Bedrijfsplan de Bibliotheek Eindhoven 2017-2020 by De Bibliotheek Eindhoven

Stel je eens voor 2017 â&#x20AC;&#x201C; 2020

We staan hier midden in het midden De muren zijn alleen de muren eromheen Die houden ons niet tegen Al honderd jaar komen wij De hoofden van bewoners binnen Tikken daar de hersens aan Die zich verspreiden als een olievlek Wie wat weet komt hier terecht Kennis neemt Eindhoven over Kom binnen, wees welkom Al honderd jaren lang En zeker honderd jaren langer

Nienke Esther Grooten Stadsdichter Eindhoven

Inhoudsopgave Ons manifest

1. Inleiding en terugblik

13 14 15 15

1.1 Profiel van de organisatie 1.2 Transformatie van instituut naar functie 1.3 Status quo leesvaardigheid en digitale geletterdheid

2. Vooruitblik: wat is onze uitdaging? 2.1 2.2 2.3 2.4

Ons werkmodel Missie: wij staan voor! Urgentie: wat gaat er niet goed als we niets doen? Visie en ambitie: wij gaan voor!

3. En zo pakken we dat aan 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5

Vier programmalijnen Voor 225.000 burgers van Eindhoven en 17.000 in Waalre Met 50 stedelijke samenwerkingspartners Met 67 medewerkers en bijna 200 vrijwilligers Op ondernemende wijze

19 20 21 21 21 23 25 43 44 46 46

4. We werken voor mensen

5. Onze professie

73 75 75

6. We â&#x20AC;&#x2DC;boekenâ&#x20AC;&#x2122; resultaat

6.1 Van Smart City naar Happy City 6.2 In cijfers (prestatie-indicatoren)

7. Budgettaire consequenties

7.1 We investeren in innovatie 7.2 Inkomsten en uitgaven

77 78 79

Woord vooraf

De Bibliotheek Eindhoven heeft de afgelopen jaren behoorlijk pijn geleden. De gemeentelijke en provinciale subsidie is fors teruggedraaid en niet zonder gevolgen. De wijkfilialen zijn gesloten, het aantal volwassen leden is afgenomen, de openingstijden van de Witte Dame zijn verminderd, er is minder personeel en er zijn meer zelfbedieningsuren, de collectie in de Witte Dame is meer dan gehalveerd, evenals het aantal vierkante meters voor het publiek, er zijn minder werkplekken, en er is beperkt geld voor een inhoudelijk (literair) programma. Met een bedrag van €19 per inwoner bungelt Eindhoven onderaan de lijst van 10 grootste gemeenten qua besteding aan de bibliotheekfunctie. Inmiddels hebben we de transformatie gemaakt van instituut naar functie. In de Cultuurbrief kregen wij daarvoor de complimenten. Met onze beweging naar de Spilcentra, bereiken we nagenoeg 100% van de Eindhovense en Waalrese kinderen. En als u onze bezoekers en leden ziet, ziet u dat wij álle doelgroepen bereiken.

Een ambitieuze stad als Eindhoven kan het zich niet veroorloven dat talenten van mensen onbenut blijven. De Bibliotheek Eindhoven ziet het dan ook als haar taak om iedereen te stimuleren én te faciliteren om zich te ontwikkelen, mee te doen of plezier te beleven aan lezen en het omgaan met allerlei vormen van (digitale) media. We zijn er voor iedereen. Want lezen - en in ruimer perspectief digitale geletterdheid - brengt kennis, stimuleert het denken, de creativiteit en verbeeldingskracht. En dat is precies waarin deze stad, meer dan welke andere plaats ook, sterk en onderscheidend wil zijn. De Bibliotheek Eindhoven is klaar voor de toekomst en kan en wil van nog grotere betekenis zijn voor Eindhoven en Waalre.

Albert Kivits Directeur/bestuurder de Bibliotheek Eindhoven

De toekomst van de bibliotheek “ Een geest is als een parachute, hij werkt niet als hij niet open is.” – Frank Zappa

In het jaar dat de Bibliotheek Eindhoven werd opgericht, redde voor het eerst iemand zich uit een brandend vliegtuig met een parachute. Een succesvolle innovatie, die daarna vele levens redde. Innovatie ontstaat waar creativiteit en kennis elkaar ontmoeten. Om dat te laten gebeuren moet de kennis beschikbaar zijn en moeten mensen in staat gesteld worden hun talenten te ontwikkelen. Bibliotheken zijn plaatsen van ontwikkeling voor iedereen die dat wil. Ze zijn sterke spelers om sociale samenhang, leefbare steden en lokale cultuur te ondersteunen. En natuurlijk blijven ze de betrouwbare partner voor het pure plezier in het lezen en voor de vrijheid van meningsvorming. Bibliotheken zijn nog daadwerkelijk publieke instellingen, waar een brede groep Nederlanders gebruik van maakt. Bibliotheken doen dat samen en vormen een krachtig netwerk door heel Nederland. De Bibliotheek Eindhoven speelt een vooruitstrevende rol in dat netwerk van bibliotheken. De Bibliotheek Eindhoven helpt op allerlei manieren de inwoners van Eindhoven en Waalre de open geest te laten ontwikkelen die de voedingsbodem is voor innovatie. Een bibliotheek dus die helemaal past bij een stad die innovatie hoog in het vaandel heeft staan!

Lily Knibbeler Algemeen directeur de Koninklijke Bibliotheek

Ons manifest ‘Eene gelegenheid te scheppen waar iedereen kosteloos, zonder onderscheid te scheppen van godsdienst, staatkundige overtuiging, rang of stand, de middelen kan vinden voor verdere ontwikkeling en bekwaming en voor ontspanning.’

Een eeuw na onze oprichting is dit streven nog zeer actueel. Onze regio behoort weliswaar tot de slimste ter wereld en we lopen voorop als het gaat om technologie, design en kennis. Maar op hetzelfde moment telt onze stad 43.000 digitaal ongeletterden en 33.000 mensen die niet goed kunnen lezen. Stel je eens voor wat we kunnen bereiken als ook al die stadsgenoten hun potentieel zouden benutten.

Ons kloppend hart is én blijft de Witte Dame. Hier halen we de mensen naartoe, hier is iedereen welkom. We wijzen ze de weg en helpen ze vooruit. Gastvrij, zoals in onze aard ligt besloten. We willen iedereen bereiken. Daarom zijn we tot in de haarvaten van de stad aanwezig. Virtueel, in elke huiskamer en op iedere werkplek. Fysiek met onze mensen en boeken in wijken en scholen.

Onze missie is duidelijk; ontwikkeling voor iedere Eindhovenaar. Van hoog- tot laagopgeleiden, van de allerjongsten tot de alleroudsten. Geen uitzonderingen. Dat begint met één ding: zorgen dat al die mensen toegang hebben tot kennis. Waar nodig steken we extra energie in het bijbrengen van de basisvaardigheden lezen en digitale geletterdheid. Hét fundament voor zelfredzaamheid.

Gelukkig staan we er niet alleen voor. We werken intensief samen met het onderwijs, maatschappelijke organisaties, bedrijven en de gemeente. We voelen beweging. En we voeden de beweging. Door kennis te delen of diegenen uit te nodigen die hún kennis willen delen. Zo creëren we samen steeds meer ruimte voor ontwikkeling. Elke dag opnieuw.

de Bibliotheek Eindhoven De hele stad wordt er beter van

1. Inleiding enÂ terugblik

1.1 Profiel van de organisatie

* Spil is een samenwerkingsvorm waarbinnen peuterwerk, kinderopvang, basisonderwijs en jeugdgezondheidszorg samenwerken. Spil stelt kinderen in staat zich veilig en goed te ontwikkelen. De afkorting Spil staat voor SPelen, Integreren, Leren. Maar Spil staat ook voor: - Een doorgaande ontwikkelingslijn voor kinderen van 0 tot 12 binnen één samenwerkingsverband; - Een gezamenlijke zorgstructuur voor kinderen; - Opvoedingsondersteuning op maat voor ouders/verzorgers; - Een buurtfunctie.

De Bibliotheek Eindhoven is landelijk erkend en gecertificeerd. We hebben in Eindhoven vestigingen in de Witte Dame, op 69 Spilcentra* en 3 solitaire locaties. En in Waalre in ’t Hazzo en op 5 brede scholen. Ieder jaar registreren we ruim 300.000 bezoeken aan de bibliotheek in de Witte Dame. Bezoekers komen daar voor het lenen van boeken of om deel te nemen aan een van de vele activiteiten. Voor ons bibliotheekcafé, onze gratis Wi-Fi, een van de 104 studie- en werkplekken of om een van de 47 computerwerkplekken te gebruiken. Er zijn faciliteiten om te printen en kopiëren. We hebben 6 computerwerkplekken voor kinderen. Het bibliotheekcafé is het kloppend hart van de bibliotheek in de Witte Dame en heeft een belangrijke rol in de gastvrije uitstraling die wij beogen, ook als gastheer bij het activiteitenprogramma. Naast het delen van kennis en het inspireren van mensen om iets te leren, levert het ontmoeten van anderen (gelijkgestemden) een belangrijke bijdrage aan de persoonlijke ontwikkeling van mensen. De bibliotheek is bij uitstek de plaats waar je mag verblijven zonder dat je iets moet, maar die wel inspireert en bruist van de activiteiten. De tijd van stilte is allang voorbij. Tot 18 jaar is het abonnement gratis. Daar maken circa 26.700 kinderen en jongeren gebruik van. We hebben ruim 1.200 studentenleden die tegen gereduceerd tarief lid zijn en 13.400 betalende leden (bandbreedte voor volwassenen: 12 tot 54 euro per jaar). Deze prijsstelling ligt (zeker voor het uitgebreide abonnement) onder het landelijk gemiddelde. Met onze 67 medewerkers en bijna 200 vrijwilligers zorgen wij voor een prettige, bruisende omgeving. Ieder jaar gaan er meer dan een miljoen materialen (1.032.844) door de zelfbedieningsapparatuur en worden ze weer opgeruimd. In de Witte Dame kunnen bezoekers 7 dagen, 54 uur per week terecht. In ’t Hazzo is de bibliotheek altijd open wanneer het gebouw open is (9.00-24.00). We hebben meer dan 75.000 boeken voor volwassenen en 180.000 boeken voor de jeugd waarvan er ruim 150.000 op scholen staan. Verder bieden we toegang tot meer dan 10.000 E-books en E-luisterboeken, 2.600 dvd’s, 850 luisterboeken en bijna 200 speelleermaterialen. We hebben 210 abonnementen op kranten en tijdschriften om te lezen of te lenen. We zijn aangesloten op de landelijke digitale infrastructuur. Onze website biedt toegang tot onze collectie, E-books, informatiedossiers, databanken, het activiteitenprogramma en nog veel meer. Via Mijn bibliotheek kunnen klanten zelf materialen reserveren en verlengen, die we desgewenst thuis of bij een burgerbieb in de wijk bezorgen. We houden onze klanten betrokken en geïnformeerd door onze digitale nieuwsbrieven, door narrowcasting in de bibliotheek en in de toekomst mogelijk ook op andere plekken in de stad. Wij willen onze klanten beter leren kennen door het gesprek aan te gaan, door onderzoek en door gebruik te maken van landelijke gegevens.

