht van het familiebedrijf. Zijn kwaliteiten lagen op het productietechnische vlak. Sales en marketing daarentegen werden sterk verwaarloosd. In combinatie met enkele verkeerde bedrijfsmatige beslissingen had dit een faillissement in 2011 tot gevolg. Willem Middelburg, lid van VNO-NCW RijnGouwe, is een van de twee investeerders die het bedrijf in 2011 na het faillissement opkochten. Zijn vrouw, Maria Middelburg, heeft de nieuwe fase van het begin af meegemaakt. Zij nam met name de sales en marketing voor haar rekening. Allereerst werd de prijs aangepakt, ‘in goed overleg met’
Ronald Punselie.
Maria Middelburg.
de voornaamste afnemers, de KLM en Albert Heijn. Middelburg: “Het vertrouwen van deze twee, toch harde en zakelijke afnemers, was cruciaal voor ons herstel. Dat hebben we voor een groot deel te danken aan de sympathie die beide grote afnemers voelden voor ons en, naar ik denk, aan de nostalgische traditionele uitstraling van ons product.”
huisvrouwen en schoolkinderen. Met name op deze twee groepen zijn ook de bedrijfsbezoeken gericht. Ze krijgen een stukje nostalgie gepresenteerd en tevens een kijkje in de keuken van een traditioneel Hollands bedrijf. Een andere belangrijke doelgroep zijn mensen met een allergie. Middelburg: “Het Punseliekoekje is vrij van veel stoffen die allergieën veroorzaken. Dat maakt het zo aantrekkelijk voor bijvoorbeeld de KLM, die het product natuurlijk moet aanbieden aan allerlei soorten reizigers en daarbij alle risico’s voor de gezondheid moet en wil uitsluiten.”
Naamsbekendheid “Een van onze eerste marketingacties was de inrichting van de ontvangstruimte en het organiseren van rondleidingen. Er kwamen direct al zo’n vijfhonderd mensen op af. Daar stonden we dan met onze dertig schortjes. Al snel zijn we andere middelen in gaan zetten, zoals mond-tot-mondreclame, bezoeken aan Rotary- en Lionclubs, ontvangst van schoolklassen en het inrichten van een webshop. Op die activiteiten borduren we nu voort.” Middelburg noemt Punselie nu ‘een attractie die bij Gouda hoort’: “We werken bijvoorbeeld nauw samen met het Museum Gouda en de Sint Janskerk. We ontvangen de mensen eerst in onze ontvangstruimte waarna ze een rondleiding door de fabriek krijgen. Daarna gaan ze naar het museum, waar ze vanuit het restaurant van het museum een prachtig uitzicht hebben op de Sint Jans.” Lopend door de oude fabriek blijkt intussen een van de medewerksters druk in de weer met het vouwen van de kartonnen grachtenhuisjes waar een groot aantal koekjes in verdwijnen. “Daar zijn er indertijd zo’n twintigduizend van gekocht, dus daar doen we nog wel even mee.”
Allergie Het recept van het koekje blijft zorgvuldig bewaard onder het hoofdkussen van Ronald Punselie. Middelburg wil wel een tipje van de sluier oplichten: “Niet alleen de zeventien kruiden bepalen de smaak van het koekje, ook het feit dat koekjes die aan het eind van het proces onverpakt van de band rollen, worden weer toegevoegd aan het deeg.” Tot de voornaamste doelgroepen behoren
Nostalgisch “Dit heeft ertoe geleid dat we de afgelopen jaren onze omzet hebben kunnen verdubbelen”, aldus Middelburg die alweer in de startblokken staat om een lading koekjes te brengen naar het Museum Beelden aan Zee in Den Haag. Rest wel de vraag of anno 2015 zo’n nostalgisch bedrijf nog levensvatbaar is. “Uiteraard moderniseren we onze processen. Zo verkopen we nu bijvoorbeeld veel via onze webshop. Maar de karakteristieke historische sfeer blijft bestaan, dat is en blijft onze kracht, naast natuurlijk de specifieke smaak van het stroopkoekje.”
BEDRIJFSBEZOEK VNO-NCW RIJNGOUWE AAN PUNSELIE Op dinsdag 28 april organiseert VNO-NCW RijnGouwe een ontbijtbijeenkomst bij Punselie in Gouda. Na een rondleiding en een ontbijt geven Ronald Punselie en Maria Middelburg een presentatie over Punselie, het merk en de fabriek. Aanvang 8.00 uur. Meer informatie: Hilde Beekes, regiomanager Rijn Gouwe, telefoon 070-349 08 30 of beekes@vno-ncwwest.nl.
April 2015 VNO-NCW WEST.
7
HOOFDZAAK
NEDERLAND DATAPORT WORDT VIERDE MAINPORT Na luchthaven Schiphol, de haven in Rotterdam en de greenport is een vierde Nederlandse mainport in opkomst. De dataport Nederland groeit uit tot een internetknooppunt met mondiale allure. Zowel Google als Microsoft gaan flink investeren in datacentra in ons land. Het zijn spannende tijden voor ondernemers die actief zijn in de informatie technologie. Kan Nederland dé Europese dataport worden?
Tekst: Pieter van der Meulen
8
April 2015 VNO-NCW WEST.
➔ April 2015 VNO-NCW WEST.
