Korporacja Bibliotekarzy Wroc?awskich Dolno?l?ska Biblioteka Pedagogiczna we Wroc?awiu
X KONFERENCJA NAUKOWA
Nowe zmiany a kondycja bibliotek
30 list opada 2018
X Kon f er en cja Nau k ow a or gan izow an a pr zez Kor por acj? Bibliot ek ar zy Wr oc?aw sk ich w siedzibie Doln o?l?sk iej Bibliot ek i Pedagogiczn ej w e Wr oc?aw iu dot yk a?a pr oblem รณw zw i?zan ych ze zm ian ? Ust aw y o Szk oln ict w ie Wy?szym , czyli z r ef or m ? polsk iego szk oln ict w a w y?szego, zw an ? cz?st o ?Kon st yt u cj? dla Nau k i? lu b ?Ust aw ? 2.0?, k t รณr a w ym u sza r eor gan izacj? bibliot ek ak adem ick ich .
W yk?ady Otwarcia Konferencji dokona?a i prowadzi?a obrady prof. M ar ia Pid?ypczak -M ajer ow icz, przewodnicz?ca Komitetu Programowego Korporacji Bibliotekarzy Wroc?awskich, emerytowany pracownik Instytutu Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie
USTAWA 2.0 ? OSTATNIA SZANSA DLA BIBLIOTEK AKADEMICKICH Jako pierwszy wyst?pi? dyrektor Centrum Wiedzy Politechniki Wroc?awskiej dr J?dr zej Le?n iew sk i, a jego wyst?pienie nosi?o znamienny tytu?Ustawa 2.0 ? ostatnia szansa dla bibliotek akademickich. Teza o spadku czytelnictwa w?ród studentów, ale tak?e doktorantów i pracowników naukowych zosta?a poparta danymi statystycznymi. Wszyscy coraz ch?tniej si?gaj? po ?ród?a elektroniczne, st?d konieczno?? zmian, w szczególno?ci mentalno?ciowych, w?ród bibliotekarzy. Biblioteka musi by? atrakcyjna dla u?ytkowników, wobec czego nale?y przemy?le? kto jest g?ównym u?ytkownikiem: studenci z zapa?em? doktoranci z warsztatem? naukowcy z do?wiadczeniem? J?drzej Le?niewski przedstawi? zmiany, jakie zasz?y w Bibliotece Politechniki Wroc?awskiej w ci?gu ostatnich 4 lat. Nie tylko zmniejszono liczb? zatrudnionych bibliotekarzy i kadry kierowniczej, ale tak?e znacz?co zmieni? si? profil biblioteki ? mniej wydawnictw papierowych na korzy?? elektronicznych. Biblioteka musi by? dzisiaj nowoczesna i pod??aj?ca za potrzebami organizacji, której s?u?y. Planowane s? dalsze zmiany np. jedna biblioteka zamiast rozproszonych dwudziestu oraz wolny dost?p do cz??ci zasobów drukowanych (RFID) i automatyzacja procesów wypo?ycze? i zwrotów (SELFCHECK 3M).
EW OLUCJA SIECI BIBLIOTECZNEJ UNIW ERSYTETU SZCZECI? SKIEGO Wyst?pienie pt. Ewolucja sieci bibliotecznej Uniwersytetu Szczeci?skiego w przededniu zmian w polskim szkolnictwie wy?szym Ur szu li Gan ak ow sk iej, dyrektora Biblioteki G?ównej Uniwersytetu Szczeci?skiego zaprezentowa?a pod nieobecno?? prelegentki Ewa Grabarska z KBW. Najwa?niejsze zmiany, które wp?yn??y na sposób funkcjonowania omawianej Biblioteki to redukcja ma?ych, wydzia?owych bibliotek rozproszonych po ca?ym mie?cie na rzecz trzech centrów, co pozwoli?o obni?y? koszty (równie? przez redukcj? personelu) i u?atwi?o czytelnikom dotarcie do potrzebnych im materia?ów. Przyj?to zasad?: 1 tytu? ? 1 egzemplarz drukowany dost?pny na miejscu oraz wersja elektroniczna dost?pna w sieci wewn?trznej.
ROLA BIBLIOTEKARZY AKADEMICKICH W PODNOSZENIU KOMPETENCJI INFORMACYJNYCH PRACOW NIKÓW NAUKOW YCH Nast?pnie g?os zabra? dr Daw id Ko?ciew icz, wicedyrektor Biblioteki G?ównej Uniwersytetu Ekonomicznego we Wroc?awiu. Omówi? Rol? bibliotekarzy akademickich w podnoszeniu kompetencji informacyjnych pracowników naukowych uczelni wy?szej w kontek?cie zmian legislacyjnych w polskim szkolnictwie wy?szym. Prelegent zwróci?uwag?, ?e w Ustawie s?owo ?biblioteka? wyst?puje dok?adnie dwa razy: · ?w uczelni dzia?a system biblioteczno-informacyjny, którego podstaw? stanowi Biblioteka? (Art. 49, ust. 2), · ?upowszechnianie i pomna?anie osi?gni?? nauki i kultury, w tym przez gromadzenie i udost?pnianie zbiorów bibliotecznych? (Art.11, ust. 1, pkt. 9). Wobec tego zmiany w szkolnictwie wy?szym b?d? mia?y konsekwencje w obszarze dydaktyki. Dotyczy to tak?e biblioteki akademickiej. W ramach ostrej konkurencji uczelni wy?szych, wszystkie jednostki uczelni s? zobowi?zane wnosi? wk?ad w podnoszenie atrakcyjno?ci studiów. Konieczne s? nowe obszary zainteresowa? bibliotek i bibliotekarzy: zarz?dzanie danymi, oceny i ewaluacje, media spo?eczno?ciowe, sukcesy studentów. Stanowi to dla bibliotekarzy szans? na przej?cie inicjatywy.
