Edukacja w przedszkolu. Część 2: matematyka, ekologia, kosmos by Materiały informacyjne DBP we Wrocławiu



Edukacja w przedszkolu, część 2: ekologia, matematyka, kosmos Zestawienie materiałów źródłowych Dolnośląska

Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu 2015

Tematyczne zestawienie bibliograficzne opracowano w oparciu o źródła wiedzy i informacji dostępne w zasobach zgromadzonych w Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej we Wrocławiu. Zawiera opracowania metodyczne, scenariusze zajęć i przykłady zabaw dla dzieci w wieku przedszkolnym. Zestawienie zawiera opisy bibliograficzne artykułów z czasopism i książek. Zagadnienia: I. Edukacja ekologiczna II. Matematyka w przedszkolu - Edukacja matematyczna - Sztuka konstruowania gier dydaktycznych w przedszkolu - Zabawy matematyczne stymulujące myślenie logiczne - Gry i zabawy matematyczne w terapii pedagogicznej dziecka w wieku przedszkolnym - Zdolności matematyczne u dzieci w wieku przedszkolnym i jak je rozwijać - Gromadzenie doświadczeń matematycznych podczas zabaw tematycznych - Zabawy kształtujące orientację przestrzenną III. Kosmos

Edukacja ekologiczna w przedszkolu

Artykuły z czasopism 1.

Czego można nauczyć się od zwierząt? [Cz. 1] / Anna Jankowska // Bliżej Przedszkola. 2013, nr 1, s. 32-[35] Edukacja ekologiczna w przedszkolu. Pies - wierny przyjaciel. Czego można się nauczyć od psów. Przykładowe zabawy. Sowa - skupiony mądrala. Sowie przysłowia. Przykładowe zabawy. Wiewiórka - zapobiegliwa gospodyni. Przykładowe zabawy.

Czego można nauczyć się od zwierząt? Cz. 2 / Anna Jankowska // Bliżej Przedszkola. 2013, nr 2, s. 38-40 Edukacja ekologiczna w przedszkolu. Kot - gibkość, sprawne ruchy. Przykładowe zabawy. Fakty i mity. Jaskółka - zwiastunka deszczu. Przykładowe zabawy.

Dbajmy o najbliższe otoczenie / Henryka Scendo // Wychowanie w Przedszkolu. - 2009, nr 3, s. 25-29 Scenariusz zajęć dla przedszkolaków z zakresu edukacji ekologicznej.

Dziecko strażnikiem przyrody / Maria Dobosz, Anna Kubasik // Wychowanie w Przedszkolu. - 2013, nr 4, s. 28-29 Edukacja ekologiczna w przedszkolu. Wycieczki i zajęcia w środowisku przyrodniczym. Zajęcia pokazowe. Współpraca z rodzicami.

Edukacja ekologiczna u najmłodszych / Małgorzata Malinowska // Ekonatura. - 2011, nr 5, s. 20-22 Edukacja ekologiczna w przedszkolu.

Edukacja ekologiczna z elementami zabaw badawczych / Wioletta Damijan. - Bibliogr. // Bliżej Przedszkola. - 2006, nr 7/8 (magazyn specjalny z. 2), s. 46-48 Rozwijanie i kształtowanie u dzieci w wieku przedszkolnym stosunku emocjonalnego do otaczającego je środowiska społeczno-przyrodniczego. Zadania wychowawcze. Opis zajęć.

Ekologia w procesie wychowawczym / Teresa Parczewska. - Bibliogr. // Wychowanie w Przedszkolu. - 2007, nr 4, s. 5-13 Pojęcie kultury ekologicznej i etyki ekologicznej (ekoetyki). Kształtowanie świadomości ekologicznej społeczeństwa, jej elementy. Definicje, koncepcje i cele edukacji ekologicznej. Wpajanie dzieciom przedszkolnym świadomości, że przyrodę należy chronić wszędzie (nie tylko w parkach narodowych i rezerwatach, ale także w codziennym otoczeniu). Należy zapoznawać dzieci z wyglądem oraz sposobem życia roślin i zwierząt z najbliższego środowiska, kształtować zdolność obserwowania przyrody i umiejętność dostrzegania piękna w zjawiskach przyrodniczych.

Jesienne dary natury / Małgorzata Maćkowiak, Ewa Stadtmüller // Bliżej Przedszkola. 2013, nr 10, s. 76-77 Edukacja ekologiczna przedszkolaków.

Kartony, pudła i pudełka nieco inaczej / Anna Szczepanik // Bliżej Przedszkola. - 2012, nr 1, s. 70-71 Propozycje wykorzystania tektury i produktów z niej wykonanych podczas zajęć organizowanych dla dzieci oraz dla inspirowania ich zabaw dowolnych.

10. Kasztanowy turniej : scenariusz Turnieju Wiedzy o Kasztanowcu dla dzieci 5-6 letnich / Barbara Kownacka // Ekoświat. - 2008, nr 3, s. 38-39 Edukacja ekologiczna w przedszkolu. 11. Kubusiowi przyjaciele natury / Małgorzata Cichowlas // Wychowanie w Przedszkolu. 2011, nr 3, s. 55-56 Nauka ochrony przyrody poprzez konkursy ekologiczne w przedszkolu. Kształtowanie postaw proekologicznych. 12. Kształtowanie świadomości ekologicznej u dzieci i młodzieży / Agata Liszka-Podkowa, Marcin Włodarczyk, Weronika Wolska. - Bibliogr. // Ekonatura. - 2007, nr 3, s. 4 Przedmioty na których prowadzi się edukację ekologiczną. Edukacja ekologiczna w wieku przedszkolnym, w klasach 1-3, 4-6, w gimnazjum. 13. Literatura dziecięca inspiracją do poznawania przyrody / Mirosława Matczak, Elżbieta Ciesiołkiewicz // Przegląd Edukacyjny. - 2008, nr 1, dod. s. [1]-[3] Dwa scenariusze sytuacji edukacyjnych ukazujących możliwości wykorzystania literatury dziecięcej w edukacji ekologicznej przedszkolaka. 2

14. Mali przyrodnicy w wielkim mieście / Zofia Rusek // Przed Szkołą. - 2011, nr 3, s. 24-26, 28 Kształtowanie wśród przedszkolaków świadomości i aktywności na rzecz ochrony przyrody (spacery, wycieczki, obserwacje, doświadczenia). 15. Marzanna - wesoła słomiana panna / Ewa Stadtmüller // Bliżej Przedszkola. - 2014, nr 3, s. 78 Zajęcia w przedszkolu - edukacja ekologiczna. 16. Na zakupach : scenariusz zajęć dla pięciolatków / Karolina Burza // Bliżej Przedszkola. 2014, nr 10, s. 64-65 Wdrażanie zasad bezpieczeństwa i właściwego zachowania się podczas zakupów. Rozwijanie umiejętności matematycznych. Kształtowanie świadomości ekologicznej. 17. Opiekujemy się ptakami / Małgorzata Piątek // Wychowanie w Przedszkolu. - 2011, nr 3, s. 59-60 Pogadanka z ornitologiem w przedszkolu. Pogłębianie wiedzy na temat życia ptaków oraz ich ochrony. Kształtowanie postaw proekologicznych. 18. Planeta na której mieszkam / Janina Wódka, Renata Mleczko, Barbara Szepielak // Bliżej Przedszkola. - 2007, nr 7/8 [Magazyn Specjalny, z. 2], s. 55-56 Scenariusz przedstawienia teatralnego poruszającego problem ochrony środowiska. 19. Scenariusz inscenizacji na "Rewię mody ekologicznej" / Mirosława Gad // Aura. - 2005, [nr] 6, dod. "Dodatek ekologiczny dla szkół" nr 129, s. 7 Konkurs mody ekologicznej zorganizowany przez Przedszkole Publiczne nr 1 w Połańcu. 20. Scenariusz zajęć : Październik miesiącem ochrony zwierząt / Anna Kordzińska-Grabowska // Doradca Nauczyciela Przedszkola. - 2013, nr 22, s. 38 Przedszkole. 21. Scenariusz zajęć z okazji "Święta Drzewa" / Anna Kordzińska-Grabowska // Doradca Nauczyciela Przedszkola. - 2012, nr 11, s. 35-36 Przedszkole. Edukacja ekologiczna. 22. Scenariusz zajęć z okazji Światowego Dnia Ochrony Zwierząt / Anna KordzińskaGrabowska // Doradca Nauczyciela Przedszkola. - 2012, nr 11, s. 37 Zapoznanie najmłodszych dzieci przedszkolnych z gatunkami chronionymi w Polsce, a także z samą ideą chronienia zwierząt. 23. Spotkania z przyrodą : spotkania z przyrodą - scenariusze wycieczek. Cz. 3 / Krystyna Stankunowicz, Barbara Bączkiewicz // Ekoświat. - 2005, nr 5, s. 38-39 Edukacja ekologiczna dzieci przedszkolnych w ramach realizowanego we Wrocławiu programu edukacyjnego "Od przedszkola do seniora". 24. Śmieciosztuka, czyli o recyklingu inaczej / Renata Gromek, Dorota Koperska-Bujwid. Bibliogr. // Biblioteka w Szkole. - 2010, [nr] 3, s. 5-7 3

Edukacja ekologiczna poprzez działania twórcze dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. 25. Świat zależy od nas / Magdalena Goetz // Głos Nauczycielski. - 2014, nr 20, s. 13 Edukacja ekologiczna w przedszkolu i szkole. 26. W lesie / Liliana Pieprzyk // Wychowanie w Przedszkolu. - 2010, nr 7, s. 38-39 Konspekt zajęć dydaktycznych w przedszkolu dotyczących ochrony przyrody. Kształtowanie u dzieci poczucia odpowiedzialności za środowisko. 27. W poczuciu odpowiedzialności / Krystyna Łączniak // Ekoświat. - 2005, nr 4, s. 38-39 Edukacja ekologiczna w przedszkolu. 28. Wychowanie ekologiczne w przedszkolu / Elżbieta Tyralska-Wojtycza. - Bibliogr. // Aura. - 2006, [nr] 2, dod. "Dodatek ekologiczny dla szkół" nr 137, s. [1]-4 Rozważania terminologiczne. Realizacja edukacji ekologicznej, by była ona spójna z koncepcją "edukacji dla XXI wieku". Przykładowe metody pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym. 29. Zagrajmy w zielone / Iwona Brylińska // Wychowanie w Przedszkolu. - 2009, nr 6, s. 1820 Dwa scenariusze zajęć dla przedszkolaków - "Zagrajmy w zielone" oraz "Butelki pełne wody", związane z poznawaniem i ochroną środowiska naturalnego. 30. Zimą pomagamy zwierzętom / Małgorzata Warzkiewicz // Doradca Nauczyciela Przedszkola. - 2014, nr 34, s. 17-20 Edukacja ekologiczna w przedszkolu. Propozycje zajęć - tematy zajęć, sposób realizacji. 31. Żyć bezpiecznie i zdrowo w zgodzie z naturą autorski program (wybrane fragmenty) / Grażyna Jankowska. - Bibliogr. // Nasz Czas. - 2006, nr 7, s. 6-7 Prezentacja programu, którego głównym celem jest systematyczne realizowanie zagadnień związanych z edukacją zdrowotną i ekologiczną. Konspekt zajęć (dla dzieci w wieku przedszkolnym).

Wydawnictwa zwarte 1.

Co przedszkolak ze śmieciami robić powinien? /Małgorzata Grodzińska-Jurczak, Marta Tarabuła-Fiertak ; [il. Konstancja Harasymowicz]. Kraków : Wydawnictwo "Zielone Brygady", 2006. -- [20] s., [4] k. tabl., [7] k. tabl. (w tym złoż.) luź. : il. kolor. ;31 cm. Jest to zestaw oryginalnych, bardzo bogato ilustrowanych ćwiczeń opisujący zagadnienia odpadów komunalnych, od wytworzenia śmieci w domu przez ich segregację, recykling, kompostowanie aż po inne metody utylizacji. Oprócz prześledzenia informacji o odpadach przedstawianych przez przyjazną postać „Śmiecioludka", każde z 4

ćwiczeń wymaga samodzielnej pracy przedszkolaka (kolorowanie koszy do segregacji, wycinanie przykładowych śmieci i umieszczanie ich w odpowiednim koszu, przechodzenie labiryntu itp.). Dodatkową atrakcją jest gra planszowa przypominające o metodach zagospodarowywania odpadów w domu i przedszkolu. 2.