9
HOOFDZAAK
HOOFDZAAK
MAINPORT ‘Port’ duidt op een knooppunt van verbindingen en stromen van activiteiten. Nederland kent drie mainports die internationaal van economisch cruciaal belang zijn: Luchthaven Schiphol, de Rotterdamse haven en Greenport. De opkomende vierde mainport is dataport. De Amsterdam-Internet-Exchange (ASM-IX), dat GrootAmsterdam al sinds de jaren negentig vertegenwoordigt, is het op een na oudste knooppunt ter wereld. De ASM-IX levert de infrastructuur voor de doorstroom van verkeer op de digitale snelweg.
‘Kansrijk!’ is de groeiagenda voor ondernemerschap in het midden en kleinbedrijf. Michaël van Straalen, voorzitter van MKB-Nederland, overhandigde op 9 februari 2015 de groeiagenda aan minister-president Mark Rutte. MKBNederland en VNO-NCW doen hier concrete voorstellen om groeikansen, onder andere van ICT, beter te benutten. Van Straalen ziet veel mogelijkheden voor Nederland om zich te ontwikkelen tot een wereldwijde dataport.
‘EEN VERGROTING VAN DE OPLEIDINGSCAPACITEIT VAN ICT-SPECIALISTEN EN NAUW CONTACT TUSSEN BEDRIJFSLEVEN EN ONDERWIJS ZIJN MEER DAN WENSELIJK’ “We moeten deze kansen met beide handen aangrijpen. Nederland moet zo aantrekkelijk mogelijk worden gemaakt voor buitenlandse investeerders. Ons land heeft een goede infrastructuur, goed opgeleide mensen en een bedrijfszekere stroomvoorziening op hoog niveau. Deze basisvoorwaarden moeten gecontinueerd en het vestigingsbeleid en de regels voor bedrijven moeten op maat worden vormgegeven. The ease of doing business has to fit like a glove. Nodig is een flexibel beleid dat snel kan inspelen op mondiale ontwikkelingen. Bedrijven moeten gaan samenwerken, onderling maar ook met het onderwijs om voldoende gekwalificeerde mensen voort te blijven brengen.” Uit onderzoek van PwC en de Vrije Universiteit
10
April 2015 VNO-NCW WEST.
Amsterdam blijkt dat veel organisaties een tekort hebben aan ‘digi-experts’, vooral aan mensen die ervaring hebben met dataveiligheid. Met als gevolg dat deze bedrijven kwetsbaarder zijn voor cybercrime. “Een vergroting van de opleidingscapaciteit van ICT-specialisten en nauw contact tussen het bedrijfsleven en het onderwijs zijn meer dan wenselijk,” stelt Van Straalen.
Pas het begin “We staan pas aan het begin van de wereldwijde data toename. De afgelopen jaren heeft een vertienvoudiging opgetreden en deze ontwikkeling zet zich meer dan exponentieel door”, aldus Jack Kranenburg, commercieel directeur van Agriport A7 en lid van VNO-NCW Noordwest-Holland. Dit is een moderne projectlocatie voor grootschalige tuinbouw en een bedrijventerrein bij Middenmeer in Noord-Holland. Onlangs maakte Microsoft bekend flink te investeren, naar verluidt twee miljard euro, in een groot datacentrum op Agriport A7. Ook Google gaat in Nederland een datacentrum aanleggen, en geruchten gaan dat Apple eveneens in de rij staat. “Een aantal factoren bepaalt de keuze voor Nederland”, vertelt Kranenburg. “Bij Agriport hebben wij een volledig glasvezelnetwerk, wat zorgt voor razendsnel dataverkeer. Daarnaast kunnen bedrijven gebruikmaken van de restwarmte van de tuinbouw, wat milieuvriendelijk is en zorgt voor een overvloedige aanvoer van elektriciteit. We hebben veel ruimte en zitten op twintig minuten rijden van Amsterdam. Dat maakt ons ook aantrekkelijk.”
Geen Silicon Valley Veel starters grijpen hun kans in de groeiende ICT-sector
en volgen de ontwikkelingen nauwlettend. “Deze inves teringen maken van Nederland niet de Silicon Valley van Europa, maar als ons land een internationale hub-functie krijgt en als grote bedrijven als Microsoft zich hier gaan vestigen, is dat wel goed voor de economie”, zegt Ernesto Spruyt, oprichter van MOBBR. Dit is de PayPal voor online samenwerking en biedt een handig betaalsysteem waarmee betalen voor digitale werkzaamheden een fluitje van een cent wordt. Spruyt is een IT-ondernemer die zich dagelijks in de wereld van applicaties en data begeeft. Desondanks hebben investeringen van de grote buitenlandse bedrijven geen directe invloed op zijn eigen bedrijf. “Wij hebben niet meteen onze bedrijfsstrategie aangepast na het horen van de berichten over Microsoft en Google. Zij richten zich grotendeels op hardware, terwijl wij met onze applicatie in de software zitten.”
Vestigingsklimaat Spruyt is tevreden met het ondernemingsklimaat in Nederland. Maar fiscaal en boekhoudkundig kan het volgens hem allemaal nog veel simpeler. “Wanneer de frictie op deze gebieden wordt weggehaald, kunnen ondernemers zich volledig op het ondernemen richten.” Volgens Kranenburg moet het vestigingsbeleid in Nederland flexibeler worden. “De aanleg van een groot datacentrum, zoals dat van Microsoft, past niet in de bestaande bestemmingsplannen. Je moet aantonen dat er behoefte aan is, maar aangezien er nog nooit een dergelijk groot project in Nederland is geweest, is dat moeilijk. Inmiddels is dit gelukt maar het heeft veel moeite gekost. Wij proberen deze problematiek onder de aandacht te brengen, zodat het makkelijker wordt om buitenlandse investeerders binnen
Vergeleken met de bestaande mainports is de omvang van de dataport nog beperkt. Maar waar de andere mainports jaarlijks met 1 á 2 procent groeien, toont de interneteconomie een groei van bijna 9 procent. Ook groeit de werkgelegenheid. Momenteel biedt de digitale mainport werk aan ongeveer 140 duizend mensen. Door de investeringen van Google en Microsoft zal dit de komende jaren sterk toenemen.