Biblioteka Uniwersytetu Ekonomicznego we Wroc?awiu postawi?a na podnoszenie kwalifikacji pracowników i wprowadzi?a obowi?zkowe szkolenia z doskonalenia umiej?tno?ci informatycznych pos?ugiwania si? profesjonalnymi bazami danych oraz coachingu. Kompetencje bibliotekarzy by?y podnoszone tak?e przez: · szkolenie z wykorzystania innowacyjnych metod dydaktycznych (metodyki learning-by-doing, design-thinking), · szkolenie z zarz?dzania informacj? w procesie dydaktycznym poprzez wykorzystanie narz?dzi e-learningowych, · szkolenie z doskonalenia pos?ugiwania si? j?zykiem angielskim w dydaktyce. Wprowadzono tak?e konsultacje z obs?ugi baz danych oraz popularnych narz?dzi bibliometrycznych adresowane do naukowo-dydaktycznych pracowników uczelni oraz skierowany do pracowników ze stopniem doktora i doktorantów poni?ej 35 roku ?ycia program bezp?atnych szkole?, w ramach projektu RISE, dofinansowanego przez Uni? Europejsk? ze ?rodków Europejskiego Funduszu Spo?ecznego, Programu Operacyjnego Wiedza, Edukacja, Rozwój.
BIBLIOTEKA MUZEALNA OdNowa Nast?pnie wyst?pi?a Kat ar zyn a ?ák -Caplot kieruj?ca Bibliotek? Muzeum Warszawy z referatem Biblioteka muzealna OdNowa, czyli mi?dzy drugim a trzecim miejscem. W swoim wyst?pieniu prelegentka pokaza?a jak zmieni? si? sposób postrzegania biblioteki muzealnej. Z wewn?trznej komórki muzeum, znanej tylko pracownikom i trudnej do odnalezienia dla niewtajemniczonych sta?a si? bibliotek? otwart?, publiczn?. Umo?liwi? to, a raczej wymusi?, remont, kompleksowa rewitalizacja ca?ego obiektu Muzeum. Poniewa? remont trwa? 4 lata czytelnicy w tym czasie odp?yn?li do innych placówek. Bibliotekarze stan?li przed problemem jak ich odzyska? i gdzie szuka? nowych. Konieczna by?a zmiana mentalno?ci bibliotekarzy. Dzisiaj Biblioteka zajmuje miejsce na parterze budynku, jest widoczna dla ka?dego wchodz?cego do obiektu. Pe?ni tak?e funkcj? punktu informacji muzealnej. Zmieni? si? profil us?ug ? dzisiaj o wiele wi?cej jest udzielanych informacji (kwerend) przez e-mail ni? bezpo?rednio.
Wprowadzono nowe us?ugi: biblioteka prowadzi lekcje muzealno-biblioteczne dla uczniów, szkolenia dla nauczycieli oraz lekcje j?zyka polskiego dla obcokrajowców ? ?Warszawa dla ?redniozaawansowanych?. Obecnie zmieni?o si? postrzeganie Biblioteki przez kierownictwo Muzeum, bibliotek? traktuje si? jako równoprawny dzia?, przyci?gaj?cy odwiedzaj?cych.
NOW E TECHNOLOGIE, NOW E OCZEKIWANIA CZYTELNICZE Kolejn? prelegentk? by?a M a?gor zat a Klau ze z Biblioteki Raczy?skich w Poznaniu, która przedstawi?a referat: Nowe technologie, nowe oczekiwania czytelnicze. Uwagi na temat zalet i wad wynikaj?cych ze zmian w organizacji pracy na przyk?adzie dzia?alno?ci Biblioteki Raczy?skich w Poznaniu. Omówi?a w nim zmiany oczekiwa? wspó?czesnych czytelników w stosunku do lat ubieg?ych. Coraz wi?cej informacji jest pobieranych z Internetu. Dlatego te? bibliotekarze s?u?? pomoc? czytelnikom w korzystaniu np. z Google Scholar. Równie? sta?e podnoszenie kompetencji j?zykowych sta?o si? konieczne, poniewa? placówk? odwiedza wielu u?ytkowników nie pos?uguj?cych si? swobodnie j?zykiem polskim. Na uwag? zas?uguj? liczne w Bibliotece urz?dzenia u?atwiaj?ce prac? osobom niedowidz?cym i niewidomym ? pocz?wszy od specjalistycznego czytnika wyposa?onego w lup?, przez specjaln? klawiatur? i monitor wy?wietlaj?cy obraz w odpowiednich dla osób niedowidz?cych kolorach, a? do brajlowskiej klawiatury. Niewiele bibliotek pos?uguje si? tak specjalistycznym sprz?tem.
