West. by VNO-NCW West

nr 3 •

juni 2010 •

jaargang 6

voor ondernemers in de Randstad

M LUSTRzU maga ine

Vitale werknemers

Vrienden A8 – A9 LESSEN in netwerken

vno ncw

TEKST Annemarie van Oorschot FOTO’S Jan Jacob Beelaerts van Blokland

INHOUD KRACHTENVELD

JAN BOUDESTEIJN, directeur-eigenaar Boudesteijn Transport en Verhuizingen (60 medewerkers, 35 wagens): “De A8-A9 kan de problemen van de noordzuidverbinding oplossen. Mijn wagens staan dagelijks vast op de A9. De omvang van de schade is voor ons alleen al minimaal 100.000 euro per jaar.”

4 3 2 5

BEDRIJFSLEVEN START PUBLIEKSCAMPAGNE VOOR RIJKSWEG A8-A9

Nederlandse burgers kunnen op de website www.a8-a9.nl vriend worden van de wegverbinding tussen de rijkswegen A8 en A9. VNO-NCW NoordHolland is begin mei namens het regionale bedrijfsleven een publiekscampagne gestart voor de aanleg van dit ontbrekende stukje in de Rondweg Noordzeekanaal (A8, A9, A10).

“De A8-A9 is bikkelhard nodig voor een betere bereikbaarheid van metropool Amsterdam,” zegt Vincent Wanders, voorzitter VNO-NCW NoordHolland en woordvoerder van de campagne. “Het gaat om slechts 4 kilometer weg, die kan zorgen voor de broodnodige verbinding tussen Noord-Holland-Noord en Noord-Holland-Zuid.” Al in 1961 besloot het Rijk een rijksweg A8 aan te leggen die op de A9 zou aansluiten. Door de oliecrisis in 1973 werden de werkzaamheden echter bij Westzaan gestaakt. Plannen voor snelwegen leiden altijd tot unieke protestacties van tegenstanders. De voorstanders vormen vaak de zwijgende meerderheid. Daardoor ontstaat een verkeerd beeld in de media. VNO-NCW Noord-Holland wil dat veranderen door voorstanders te mobiliseren.

WORD VRIEND! WWW.A8-A9.NL 2

COLOFON Krachtveld_west.indd

2-3

WEST. wordt periodiek uitgegeven door VNO-NCW West in samenwerking met Media Business Press. VNONCW West is de regionale werkgeversorganisatie voor Noord- en Zuid-Holland. Ze behartigt de belangen voor het bedrijfsleven en biedt de aangesloten werkgevers een netwerk.

Gebruikte pictogrammen:

vnO-nCW West Postbus 93073 2509 AB Den Haag T 070 349 08 10 E info@vno-ncwwest.nl www.vno-ncwwest.nl Info lidmaatschap: Anita Zeilstra T 070 349 08 12 E zeilstra@vno-ncwwest.nl

Onderwijs en arbeidsmarkt

Hoofdredactie Annemarie van Oorschot VNO-NCW West

Uitgeefpartner Judith Verbeek Media Business Press Postbus 8643 3009 AP Rotterdam T 010 289 40 75 E info@mbp.nl www.mbp.nl

Ruimte voor bedrijven

Teksten en eindredactie VNO-NCW West Media Business Press Basisontwerp en vormgeving Rimke Bartels en Marsha van Haaften, Twin Media bv, Culemborg

Duurzaamheid

druk Thieme Media Services Advertentie-exploitatie Media Sales Support Lian Gebhardt T 010-289 40 84 E lgebhardt@mediasalessupport.nl Coverfoto Martien de Man

Bereikbaarheid

vno ncw

WEST. juni 2010

West.

Hoofdredacteur Annemarie van Oorschot (l) van VNO-NCW West, uitgever Judith Verbeek (m) en eindredacteur Margo Verbiest (r) van Media Business Press.

Identiteitsonderzoek, huisstijloperatie, lezersonderzoeken en brainstormsessies. In de afgelopen twee jaar hebben we samen met leden hard gewerkt aan de branding van het merk VNONCW West. Dat leidde onder meer tot de introductie van ons nieuwe logo in januari van dit jaar en vandaag tot de presentatie van ons nieuwe blad West.

06 Hoofdartikel

Vitaliteit

Door vergrijzing en een ongezonde levensstijl daalt de arbeidsproductiviteit. Werkgevers moeten een grotere rol spelen in het vitaal houden van hun werknemers.

11 Column

Reden VooR optimisme

De Randstedelijke economie heeft veel sterke punten. Die moeten we uitbouwen, vindt VNO-NCW-voorzitter René Klawer. De nieuwe regering moet daarom een ambitieuze Groeiagenda Randstad opstellen.

12 kraCHtenveld

WoRd VRiend Van de a8-a9

VNO-NCW Noord-Holland start grote publiekscampagne voor de aanleg van 4 kilometer snelweg tussen Zaanstad en Heemskerk.

16 Profiel

miRiam notten, la Red

Netwerkspecialist Notten pleit tegen de stroom in voor een nieuw ministerie: dat van Sociaal Kapitaal. Ook weet ze zeker dat bedrijven op de langere termijn een chief network officer in dienst hebben.

en verder 04 IN beDRIjf

21 ReGIONIeuWS

15 VIZIeR

23 IN ’t OOG

19 LeZeRSaaNbIeDING

24 NIeuWe LeDeN

20 fOtORepORtaGe

24 aGeNDa

We zijn trots op het resultaat. Met beperkte middelen is het gelukt een blad uit te brengen waarin de kernwaarden en -activiteiten van onze vereniging goed tot uitdrukking komen. Bovendien sluit de inhoud van dit nummer aan op de behoeften van veel van onze lezers. Omdat ons ledenbestand gemêleerd is, zijn die behoeften zeer uiteenlopend. Het zal voor de redactie daarom ieder nummer opnieuw een uitdaging zijn een blad te maken dat het merendeel van de lezers boeit en verrast. Niet geklaagd, dat maakt het vak van bladen maken alleen maar leuker. De opvallendste verandering is de bladtitel. Vijf jaar lang Platform, nu dan West. Voor ondernemers in de Randstad. Aan de leden hebben we gevraagd mee te denken over een nieuwe naam. Dat leverde tal van suggesties op. Go West werd meermalen aangeraden, evenals bijvoorbeeld Westkracht, West Best en Westerkring. Heel origineel was de naam Vierkant, een kwinkslag naar het logo, maar deze naam sloot niet goed aan bij onze identiteit. Met alle suggesties hebben we gespeeld: wikken, wegen, uitproberen. Ze leverden ook nieuwe ideeën op. Maar in de loop van het creatieve proces kwam West bovendrijven. Door geen van onze leden genoemd, maar alle suggesties omvattend. We voegden de punt in de vorm van een cirkel toe. Deze straalt kracht uit en verwijst naar de cirkels in ons logo. Die cirkels staan voor onze veertien ondernemerskringen. West. verschijnt twaalf keer per jaar: zes keer in de vorm van een gedrukt magazine en zes keer als digitale nieuwsbrief. Voor de leden zijn er nieuwe, aantrekkelijke mogelijkheden om gecombineerd te adverteren in het blad, de nieuwsbrief en op de website (zie pagina …). De redactie wenst je veel leesplezier. Annemarie van Oorschot

juni 2010 WEST.