Co warto przedszkolakom o środowisku naturalnym opowiedzieć? :scenariusze zajęć dla sześciolatków /Małgorzata Grodzińska-Jurczak, Katarzyna Nieszporek, Marta TarabułaFiertak. Kraków : Wydawnictwo "Zielone Brygady" - Fundacja Wspierania Inicjatyw Ekologicznych, 2005. -- 48 s., [13] k. kolor. luz. : il., fot. ;30 cm. Jest to zestaw oryginalnych, bardzo bogato ilustrowanych ćwiczeń opisujący zagadnienia odpadów komunalnych, od wytworzenia śmieci w domu przez ich segregację, recykling, kompostowanie aż po inne metody utylizacji. Oprócz prześledzenia informacji o odpadach przedstawianych przez przyjazną postać „Śmiecioludka", każde z ćwiczeń wymaga samodzielnej pracy przedszkolaka (kolorowanie koszy do segregacji, wycinanie przykładowych śmieci i umieszczanie ich w odpowiednim koszu, przechodzenie labiryntu itp.).

Edukacja ekologiczna :scenariusze przedstawień teatralnych dla dzieci /[aut. Ewa Zalewska]. Kraków : Towarzystwo na Rzecz Ochrony Przyrody, 2011. -- [24] s. : il. kolor. ;30 cm. Publikacja zawiera cztery scenariusze przedstawień teatralnych adresowanych do dzieci z przedszkoli i szkół podstawowych, których tematem jest ochrona środowiska.

Edukacja społeczno-przyrodnicza dzieci w wieku przedszkolnym i młodszym szkolnym :podręcznik dla studentów /Alina Budniak. Kraków : Oficyna Wydawnicza "Impuls", 2012. -- 306 s. ;24 cm. Praca zawiera zagadnienia teoretyczne dotyczące podstaw nauczania o otaczającym dziecko środowisku oraz propozycje metodyczne związane z przedszkolną i wczesnoszkolną edukacją środowiskową (cele, zadania, treści, planowanie, metody, formy, pomoce dydaktyczne).

Ekoludek dla pięciolatka :scenariusze zajęć /Olga Kijewska. Warszawa : "Żak" Wydawnictwo Edukacyjne Zofii Dobkowskiej, 2007. -- 284 s. ;24 cm. Skorelowane z książką dla dziecka, stanowią skarbnicę ciekawych, sprawdzonych pomysłów zajęć i zabaw ( ponad 500 propozycji), kształtujących różnorodne umiejętności dziecka. Książka wzbogacona jest tekstami opowiadań i wierszy znanych i lubianych przez dzieci autorów. Są tu także scenariusze, pokazujące jak wprowadzić naukę piosenek, znajdujących się na płycie CD.

Ekoludek dla pięciolatka.Cz. 1 /Olga Kijewska. Warszawa : Wydawnictwo Edukacyjne Zofii Dobkowskiej, 2007. -- 68 s., [2] k. tabl. : il. ;29 cm. Podręcznik zawiera ćwiczenia rozwijające u dzieci spostrzegawczość, zdolność koncentracji i logicznego myślenia, sprawność manualną, a także umiejętności matematyczne i kompetencje językowe.

Ekoludek dla pięciolatka.Cz. 2 /Olga Kijewska. Warszawa : Wydawnictwo Edukacyjne Zofii Dobkowskiej, 2007. -- 68 s., [2] k. tabl. : il. ;29 cm. Podręcznik zawiera ćwiczenia rozwijające u dzieci spostrzegawczość, zdolność koncentracji i logicznego myślenia, sprawność manualną, a także umiejętności matematyczne i kompetencje językowe. EKO-teatrzyk przedstawia: czyste buzie i zielona trawa :scenariusze inscenizacji o higienie, zdrowiu i ekologii /Beata Barbara Jadach. Warszawa : Fraszka Edukacyjna, 2013. -- 96 s. : il. ;29 cm.

Ja i mój świat :lekcje dla uczniów z autyzmem i specjalnymi potrzebami edukacyjnymi : etap obrazka : podręcznik.Cz. 1 /[oprac. Marzena Bednarz et al. ; red. Renata Malek]. Gdańsk : Wydawnictwo Harmonia, 2014. -- 127 s. : il. kolor. ;21x30 cm. Podręcznik został przygotowany z myślą o uczniach ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi i autyzmem, dla których korzystanie z podręczników dla szkół masowych jest zbyt trudne. Publikacja pozwala na systematyczne, zaplanowane wprowadzanie treści edukacyjnych związanych z poznawaniem środowiska społecznoprzyrodniczego. 6

Ja i mój świat :lekcje dla uczniów z autyzmem i specjalnymi potrzebami edukacyjnymi : etap obrazka : podręcznik.Cz. 2 /[oprac. Marzena Bednarz et al. ; red. Ewa Staszkiewicz]. Gdańsk : Wydawnictwo Harmonia, 2014. -- 123 s. : il. kolor. ;21x30 cm. Podręcznik został przygotowany z myślą o uczniach ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi i autyzmem, dla których korzystanie z podręczników dla szkół masowych jest zbyt trudne. Publikacja pozwala na systematyczne, zaplanowane wprowadzanie treści edukacyjnych związanych z poznawaniem środowiska społecznoprzyrodniczego.

10. Pedagogika przedszkolna :nowa podstawa programowa /Anna Klim-Klimaszewska. Warszawa : Instytut Wydawniczy Erica, 2010. -- 376 s. ;23 cm. Książka zawiera materiały na temat: historii wychowania przedszkolnego w Polsce, biopsychicznych podstaw wychowania, podstaw prawnych i organizacyjnych przedszkola, działalności pedagogicznej, treści programowych, przygotowania dzieci do nauki szkolnej, nauczyciela wychowania przedszkolnego, innowacji pedagogicznych. W części praktycznej podaje scenariusze: zajęć tradycyjnych, z edukacji matematycznej, edukacji ekologicznej, z wykorzystaniem różnych metod (Metody Dobrego Startu, metody R. Labana, C. Orffa, A. i M. Kniessów, W. Sherborne, Kinezjologii Edukacyjnej P. Dennisona) oraz zajęć w przedszkolu wirtualnym. 11. Teatrzyk przedszkolaka :karty pracy do scenariuszy /Małgorzata Mirowska. Poznań : Oficyna MM Wydawnictwo Prawnicze, 2013. -- [53] s., [43] k. tabl. : il. ;30 cm ++ 1 dysk optyczny (CD-ROM) + 1 dysk optyczny (CD). Zabawy edukacyjne. Teatrzyk Przedszkolaka” to kolejna książka z serii publikacji wspomagających pracę nauczycieli przedszkolnych oraz rozwój dzieci. "Teatrzyk Przedszkolaka" w unikalny sposób wprowadza nas w zagadnienia organizacji imprez teatralnych na każdą okazję.

12. Zielona brygada czyli Przedszkolaki na straży klimatu /tekst Batkobal ; il. Agnieszka Prus. Warszawa : Ministerstwo Środowiska, 2010. -- 19, [1] s. : il. kolor. ;30 cm. W książeczce znajduje się dziewięć wierszyków z ilustracjami, które przybliżają dzieciom tematykę zmian klimatycznych oraz pokazują jak mogą one przeciwdziałać globalnemu ociepleniu. Każdy utwór koncentruje się na jednym temacie, uczy i daje praktyczne rady jak zachować się w danej sytuacji, np. zakręcaj kran, gaś zbędne światło itp. 7

Rozdziały z wydawnictw zwartych 1.

Edukacja przyrodnicza starszych przedszkolaków w domu i w przedszkolu / oprac. J.A. Jelinek. W: Starsze przedszkolaki :jak skutecznie je wychowywać i kształcić w przedszkolu i w domu : praca zbiorowa /pod red. Edyty Gruszczyk-Kolczyńskiej ; [aut.: Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, Ewa Zielińska, Jan Amos Jelinek]. Kraków : CEBP 24.12 Sp. z o.o., 2014, s. 276-305.

Edukacja ekologiczna ważnym elementem religijno-patriotycznego wychowania dziecka przedszkolnego / Natalia Maria Ruman. W: Nowe wyzwania i perspektywy dla wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej /red. nauk. Barbara Surma. Kraków : Akademia Ignatianum : Wydawnictwo WAM, 2012, s. 335-362.

Dokumenty elektroniczne i filmy 1.

II.

Co każdy ze śmieciami robić powinien? [Dokument elektroniczny] :program edukacji ekologicznej dla dzieci i młodzieży /[oprac. merytoryczne: Marta Tarabuła-Fiertak et al. ; oprac. multimedialne Tomasz Szałda]. Kraków : Wydawnictwo Zielone Brygady, [2007]. - 1 dysk optyczny (CD-ROM) : dźw., kolor ;12 cm. Materiały dla nauczycieli zawierają m.in. animacje i filmy dotyczące segregacji odpadów, propozycje przydatnych książek, artykułów i stron internetowych. W materiałach dla uczniów i przedszkolaków zamieszczono filmy, krzyżówki, zgadywanki i gry edukacyjne do wykorzystania na lekcjach.

Matematyka w przedszkolu

Edukacja matematyczna Artykuły z wydawnictw ciągłych 1.

Bałwankowa matematyka - kształtowanie pojęcia cyfry 0 : scenariusz zajęć dla sześciolatków / Monika Majewska // Bliżej Przedszkola. - 2013, nr 12, s. 67-[69]

Ciekawe zabawy z owocami : scenariusz zajęć dla wszystkich grup wiekowych / Jadwiga Daniek-Salawa // Bliżej Przedszkola. - 2011, nr 7/8, s. 155 Scenariusz zajęć dla wszystkich grup wiekowych dotyczący zabaw matematycznych i czytelniczych z owocami.

Czas na Kopciuszka / Edyta Kaczanowska. - (Zajęcia inspirowane bajką). - Bibliogr. // Bliżej Przedszkola. - 2013, nr 12, s. 55-57 Elementy kształtowania pojęć matematycznych. Dzieci w starszym wieku przedszkolnym.

Cztery pory roku - wprowadzenie symbolu graficznego cyfry 4 : scenariusz zajęć dla grupy mieszanej wiekowo / Justyna Niedbała // Bliżej Przedszkola. - 2013, nr 7/8 [Magazyn Specjalny], s. 8-10 8

Dziecięce liczenie / Alicja Brzezińska // Bliżej Przedszkola. - 2009, nr 12, s. 50-51 Fazy kształtowania się umiejętności liczenia. Jak pomagać dziecku w zdobywaniu i pogłębianiu umiejętności liczenia (etap przedszkolny i wczesnoszkolny).

Grupowanie przedmiotów // Bliżej Przedszkola. - 2009, nr 12, s. 48 Grupowanie przedmiotów jako punkt wyjścia do rozumienia pojęć matematycznych na poziomie przedszkolnym. Gry i zabawy, dzięki którym dziecko rozwija umiejętność wyszukiwania podobnych cech przedmiotów.

Gry plenerowe / Edyta Milczarek // Wychowanie w Przedszkolu. - 2006, nr 7, s. 14-15 Założeniem jest: dobra zabawa, ale także doskonalenie umiejętności liczenia, rozróżniania i posługiwania się znakami matematycznymi, rozwiązywanie działań matematycznych. Grupy przedszkolne.

Karnawał figur geometrycznych : edukacja matematyczna / Edyta Kaczanowska. Bibliogr. // Bliżej Przedszkola. - 2013, nr 2, s. 8-10 Scenariusz zajęć dla dzieci w starszym wieku przedszkolnym. Figury geometryczne i rytm.

Konspekt gry matematycznej "Wyprawa po skarb" / Mariola Pietruch // Nasz Czas. 2006, nr 5, s. 21 Dla dzieci w wieku przedszkolnym - kształtowanie odporności emocjonalnej dzieci, rozwijanie współpracy w grupie.

10. Król Tydzień i jego dzieci / Aleksandra Ligarska // Bliżej Przedszkola. - 2008, nr 6, s. 52 Rozwijanie myślenia matematycznego. Wiersz "Tydzień" (autor nieznany). Scenariusz zajęć. 11. Kształtowanie pojęć matematycznych / Maria Stefanik // Bliżej Przedszkola. - 2007, nr 1, s. 51 Kształtowanie umiejętności rozpoznawania układów rytmicznych, ustalania wyników dodawania i odejmowania, ułożenia elementów od najmniejszego do największego. Przebieg zajęć, pomoce. 12. Magia kulistego świata : zabawy z geometrią przestrzenną / Anna B. Pietruszka // Wychowanie w Przedszkolu. - 2009, nr 5, s. 26-28 Propozycje zabaw wprowadzających dzieci z młodszych grup przedszkolnych w świat spostrzegania figur geometrycznych. 13. Matematyczne rytmy ... na słodko / Feliksa Piechota, Emilia Szymczak. - Bibliogr. // Wychowanie w Przedszkolu. - 2013, nr 9, s. 46-[47] Edukacja matematyczna w przedszkolu. Przykłady zabaw rytmicznych: Kolorowy talerz, Ciasteczkowy jarmark, Zwierzyniec. 14. Muzyczna lokomotywa : scenariusz zajęć dla pięcio-, sześciolatków / Aleksandra Rękorajska // Bliżej Przedszkola. - 2014, nr 7/8, s. 104-105 Edukacja wieloobszarowa. Instrumenty muzyczne. Edukacja matematyczna.