1.2 Transformatie van instituut naar functie Met een bedrag van € 19,- per inwoner staat Eindhoven stijf onderaan de lijst van 10 grootste gemeenten qua besteding aan de bibliotheekfunctie. Ter vergelijking, in Tilburg (ook ruim 200.000 inwoners) wordt € 29,- per inwoner besteed en in Maastricht zelfs € 58,-. Soms heb je een forse impuls van buiten nodig om tot vernieuwing te komen. De bezuinigingen hebben ons op het goede pad gezet in onze zoektocht naar de bibliotheek van de toekomst. Hoe die bibliotheek er precies gaat uitzien weten wij ook nog niet. Wat we wel weten is dat die organisatie in alle opzichten flexibel, wendbaar, klantgericht en adaptief moet zijn. Ontwikkelingen in onze samenleving gaan enorm snel. Eindhoven is zelf een bron en aanjager van zeer snel ontwikkelende technologie; de wet van Moore (verdubbeling van de rekenkracht van computers iedere 1,5 jaar) wordt door ASML mogelijk gemaakt. De impact op onze samenleving en ons leven en de manier waarop wij kennis vergaren en delen is dan ook aan grote veranderingen onderhevig. De rol en taak van de moderne bibliotheek verschuift daarbij van het verzamelen van kennis naar het distribueren, ontsluiten en delen van kennis. De lener wordt gebruiker en de bibliotheek als instituut een community. Inmiddels zijn we een heel eind op pad bij onze transformatie van instituut naar functie. Complimenten die we daarvoor in de Cultuurbrief kregen doen ons goed. Het onderzoek dat het Mullier Instituut in 2013 uitvoerde (Nationaal Sportonderzoek) toont aan dat Nederlandse burgers de bibliotheek de op één na (zwembaden) belangrijkste voorziening vinden. Dit steunt ons in ons gevoel van maatschappelijke relevantie.

1.3 Status quo leesvaardigheid en digitale geletterdheid Om jezelf te ontwikkelen en mee te doen in de maatschappij, zijn leesvaardigheid en digitale geletterdheid een absolute noodzaak. In onze Brainport regio zou je verwachten dat die vaardigheden bovengemiddeld ontwikkeld zijn. Dat inwoners van Eindhoven een voorsprong zouden hebben. De praktijk laat echter iets anders zien. In Eindhoven – world’s smartest region – en één van de drie pijlers van de Nederlandse economie, hebben we te maken met 33.000 mensen die niet goed kunnen lezen. Dat is 17,9% van alle inwoners van 18 jaar en ouder! In de Metropool Regio Eindhoven (750.000 inwoners) zijn dat 100.000 mensen. Mensen die deze vaardigheid door wat voor omstandigheden dan ook, nooit helemaal goed of helemaal niet onder de knie hebben gekregen. Of bij wie die vaardigheid in de loop der jaren is teruggelopen. In diezelfde stad lopen zo’n 43.000 mensen (23,2% van alle volwassenen) rond die niet of niet voldoende uit de voeten kunnen met de computer, smartphone of tablet. Die dus geen of nauwelijks informatie uit de digitale wereld kunnen halen om zich te ontwikkelen of te ontspannen. Of om gewoon aangesloten te blijven bij de maatschappij.

Van de laaggeletterden werkt 60% en heeft een groot deel een LBO/ MBO opleiding. Laaggeletterdheid heeft sociaal en maatschappelijk veel gevolgen (eenzaamheid, ongezondheid, schulden, minder zelfredzaam, etc.), maar ook in financieel economische zin. De jaarlijkse kosten per laaggeletterde in Nederland zijn in het onderzoek ‘feiten en cijfers geletterdheid’ van de Stichting Lezen en Schrijven (2013) op ruim € 550,- berekend. Voor Eindhoven betekent dat een jaarlijks financieel verlies van ruim 15 miljoen euro. Het eerder genoemde rapport schetst het volgende beeld:

Jaarlijkse kosten laaggeletterdheid Nederland

TOTAAL € 556 MILJOEN

Sociale zekerheid € 76 miljoen Soort kosten: - Meer werkloosheidsuitkeringen - Meer arbeidsongeschiktheids uitkeringen - Meer bijstandsuitkeringen Oorzaken: - Afstand tot de arbeidsmarkt vanwege laaggeletterdheid

€ 0,4 mln. € 76 mln. € 127 mln.

€ 144 mln.

Gezondheidszorg € 127 miljoen Soort kosten: - Meer ziekenhuisopnamen - Meer huisartsbezoeken Oorzaken: - Verkeerde gezondheidskeuzes en onjuist gebruik van medicijnen

€ 183 mln. € 26 mln.

Belasting € 144 miljoen

Productiviteit € 183 miljoen

Soort kosten: - Gemiste belastingopbrengsten Oorzaken: - L ager belastbaar loon voor laaggeletterde werkenden en geen belastbaar loon voor werkloze laaggeletterden

Soort kosten: - L agere productiviteit van werkende laaggeletterden - Meer bedrijfsongevallen door niet of slecht lezen en begrijpen veiligheidsinstructies Oorzaken: - O nvoldoende vaardigheden om goed te presteren

Werkloosheid € 26 miljoen Criminaliteit € 0,4 miljoen Soort kosten: - Vandalisme Oorzaken: - Minder inzicht in gevolgen van daden

Soort kosten: - Gemiste inkomsten van werkloze laaggeletterden Oorzaken: - O nvoldoende vaardigheden om een baan te vinden in de arbeidsmarkt

Maar belangrijker nog dan het financieel economische argument, is dat duizenden mensen niet of niet ten volle mee kunnen doen met onze samenleving. Die onvoldoende of geen kansen hebben zichzelf te ontwikkelen en op te klimmen tot het niveau waar de ambities van Eindhoven liggen. Dat leidt tot verborgen leed, een sterk verminderd welzijn en veel onbenut potentieel. En dat gaat ons aan het hart. Dit past niet bij Eindhoven. En bovenal is het ook niet nodig. Eerder genoemd onderzoek toont aan dat door te investeren in een betere taalbeheersing mensen zelfredzamer, sociaal actiever en gelukkiger zijn. Een aanzienlijk deel van deelnemers aan leer- en taaltrajecten krijgen een betere plek in de samenleving. Hun welzijn verbetert significant. De Bibliotheek Eindhoven maakt daar werk van!

Deelnemers leer- en taaltrajecten

GELUKKIGER ZELFREDZAMER SOCIAAL ACTIEVER

Meer onafhankelijkheid

Een betere plek in de samenleving

Beter contact met familieleden

Actiever in de buurt als vrijwilliger

Meer participatie in de samenleving

Meer zelfvertrouwen

Verbetering van contact met anderen

40% tot 60% van de deelnemers krijgt een betere sociale inclusie

Een grotere persoonlijke groei

2. Vooruitblik: wat is onze uitdaging?

2.1 Ons werkmodel In een wereld waar verandering de enige constante is, proberen we ons verhaal: wat we doen, waarom we dat doen en het resultaat dat we nastreven in één plaatje / overzicht te vangen. Een beeld dat houvast geeft, voor onszelf, voor onze vrienden die meestrijden met het bevorderen van leesplezier en digitale geletterdheid, voor onze financiers en allereerst natuurlijk voor onze leden en gasten. Op de volgende bladzijden vertellen wij in woord en beeld ‘ons verhaal’.

Operatie en innovatie

Het resultaat

#1 Leesplezier bevorderen #2 Digitale geletterdheid vergroten #3 Kennis delen en talentontwikkeling stimuleren #4 Meedoen

- Economisch - Sociaal-maatschappelijk - Cultureel

Omdat we er van houden

Passie Ons hart ligt hier Omdat we er goed in zijn

Missie We staan er voor

ONZE DOELEN Professie Het is ons vak

Roeping Het is onze taak

Omdat we er voor worden betaald

Omdat Eindhoven het nodig heeft

VERANTWOORDING

2.2 Missie: wij staan voor! De Bibliotheek Eindhoven is er voor iedereen die zichzelf wil ontwikkelen. We hebben extra aandacht voor de ontwikkeling van de basisvaardigheden lezen en digitale geletterdheid. Vaardigheden die nodig zijn om mee te doen in de maatschappij. Randvoorwaarden om je talenten te ontwikkelen, randvoorwaarden om zelfredzaam te zijn.

2.3 Urgentie: wat gaat er niet goed als we niets doen aan leesvaardigheid en digitale geletterdheid? Er ontstaat een tweedeling. Als we niets doen, wordt het gat tussen de ‘haves’ en de ‘have nots’ ten aanzien van leesvaardigheid en digitale geletterdheid alleen maar groter. In een stabiele en toekomstgerichte samenleving kan iedereen meedoen. Individueel en collectief geluk wordt ontleend aan persoonlijke ontwikkelingsmogelijkheden ( je talenten maximaal ontplooien) en het gevoel onderdeel van een groep, een gemeenschap te zijn. Goed kunnen lezen en toegang tot informatie zijn daarbij keiharde randvoorwaarden. Op dit moment zijn er nog veel te veel mensen die niet of slecht kunnen lezen. Onder meer door snel ontwikkelende technologie heeft een groeiend aantal mensen geen toegang tot belangrijke informatie. Een tweedeling in de stad zal op veel fronten (economisch, sociaal en maatschappelijk) tot negatieve effecten leiden. Dit kan, mag, behoeft en gaat niet gebeuren. Onderzoek laat zien dat laaggeletterdheid en verminderde digitale geletterdheid leiden tot: a. Verminderde gezondheid (hogere zorgkosten); b. Grotere financiële problemen (verminderd welzijn); c. Minder kans op de arbeidsmarkt (hogere werkloosheid); d. Minder sociale contacten (sociaal isolement, minder gelukkig); e. Lagere productiviteit, verminderde veiligheid in bedrijven.

2.4 Visie en ambitie: wij gaan voor! Wij beloven dat je niet alleen staat in je ontwikkeling, in het ontdekken en ontwikkelen van je talent. De Bibliotheek Eindhoven biedt je toegang tot mensen, middelen en een netwerk waardoor ontwikkelkansen voor iedereen bereikbaar en beschikbaar zijn. Zodat je als inwoner van Eindhoven en Waalre zelf aan het roer kan staan en volop mee kan doen in de maatschappij. Concreet betekent dit dat wij in 2020 tevreden terugkijken als we een forse en zichtbare bijdrage hebben geleverd aan het feit dat: a. Er geen kind meer naar de middelbare school gaat met een leesachterstand; b. Het aantal laaggeletterden over 5 jaar met 50% is teruggebracht; c. Het aantal digitaal geletterden is gegroeid van 76,8% naar 85%. Stevige ambities waarvan we ons realiseren dat we die alleen in samenwerking met de belangrijkste stakeholders in de stad kunnen waarmaken. Wij nemen graag het voortouw. 21

3. En zo pakken we dat aan

3.1 Vier programmalijnen We werken met een programmatische aanpak via vier sporen, onze strategische doelen. De programmalijnen stellen kaders voor wat we gaan doen: onze kernactiviteiten. En ze geven richting aan wat we willen bereiken: de prestaties waar we voor gaan en waar je ons op mag afrekenen. We kiezen bewust voor een open programmastructuur. We claimen deze domeinen niet en realiseren ons dat we in samenwerking veel verder komen, maar nemen wel graag het voortouw.

I Leesplezier bevorderen II Digitale geletterdheid vergroten III Kennis delen en talentontwikkeling stimuleren IV Meedoen (door maatschappelijke betrokkenheid te vergroten) GELUKKIGER

DeZELFREDZAMER vier programmalijnen werken we uit in onze dagelijkse werkzaamheden. We noemen dat operatie. Ook werken we aan onze toekomst, dat scharen SOCIAAL ACTIEVER we onder innovatie. En ten slotte durven we ook te dromen, hoe zou het zijn als... Daarvoor moeten we nog middelen zien te verwerven. In de praktijk lopen deze werkzaamheden door elkaar heen en proberen we vernieuwing tot een tweede natuur te ontwikkelen. Om focus en overzicht te behouden (wat doen we nu, wat voegen we daar graag binnenkort aan toe en wat onderzoeken we) splitsen we deze drie stromen op papier en budgettair.