(Bron: Financieel Dagblad)
te halen. Maar soms moet je voor de muziek uitlopen om voorlopers binnen te halen.” Beleidsverbeteringen zijn noodzakelijk wil Nederland volgens Spruyt dé Europese koploper worden als vestigingsgebied van buitenlandse IT-bedrijven. “Het zou enorm helpen als grote gevestigde partijen en start-ups structureler gaan samenwerken. De overheid kan dit voor gevestigde partijen interessanter maken met subsidies en een actiever beleid. De volgende stap is de vorming van een heuse start-up gemeenschap. Maar dan moeten de gevestigde bedrijven in beweging komen.”
‘ALS ONS LAND EEN INTERNATIONALE HUBFUNCTIE KRIJGT EN GROTE BEDRIJVEN ALS MICROSOFT ZICH HIER VESTIGEN, IS DAT GOED VOOR DE ECONOMIE’ Progressie op het gebied van vestigingsvoorwaarden en structurele binnenlandse samenwerking tussen IT-bedrijven moeten ervoor zorgen dat Nederland in de toekomst een topspeler blijft in de mondiale informatie-economie.
Bekijk hier de groeiagenda: www.mkb.nl
April 2015 VNO-NCW WEST.
11
KRACHTENVELD
HOLLAND BRANDING Het kabinet moet het merk ‘Nederland’ in het buitenland actiever positioneren, vindt voorzitter Hans de Boer. Ofwel, meer aan Holland Branding doen. Dat leidt tot groei van ons exportvolume en omgekeerd tot een toename van toeristen en buitenlandse investeringen in ons land. En dat is weer goed voor de werk gelegenheid.
12
April 2015 VNO-NCW WEST.
Jammer genoeg ontbreekt één uniforme marketings trategie, waarin iedere stad of regio zijn eigen specialiteit heeft. Gemeenten beconcurreren elkaar in plaats van de ander de vestiging van een buitenlands bedrijf of de komst van toeristen te gunnen. Rotterdam zou tegen bijvoorbeeld een Amerikaans beveiligingsbedrijf moeten zeggen: “Je moet in Den Haag, de stad van vrede,
Architectuurfoto's: Dreamstime.com | Dinosmichail, Apers, TonyTaylorStoc, Poliki, Anickey
Tekst: Annemarie van Oorschot | Fotomontage: KEPCOM
recht en veiligheid zijn.” Een Engelse verzekeringsmaatschappij gespecialiseerd in zeetransporten kan zich daarentegen beter vestigen in Rotterdam. En toeristen? Die moeten te horen krijgen dat ze een dag langer in ons land moeten verblijven, zodat ze én de Kunsthal én het Mauritshuis én het Rijksmuseum kunnen bezoeken. Maar reclame maken voor de ander gaat niet van harte. Vooral de
Zuidelijke Randstad is gebaat bij een breed gedragen marketingstrategie. De economische groei in deze regio blijft immers achter in vergelijking met andere regio’s. Gelukkig wil de Economische Programmaraad Zuidvleugel, waarin bedrijfsleven, overheden en kennisinstellingen samenwerken, een sterk hollandverhaal maken, waarmee we in het buitenland de boer op kunnen.
April 2015 VNO-NCW WEST.
13
EVEN VOORSTELLEN
KLAWER
EEN HOLLAND WINTER FESTIVAL. DOEN! Rolf van der Klooster Senior Businessmanager
Martien de Groene DGA De Groene Groep
Eric de Vrij Directeur
Ons bedrijf…
Ons bedrijf…
Ons bedrijf…
Gispen is bijna honderd jaar lang een inspirerende en deskundige partner op het gebied van inrichting. Gispen heeft productiefaciliteiten in Culemborg en China en zes (verkoop)vestigingen in Nederland en België.
De Groene Groep is sinds 1990 actief in commercieel vastgoed. Aanvankelijk als ontwikkelende belegger en naarmate de tijd verstreek steeds vaker als exploitant van het vastgoed uit de eigen portefeuille. De Groene Groep blijft bij voorkeur lang durig betrokken bij haar vastgoed, omdat daarmee de kwaliteit van het object ge waarborgd is en blijft.
De VermogensMeesters, opgericht in 2002, beheert het vermogen van vermogende particulieren, veelal (ex-) ondernemers, en stichtingen. We ondersteunen professionele partijen met beleggingsadviezen, onder an dere op het gebied van private equity. Wij zijn sinds 2014 gevestigd in Rotterdam en volledig zelfstandig. Het realiseren van de vermogensdoelen van onze klant staat altijd voorop. Daartoe worden doorlopend kansen opgespoord en benut in wereldwijde beleg gingsmarkten. Flexibiliteit en risicobeheersing zijn de pijlers onder ons beleggingsbeleid.