15. O kurkach, co znosiły kolorowe jajka / Marzanna Maj, Anna Wnuk. - Bibliogr. // Bliżej Przedszkola. - 2007, nr 3, s. 67 Scenariusz zajęć z wychowania przedszkolnego, których celem jest rozwijanie umiejętności posługiwania się liczebnikami głównymi i porządkowymi w zakresie 10 oraz rozwijanie wyobraźni i ekspresji plastycznej. 16. O tym jak pani Matematyka zaczarowała las : w krainie zimowych bajek / Agnieszka Majka // Bliżej Przedszkola. - 2006, nr 1, s. 39 Scenariusz zajęć z wykorzystaniem opowiadania "Wielka przygoda Puchatka i jego przyjaciół". Zabawa matematyczna - kolorowe figury. 17. Obliczanie na farmie / Edyta Kaczanowska. - Bibliogr. // Bliżej Przedszkola. - 2013, nr 5, s. 36-38 Edukacja matematyczna dzieci 6-letnich. Zabawy dydaktyczne. 18. Poznajemy figury geometryczne / Anna Buraczewska // Wychowanie w Przedszkolu. 2013, nr 4, s. 36-37 Scenariusz zajęć: Dzień Trójkąta, Zabawy z kołem, Kwadratowe święta, Zabawy z prostokątem. 19. Różnicowanie wzrokowe / Dorota Pietrzyk // Doradca Nauczyciela Przedszkola. - 2013, nr 18, s. 28-30 Dzieci w wieku przedszkolnym. Wyróżnianie figur z tła. Rola różnicowania wzrokowego w rozwoju umiejętności pisania i czytania. Znaczenie percepcji wzrokowej w rozwoju matematycznym. Jak można usprawnić różnicowanie wzrokowe. 20. Rymowanki matematyczne w szkole i w przedszkolu / Elżbieta Zioła // Nasz Czas. - 2006, nr 4, s. 6-7 Sposób na doskonalenie umiejętności wykonywania działań matematycznych dla dzieci w wieku przedszkolnym i we wczesnym wieku szkolnym. 21. Scenariusz zajęć matematycznych z zakresu pojęć geometrycznych / Małgorzata Warzkiewicz // Doradca Nauczyciela Przedszkola. - 2014, nr 27, s. 36-37 Temat zajęć: "Tajemnice chińskich figur" - rozpoznawanie kształtów geometrycznych: kwadrat, prostokąt, trójkąt. 22. Skąd się bierze miód! - zabawy matematyczne i plastyczne z wykorzystaniem elementów Dziecięcej Matematyki Edyty Gruszczyk-Kolczyńskiej oraz Edukacji Przez Ruch Doroty Dziamskiej : grupa wiekowa:6-latki / Małgorzata Bukowska. - Bibliogr. // Bliżej Przedszkola. - 2008, nr 7/8 [Magazyn Specjalny, z. 2], s. 29-30 Scenariusz zajęć. 23. Smaczna matematyka / Agata Tomala // Wychowanie w Przedszkolu. - 2013, nr 9, s. 48[49] Zabawy matematyczne w przedszkolu. Jesienna matematyka. 24. Sześć jabłuszek - uczę się liczyć // Doradca Nauczyciela Przedszkola. - 2012, nr 8, s. 39 10

Ćwiczenie umiejętności odwzorowywania jakościowego i ilościowego oraz liczenia w zakresie sześciu. Dzieci pięcioletnie. 25. Układam przedmioty w szeregu. Zabawy, które prowokują do ustawiania po kolei i przewidywania następstwa / Gruszczyk-Kolczyńska Edyta, Zielińska Ewa // Wychowanie w Przedszkolu. - 1999, nr 5, dod. "Wspomaganie Rozwoju Dzieci Trzyletnich" s.(117) 357-361 (121) Układanie serii. Opowiadanie ruchowe w niezmienionej formie powtarzane. 26. W krainie cyfr : scenariusz z zakresu edukacji matematycznej dla dzieci 6-letnich / Elżbieta Kozelan // Bliżej Przedszkola. - 2006, nr 3, s. 56-[57] 27. W Krainie Liczb : koncepcja wczesnego nauczania matematyki przez zabawę / Gerhard Friedrich // Bliżej Przedszkola. - 2012, nr 5, s. 76-77 Nauka matematyki w zakresie od 1 do 10. Przedszkole. 28. W świecie dźwięków i figur / Marta Ratajczak // Wychowanie w Przedszkolu. - 2013, nr 8, s. 32-33 Zajęcia dla dzieci przedszkolnych: Figurolandia, Spacer po Ulicy Dźwięków. 29. Ważymy i mierzymy : scenariusz zajęć matematycznych dla dzieci sześcioletnich / Ewa Koper // Bliżej Przedszkola. - 2012, nr 7/8, s. 98-99 30. Wesoła matematyka z misiami / Jolanta Jabłońska // Wychowanie w Przedszkolu. 2012, nr 11, s. 46-48 Zajęcia dla najmłodszych przedszkolaków. Scenariusz. 31. Wesołe zajączki : scenariusz zajęć otwartych w grupie trzylatków / Urszula Dobranowska // Bliżej Przedszkola. - 2014, nr 2, s. 70-[71] Rozwijanie umiejętności liczenia. 32. Wielki wyścig zwierząt : gra matematyczna doskonaląca umiejętność przeliczania i dodawania w zakresie 10 / Justyna Niedbała. - Bibliogr. // Bliżej Przedszkola. - 2013, nr 7/8 [Magazyn Specjalny], s. 11-13 33. Zajęcia na niepogodę / Marzena Jantas // Wychowanie w Przedszkolu. - 2007, nr 6, s. 2429 Scenariusz zajęć dla dzieci przedszkolnych, których celem jest utrwalenie nazw i wyglądu figur geometrycznych: koła, kwadratu, prostokąta i trójkąta. Pomoce, przebieg zajęć, pochodzenie tangramu - kwadratu składającego się z 7 części, który jest pewnego rodzaju puzzli służącym do zabawy i nauki. 34. Zwierzęta bawią się w chowanego : scenariusz zajęć dla dzieci 5-letnich / Ewa Dziewierz // Bliżej Przedszkola. - 2007, nr 7/8 [Magazyn Specjalny, z. 1], s. 33 Poznawanie i rozwiązywanie prostych działań matematycznych na dodawanie i odejmowanie poprzez nawiązanie do tematyki przyrodniczej.

Sztuka konstruowania gier dydaktycznych w przedszkolu Artykuły z czasopism 1.

Tworzenie gier jako innowacyjna metoda nauczania / Agnieszka Bilska // Meritum. 2013, nr 2, s. 35-36 Nauka projektowania gier.

Zabawy z kolorowymi kulami : tworzenie gry zręcznościowej dla pięcio-, sześciolatków / Agnieszka Kubiczek // Bliżej Przedszkola. - 2013, nr 7/8 [Magazyn Specjalny], s. 6-[7] Edukacja matematyczna.

Wydawnictwa zwarte: 1. Jak nauczyć dzieci sztuki konstruowania gier? : metodyka, scenariusze zajęć oraz wiele ciekawych gier i zabaw / Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, Krystyna Dobosz, Ewa Zielińska. Warszawa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1996. Autorki zamieściły w książce scenariusze ćwiczeń, gier i zabaw dydaktycznych, które mogą być wykorzystywane w domu, w szkole i poradniach. Książka jest praktycznym poradnikiem dla rodziców, metodyków, nauczycieli, pracowników poradni zawodowych. Zawiera ogromne walory poznawcze i metodyczne.

2. Wspomaganie rozwoju umysłowego czterolatków i pięciolatków : książka dla rodziców, terapeutów i nauczycieli przedszkola / Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, Ewa Zielińska. - Wyd. 5. Warszawa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2012. Publikacja ukazuje, jak można intensywnie wspomagać rozwój dziecka w przedszkolu, włączając w to edukację matematyczną. Wykorzystały tu koncepcję Dziecięcej matematyki, której celem jest zapewnienie dziecku sukcesu w nauce szkolnej. Najważniejsze zagadnienia omówione w książce to: przebieg procesu uczenia się dzieci w różnych obszarach działalności przedszkola; zabawki i przedmioty, które mogą być stosowane jako cenna pomoc dydaktyczna dla dzieci w czwartym i piątym roku życia; metodyka i scenariusze wprowadzania dzieci w sztukę konstruowania gier, które rozwijają rozumowanie i kształtują umiejętności matematyczne; scenariusze zajęć z Pakietem pomocy i omówienie, jak z tych scenariuszy korzystać.

Zabawy matematyczne stymulujące myślenie logiczne Artykuły z czasopism 1.

Dlaczego Pinokio ma długi nos? - czyli kilka słów na temat kłamstwa / Dorota Kamińska, Anna Szmyt // Bliżej Przedszkola. - 2011, nr 11, s. 86-87 W artykule zaprezentowano scenariusz zajęć, poprzez który następuje realizacja następujących celów ogólnych: utrwalenie treści bajki C. Collodiego „Pinokio”; doskonalenie umiejętności posługiwania się gałązką logiczną (TOC); rozwijanie logicznego myślenia (myślenie przyczynowo-skutkowe); kształtowanie postaw społecznych zgodnych z wartościami, tj. uczciwość, prawdomówność, szacunek, miłość.

HusBao - kamykowa gra / Leszek Kryniewski // Wychowanie w Przedszkolu. - 2009, nr 1, s. 12-13 Uczy logicznego myślenia, ćwiczy podstawy liczenia. Rola HusBao w przedszkolu. HusBao na świecie.

lle nóg ma stonoga? / Urszula Nadolna. - (Zielone światło dla sześciolatka) // Wychowanie w Przedszkolu. - 2009, nr 5, s. 35-37 Scenariusz zajęć dla sześciolatków, mający na celu rozbudzenie zainteresowań matematycznych, rozwijanie logicznego myślenia oraz kształcenie orientacji przestrzennej.

Jak rozwijać umiejętność logicznego myślenia u dzieci? : zastosowanie narzędzi TOC w przedszkolu / Dorota Kamińska. - Bibliogr. // Bliżej Przedszkola. - 2011, nr 9, s. 62-[65] Odpowiedzi na pytania: dlaczego warto koncentrować się na rozwoju umiejętności kluczowych? w jaki sposób można ułatwiać dzieciom ich opanowanie? jakie stosować narzędzia, by wspierać proces efektywnego uczenia się i rozwijać umiejętność logicznego myślenia u dzieci? TOC (Theory of Constraints) - Teoria ograniczeń.

Jesień, jesień - jesieniucha... : scenariusz zajęć otwartych dla dzieci pięcio-, sześcioletnich / Urszula Dobranowska. - Bibliogr. // Bliżej Przedszkola. - 2012, nr 7/8, s. 82-83 Rozwijanie umiejętności liczenia. Rozwijanie umiejętności rozwiązywania zagadek wzrokowych, słuchowych i słownych.

Lecą liście z drzew / Małgorzata Wójtowicz // Wychowanie w Przedszkolu. - 2010, nr 9, s. 41 Konspekt zajęć dydaktycznych w przedszkolu rozwijających różne formy aktywności zabawowej i myślenia logicznego u dziecka.

Logika - wizerunek uporządkowanego świata / Ida Winiarek // Bliżej Przedszkola. - 2011, nr 12, s. 36-37 Moduł "Logika" Klucza do uczenia się oferuje oryginalne podejście do wprowadzenia elementów logicznego myślenia. Przybliża on dzieciom podstawowe zasady klasyfikacji i seryjności. "Logika" pomaga małym dziciom rozwijać umiejętność myślenia o świecie w sposób usystematyzowany.

Planujemy wakacje - czyli jak rozwijać inteligencję logiczną w przedszkolu oraz w domu / Beata Bielska. - Bibliogr. // Bliżej Przedszkola. - 2014, nr 6, s. 32-37 Teoria inteligencji wielorakich. Zabawy na świeżym powietrzu rozwijające inteligencję matematyczno-logiczną. Bajka i magia - twórcza zabawa. Powitanie lata pomysły na zaczarowane wakacje. Ćwiczenia usprawniające prawą i lewą półkulę mózgową. Scenariusze zabaw.

Pobawmy się matematyką / Agnieszka Bojarska-Sokołowska // Wychowanie w Przedszkolu. - 2011, nr 9, s. 37-40 Nauka matematyki w przedszkolu poprzez zabawę (np. zabawy geometryczne, logiczne, arytmetyczne z wykorzystaniem różnych pomocy dydaktycznych).

