Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59 by Bilgi Çağı

bilgicag›

temmuz 09 y›l 5 say› 59

Yönetim süreci izin verirse kamuda inovasyon olur Tüyap Teknoloji Uluslararası Projeler Koordinatörü Doç. Dr. Hüseyin Uğur

Teknoloji Yatırımları ve Danışmanlık Sanayi ve Ticaret A.Ş Yönetim Kurulu Başkanı Ömer Kaymakçalan

Işık Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Bölümü Başkanı Prof. Dr. Hacer Ansal

Endüstri Mühendisi, Teknoloji Yönetimi Danışmanı Müfit Akyos

Kamuda inovasyona iyi bir örneğimiz yok

Kamuda inovasyonun engeli ‘katı, hiyerarşik yapı’

Teknoloji ve inovasyon yönetimi disiplininin gelişimi

Çağdaş yenilikçi yerel yönetimlere…

Toplumsal refahın yolu ‘kamuda inovasyon’ • ‘eTR Ödülleri ile kamuda inovasyon’ • Kamuda inovasyon için katılımcı olalım • İnovatif çözümlerle kent hayatı kolaylaşıyor • Bir zorunluluk olarak kamuda inovasyon • Devlet sektöründe de inovasyon var ama hangi ölçüde? CEMİL ARIKAN, LEYLA ARSAN, TULU GÜMÜŞTEKİN, SELÇUK KARAATA, SEMİH AKÇOMAK

editörden

Koskoca kamu, rogar kapa¤›na nas›l çözüm bulamaz?

Temmuz say›m›zda kamuda inovasyonu inceliyoruz. Do¤al olarak kamu denilince tüm birimleri ile devlet yönetimi inovasyon süreçlerinde çok önemli bir yere sahip oluyor. Dosya konumuzda belirtildi¤i gibi kamunun inovasyon faaliyetleri, kamu hizmetlerinin sunuluflunda iyilefltirmelerin sa¤lanmas›n›, verimlili¤i art›rmay› amaçlayan yeni yönetim ve çal›flma yöntemlerinin gelifltirilip kullan›lmas›n› kaps›yor. Bu anlay›fl›n hayata geçmesinde devlet yönetimine farkl› alanlarda büyük sorumluluklar düflüyor. Dergimizin ilerleyen sayfalar›nda bu konuda yap›lm›fl yorumlara ve çözüm önerilerine rastlayacaks›n›z. Ancak konu hakk›nda biraz araflt›rma yap›nca öncelikler listesinde flu ana kadar 14 kere de¤ifltirilen Kamu ‹hale Kanunu’nun önemli bir bafllang›ç noktas› oldu¤unu anlayabiliyoruz. fiubat ay›nda devletin 2008 y›l› harcamalar›na iliflkin Maliye Bakanl›¤›’nca detayl› bilgiler verildi. Bu bilgilere göre devlet geçen y›l hane halk›na 7 milyar 514 milyon 490 bin lira yard›m sa¤lad›. Devlet harcamalar› içerisinde k›rtasiye ve büro malzemeleri al›mlar› 289 milyon 433 bin lira, su ve temizlik malzemeleri al›mlar› 290 milyon 932 bin lira, akaryak›t ve ya¤ al›mlar› 1 milyar 78 milyon 873 bin lira, yiyecek ve içecek al›mlar› 1 milyar 408 milyon 869 bin lira, giyim kuflam 621 milyon 354 bin lira, haberleflme 296 milyon 498 bin

lira, büro ve mefruflat al›mlar› da 243 milyon 175 bin lira yekûn oluflturdu.Elektri¤e 662 milyon 365 bin lira ödeyen devletin gayrimenkul, mal bak›m ve onar›m giderleri 864 milyon 489 bin lira, tafl›t al›m bedeli 147 milyon 456 bin lira oldu. 37 milyon 281 bin lira temsil giderine karfl›l›k, 12 milyon 738 bin lira tan›tma harcamas› yap›ld›. Dernek, birlik, kurum ve kurulufllara 55 milyon 852 bin lira, memurlar›n ö¤le yeme¤ine 41 milyon 764 bin lira yard›m sa¤land›. 290 milyon 430 bin liral›k kira ödenen 2008 bütçesinden, tedavi ve cenaze masraflar› için 6 milyar 517 milyon 923 bin lira ç›kt›. Yay›n al›mlar› ve yap›mlar için 11 milyon 435 bin lira, bilgisayar yaz›l›m› al›mlar› için de 54 milyon 611 bin lira harcand›. Arsa al›m ve kamulaflt›rma giderlerinin toplam faturas› da 953 milyon 336 bin lira oldu. 2008 y›l›na ait devlet harcamalar›na iliflin veriler birkaç sayfaya s›¤mayacak flekilde uzuyor. Sadece bu sayfada verilen örneklere bakarak dahi devletin Türkiye’deki en büyük al›c› oldu¤unu anlayabiliyoruz. Devlet’in yerel yönetimler ve ordu için de yapt›¤› harcamalar› detayland›racak olursak da devletin Türkiye’nin en çok çeflit kalem mal sat›n alan al›c›s› da oldu¤u ortaya ç›k›yor. Serbest piyasa ekonomisinin kalbinde müflterinin kral oldu¤u yat›yor. Bu sayede hepimiz en iyi hizmetleri ve ürünleri sat›n alabiliyoruz. Ancak etraf›m›za bakt›¤›m›zda devletin sat›n al›mlarda düflündü¤ümüz anlamda bir