Onze ambitie… het creëren van optimale omgevingen die een positieve invloed hebben op mensen. ‘Be at your best’ is waar wij voor staan. Met onze activiteiten willen wij het menselijk welzijn maximaliseren en de milieubelasting minimaliseren. Wat wij ontwerpen, produ ceren, leveren en beheren, draagt bij aan de creatie van kantoor-, zorg-, leer- en woonomgevingen waarin mensen het best tot hun recht komen.
Bel ons… als u uw medewerkers de optimale werk omgeving wilt bieden. Het is onze over tuiging dat goed ontworpen producten en slim ingerichte ruimten inspirerend en motiverend werken. Dankzij intensieve samenwerking met ontwerpers, klanten en leveranciers komen innovatieve en prikkelende oplossingen tot stand.
14
Onze ambitie is… gebruikers zo lang mogelijk naar volle tevredenheid huisvesten in volwaardige gebouwen die zowel bouwkundig als technisch in topconditie zijn en waar veel aandacht wordt besteed aan het reduceren van het energieverbruik.
Onze ambitie…
Bel ons want…
om voor een groeiend aantal klanten de zorg van het vermogensbeheer over te nemen en hun vermogen op doelgerichte wijze voor langere termijn te investeren.
wie weet kunnen wij uw huisvestings vraagstuk adequaat en efficiënt oplossen.
Bel ons wanneer… uw vermogen goed moet worden beheerd omdat uw vermogen voor u geen primair doel is, maar een middel om andere doelen te bereiken. U werkt graag samen met ervaren beleggers die nuchter naar de wereld kijken en persoonlijk en flexibel kunnen werken. Graag maken wij kennis met u en geven u meer inzicht in onze werkwijze.
Gispen
De Groene Groep
De VermogensMeesters B.V.
Parallweg West 23 4104 AZ Culemborg I www.gispen.nl
Westplein 11 3016 BM Rotterdam T 010 440 30 00 E info@degroenegroep.nl I www.degroenegroep.nl
Lichtenauerlaan 102-120, 3062 ME Rotterdam T 010 204 55 82 M 06 509 852 64 E info@devermogensmeesters.nl I www.devermogensmeesters.nl
April 2015 VNO-NCW WEST.
“
W
anneer iedere buitenlandse toerist een nachtje langer in Nederland blijft, creëren we dertig duizend extra banen. Stel voor daar een speerpunt van te maken. Hoe zie jij dat als kenner van die sector?” Ik was in gesprek met Hans de Boer, een paar weken voordat Hans het stokje overnam van Bernard Wientjes. “Ik zie dat als een enorme aansporing voor de toeristisch-recreatieve sector om met de wind van VNO-NCW in de rug iets spectaculairs te doen voor deze potentiële groeisector”, zo reageerde ik enthousiast .
Een fantastisch initiatief is het Amsterdam Light Festival. In het laagseizoen, van november tot februari, wordt Amsterdam in en om het water een feest van licht, kunst en techniek. Dit jaar was het festival goed voor 750 duizend extra gasten in onze hoofdstad. Datzelfde concept moeten we in heel Nederland ontwikkelen, van Groningen tot Maastricht, van Den Helder tot Middelburg. Een Holland Winter Festival dat de populariteit van de kerstmarkten in de Duitse steden zal overtreffen. We hebben een authentiek en zeer onderscheidend stedenaanbod op een relatief klein oppervlak. Zo’n variatie bestaat nergens in de wereld. Je slaat dan veel vliegen in één klap. De spreiding van toerisme over het jaar, een stijgende bezetting van hotels en een opleving in de binnensteden waar de horeca en detailhandel vol van zullen profiteren. Doen dus! Verder moeten we Holland Branding centraal aanpakken. Versnippering leidt tot niets. Laten we vanuit VNO-NCW en MKB-Nederland de toeristische sector, de gemeenten en alle betrokkenen met goede voorbeelden uit andere landen overtuigen. En als we de overheid over de streep trekken om via al onze steunpunten in de wereld - ambassades en consulaten - Holland Branding eenduidig in te zetten, dan kunnen we een wereld winnen. Het mes snijdt dan aan drie kanten: exportgroei, investeringen van buitenlandse bedrijven in ons land en een boost voor inkomend toerisme. Waar wachten we nog op?
‘WE HEBBEN EEN AUTHENTIEK EN ZEER ONDERSCHEIDEND STEDENAANBOD OP EEN RELATIEF KLEIN OPPERVLAK. ZO’N VARIATIE BESTAAT NERGENS IN DE WERELD’ Foto: Michel Porro
René Klawer Voorzitter VNO-NCW West
April 2015 VNO-NCW WEST.