10. Podróż do lodowej krainy : gra planszowa / Dagmara Góralczyk // Bliżej Przedszkola. 2014, nr 1, s. 36-38 Rozwój myślenia matematycznego u dzieci przedszkolnych. 11. Przedszkolaki grają w szachy / Katarzyna Maksymowicz // Wychowanie w Przedszkolu. 2007, nr 2, s. 47-48 Przykład zorganizowania kółka szachowego dla dzieci 5-, 6-letnich, w którym realizowano program autorski "Dzieci grają w szachy". Poznawanie przez dzieci elementów i zasad gry w szachy. Wykształcenie u małych szachistów m.in. nawyku koncentracji, szanowania pomysłów-ruchów przeciwnika, umiejętności logicznego myślenia. 12. Sześciolatek w świecie figur geometrycznych / Anna Pawłowska-Niedbała. - (Zielone światło dla sześciolatka) // Wychowanie w Przedszkolu. - 2009, nr 5, s. 38-[43] Propozycje zabaw wprowadzających pojęcia geometryczne. Zabawy z elementami ruchu, kształtujące kreatywną postawę oraz oryginalne pomysły, ćwiczące pamięć, myślenie i spostrzegawczość. 13. Wokół choinki - zabawy dydaktyczne / Jadwiga Raszka // Wychowanie w Przedszkolu. 2006, nr 11, s. 31-35 Utrwalenie poznanych liter, czytanie prostych wyrazów, rozpoznawanie cyfr i znaków matematycznych (dodawanie i odejmowanie), doskonalenie logicznego myślenia, ćwiczenie pamięci i spostrzegawczości. Dzieci przedszkolne.

Wydawnictwa zwarte: 1.

Do trzech odlicz! : zabawy matematyczne / Grzegorz Kasdepke ; il. Beata Zdęba. - Wyd. 4. - Łódź : Wydawnictwo Literatura, 2012. Zabawne opowiastki matematyczne przeniosą najmłodsze dzieci w dorosły, fascynujący świat matematyki. Znajdziesz tutaj zagadki, łamigłówki, dowcipne opowiadania z przyrządami matematycznymi w roli głównej, gry i zabawy, a nawet przepisy kulinarne!

2. Gry i zabawy matematyczne w przedszkolu / Krystyna Wojciechowska. - Wyd. 2. - Opole : Wydawnictwo NOWIK, 2011. W książce zaprezentowano 30 gier i zabaw dydaktycznych, w większości w kilku wersjach, których reguły są proste, co umożliwia skoncentrowanie uwagi na osiąganiu celów. Prezentowane gry i zabawy dydaktyczne mają na celu: wstępne kształtowanie pojęcia liczby w zakresie 10; przygotowanie do dodawania i odejmowania w zakresie 10; wyposażenie dzieci w intuicje potrzebne do rozumienia pojęć geometrycznych wprowadzanych w szkole. Każda propozycja jest poprzedzona opisem celów dydaktycznych, jakie można osiągnąć poprzez zabawę.

3. Matematyka na wesoło : zabawy i gry dla dzieci w wieku przedszkolnym / Lidia Lisowska, Marzena Staniek. - Rogów : Ośrodek Doradztwa Metodycznego Metris, 2010. Książka ta została napisana z myślą o nauczycielach pracujących z dziećmi w wieku od 3 do 6 lat. Zawiera ona wesołe i zabawne treści wierszy, oraz opisy zabaw ruchowych. Głównym sposobem prowadzenia zabaw będzie zatem ruch, połączenie słowa z ruchem pomoże dziecku w sposób bardzo przystępny nabyć różne umiejętności matematyczne. Nauczyciel może wspólnie z dziećmi przeliczać, porównywać, klasyfikować, dodawać i odejmować. Pomoce wykorzystywane w zabawach są przedmiotami codziennego użytku jakie możemy znaleźć na terenie przedszkola, co dodatkowo ułatwia pracę. 4. Myślenie matematyczne : zabawy i zadania dla młodszych przedszkolaków : liczenie i rachowanie : cechy wielkościowe i porównywanie wielkości : myślenie przyczynowoskutkowe i rozwiązywanie problemów / [red. Małgorzata Skura, Michał Lisicki]. - Warszawa : Dr Josef Raabe Spółka Wydawnicza, cop. 2014. 52 propozycje zabaw i zadań, a dodatkowo karty pracy, których celem jest rozwijanie podstawowych zakresów myślenia matematycznego u dzieci trzy- i czteroletnich: liczenia i rachowania, cech wielkościowych i porównywania wielkości, myślenia przyczynowo-skutkowego i rozwiązywania problemów. Skuteczne przygotowanie dzieci do edukacji matematycznej w szkole! Scenariusze zabaw są łatwe do realizacji w każdych warunkach: sali przedszkolnej, a także ogrodzie. W każdej z książek zawarto propozycje zabaw indywidualnych, zespołowych (grupa kilkorga dzieci) oraz grupowych (dla całej przedszkolnej grupy).

5. Myślenie matematyczne : zabawy i zadania dla starszych przedszkolaków : klasyfikowanie : geometria / [red. Małgorzata Skura, Michał Lisicki]. - Warszawa : Dr Josef Raabe Spółka Wydawnicza, cop. 2014. 45 propozycji zabaw i zadań, a dodatkowo kart pracy oraz kart demonstracyjnych, których celem jest rozwijanie podstawowych zakresów myślenia matematycznego u dzieci cztero- i pięcioletnich: klasyfikowania i geometrii. Skuteczne przygotowanie dzieci do edukacji matematycznej w szkole! Scenariusze zabaw są łatwe do realizacji w każdych warunkach: sali przedszkolnej, a także ogrodzie. W każdej z książek zawarto propozycje zabaw indywidualnych, zespołowych (grupa kilkorga dzieci) oraz grupowych (dla całej przedszkolnej grupy).

6. Myślenie matematyczne : zabawy i zadania dla starszych przedszkolaków : myślenie przyczynowo-skutkowe i rozwiązywanie problemów, zbieranie i porządkowanie informacji / [red. Małgorzata Skura, Michał Lisicki]. - Warszawa : Dr Josef Raabe Spółka Wydawnicza, cop. 2014. 29 propozycji zabaw i zadań, a dodatkowo karty pracy oraz karty demonstracyjnych, których celem jest rozwijanie podstawowych zakresów myślenia matematycznego u dzieci cztero- i pięcioletnich: myślenia przyczynowo-skutkowego i rozwiązywania problemów, zbierania i porządkowania informacji. Skuteczne przygotowanie dzieci do edukacji matematycznej w szkole! Scenariusze zabaw są łatwe do realizacji w każdych warunkach: sali przedszkolnej, a także ogrodzie. W każdej z książek zawarto propozycje zabaw indywidualnych, zespołowych (grupa kilkorga dzieci) oraz grupowych (dla całej przedszkolnej grupy). 7. Rozwój myślenia logicznego i matematycznego u przedszkolaków : zbiór zabaw i kart pracy. [2], Klasyfikowanie, rozumowanie operacyjne, myślenie przyczynowo-skutkowe, wnioskowanie o zmianach / [red. Małgorzata Skura, Michał Lisicki]. - Warszawa : Dr Josef Raabe Spółka Wydawnicza, cop. 2012. 38 pomysłów na zabawy kształtujące zdolność do porządkowania obiektów według kryteriów, definiowania pojęć, układania konsekwentnych serii oraz wnioskowania o odwracalnych i nieodwracalnych zmianach, a ponadto 20 kart pracy i 16 kart demonstracyjnych. Skuteczne przygotowanie dzieci do edukacji matematycznej w szkole!

8. Rozwój myślenia logicznego i matematycznego u przedszkolaków : zbiór zabaw i kart pracy. [3], Liczenie i rachowanie, miary, intuicje geometryczne / [red. Małgorzata Skura, Michał Lisicki]. -Warszawa : Dr Josef Raabe Spółka Wydawnicza, cop. 2012. 16

49 pomysłów na zabawy kształtujące umiejętność liczenia i dokonywania podstawowych operacji na liczbach, rozpoznawania i nazywania figur geometrycznych i brył oraz mierzenia długości, ciężaru, pojemności, a ponadto 20 kart pracy i 4 karty demonstracyjne. Skuteczne przygotowanie dzieci do edukacji matematycznej w szkole!

9. Zabawy matematyczne : propozycje dla dzieci w wieku przedszkolnym i młodszym wieku szkolnym / Dorota Niewola. - Kraków : Oficyna Wydawnicza "Impuls", 2012. Celem zawartych w książce propozycji jest aktywizowanie działalności poznawczej dzieci w taki sposób, aby uczenie się było atrakcyjniejsze, dostarczało wielu wrażeń i zapewniało większe efekty wychowawczodydaktyczne. Założeniem Zabaw matematycznych jest więc nie tylko rozwijanie procesów poznawczych dzieci, kształcenie umiejętności matematycznych, orientacji w stosunkach przestrzennych i wielkościowych, ale również integracja wychowania i nauczania. Każde proponowane działanie opatrzone jest celem szczegółowym.

10. Zagadki logiczno-matematyczne dla maluchów / Zofia Bojanowska-Frydrysiak ; [il. Agata Półtorak]. -Gdańsk : Wydawnictwo Harmonia, 2009. Pozycja ta łączy w sobie atrakcyjną formę zagadki z zadaniem logicznomatematycznym. Jest przeznaczona dla dzieci najmłodszych, które uczą się dodawać w zakresie 10. Na każdej stronie książki znajdują się dwie zagadki. Pierwsza – trudniejsza – wymaga od zgadującego logicznego myślenia, bo nie wszystkie dane liczbowe są w niej przedstawione wprost. Dzięki temu dziecko poznaje w sposób naturalny znaczenie takich zwrotów, jak: tyle samo, o dwa mniej, o dwa więcej itp. W drugiej zagadce dane liczbowe są podane i wystarczy zastosować odpowiednie działanie, by poznać odpowiedź. Ta zagadka może być podpowiedzią, jeśli dziecku nie udało się rozwiązać pierwszej rymowanki.

Dokumenty elektroniczne 1.

Gry interaktywne dla pięcio- i sześciolatka[Dokument elektroniczny] /pomysł gier i oprac. meryt. Klaudia Nowowiejska ; oprac. graf. Maria Molenda ; oprac. inform. Andrzej Goraj. - Gry. - Warszawa : Wydawnictwo Juka-91, [2011].

Zestaw 40 gier interaktywnych, które mają rozwijać logiczne myślenie, pobudzać wyobraźnię i ćwiczyć refleks. Wśród nich znajdują się gry matematyczne, gry zręcznościowe, gry z elementami ćwiczeń słuchowych, gry logiczne, układanki itp.

Rozdziały z wydawnictw zwartych 1.

Uczymy się, bawiąc – zabawy matematyczne. W: Z zabawą i bajką w świecie sześciolatka / Lucyna Bzowska [et al.]. - Kraków : "Impuls", 2004, s. 211-223.

Gry i zabawy matematyczne w terapii pedagogicznej dziecka w wieku przedszkolnym Artykuły z czasopism 1.

Czarodziejskie trójkąty : arteterapia - scenariusz zajęć dla pięciolatków / Joanna Zużałek. - Bibliogr. // Bliżej Przedszkola. - 2014, nr 9, s. 78-[79]

Dogoterapia - atrakcyjne zajęcia. Cz. 2 / Agnieszka Zajkowska // Wychowanie w Przedszkolu. - 2014, nr 7, s. 43-46 Zabawy utrwalające nazwy figur geometrycznych. Zainteresowania i oczekiwania. Scenariusz dla sześciolatka mającego problemy z koncentracją uwagi.

Moja praca z dziećmi z trudnościami w uczeniu się matematyki / Joanna Wójcicka // Dysleksja. - 2009, nr 3, s. 44-45 Dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Terapia pedagogiczna. Przykłady ćwiczeń.

Pomoce dydaktyczne rozwijające rozumowanie matematyczne Artykuły z czasopism 1.

Apki na iPadki. Cz. 3 / Agnieszka Borowiecka // EduFakty - Uczę Nowocześnie. - 2013, nr 25, s. 4-10 Prezentacja i opis działania aplikacji na telefon lub tablet dotyczące nauczania matematyki - od najprostszych dla przedszkolaków i uczniów edukacji wczesnoszkolnej po szkołę średnią.

BINGO! - wyśmienita zabawa i skuteczna nauka / Marlena Szeląg // Wychowanie w Przedszkolu. - 2013, nr 10, s. 40-44 18

Gra edukacyjna dla 6-latków. Bingo - gra matematyczna. Bingo literkowe. Bingo z liczmanami. Bingo figur geometrycznych. Bingo z kolorami. Bingo obrazkowe. Bingo alfabetyczne. Bingo sylabowe. Bingo wyrazowe. Bingo logopedyczne. Jak grać. 3.

Czy kobieta może pisać o matematyce, czyli o kompetencjach matematycznych ukrytych w przekazie literackim / Alina Kalinowska. - Summ. - Bibliogr. // Problemy Wczesnej Edukacji. -2012, nr 1, s. [93]-102 Opis rozwijania kompetencji matematycznych dzięki pracy z książeczkami dla przedszkolaków: Grzegorza Kasdepke "Do trzech odlicz. Zabawy matematyczne" oraz Kristin Dahl i Matiego Leppa "Matematyka ze sznurka i guzika".

Drzewko wiosenno-matematyczne / Igor Buszkowski // Doradca Nauczyciela Przedszkola. - 2012, nr 9, s. 41 Materiały i sposób wykonania drzewka pomocnego w nauce cyfr - przedszkole.

