OTWARTE ZASOBY
EDUKACYJNE MATERIA?Y ZE SZKOLENIA CIEKAWE LINKI GOTOWE ZASOBY
W marcu 2017 rok po raz szósty by? obchodzony na ca?ym ?wiecie Tydzie? Otwartej Edukacji globalne
wydarzenie
po?wi?cone
dost?pno?ci
i
otwarto?ci
materia?ów
oraz
praktyk
edukacyjnych. Obchody Tygodnia Otwartej Edukacji to idealny moment na dyskusj? nad problemami zwi?zanymi z prawem autorskim, jakie wyst?puj? w praktyce edukacyjnej np. zwi?zane z dozwolonym u?ytkiem. Tydzie? Otwartej Edukacji to tak?e czas intensyfikacji promocji korzystania oraz wspó?tworzenia otwartych materia?ów edukacyjnych, a tak?e popularyzowania zagadnie? zwi?zanych z prawem autorskim. Jest to równie? okazja do dyskusji nad ide? otwartych zasobów: czym jest edukacja oparta na otwartych zasobach? jaki wp?yw na uczenie si? przez ca?e ?ycie maj? aplikacje mobilne, a tak?e niezliczone zdigitalizowane zasoby z muzeów i bibliotek? Otwarte zasoby edukacyjne, chocia? pozwalaj? na budowanie edukacji dost?pnej dla wszystkich uczniów i nauczycieli oraz ?atwe korzystanie z jej zasobów dzi?ki cyfrowym technologiom, nie s? postrzegane jako istotne przez wi?kszo?? nauczycieli i uczniów, ale niestety tak?e decydentów.
W Tygodniu Otwartej Edukacji - 28 marca 2017 roku - w Dolno?l?skiej Bibliotece Pedagogicznej we Wroc?awiu odby?o si? szkolenie Internetowe zasoby edukacyjne i ich twórcze wykorzystanie w tworzeniu ?rodowiska pracy. Warsztat obejmowa?trzy modu?y: 1. Filmy i zdj?cia na wolnych licencjach ? jak z nimi pracowa?? 2. Biblioteki cyfrowe ? zasoby warte odkrycia. 3. Baza materia?ów edukacyjnych - dost?p do wiedzy i innowacji.
FILMY, ZDJ?CIA I MUZYKA NA WOLNYCH LICENCJACH Prowadz?ca pierwsz? cz??? szkolenia Alin a Dyr ek skoncentrowa?a si? na wskazaniu miejsc w Internecie, w których dost?pna jest grafika na wolnych licencjach. Podkre?li?a jak wa?ne jest korzystanie z legalnych ?róde?. Wyja?ni?a do czego w szkole s?u?y dozwolony u?ytek. Definicja dozwolonego u?ytku (Legalna Kultura): ?Dozwolony u?ytek prywatny - prawo do nieodp?atnego korzystania - bez zezwolenia twórcy z ju? rozpowszechnionego utworu w zakresie w?asnego u?ytku osobistego. Zakres w?asnego u?ytku osobistego obejmuje korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów przez kr?g osób pozostaj?cych w zwi?zku osobistym, w szczególno?ci pokrewie?stwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego. Dozwolony u?ytek publiczny ? umo?liwienie okre?lonej grupie podmiotów korzystania z utworów obj?tych autorskimi prawami maj?tkowymi. Dzia?anie takie mo?e odbywa? si? w pewnych okoliczno?ciach wskazanych w ustawie i jest uzasadnione celami istotnymi spo?ecznie. Utwór rozpowszechniony ? taki, który za zezwoleniem twórcy zosta?udost?pniony publicznie?.