krall›¤›ndan bahsetmek mümkün gözükmüyor. Yap›lan pek çok projede vatandafllar olarak kendimizi iyi hizmet alm›fl gibi hissetmiyoruz. Halen telekomünikasyondan yol yap›m›na kadar farkl› alanlarda eksikliklerimiz var. Benim bu durumdan ç›kard›¤›m sonuç devletin mal ve hizmet seçimini do¤ru kriterlere göre yapmad›¤›. Bu y›l›n bafl›nda Kamu ‹hale Kanunu’nda yap›lan de¤iflikliklere yolsuzluklara davetiye ç›kard›¤› için elefltiriler gelmiflti. fieffafl›k ve etik de¤erler do¤rudan rekabet koflullar›na ve al›nan veya üretilen hizmet ve mallar›n kalitesine yans›yan de¤erler. Ancak bunlar›n haricinde bir de ihale kanununda al›nan mal ve hizmetlerin sertifikaland›r›lmas›, takibi, gelifltirilmesi ve güncellenmesi gibi kriterler de eklenmeli. Aksi takdirde nas›l bir türlü e-devlete geçemiyorsak, her ay insanlar›m›z› kötü yollar, aç›k rogar kapaklar› gibi sadece fiyata ve kiflisel ba¤lant›lara dayal› olarak seçilen tafleronlar›n kötü hizmetleri yüzünden kaybetmeye devam edece¤iz. Aç›k rogar kapa¤› sorununa inovatif bir çözüm üretmeyen bir sistem içinde de e-pasaport, interaktif devlet ve her türlü kamu ifl süreci inovasyonunu beklemek bir hayal olarak kalacak. Çünkü e¤er devlet mal ve hizmet al›m›na inovasyon beklentisi olmadan yaklafl›rsa sürünen yine vatandafllar olur. Ersu Ablak

içindekiler

Türkiye Bilişim Vakfı Adına İmtiyaz Sahibi Faruk Eczacıbaşı faruk.eczacibasi@bilgicagi.com Genel Yayın Yönetmeni Cem Tecimen cem.tecimen@bilgicagi.com Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Ersu Ablak ersu.ablak@bilgicagi.com Yayın Koordinatörü Nida Öğütveren nida.ogutveren@konakmedya.com Yayın Editörü Gülizar Büyükkara gulizar.buyukkara@konakmedya.com Yayın ve Danışma Kurulu Leyla Arsan, Edip Emil Öymen, Behçet Envarlı Cemil Arıkan, Kemal Cılız Haber Merkezi Sorumlusu Demet Şeker Akgüneş Yönetim Türkiye Bilişim Vakfı Halk Sokak No: 35 Golden Plaza F Blok, Kat: 2 Daire: 6 Sahrayıcedit Kadıköy / İstanbul Tel: 0216 467 04 99 – 216 467 08 45 Faks: 216 360 33 56 Eposta info@tbv.org.tr İletişim Adresi Konak Bilişim Teknolojileri ve Kültürel Ürünler Tic. A.Ş. Abbasağa Mah. Yıldız Cd. No: 21 Beşiktaş / İstanbul Tel: 0212 236 23 10 www.bilgicagi.com Grafik Tasarım Emre Alptekin Fotoğraf Muhsin Ergün, Barış Hasan Bedir Reklam Rezervasyon Burçin Yıkılmaz burcin.yikilmaz@konakmedya.com Gökşen Kılıç goksen.kilic@konakmedya.com Tel: 0212 236 23 10 Baskı SCALA, Basım, Yayım, Tanıtım San. ve Tic. Ltd. Şti. Tel: 0212 281 62 00 Faks: 0212 269 07 34

Editörden

Makro Bak›fl

Ay›n Sorusu

Dünyadan Haberler

Türkiye’den Haberler

Vizyon / Tüyap Teknoloji Yat›r›mlar› San. ve Tic. A.fi Uluslararas› Projeler Koordinatörü Doç. Dr. Hüseyin U¤ur

Makale / Ça¤dafl yenilikçi yerel yönetimlere…

Dosya / Kamuda inovasyon ne zaman?