Pomóż mi policzyć to samemu : dzieci poznają liczby w zakresie 0-10 poprzez Montessori / Anna Lewandowska-Muller // Wychowanie w Przedszkolu. - 2012, nr 3, s. 12-13 Propozycja ćwiczeń i środków dydaktycznych służących edukacji matematycznej w przedszkolu zgodnie z metodą Montessori ("lekcja trójstopniowa", "szorstkie cyfry", "wrzecionka w skrzyneczkach", "cyferki i czerwone żetony").

Numicon - matematyka bez barier! // Wychowanie w Przedszkolu. - 2011, nr 11, s. [10][11] Przykład rewolucyjnego podejścia do nauczania matematyki w przedszkolu z wykorzystaniem kształtów Numicon (sznureczek z kolorowymi koralikami) opracowanych przez brytyjskich naukowców. Kształty te pozwalają zobrazować liczby oraz zależności między nimi odpowiednio skonstruowanej formie.

Matematyka konkretna / Elżbieta Matyjaszczyk // Edukacja Medialna. - 1997, nr 1, s.2224 Pomoce dydaktyczne w nauczaniu początkowym i wychowaniu przedszkolnym.

Poważnie o zabawkach i przedmiotach do zabawy / Edyta Gruszczyk-Kolczyńska. Bibliogr. // Bliżej Przedszkola. - 2011, nr 10, s. 8-12 Artykuł dotyczy stosunku dzieci do zabawek, porównania różnego typu zabawek, gotowych zestawów do zabaw tematycznych oraz przedmiotów pełniących funkcję pomocy dydaktycznych w edukacji matematycznej.

"Wesołe bałwanki" : scenariusz zajęć dla dzieci 5-6 letnich / . - (Zabawy z kształtami Numicon ; cz. 1) // Wychowanie w Przedszkolu. - 2012, nr 3, s. 40-41 Kształty Numicon jako środek dydaktyczny stymulujący rozwój myślenia matematycznego u przedszkolaków. Przykładowy konspekt zajęć z wykorzystaniem tychże środków.

10. Zimowe zabawy matematyczne przy tablicy interaktywnej / Ewa Skwarka // Wychowanie w Przedszkolu. - 2014, nr 2, s. 38-[40] Zajęcia dla 5-latków. 19

Wydawnictwa zwarte: 1. Dziecięca matematyka : edukacja matematyczna w domu, w przedszkolu i w szkole : pomoce do zajęć / Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, Ewa Zielińska. - Wyd. 2. - Warszawa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, [2003]. W zestawie pomocy dydaktycznych do zajęć umieszczono 8 plansz zawierających m.in.: liczmany, liczydełka, kartoniki z cyframi i znakami działań, domino, obrazki do układania zadań z treścią i konstruowania gier, geoplan, figury geometryczne, karty logiczne, dużą kostkę do gry oraz błękitnego misia, który będzie towarzyszył dziecku w jego grach, zabawach i nauce. Do całości zestawu dołączono instrukcję dla dorosłych, podpowiadającą sposoby wykorzystania pomocy do prowadzenia zajęć matematycznych.

2. Dziecięca matematyka : metodyka i scenariusze zajęć z sześciolatkami w przedszkolu, w szkole i w placówkach integracyjnych / Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, Ewa Zielińska. - Wyd. 6. Warszawa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2008. Książka zawiera wskazówki metodyczne i scenariusze zajęć opracowane tak, aby można było realizować program Dziecięca matematyka w warunkach przedszkola i szkoły. Na początku każdego scenariusza są podane cele kształcenia, wykaz potrzebnych pomocy. Potem opisane są zabawy, sytuacje zadaniowe i gry, które trzeba realizować. Na końcu scenariusza podany jest komentarz metodyczny i przykłady innych zajęć przydatnych do realizacji danego zakresu kształcenia.

3. Razem w przedszkolu : zaczynam liczyć / Anna Sowińska ; oprac. graf. Elżbieta ŚmietankaCombik. -Warszawa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2011. Zeszyt ćwiczeń w liczeniu zawiera bogaty zestaw zabaw matematycznych. Znajdują się w nim ćwiczenia przygotowujące do: - logicznego myślenia - porządkowania różnych obiektów - określania kierunków - rozróżniania figur geometrycznych - przeliczania elementów - porównywania liczb - wykonywania obliczeń w zakresie 10.

4. Wielka podróż matematyczna : ćwiczenia dla 6- i 7-latków / Iwona Wąsik, Lucyna Klimkowska. - Gdańsk : "Harmonia", 2007. Książka jest przeznaczona dla dzieci rozpoczynających naukę matematyki i ma za zadanie pomóc im od samego początku w opanowaniu umiejętności matematycznych. Ćwiczenia kształcą spostrzegawczość, uczą liczb od 1 do 10, dodawania i odejmowania w zakresie 10 oraz operacji na zbiorach. Wykonanie zadań wzmacnia także orientację w kierunkach i w przestrzeni. Znaczna część ćwiczeń jest tak pomyślana, by umiejętności nabyte w czasie ich wykonywania można było wykorzystać w codziennym życiu, np. w trakcie zakupów (w książce wykorzystano zdjęcia monet, by dzieci łatwo przeniosły umiejętność dodawania ich wartości w zadaniu na obliczanie wartości zakupów w trakcie wizyty w sklepie). 5. Wspomaganie rozwoju umysłowego czterolatków i pięciolatków : pakiet pomocy / Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, Ewa Zielińska ; [il. Lidia Michałek]. - Wyd. 3. - Warszawa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, [2007]. Prezentowany Pakiet pomocy do poradnika "Wspomaganie rozwoju umysłowego czterolatków i pięciolatków" składa się z 8 kolorowych plansz, kolorowe, realistyczne obrazki są dostosowane do możliwości percepcyjnych dzieci w wieku przedszkolnym. Dodatkowym ułatwieniem jest sztancowanie, czyli możliwość "wycinania" obrazków bez nożyczek. Pakiet pomocy jest ściśle powiązany z poradnikiem, w którym Czytelnik znajdzie szczegółowe scenariusze bardzo przydatne w pracy z przedszkolakami

Zdolności matematyczne u dzieci w wieku przedszkolnym i jak je rozwijać Artykuły z czasopism 1.

Co ma dwa razy więcej nóg niż stonoga? : zabawy rozwijające zdolności matematyczne / Dorota Pietrzyk // Doradca Nauczyciela Przedszkola. - 2012, nr 10, s. 22-24 Jak rozpoznać uzdolnienia matematyczne przedszkolaka. Jak pracować z takim dzieckiem.

Diagnoza dzieci uzdolnionych matematycznie / Wiesława Mądrowska // Doradca Dyrektora Przedszkola. - 2012, nr 31, s. 55-57 Przedszkole.

Dziecięca matematyka dwadzieścia lat później - czyli o tym, jak jeszcze lepiej wspomagać rozwój umysłowy dzieci / Ewa Zielińska. - Bibliogr. // Bliżej Przedszkola. - 2011, nr 2, s. 27-[31]

Edukacja matematyczna dziecka przedszkolnego powinna być ściśle powiązana z działaniami wspomagającymi rozwój umysłowy dziecka. 4.

Edukacja matematyczna dzieci / Beata Gut // Bliżej Przedszkola. - 2009, nr 12, s. 46-47 Elementy oraz wskaźniki dojrzałości psychicznej dzieci do uczenia się matematyki (poziom dziecka 6-letniego). Okresy i stadia rozwojowe wg J. Piageta.

Letnie rachunki / Małgorzata Piotrowska // Wychowanie w Przedszkolu. - 2012, nr 7, s. 36-37 Umiejętności matematyczne sześciolatka. Diagnoza umiejętności matematycznych. Przykład zajęć.

Matematyka w przedszkolu. Cz. 1 / Ewa Zielińska // Doradca Dyrektora Przedszkola. 2010, nr 10, s. 51-53 Dziecięca matematyka. Rezultaty badań. Podstawa programowa wyznacznikiem wspomagania rozwoju umysłowego dzieci. Wskazówki metodyczne ułatwiające wspomaganie rozwoju umysłowego dzieci oraz edukacja matematyczna.

Matematyka w przedszkolu. Cz. 2 / Ewa Zielińska // Doradca Dyrektora Przedszkola. 2010, nr 11, s. 47-49 Zasada stopniowania trudności. Blokowe prowadzenie zajęć z edukacji matematycznej dzieci. Integracja treści matematycznych z innymi obszarami edukacji. Czas prowadzenia zajęć. Czynnościowe uczenie matematyki. Uczenie matematyki przez modelowanie i głośne myślenie. Organizacja zajęć z dziećmi. Kształtowanie odporności emocjonalnej na sytuacje trudne.

O liczeniu i rachowaniu, czyli o pierwszych krokach przedszkolaka w arytmetyce / Małgorzata Skóra, Michał Lisicki // Wychowanie w Przedszkolu. - 2012, nr 5, s. [53] Rozwijanie myślenia matematycznego u przedszkolaków.

O matematycznie uzdolnionych starszych przedszkolakach : cechy umysłów tych dzieci, ile ich jest w przedszkolach i co się z nimi dzieje w szkole. Cz.1 / Edyta GruszczykKolczyńska // Bliżej Przedszkola. - 2011, nr 11, s. 8-12 O nieporozumieniach dotyczących dzieci uzdolnionych matematycznie, o badaniach, które zmieniły wiedzę o uzdolnionych matematycznie dzieciach, o tym, jakimi cechami umysłu charakteryzują się matematycznie uzdolnione dzieci, o badaniach uzdolnień matematycznych starszych przedszkolaków i małych uczniów i o płynących z nich wnioskach oraz dowiemy się, dlaczego już po kilku miesiącach nauki w klasie pierwszej znacząco mniej dzieci manifestuje swoje uzdolnienia matematyczne.

10. O matematycznie uzdolnionych starszych przedszkolakach : nauczycielska diagnoza rozpoznawania uzdolnień matematycznych dzieci (charakterystyka drugiego segmentu diagnozy). Cz. 3 / Edyta Gruszczyk-Kolczyńska // Bliżej Przedszkola. - 2012, nr 1, s. 10-13 O tym, co wiadomo o uzdolnionych matematycznie dzieciach po przeprowadzeniu pierwszego segmentu diagnozy i co składa się na drugi segment diagnozy nauczycielskiej. Zawarto opis eksperymentu diagnostycznego i sposób oceny

funkcjonowania dzieci w jego ramach. Przedstawiono także wskazówki dotyczące interpretacji wyników z drugiego segmentu diagnozy nauczycielskiej. 8.

Przedszkolaki i tangramy / Małgorzata Szczepańska // Wychowanie w Przedszkolu. 2010, nr 4, s. 30-31 Wykorzystywanie tangramów, jako metody rozwijającej myślenie matematyczne. Podstawowe zasady układania tangramu. Propozycje wykorzystania tangramu zwanego "jajem Kolumba" na zajęciach przedszkolnych.

Smocze łamigłówki dla małej główki / Joanna Katarzyna Karolczak // Wychowanie w Przedszkolu. - 2009, nr 11, s. 31-33 Scenariusz zajęć dla sześciolatków. Rozwój umiejętności matematycznych, konwencja baśni (smok - matematyk).

10. Wspomaganie dzieci w rozwijaniu uzdolnień matematycznych na przykładzie rytmicznej organizacji czasu, obliczeń kalendarzowych i zegarowych / Ewa Zielińska // Doradca Dyrektora Przedszkola. - 2010, nr 15, s. 52-54 Przedszkole. O trudnościach, na jakie napotykają dzieci w rozumieniu upływu czasu. Charakterystyka metody Rytmiczna organizacja czasu. Kalendarz przeżyć do osadzania wydarzeń w czasie. Odczytywanie czasu na zegarze.