15
PROFIEL
Op haar 25e mocht Emily Ansenk zich al museumdirecteur noemen. Ze maakte naam door het Frisia Museum van scratch af aan uit te bouwen tot een succesvolle organisatie met een rijke collectie. Inmiddels staat ze alweer ruim zes jaar aan het roer van de Kunsthal Rotterdam. Ansenk, lid van VNO-NCW Rotterdam, over bezoekersparticipatie, de plannen voor een depot op het Museumpark en de samenwerking met het bedrijfsleven. Tekst: Veerle Focke | Foto's: Menno Korenhof
MET BOUW KUNSTDEPOT, KOMEN WIJ IN ACHTERTUIN MUSEUMPARK Je werd op je 25e museumdirecteur. Dat moet bijzonder zijn geweest. “Het was vooral erg leuk! Ik werkte bij de afdeling Kunst zaken van de ING toen ik de kans kreeg directeur van het Frisia Museum te worden. Een kans die ik met beide handen aangreep. Ik begon letterlijk met een leeg bureau en een lege computer. Ik was zelf ook behoorlijk blanco, wat maakte dat ik het nieuwe museum met open blik bestierde. Ik zag overal mogelijkheden en legde de nadruk op de beleving van kunst. Dat uitte zich in heldere infor matie voor onze bezoekers, maar ook in enorm bevlogen personeel. Onze koffiedame wist meer over Carel Willink dan menig kunsthistoricus. Het was een mooie tijd waarin ik regelmatig dacht: dat hebben we toch maar mooi voor elkaar gekregen! Bijvoorbeeld toen we La Musicienne van Tamara de Lempicka op de veiling in New York kochten, maar ook toen we de mooie schilderijen van Alex Katz tentoonstelden. Ik heb veel plezier gehaald uit het steeds verleggen van de lat, maar na twaalf jaar was het tijd voor een nieuwe uitdaging. Die vond ik in de Kunsthal.”
Wat is er anders aan de Kunsthal? “Veel. De Kunsthal is een iconisch gebouw en heeft geen eigen collectie. Daardoor hebben we een totale vrijheid van programmeren. De Kunsthal fungeert als een soort instapmodel, ruim 40 procent van onze bezoekers is nieuw publiek. Met een team van twaalf mensen organiseren we vijfentwintig tentoonstellingen per jaar. Die spelen in op dit type bezoeker, maar zijn ook een goede mix van Rotterdamse, nationale en internationaal georiënteerde exposities.”
16
April 2015 VNO-NCW WEST.
“Samen met curatoren denk ik na over wat we tentoon stellen, in welke combinatie en wanneer. Daarnaast stel ik de speerpunten van de Kunsthal op. Zo hebben we ons de afgelopen jaren gericht op bezoekersparticipatie en de verduurzaming van ons gebouw. Verder houd ik me bezig met de organisatie op zich. Inclusief alle baliemedewerkers en suppoosten werken hier 34 mensen die in hun kracht gehouden moeten worden. Tot slot houd ik me bezig met de financiën. We krijgen weinig subsidie en zijn verantwoordelijk voor 54 procent van onze inkomsten. Die halen we uit zakenrelaties, fondsen, schenkingen, verhuur van het auditorium en de Kunsthal en natuurlijk kaartverkoop en horeca.”
‘ONZE KOFFIEDAME WIST MEER OVER CAREL WILLINK DAN MENIG KUNSTHISTORICUS’ Wat bedoel je met bezoekersparticipatie? “Als onderdeel van een onderzoek verleidden we museumbezoekers om langer naar kunst te kijken. In een stellage hingen werken uit de 20e en 21e eeuw. Aan de ene kant stonden loopbanden, aan de andere kant leunstoelen. Bij elk werk hing een koptelefoon waarop je verschillende dingen hoorde. Denk aan een vraaggesprek tussen kin deren, yogamuziek, of een discussie over de waarde van kunst. Onze vraag was: wanneer je beweegt of iets anders hoort, wat doet dat dan met de kijkduur? Het sloeg aan, want de kijktijd verdriedubbelde. Het vervolg was het
April 2015 VNO-NCW WEST.
17
PROFIEL
REGIONIEUWS
DOWNLOAD APP LOBBYWIJS
project ‘Kunsthal MaakMee’. Geïnteresseerden kregen de vraag ‘welke tentoonstelling wil jij ons mee helpen maken?’ voorgelegd. Ze kozen voor een tentoonstelling over schoenen. Wij zorgden voor de content en zij hadden online inbreng op zaken als de titel, de inrichting, de openingsgast en de plaatsbepaling van de topstukken. Het was een groot succes, want uiteindelijk participeerden ruim vijftienhonderd mensen. Die mate van participatie willen we verder uitbouwen.”
Lobbywijs is vernieuwd. VNO-NCW West biedt de app gratis aan in de Apple-store. Zij bevat een korte omschrijving van de lobbystandpunten van de regionale werkgeversorganisatie, inclusief de belangrijkste argumenten per standpunt. De app biedt een handige tool om snel op de hoogte te komen van de mening van het bedrijfsleven over allerlei onderwerpen die er voor ondernemers toe doen, zoals infrastructurele voorzieningen, financiering, vergunningverlening en regeldruk.
‘IK ZET GROTE VRAAGTEKENS BIJ EEN OPENBAAR COLLECTIEDEPOT IN HET MUSEUMPARK’
Nieuw: berichtgeving
Jullie werken ook veel samen met het bedrijfsleven. Waarom is dat? “Omdat we elkaar versterken. Onze tentoonstellingen rond James Bond en Jean Paul Gaultier zijn door de stad omarmd. De middenstand richtte de etalages er op in en voerde speciale acties. De Bijenkorf had een pop-up store, en grote gebouwen als de Euromast en het Erasmus MC waren ingepakt in Gaultier-korsetten. Ze gaven zichtbaarheid aan onze tentoonstellingen zonder er direct naar te verwijzen. Dat was te gek.”