?ród?o: http://legalnakultura.pl/pl/prawo-w-kulturze/b-przewodnik-b-po-prawie-autorskim/dozwolony-uzytek
Alina Dyrek wyja?ni?a w jaki sposób mo?na korzysta? z dowolnego u?ytku w szkole, czego on dotyczy, z których dokumentów mo?na swobodnie i bezpiecznie korzysta? oraz jak publikowa? swoje materia?y, aby inni mogli swobodnie z nich korzysta?. Nast?pnie przypomnia?a czym s? i jak dzia?aj? licencje Creative Commons: ?Licencje i narz?dzia Creative Commons zosta?y stworzone, aby tworzy? równowag? wewn?trz tradycyjnego modelu "wszystkie prawa zastrze?one" obowi?zuj?cego w systemie prawa autorskiego. Nasze narz?dzia daj? ka?demu, od indywidualnych twórców, po du?e firmy i instytucje, mo?liwo?? udost?pniania innym swoich utworów w ustandaryzowany i prosty sposób. Dzi?ki narz?dziom CC i zaanga?owaniu u?ytkowników stale wzrasta liczba otwartych zasobów cyfrowych, tre?ci, które mog? by? kopiowane, rozpowszechniane, edytowane, remiksowane i ulepszane, zgodnie z zasadami i w granicach prawa autorskiego?.
?ród?o: https://creativecommons.org/licenses/?lang=pl
oznakowanie
wspólny j?zyk, wspólna wiedza i wy-
wolnych licencji. Skupi?a si? na naj-
mieniane informacje czy ?rodowisko
wa?niejszych: uznanie autorstwa, na
naturalne i krajobraz?.
Prowadz?ca
wyja?ni?a
tych samych warunkach, u?ycie niekomercyjne czy bez utworów zale?nych.
Po zapoznaniu si? z definicj? uczestnicy warsztatu przyst?pili do ?wicze? po-
W ostatniej cz??ci spotkania wyja?ni?a
legaj?cych na wyszukiwaniu i opisaniu
czym jest domena publiczna:
zdj??, filmów i muzyki na wolnych
?Domen? publiczn? mo?emy rozumie? jako
dobro
wspólne ca?ego
cze?stwa, a nawet
spo?e-
ca?ej ludzko?ci.
Sk?adaj? si? na ni? takie
zasoby
wspólne, jak: dziedzictwo kulturowe,
licencjach.
Na
zako?czenie
poda?a
?ród?a darmowych i legalnych zasobów oraz sposoby ich wyszukiwania takie jak: Creative Commons, grafika Google, Flikr, Pixabay, Vimeo, You Tube, Jamendo, Free Music Archive.
?ród?o: http://domenapubliczna.org/co-to-jest-domena-publiczna/
PREZENTACJA Z WARSZTATU
BIBLIOTEKI CYFROWE ZASOBY WARTE ODKRYCIA Druga cz??? szkolenia po?wi?cona by?a otwartym zdigitalizowanym zasobom bibliotecznym. M a?gor zat a Gr abow sk a poleci?a warto?ciowe otwarte zasoby, które warto wykorzysta? w pracy z uczniami. Zaprezentowa?a serwis Wolne Lektury (Szkolna Biblioteka Internetowa), w którym dost?pne s? teksty lektur szkolnych, zalecanych przez MEN, (które trafi?y ju? do domeny publicznej) opracowane, opatrzone komentarzem i udost?pnione w kilku formatach. Prawa autorskie w Wolnych Lekturach: wi?kszo?? utworów w bibliotece nie jest obj?ta maj?tkowym prawem autorskim i znajduje si? w domenie publicznej, co oznacza ?e mo?na je swobodnie publikowa? i rozpowszechnia?. Nagrania audiobooków podlegaj?ce ochronie praw pokrewnych do artystycznych wykona? i fonogramów oraz dodatkowe materia?y w tek?cie - przypisy i motywy literackie, udost?pnione s? na licencji CC Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0. Publikowane s? równie? utwory, które autorzy lub spadkobiercy praw udost?pnili na wolnej licencji CC Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0.
?ród?o: http://wolnelektury.pl/info/prawa/
Prelegentka przedstawi?a tak?e zasoby cyfrowe Biblioteki Narodowej - Academica (wspó?czesne ksi??ki i czasopisma naukowe ze wszystkich dziedzin wiedzy) oraz POLONA (projekt BN udost?pniaj?cy teksty literackie i naukowe, dokumenty historyczne, czasopisma, grafik?, fotografie, nuty oraz mapy). Ma?gorzata Grabowska podkre?li?a ogromne bogactwo otwartych zasobów ró?nych bibliotek cyfrowych. Poda?a przyk?ady: - Biblioteka Literatury Polskiej w Internecie - repozytorium polskich tekstów literackich, znajduj?cych si? w domenie publicznej, Projekt Uniwersytetu Gda?skiego; - Europeana oraz Biblioteka Europejska; - Dolno?l?ska Biblioteka Cyfrowa czy Cyfrowy Dolny ?l?sk. Kolejne zasoby, warto?ciowe i przydatne w pracy edukacyjnej z m?odzie?? i dzie?mi, przedstawione przez Ma?gorzat?