I Leesplezier bevorderen Operatie Lezen is een vaardigheid die onderhoud vergt. Door bij onze collectie vooral in te zetten op leesplezier stimuleren we dat mensen blijven lezen. Dat doen we door boeken die populair en actueel zijn aan te schaffen. Jaarlijks vervangen we 20 % van onze collectie. Nieuwe toptitels zijn binnen één week na verschijnen in voldoende aantallen beschikbaar. Voor de bibliotheek op Spil schaffen we een evenwichtige collectie aan met de juiste balans tussen fictie en non-fictie en met de nadruk op leesplezier. Wat we vooral willen bereiken is dat we klanten steeds weer kunnen verleiden iets te lenen, te lezen en lid te blijven. Het personeel draagt bij aan een prettige, gastvrije bibliotheek en kan goed individueel advies geven aan klanten die daar behoefte aan hebben. Medewerkers zijn verantwoordelijk voor het aantrekkelijk presenteren van de collectie. Dat is mogelijk doordat de handelingen rond het lenen van boeken zijn gericht op zelfredzaamheid en zelfbediening. Naast boeken bestaat de collectie nog uit E-books via het landelijk platform, dvd’s, luisterboeken, speelleermaterialen en kranten en tijdschriften, op papier en digitaal. De bibliotheek is steeds op zoek naar nieuwe producten die de collectie kunnen verrijken, maar durft ook afscheid te nemen van producten die niet voldoende worden gebruikt. Niet alleen een aantrekkelijke collectie boeken draagt bij aan leesplezier. Ook deelname aan landelijke boekpromotie activiteiten zoals Nederland Leest, de Nationale voorleesdagen en de Kinderboekenweek helpen mee om het plezier van lezen steeds weer onder de aandacht te brengen en een bezoek aan de bibliotheek verrassend en bruisend te maken. Voor kinderen van 0-13 jaar is een doorlopende leeslijn ontwikkeld, gericht op leesplezier, die in de Spilcentra wordt uitgevoerd. De resultaten van deze inspanningen kunnen worden gemeten met een landelijke monitor Bibliotheek op School. Onze mediacoaches helpen het team van het Spilcentrum met het opzetten van een plan om het leesplezier te bevorderen. Samen met het Spilcentrum worden de krachten gebundeld en wordt gekeken om zo veel mogelijk maatwerk te leveren en aan te sluiten bij de wensen. Voorlezen is heel belangrijk voor de taalontwikkeling van jonge kinderen en stimuleert het plezier in boeken en verhalen. Daarom is voorlezen een wekelijks terugkerende activiteit in de bibliotheek. Ook wordt er op scholen en kinderopvangcentra veel aandacht aan besteed. Mediacoaches lezen voor en zorgen voor professionalisering van de pedagogisch medewerkers, leerkrachten en ouders. De VoorleesExpress wordt ingezet in gezinnen waar voorlezen niet vanzelfsprekend is. Een vrijwilliger komt thuis twintig weken voorlezen en laat de ouders zien hoe leuk het is om dat met hun kind te doen. De Bibliotheek Eindhoven faciliteert leesclubs en andere initiatieven rondom lezen en taal. Er is een speciale collectie voor mensen die moeite hebben met het lezen en/of Nederlands aan het leren zijn.

We delen onze kennis over leesplezier graag met anderen o.a. in de cursus leescoördinator en voorleescoördinator, maar ook door het organiseren van inspiratieworkshops voor leerkrachten en pedagogisch medewerkers. Om de toegang tot onze collectie zo gemakkelijk mogelijk te maken zijn we 7 dagen per week open, realiseren we samen met burgerbibliotheken een haal- en brengservice in de wijk en kunnen klanten hun online bestelde boeken tegen een vergoeding zelfs thuis laten bezorgen. Ook voor scholieren in het voortgezet onderwijs is het belangrijk om een boek waar interesse voor is snel te kunnen lezen. De schoolmediatheek kan dat meestal niet bieden. Samenwerking met de Bibliotheek Eindhoven waar leerlingen zelf het boek kunnen ophalen is een oplossing waar bijvoorbeeld het Van Maerlantlyceum voor heeft gekozen. Aanvullend op de eigen collectie is er ruimte vrijgemaakt voor het onderling ruilen van boeken door klanten. Naast de ruilbibliotheek in de Witte Dame worden er ook ruilmiddagen georganiseerd en werken we samen met de ontwikkelaars van de BKSY app. Zo kunnen lezers van de bibliotheek met elkaar in contact komen. De Bibliotheek Eindhoven wil het klanten gemakkelijk maken om precies dat boek te vinden waar ze naar op zoek zijn en wil daarom komen tot een concept met lenen, ruilen en kopen. Innovatie Innovatie: we geven een impuls In Eindhoven zijn er zo’n 25.000 en regionaal zo’n 100.000 laaggeletterden tussen de 15-65 jaar. En boven de 65 jaar komen daar nog eens 8.000 mensen bij. Wij zetten ons door de inzet van een projectleider laaggeletterdheid actief en stevig in om dit verborgen leed en onbenut potentieel aan het licht te brengen en tegen te gaan. We werken hierin samen op lokaal niveau, op het niveau van de arbeidsmarktregio Eindhoven en op MRE niveau. Onze focus is gericht op het voorkomen tijdens de VVE leeftijd (0- 4 jaar): het jonge kind en de ouders jonger dan 45 jaar. En we focussen op de werkende laaggeletterde. Van de groep laaggeletterden werkt namelijk een groot deel (60%) en heeft een groot deel een LBO /MBO opleiding. Wij werken hierin nauw samen met o.a. de gemeenten Eindhoven en Waalre, het consultatiebureau/ GGD, het UWV, Lumens en de andere bibliotheken in het MRE gebied. Binnen deze samenwerking ontwikkelen we met het bedrijfsleven een portfolio/ maatwerkopleiding voor het aanpakken van laaggeletterdheid bij werknemers. Onze aanpak is innovatief, en misschien wel gedurfd, máár staat niet op zichzelf. Laaggeletterdheid bestrijden: - Taalhuis (taalvraag en taalaanbod afstemmen, intake en doorverwijzen); - UWV pilot: herkennen, selecteren en doorverwijzen; - Pilot taallessen ouders van kinderen met VVE indicatie. Vanuit de stad en de gemeente is aangedrongen op het realiseren van een Taalhuis, één centraal punt waar in fysieke en virtuele zin vragen over taal en basisvaardigheden lezen, rekenen, digitale zaken etc. kunnen worden gesteld. Tevens is het een intake en doorverwijspunt voor de Eindhovenaren naar de juiste aanbieders van formele of informele opleidingen. De Bibliotheek heeft reeds toegezegd de fysieke ruimte (en vanzelfsprekend de boekencollectie) 28

en de financiering van de coördinator van september tot en met december 2016 voor haar rekening te nemen. Met de inzet van het resultaat 2015 is de coördinators-rol financieel gedekt tot 1 januari 2018. Onze taakopdracht bevat buiten het aanbod van een collectie in de Witte Dame, geen actieve opstelling richting middelbare scholieren als het gaat om bevorderen van leesplezier en digitale geletterdheid. Wij hebben kennisgenomen van een succesvol project bij VMBO’s elders in het land en starten in het najaar een pilot op een Eindhovens VMBO om het leesplezier te bevorderen (project Stap op de Rode Loper). Laaggeletterdheid voorkomen: - Pilot Centering Pregnancy (groepsgewijs verloskundigen bezoek); - Pilot ouderbetrokkenheid VVE; - Training/scholing wijkverpleegkundigen consultatiebureau. Om het lezen te bevorderen werken we ook samen met de BKSY app. BKSY is een app die privé-boekenkasten aan elkaar verbindt en toegankelijk maakt. In eerste instantie bieden we leden van de bibliotheek de mogelijkheid hun eigen boekencollectie te scannen en toe te voegen en eventueel uit te lenen aan anderen. Het overhandigen van de boeken kan in de bibliotheek, bijvoorbeeld in het bibliotheekcafé of tijdens een ruilmiddag. Wanneer ook de catalogus van de bibliotheek wordt gekoppeld, zullen mensen die in de app een titel zoeken ook de bibliotheekcollectie zien en kunnen bezoekers van de bibliotheekcatalogus ook boeken in het privébezit van anderen zien. Op die manier bouwen we samen aan de grootste leencommunity van Nederland. Inmiddels zijn er andere Brabantse bibliotheken aangesloten met een pilot. De bibliotheek is meer dan alleen de fysieke locaties. Wij willen daar zijn waar we een meerwaarde kunnen bieden. Dat is in de scholen maar kan ook op allerlei andere plaatsen in de stad zijn. Met collecties of met activiteiten. Bijvoorbeeld met vakliteratuur bij Seats2meet, of met een pop-up bibliotheek op plaatsen waar we iets toe kunnen voegen. Innovatie: we dromen van Op het gebied van het leesplezier en taalontwikkeling dromen wij ervan om aan ouders van kinderen tot 13 jaar rechtstreeks producten en diensten aan te bieden. En we dromen van een regionaal en wijdvertakt netwerk van taalpunten en taalhuizen waar vraag en aanbod op het gebied van taal en lezen bij elkaar wordt gebracht. Waar inwoners, bedrijven en instellingen terecht kunnen. Verder dromen we ervan dat we alle leerlingen van middelbare scholen bereiken en hen een doorlopende leeslijn en doorlopende mediawijsheidlijn kunnen aanbieden.

II. Digitale geletterdheid vergroten Operatie In een tijd waar goede digitale vaardigheden steeds belangrijker worden, neemt de bibliotheek haar verantwoordelijkheid op dat gebied. Wij bieden programma’s en hulp voor alle leeftijden van peuter tot hoogbejaard. Digitale geletterdheid gaat over veilig omgaan met ICT en het vermogen om effectief informatie te zoeken, selecteren, beoordelen en delen met digitale media. Wij werken aan het ontwikkelen van de 21ste-eeuwse vaardigheden zoals genoemd in de blauwe vakken in onderstaand schema:

Cr e a t ie d e nk f en

tional Computa think ing

S o ciale & cult urele v a ardigh ede

lf r

em le n ob ss e lo op

s ch Kr i t i en n e d k

21ste EEUWSE VAARDIGHEDEN

e nw

Inf v a a o r ma t rdi gh e i e den

S am e rk en

ice

n Media wijsheid

is n as -b e d e T I C i gh d ar va

Op Spilcentra richten wij ons hierbij vooral op de ICT-basisvaardigheden, mediawijsheid, informatievaardigheden en ‘computational thinking’. Voor 0-13 jarigen hebben wij een doorlopende leerlijn digitale geletterdheid met allerlei projecten om kinderen kennis te laten maken met media en hoe ze die goed kunnen inzetten. Ook thema’s als betrouwbare informatie zoeken, cyberpesten en programmeren komen aan bod. Op ieder Spilcentrum werkt een mediacoach van de bibliotheek om het team te ondersteunen op het gebied van digitale geletterdheid. Binnen het team van mediacoaches zijn verschillende specialismen aanwezig die steeds beter benut worden ten behoeve van het geheel. Ook in de Witte Dame zijn regelmatig activiteiten voor kinderen op dit gebied. Bijvoorbeeld tijdens de Media Ukkie Dagen, in workshops en door de aanwezigheid van pc’s en een multitouchtafel met educatieve software. Medewerkers zijn bekend met nieuwe media en volgen de ontwikkelingen op dat gebied. Zij helpen bezoekers in het digitaal café en via onze workshops op weg met vragen op digitaal gebied. Dat gaat van het helpen met de 31