Röportaj / Siemens IT Çözümleri ve Hizmetleri Portföy ve Teknoloji Yönetimi K›s›m Müdürü Orçun Özalp

U‹G’den Notlar / Toplumsal refah›n yolu ‘kamuda inovasyon’

Ne yap›yoruz, Ne yapmal›y›z / Kamuda inovasyon için kat›l›mc› olal›m

Röportaj / Technopolis Group Türkiye Direktörü fiirin Elçi

Röportaj / Teknoloji Yat›r›mlar› ve Dan›flmanl›k Sanayi ve Ticaret A.fi (TEKNOYAD) Yönetim Kurulu Baflkan› Ömer Kaymakçalan

Baflar› Öyküsü / ‹novatif çözümlerle kent hayat› kolaylafl›yor

Makale / ‘eTR Ödülleri ile kamuda inovasyon’

Makale / Teknoloji ve inovasyon yönetimi disiplininin geliflimi

Perspektif / Bir zorunluluk olarak kamuda inovasyon

Görüfl / Kamu sektöründe inovasyon hangi ölçüde

F›rsatlar

Aylık süreli yayın olup ücretsiz dağıtılmaktadır. www.konakmedya.com Bilgi Çağı dergisinin içeriği ve tasarımı Konak Bilişim Teknolojileri Kültürel Ürünler ve Medya Tanıtım Hizmetleri A.Ş. tarafından hazırlanmakta olup Basın Kanunu ve Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’ndan kaynaklanan tüm hakları Konak Bilişim Teknolojileri Kültürel Ürünler ve Medya Tanıtım Hizmetleri A.Ş.’ye aittir. Dergi içeriğinde yer alan yazılar, fotoğraflar ve görsel tasarım Konak Bilişim Teknolojileri Kültürel Ürünler ve Medya Tanıtım Hizmetleri A.Ş.’nin yazılı izni olmadan kısmen veya tamamen kullanılmaz.

Ana sponsorlar

Makro Bak›fl

Faruk Eczac›bafl›

Kamu, inovasyonsuz y›k›lmaz, gerileyerek ayakta kal›r Ülkemizin küresel rekabet arenas›nda verimli ve etkin bir ekonomiye sahip bir ülke olarak yer almas›n› sa¤layacak ipuçlar›n› vermek amac›yla bu dergiyi yay›nl›yoruz. Bu ipuçlar›ndan belki de en önemlisi “kamuda inovasyon” konusudur. Çünkü özel sektör, yap›s› gere¤i, inovasyon olmadan ayakta kalamayaca¤›n› yaflayarak görür. Kamu sektörü ise, yap›s› gere¤i, inovasyon yapmasa da ayakta kald›¤›n› görür. Ama bu ayakta kal›fl, asl›nda “geride kalma” fleklinde ortaya ç›kar.

Dergimizin bu ayki konusu “Kamuda ‹novasyon”, Vakf›m›z›n TÜS‹AD’la birlikte vermekte oldu¤u “eTR Ödülleri”yle örtüflüyor. Bu y›l Aral›k ay›nda bu ödüllerin yedincisini gerçeklefltirece¤iz. Kamuda inovasyon derken, bürokraside verimlili¤in art›r›lmas›na yarayacak her türlü yenilikçi giriflim ve uygulamay› düflünüyoruz. Bu, k›saca, e-devlet uygulamalar›d›r. E-devlet, esasen internet sayesinde ortaya ç›kan ve devlet çark›n›n daha h›zl›, daha verimli, daha etkin dönmesini sa¤layan bütün uygulamalara verilen jenerik isim. TBV ve TÜS‹AD, kamu sektöründe inovasyonu teflvik amac›yla, devlet hizmetlerinden vatandafllar›n h›zl› ve etkin biçimde yararlanmas›n› sa¤layacak bu ödül mekanizmas›n› 2003’den beri sürdürüyor. Burada kulland›¤›m “teflvik” sözcü¤ü, gerçekten de sivil toplumun özel sektörle el ele, kamu sektörünü yüreklendirmesi anlam›ndad›r. Bu ödülün, ülkemizde benzeri olmayan bir ödül olmas›yla da övünüyoruz. Bürokrasi uygulamalar›n›n yeterince h›zl› olmad›¤›n›, verimli olmad›¤›n›,