in bedrijf

TeksT inTerviews Robin Ouwerkerk

HET NIEUWE WERKEN

‘Ik heb geleerd dat Ik anderen de vrijheid moet geven hun beslIssIngen te nemen bInnen mIjn grote lIjnen’ JOHN FENTENER VAN VLISSINGEN, directeur-eigenaar van reisconcern BCd (hP/de Tijd, mei 2010)

Het klinkt verrassend, maar als je er even over nadenkt is het best logisch. De Hollandsche Eenheidsprijzen Maatschappij Amsterdam (HEMA) biedt sinds 2009 online-opleidingen voor de zakelijke markt. Hema academie is een online-opleidingsinstituut voor profit- en nonprofitorganisaties. Bedrijven kunnen voor medewerkers opleidingsabonnementen afsluiten met diverse cursuspakketten, waaronder het Management Pakket. Een abonnement geeft een jaar lang onbeperkt toegang vanaf iedere locatie met een internetverbinding.

van de vijftig onderzochte gemeenten in Nederland maken er 38 een bovengemiddelde kans op bevolkingskrimp. in het werkgebied van vNO-NCW West zijn dat: - Spijkenisse (grootste kans op krimp) - vlaardingen - Schiedam en nog 13 andere steden.

het Management Pakket bestaat uit theoretische opleidingen op mbotot hbo/wo-niveau. Zo is er op mbo-niveau de Nemas-basismanagementopleiding voor medewerkers in het middenkader die willen doorgroeien tot leidinggevende. Op hbo/wo-niveau biedt hema academie The Art of Management van Marcel Nieuwenhuis, waarin de behandelde bouwstenen het fundament vormen voor managers om een organisatie goed te laten functioneren. Carolien voorhuis, algemeen verantwoordelijk voor hema academie, zegt dat de academie is ontstaan door vraag uit de zakelijke markt. “Werkgevers zoeken naar betaalbare en hoogwaardige opleidingsmogelijkheden voor permanente educatie van hun medewerkers. de hema lanceerde eerder Online Leren voor consumenten. dit zijn online-cursussen met een fun-karakter zoals gitaar spelen en Frans leren; dat soort dingen. Wij proberen het leven van alledag leuker en makkelijker te maken. Werk hoort ook bij het leven van alledag. Waarom zouden we dat uitsluiten?” Met filmpjes, hoorcolleges en literatuur online zijn de opleidingen multimediaal en praktisch opgebouwd. de prijzen blijven laag doordat de hema zicht richt op de massa. de cursussen zijn ontwikkeld onder supervisie van erkende specialisten. “daarmee is kwaliteit gewaarborgd,” stelt voorhuis. “Maar examens kunnen bij de hema niet worden afgelegd. de opleidingen zijn wel zo samengesteld dat ze cursisten klaarstomen voor een examen bij een erkend en onafhankelijk examineringinstituut.” het zijn vooral de werknemers zelf die graag een diploma willen om hun cv op te pimpen, stelt voorhuis. “Werkgevers vinden het vooral belangrijk dat medewerkers kennis hebben. het behalen van diploma’s is hierbij niet het grootste belang.”

w ww.atlasvoorgemeenten.nl

www.hema-academie.nl

GROEI IN DE RANDSTAD in ruim een kwart van de Nederlandse gemeenten daalt de komende dertig jaar het aantal inwoners met meer dan 2,5 procent. de krimp doet zich vooral voor in het noordoosten van Groningen, het zuiden van Limburg en het zuiden van Zeeland. het aantal bewoners in de randstad neemt tot 2040 juist toe met ruim 1,25 miljoen. Met name in steden met universiteiten en grote hbo-instellingen zal de bevolking groeien. dit blijkt uit de Atlas Nederlandse Gemeenten, die in april uitkwam. toename aantal inwoners 2010 - 2025

Amsterdam Utrecht rotterdam den haag

hogerop met hema management

90.000 80.000 40.000 40.000

in bedrijf

iMAGO BANkeN BedrOeveNd Burgers achten het veilig geld naar een bank te brengen, omdat er een depositogarantiestelsel is waarin de overheid tegoeden tot 100.000 euro garandeert. Maar vraag je naar soliditeit, betrouwbaarheid, integriteit of transparantie, dan vindt minder dan de helft van de duizend ondervraagde burgers dat op banken van toepassing. driemaandelijks onderzoekt strategisch positioneringsbureau high value voor externe opdrachtgevers hoe het publiek banken beoordeelt op financiële betrouwbaarheid en gedragsaspecten. de score is over de hele linie ronduit bedroevend, constateert vincent Wanders, partner bij high value en voorzitter van vNO-NCW Noord-holland. de financiële crisis en de hoge beloningen hebben het vertrouwen flink doen kelderen. het zal de banken niet lukken met een simpele reclamecampagne het imago te verbeteren. Wanders: “Ze moeten gezamenlijk een programma opstellen om de beleving van betrouwbaarheid terug te winnen, door de klant centraal te stellen. dit proces zal vele jaren duren, maar is nodig om banken op lange termijn hun functie te laten blijven vervullen.” Ondanks hun wantrouwen brengen consumenten hun spaargeld nog wel naar de banken, maar die zijn niet erg genegen dat uit te lenen. Wanders: “Banken rekenen een hogere prijs voor het uitlenen van hun geld aan burgers en bedrijven. het risico dat ze het geld niet terugkrijgen, schatten ze immers hoger in. Ook strengere kapitaaleisen aan banken zorgen ervoor dat bedrijven en burgers moeilijker aan geld komen, want wat banken opzij moeten zetten, kunnen zij niet uitlenen.” Als van alle kanten wordt geroepen dat banken hun kredietverlening kunnen versoepelen, banken zelf goedkoop geld kunnen lenen en desondanks de rente voor consumenten en bedrijven hoog blijft, zal het wantrouwen niet snel afnemen. www.high-value.com