Grabowsk?
to
bazy
pe?notekstowe,
m.in.
BazHum, czyli projekt Muzeum Historii Polski w Warszawie otwieraj?cy dost?p do zasobów humanistycznych i spo?ecznych w internecie. W ramach projektu powsta?a baza bibliograficzna czasopism BazHum oraz przygotowywany
obecnie
zbiór
kilku
tysi?cy
artyku?ów
"Przegl?du Historycznego", opublikowanych na ?amach czasopisma w la-tach 1905 - 2007. ?ród?o: http://hist.pl/bazhum
Prelegentka poleci?a tak?e Libri Vox
- kolekcj? ponad 1268 ksi??ek
dost?pnych w domenie publicznej w formacie audio czy te? INTERNET ARCHIVE - najwi?ksze internetowe archiwum zasobów multimedialnych oraz archiwum historii internetu: 20 mln skatalogowanych pozycji, pe?ne teksty 400 000 ksi??ek, kolekcja plików multimedialnych (123 000 filmów, 50 000 koncertów, 268 000 nagra?.
Na zako?czenie pokaza?a tak?e projekty WIKI ? typowe otwarte zasoby: Wik i?r ód?a - repozytorium tekstów ?ród?owych oraz ich t?umacze?. Udost?pniane s?: oryginalne, wcze?niej opublikowane utwory, teksty i dokumenty historyczne rangi pa?stwowej lub mi?- dzynarodowej, t?umaczenia oryginalnych tekstów. Wik iver sit y - zawiera tre?ci z pozosta?ych projektów Wikimedia tworz?c na ich bazie gotowe do u?ycia w szko?ach i na uczelniach zestawy materia?ów edukacyjnych, od podr?czników przez ?wiczenia po scenariusze lekcji i wskazówki dydaktyczne dla nauczycieli. Wik icyt at y - trzecia pod wzgl?dem wielko?ci wersja j?zykowa projektu (ponad 14 tysi?cy pojedynczych zbiorów cytatów).
PREZENTACJA Z WARSZTATU
BAZA MATERIA?ÓW EDUKACYJNYCH DOST?P DO WIEDZY I INNOWACJI W trzeciej cz??ci szkolenia Beat a M alen t ow icz przedstawi?a ide? otwartych zasobów edukacyjnych. Wyja?ni?a, ?e termin odnosi si? do tych zasobów, które s? w wolnym dost?pie, mo?na je powtórnie wykorzysta?, przekaza? do u?ytku innym oraz zaadaptowa? do swoich potrzeb. Obejmuje on zawarto?? merytoryczn?, narz?dzia oprogramowania, licencje i poradniki opisuj?ce przyk?ady najlepszego ich u?ycia. Ot w ar t e, czyli wolny dost?p studiowania i stosowania informacji, swoboda redystrybucji kopii, swoboda modyfikacji, swoboda dystrybucji wersji zmodyfikowanych. Zasoby, czyli dobro publiczne, zasoby cyfrowe, u?ywane przez ka?dego bez umniejszania praw innych. Edu k acyjn e, czyli materia?y wykorzystywane w kszta?ceniu, tak?e materia?y pomocnicze, publikacje, zestawienia danych. W drugiej cz??ci warsztatu przedstawi?a instytucje wa?ne dla idei otwartych zasobów. Najwa?niejsza czyli KOED - Koalicja Otwartej Edukacji - zosta?a ?za?o?ona przez 4 instytucje reprezentuj?ce edukacj? i nauk?: Fundacj? Nowoczesna Polska, ICM UW, Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich oraz Stowarzyszenie Wikimedia Polska. Misj? KOED jest wspieranie tworzenia otwartych zasobów edukacyjnych i promowanie zwi?zanych z nimi dobrych praktyk i narz?dzi. Koalicja Otwartej Edukacji to porozumienie organizacji pozarz?dowych i instytucji dzia?aj?cych w obszarze edukacji, nauki i kultury. Wiedza to dobro publiczne i wszyscy powinni móc swobodnie z niej korzysta??.