toegang tot het E-booksplatform tot uitleg over de nieuwste Windows versie. Ook in het activiteitenprogramma staan regelmatig activiteiten op dit gebied gepland. In de bibliotheek is overal Wi-Fi waar bezoekers gratis kunnen inloggen met hun eigen device, maar er zijn ook plaatsen met vaste pc’s. In de Eindhovenhoek kunnen mensen met een multitouchtafel kennismaken met het gedigitaliseerde aanbod van het regionaal historisch archief. Het social media team van de bibliotheek gebruikt Twitter, Facebook, Instagram en Pinterest om de interactie met klanten aan te gaan over wat de bibliotheek te bieden heeft. Om het klanten zo gemakkelijk mogelijk te maken heeft de bibliotheek naast een goed toegankelijke en informatieve website, ook een bibliotheekapp waarmee handelingen als het zoeken, reserveren en verlengen van boeken heel eenvoudig overal toegankelijk is. Met deze app is ook het inschrijven voor workshops en andere activiteiten heel eenvoudig. Innovatie Innovatie: we geven een impuls Niets verandert zo snel als de digitale wereld. Daarom maken we doorlopend werk van het ontwikkelen van nieuwe diensten en we durven ook afscheid te nemen van ‘wat niet meer werkt’. We durven te dromen en gaan het experiment aan. Een mooi voorbeeld daarvan is onze samenwerking met een drietal Eindhovense startups onder de naam Beam it up. Met hen samen ontwikkelen we een interactieve quiz tool. Het wordt een educatieve spelinstallatie, die als doel heeft kinderen vaardiger te maken in het zoeken en verwerken van informatie met behulp van verschillende bronnen. De installatie maakt slim gebruik van de Microsoft Kinect sensor. Deze sensor registreert je lichaam en door te bewegen kun je software aansturen. Media-educatie en kerndoelen uit het onderwijs worden versmolten met spelelementen en actief bewegen. Tijdens het spelen moeten kinderen samenwerken om een antwoord te vinden. Beam it up is zo opgezet dat de inhoud van het spel is aan te passen door de mediacoach, leerkracht of door de leerling zelf. Zowel de vragen, de foto’s als de vereiste boeken worden in een co-creatie proces tussen de mediacoach, leerkracht en leerlingen bedacht en gemaakt. Zo kan hij steeds opnieuw gebruikt worden. De digitale geletterdheid quiz heeft een online platform, waardoor het ook mogelijk is thuis quizzen te maken en quizzen te delen met andere scholen. Beam it up is een aantrekkelijk en eigentijds middel dat de fantasie van kinderen prikkelt, de samenwerking tussen kinderen bevordert, online en offline verbindt en het kennisdelen tussen kinderen stimuleert. De Bibliotheek Eindhoven heeft samen met MAD en Ideëenlab het initiatief genomen voor CoderDojo Eindhoven, waarin jongeren tussen 7-14 op een laagdrempelige wijze kennis kunnen maken met coderen en programmeren. De gemeentelijke overheid en de Belastingdienst gaan digitaal; wij worden als deel van het landelijk bibliotheeknetwerk gefaciliteerd om burgers helpen om te gaan met die digitale overheid. Wij zien het als onze taak om brede hulp en voorlichting te bieden aan de Eindhovenaren en Waalrenaren als het gaat om digitale diensten van rijks- en gemeentelijke overheid. De Belastingdienst neemt hiervoor zijn (financiële) verantwoordelijkheid. Ook de lokale overheid stapt in 2017 over op volledige digitale diensten en communicatie. Vergelijkbaar met de gemeente Utrecht kan de Bibliotheek 32

Eindhoven een propositie doen voor een trainingsfaciliteit voor in ieder geval 43.000 Eindhovense digitale laaggeletterden hoe ze om moeten gaan met de digitale (gemeentelijke) overheid. Tot op heden zit dat niet inÂ onzeÂ basisopdracht. Innovatie: we dromen van Verder zouden wij graag aan ouders van kinderen tot 13 jaar rechtstreeks producten en diensten willen aanbieden op het gebied van het bevorderen van digitale geletterdheid. En ook voor senioren en kinderen op het Voortgezet Onderwijs zouden we graag in hun directe nabijheid eigentijdse producten willenÂ aanbieden.

III. Kennis delen en talentontwikkeling stimuleren Operatie Kennis delen is van oudsher één van de taken van de bibliotheek. In het verleden werd dat vooral ingevuld door het beschikbaar stellen van kennis in boeken en naslagwerken. Dat doen we nog steeds. Dat varieert van toegang tot wetenschappelijke literatuur, voor de hoogbegaafde autodidact tot het uitwisselen van ervaringen met anderen, voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt die deelnemen aan een Walk&Talk-bijeenkomst. Ook via onze kranten en tijdschriften en het landelijk aanbod van databanken dat via de website toegankelijk is. Titels die we zelf niet hebben, kunnen worden aangevraagd bij andere openbare bibliotheken of bij universiteiten, kennisinstituten etc. Van oudsher is de samenwerking binnen de bibliotheekbranche goed geregeld. We bieden in ons theater mensen de faciliteiten om kennis met elkaar te delen in bijeenkomsten rond kennismakers. We organiseren en faciliteren lezingen, workshops, debatten, inloopspreekuren en presentaties. In onze theaterruimte of gewoon aan een tafel. Organisaties als Stichting Jureka (gratis, eerste juridisch advies) maken gebruik maken van onze ruimte. In samenwerking met Van Piere en het Natlab organiseren we de Eindhovense versie van het boekenbal, het Boekiefest. Met het bijeenbrengen van de literatuur-en schrijverscommunity willen wij een bijdrage leveren aan het culturele klimaat van Eindhoven. En als bibliotheek organiseren we zowel voor kinderen als volwassenen schrijfworkshops en poëzieworkshops. Via het ‘Leren doe je nu’-portaal op onze website, geven we bezoekers toegang tot het cursusaanbod van anderen in de regio. En ook binnen onze eigen organisatie vinden wij kennisdeling en persoonlijke ontwikkeling essentieel en reserveren wij 5% van onze omzet voor de ontwikkeling van onze medewerkers. Daarnaast organiseren we kennisdeling binnen het team van de bibliotheek, zodat we elkaar goed op de hoogte houden en leren van de klant. We helpen onze vrijwilligers met hun leerdoelen door goede begeleiding en een buddysysteem. Innovatie Innovatie: we geven een impuls We delen onze kennis ook met onze partners, bijvoorbeeld met het onderwijs. We bieden een geïntegreerde cursus voorleescoördinator en digidreumes aan voor pedagogisch medewerkers van de vroegschoolse en voorschoolse opvang. Deze geïntegreerde cursus is een voorbeeld voor Nederland. Eindhoven is een stad van innovatie, van technische ontwikkelingen en van design. Op bepaalde momenten, zoals bij de DDW of tijdens de open dag van de Tu/e, wordt een tipje van die sluier opgelicht voor het publiek. Maar veel burgers van Eindhoven weten weinig van wat er allemaal wordt ontwikkeld in de stad, bij bedrijven, bij onderwijsinstellingen, bij start-ups etc. De bibliotheek wil iets betekenen in het verkleinen van die kloof: de bibliotheek als etalage van de stad.

Met andere culturele instellingen ontwikkelen we vanuit een gezamenlijk concept met de voor-en naschoolse opvang een inspirerend en afwisselend stedelijke educatief programma voor de periode 2017-2020. Talentontwikkeling dragen we breed uit, ook naar de Spilcentra, naar kinderen en hun ouders en de professionals. Wij willen daarin vooral samenwerken met andere instellingen in de stad. Bijvoorbeeld in de Pink en Pienter bende. Deze jeugdclub heeft als doel onze directe relatie met kinderen te verstevigen. Tevens biedt het ons de gelegenheid om de relatie met ons netwerk te verstevigen (culturele partners, andere instellingen in Eindhoven met aanbod voor de betreffende leeftijdsgroep). De Pink & Pienter Bende biedt rond wisselende thema’s spannende activiteiten aan in de bibliotheek in de Witte Dame. Activiteiten waarbij spelenderwijs geleerd wordt. Kinderen kunnen lid worden van de Pink en Pienter bende. Dit biedt ons de gelegenheid rechtstreeks met hen (hun ouders) te communiceren. De Pink en Pienter bende bestaat uit vijf stripfiguren die van alles meemaken in Eindhoven en Waalre. Elk lid heeft een eigen persoonlijkheid. Ieder kind kan zich wel met een van hen identificeren. Het is laagdrempelig, bedoeld voor iedereen. “Pas op, je kunt er slim van worden”. We zoeken samenwerking met andere partijen in de stad waar kinderen ook spelenderwijs kunnen leren. Met het project Atelier in de wijk zetten we ons in voor informeel leren van kinderen in de voor- en vroegschoolse periode. Door jonge kinderen en hun ouders de mogelijkheid te bieden in een leerzame omgeving kennis te maken met allerlei vormen van leren, dragen wij bij aan de taalontwikkeling van jonge kinderen. Het zelf ervaren, zelf experimenteren, het proces van proberen en weer opnieuw op een andere manier proberen, is het fundamentele begin van ieder leerproces van kinderen en dus van het Atelier in de wijk. Door ervaringen, gedachten en gevoelens op meerdere manieren uit te drukken en door onderwerpen in wisselende contexten tegen te komen en te onderzoeken, ontwikkelt de rijkdom van de 100 talen zich. Bij het opzetten werken wij o.a. samen met het CKE, de Ontdekfabriek, de Koreingroep, het Eindhoven Museum, T-Huis. (Groot)ouders kunnen met hun jonge kinderen vrij experimenteren, spelen, communiceren, creëren en elkaar ontmoeten. Bronnen van kennis in de vorm van boeken en internet zijn aanwezig. Het Atelier in wijk is geschikt voor alle kinderen / voor alle families ongeacht achtergrond, geletterdheid, begaafdheid. Juist door het aanbieden van vrij onderzoek, plezier, experiment, interactie en expressie vindt iedereen iets dat inspireert en aanmoedigt om samen aan de slag te gaan. Het sluit aan bij de verschillende leerstijlen en de aangeboren nieuwsgierigheid van kinderen en is een innovatie als het gaat om het verbinden met de wijk. In het najaar 2016 starten wij met een pilot. Op Strijp-S verschijnt in juli 2016 een waar makersparadijs (Microlab), de openbare werk-en creatieplaats voor Eindhoven. Wij huren op deze locatie ruimte om een Tech-Play-plek te realiseren. Dit is een laagdrempelige voorziening voor kinderen en jongeren van 7-20 jaar, waar verschillende partijen op basis van gelijkwaardigheid samenwerken en hulpmiddelen, kennis, netwerken en menskracht delen.

De Tech-Play-Plek fungeert als een soort van “clubhuis” voor initiatiefnemers die in de stad/regio actief bezig zijn met het aanbieden van een programma waarmee onderzoekend en ondernemend leren wordt gestimuleerd. Leren is doen. Vanuit de samenwerking tussen Van Piere, Natlab en de Bibliotheek Eindhoven stellen we vanaf dit jaar een Stimuleringsprijs voor lokaal schrijftalent in. Het Eindhovense bedrijf DELA heeft aangegeven haar naam daaraan te willen verbinden. De bibliotheek gaat zich inspannen diverse culturele instellingen en boekhandels en organisaties uit de stad (o.a. Poëzieclub Eindhoven, Poëthement, stichting Man in de Maan, Stadsdichter) samen te brengen voor de organisatie van een Poeziëweek en Poeziëroute. Innovatie: we dromen van In Eindhoven zijn meerdere bibliotheken actief. Wij zoeken samenwerking om onze klanten beter te kunnen helpen. Er zijn al contacten met de Fontys bibliotheken. Er zijn incidentele contacten met de bibliotheek van het Van Abbemuseum. Het zou mooi zijn als we tot een Eindhoven-Net kunnen komen waarbij onze klanten toegang krijgen tot alle speciale collecties van andere bibliotheken (Fontys, TU/e, Augustijnen, Catharina Ziekenhuis, Design Academy, GGZe) in de stad. Wij zien het belang van duurzame inzetbaarheid van mensen in bedrijven en kennis en vaardigheden voor deelname aan de maatschappij van alle burgers. Ook in de toekomst zullen mensen moeten blijven leren en zich moeten blijven ontwikkelen. Als bibliotheek willen wij een steeds bredere rol vervullen in een leven lang leren. Wij zien onze rol vooral in het informeel leren. Wij willen de plek zijn waar mensen met een leervraag of taalvraag als eerste naar toe gaan. Zowel in de vestigingen als digitaal. We zijn een betrouwbare gids naar andere partijen. We willen mensen bij elkaar brengen met potentiele partners als Konnektid of de Volksuniversiteit. Wij werken samen met anderen zoals Dynamo/Link2work waarbij het uitgangspunt het talent van mensen is. Maar we zijn ook een trainingscentrum voor leerkrachten, pedagogisch medewerkers en ouders op het gebied van leesplezier, digitale geletterdheid, kennis delen en persoonlijke ontwikkeling. In ons eigen gebouw of elders. We hebben een aanbod voor kinderen die extra uitdaging en aandacht nodig hebben, maar ook voor kinderen die extra ondersteuning nodig hebben bijv. op het gebied van dyslexie. We willen iedereen de kans geven mee te doen. Wij bieden mogelijkheden tot informeel leren passend bij verschillende leerstijlen. We maken gebruik van bestaande werkplaatsen met allerlei apparaten (Microlab bijvoorbeeld) of hebben die misschien in ons eigen gebouw. De afgelopen 2-3 jaar is de doelgroep Young Adults ontdekt door uitgeverijen. Er worden steeds meer boeken voor deze groep uitgegeven. De leeftijdsgroep van 15-23 jaar vormt een actieve groep op social media en ook events georganiseerd door uitgeverijen, worden goed bezocht. Als bibliotheek willen wij deze groep betrokken houden en ook bereiken met onze collectie maar ook door activiteiten. Het gaat in dit geval echt om fictie-boeken en dus om leesplezier. Juist deze groep willen we inzetten op kennisdeling: studenten 37