RODO W OTOCZENIU BIBLIOTEKI
Dr M ar ek Piot r Ur ba? sk i z Powiatowej Biblioteki Publicznej w Szamotu?ach omówi?zagadnienie RODO w otoczeniu biblioteki. Wyst?pi? w kominiarce chroni?c swój wizerunek. Zabieg ten zwróci? uwag? na niektóre absurdalne wr?cz decyzje administracyjne wynikaj?ce z niezrozumienia lub niew?a?ciwej interpretacji rozporz?dzenia o ochronie danych osobowych
Jednak faktem jest, ?e bibliotekarze musz? wi?ksz? wag? przywi?zywa? do ochrony danych czytelników, co spowodowa?o na przyk?ad zmiany w regulaminach. Dr Urba?ski zako?czy?swoje wyst?pienie filozoficznym pytaniem: Czy RODO faktycznie upro?ci?o ?ycie codzienne i oka?e si? ta?sz? metod? kontroli przetwarzania danych osobowych w UE?
TRENER UMIEJ? TNO? CI INFORMACYJNYCH Jako ostania wyst?pi?a dr M agdalen a Kar ciar z z Biblioteki Dolno?l?skiej Szko?y Wy?szej z referatem na temat: Trener umiej?tno?ci informacyjnych, kustosz zasobów naukowych, doktor nauk humanistycznych czyli wizytówka bibliotekarza. Prelegentka zwróci?a uwag? jak bardzo zmieni? si? zawód bibliotekarza w ostatnich latach. Kompetencje bibliotekarza to dzisiaj nie tylko wiedza o ksi?gozbiorze, ale bardzo szeroko rozumiane kompetencje spo?eczne i informatyczne. Na skutek zmian w Ustawie o szkolnictwie wy?szym stanowisko bibliotekarza akademickiego przesta?o by? stanowiskiem badawczym, nast?pi?o uwolnienie zawodu z powodu zniesienia egzaminu na bibliotekarza dyplomowanego. Zastrze?enia budzi tak?e wynagrodzenie bibliotekarza ? niskiego, wobec wysokich kompetencji i rosn?cych oczekiwa?. W?a?ciwie zawód ?bibliotekarz? powoli odchodzi do lamusa. W jego miejsce pojawia si? ?detektyw danych?, ?broker danych osobowych?, ?kurator pami?ci osobistej? czy ?trener ?róde? informacji?.
Panel dyskusyjny Po przerwie, wype?nionej gor?cymi dyskusjami w kuluarach, nast?pi?a dyskusja panelowa na temat Zmiany w bibliotekach b?d?ce konsekwencj? nowych ustaw i rozporz?dze?. W prezydium zasiedli dyrektorzy bibliotek uczelni wroc?awskich ? Ma?gorzata ?wirad (Uniwersytet Ekonomiczny), J?drzej Le?niewski (Politechnika Wroc?awska), Magdalena Wi?cek (Akademia Muzyczna) i dr Agnieszka ?uszpak dyrektor Instytutu Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Wroc?awskiego. Moderatorem by?a prof. Maria Pid?ypczak-Majerowicz. Podniesiono problem miejsca bibliotek akademickich na uczelniach po wprowadzeniu zmian ?Nauka 2.0?. Do wrze?nia 2019 r. uczelnie maj? opracowa? swoje Statuty. Pad?o pytanie, czy biblioteki akademickie maj? wp?yw na kszta?t Statutu swojej uczelni, a co za tym idzie czy zostan? zachowane ?prawa nabyte? bibliotekarzy dyplomowanych ? w jakim zakresie i w jakiej formie. Osobnym problemem jest kszta?cenie bibliotekarzy. W ?wietle nowych przepisรณw bibliotekoznawstwo zosta?o przeniesione z nauk humanistycznych do nauk spo?ecznych i w??czone do nauk o komunikacji spo?ecznej i medialnej, wspรณlnie z dziennikarstwem. Obecnie m?odzi adepci zawodu s? kszta?ceni w trzech kierunkach: informacja naukowa, bibliotekoznawstwo oraz publikowanie cyfrowe i sieciowe. Dyskusja by?a ?ywa i naprawd? gor?ca. Wszyscy zgodzili si? z wnioskiem, ?e ?idzie nowe? i konieczna jest zmiana mentalno?ci bibliotekarza i nowe rozumienie jego zada?. Konferencj? zako?czy?a prof. Maria Pid?ypczak-Majerowicz dzi?kuj?c przyby?ym za liczn? frekwencj? i ?ywe uczestnictwo.
Tekst: El?bieta Kowalewska Zdj?cia i opracowanie graficzne: Beata Malentowicz Dolno?l?ska Biblioteka Pedagogiczna we Wroc?awiu
Fot orelacja
Ewa Grabarska
prof. Maria Pid?ypczak-Majerowicz