devlet hizmetini vatandafla yeterince etkin iletemedi¤ini yerli ve yabanc› kurumlar sürekli ifade ediyor. Bunda gocunacak ve konuyu örtbas edecek bir durum yok. Asl›nda bu kadar genifl bir uygulama gerektiren bir konunun geçmifli zaten daha 10 y›l› yeni yeni buluyor. Di¤er bir deyiflle bütün dünyada e-devlet uygulamalar› daha emekleme ça¤›nda. Ancak de¤iflime daha aç›k toplumlarda planlar›n daha çabuk uygulamaya geçebildi¤i de bir gerçek. ‹flte bu nedenle, ülkemizde de, t›pk› AB’de oldu¤u gibi, her y›l, e-devlet konusunda yenilikçi uygulamalara giriflen kamu kurumlar›n› ödülle teflvik etme fikrini TÜS‹AD’la birlikte gelifltirdik. Hizmetini, internet üzerinden vatandafla etkileflimli bir flekilde aktarmaya “dönüfltüren” kamu kurumlar›n› kamuoyuna tan›tt›k, tan›t›yoruz. Tan›tmaya devam edece¤iz. Bu anlamda eTR Ödülleri’nin mesaj› fludur: Verimlilik ve etkinlik, rekabetçili¤in olmazsa olmaz›d›r. Verimsiz bir rekabet, verimlilik

kavram›n›n özüne ayk›r›d›r. Ülkemiz, verimlilik ve etkinlikte ne kadar geride kal›rsa, bu, o kadar aleyhimizedir. Ülkemizin küresel rekabet arenas›nda verimli ve etkin bir ekonomiye sahip bir ülke olarak yer almas›n› sa¤layacak ipuçlar›n› vermek amac›yla bu dergiyi yay›nl›yoruz. Bu ipuçlar›ndan belki de en önemlisi “kamuda inovasyon” konusudur. Çünkü özel sektör, yap›s› gere¤i, inovasyon olmadan ayakta kalamayaca¤›n› yaflayarak görür. Kamu sektörü ise yap›s› gere¤i, inovasyon yapmasa da ayakta kald›¤›n› görür. Ama bu ayakta kal›fl, asl›nda “geride kalma” fleklinde ortaya ç›kar. Bir benzetme yapmak gerekirse; Osmanl› Devleti, Bat›’n›n teknolojisi ve üretim biçimiyle rekabet edememeye bafllad›¤› 1600’lerden

lanmas›n› bekledi¤imiz yeni Endeks’te acaba durumumuz ne olacak? Kamuda inovasyon, iflte bu durumu tersine çevirmek için gerekiyor. eTR Ödül sistemimizi, bu konuda bir miktar bilinçlenme sa¤lamaya yönelik bir özel sektör-sivil toplum giriflimi olarak görüyoruz. Elbette flu da var: TBV ve TÜS‹AD’dan bugüne kadar ödül alan kamu kurumlar› ve belediyelerin, bizden ödül almalar›na yol açan teknolojik uygulamalar›yla ne kadar verimlilik ve tasarruf sa¤lad›klar›n› da hesaplamas› gerekiyor. Çünkü “ölçülemeyen baflar›, baflar› say›lmaz.” fiu noktay› da kayda geçirmek zorunday›m: Devlet Planlama Teflkilat› taraf›ndan haz›rlat›-

Her y›l, e-devlet konusunda yenilikçi uygulamalara giriflen kamu kurumlar›n› ödülle teflvik etme fikrini TÜS‹AD’la birlikte gelifltirdik. Hizmetini, internet üzerinden vatandafla etkileflimli bir flekilde aktarmaya “dönüfltüren” kamu kurumlar›n› kamuoyuna tan›tt›k, tan›t›yoruz, tan›tmaya devam edece¤iz.

itibaren duraklamaya ve 1700’den itibaren gerilemeye bafllam›flt›r. Ama 1920’ye kadar ayakta kalm›flt›r. fiimdi ise, “ayakta kalarak geride kalma” lüksümüz olamaz. Verimli olmayan ekonomiyle, kalk›namayan ekonomiyle art›k ayakta kal›nam›yor. Geriye gidiliyor. Türkiye olarak buna lay›k de¤iliz. Ülke ekonomisini çal›flt›ran özel sektör, inovasyona gerek duyarak çal›fl›yorsa, kamu sektörü de çal›flmak zorundad›r. Tamamlanmayan eylem planlar› Dünya Ekonomik Forumu’nun 2009 Küresel Rekabet Endeksi henüz yay›nlanmad›. 2008 Endeksi’nde, Türkiye 134 ülke aras›nda 63. s›radayd›. Ancak, 2007 Endeksi’ne göre 10 puan geriye kaym›flt›k. Demek ki bir y›l içinde, baflka ülkeler bizden h›zl› koflmufl ve bizi geride b›rakm›flt›. Bu y›l Ekim ay›nda aç›k-