GETIpT! drie blogs van leden van vNO-NCW West: http://groenewegenfietst.nl/blog.shtml http://bloomingbizz.nl/weblog http://www.jongondernemen.nl/weblog.html

Ben je ondernemer in de Randstad en schrijf je regelmatig een blog op internet over bijvoorbeeld trends, economie of inspirerende onderwerpen, stuur het blogadres naar de redactie van West. oorschot@vno-ncwwest.nl

DRAAGVLAK

‘een hoehad-u-hetgehad-wIllen-hebbendemocratIe Is een

SLeChT BeSTUUrSMOdeL voor een land, een bedrIjf én trouwens ook voor de navo’

JAAP DE HOOP SCHEFFER, voormalig secretaris-generaal van de NAvO, vindt de kloof tussen burger en politiek te klein (Zout, magazine kPMG, april 2010) vno ncw

juni 2010 WEST.

hoofdartikel

teKst Jeanette Voets Foto Martien de Man

Vitale werknemers UW nieUWe UitdaGinG

vno ncw

WEST. juni 2010

hoofdartikel

De Nederlandse bevolking vergrijst en wordt in rap tempo ongezonder. Meer dan de helft van de Nederlanders kampt met overgewicht. Dat dit gevolgen heeft voor de arbeidsproductiviteit behoeft geen uitleg. Belangrijk is de vraag of hier een verantwoordelijkheid ligt voor de werkgevers. Moeten zij onderscheid maken in het aansturen van jongere en oudere werknemers? en mogen zij zich bemoeien met hun levensstijl? De wetenschap vindt van wel.

juni 2010 WEST.

hoofdartikel

n 2024 is naar verwachting een derde van de Nederlanders boven de twintig jaar ouder dan 65 jaar. Kenner van de vergrijzingsproblematiek is de Finse professor Ilmarinen van het Institute of Occupational Health in Helsinki. Hij doet hij al decennialang onderzoek naar trends in de leeftijdsopbouw van werknemers en de consequenties voor de arbeidsproductiviteit. Onlangs gaf hij een presentatie bij VNO-NCW Den Haag over generatiebewust management als antwoord op de afnemende productiviteit bij oudere werknemers. “Het zijn namelijk de managers die bepalen of iemand productief is,” legt Ilmarinen uit. Generatiebewust managen is bewust rekening houden met de leeftijdsopbouw van het personeelsbestand, dat doorgaans bestaat uit drie generaties: jonge starters, ervaren werknemers en ouderen. Ilmarinen: “Iedere generatie heeft haar eigen kracht en haar eigen zwakte. Door die te benoemen én te benutten, kan de productiviteit van alle generaties omhoog. Ook onderlinge samenwerking en wederzijds respect zijn belangrijk. Ouderen leren van jongeren en andersom.”

meer informatie Good to be Fit is een organisatie die vitaliteit wil ontwikkelen door bedrijven op maat te adviseren. In een vitaliteitsplan staan drie onderdelen centraal: – invoeren van een preventief gezondheidsbeleid gericht op bewustwording en educatie, – sneller handelen en betere interventie tijdens de eerste zes weken van uitval, – optimaliseren van de inzet van de ARBO dienstverlening www.goodtobefit.nl

ProFessor van Mechelen is voorzitter van Onderzoekscentrum Body@Work, een initiatief van TNO Kwaliteit van Leven, de Vrije Universiteit (VU) en het VU medisch centrum (VUmc). Body@Work is opgericht om kennis te ontwikkelen om spieren gewrichtsklachten én lichamelijke inactiviteit te bestrijden. www.bodyatwork.nl www.evalua.nl

Finnish Institute of Occupational Health www.ttl.fi

‘MAAK AFSPRAKeN OVeR

LeVeNssTIjL BIJ HeT AANgAAN VAN De ARBeIDSOVeReeNKOMST’

Fit Bouwbedrijf Ballast Nedam, lid van VNO-NCW Amsterdam, past het gedachtegoed van Ilmarinen toe. HRMdirecteur Teun de Jong: ”Bouwvakkers op leeftijd krijgen vaak klachten, vooral aan gewrichten en spieren. Vier van de vijf medewerkers heeft overgewicht. Hen massaal naar de sportschool sturen, werkt niet.” Samen met de afdeling Sociale geneeskunde van VU medisch centrum is Ballast Nedam begonnen met het programma Fit in de Bouw. De Jong: “We gaan een persoonlijk gesprek aan met onze medewerkers en proberen op basis van een gezondheidsonderzoek vast te stellen wat er te verbeteren valt aan hun levensstijl. Is dat meer bewegen en gezonder eten of zijn er fysieke klachten? Per individu stellen we vervolgens een actieprogramma op om de conditie te verbeteren. Natuurlijk raak je dan verwikkeld in hun persoonlijke leefomstandigheden. Niet iedereen laat dat direct toe. Wel zie ik dat het onderwerp langzaam uit de taboesfeer komt. Medewerkers praten er veel openhartiger over dan enkele jaren geleden. Dat is grote winst.”

Langer door Door de toename van het aantal mensen met een ongezonde levensstijl en door de stijging van de pensioengerechtigde leeftijd zal de kans op chronisch zieken in een bedrijf de komende jaren groter worden. Ilmarinen heeft demissionair minister Donner geadviseerd de leeftijd waarop mensen met pensioen mogen niet vast te pinnen op 67 jaar. “Oudere werknemers willen langer aan het arbeidsproces deelnemen als ze zich even gewaardeerd voelen als hun jongere collega’s. Laat mensen zelf kiezen op welke leeftijd ze willen stoppen, bijvoorbeeld op een moment tussen de 63 en 65 jaar.” De werkgever zal de arbeidsomstandigheden en organisatievormen beter moevno ncw