?ród?o: http://koed.org.pl/pl/nasza-misja/
Beata Malentowicz pokrótce przedstawi?a projekty edukacyjne koalicjantów oraz ich najwa?niejsze publikacje
Uczestnicy warsztatu poznali równie? wiele serwisów i portali instytucji tworz?cych i udost?pniaj?cych OZE. Przyk?ady: Otwarte zasoby, EDUNEWS.PL - portal o nowoczesnej edukacji - e- zasoby edukacyjne dla ucznia i nauczyciela, Nowoczesne Nauczanie - 10 otwartych zasobów edukacyjnych, które warto zna?, Webowa biblioteka Publicznej Biblioteki Pedagogicznej RODN "WOM" w Cz?stochowie, gdzie materia?y dla u?ytkowników s? udost?pnione wg przedmiotów i zagadnie? zwi?zanych z edukacj?, Otwarte Zasoby Edukacyjne w Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej w Krakowie w podziale na zasoby dla nauczycieli, grafika, wirtualne muzea i galerie, biblioteki cyfrowe i aplikacje.
W kolejnej cz??ci warsztatu prelegentka zaprezentowa?a projekty Dolno?l?skiej Biblioteki Pedagogicznej we Wroc?awiu, w których s? udost?pnione otwarte zasoby edukacyjne.
ZASOBY DBP Pracownicy Biblioteki chc?c u?atwi? u?ytkownikom dost?p do ró?nych materia?ów w obr?bie jednego zagadnienia opracowuj? internetow? bibliotek? zasobów edukacyjnych WebowaDBP. Materia?y s? udost?pniane w sze?ciu grupach tematycznych:
DBP utworzy?a tak?e swoj? stron? w ?wiatowym katalogu pomys?贸w, czyli w serwisie Pinterest, gdzie na dwudziestu tematycznych tablicach umieszczono blisko 800 pin贸w. Jedna z tablic jest po?wi?cona otwartym zasobom edukacyjnym i prawu autorskiemu. Materia?y udost?pnione na PinterestDBP:
Wolne zasoby edukacyjne tworzone przez DBP we Wroc?awiu dost?pne s? tak?e na kanale YouTube DBP. Jedna z utworzonych playlist dotyczy tutoriali i samouczk贸w z przydatnych nauczycielom program贸w i aplikacji. Najnowsze propozycje to Jak edytowa? film w telefonie w aplikacji VideoShow czy Jak zrobi? prezentacj? w Emaze. Wszystkie filmy, materia?y promuj?ce czytanie oraz wspomniane tutoriale dost?pne s?:
Ostatnia cz??? warsztatu by?a prezentacj? wielotematycznych zasobรณw dla nauczycieli popularyzowanych przez takie serwisy i portale jak m.in. Scholaris, Doskonalenie w sieci, Edukator, Cyfrowy Nauczyciel, Superbelfrzy, Centrum Cyfrowe, Khan Academy - darmowe kursy, lekcje i ?wiczenia online, Edux.pl: publikacje nauczycieli, IBE - Baza Narz?dzi Dydaktycznych ? Eduentuzja?ci. Bardzo wa?nym elementem otwartych zasobรณw s? niezwykle ciekawe zasoby tematyczne. Przyk?adem mo?e by? Ninateka, Filmoteka - Programy filmowe - Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Filmoteka szkolna, Wszechnica. Materia?y z historii, edukacji medialnej, matematyki czy bezpiecze?stwa w sieci tak?e dost?pne s? jako otwarte zasoby, najcz??ciej z licencj? uznanie autorstwa oraz u?ycie niekomercyjne. Warto pamieta?, ?e darmowe programy i aplikacje, z ktรณrych na co dzie? korzystaj? uczniowie i nauczyciele to tak?e otwarte zasoby.
PREZENTACJA Z WARSZTATU
Opracowanie: Beata Malentowicz