lan e-devletle ilgili “Bilgi Toplumu Eylem Plan› Stratejisi 2006-2010 Raporu”nun “Eylem Plan› ‹kinci De¤erlendirme Raporu”, dergimiz yay›na haz›rlan›rken hala aç›klanmam›flt›. 2008 Haziran ay›nda dönemin devlet bakan› Naz›m Ekren’in kamuoyuna aç›klad›¤› “Birinci De¤erlendirme Raporu”nda, “Nisan 2008 itibariyle tamamlanan eylem say›s› üç, çal›flmalar› devam eden veya bafllang›ç aflamas›nda olan veya henüz bafllan›lmayan eylem plan› say›s›n›n 108” oldu¤u bilgisi verilmiflti. Asl›nda hem kurumlar›n hem de bireylerin verimlili¤ini bu kadar etkileyecek olan çal›flmalar›n krizler veya gündem farkl›l›klar› yüzünden sekteye u¤ramas› belki anlafl›labilir, ama kesinlikle kabul edilmemeli. TBV ve TÜS‹AD’la bu Aral›k ay›nda da eTR Ödülleri’ni vererek kamu sektörünü inovasyona özendirmeye, devlet verimlili¤ine odaklanmaya devam edece¤iz.

Ay›n Sorusu

Kamuda inovasyon nereden bafllamal›? Kamuda inovasyon için; yönetiflim, yönetim ve tasar›m Devlet yönetimlerinde yenilikçili¤e olan mevcut yaklafl›mlar henüz belirsiz ve deneysel düzeyde. Burada sorun pilot çal›flmalar›n, her ne kadar faydal› da olsalar, devlet yönetim yap›lanmalar›nda gereken de¤iflikliklerin yap›lmas› için yeteri kadar dikkate al›nmamas›. Pek çok organizasyon en iyi uygulamalar› kendilerine model al›p uygulamaya çal›fl›yor. Organizasyonlar›n yap›s›na göre de¤ifliklik göstermekle birlikte bu tür en iyi uygulamalar›n adaptasyon süreçlerinde önemli zorluklar ile karfl›lafl›l›yor ve genellikle de baflar›s›zl›kla sonuçlan›yor. Bu nedenle devlet yönetimlerine tüm organizasyonu kapsayacak flekilde entegre bir yenilikçi devlet yönetim modeli öneriyoruz. Bu entegre model yenilikçili¤i üç cephede ele almal›d›r: Yönetiflim, yönetim ve tasar›m. Yenilikçi yönetiflimin s›rr› de¤iflimin tonunu ayarlamakta gizli. Seçilmifl memurlar›n,

atanm›fl kurullar›n ve üst düzey yöneticilerin bariz bir flekilde yenilikçi çabay› cesaretlendirmesi yetmez, ayn› zamanda baflar›n›n ölçütlerini uyarlayarak ve risk yönetimini yeniden düzenleyerek kendilerini yenilemeleri gerekiyor. Yenilikçi yönetim yeni fikirlerin öne ç›kar›lmas› ve yerlefltirilmesine dayan›r. Bu yönetim; fikir oluflturma, seçme, uyarlama ve yayg›nlaflt›rma ile ilgili olan yenilikçi süreçleri yönetmeyle ilgili. Yenilikçi tasar›m ise yeni ifl modellerini uyarlamaya dayan›r. Bu uyarlama; yönetim sistemindeki rol ve yap› üzerine genel çapl› bilgi ve ek olarak yeni yönetim kavram ve fikirlerini kucaklamak ile ilgili. Devlet yönetimleri özel sektördeki muadilleri gibi yenilikçilik ve yarat›c›l›kta lider olmak için çok istekli olmal›lar. 21.yüzy›l›n büyüyen rekabetinde belirleyici bir rol oynamak için bu üç cephede ilerlemeyle sa¤lanmal›.

Deloitte Türkiye Yönetim Kurulu Üyesi ve Ortak M. Sait Gözüm

Kamu + ‹novasyon = Toplumsal Refah

‹novasyon Uzman› Meryem Arslan

Avrupa Komisyonu inovasyon konusunda gelifltirmemiz gereken yönlerimizi flöyle s›ral›yor; inovasyon ve öneminin ciddi anlamda fark›nda olmak ve kendimizi gelifltirmek, inovasyonu sadece bilim ve teknoloji alan›ndan ibaret görmemek, inovasyonun finansman› için ayr›lan kaynaklar›n yeterli düzeye ç›kar›lmas›, yasal düzenlemelerle inovasyonu kolaylaflt›rmak, inovasyon ile ilgili e¤itim ve dan›flmanl›k hizmetlerini art›rmak. Kamu, inovasyondan haberdar ve özellikle kamu hizmetini teknoloji ile bütünlefltirip halk›n be¤enisine sunma konusunda ciddi inovasyon ad›mlar› at›yor. Ancak kamuda inovasyon en çok halka dokunulan hizmetlerde gerekiyor. Kamusal hizmet, vatandafl odakl› ve h›zl› olmal›, maliyetler ise yüksek olma-