WEST. juni 2010

hoofdartikel

ten afstemmen op de uiteenlopende leeftijdsgroepen binnen zijn bedrijf. Ook zal hij de vitaliteit, en daarmee de arbeidsproductiviteit, van zijn medewerkers op peil moeten houden. Ronald Rolvink, eigenaar van Good to be Fit in Den Haag en lid van VNO-NCW Den Haag, vindt dat directeuren en managers niet langer moeten aarzelen en hun verantwoordelijkheid moeten nemen. “Juist de leiding kan het gedrag en de levensstijl van de werknemers beïnvloeden. Maak bindende afspraken en kweek commitment, bijvoorbeeld bij het aangaan van een arbeidsovereenkomst. De werknemer legt vast dat hij werkt aan een goede gezondheid en de werkgever zorgt voor goede arbeidsvoorwaarden en faciliteiten. Beide partijen hebben er voordeel bij. en op deze manier is er ook een stok achter de deur voor de werknemer.”

slimme werkgever “Als een werkgever slim is, voelt hij zich medeverantwoordelijk voor de gezondheid van zijn werknemers,” meent ook professor Van Mechelen van het VU medisch centrum in Amsterdam. “Het kan hem veel geld opleveren.” Volgens berekeningen kunnen vitaliteitprogramma’s in bedrijven het ziekteverzuim met 27 procent doen afnemen en de medische kosten met 26 procent. “Als je wilt dat mensen hun levensstijl aanpassen, zijn maatregelen nodig. In onder meer de Verenigde Staten en Australië heeft de ervaring al geleerd dat je dat niet aan medewerkers zelf kan overlaten. Dan gebeurt er niets. Daar is een rol weggelegd voor de overheid. Maar bedrijven, en ook scholen, hebben een veel kortere lijn met hun mensen. Daar is dus meer resultaat te boeken.” Van Mechelen heeft geconstateerd dat nu al de helft van de Nederlanders te dik is. “Jaarlijks komen er vijftigduizend nieuwe gevallen van ouderdomsdiabetes bij, op steeds jongere leeftijd. De Raad voor de Volksgezondheid en Zorg heeft in 2002 al berekend dat de medische kosten door ernstig overgewicht vijfhonderd miljoen euro per jaar bedragen. De kosten van verlies aan arbeidsproductiviteit bedragen een veelvoud, circa twee miljard.”

Abnormaal Gaat het om ongezond gedrag in een normale omgeving of om gezond gedrag in een abnormale omgeving? Die vraag stelt Van Mechelen keer op keer als hij het probleem van overgewicht aansnijdt. “In het provinciehuis van ZuidHolland hebben we geëxperimenteerd met het programma FoodSteps. We hebben medewerkers verleid om vaker de trap te nemen, we hebben voeding voorzien van

labels met daarop het aantal calorieën en wat men moest ‘doen’ om die weer kwijt te raken, en we hebben gezorgd voor een gezonder aanbod in de bedrijfskantine. Na een poosje hebben we de gezondheid van de provincieambtenaren vergeleken met de ambtenaren op het gemeentehuis in Den Haag, waar geen maatregelen waren genomen. er was een duidelijk verschil. Na al een jaar neemt bijvoorbeeld het risico op hart- en vaatziekten af.”

actief met dit onderwerp

vno ncw

den haag

vno ncw

regio amsterdam

Wakker schudden Interim-manager en organisatieadviseur Lilian Soerel, voorzitter van het Poortwachtercentrum Amsterdam en lid van VNO-NCW Amsterdam, wil de discussie op gang brengen. Binnenkort organiseert zij voor leden van VNONCW West een bijeenkomst over dit onderwerp : “Van Mechelen doet krasse uitspraken en weet ondernemers wakker te schudden. Dat is absoluut noodzakelijk, want dit vraagstuk komt met rasse schreden op ons af. Dat kunnen we niet meer naast ons neerleggen. Ook de werknemers niet. Zij mogen niet passief toekijken. Het klinkt cliché, maar resultaten boeken kun je alleen samen. Als je het gezondheidsvraagstuk het hoofd wil bieden, is een volwassen en actieve houding van de werknemers een vereiste.” ●

juni 2010 WEST.

COLUMN

REDEN VOOR OPTIMISME

r is alle reden voor optimisme. In april, ruim voor de landelijke verkiezingen, presenteerden VNO-NCW, MKB en LTO namens het bedrijfsleven hun visie op de toekomst. De toon was opmerkelijk positief en stak af tegen de teneur van de meeste verkiezingsprogramma’s. Natuurlijk, we ontkomen niet aan bezuinigingen, maar kille saneringen of forse lastenverzwaringen zijn helemaal niet nodig. Zelfs de hypotheekrenteaftrek kan in tact blijven. Mits we uitgaan van onze kracht. Mits we onze sterke punten uitbouwen. Mits we de kansen grijpen, die zich bijvoorbeeld voordoen in de opkomende economieën van China, India en Brazilië.

WE KUNNEN HIER MET MINSTENS EEN DERDE MINDER AAN GEMEENTEN TOE

Nederland is de zestiende economie van de wereld. We staan in de top-10 van internationale handel. Binnen Europa behoort ons concurrentievermogen en vestigingsklimaat tot de top-5. Daar moeten we eens bij stilstaan! Veel sterke punten liggen in de Randstad, het werkgebied van VNONCW West. We hebben bijvoorbeeld een ijzersterke positie met de zee- en luchthavens, internationale hoofdkantoren zijn hier gevestigd en de tuinbouwsector in Westland en de Bollenstreek is ‘s werelds op een na grootste exporteur van bloemen, groenten en fruit. Als we deze sterktes willen uitbouwen, heeft de Randstad een groeiagenda nodig. Die moet zich bijvoorbeeld richten op de ontwikkeling van de agribusiness, het juridische centrum in Den Haag, de biotechnologie in Leiden en de creatieve industrie in Amsterdam. Die agenda moet het samengaan van de Amsterdamse en Rotterdamse haven aanmoedigen. Maar ook de knelpunten aanpakken, zoals de bestuurlijke spaghetti in onze regio. We kunnen hier met minstens een derde minder aan gemeenten toe. Ook zou één provincie Randstad een uitkomst zijn. Die ene provincie kan zich dan meteen buigen over één openbaar vervoerstelsel, het zogenoemde Rondje Randstad. Demissionair minister Eurlings heeft met succes Randstad Urgent getrokken, een agenda die vooral zorgde voor versnelde uitvoering van lopende plannen. Het is nu tijd voor een offensieve agenda, die niet alleen knelpunten oplost, maar vooral de economische kansen grijpt. Welke politieke partijen straks ook gaan regeren, de Groeiagenda Randstad moet een prominente plaats in het regeerakkoord krijgen. Zo kan Nederland een topland blijven. René Klawer, voorzitter VNO-NCW West

www.vno-ncw.nl Ga naar toekomstvisie Heeft u ideeën voor de toekomstvisie van VNO-NCW? Mail ze ons: info@vno-ncwwest.nl

vno ncw

juni 2010 WEST.