Waarom doen ze daaraan mee? Wat is hun belang? “Ongeveer 75 procent van ons publiek komt van buiten Rotterdam. Vaak gaan die mensen nog even de stad in en geven daar geld uit. Daarmee leveren wij een bijdrage aan de stad. Een heel concreet voorbeeld: het Mainport Hotel was partner van de James Bond tentoonstelling. Het hotel heeft in drie maanden tijd vierhonderd extra hotelovernachtingen met Bond-arrangement verkocht. Dat is natuurlijk economisch waanzinnig goed, maar het effect is niet alleen in harde cijfers uit te drukken. Het is ook goed om met elkaar aan Rotterdam te bouwen. Dat kan naar mijn idee het best door met bedrijven en instellingen samen te werken die niet direct voor de hand liggen, die elkaar aanvullen. Dat is ook de reden dat we vijf jaar geleden de Kunsthal Zakenkring hebben opgericht. Het bedrijfsleven steunt ons en in ruil daarvoor maakt het gebruik van ons auditorium of geven wij hun zakenrelaties een uitgebreide rondleiding.”
In het Museumpark waar jullie zitten, komt wellicht een openbaar depot, het Collectiegebouw. Wat vind je daarvan? “Vooropgesteld dat het Booijmans een goed depot moet hebben, zet ik vraagtekens bij deze lokatie. Het heeft een enorm volume en komt in het begin van het Museumpark, waardoor wij in de achtertuin komen. Ook zijn er hoge
18
April 2015 VNO-NCW WEST.
kapitaallasten die, mede daardoor, leiden tot hoge exploitatielasten. Die hebben een direct effect op de cultuurplanbegroting waar alle instellingen onderdeel van uitmaken. Daarnaast zijn collectiedepots niet de meest aantrekkelijke opstellingen. De voorselectie van kunstwerken die cura toren en conservatoren maken is bij zo’n depot ook niet het geval, waardoor ik bang ben dat het in de praktijk niet werkt. En dan zijn er ook nog goede alternatieven, zonder deze risico’s, bijvoorbeeld een virtuele wandeling door het depot. Dan speel je nog in op de trend ook. Ik heb, samen met andere instellingen, mijn vragen en zorgen kenbaar gemaakt en ben heel benieuwd wat de gemeenteraad besluit. Wij gaan in ieder geval gewoon door met onze eigen plannen.”
Wat staat er voor jou nog op het programma? “Dit najaar een overzicht van het politieke werk van Keith Haring. En op de langere termijn wil ik de waarde van de Kunsthal als instapinstelling verder uitbouwen door moeilijke kunst op een nieuwe, spannende of ludieke manier te presenteren. Of door populaire onderwerpen kwalitatief sterk te exposeren en contrastrijk te programmeren. Zo zagen de bezoekers van de schoenenexpositie ook een tentoonstelling over de Tweede Wereldoorlog en maakte het Bond-publiek kennis met Rudolf Steiner. Daarnaast gaan we steviger inzetten op tentoonstellingen die niet alleen een lust voor het oog zijn, maar ook zin tuigelijk prikkelen. En bezoekersparticipatie dus. Nog genoeg te doen!”
Nieuw is de berichtgeving. Als de gebruiker berichtgeving toestaat, krijgt hij een berichtje zodra VNO-NCW West een standpunt toevoegt in Lobbywijs (ga naar Instellingen/ berichtgeving/lobbywijs en zet het schuifje achter ‘sta berichtgeving toe’ op groen.) Wie meer achtergrond informatie over een standpunt zoekt, kan doorgaan naar de website van VNO-NCW West. Daar kun je ook aan geven of je een standpunt wel of niet okay vindt. Deze reactiemogelijkheid is ook nieuw. Heb je geen iPhone of iPad, maak dan op je mobiele apparaat een snelkoppeling naar www.vno-ncwwest.nl/lobbywijs. Daar worden de standpunten ook kort en krachtig op een rijtje getoond.
Lobbywijs is mogelijkheid gemaakt door internetbedrijf Mangrove, lid van VNO-NCW Rotterdam
MELD JE AAN ALS NIEUWE HELD Wie wordt de winnaar van de Nieuwe Helden Prijs VNO-NCW Rotterdam 2015? Wie volgt Floris Vervat, directeur-eigenaar van Jeeves op? De genomineerden worden op 15 april bekendgemaakt. Nieuwe Helden zijn vernieuwers en versnellers. De verkiezing wil succesvol ondernemerschap belonen en zichtbaar maken. Nieuwe Helden inspireren en motiveren anderen met hun visie, passie, overtuiging en excellent ondernemerschap.
Beoordelingscriteria 1. Impact: schaalbaarheid en impact in de regio Rotterdam. 2. Innovatief: vernieuwend, aantoonbaar innovatief in technologie, product, dienst of organisatie. 3. Financieel: gezond en toekomstbestendig.
De jury • Diederik van Dommelen, PwC en voorzitter VNO-NCW Rotterdam, voorzitter van de jury. • Catharina Bieringa, regiomanager VNO-NCW Rotterdam, secretaris van de jury. • Floris Vervat, directeur-eigenaar Jeeves.
• Harald Swinkels, CEO De Nederlandse Energiemaatschappij. • Belle de Bruin, CEO Indofin. • Michiel Muller, serial entrepreneur. • Hendrik Halbe, managing director of the Erasmus Centre for Entrepreneurship ECE.
Nominaties, uitreiking en aanmelding De tien genomineerden worden bekendgemaakt tijdens de VNO-NCW Rotterdam- bijeenkomst in de Kunsthal (15 april, 19.30 uur – 22.30 uur). De jury kiest in de loop van het jaar daaruit de drie besten. Die doen tijdens de eindejaarsbijeenkomst op 8 december een pitch, waarna de winnaar bekend wordt gemaakt. Burgemeester Aboutaleb reikt de Nieuwe Helden Prijs 2015 uit. www.vno-ncwwest.nl/regio/rotterdam
April 2015 VNO-NCW WEST.