mal›. Sa¤l›k, e¤itim, mali konular gibi alanlarda uygulanan e-devlet bu konudaki en önemli ad›m. Bu konuda Gelir ‹daresi Baflkanl›¤›’n›n e-vergi dairesi uygulamas›, ‹stanbul Vergi Dairesi Baflkanl›¤›’n›n forum uygulamas›, hastanelerde online randevu hizmetleri, Kültür Bakanl›¤›’n›n Müzekart uygulamas›, Milli E¤itim Bakanl›¤›’n›n e-okul, Adalet Bakanl›¤›’n›n Uyap-e-dava uygulamas› örnek olarak verilebilir. Ancak bunlar yeterli de¤il çünkü inovasyon süreklilik gerektiriyor. Çin ve ‹rlanda gibi öncü ülkelerde uygulanan ve baflar›l› olan kamusal inovasyon örnekleri bizim ülkemizde de baflar›yla uygulanacak. Ben ülkemizin potansiyeline güveniyorum sadece biraz daha çal›flmam›z, inovasyonu biraz daha ehlilefltirmemiz gerekiyor.

Dünyadan Haberler

S›cak evrimi h›zland›r›yor

Auckland Üniversitesi'nden uzmanlar›n yapt›¤› araflt›rmalara göre, s›cak havada hayvanlar›n geçirdi¤i evrim h›zlan›yor. Auckland Teknoloji Üniversitesi'nden bir ekibin yapt›¤› araflt›rmada, ayn› türden olup farkl› iklimlerde yaflayan memelilerin DNA's› karfl›laflt›r›ld›. Ekip, araflt›rma kapsam›nda 130 çift memeliyi so¤uk ve s›cak mekanlarda tutarak inceleme alt›nda tuttu. Araflt›rmac›lar, daha s›cak iklimde yaflayan

memelilerin genetik yap›s›n›n daha h›zl› de¤iflim gösterdi¤ini ortaya ç›kard›. DNA'y› oluflturan harf kodlar›ndaki de¤iflim, yani mutasyon, türlerin evriminde ilk ad›m› oluflturuyor. Bilim insanlar›, tropik bölgelerin canl› türleri aç›s›ndan zenginli¤inin bu teoriyle aç›klanabilece¤ini düflünüyor. Canl›larda her hücre bölünerek kendi kopyas›n› ço¤alt›rken DNA's›n›n mutasyona u¤ramas› ihtimaliyle karfl› karfl›ya.

E-devlet uygulamalar› yar›fl›yor

Avrupa e-Devlet Ödülleri için 259 uygulama yar›flacak. Avrupa Komisyonu Avrupa eDevlet Ödülleri 2009 için baflvuru ça¤r›s›na 31 ülkeden 259 baflvuru geldi. Edevlet alan›nda yap›lm›fl en iyi uygulamalardan oluflan bu baflvurular,

ba¤›ms›z uzmanlardan oluflan bir jüri taraf›ndan de¤erlendirilecek ve 52 uygulama finale kalacak. Son elemeye kalanlar ‹sveç’in Malmoe flehrinde yap›lacak olan 5. Bakanl›k e-Devlet Konferans’›nda kendilerini tan›tma imkan› bulacaklar.

Beyin kulland›¤› aleti sahipleniyor

Beyniniz difl f›rçalarken f›rçay›, ya da maflayla bir fleyi tutarken maflay› kendisine ait görüyor. Fransa’daki Claude Bernard Üniversitesi’nde yap›lan son araflt›rmayla, beynin kullan›lan aletleri geçici uzuvlar olarak gördü¤üne dair yaklafl›k 100 y›ld›r var olan hipotezin do¤ru oldu¤u kan›tland›.

‹nce bilgisayarlar daha güçlü olacak

Intel, ULV (afl›r› düflük voltaj) kapsam›ndaki, girifl seviyesi ultra ince dizüstü modelleri güçlendirmek yolunda, çift çekirdekli iki yeni modeli piyasaya sürmeye haz›rlan›yor. Dizüstü üreticilerinde gelen bilgilendirmelere göre, modellerden ilki 1.3GHz h›z›nda çal›flan Celeron 740 olarak flekillenirken, ikincisi ise 1.2GHz’l›k SU2300 olacak. Modellerin ortak teknik detaylar› flöyle s›ralan›yor: 1MB L2 önbellek, 800MHz FSB, 10W TDP. Intel, 3 seviyede sat›lan ULV serisi ürünleri dört farkl› seviyede konumland›rmak istiyor.