Wydawnictwa zwarte: 1. Dziecięce strategie rozwiązywania zadań matematycznych w przedszkolu i w pierwszych latach nauczania szkolnego :od sytuacji życiowych, których pomyślne zakończenie wymaga liczenia, do szkolnych zadań tekstowych : poradnik metodyczny / Małgorzata Skura. Warszawa : Wydawnictwo Nowa Era, cop. 2008. "Książka została bardzo dobrze zatytułowana. Zapowiada omówienie bodaj najważniejszego obszaru edukacji matematycznej. Bez układania i rozwiązywania zadań matematycznych nie sposób nauczyć dzieci matematyki. Dlatego sięgną po nią chętnie nauczyciele przedszkola i nauczania początkowego. Jest też uzasadniona nadzieja, że książka zostanie wpisana do spisu lektur obowiązujących studentów, którzy przygotowują się do pracy w przedszkolach i w klasach początkujących." fragment recenzji prof. zw. dr. hab. Edyty Gruszczyk-Kolczyńskiej

2. Dziecko i matematyka /red. nauk. Ewa Swoboda, Ján Gunčaga. - Rzeszów : Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2009. Artykuły na temat edukacji matematycznej dzieci od najmłodszych lat do okresu nauczania zintegrowanego (rozwój umiejętności matematycznych, poznawanie słowne i symboliczne, orientowanie się w przestrzeni, zdolności geometryczne, uczenie się przez wgląd, modele edukacji matematycznej, kształtowanie pojęcia liczby naturalnej, gry i matematyczne myślenie). 23

3. Kształcenie matematyczne w edukacji wczesnoszkolnej :poradnik dla nauczyciela / Jerzy Nowik. - Wyd. 2 rozszerz. - Opole : Wydawnictwo Nowik, 2011. Książka dla nauczycieli przedszkola i edukacji wczesnoszkolnej, która pomoże znaleźć odpowiedzi na pytania : Czego chcę nauczyć? Po co tego uczę? Czy zdobywane przez dzieci wiadomości i umiejętności będą dla nich zrozumiałe i będą im potrzebne? Czy mają charakter wspomagający - służą tylko przygotowaniu ucznia do poznawania innych ważnych treści? A może mają charakter propedeutyczny i dopiero w dalszej edukacji będą poznawane dokładniej? Jak pracować z dzieckiem, by przygotować je do dalszej nauki? W książce autor próbuje znaleźć odpowiedzi na te pytania i wskazać kierunki dalszych samodzielnych poszukiwań. Książka składa się z dwóch części. W pierwszej przedstawione są zagadnienia metodyki kształcenia matematycznego w edukacji wczesnoszkolnej dostosowane do obowiązującej Podstawy programowej. W obecnym, drugim wydaniu, uzupełniono je o podstawowe zagadnienia edukacji matematycznej w przedszkolu. Druga część jest krótkim repetytorium z podstaw matematyki użytecznej dla nauczycieli, by mogli łatwiej dostrzec związki między matematyką w edukacji wczesnoszkolnej i matematyką w klasach starszych. 4. Nauczycielska diagnoza edukacji matematycznej dzieci : metody, interpretacje i wnioski / Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, Ewa Zielińska. - Warszawa : Nowa Era, cop. 2013. Książka zawiera opisy metod, narzędzi i procedur badawczych stosowanych w diagnozie nauczycielskiej oraz wskazówki do interpretacji wyników diagnozy, ułatwiające formułowanie wniosków do własnej działalności pedagogicznej. Znajdują się w niej także scenariusze eksperymentów służących rozpoznawaniu matematycznych uzdolnień u dzieci.

5. O dzieciach matematycznie uzdolnionych : książka dla rodziców i nauczycieli / pod red. Edyty Gruszczyk-Kolczyńskiej ; [aut. E. Gruszczyk-Kolczyńska et al.]. - Warszawa : Nowa Era, 2012. Książka stanowi owoc wielu lat doświadczeń pedagogicznych i badań naukowych. Autorzy poszczególnych części (wśród nich – oprócz profesor Gruszczyk-Kolczyńskiej – są też Mark Applebaum, Marta Kotarba-Kańczugowska, Ewa Swoboda i Ewa Zielińska) omawiają między innymi dopasowanie procesu uczenia do potrzeb rozwojowych dziecka, kształtowanie myślenia operacyjnego, sposoby porozumiewania się z dzieckiem czy znaczenie pozytywnych emocji towarzyszących nauce. Publikacja prezentuje także komentarze do zachowań dorosłych zajmujących się uzdolnionymi matematycznie dziećmi. Całość stworzona jest wedle zasady mówiącej, że „najkrótsza droga od niewiedzy do wiedzy wiedzie poprzez dobrze dobrane przykłady”. 24

6. Pomóż mi policzyć to samemu :matematyka w ujęciu Marii Montessori od lat trzech do klasy trzeciej / Gabriela Badura-Strzelczyk. - Opole : Wydawnictwo NOWIK, 2008. Autorka jest nauczycielką kształcenia zintegrowanego i popularyzatorką koncepcji dydaktyczno-wychowawczej opracowanej przez Marię Montessori. Koncepcja ta zakłada specyficzną postawę nauczycieli i rodziców wobec zdobywania wiedzy przez dzieci. Postawa ta, pozornie bierna, wymaga od opiekunów dziecka niebywałej umiejętności współpracy na zasadzie: "Pozwól mi zrobić to samemu, trochę mi pomóż, ale nie rób tego za mnie!" Zdobywana w ten sposób wiedza, poparta wysiłkiem i doświadczeniem, jest bardziej elastyczna i trwalsza niż wiedza otrzymana od dorosłego (…).

7. W krainie liczb :koncepcja wczesnego nauczania matematyki przez zabawę /Gerhard Friedrich, Viola de Galgóczy, Barbara Schindelhauer ; [il. EvaSpanjardt ; tł. Magdalena Rykowska]. - Kielce : Wydawnictwo Jedność, 2011 + 1 płyta CD. Wypróbowane i niezawodne pomysły dla przedszkoli i szkół podstawowych, a także dla wszystkich tych, którzy chcą przez zabawę pokazać dzieciom piękno matematyki. Książka ta oferuje wychowawcom, nauczycielom i rodzicom: mnóstwo propozycji do zintegrowanego nauczania wszystkich cyfr i liczb do dwudziestu, - wiele impulsów, aby dzieci wykorzystywały całą swoją fantazję, zanurzając się w świat podstaw matematyki,- oryginalne zabawy, aktywności, historyjki oraz piosenki, które dodatkowo wspierają rozwój mowy i zachowań społecznych najmłodszych. 8. Wspomaganie rozwoju myślenia dziecięcego i kompetencji matematycznych : jak wspomagać rozwój przedszkolaka /red. prowadząca Krystyna Zielińska, Beata Krysiak ; zespół aut. Alicja Gołoś [et al.] ; il. Lidia Nowak-Chomicz [et al.]. - Warszawa : Dr Josef Raabe Spółka Wydawnicza, cop. 2014 Zbiór kart pracy na zajęcia wspomagające rozwój przedszkolaków (3-, 4- i 5-latków). W zeszycie znajdują się materiały wspomagające rozwój myślenia dziecięcego: ćwiczenia rozwijające spostrzegawczość wzrokową, zagadki, opowiadania oraz rozwój kompetencji matematycznych: zabawy ułatwiające m.in. zdobycie przez dzieci orientacji w schemacie ciała, rozpoznawanie i nazywanie figur geometrycznych, poznawanie liczb naturalnych i cyfr, przyswajanie określeń czasu.

9. Wspomaganie rozwoju umysłowego czterolatków i pięciolatków :książka dla rodziców, terapeutów i nauczycieli przedszkola /Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, Ewa Zielińska. - Wyd. 5. Warszawa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2012. Publikacja ukazuje, jak można intensywnie wspomagać rozwój dziecka w przedszkolu, włączając w to edukację matematyczną. Wykorzystały tu koncepcję Dziecięcej matematyki, której celem jest zapewnienie dziecku sukcesu w nauce szkolnej. Najważniejsze zagadnienia omówione w książce to: przebieg procesu uczenia się dzieci w różnych obszarach działalności przedszkola; zabawki i przedmioty, które mogą być stosowane jako cenna pomoc dydaktyczna dla dzieci w czwartym i piątym roku życia; metodyka i scenariusze wprowadzania dzieci w sztukę konstruowania gier, które rozwijają rozumowanie i kształtują umiejętności matematyczne; scenariusze zajęć z Pakietem pomocy i omówienie, jak z tych scenariuszy korzystać. 10. Wspomaganie rozwoju umysłowego oraz edukacja matematyczna dzieci w ostatnim roku wychowania przedszkolnego i w pierwszym roku szkolnej edukacji :praca zbiorowa /pod red. Edyty Gruszczyk-Kolczyńskiej ; [aut. Edyta Gruszczyk-Kolczyńska et al.]. - Warszawa : Wydawnictwo Edukacja Polska, 2009. Celem publikacji jest wsparcie rodziców i nauczycieli we wspomaganiu rozwoju umysłowego i edukacji matematycznej dzieci. Autorzy zwracają uwagę na założenia i ważniejsze uwarunkowania psychologiczne oraz treści kształcenia i metodykę prowadzenia zajęć wspomagających rozwój umysłowy i edukację matematyczną dzieci (orientacja w przestrzeni, rytmy, liczenie, rozumowanie przyczynowoskutkowe, klasyfikacja, operacyjne rozumowanie, zadania z treścią, intuicja geometryczna, gradacja pieniądza i jego wartość, rytmiczna organizacja czasu).

Rozdziały z wydawnictw zwartych: 1.

Kopienka Olga. Uczenie się i nauczanie matematyki – od dziecięcej ciekawości do rozwijania zainteresowań matematycznych. W: Aktywna edukacja w przedszkolu i szkole :teoria i praktyka /red. nauk. Hanna Krauze-Sikorska, Kinga Kuszak ; Wyższa Szkoła Pedagogiki i Administracji im. Mieszka I w Poznaniu. - Poznań : Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogiki i Administracji im. Mieszka I, 2010, s. 199-210.

Malina Anna. W poszukiwaniu drogi do sukcesów matematycznych dziecka. W: Nowe wyzwania i perspektywy dla wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej / red. nauk. Barbara Surma. - Kraków : Akademia Ignatianum : Wydawnictwo WAM, 2012, s. 117-134.

Raszka Renata. Rozwijanie myślenia matematycznego dziecka w przekonaniach nauczycieli i kandydatów na nauczycieli. W: Edukacja małego dziecka :praca zbiorowa.T. 5,Nauczyciel-wychowawca w przedszkolu i szkole /pod red. Ewy Ogrodzkiej-Mazur, 26

Urszuli Szuścik, Małgorzaty Zalewskiej-Bujak. - Cieszyn : Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego ; Kraków : Oficyna Wydawnicza "Impuls", 2013, s. 329354. 4.

Reclik Renata. Kompetencje matematyczne dziecka kończącego edukację przedszkolną a dojrzałość do uczenia się matematyki w warunkach szkolnych. W: Edukacja przedszkolna w teorii i praktyce /pod red. Stanisławy Włoch ; Uniwersytet Opolski. - Opole : Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2006, s. 173-179.

Siwek Helena. Rozwój myślenia matematycznego od przedszkola – jak skuteczniej uczyć matematyki? W: Wczesna edukacja dziecka - perspektywy i zagrożenia /pod red. Stanisławy Włoch ; Uniwersytet Opolski. - Opole : Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2009, s. 225-236.

Wspomaganie rozwoju umysłowego trzylatków i dzieci starszych wolniej się rozwijających : książka dla rodziców, terapeutów i nauczycieli przedszkola / Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, Ewa Zielińska. -Wyd. 5. - Warszawa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2008. Interesuję się liczeniem. Wskazuję przedmioty i liczę je tak, jak potrafię, s. 131-[146]. Zawarte podrozdziały: Jak małe dzieci uczą się liczyć? ; Liczenie przedmiotów: ćwiczenia wspomagające dziecko w opanowaniu tej ważnej czynności ; Jak trzylatek dodaje i odejmuje? Kształtowanie tych umiejętności ; Wymiany: „jeden za jeden” ; Liczenie palców ; Jak małe dzieci uczyć liczyć w przedszkolu?

Gromadzenie doświadczeń matematycznych podczas zabaw tematycznych Artykuły z czasopism 1.

Bawimy się w sklep / Joanna Jabłońska // Wychowanie w Przedszkolu. - 2010, nr 7, s. 5558 Konspekt zajęć matematycznych w przedszkolu.

Dzieci w świecie matematyki : przedszkolaki same odkrywają matematyczne światy / Anna Lewandowska-Muller // Wychowanie w Przedszkolu. - 2012, nr 9, s. [70]-[71] Logiczne jabłka. Truskawki i koszyczki. Liczę owoce i warzywa. Monografie liczb. Proponowane zabawy.

Ile matematyki jest w cieście? / Magdalena Milczewska // Wychowanie w Przedszkolu. 2012, nr 8, s. 32-34 Przygotowanie dziecka przedszkolnego do szkoły w zakresie edukacji matematycznej.

Liczymy, kupujemy, bawimy się / Lidia Kołodziejska. - Bibliogr. // Doradca Nauczyciela Przedszkola. - 2014, nr 30, s. 4-9 Zabawa w sklep (dzieci przedszkolne). Kaształtowanie pojęć matematycznych. Handel wymienny. Zbiory, liczby. Dziecięce liczenie. Kupujemy, sprzedajemy, operujemy

pieniędzmi. Lekcje przedsiębiorczości. Uczymy się oszczędzać - "Przedszkolna skarbonka". Dzielimy się z innymi. 5.

"Robimy zakupy" - scenariusz zajęć dydaktycznych / Lidia Kołodziejska // Doradca Nauczyciela Przedszkola. - 2014, nr 30, s. 36-37 Grupa wiekowa 5-, 6-latki. Edukacja matematyczna. Edukacja wieloobszarowa.