TEKST Annemarie van Oorschot FOTO’S Jan Jacob Beelaerts van Blokland

KRACHTENVELD

HUGO WEGEWIJS, voorzitter Heemskerkse Golfclub (ruim 1100 leden, opgericht in 1988): “De Golfbaan-variant loopt dwars over ons terrein. Als de keuze hierop valt, zullen we alles in het werk stellen om de weg tegen te houden. De Heemskerk-variant, die de voorkeur heeft, komt op circa 200 meter afstand ten noorden van onze park te liggen. Maar dan leven we toch zeker in 2025, want zo lang duurt dat in dit land. Veel geluidshinder verwacht ik niet; we hebben meestal veel zuidwestenwind, (diepe zucht), er staat hier altijd veel wind.”

BEDRIJFSLEVEN START PUBLIEKSCAMPAGNE VOOR RIJKSWEG A8-A9 Nederlandse burgers kunnen op de website www.a8-a9.nl vriend worden van de wegverbinding tussen de rijkswegen A8 en A9. VNO-NCW NoordHolland is begin mei namens het regionale bedrijfsleven een publiekscampagne gestart voor de aanleg van dit ontbrekende stukje in de Rondweg Noordzeekanaal (A8, A9, A10).

3 2

ROB VERHOEF, correspondent van de stichting Menno van Coehoorn (beschermt sinds 1932 het militair erfgoed in Nederland): “Wij zijn niet echt tegen de aanleg van de A8-A9, maar de weg mag niet te dicht langs een fort lopen en ook geen liniedijk doorklieven. De Stelling van Amsterdam is een 135 kilometer lange verdedigingskring rond de hoofdstad. Dit unieke verdedigingswerk, gebouwd rond 1900, behoort tot het werelderfgoed van Unesco. Als de A8-A9 dit werk beschadigt, dan schrapt Unesco het van de lijst. Dat wil niemand. De Heemskerkvariant ligt op een behoorlijke afstand van de forten, maar mist nog een tunnel voor onder de liniedijk. Die moet nog worden begroot.” = stelling van Amsterdam

Plannen voor snelwegen leiden altijd tot unieke protestacties van tegenstanders. De voorstanders vormen vaak de zwijgende meerderheid. Daardoor ontstaat een verkeerd beeld in de media. VNO-NCW Noord-Holland wil dat veranderen door voorstanders te mobiliseren.

WORD VRIEND! WWW.A8-A9.NL 12

KRACHTENVELD IN BEDRIJF PAUL FOLGERS, adviseur Regiostimulering van de Kamer van Koophandel NoordwestHolland: “Samen met de Tweede Coentunnel en rijksweg A5 kan de A8-A9 de verkeersdrukte verminderen en bij calamiteiten op de A10 voor een escape zorgen. Bovendien kan het verkeer soepeler doorstromen tussen Alkmaar en de Zaanstreek.”

LOBBYSTRATEGIE

Vincent Wanders: “In mei is er overleg geweest tussen het ministerie van Verkeer en Waterstaat en landsdeel West. De provincie Noord-Holland heeft toen een voorstel ingediend voor de aanleg van de Heemskerk-variant van de A8-A9. Deze variant kost 255 miljoen euro. Provincie en gemeenten hebben al 110 miljoen euro bijeen gesprokkeld. De rest moet van het Rijk komen. Om het voorstel kracht bij te zetten, verzamelen wij voor de provincie zoveel mogelijk vrienden van de A8–A9. Hoe meer voorstanders, hoe eerder het Rijk geneigd zal zijn positief te besluiten. Vanwege de verkiezingen moeten we waarschijnlijk tot dit najaar op een besluit van het ministerie wachten. Toch hoop ik dat de A8-A9 in 2015 feestelijk wordt geopend.” Behalve de Heemskerk-variant, zijn drie andere varianten een optie: VARIANT

Golfbaan Heemskerk Uitgeest N203 Wethouder DENNIS STRAAT van Ruimtelijke Ordening in Zaandam: “In ons nieuwe collegeakkoord hebben we nadrukkelijk opgenomen dat er een goede inpassing van de A8-A9 moet komen. De weg moet een natuurlijk geheel vormen met het groene landschap. De weg verbindt twee belangrijke hoofdroutes met elkaar: naar Alkmaar en Den Oever en naar Amsterdam. In Zaanstad zal hij bovendien de provinciale weg Uitgeest-Krommenie sterk ontlasten. Bewoners in Assendelft en Saendelft moeten vroegtijdig betrokken worden bij de planvorming. We moeten zorgvuldig met hun belangen omgaan.” Het traject A8-A9 loopt waarschijnlijk langs of door de nieuwbouwwijk Saendelft, die deels nog in aanbouw is. De bewoners hebben zich nog niet georganiseerd.

OP DE KAART

1 2 3

4 4

DRAAGVLAK 4

De publiekscampagne wordt gedragen door acht organisaties van het regionale bedrijfsleven: VNO-NCW Noord-Holland, MKB NoordHolland, Zaans Ondernemers Netwerk, FED IJmond, ORAM, Transport en Logistiek Nederland Noordwest, EVO en Bouwend Nederland. Ook Kamers van Koophandel, gemeenten en provincie vinden dat de weg er moet komen.

ERIC LANKHORST, voorzitter Zaans Ondernemers Netwerk en directeur-eigenaar van Kabel Zaandam: “De A8-A9 moet er komen. Infra is van levensbelang voor ondernemers. De overheid heeft weinig in de infrastructuur van de Zaanstreek geïnvesteerd. Daardoor zijn bedrijven weggetrokken.” 13

vizier

Kracht halen uit De Hef 1926. Een ingenieur inspecteert de aanleg van De Hef, de spoorweghefbrug over de Koningshaven in Rotterdam die op 31 oktober 1927 in gebruik werd genomen. De imposante foto is aan de Nederlandse filmregisseur Joris Ivens te danken. Hij maakte in 1928 een avant-gardistische film over De Hef. Rob Oostvogel, algemeen directeur van Maquet Vastgoedcommunicatie en lid van VNO-NCW Rotterdam, koos dit beeld uit om het project Bouwpower Rotterdam in de markt te zetten. Het project van VNO-NCW West is geboren uit nood. Door de recessie ziet de bouwsector zijn orderportefeuilles leegraken. Bedrijven vechten elkaar ondertussen de tent uit door ver onder kostprijs mee te dingen naar de spaarzame opdrachten. Samenwerken en innoveren is een betere strategie om er weer bovenop te komen, vindt VNO-NCW. Daarom organiseert de vereniging op regionaal niveau Bouwpowerbijeenkomsten, waarvoor ondernemers uit de gehele bouwketen worden uitgenodigd. In Rotterdam zochten de deelnemers naar nieuwe marktkansen en besloten onder meer de lege kantoren om te bouwen tot studentenwoningen. 1926. Het was acht jaar na de Eerste Wereldoorlog en drie jaar voor de beurskrach in New York. Een onzekere, economisch schrale tijd. De boodschap van de foto? Als ingenieurs destijds kracht en vertrouwen uitstraalden, moet dat in deze tijd toch zeker ook kunnen.