Türkiye’den Haberler

8. Teknoloji Ödülleri verildi

TÜB‹TAK, Türkiye Teknoloji Gelifltirme Vakf› (TTGV) ve Türk Sanayicileri ve ‹fladamlar› Derne¤i (TÜS‹AD) taraf›ndan 8.’si düzenlenen Teknoloji Ödülleri ve Kongresi 25 Haziran 2009 tarihinde Sabanc› Center’da düzenlendi. Teknoloji Ödülleri kapsam›nda, 4 ayr› firma ölçe¤inin hem “ürün” hem de “yenilik/teknoloji” bafll›klar› alt›nda de¤erlendirilmesiyle verilecek 8 ödüle ek olarak bir de büyük ödül verildi. 8. Teknoloji Ödülleri’nde, büyük ödül, “TDS-3000Tren Denetim Sistemi” projesi ile Savronik Elektronik’in olurken; büyük/ba¤l› firma kategorisinde ürün ödülünü "hibrit elektrikli hafif ticari araç" ile Ford Otomotiv, yenilik ve teknoloji ödülünü ise "Turboprop Motoru" ile TUSAfi Motor Sanayii ald›. Orta ölçekli firma kategorisinde ürün ödülüne "Unity on Demand" ile Logo Yaz›l›m, yenilik ve teknoloji

ödülünü "Green Guard" projesiyle ile Elvin Tekstil sahip oldu. Küçük ölçekli firmalarda ürün ödülü "Deri sanayi at›klar›ndan elde edilen yavafl yaray›fll› gübre" ile Mavi Kimya’n›n, yenilik ve teknoloji ödülü "Islah› yönlendirilmifl çerezlik tüketime uygun kabak çekirde¤i tohumlar›" ile Palanc› G›da Teknolojilerinin oldu. Mikro ölçekli firma kategorisinde ürün ödülünü ise "Mavi solar yenilenebilir enerji güç dönüfltürücüleri ürün platformu" ile Mavisis Teknoloji, yenilik ve teknoloji ürünü "Rainvent" ile Teknoset Bilgisayar Yaz›l›m ve Dan›flmanl›k Hizmetleri almaya hak kazand›.

En iyi sosyal site DinoDream.com

Alt›n Örümcek ödüllerinden biri de DinaDream’e. Sanatç›lar›n ve tasar›mc›lar›n paylafl›m platformu olmak amac›yla 2005 y›l›nda yay›n hayat›na bafllayan DinoDream.com Topluluk/Sosyal ‹letiflim dal›nda Alt›n Örümcek Jürisi taraf›ndan birincilik ödülüne lay›k görüldü. Bugün 21 bin üyesiyle yoluna devam eden site Arena, Portfolyo, Kariyer, Proje, Makale, E¤itsel,

Haber-Etkinlikler, Forum gibi 10 ana bafll›¤a sahip. Sitenin üye profilinin ço¤unlu¤unu ise sanatç›lar, grafik tasar›mc›lar, illüstratörler, reklamc›lar ve 3d sanatç›lar› oluflturuyor. Birçok projeye imza atarak Türkiye'nin gayr› resmi sanal sanat akademisi olma baflar›s›n› gösteren DinoDream paylafl›m ve dayan›flma üzerine kurdu¤u sisteminde amatörler ile profesyonelleri bir araya getirerek sektörün geliflimine büyük katk›larda bulunuyor.

NFC’yle temass›z teknoloji gelifliyor

OYTEK, TÜB‹TAK deste¤iyle hayata geçirece¤i “NFC Projesi”yle (Near Field Communication-Yak›n Saha ‹letiflimi) yak›n gelecekte kartlar›n yerini alacak teknolojinin altyap›s›n› haz›rl›yor. Elektronik cihazlar aras›nda, yak›n mesafeli temass›z iletiflime imkan veren ve bugün kullan›lmakta olan yayg›n temass›z iletiflim standartlar›yla RFID teknolojisini destekleyen (ISO 14443) NFC teknolojisi; yak›n gelecekte temass›z ak›ll› kartlar ile mobil cihaz teknolojilerini ba¤layacak bir teknoloji olarak öngörülüyor.

Ankara’da Bilgilendirme Günü Avrupa Komisyonu taraf›ndan 1 Temmuz 2009 tarihinde Brüksel’de bir bilgilendirme günü yap›ld›. Bilgilendirme günü önceden kay›t olan herkese aç›k gerçekleflti. AB taraf›ndan düzenlenecek bilgilendirme gününden sonra ülkemizde de bir bilgilendirme günü düzenlenmesi öngörülüyor. Temmuz ay›n›n iki ya da üçüncü haftas›nda Ankara’da düzenlenecek olan bilgilendirme günü hakk›nda DPT’den bilgi al›nabiliyor.

Biliflim 500’de rekortmen Bimeks

Türkiye biliflim sektöründe faaliyet gösteren firmalar›n 2008 y›l› net sat›fl gelirleri baz›nda yap›lan “Biliflim 500 Araflt›rmas›”n›n sonuçlar›na göre Bimeks, yüzde 26 bin’lik rekor bir büyümeye imza atarak ‘Son 10 Y›lda En Fazla Büyüyen Biliflim fiirketi’ oldu. Türkiye Biliflim Sektörü’nün referans niteli¤indeki tek araflt›rmas› ‹nterpro Biliflim 500’ün sonuçlar›, geçti¤imiz ay ‹stanbul Teknik Üniversitesi’nde yap›lan törenle aç›kland›.