delen hun kennis op het gebied van social media, internetvaardigheden en zoekmethodes met de mensen die daar moeite mee hebben. Door middel van het geven van workshops, of door 1 op 1 kennisoverdracht in een soort van “maatjes”vorm. Of door inzet via scholen: stageopdrachten die bestaan uit het delen van bovenstaande vaardigheden met de digibeten. Daarnaast door het lopen van maatschappelijke stages: zij doen hier kennis op, wij delen met hen hoe het is om in een organisatie te werken en maken ze deelgenoot van een groep collega’s. Wij willen in de bibliotheek een testlab kunnen aanbieden waar bedrijven (start-ups) overheid en onderwijs hun producten en ideeën kunnen presenteren aan een breed publiek. Waar bezoekers van de bibliotheek kunnen uitproberen en testen. Op die manier kan door ontwikkelaars gebruikersinformatie worden verzameld. Een plaats waar je kunt maken, bedenken en ervaren en waar in co-creatie bijna alles mogelijk is. Door deel te nemen aan stedelijke initiatieven als de DDW en de DTW dragen wij als laagdrempelige instelling ons steentje bij aan het toegankelijk maken van informatie over techniek en design. We willen doorgroeien naar een centrum voor sociale innovatie. Een plaats waar technologie, design en maatschappelijke vraagstukken bijeen worden gebracht. Waar aandacht is voor de menselijke maat. Wij willen mensen verbinden rond vraagstukken die in de stad leven. Bijvoorbeeld Eindhoven Kantelt in samenwerking met Nederland Kantelt. Ten slotte leeft bij ons de ambitie om de kennis en kunde van universiteiten en hogescholen laagdrempeliger beschikbaar maken.

IV. Meedoen (door maatschappelijke betrokkenheid te vergroten) Operatie De bibliotheek biedt aan iedereen de mogelijkheid om aan de eigen ontwikkeling te werken. Ook in ons vrijwilligersbeleid vinden wij talentontwikkeling essentieel. We zoeken niet alleen mensen om te helpen in de bibliotheek, maar willen vooral onze vrijwilligers helpen met een betere positie om werk te vinden, met het leren van het Nederlands of om uit een sociaal isolement te raken. We kiezen daarbij nadrukkelijk voor mensen met een ‘rugzakje’. In totaal werken wij nu jaarlijks met zo’n 180 vrijwilligers en 15-20 stagiaires. Wij maken graag gebruik van de kennis en kunde van Eindhovense leerlingen van bijvoorbeeld de Mytylschool, School23, de Rooi Pannen, Summacollege, Fontys en SintLucas. Bij het SintLucas hebben wij een klas geadopteerd die voor ons allerlei mediaproducten ontwikkelt . Het bibliotheekcafé vormt het hart van de bibliotheek waarmee het verblijf in de bibliotheek kan worden verlengd en veraangenaamd. Het café is tevens een opleidingsinstituut/leerwerkbedrijf waar stagiaires en vrijwilligers kunnen werken aan hun kennis en vaardigheden. De leestafel biedt een keur aan Nederlandse en buitenlandse dagbladen en magazines die gratis kunnen worden gelezen. Sinds meer dan een jaar stellen we uitgestelde koffie gratis beschikbaar aan onze bezoekers met een smalle beurs. Hiermee verhogen we de gastvrijheid en versterken we de sociale cohesie in de stad. Zoals we al in onze missie schrijven, spannen wij ons ons extra in voor mensen die (digitaal) laaggeletterd zijn. Een groep taalambassadeurs is een vaste adviesgroep voor onze bibliotheek. Naar aanleiding van hun adviezen hebben wij bijvoorbeeld ons assortiment aangepast en onze verwijzingsborden aangepast door pictogrammen toe te voegen. Bij actuele maatschappelijke zaken neemt de bibliotheek haar rol en verantwoordelijkheid, bijvoorbeeld rondom de grote vluchtelingenstroom. Wij bieden hulp aan vluchtelingen om zich sneller thuis in Eindhoven te voelen door middel van stages en nemen ook onze rol in het informeren van Eindhovenaren door debatbijeenkomsten en kennisdossiers. We hebben ook aandacht voor ouderen voor wie een bibliotheekbezoek niet gemakkelijk te realiseren is. Er is een Boek-aan-Huis dienst en we staan open voor nieuwe diensten omdat vergrijzing en vereenzaming belangrijke maatschappelijke thema’s zijn de komende jaren. Ook een verdergaande ondersteuning van burgerbibliotheken gaat een bijdrage leveren aan beter bedienen van deze groep. Innovatie Innovatie: we geven een impuls Een bibliotheek is een belangrijke pijler in het internationale vestigingsklimaat. Internationals zien een bibliotheek als een waardevrije en veilige plek, waar iedereen welkom is zonder enige verplichting. In veel “buitenlanden” heeft men veel minder vertrouwen in de overheid en vervult een bibliotheek een informerende en verbindende rol. In Eindhoven kunnen we deze rol beter benutten door een programma te maken voor en door Internationals. Wij bieden hen en hun kinderen programma’s aan 41

rondom leesplezier, digitale geletterdheid, stage-/vrijwilligersplaatsen en een kennismaking met de stad. En de Internationals stellen hun kennis en ervaring beschikbaar voor de inwoners van Eindhoven (levende landengids). Innovatie: we dromen van Wij dromen ook van de bibliotheek als hét debatcentrum van Eindhoven. In ons debatcentrum willen we de maatschappelijke discussie rond thema’s als burgerschap, vrijheid van meningsuiting, privacy etc. faciliteren. Hier staan grootstedelijke Eindhovense onderwerpen en algemene ontwikkelingen in politiek, rechtspraak, wetenschap en de maatschappij in brede zin op de agenda. De bibliotheek faciliteert de maatschappelijke discussie tussen bevolkingsgroepen en belanghebbenden, stimuleert betrokkenheid van burgers bij deze onderwerpen en vervult een netwerkfunctie. Daarnaast draagt ze als debatcentrum bij aan een divers cultuuraanbod. Wij dromen van een rol voor de bibliotheek in een brede laagdrempelige voorlichting rond gezondheidsthema’s als autisme, dementie, voeding, voorbereiding op een gezonde zwangerschap, samen met partners als de GGD/GGZ, huisartsen en het consultatiebureau.

3.1.1 Vijftien kernactiviteiten (inclusief proces-indicatoren) I. Leesplezier bevorderen In de operatie door ieder jaar: 1. 900.000 boeken (en 10.000 E-books) uit te lenen; 2. 11 fulltime mediacoaches in te zetten; 3. 2.000 kinderen voor te lezen; 4. 10 leesclubs te helpen; 5. Eenmaal per jaar het Boekiefest (Eindhovens boekenbal) te organiseren; 6. Een schrijfwedstrijd uit te roepen. II. Digitale geletterdheid vergroten In de operatie door ieder jaar: 7. Minstens 750 bezoekers in het digitaal café te helpen; 8. Media Ukkie Dagen te organiseren; 9. Workshops en trainingen te organiseren met een bereik van 1.250 deelnemers; 10. Aanbieden van een doorlopende mediawijsheidlijn met een bereik van jaarlijks 18.090 kinderen in Eindhoven en Waalre. III. Kennis delen en talentontwikkeling stimuleren In de operatie door ieder jaar: 11. 125 (inter)nationale kranten en tijdschriften beschikbaar (fysiek en online) te stellen; 12. Organiseren van 10 debatbijeenkomsten rond actuele maatschappelijke thema’s; 13. Programmeren van 100 lezingen, informatiebijeenkomsten en workshops en een stimuleringsprijs voor lokaal schrijftalent te organiseren. IV. Meedoen (door maatschappelijke betrokkenheid te vergroten) In de operatie door jaarlijks: 14. Te werken met 200 vrijwilligers en 15-20 stagiaires; 15. 2-4 leerwerkplekken in het bibliotheekcafé aan te bieden. 42

3.2 Voor 225.000 burgers in Eindhoven en 17.000 in Waalre We werken voor de bevolking van de gemeente Eindhoven en Waalre. Ons streven is voor alle 242.000 inwoners relevant te zijn. Ons streven is door maximalisering van ons publieksbereik én kwalitatief goede en relevante activiteiten voor zo veel mogelijk mensen een zo groot mogelijke impact te hebben.

AANTAL LEDEN IN EINDHOVEN EN WAALRE

Aantal inwoners

0–4 jaar

5–17 jaar

18–64 jaar

65+

Totaal

11.250

29.000

149.750

35.000

225.000

860

2.700

9.500

3.940

17.000

Lid/ abonnement

Onze doelgroep is breed en ons budget voor marketing en communicatie beperkt. Om een zo groot mogelijk rendement op onze marketingcommunicatie investeringen te genereren, kiezen we er voor inspanningen direct te koppelen aan specifieke activiteiten en de doelgroepen waar die activiteiten zich op richten. Dus niet generiek maar specifiek. We maken daarbij maximaal gebruik van social media, de communicatiekanalen van onze partners, de community van leden alsmede de bezoekers van de Witte Dame en de 69 Spilcentra.

3.3 Met 50 stedelijke samenwerkingspartners Wij zijn ons ervan bewust dat we onze doelen niet alleen kunnen bereiken. We zijn onderdeel van een netwerk en zien de meerwaarde van het samenwerken met anderen die onze uitdagingen en ambities delen. Als we goed samenwerken levert dat een toegevoegde waarde! We werken daarbij vanuit twee principes: Opgaven verbinden (de verkokering te lijf) ‘Opgaven verbinden’ gaat over grensoverschrijdende coalities. Een coalitie die belangen verbindt kan een reeks losse opgaven bijeen brengen in een ‘familie van opgaven’ en misschien nog wel belangrijker ‘een familie van gepassioneerde mensen en organisaties’ die werk willen maken van het SAMEN oplossen van onze kernopgaven. We maken samen werk van de best denkbare oplossingen. De Bibliotheek Eindhoven kiest daarbij positie als de verbindende schakel in de domeinen lezen en digitale geletterdheid. De taken die we daarmee voor onszelf zien zijn: agendering van belangrijke maatschappelijke opgaven, building the community en het ontwikkelen en uitvoeren van resultaatgerichte projecten en activiteiten. Lerend ontwikkelen (nieuwsgierigheid loont) Eén ding weten we zeker: we weten niet hoe de wereld van morgen eruitziet. Maar we zijn wel heel nieuwsgierig naar die wereld en willen met onze omgeving samen op zoek naar het Eindhoven van morgen en het belang van taalvaardigheid en digitale geletterdheid ontdekken en ontwikkelen. We denken groot, nemen kleine stappen en bewegen snel. We durven daarbij fouten te maken en buiten de gebaande paden te treden. De ontwikkeling van deze BIS-aanvraag is tot stand gekomen in dialoog met de bestuurders van een breed spectrum aan actoren op het Eindhovense ondernemende, culturele en maatschappelijke speelveld. In een tweetal strategische sessies alsmede individuele gesprekken met: Eindhoven365 / Korein / Parktheater / Stedelijk College Eindhoven / Brainport Development / Innofun / Design Academy Eindhoven / St. Anna Zorggroep / Studio040 / Van Berlo / Marcel Clerckx / Van Abbemuseum / Lumens Groep / Salto. Daarnaast hebben we deelgenomen aan een aantal strategische sessies om te komen tot een stedelijk educatie programma. Gesprekspartners waren: preHistorisch Dorp / het Parktheater / Van Abbemuseum / CKE / Cultuurstation / Korein Groep / PSKE.