Wygotski w akcji : dwanaście modułów - jedna praktyka / Ida Winiarek // Bliżej Przedszkola. - 2012, nr 7/8, s. 88-92 Moduł "Kreatywne modelowanie" - rozwój umiejętności społecznych wymaganych w pracy grupy przedszkolnej. Scenariusz zajęć - Włączanie świateł. Scenariusz zajęć "Kurczęta między dmuchawcami. Moduł "Matematyka". Scenariusz zajęć Sukienki czy koszule? Mierzenie długości, wagi i objętości. Oś liczbowa, miary zbiorcze, liczenie grupami. Jakość, a nie ilość.

Zakupy : edukacja matematyczna / Edyta Kaczanowska. - Bibliogr. // Bliżej Przedszkola. 2012, nr 12, s. 8-10 Zabawy matematyczne skierowane na doliczanie, dodawanie i odejmowanie. Wykorzystanie metod pedagogiki zabawy oraz metody kształtowania pojęć matematycznych według Edyty Graczyk-Kolczyńskiej. Dzieci w starszym wieku przedszkolnym. Temat scenariusza: Zakupy.

Zabawy kształtujące orientację przestrzenną Artykuły z czasopism 1.

Dwanaście modułów - jedna praktyka : moduł wizualno-przestrzenny / Ida Winiarek // Bliżej Przedszkola. - 2012, nr 3, s. 65-[67] Moduł pozwala na naukę dziecka orientacji w przestrzeni, poznania słownictwa niezbędnego do zrozumienia i opisywania lokalizacji w przestrzeni. Scenariusze zajęć w przedszkolu: Schowaj żuka, Czy pomożemy misiowi?

Lepiej poznaję przestrzeń wokół mnie / Gruszczyk-Kolczyńska Edyta, Zielińska Ewa // Wychowanie w Przedszkolu. - 1998, nr 4, dod. "Wspomaganie Rozwoju Dzieci Trzyletnich" s.277 (29)-283 (35) Jak kształtuje się orientacja przestrzenna u małych dzieci? Ćwiczenia wspomagające poznawanie otoczenia.

Miejsce i kierunki w przestrzeni : edukacja matematyczna / Edyta Kaczanowska. Bibliogr. // Bliżej Przedszkola. - 2013, nr 1, s. 6-8 Scenariusz zajęć dla dzieci starszych.

Na wakacjach - zajęcia skierowane na określanie miejsca i kierunków w przestrzeni / Edyta Kaczanowska. - Bibliogr. // Bliżej Przedszkola. - 2013, nr 6, s. 26-28 Przygotowanie dzieci do edukacji matematycznej. Scenariusz zajęć dla dzieci starszych.

Orientacja w przestrzeni / Aleksandra Skorupka // Bliżej Przedszkola. - 2009, nr 12, s. 5253 Etapy kształcenia orientacji przestrzennej. Kształtowanie pojęć przestrzennych w przedszkolu (przykłady zabaw).

Orientacja przestrzenna : Karta pracy dla 3-4-latków / Lidia Kołodziejska // Doradca Nauczyciela Przedszkola. - 2014, nr 25, s. 39 Schemat własnego ciała.

Orientacja przestrzenna : Karta pracy dla 3-4-latków / Lidia Kołodziejska // Doradca Nauczyciela Przedszkola. - 2014, nr 25, s. 38 Te same kształty.

Orientacja przestrzenna : Karta pracy dla 5-6-latków / Lidia Kołodziejska // Doradca Nauczyciela Przedszkola. - 2014, nr 25, s. 40

Orientacja przestrzenna - propozycje ćwiczeń dla dzieci w wieku przedszkolnym / Małgorzata Warzkiewicz // Doradca Nauczyciela Przedszkola. - 2014, nr 25, s. 24 Trzylatki. Czterolatki. Pięciolatki. Sześciolatki.

10. Zdążyć przed... dysleksją : propozycja ćwiczeń doskonalących funkcje wzrokowoprzestrzenne, słuchowo-językowe oraz orientację w schemacie ciała i przestrzeni / Marta Bogdanowicz ; oprac. Aneta Wojnarowska // Bliżej Przedszkola. - 2013, nr 4, s. 3235 11. Zaburzenia orientacji przestrzennej - zestaw ćwiczeń / Anna Kordzińska-Grabowska // Doradca Nauczyciela Przedszkola. - 2012, nr 5, s. 34-35 Przedszkole.

Wydawnictwa zwarte: 1. Dzieci siedzą w kole i... : zabawy doskonalące pamięć i koncentrację uwagi przedszkolaków / Barbara Kurowska, Aneta Stanowska. - Kraków : Centrum Edukacyjne "Bliżej Przedszkola", 2013. W publikacji zostały zaprezentowane zabawy: doskonalące pamięć wzrokową, słuchową i kinestetyczną, stymulujące pamięć i uwagę dzieci, umożliwiające rozwijanie percepcji słuchowej, wzrokowej, orientacji w schemacie ciała i przestrzeni, usprawniające dużą i małą motorykę, umożliwiające nabywanie kompetencji społecznych przez wychowanków, uczące zdrowej rywalizacji, a także motywacji i dążenia do osiągnięcia wspólnego celu, stymulujące dziecięcą wyobraźnię.

2. Myślenie matematyczne : zabawy i zadania dla młodszych przedszkolaków : klasyfikowanie, orientowanie się w przestrzeni, rytmy, serie / [red. Małgorzata Skura, Michał Lisicki. - Warszawa : Dr Josef Raabe Spółka Wydawnicza, cop. 2014. 44 propozycje zabaw i zadań, a dodatkowo karty pracy oraz karty demonstracyjne, których celem jest rozwijanie podstawowych zakresów myślenia matematycznego u dzieci trzy- i czteroletnich: klasyfikowania, orientowania się w przestrzeni, rytmów i serii. Skuteczne przygotowanie dzieci do edukacji matematycznej w szkole!

3. Myślenie matematyczne : zabawy i zadania dla starszych przedszkolaków : orientowanie się w przestrzeni, cechy wielkościowe i porównywanie wielkości, miary / [zespół aut. Lidka Bodzan et al.]. - Warszawa : Dr Josef Raabe Spółka Wydawnicza, cop. 2014. 59 propozycji zabaw i zadań, a dodatkowo kart pracy oraz kart demonstracyjnych, których celem jest rozwijanie podstawowych zakresów myślenia matematycznego u dzieci cztero- i pięcioletnich: orientowania się w przestrzeni, cech wielkościowych i porównywanie wielkości, miar. Skuteczne przygotowanie dzieci do edukacji matematycznej w szkole! Scenariusze zabaw są łatwe do realizacji w każdych warunkach: sali przedszkolnej, a także ogrodzie. W każdej z książek zawarto propozycje zabaw indywidualnych, zespołowych (grupa kilkorga dzieci) oraz grupowych (dla całej przedszkolnej grupy).

4. Pokaż oko, pokaż nos : 102 wierszyki z gestami kształcące orientację w schemacie ciała / Małgorzata Barańska. - Wyd. 2. - Gdańsk : Wydawnictwo Harmonia, 2012. Książka jest zbiorem wierszyków, dzięki którym kształtowana jest u dzieci orientacja w schemacie ciała, czyli umiejętność wskazywania i nazywania poszczególnych części ciała oraz rozróżniania jego stron: lewej i prawej. Pod każdą rymowanką znajduje się opis ruchów i gestów, które maluchy mogą wykonywać, wypowiadając wierszyk. Podczas zabawy z wierszykami dzieci rozwijają również pamięć słuchową, koordynację ruchowo-słuchową, sprawność wszystkich palców, rozwijają słownictwo i doskonalą koncentrację uwagi. Wierszyki przeznaczone są przede wszystkim dla dzieci w wieku przedszkolnym. Z pewnością przydadzą się również w pracy z uczniami klasy pierwszej lub starszymi, mającymi parcjalne deficyty rozwojowe lub innego rodzaju specjalne potrzeby edukacyjne.

5. Rozwój myślenia logicznego i matematycznego u przedszkolaków : zbiór zabaw i kart pracy. [1], Rytmy, orientacja w przestrzeni / [red. Małgorzata Skura, Michał Lisicki]. Warszawa : Dr Josef Raabe Spółka Wydawnicza, cop. 2012. 48 pomysłów na zabawy kształtujące umiejętność dostrzegania i kontynuowania sekwencji rytmicznych oraz orientacji w przestrzeni, a ponadto 20 kart pracy i 4 karty demonstracyjne. Skuteczne przygotowanie dzieci do edukacji matematycznej w szkole!

Rozdziały z wydawnictw zwartych 1. Zabawy na rozwinięcie orientacji przestrzennej. W: Roczne przygotowanie przedszkolne : zabawy na każdy dzień : propozycje stosowania zabaw zamieszczone w "Rozkładzie materiału" i "Wpisach do dziennika".Cz. 1 / [oprac. Krystyna Kamińska, Urszula Stadnik]. Warszawa : Wydawnictwo Juka-91, [2010], s. 140-143.

III. Kosmos Artykuły z wydawnictw ciągłych 1. Dlaczego gwiazdy świecą w nocy? / Małgorzata Królikowska-Sołtan // Wychowanie w Przedszkolu. - 2010, nr 11, s. 16-19 Porady i wskazówki jak krótko, zwięźle i zadowalająco odpowiadać na trudne pytania przedszkolaków, np. "Gdzie gwiazdy są w dzień?", "Dlaczego mrugają?", "Ile jest gwiazd?", "Czy droga mleczna jest z prawdziwego mleka?" itp. 2. Jak sześciolatki poznawały kosmos / Iwona Zaborowska // Wychowanie w Przedszkolu. 1998, nr 3, s. 218-220 Przykład zajęcia wprowadzającego dzieci 6-letnie w świat Kosmosu. 3. Jesienne nastroje : zabawy plastyczne i muzyczno-ruchowe / Maria Tomaszewska // Bliżej Przedszkola. - 2012, nr 11, s. 80 Przedszkole. Wielki Wóz - gwiazdy. 4. Kosmiczna podróż : scenariusz zajęć dla dzieci pięcio-, sześcioletnich / Agata Wieczorek // Bliżej Przedszkola. - 2012, nr 7/8, s. 86-87 Kształtowanie umiejętności społecznych dzieci. 31

5. Kosmiczna przygoda / Irena Wieczorek // Wychowanie w Przedszkolu. - 2003, [nr] 1, s. 41-43 Przykłady różnych zajęć, które mogą rozwinąć zaciekawienie kosmosem. 6. Księga Kosmosu : planety / Emilie Beaumont, Marie Renee Pimont. - Lublin : Wydawnictwo Pawła Skokowskiego, 1993 . - Rec: Błasik Paweł Wojciech.- // Wychowanie w Przedszkolu. - 1997, nr 8, s.505-508 Książka z serii ,,lista lektur dla przedszkola''. 7. Na każdą porę : propozycje repertuarowe / Wirginia Borodzicz // Wychowanie w Przedszkolu. - 2003, [nr] 1, s. 55-58 Wiersze, opowiadania, zagadki na temat kosmosu, pojęcia czasu i teksty dotyczące Dnia Babci i Dnia Dziadka. 8. Najcieplejsze święto : Dzień Babci i Dziadka postanowiliśmy spędzić w nietypowy sposób / // Wychowanie w Przedszkolu. - 2004, nr 1, s. 47 Kosmiczna wyprawa. 9. Podróż na nieznaną planetę / Andrzej Majewski, Jolanta Majewska // Wychowanie w Przedszkolu. - 2013, nr 4, s. 30-31 Scenariusz zajęć- Kosmiczna wyprawa, Kosmiczne kształty i kolory. Rozwijanie zdolności społecznych. 10. Pytania o Wszechświat i ufoludki / Małgorzata Królikowska-Sołtan // Wychowanie w Przedszkolu. - 2011, nr 4, s. 26-29 Porady, jak krótko, zwięźle i zadowalająco odpowiadać na trudne pytania przedszkolaków dotyczące m.in. wszechświata, kosmosu, ufo i innych. 11. Tajemnicze i odległe / Anna Florczak // Wychowanie w Przedszkolu. - 2003, [nr] 1, s. 4445 Konspekt zajęć. Kosmiczna podróż. 12. Urodziny inaczej / Ewa Kempska // Wychowanie w Przedszkolu. - 2000, nr 9, s.566-567 Obchodzenie urodzin listopadowych i grudniowych w dniu 30 listopada. Przybliżenie przy okazji dzieciom pojęć kosmosu. 13. Witajcie w kosmosie / Jadwiga Dobrogowska i [in.] // Wychowanie w Przedszkolu. - 2003, [nr] 1, s. 38-40 Tygodniowy plan zajęć na temat " Co możemy spotkać w kosmosie".

Wydawnictwa zwarte 1. Przygoda w kosmosie[Dokument elektroniczny]. - Gra. - Warszawa : Państwowe Wydawnictwo Naukowe, cop. 2008.