actief met dit onderwerp

vno ncw

oostland

vno ncw

rotterdam

juni 2010 WEST.

profiel

TeksT Veerle Focke foTo michelporro.com

In 2003 startte Miriam Notten La Red. Het bedrijf dat begon aan haar keukentafel is in zeven jaar uitgegroeid tot een waardevolle netwerkadviesorganisatie met vijf vaste medewerkers en zestien workshopleiders. Zij ontwikkelen trainingen, lesmateriaal en strategieën voor het netwerken.

‘Straks heeft ieder bedrijf een

chief network officer’ Wat is de filosofie van La Red? “Iedereen heeft sociaal kapitaal. Dat komt beschikbaar als je een relatie met iemand onderhoudt. Als een wederzijdse relatie goed is, kun je iemand vragen om advies, hulp of om de inzet van zijn of haar netwerk. Wij willen mensen helpen bij het gebruiken van hun sociaal kapitaal om iets te bereiken voor de organisatie waarvoor ze werken. Onze filosofie daarbij is ‘krijgen begint met geven’. Dat zit bij al onze medewerkers in de genen.”

Ik wil meer klanten. Wat doet La Red dan? “Eerst brengen we je netwerk in kaart. Als je meer nieuwe klanten wilt, heb je baat bij een netwerk waarvan maximaal dertig procent van de mensen die jij kent, elkaar ook kent. Je hebt vooral behoefte aan nieuwe personen, uitkijk-

posten. De volgende stap is het in kaart brengen van het gewenste netwerk tot op functieniveau. Vervolgens is het zaak uit te zoeken hoe je met die mensen in contact komt. Als de relatie binnen het bedrijf al bestaat, dan laat je je voorstellen. Als een relatie er nog niet is, dan ga je ‘toevallige’ ontmoetingen ensceneren.”

Een ontmoeting ensceneren, dat is toch te nep? “Nee, het is strategisch kiezen waar je op een bepaald moment aanwezig wilt zijn. Maar als je niet oprecht bent in het contact, werkt het niet. Maar netwerken zit in ons. Wetenschapper Henk Flap heeft aangetoond dat mensen altijd een relatie met elkaar aangaan met het oog op de toekomst.” vno ncw

WEST. juni 2010

profiel

juni 2010 WEST.

profiel

Waar ga ik het over hebben met mijn ‘toevallige’ nieuwe vriend? “Dat hangt van je doel af. Je hebt twee soorten relaties: strong ties, de vriendschappelijke banden, en weak ties, de vage kennissen. Als je draagvlak zoekt, heb je meer strong ties nodig; mensen die jouw verhaal willen doorvertellen. Zoek je nieuwe kansen, ideeën of klanten, dan heb je behoefte aan weak ties waarmee je minder de diepte ingaat.”

Welke tips heb je voor me op een netwerkborrel van VNO-NCW? “Vrouwen zijn geneigd om drie verhaallijnen te onderhouden en dan af en toe ergens op terug te komen. Ook gebruiken ze veel bijzinnen. Mannen houden van kortere zinnen met een duidelijk begin, midden en eind. Daarmee moet je rekening houden. En natuurlijk niet met een zware tas over je schouder staan, geen armen over elkaar tijdens een gesprek, houd je aan de dresscode en draag je naamkaartje op je rechterborst.”

En waarop moet VNO-NCW letten? “Een groep van veertig tot zeventig zo divers mogelijke mensen is ideaal. VNO-NCW zou actief gastheerschap moeten invoeren. Dat houdt in dat er niet alleen mensen bij de deur staan die je een badge geven, maar ook dat je wordt voorgesteld aan mensen die passen bij wat jij zoekt. Stimuleer interactie. Hiervoor kun je allerlei netwerkinterventies inzetten. Deel bijvoorbeeld vier kleuren papiertjes uit en mensen gaan gezamenlijk op zoek naar een verband.”

Nemen LinkedIn en Twitter het over van de netwerkborrels? “Ik zie de virtuele wereld als een verdubbeling van de echte wereld. Als je mensen in je lijst hebt staan die je niet kunt aanbevelen omdat je ze niet kent, dan heb je er niets aan. Met een virtueel profiel zet je jezelf in de etalage zonder dat je weet wie jou ziet. Daarvan moet je je bewust zijn. Dat geldt overigens altijd voor netwerken: het is nuttig zolang je je doelen helder hebt.”

Je pleitte recent voor een ministerie Sociaal Kapitaal... “Ja. Ik zie het ministerie als een groep mensen die een vraagstuk oplossen door hun netwerk in te zetten. Het vraagstuk kan bijvoorbeeld de zesduizend zwerfjongeren in Nederland zijn. Het ministerie bestaat dan uit een dyna-

‘DRAAg

JE NaaMKaaRTJE

Op JE RECHtERBORSt’

mische groep van een kapper, een directiesecretaresse en een CEO. De kapper zorgt voor het uiterlijk van de zwerfjongeren, de CEO voor de stageplaatsen, enzovoort. Als de taak is volbracht komt er een nieuw vraagstuk op tafel en een nieuwe groep! De eerste minister? Iemand die verbintenissen legt en zijn netwerk maatschappelijk inzet. Bijvoorbeeld Karin van Wingerden. Ze is een communicatieadviseur, vooral in de bouw. Dat is een enorme verbinder. Zowel maatschappelijk als politiek. Maar niemand in Nederland kent haar. De mensen die je zoekt zijn juist niet de platgetreden paden.”