We zijn aanwezig tot in de haarvaten.

BIBLIOTHEEK EINDHOVEN

BIBLIOTHEEK WAALRE

Het aantal partners groeit! Koninklijke Bibliotheek / Vereniging voor Openbare Bibliotheken / Stichting Lezen & Schrijven / Cubiss / Bibliotheken Zuidoost Brabant / Internationale school / UWV / Scholen voor primair onderwijs: Salto, SKPO, Vrije School Brabant, Evangelische Basisschool Online, Islamitische basisschool Tarieq, SSOE (stichting speciaal onderwijs en expertisecentra) / Eindhovense Fabrikanten Kring / Eckart College / Platform Samenwerkende Kindercentra Eindhoven (PSKE) / Koreingroep / Dikkie & Dik Kinderopvang / GGD / Consultatiebureau / GGZe / Gemeenten Eindhoven en Waalre / Expat Center South de Hub / Seats2Meat / Volksuniversiteit Eindhoven / Academisch Genootschap / Fontys Hogeschool / TUe / Design Academy / SintLucas / Summacollege / School23 / Stercollege / De Rooi Pannen / Mythylschool / Lumensgroep / CKE / Van Abbemuseum / Parktheater / preHistorisch Dorp / Ontdekfabriek / MU / Natlab / Boekhandel Van Piere / Poëzieclub Eindhoven / Stadsdichter Eindhoven / T+ Huis / MAD / Ideeënlab / Stichting Jureka / Beam it up / Techniekbieb / BKSY app / SamenvoorEindhoven / Microlab / De Stadsdichter / Tegenlicht Meetup / BZW (kring Eindhoven) / Rabobank Eindhoven - Veldhoven / Fourtress / Contactalook / Van Maerlant Lyceum.

3.4 Met 67 medewerkers en bijna 200 vrijwilligers Het team van de Bibliotheek Eindhoven bestaat uit 67 medewerkers die in de Witte Dame werken en op de Spilcentra of elders in Eindhoven of Waalre. Gepassioneerde professionals die samen met bijna 200 vrijwilligers vorm geven aan de Bibliotheek Eindhoven. We werken vanuit een platte organisatiestructuur waar de persoonlijke ontwikkeling voorop staat, en waar de vrijheid groot is, evenals de verantwoordelijkheid. Mensen worden uitgedaagd het experiment aan te gaan en hun talenten te ontwikkelen. Denk buiten de bestaande conventies. Dienstbaarheid aan onze gasten, de stad en haar inwoners staat bovenaan ons prioriteitenlijstje. Daar hechten we enorm aan.

3.5 Op ondernemende wijze Gemeente Eindhoven doet bij de Rijksoverheid een beroep op regelruimte om op ondernemende wijze samen met gebruikers en de triple helix op diverse terreinen maatwerk voor de stad te kunnen leveren. De Bibliotheek Eindhoven doet eenzelfde beroep op de gemeente Eindhoven en de Stichting Cultuur Eindhoven om zo cultureel ondernemerschap inhoud te kunnen geven. Cultureel ondernemerschap geven wij vorm door: 1. Samen te werken met partners die mede inhoud geven aan onze missie en visie: - Gezamenlijke productontwikkeling met bedrijven; - Gezamenlijke productontwikkeling met culturele instellingen; - Sponsors te werven voor producten of lezingen. 2. Door ‘Expeditie Anton’. Een team van vier nieuwe medewerkers gaat twee jaar aan de slag om nieuwe producten, diensten en verdienmodellen te ontwikkelen voor bestaande en nieuwe klanten/ gebruikers/leden/gasten. Aan de verdere professionalisering van de organisatie werken we door: - Ons identiteitstraject, waarin de (maatschappelijke) betekenis van de Bibliotheek Eindhoven handen en voeten heeft gekregen en de kernwaarden (samenwerken, ontplooiing, ondernemen, reflectie en gastvrijheid) zijn geoperationaliseerd; - Te werken aan de implementatie van de governance code cultuur op het niveau van de raad van toezicht en het bestuur; - Via een leiderschapstraject te investeren in alle leidinggevenden; - 5% van de omzet te reserveren voor opleiding en ontwikkeling; - Organisatiebreed in te zetten op verbeteren en de middelen die daardoor vrijkomen in te zetten voor vernieuwing; - Een organisatiebreed expertiseprogramma en gastvrijheidsprogramma in te voeren; - Organisatiebreed mobiele telefoons en mobiele devices beschikbaar te stellen; - Een cultuurprogramma (de cultuurthermometer) uit te voeren; - Het nieuwe werken/locatie ongebonden werken in te voeren; - Door sterk in te zetten op interne (via intranet Plek) en externe kennisdeling. 46

4. We werken voor mensen

Maaike van Oosterhout Vrijwilliger Bibliotheek op School 44 jaar

“ Ruimte om te ontdekken en je te verwonderen.” “Lezen verrijkt je denkwereld en je kijk op de wereld. Een boek geeft je vleugels; het tilt je op en neemt je mee, een andere dimensie in. Mijn kinderen vinden het heerlijk als ik ze meeneem naar de bibliotheek. Er is voor hen zoveel aanbod, zoveel te ontdekken. Zo’n bezoek zonder haast is weldadig in onze hectische, snelle maatschappij met al die informatie en prikkels. Het haalt even de snelheid uit je hoofd, waardoor ruimte ontstaat om te ontdekken en te verwonderen.”

Coen Kaldenhoven Student 26 jaar

Karin Diesselborg Deelnemer aan de Walk&Talk en enthousiast lid van de bibliotheek 52 jaar

“Iedereen houdt hier rekening met elkaar.” “Ik kom hier wekelijks om te studeren. Veel mensen komen met eenzelfde reden naar de bibliotheek, om rustig te werken. Iedereen houdt hier dan ook rekening met elkaar. Op school of in een koffietentje is dat niet zo, daar is het te druk. Voordeel van de bibliotheek is ook dat het vrijwel de hele dag open is en dat je er ook goed kan pauzeren in het bibliotheekcafé. Ook na mijn studie zal ik hier blijven komen.”

“Ik vind de Walk&Talk een geweldig initiatief.” “Ik heb er al veel van opgestoken. Je deelt tips met lotgenoten en raakt weer op de hoogte van zaken die de afgelopen jaren veranderd zijn. Ik ben al vanaf 1978 lid van de Bibliotheek Eindhoven. Lezen is mijn hobby. Als er een nieuw boek uit is, haal ik die altijd hier. Ik heb nog steeds graag een écht boek in handen. Sinds kort help ik mee in een Bibliotheek op School. Daar probeer ik de kinderen ook warm te maken voor het lezen.”

Widiyani Expat en vrijwilliger bibliotheekcafé 47 jaar

Dhr. Van Gestel Bezoeker van de bibliotheek in de Witte Dame 69 jaar

Riet Weiss Bezoeker van de bibliotheek in de Witte Dame 66 jaar

Anoniem Bezoeker van de bibliotheek in de Witte Dame

“A lot of interesting events for expats.” “I came to Eindhoven in 2010 to pursue my PhD at the TU/e. Two times a week I work as a volunteer at the library café. It’s fun and educational as well, because ‘food reflects culture’. I like to host people and want to get some experience in a horeca-environment. Besides that, I can learn about Dutch culture here and practice the language. For the expatcommunity the library is a nice and important place to study and borrow books. There are a lot of interesting events for them. And of course it’s a great place to meet eachother and enjoy a good coffee!”

“Een goed boek, prachtig voor in de vakantie.” “Ik vind de hoeveelheid informatie die in de bibliotheek te vinden is heel groot. Ik heb zelf een brede interesse, wil alles weten. Soms leen ik ook een goed leesboek, dat vind ik prachtig voor in de vakantie. Een mooi verhaal om te lachen, maar ook met een traan. Het is fijn om hier rond te lopen. Vaak begin ik bij de kookboeken, en dan kijk ik wat ik verder nog tegen kom.”

“Ik wil een boek in mijn handen hebben.” “De bibliotheek betekent voor mij: boeken. Ik lees hier van alles, informatief en ook detectives. Tijdschriften en kranten blader ik door als ik hier bij het café zit. Sinds een paar weken lees ik ook wel eens op een tablet. Maar ik wil een boek in mijn handen hebben. Dat zal gewenning zijn. Ik vind de Witte Dame sinds de reorganisatie wel achteruit gegaan. Er zijn te weinig boeken op voorraad, eigenlijk een grote stad als Eindhoven niet waardig. Dat vind ik wel erg jammer.”

“De bibliotheek is een plek waar je terecht kan.” “Ik kom hier om te leren, om de actualiteit bij te houden. Ik zit achter de computer en lees boeken: biografieën, boeken over actualiteit, tijdschriften, kranten. Ik leen niet, ik lees hier. Thuis heb ik ook wel een pc en internet. Maar als ik in de buurt ben, kom ik hier een uurtje. Drink koffie, eet een gevulde koek. De bibliotheek is een plek waar je terecht kan. Ik kwam al toen de Bibliotheek Eindhoven nog in de Piazza zat, een paar keer in de week. Ik ben geen klant, ik ben een passant.” 53

Malika Benchellal Bezoeker de Witte Dame, samen met haar tweeling van 3 jaar 36 jaar

Shainandra Gajadhar Student 17 jaar

Elze Vollenga-Witteveen Bezoeker van het digitaal café 63 jaar

“Lezen helpt om de taal te leren.” “De kinderen zijn hier blij. En daardoor heb ik hier even rust. De jongens maken puzzels en lezen boekjes. Ik kan dan de krant lezen. We wonen niet heel dichtbij, maar ik kom toch elke week een keer. Ik vind het heel belangrijk dat de kinderen goed gaan lezen, om de taal goed te leren. Oorspronkelijk kom ik uit Marokko. Boeken lezen heeft me zelf ook veel geholpen om de taal te leren. Thuis lees ik niet, daar is het te druk met de kinderen. Hier lees ik wel.”

“Het is hier gewoon fijn.” “Het is hier gewoon fijn. Tijdens tentamens ben ik elke dag in de bibliotheek om te leren. Er is hier veel materiaal dat ik voor mijn studie nodig heb. Ook neem ik graag leesboeken mee naar huis. Lezen is gewoon leuk. Maar ik lees ook om mijn woordenschat te verbeteren in verschillende talen: Nederlands, Engels, Spaans. Laatst heb ik nog 5 boeken geleend. Ja, als ik boeken leen, dan leen ik ook meteen veel.”

“Ik ben behoorlijk digibeet en tegenwoordig moet alles digitaal geregeld worden.” “Mijn man deed de computerzaken. Maar sinds zijn overlijden moet ik het doen. Ik ben behoorlijk digibeet en tegenwoordig moet alles digitaal geregeld worden. Dat leidde soms tot slapeloze nachten. In de nieuwsbrief van de Bibliotheek Eindhoven las ik over het digitaal café. Ze zijn hier heel vriendelijk en leggen alles rustig uit. Ik wou dat ik hier eerder was gekomen.“

Eefje van Kaam Ex-vrijwilligster bibliotheekcafé en nu werkzaam in een lunchcafé in een betaalde functie 26 jaar

“Nu weer aan het werk in een betaalde functie.” “Ik was op zoek naar een manier om weer terug op de arbeidsmarkt te komen nadat ik een aantal jaren niet heb kunnen werken. Het bibliotheekcafé was een fijne en veilige reintegratieplek voor mij. Een kans om weer onder de mensen te zijn, te wennen aan structuur, verantwoordelijkheid. Door deze tussenstap ben ik nu weer aan het werk in een betaalde functie.”

Maaike van Oosterhout Vrijwilliger Bibliotheek op School 44 jaar

“ Kinderen lezen écht nog wel, ook al hoor je vaak anders.” “Ik ben vrijwilliger bij de bibliotheek in basisschool St. Antonius Abt. Vanaf dag één dat we open zijn, zijn de kinderen enthousiast. Ze vinden het heerlijk om hier te zijn, komen vaak rennend binnen. Kinderen lezen écht nog wel, ook al hoor je vaak anders. Maar sommigen moet je wel helpen te ontdekken wat ze nu leuk of interessant vinden. ‘Ik lees niet zo graag,’ zei laatste een jongen. Toen ik vroeg waarom niet, antwoordde hij: ‘Ik kan het gewoon niet zo goed’. Samen vonden we een boek dat hem echt aansprak. En toen werd zijn langzame lezen totaal ondergeschikt aan het leesplezier!”