Program przynosi odpowiedzi na pytania - dlaczego gwiazdy świecą, dlaczego księżyc zmienia kształt, albo czym jest spadająca gwiazda? W ramach zabawy uczestnik odwiedza stację kosmiczną i przeprowadza samodzielne eksperymenty naukowe. Gra opowiada historię dzielnego ptaszka Mango, który mieszka w magicznym świecie, zrządzanym przez złego czarnoksiężnika Hocus Pocus'a. Gracz zostaje pilotem statku kosmicznego i u boku innych bohaterów wyrusza w pełną przygód podróż. Aby misja zakończyła się sukcesem, jej uczestnik musi zdobywać wiedzę o Układzie Słonecznym, stając jednocześnie w obliczu najróżniejszych wyzwań. Musi także zbierać klucze i narzędzia niezbędne do tego, żeby pomóc Mango w ocaleniu jego rodziny. Dla dzieci w wieku 5-10 lat.

Rozdziały w wydawnictw zwartych 1. Ekoludek dla pięciolatka : scenariusze zajęć / Olga Kijewska. - Warszawa : "Żak" Wydawnictwo Edukacyjne Zofii Dobkowskiej, 2007. Podróż w kosmos, s. 241-249. Zawarte cztery scenariusze zajęć: Ciekawostki prosto z księżyca; Lot rakietą; Księżycowy pejzaż; Konspekt zajęć do piosenki „Kosmiczny taniec”. 2. Inscenizacje : 40 scenariuszy przedstawień przedszkolnych i szkolnych na cały rok / Hanna Warchałowska. - Zakrzewo : Wydawnictwo Replika, cop. 2010. Światowy Dzień Kosmosu, s. 202-205. 3. Kosmiczny tydzień. W: Pięciolatek : bawię się i uczę. Cz. 3, Styczeń - luty / [oprac. i red. Wiesława Żaba-Żabińska, Czesław Cyrański]. - Kielce : Mac Edukacja, cop. 2004, s. 60-76. Zawarte tematy: Czy jest ktoś w kosmosie?; Trzej kosmici; Co słyszysz na początku słowa „rakieta”?; Będę kosmonautą; Kosmiczny dzień. 4. Kosmos. W: Uczymy się z Psotką : klasa 0 : przewodnik dla nauczyciela. Cz. 1 / Katarzyna Dolna [et al.]. - Warszawa : Pracownia Pedagogiczna i Wydawnicza, 2004, s. 117-148. Przykładowe zawarte scenariusze: Ognista kula; Gdy zachodzi słońce; Dookoła Słońca; Gwiazdy i gwiazdeczki; Błękitna planeta; W drodze do gwiazd; Spotkanie z E.T.; Zabawa na Wenus; Bal kosmitów. 5. Roczne przygotowanie przedszkolne : scenariusze zajęć. Cz. 3 / [aut. Krystyna Kamińska]. - Warszawa : Wydawnictwo Juka-91, 2009. Kwiecień-tydzień IV. Tematyka: Kosmiczne zabawy, s. 34-45. Zawarte scenariusze zajęć: Ufoludki; Start rakiety; Co robią kosmici?; Nasza planeta; Układ Słoneczny. 6. Trzylatek : bawię się i uczę : przewodnik metodyczny. 2 / [aut. Urszula Stadnik, Elżbieta Januchta, Wiesława Żaba-Żabińska]. - Kielce : MAC Edukacja, cop. 2006. Poznajemy UFO, s. 5-12. Zawarte scenariusze zajęć: Przyleciało UFO; Lecimy w kosmos; Kolorowe ufoludki; UFO odlatuje.

7. Ufoludki. W: Sześciolatek : bawię się i uczę : [przewodnik metodyczny]. Cz. 3, Styczeń luty / [oprac. i red. Bożena Florczuk et al.]. - Kielce : Mac Edukacja, cop. 2004, s. 74-91. Zawarte tematy: Poznajemy planety; „R” jak robot lub rakieta; Rakietą na księżyc; W krainie ufoludków; Kosmiczne zagadki.

Materiały z Internetu 1. Konspekt zajęć dla dzieci 6- letnich. [online]. [dostęp: 3 lutego 2014]. Dostępny w World Wide Web: http://blizejprzedszkola.pl/publikacje-26,konspekt-zajec-dla-dzieci-6-letnich Scenariusz zajęć przedszkolnych „Układ Słoneczny”. Cele ogólne zajęć: stwarzanie okazji do podejmowania przez dzieci różnych działań, doskonalenie umiejętności współdziałania oraz czerpanie satysfakcji z efektów pracy w zespołach. 2. Kosmiczna podróż. [online]. [dostęp: 3 lutego 2014]. Dostępny w World Wide Web: http://www.przedszkolak5.zam.pl/pdf/kosmiczna%20podroz.pdf Scenariusz przedstawienia na zakończenie roku w przedszkolu. 3. Kosmiczne podróże. [online]. [dostęp: 3 lutego 2014]. Dostępny w World Wide Web: http://p3.vel.pl/page,20,0.html Scenariusz zajęć „Kosmiczna podróż” dla dzieci 6-letnich. 4. Kosmiczne podróże małe i duże. [online]. [dostęp: 3 lutego 2014]. Dostępny w World Wide Web: http://www.przedszkole160.poznan.pl/aktualnosci/aktualnoci Scenariusz projektu edukacyjnego, przeznaczonego do realizacji z grupą dzieci 4-letnich. Cele projektu: rozbudzanie ciekawości światem zewnętrznym, dostarczanie informacji na temat gwiazd i planet, poszerzenie wiadomości na temat kosmosu, rozwijanie wyobraźni dotyczącej przestrzeni kosmicznej, budzenie kreatywności podczas wykonywania prac plastycznych, przybliżenie postaci Mikołaja Kopernika i Neil Armstrong. 5. Księżycowy kamień. [online]. [dostęp: 3 lutego 2014]. Dostępny w World Wide Web: http://pracaplastyczna.pl/index.php/kosmos/114-ksiezycowy-kamien Pomysły na prace plastyczne do przedszkola. Potrzebne materiały oraz sposób wykonania. 6. Mój wesoły świat - scenariusz zajęć dydaktycznych w grupie 4-5-latków. [online]. [dostęp: 3 lutego 2014]. Dostępny w World Wide Web: http://www.przedszkola.edu.pl/scenariusz-zajec-dydaktycznych-w-grupie-4-5-latkow--moj-wesoly-swiat.html Scenariusz zajęć przedszkolnych „Wyprawa na księżyc”. Cele główne zajęć: rozwijanie inwencji twórczej poprzez stwarzanie możliwości wypowiedzi na temat Księżyca oraz stwarzanie okazji do samowyrażania się ruchem i określanie swojej indywidualności. 7. Powitanie ufoludków - scenariusz zajęcia. [online]. [dostęp: 3 lutego 2014]. Dostępny w World Wide Web: http://www.edukacja.edux.pl/p-14715-powitanie-ufoludkowscenariusz-zajecia.php

Scenariusz zajęć dla dzieci 4-letnich. Cele ogólne zajęć: pobudzanie wyobraźni i inwencji twórczej dzieci, integrowanie grupy poprzez wspólne działanie i dążenie do realizacji wyznaczonych celów. 8. Przedstawienie nt. kosmosu pt. "Problem ufoludkow". [online]. [dostęp: 3 lutego 2014]. Dostępny w World Wide Web: http://www.profesor.pl/publikacja,22392,Scenariusze,Przedstawienie-nt-kosmosu-ptProblem-ufoludkow Scenariusz przedstawienia przedszkolnego. 9. Rakieta Orion 7. [online]. [dostęp: 3 lutego 2014]. Dostępny w World Wide Web: http://pracaplastyczna.pl/index.php/kosmos/41-rakieta-orion-7 Pomysły na prace plastyczne do przedszkola. Potrzebne materiały oraz sposób wykonania. 10. Rakietą w kosmos. [online]. [dostęp: 3 lutego 2014]. Dostępny w World Wide Web: http://www.szkolnictwo.pl/index.php?id=PU3191 Scenariusz zajęć dla dzieci 6-letnich. Rozwijanie mowy i wzbogacanie słownictwa dzieci o wyrazy związane z kosmosem, usprawnianie czynności manualnych, poznanie nowego środka transportu, przybliżenie specyfiki zawodu kosmonauty, wdrażanie dzieci do ładu, porządku i współdziałania w czasie pracy. 11. Scenariusz zajęcia. [online]. [dostęp: 3 lutego 2014]. Dostępny w World Wide Web: http://www.p35gdynia.pl/wp-content/uploads/scenariusze/scenariusz36.pdf Scenariusz zajęć przedszkolnych dla dzieci 5-6-letnich. 12. Scenariusz zajęcia dydaktycznego w grupie dzieci 5-letnich. [online]. [dostęp: 3 lutego 2014]. Dostępny w World Wide Web: http://www.pp14.pila.pl/scenar2.php Scenariusz zajęć przedszkolnych „Senna podróż” - nauka piosenki”, w ramach tematu kompleksowego „Kosmiczny tydzień”. Cele ogólne zajęć: rozwijanie aktywności muzycznej, doskonalenie słuchu muzycznego, rozwijanie szybkiej orientacji i koncentracji przy piosence „Senna podróż”, ćwiczenie aparatu artykulacyjnego. 13. Scenariusz zajęć „Lot na nieznaną planetę”. [online]. [dostęp: 3 lutego 2014]. Dostępny w World Wide Web: http://edu.info.pl/71769/ Scenariusz zajęć przedszkolnych dla dzieci 5-letnich. Propozycje zabaw, które uczą zarówno współdziałania jak i rywalizacji, uczą wygrywania i przegrywania, a także są okazją do dokonania oceny różnych zachowań. 14. Statek kosmiczny „Alfa”. [online]. [dostęp: 3 lutego 2014]. Dostępny w World Wide Web: http://pracaplastyczna.pl/index.php/kosmos/28-statek-kosmiczny-alfa Pomysły na prace plastyczne do przedszkola. Potrzebne materiały oraz sposób wykonania. 15. Układ słoneczny: jak wytłumaczyć dzieciom. [online]. [dostęp: 3 lutego 2014]. Dostępny w World Wide Web: http://www.dobra-rada.pl/uklad-sloneczny-jak-wytlumaczycdzieciom_840 35

Porady dotyczące przedstawiania młodszym dzieciom zagadnień astronomicznych dotyczących naszego Układu Słonecznego. 16. W przestrzeni kosmicznej - scenariusz zajęć w grupie dzieci 5-letnich. [online]. [dostęp: 3 lutego 2014]. Dostępny w World Wide Web: http://www.przedszkola.edu.pl/wprzestrzeni-kosmicznej---scenariusz-zajec-w-grupie-dzieci-5-letnich.html Scenariusz zajęć przedszkolnych, mających na celu wzbogacenie wiadomości dzieci na temat kosmosu, wdrażanie dzieci do zgodnego współdziałania w zespołowych zadaniach, rozwijanie wyobraźni oraz zdolności swobodnego wypowiadania się. 17. Wszechświat cały nasz! [online]. [dostęp: 3 lutego 2014]. Dostępny w World Wide Web: http://gagatkitrzy.blogspot.com/2013/05/wszechswiat-cay-nasz.html Pomysł na pracę plastyczną w przedszkolu. 18. Wyprawa na Marsa : scenariusz kosmicznej nocki w przedszkolu. [online]. [dostęp: 3 lutego 2014]. Dostępny w World Wide Web: http://blizejprzedszkola.pl/publikacje57,wyprawa-na-marsa Scenariusz zajęć „Wyprawa na Marsa” dla dzieci 5-letnich. Cele główne zajęć: utrwalenie wiadomości o wszechświecie, rozpoznawanie i nazywanie planet układu słonecznego, wyodrębnienie miejsca ziemi i marsa w układzie słonecznym, poznanie znaczenia słońca i księżyca dla życia na ziemi, rozpoznanie kształtu mapy polski i jej barw narodowych, budowanie pozytywnych relacji w kontaktach społecznych oraz przestrzeganie ustalonych zasad zabawy. 19. Wyprawa w kosmos. [online]. [dostęp: 3 lutego 2014]. Dostępny w World Wide Web: http://www.ckp.edu.pl/main/zasoby/zeszyty/2/Wyprawa%20w%20kosmos.pdf Scenariusz zajęć wychowawczo-dydaktycznych dla dzieci 6-letnich. Rozwijanie wyobraźni dzieci przez zachęcanie do udziału w zabawach twórczych. Rozumienie i przestrzeganie przez dzieci obowiązujących w grupie norm i zasad. Integracja grupy, nawiązanie bliższych kontaktów w mniejszych i większych grupkach. Pogłębianie sprawności umysłowej dzieci dzięki ćwiczeniom z kinezjologii edukacyjnej Paula Dennisona. 20. Zdjęcie kosmosu. [online]. [dostęp: 3 lutego 2014]. Dostępny w World Wide Web: http://pracaplastyczna.pl/index.php/kosmos/1-zdjecie-kosmosu Pomysły na prace plastyczne do przedszkola. Potrzebne materiały oraz sposób wykonania.

Opracowanie: Alina Dyrek Anna Kokot-Rutkowska Anna Zakrzewska Nauczyciele bibliotekarze Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu 36