Heb je meer van dit soort dromen? “Ik zie voor La Red een missionarisfunctie. We streven er naar dat netwerklessen standaard onderdeel van het curriculum worden op scholen. Zo leren leerlingen hoe ze ontmoetingen kunnen omzetten in relaties. Inmiddels gebeurt dit al op sommige scholen.”

Maar als iedereen kan netwerken, staat La Red buitenspel? “Integendeel. Netwerken als dienstverlening staat nog in de kinderschoenen. Ik ben ervan overtuigd dat bedrijven op de langere termijn een chief network officer in dienst hebben die het netwerk van een bedrijf doorlicht en daarop interventies pleegt. En daar ligt dan een mooie expertrol voor La Red: hét netwerkloket van Nederland!” ● vno ncw

WEST. juni 2010

fotoreportage

Vijf jaar Platform 1 Nummer 1, juni 2005, Jaarcongres in Den Haag. 2 Nummer 2, maart 2006, Het aantal vrouwelijke ondernemers groeit snel, hun netwerken ook. 3 Nummer 3, juni 2007, Jaarcongres in Amsterdam en afscheid van Hans Rijnierse als voorzitter VNO-NCW West. 4 Nummer 6, november 2007, Bernard Wientjes, voorzitter VNO-NCW, strijdt voor een soepel ontslagrecht. 5 Nummer 2, april 2008, Minister van der Hoeven van Economische Zaken wil voorkomen dat het plan voor een kustlocatie verzandt. 6 Nummer 1, januari 2009, Special Kredietcrisis. 7 Nummer 4, juli 2009, Thom van der Boon, bestuurslid VNO-NCW Rotterdam, lanceert een site waar je vriend kan worden van rijksweg A4 Midden-Delfland.

6 In juni 2005 verscheen het eerste nummer van Platform, het verenigingsblad van VNO-NCW West. Het bevatte onder meer informatie over lobby- en netwerkactiviteiten van de vereniging, interviews met leden en achtergrondverhalen over regionale themaâ&#x20AC;&#x2122;s van het bedrijfsleven. Het blad verscheen zeven keer per jaar in een oplage van gemiddeld 3250 exemplaren. Vijf jaar later, in april 2010, verscheen het laatste nummer van Platform. De opvolger van dit blad heeft u nu in handen en heet West. (West punt). Tot de lezers behoren ondernemers, directeuren en bestuurders. vno ncw

WEST. juni 2010

regionieuws

Geen parkeerplaats meer voor personeel achmea

“Iedere verandering roept weerstand op,” zegt Renée Verhulst, HR-teammanager bij Zilveren Kruis Achmea. “Mensen moeten aan een nieuwe situatie wennen.” De collega’s die straks in Leiden werkzaam zijn, komen van verschillende vestigingen. De meesten komen uit Noordwijk. Ze pakken de fiets of de auto, want de kustplaats is met het openbaar vervoer lastig te bereiken. Maar voor die auto is in hartje Leiden geen plaats meer. “Ons nieuwe kantoor richten we in op het nieuwe werken,” legt Verhulst uit. “Werkplekken én werktijden worden flexibel. Verder gaan we het gebruik van alternatieve vervoersvormen stimuleren. We verwachten dat hierdoor het autogebruik, zeker tijdens spitsuren, zal afnemen. Zeker weten doen we dat niet.” Verhulst ziet uit naar de samenwerking met de partners

Foto: René de Gilde

In 2011 verhuizen ruim duizend medewerkers van Zilveren Kruis Achmea naar een nieuw pand bij het centraal station in Leiden. Er is nauwelijks een parkeerplaats te vinden, maar des te meer openbaar vervoer. Het verzekeringsbedrijf tekende onlangs het Regionale Convenant Mobiliteitsmanagement.

van het Regionale Convenant Mobiliteitsmanagement. “Misschien kunnen we samen met andere bedrijven pendelbusjes laten rijden. Ook zal de mobiliteitsmakelaar ons adviseren over de invulling van het mobiliteitsmanagement. Zo’n verhuizing heeft heel wat voeten in aarde. Van de kennis en ervaring van de convenantpartners maken we dan ook graag gebruik.”

De nieuwe ondertekenaars van het Regionale Convenant Mobiliteitsmanagement in Haaglanden. Renée Verhulst is derde van rechts

Feyenoord oostlandWestland Business cluB De Rotterdamse voetbalclub Feyenoord wil een businessclub starten voor ondernemers in Oostland en Westland. Kees van der Helm, Joop Gardien, Fedor Batenburg (leden van VNO-NCW Oostland en Westland) en Mark Koevermans, commercieel directeur van Feyenoord, hebben daartoe het initiatief genomen. Niet geheel toevallig zijn zij ook Feyenoordfans in hart en nieren. Circa vijftien bedrijven, aangesloten bij VNO-NCW Westland of Oostland, hebben al serieuze belangstelling getoond. Een lidmaatschap kost 3000 euro per jaar. Daar staan minimaal twee en maximaal vier toegangskaarten per bedrijf tegenover voor gemiddeld 22 wedstrijden per seizoen. Feyenoord zal ook facliteiten bieden voor het netwerken rond iedere wedstrijd. Meer informatie: Feyenoord, afdeling Sales, 010 – 2918902, sales@feyenoord.nl

MEDIAKEuZE Het gebruik van LinkedIn neemt toe, Radio 1 en BNR Nieuwsradio zijn veruit de populairste zenders en Het Financieele Dagblad wordt het best gelezen. Dat blijkt uit een digitale

enquête over mediagebruik, die VNO-NCW West in april 2010 onder haar leden heeft gehouden. Alle resultaten zijn te vinden op www.vno-ncwwest.nl/mediagebruik

Proef SPitSmijden in Haaglanden In december van dit jaar zal een proef ‘Spitsmijden’ starten op de utrechtse Baan bij Den Haag. Medewerkers van bedrijven gevestigd aan de utrechtse Baan, Koningskade of Raamweg kunnen in die proef een beloning krijgen als zij de auto tijdens spitsuren laten staan. De bedrijven KPN, Siemens en Rabobank voeren de proef uit. Stadsregio Haaglanden is opdrachtgever. Tijdens een mobiliteitsbijeenkomst van VNO-NCW West in Delft werden ondernemers opgeroepen de proef voor hun medewerkers open te stellen. www.spitsmijden.nl

juni 2010 WEST.