Lotte Boschman Vrijwilliger jeugdafdeling en VoorleesExpress 25 jaar

René van Es Vrijwilliger bibliotheekcafé 49 jaar

“Hier kan ik mijn kwaliteiten inzetten” “Door een bipolaire stoornis moest ik steeds stoppen met mijn studie (SPH, HAN, filosofie) en werk. Na 2 jaar therapie ben ik inmiddels in staat mijn koppie boven water te houden, maar werk of opleiding blijft lastig vanwege de druk. Omdat ik het zonde vind niets met mijn talenten te doen – ik ben muzikaal, sociaal, intelligent, creatief – ben ik sinds enkele maanden vrijwilliger bij de bieb (én zing ik in de band B’wana dik). Hier kan ik mijn kwaliteiten inzetten, houd ik zelf beide handen aan het stuur en lever ik een zinvolle maatschappelijke bijdrage. Ik herontdek mijn kwaliteiten en krijg weer structuur in mijn leven. Bij de bieb voel ik me gehoord en gewaardeerd. En de begeleiding is top!”

“Dit werk versnelt mijn herstelproces” “Na een burn-out en twee hartincidenten, belandde ik in de Ziektewet. Niks voor mij, dus ik was maar wat blij toen ik hier als vrijwilliger aan de slag kon. Door die burn-out was ik mezelf behoorlijk kwijtgeraakt, maar hier heb ik mezelf weer teruggevonden. Ik heb een zinvolle dagbesteding, lever mijn bijdrage aan de maatschappij en ben sociaal weer actief. Je gaat om met leuke collega’s en klanten, boekt kleine successen en bouwt weer zelfvertrouwen op. Een mensgerichte omgeving als deze, waar oprecht aandacht is voor het individu, versnelt het herstelproces. Daar ben ik van overtuigd!”

5. Onze professie

Onze professie: Leesplezier, digitale geletterdheid, kennis delen & talentontwikkeling en meedoen. Paul Adels Manager unit Markt- en Productontwikkeling Bibliotheek Rotterdam

“Een veilige, inspirerende leeromgeving voor de allerjongsten.” “De eerste levensjaren zijn cruciaal voor de ontwikkeling van de hersenen. Investeren in de ontwikkeling van jonge kinderen is dus enorm belangrijk. Voor hun woordenschat, taligheid, creativiteit en oplossend vermogen. Ons concept Atelier in de Wijk draagt daar sterk aan bij. Hierbij gaat het om ontdekkingsgericht leren van kinderen van 0 tot 7 jaar. Door hen in contact te brengen met kunst en wetenschap ervaren ze ‘al doende’ de principes en mogelijkheden ervan, leren ze zich op verschillende manieren uit te drukken en ontdekken ze wat ze leuk vinden en waar hun talenten liggen. En omdat ook ouders en wijkbewoners daarbij worden betrokken, is het ook goed voor de sociale cohesie in de wijk.”

Liselotte de Groot en Robbert Storm Oprichters Beam It Up, educatieve ontwerpstudio, die zich bezighoudt met de integratie van technologie en cultuur in het onderwijs

“Inspirerend hoe de bibliotheek alle nieuwe ontwikkelingen van dichtbij volgt.” “Beam It Up en de Bibliotheek Eindhoven werken samen aan een nieuwe tool die ingezet kan worden op de Bibliotheek op School. Het wordt een interactieve game waarmee kinderen op een nieuwe manier leren hoe ze de juiste zoekvragen moeten formulieren, informatie moeten opzoeken in boeken en op internet. We zijn erg blij met deze nieuwe ontwikkelingen, en vinden het erg inspirerend hoe de bibliotheek alle nieuwe ontwikkelingen van dichtbij volgt en nadenkt hoe ze deze technieken kunnen gebruiken om de bibliotheek constant te blijven vernieuwen.”

Kris De Prins Directeur Holland Expat Center South

“Een fysiek alternatief om kennis te down- en uploaden.” “In de Eindhoven-regio leven zo’n 20.000 internationals en dat aantal neemt snel toe. Intermenselijk contact is voor hen essentieel om hier te kunnen ‘aarden’. De bibliotheek is daarvoor – naast het Expat Center en the Hub Eindhoven – de aangewezen plek. Een fysiek alternatief voor het downloaden en uploaden van kennis. Je kunt er immers niet alleen een boek lenen of een tijdschrift doorbladeren, maar ook je kennis, cultuur en achtergrond delen met iedereen die daarin is geïnteresseerd. Via de Kennismakers bijvoorbeeld. Maar bovenal is de Bibliotheek Eindhoven voor de internationale community een bijzonder aansprekende plek om elkaar te ontmoeten. Inspirerend, gezellig en gastvrij.”

Erno Mijland Manager innovatie bij Innofun, onderwijsjournalist trainer, adviseur

“Scholen moeten aandacht besteden aan alle media. De bibliotheek kan daarin ondersteunen.” “Lezen voor het plezier heeft meer dan ooit concurrentie van andere vormen van entertainment. Op zich geen probleem, want alle media hebben zo hun eigen kwaliteiten. Scholen moeten daar aandacht aan besteden. Geholpen door de bibliotheek, want die heeft deskundigheid op het gebied van media in de meest brede zin van het woord. Was het traditionele aanbod van de bieb op schaarste gebaseerd, nu zijn boeken, kennis en alle andere media altijd en overal beschikbaar. De bieb moet dus op andere wijze van meerwaarde zijn. Zij moet voortdurend de analyse maken van wat men in huis heeft aan kennis, vaardigheden en creativiteit en waar vragen liggen bij de doelgroep. Dat vraagt innovatiekracht en ondernemerschap.”

Nancy Hoens Teamcoach Korein Kinderplein Meerwater

“Samen investeren we in de taalontwikkeling van onze peuters.” “De bibliotheek is een opstap naar lezen en lezen stimuleert de ontwikkeling van taal en andere vaardigheden. Dus ja, natuurlijk is de bibliotheek voor ons belangrijk. José de Waal, onze mediacoach, maakt de bieb persoonlijk en brengt haar dichterbij. Ook voor ouders. Zij tipt ons over zaken als de Bee-Bot, waarmee kinderen spelenderwijs kennismaken met programmeren en die wij kunnen inzetten bij woordenschat- en leesonderwijs. Ze wijst ouders op het belang van lezen, nodigt hen uit voor een bezoek aan de bieb, informeert hen over zaken als de VoorleesExpress. Soms leest ze voor aan onze peuters. Een andere keer zijn we tijdens voorleesmomenten te gast op de basisschool. Zo investeren we samen in de taalontwikkeling van onze kinderen.”

Marleen Breuking ICT-coördinator Salto-basisschool De Driestam

Henk Francken Directeur basisschool Beppino Sarto

“Samen maken we onze leerlingen mediawijs.” “Kinderen komen al heel jong in aanraking met computers en tablets, internet en social media. Als basisschool breng je ze vaardigheden bij om daar op een goede manier mee om te gaan. Maar we dienen hen ook bewust te maken van de risico’s die het online-zijn met zich meebrengt. Mediawijsheid staat bij Salto hoog in het vaandel. De mediacoaches van de Bibliotheek Eindhoven helpen ons daarbij. Als leerkracht heb je niet zomaar tijd om steeds weer bij te scholen en actuele programma’s te ontwikkelen. Die inhoud brengen de mediacoaches met zich mee. Wij voegen daar onze onderwijskundige expertise aan toe. Samen maken we onze leerlingen mediawijs.”

“Lezen verruimt je kennis en kan ook een sociale functie hebben.” “Onze school werkt nauw samen met de Bibliotheek Eindhoven. Via de Bieb op School bijvoorbeeld, met een professioneel uitleensysteem en een uitgebreide collectie. De mediacoach van de Bibliotheek Eindhoven en onze leescoördinator organiseren allerlei activiteiten voor de kinderen. Zelf of op verzoek van het team. De mediacoach ondersteunt onze leescoördinator bij de ontwikkeling van het leesplan, maar verzorgt ook informatieve bijeenkomsten voor ouders en teamleden. Over sociale media bijvoorbeeld. De bieb is voor ons van essentieel belang. Lezen is leuk, geeft ontspanning en verruimt je kennis. En samen met je vader of moeder een boek lezen heeft ook nog eens een sociale functie.”

Simone Dijsselbloem Eventmanager bij netwerkorganisatie De Broekriem en actief betrokken bij Walk&Talk

“De Bibliotheek Eindhoven als inspirerende ontmoetingsplek voor werkzoekenden.” “Ik zie de Bibliotheek Eindhoven als een centraal punt waar werkzoekenden samen komen om hun ervaring uit te wisselen en van elkaar te leren. De Walk&Talk geeft hier een goede voorzet in. De Bibliotheek Eindhoven biedt meer manieren aan waarop informatie verkregen kan worden. Bijvoorbeeld door workshops of sessies met een deskundige gespreksleider. Werkzoekenden kunnen hier leren, maar ook zelf actief hun kennis delen met anderen.”

Jack Duerings Projectleider Fontys kenniscentrum taal

“Onderdeel van het innovatieproces in het onderwijs.” “Voor veel kinderen en jongeren is lezen niet cool. Maar met de tablet bezig zijn wel. De bibliotheek – niet alleen bewaker van cultureel en literair erfgoed, maar ook ons cultureel en literair geweten – speelt daar uitstekend op in. Veel makkelijker nog dan het onderwijsveld maakt zij de digitaliseringsslag. Het gaat erom dat je de leesmotivatie stimuleert. Dat doet de bibliotheek, met fantastische projecten rond bijvoorbeeld laaggeletterdheid. Maar vooral ook met initiatieven die op jonge kinderen zijn gericht, zoals de VoorleesExpress, waarmee zij ook ouders bereikt. En met coaches die meedenken over hoe de ontwikkeling van mediawijsheid kan worden ingebed in het onderwijsproces. Daarmee is de bibliotheek een wezenlijk onderdeel van het innovatieproces in het onderwijs geworden.”

Robbin Reijnen Oprichter van BKSY, de nieuwe boekenruilapp

“De Bibliotheek Eindhoven als verbindende functie in de ontmoeting rond boeken.” “BKSY en de Bibliotheek Eindhoven hebben eenzelfde doel: het organiseren van ontmoetingen rond boeken. De een vanuit een klassieke context, maar op zoek naar nieuwe, digitale wegen. De ander als digitale startup die groot belang hecht aan de fysieke ontmoeting. De bibliotheek is voor ons een leuke en logische plek om deze ontmoetingen te laten plaatsvinden. Zeker nu de Bibliotheek Eindoven steeds meer een verbindende functie tussen mensen wil vervullen.”

Albert Kivits Directeur/bestuurder van De Bibliotheek Eindhoven

“De Bibliotheek als inspiratiebron voor kennis-ontwikkeling.” “In mijn ontwikkeling heb ik altijd veel steun van mijn ouders gehad, maar mijn kennis en inspiratie deed ik op in de Bibliotheek Eindhoven. Voor mijn tiende jaar had ik al alle studieboeken uitgelezen en legde ik daarmee de basis voor de ontwikkeling van mijn talenten. En dit gun ik alle kinderen van Eindhoven en Waalre.”

Marijke Joosten Manager van Wijzer! De Bibliotheek Eindhoven

“Leesplezier laten ervaren, het is zo’n enorme investering in de toekomst van kinderen.” “We werken heel nauw samen met basisscholen en kinderopvangorganisaties om te zorgen dat we de basis van de taalontwikkeling kunnen starten bij de allerjongsten. Wij streven het creëren van een optimale lees-en mediaomgeving voor zoveel mogelijk kinderen na.”