19
EVEN VOORSTELLEN
VNO-NCW WEST
AGENDA
NIEUWE LEDEN
VNO-NCW Rotterdam 26 maart, 16.00 uur
Regio Amsterdam
Westland-Delfland
- Mevr. E.G.H. Avontuur, Rabobank
- Dhr. J. ten Veen, Metazet/
Natuurlijk kapitaal Ingrid Hazeleger Bedrijfsleider
Imco Struiksma Manager Publieke Sector en Zorg
Peter-Paul Kuipers Directeur
Ons bedrijf…
Ons bedrijf…
Ons bedrijf…
Mees Ruimte & Milieu begeleidt initiatiefne mers bij het verkrijgen van alle vergunnin gen op het gebied van ruimtelijke ordening en milieu. Het verkrijgen van toestemming om een project te ontwikkelen is aan het veranderen en vereist een andere aanpak dan voorheen. Een specialisme dat wij “permissiemanagement” noemen. Dat gaat verder dan alleen het leveren van diensten om de vergunningen te verkrijgen. Permis siemanagement houdt in dat wij het gehele traject begeleiden van ‘willen’ naar ‘mogen’. Daarvoor voelen wij ons verantwoordelijk.
Raetsheren van Orden is een Register makelaar in Assurantiën (RMiA) met kantoren in Alkmaar en Leeuwarden. Wij hebben vanuit onze jarenlange expertise diverse specialisaties opgebouwd rondom specifieke klantsegmenten en verzekeringsmarkten. Wij adviseren onze relaties primair bij het verbeteren van hun risicoprofiel. Een scherp inzicht daarin resulteert in risico- en kosten bewustzijn, kostenbeheersing en waarborgt de continuïteit van de onderneming of (semi) publieke instelling.
Kuipers Electronic Engineering BV bestaat uit twee divisies: TMX en YES-Partner. TMX heeft een leidende positie opgebouwd op het gebied van telemetrie. We hebben alle disciplines hiervoor in huis en ontwikkelen en produceren alle benodigde soft- en hardware zelf. Kritische processen in bijvoorbeeld de watersector en infrastructuur worden door TMX 24/7 gemonitord en bestuurd op af stand. Desgewenst ontzorgen we u 100% met hoogwaardige cloudoplossingen. Hierbij garanderen we een hoge uptime gekoppeld aan maximale veiligheid. YESpartner ontwikkelt en produceert (besturings) systemen voor OEM’s. We doen dit in nauwe samenwerking met onze klanten, gekoppeld aan ruim 40 jaar ervaring.
Onze ambitie is… Onze ambitie… we halen alles uit de kast om een initiatief mogelijk te maken. Wat ons betreft mag geen enkele ontwikkeling stranden of onnodig vertragen, elk initiatief verdient een soepele afhandeling.
Bel ons want… met permissiemanagement als expertise, gecombineerd met onze bevlogenheid en betrokkenheid, maakt ons anders dan anderen.
de meest professionele en kwalitatief meest deskundige verzekeringsmakelaar en dienstverlener te zijn in de door ons gekozen klantsegmenten. Raetsheren Van Orden is met name actief in de (semi) publieke sector en in de bedrijvenmarkt bij met name industriebedrijven, fooden retailbedrijven en in de transport- en automotivesector. Wij delen graag onze expertise met u over risico-inventarisatie, risicoanalyse, risicobeheersing en kosten reductie.
Interesse? Neem dan contact met ons op!
20
Mees Ruimte & Milieu
Raetsheren van Orden B.V.
Kuipers Electronic Engineering
Postbus 854, 2700 AW Zoetermeer Schipholweg 1, 2700 AW Haarlem T 085 744 08 38 M 06 53 57 56 07 I www.meesruimteenmilieu.nl
Arcadialaan 36a Postbus 1015, 1810 KA Alkmaar T 072 541 41 51 M 06 50 26 64 54 I www.rhvo.nl | E home@rhvo.nl
Houtkopersstraat 6, 3334 KD Zwijndrecht T 078 610 03 00 M 06 51 78 68 01 E pp.kuipers@tmx.nl I www.tmx.nl | www.yes-partner.nl
April 2015 VNO-NCW WEST.
Vereniging van Banken
- Dhr. W.J. Luijkx, F. van Lanschot Bankiers N.V.
- Dhr. R.P. van Wingerden, Koninklijke BAM Groep nv
Oostland - Dhr. J. Rijsdijk, Gemeente
Rijnland - Dhr. J.B.L. van Santen, Akzo Nobel - Dhr. M.J. van Paridon, RWV advocaten - Dhr. I.G. van Paridon, Metsens BV
Lansingerland - Dhr. A. Abee, Gemeente Lansingerland - Mevr. J.S. van Egmond, Gemeente Pijnacker-Nootdorp - Dhr. R.A. Blankemeijer, Flynth
dga platform
bouw power
netwerk vno-ncw west
netwerk vno-ncw west
vrouwen zorg VNO-NCW Rotterdam netwerk power 9 april 16.00 uur netwerk vno-ncw west
netwerk vno-ncw west
hrm Den Haag e.o. expert netwerk - Dhr. S.C. Krekel, De Clercq
dga platform
Hoe zorgen we ervoor dat we de positieve flow van Rotterdam vasthouden? Wat zijn de iconische werken van de komende vijf à tien jaar? Make it happen: de bouw- en vastgoedsector moet denken in kansen en daadkracht. Spreker: directeur Stadsontwikkeling bouw power Gemeente Rotterdam, Paula Verhoeven.
adviseurs en accountants BV
netwerk vno-ncw west
Advocaten Notarissen
Make it happen
- Mevr. M. Erich, Focus Nederland B.V.