TeksT Margo Verbiest FoTo Rick Keus

in ’t oog

Liesbeth Joop Gardien van J.W.M. Gardien Holding in Wateringen en voorzitter van VNO-NCW Westland-Delfland: “Mijn vrouw en ik gaan vaak op pad om in galeries en musea kunst te kijken. Daar beleven we veel plezier aan. En als we iets zien wat ons bevalt, dan kopen we het. Zoals deze schitterende dame, Liesbeth. Een figuratief beeld in brons van de bekende tekenaar en beeldhouwer Eddy Roos. Deze geboren Amsterdammer zit al meer dan 45 jaar in het vak. In het Groningse Uithuizen heeft hij een eigen museum, waar zijn tekeningen en beelden te zien zijn en dansfilms worden vertoond. Roos was namelijk ook choreograaf; voor veel van zijn klassieke beelden hebben danseressen model gestaan. Of liever gezegd, gedanst. In veel van zijn beelden is beweging te zien. Of Liesbeth een danseres is, weet ik niet zeker. Het is wel een van de spannendste beelden die Roos heeft gemaakt en dat veel te raden geeft. Het is zo sensueel, zo verfijnd en het trekt steeds de aandacht. Het staat achter in de tuin, waar we ’s zomers vaak in de patio zitten en ervan genieten. Je kunt er niet omheen, letterlijk en figuurlijk. Daarom zijn we bezig met een eigen galerie, waar we onze verzameling kunnen tentoonstellen en tot haar recht laten komen.”

vno ncw

juni 2010 WEST.

nieuwe leden / agenda

VNO-NCW Amsterdam – ir. G.A. Beijer – mw. drs. W.A. Brouwer HSK Groep Amsterdam – R. Harry van ABN AMRO Bank – R.T.J. Reijgwart BEc QualityMind VNO-NCW Delft – mw. drs. M.I. Tibben HSK Groep Delft VNO-NCW Den Haag e.o. – K. Bender Mercurius Vermogensbeheer – C.A. Bosboom Bosboom Finishing – mr. O.R. van Hardenbroek Delissen Martens – J.L. Jongbloed IntEnt – K. Komdeur Azivo Zorgverzekeraar – R.J. van Lente Om Den Haag – mw. W.L. van Oppen-Stuyt Educaide – R. Siekmann HSK Groep Den Haag – mw. mr. M.S. Steen De Clercq Advocaten Notarissen Belastingadviseurs – R. Stroeve SQM Vastgoed

– B.C.M. van Vliet Holland Casino – mw. E.K. van Vliet Adecco Group Benelux VNO-NCW NoordwestHolland – drs. L.I.N. Sluys HSK Groep Alkmaar VNO-NCW Oostland – mw. C. van Barneveld Co Solo producties BV – mw. J. van Driel Van Driel Assurantiën BV VNO-NCW RijnGouwe – ir. J.J. IJzermans Doedijns International BV VNO-NCW Rijnland – N.F.J. Hoogers Achmea Zorg VNO-NCW Rotterdam – mw. drs. E.L. Ansenk Kunsthal Rotterdam – R. van Gelder Giesbers & van der Graaf BV – A.A. van Helden VHI Van Helden Industrie BV – mr. F.H.C. Jansen Ploum Lodder Princen advocaten & notarissen

– W. de Jong Thieme MediaCenter Rotterdam – C. Landman LL.M. Pitch me! | Inspired Venture Development – drs. R.J. Tummers Dura Vermeer Bouw Rotterdam BV – drs. J.J. Vink Blauw Research BV – B.C.M. van Vliet Holland Casino – dr. C.J.T. Visser PhD PNO Consultants BV – L.L. Vuijst RA BSP-Mediation VNO-NCW Werkgevers Drechtsteden – drs. F.T. Beurens Stedelijk Dalton Lyceum – E. van Hartingsveldt DSN Design en Office – O. Verschoor Regionale Ontwikkelingsmaatschappij Drechtsteden – B.C. de Vries Visser & Visser Accountants en Belastingadviseurs – P.A. Yntema Alexander Calder Arbeidsintegratie

VNO-NCW Westland-Delfland – mw. M.C.C. Damen DamenvanderSar BV – F.J. de Jong Rabobank Westland – mw. P. van der Klei Dukdalf – G. Koolschijn More4More BV – A.J.N. van Os Os Quality Products BV

bestuurswisselingen ROtteRDAm Tot het bestuur van VNONCW Rotterdam zijn de heren mr. M.C. van Hemert MBA en drs. R.J. Tummers toegetreden. ‘t GOOi Tot het bestuur van VNONCW ’t Gooi zijn de heren J.W. van Barneveld en C.T.J. van Vliet toegetreden. AmsteRDAm De heer A.P. Smit is de heer O.C. Willemse Tot opgevolgd als bestuurslid van VNO-NCW Amsterdam.

Voor een actueel ledenoverzicht: www.vno-ncwwest.nl/ledennet

VNO-NCW Rotterdam 14 juni 2010, 08.00 – 10.00 uur

Slim BereikBaar Sprekers: Jeannette Baljeu, nieuwe wethouder Rotterdam, en Marlon Huysmans, directeur sustainability van OVG Projectontwikkeling Deloitte Rotterdam, Wilhelminakade 1, 44ste etage (De Maastoren), Rotterdam DGA Platform Noord-Holland 15 juni 2010, 19.45 – 23.00 uur Sprekers: Niek Jan van

Kesteren, algemeen directeur VNO-NCW Showkas Kwekerij Arendshoeve BV, Aalsmeerderdijk 438, Aalsmeerderbrug VNO-NCW AlblasserwaardVijfheerenlanden 17 juni 2010, 15.00 - 18.00 uur

meer ondernemen in toeriSme Poortwachtercentrum Amsterdam 17 juni 2010, 11.30 – 14.00 uur

VNO-NCW Westland-Delfland 17 juni 2010, 19.30 – 23.30 uur

Spetterende netwerkavond samen met Jong Management Westland Waterskicentrum De Wollebrand, Broekpolderlaan 10, Honselersdijk VNO-NCW voorlichtingsbijeenkomst 23 juni 2010, 15.30 – 19.00 uur

voorzitter Zuid-Kennemerland Malietoren, Bezuidenhoutseweg 12, Den Haag VNO-NCW Den Haag 23 juni 2010, 17.30 – 20.30 uur

rondleiding over den Haag Sculptuur Rabobank Den Haag en omgeving, Bezuidenhoutseweg 5, Den Haag

werkkoStenregeling Sprekers: Vincent Wanders, Wanders Accountancy BV,

vno ncw

WEST. juni 2010