Arjan Buchholz Mediacoach van De Bibliotheek Eindhoven

“Net zoals kinderen moeten leren fietsen, moeten ze ook leren op een slimme en goede manier met het internet en alle media om te gaan.” “Als ik een les geef in een klas en het gaat over het internet heb ik de vólle aandacht van de kinderen. Dat is misschien wel de leukste les van het jaar. Net zoals kinderen moeten leren fietsen moeten ze ook leren op een slimme en goede manier met het internet en alle media om te gaan. De rol van de mediacoach is om daar een stuk begeleiding in te geven. En… Het plezier dat ik zelf als kind zo enorm ervaren heb door te lezen... Dát probeer ik nu over te brengen op basisschoolleerlingen.”

Angeli Kemps

“Ik zie de kinderen met sprongen vooruit gaan.”

Coördinator VoorleesExpress

“Ik leer veel van wat ik meemaak door de VoorleesExpress. En de kinderen en ouders leren er ook enorm veel van. De voorlezers zien de kinderen elke week maar omdat ik de kinderen maar een paar keer zie, zie ik ze met sprongen vooruit gaan. En de dankbaarheid van de ouders en kinderen is zo mooi. De gezinnen waarderen je echt. Ze belonen je met zelfgemaakte bloemen en kettingen. Die momenten zijn fantastisch om mee te maken.”

José de Waal Mediacoach van De Bibliotheek Eindhoven en coördinator project CoderDojo

Henny van Laarhoven Medewerker Bibliotheek de Witte Dame en beheerder van de Eindhovenhoek

“Kinderen stijgen boven zichzelf uit.” “Het mooie van CoderDojo is dat kinderen op een laagdrempelige manier kennis kunnen maken met programmeren. De gemeenschappelijke interesse en vooral het samen ontdekken maakt dat kinderen boven zichzelf uitstijgen”.

“Knoop een praatje aan met een andere bezoeker en er komen gegarandeerd de mooiste verhalen los.” “In de Eindhovenhoek kunnen geïnteresseerde Eindhovenaren hun hart ophalen: lezen over Eindhoven in heden en verleden in de uitgebreide boekencollectie, beeldverhalen over Eindhovense thema’s en foto’s uit de oude doos bekijken op de erfgoedtafel, bekende plekjes zoeken op de luchtfoto op de vloer en ook beelden van een mogelijke Eindhovense toekomst zien, geschetst in ons project ‘Bouw mee aan het verhaal van de toekomst’. Kortom: het is een plek waar je Eindhoven kunt leren kennen en Eindhovenaren kunt ontmoeten. Knoop een praatje aan met een andere bezoeker en er komen gegarandeerd de mooiste verhalen los.”

Ria Kooistra, Medewerkster Bibliotheek de Witte Dame en gastvrouw bij de Walk&Talk

“De informatie-uitwisseling tussen werkzoekenden gaat online door.” “De Walk&Talk biedt werkzoekenden op een heel laagdrempelige manier de mogelijkheid om met elkaar kennis en ervaring uit te wisselen. Werkzoekenden geven aan met een prettig gevoel weer naar huis te gaan en er óók nog iets van opgestoken te hebben. En die informatie-uitwisseling gaat online door. Via een besloten Facebookgroep tippen leden elkaar op leuke vacatures in Eindhoven.”

6. We ‘boeken’ resultaat

6.1 Van Smart City naar Happy City Bibliotheken zijn van een economische, sociaal-maatschappelijke en culturele (meer)waarde voor de stad en haar inwoners, hebben impact tot in de haarvaten van de stad en dragen bij aan de ontwikkeling van de stad en haar inwoners. Onderzoek en de praktijk tonen aan dat bibliotheken met hun inzet op het gebied van: - - - -

Het vergroten van het leesplezier/het bestrijden van laaggeletterdheid; Het vergroten van de digitale geletterdheid; Het delen van kennis en het ontwikkelen van talenten; En het bijdragen aan de participatie van allerlei doelgroepen...

...een significant positieve invloed hebben op: - De gezondheid en het welzijn van mensen, omdat ze minder schulden hebben en meer controle over hun leven; - De economie, omdat medewerkers binnen bedrijven productiever en veiliger werken, omdat kinderen worden voorbereid op de vaardigheden van de toekomst en omdat de bibliotheek bijdraagt aan een leven lang leren/duurzame inzetbaarheid van de beroepsbevolking; - Het vestigingsklimaat, onder meer omdat de bibliotheek dĂŠ waardevrije plek is voor internationals en nieuwkomers; - De deelname van het aantal mensen aan het maatschappelijk verkeer (betaalde en onbetaalde arbeid); - De versterking van de sociale cohesie (onderlinge sociale verbanden), omdat er onderlinge kennis wordt gedeeld en omdat er gratis wi-fi en studiewerkplekken zijn; - De culturele- en burgerschapsontwikkeling van kinderen (literatuur, poĂŤzie, kennis en verbeeldingskracht) en de stad (debat, lezingen). Kortom, de Bibliotheek Eindhoven draagt bij aan het geluk van haar inwoners en aan een gelukkige stad. Van Smart City naar Happy City!

6.2 In cijfers (prestatie-indicatoren) Wij streven in 2020 naar het leveren van een forse en zichtbare bijdrage aan de volgende prestaties: a. 0 kinderen naar de middelbare school met een leesachterstand; b. 16.500 laaggeletterden in Eindhoven (50% reductie van het huidige aantal laaggeletterden in Eindhoven); c. Een toename van het aantal volwassen digitaal geletterden tot 167.000 (van 76,8% naar 85%).

Wij voelen een grote verantwoordelijkheid voor het bereiken van deze stevige ambities. Wij realiseren ons dat deze resultaten alleen in samenwerking met de belangrijkste stakeholders kunnen worden bereikt. Wij nemen graag het voortouw en steken de hand uit. 75

7. Budgettaire consequenties

7.1 We investeren in innovatie We maken de komende vier jaar 1,6 miljoen euro vrij voor de ontwikkeling van de bibliotheek van de toekomst. In dit bedrag zit een structurele en incidentele component. Belangrijke voorwaarde is wel dat de jaarlijkse resultaten van de onderneming opnieuw geïnvesteerd mogen worden in onze maatschappelijke taken. We maken concreet werk van het ontwikkelen van nieuwe diensten en hebben ook bewezen afscheid te kunnen nemen van ‘wat niet meer werkt’. Al werkend implementerend we het innovatie-gen in de organisatie. Maar we durven ook te dromen en het experiment aan te gaan. Onder de naam ‘Expeditie Anton’ werken we aan – en investeren we in – innovatie. Binnen deze expeditie gaan we in diverse rollen gestructureerd en vastberaden werken aan vernieuwing en nieuwe verdienmodellen. Onze vier strategische doelen vormen onze inspiratiebron. In september 2016 starten we.

7.2 Inkomsten en uitgaven INKOMSTEN

2017

2018

2019

2020

Publieksinkomsten

€ 463.000

€ 444.000

€ 426.000

€ 409.000

Private middelen – particulieren

€ 206.000

€ 209.000

€ 212.000

€ 215.000

€ 31.000

€ 93.000

€ 179.000

€ 198.000

€ 700.000

€ 746.000

€ 817.000

€ 822.000

2017

2018

2019

2020

Totaal structureel Gemeente

€ 897.000

€ 910.000

€ 924.000

€ 938.000

Totaal structureel

€ 263.000

€ 267.000

€ 3.427.000

€ 3.478.000

€ 3.530.000

€ 3.583.000

Totaal subsidies

€ 4.587.000

€ 4.655.000

€ 4.721.000

€ 4.788.000

Totale baten (subsidies en eigen inkomsten)

€ 5.287.000

€ 5.401.000

€ 5.538.000

€ 5.610.000

Eigen inkomsten

incl. vriendenverenigingen Private middelen – bedrijven

Totaal eigen inkomsten

INKOMSTEN Subsidies

publieke subsidie overig Totaal subsidie SCE (structureel + incidenteel)

UITGAVEN

2017

2018

2019

2020

Beheerlasten materieel

€ 576.000

€ 584.000

€ 592.000

€ 599.000

Beheerlasten personeel

€ 786.000

€ 798.000

€ 810.000

€ 822.000

Beheerlasten totaal

€ 1.362.000

€ 1.382.000

€ 1.402.000

€ 1.421.000

Activiteitslasten materieel

€ 2.435.000

€ 2.244.000

€ 2.182.000

€ 2.215.000

Activiteitslasten personeel

€ 2.132.000

€ 1.935.000

€ 1.930.000

€ 1.959.000

Activiteitslasten totaal

€ 4.567.000

€ 4.179.000

€ 4.112.000

€ 4.174.000

Lasten

Totale lasten

RESULTAAT Saldo uit gewone bedrijfsvoering Saldo rentebaten / -lasten

Exploitatieresultaat

€ 5.929.000

€ 5.561.000

€ 5.514.000

€ 5.595.000

2017

2018

2019

2020

€ -642.000

€ -160.000

€ 24.000

€ 15.000

€ 14.000

€ -627.000

€ -145.000

€ 39.000

€ 29.000

Vrijwilligers, medewerkers en leden van de raad van toezicht Achraf / Ad / Aida / Albert / Alice / Angeli / Angelique / André / Andrea / Angela / Anita / Anite / Anja / Anja / Anke / Anke / Anne / Anne / Annelies / Annemiek / Annick / Ans / Arjan / Armanda / Barbara / Bas / Bas / Berend Jan / Bernice / Bianca / Birgitta / Birgitta / Catharina / Cilia / Christina / Christine / Claudette / Claudia / Cong / Daphne / Daphne / Daphne / Deirdre / Diona / Dorien / Edita / Eduard / Edwin / Eefke / Efri / Elena / Ellie / Elly / Els / Else / Emmy / Eric / Erica / Erik / Esther / Eva / Evelyn / Evie / Fanny / Felicita / Fini / Fleur / Fons / Franka / Franc / Gaike / Geertje / Geeske / Geoffrey / Geri / Gerrie / Gertrudis / Giny / Greet / Hanneke / Hedwig / Heleen / Heleen / Helen / Helga / Henny / Hester / Hester / Hilli / Ike / Ingeborg / Ingid / Ireen / Iris / Irma / Jacqueline / Jan / Jane / Jane / Janneke / Janny / Jasminka / Jeanne / Jenny / Jeroen / Joke / Jolanda / Jolien / Jolien / Jos / Jose / José / Josine / Judith / Karin / Karin / Klara / Krystyna / Laura / Lennie / Lia / Lianne / Lieke / Liesbeth / Lilianne / Lisette / Liz / Lizet / Lizette / Lotte / Lucy / Lyon / Maaike / Magda / Mahagany / Marcelien / Marc / Marcella / Marfa / Margo / Margreet / Margriet / Marian / Marijke / Marie-Jose / Marie-Jose / Marie-Louise / Mariet / Marietje / Marijke / Mariken / Mariken / Mariska / Marja / Marjan / Marjet / Marion / Marja / Marjo / Marjon / Martine / Martha / Maureen / Meggie / Meike / Melanie / Mia / Michael / Michelle / Michelle / Mieke / Mieke / Mieke / Mirjam / Mohsen / Monica / Muna / Natasja / Nel / Nellie / Nesa / Nicole / Nicole / Nicole / Nieke / Nihma / Noor / Oliver / Oussama / Patricia / Petra / Piet / Pieter / Pito / Pleuni / Ralf / Remco / René / René / Renske / Ria / Richard / Rio / Rob / Robert / Rogier / Roos / Roosmarie / Rory / Rudi / Ruud / Ruud / Sahra / Sander / Sander / Sieta / Siham / Silvia / Sjoerdtje / Sofie / Sonja / Stef / Susan / Susanne / Sylvia /Tamara / Ted / Tess / Theo / Thomas / Timo / Tineke / Trudi / Tonny / Victor / Widiyani / Wies / Willy / Wim / Yusuf / Yvonne / Yvonne / Yvonne / Zaineb / Zehre

Colofon Hoofdredactie de Bibiliotheek Eindhoven Redactie en interviews Robert-Jan Marringa medewerkers de Bibliotheek Eindhoven Ontwerp Edhv Fotografie Michel de Heer en anderen Copyright ÂŠ augustus 2016, de Bibliotheek Eindhoven