Delft - Dhr. K.E. van der Meijden, Exact Software Nederland B.V.
- Dhr. M. Nabil, Harvey Nash Rotterdam - Dhr. J.J.A. Roosenstein Newviews - Dhr. R. Bosveld, DFDS Seaways BV - Dhr. M. van Zeijl, Milieu 1.2.3. B.V. zorg
power C. Verkade, Yacht bv - Mevr.
Voor een actueel ledenoverzicht:
- Dhr. H Kant, Tempo-Team
VNO-NCW metropool Amsterdam 14 april 16.00 uur
Onze ambitie… met u als partner de beste technische op lossing realiseren die gebruiksvriendelijk is en toch zeer veilig. Daarbij durven we elke vergelijking aan; bijvoorbeeld Total Cost of Ownership (TCO). We willen graag met u in gesprek om nader kennis te maken en de mogelijkheden tot samenwerking te inventariseren.
- Dhr. E. Dubbeling, Nederlandse
Succesvolle bedrijven gebruiken op slimme en duurzame wijze natuurlijke hulpbronnen. Wat voor het ene bedrijf afval is, is voor het andere bedrijf grondstof. De zogenaamde Natural Captains komen bij Unilever in Vlaardingen bijeen om van elkaar te leren. Onder andere directeuren van Unilever, Van Gansewinkel en Heijmans vertellen hun verhaal.
FormFlex
VOLG ONS!
Regio Schiphol
vrouwen netwerk
Uitzenden bv
www.vno-ncwwest.nl/ledennet
hrm expert
netwerk Dilemma’s in de boardroom
De centrale vraag tijdens de toezichthoudersbijeenkomst zal zijn: hoe ben ik een integere commissaris? Onderzoek in opdracht van Grant Thornton zal interessante informatie geven over de dilemma’s in de bestuurs kamers van het bedrijfsleven. Ook wordt het onderzoek in de culturele sector gepresenteerd, in samenwerking met de Nederlandse Vereniging Toezicht Cultuur.
Omroep West @omroepwest:
Bert Mooren @VNONCWWest: ‘Er zijn duizenden bestuurders in de Randstad. Oplossing: minder gemeenten’
Voor een actuele agenda: www.vno-ncwwest.nl/agenda
April 2015 VNO-NCW WEST.
21
Groen is pas duurzaam als het rendement oplevert, zoals bij Smart Building Logistics. BAM staat midden in de samenleving en neemt haar verantwoordelijkheid om verder te werken aan duurzaamheid in de bouw-, installatie- en vastgoedsector zeer serieus. Sterker, we willen daarin een leidende rol vervullen. Dat vraagt continue aandacht bij alles wat we doen om de effecten van ons handelen te beheersen. De focus ligt daarbij op CO2 uitstoot, afval en veiligheid. Onze werkmaatschappijen leveren hierover structureel gegevens aan. De filosofie daarbij is die van ‘meten is weten’: effectief gegevens verzamelen en sturen op meetbare, concrete resultaten. Zoals bijvoorbeeld onze eigen CO2 desk, Toolkit Bestaande Bouw, Toolkit Energy Services, GreenUpTool en Smart Building Logistics. We beseffen ons dat er nog een lange weg te gaan is. Daarbij is samen-werking en communicatie met klanten, partners, overheden, leveranciers door de hele keten en onze eigen medewerkers essentieel. BAM zal daarbij een voortrekkersrol spelen. Want alleen op die manier kunnen we onze opdrachtgevers de economisch beste oplossingen bieden. Voor meer informatie neemt u contact op met Chris Pronk van
BAM Utiliteitsbouw bv (070) 388 95 00.
Dus het is ze weer gelukt?
22
April 2015 VNO-NCW WEST.
23
De C-Klasse 350 e PLUG-IN HYBRID. 7% bijtelling
205 kW (279 pk)
Vermogen inleveren doet niemand graag. Het is echter wel de prijs die u betaalt als u kiest voor een zakenauto met 7% bijtelling. Tenzij het een Mercedes-Benz C-Klasse 350 e PLUG-IN HYBRID Limousine of Estate is. Die staan voor u klaar bij Mercedes-Benz Dealer Bedrijven met een vermogen van 205 kW, de royale uitrusting van onze Lease Editions ĂŠn slechts 7% bijtelling. Ontdek het op www.mbdb.nl. Gecombineerd verbruik: 2,1 l/100 km, 47,6 km/l, CO2-uitstoot: 48 - 49 g/km.
Mercedes-Benz Alphen a/d Rijn De Schans 25 2405 XX Alphen a/d Rijn tel. 0172 - 47 51 55.
Mercedes-Benz Den Haag Donau 42 2491 BA Den Haag tel. 070 - 340 03 00.
Mercedes-Benz Leiden Vondellaan 45 2332 AA Leiden tel. 071 - 576 93 03.
Mercedes-Benz Naaldwijk Klompenmakerstraat 50 2672 GA Naaldwijk tel. 0174 - 52 67 70.
www.mbdb.nl, info@mbdb.nl