Kad›nlar internette daha aktif ‹nteraktif pazarlama ajans› Adinteractive, 600 binden fazla kat›l›mc›n›n bilgilerini analiz ederek en interaktif Türk’ün profilini ç›kartt›. Yüzde 52’lik bir payla interaktif pazarlama kampanyalar›na en yüksek kat›l›m› gösterenler kad›nlar. Bu kad›nlar ço¤unlukla, 26 yafl›nda, üst-orta gelir düzeyinde, üniversite mezunu ve ‹stanbullu. Bu interaktif kad›nlar›n genel ilgi alanlar› ise seyahat, kültür-sanat, sa¤l›k, güzellik ve kiflisel bak›m, kiflisel geliflim, yeme-içme ve astroloji olarak s›ralan›yor. Araflt›rmaya göre interaktif erkeklerin ilgileri ise genellikle haber, spor, arkadafll›k ve oyun üzerine yo¤unlafl›yor.

Oracle ve Accenture ‹novasyon Merkezi açt›

Dünyan›n lider yönetim ve teknoloji dan›flmanl›¤› flirketi Accenture, Oracle ile iflbirli¤i yaparak, Oracle teknolojileri ve endüstri çözümlerinin paylafl›laca¤› ve üretilece¤i bölgedeki ilk ‹novasyon Merkezi’ni ‹stanbul’da aç›yor. Accenture Oracle ‹novasyon Merkezi, her iki flirketin yerel ve küresel deneyimlerinin yan› s›ra telekomünikasyon, yüksek teknoloji, finansal servisler, üretim, FMCG ve ilaç sektörü gibi birçok farkl› sektördeki uzmanl›klar›n› kullanarak hizmet verecek. Merkez, büyük ölçekli ve yenilikçi Oracle çözümlerinin farkl› sektörler için konumland›r›lmas›n› ve kuruma özel demolar›n›n gerçeklefltirilmesini hedefliyor. Merkez ayn› zamanda Accenture ve

Oracle’›n Amerika, ‹ngiltere ve ‹talya’da bulunan di¤er gelifltirme ve inovasyon merkezleri ile iflbirli¤i ve iletiflim halinde olarak faaliyet gösterecek. Accenture Oracle ‹novasyon Merkezi, Türkiye baflta olmak üzere EE ve CIS (Avrupa Birli¤i’ne Kat›l›m Ülkeleri, Ba¤›ms›z Devletler Toplulu¤u ve Rusya) Bölgesi ülkelerinde tüm endüstri segmentlerinde faaliyet gösteren firmalara hizmet verecek.

Telekomünikasyon devi Huawei Türkiye’de

Türkiye'deki üç mobil operatörün 3G altyap›s›n› kuran dünyadaki 50 GSM operatöründen de 36's›na hizmet veren ve 1 milyar kullan›c›s› bulunan Çinli telekomünikasyon devi Huawei, 15'inci Ar-Ge merkezini Türkiye'de kuracak. Firma iki y›l önce 3G cep telefonu hizmetleriyle ilgili araflt›rma gelifltirme merkezi kurmak için kollar› s›vad›. ‹stanbul’da kuraca¤› Ar-Ge merkezinin telekomünikasyon uygulamalar› yaz›l›m› a¤›rl›kl› hizmet verece¤ini aç›klam›flt›. Geçti¤imiz ay ise yeni Ar-Ge merkezinin kurulmas›na iliflkin ‘mutabakat zapt›’, Çin’in

Shenzhen kentinde, Huawei Telekomünikasyon flirketi (Huawei Türkiye) Genel Müdürü Liang Zhihui ile Baflbakanl›k Yat›r›m Destek ve Tan›t›m Ajans› (Baflbakanl›k Yat›r›m Ajans›) Baflkan› Alpaslan Korkmaz taraf›ndan, Cumhurbaflkan› Abdullah Gül’ün huzurunda imzaland›. Dünyadaki 50 operatörün 36’s›na hizmet veren ve bir milyar kullan›c›s› bulunan Huawei, gerçek anlamda bir telekomünikasyon devi. fiirket misyonunu; insanlar›n yaflamlar›n› dijital yaflamla aralar›nda bir iletiflim köprüsü oluflturarak zenginlefltirmek fleklinde özetliyor. 11

Vizyon

Kamuda inovasyona iyi bir örne¤imiz yok “Kamuda inovasyon ülkemizde yeni bafll›yor ve henüz çarp›c› örnekleriyle karfl›laflmad›m” diyen Tüyap Teknoloji Yat›r›mlar› San. ve Tic. A.fi Uluslararas› Projeler Koordinatörü Doç. Dr. Hüseyin U¤ur, inovasyonun bir sistem oldu¤unu söylüyor. U¤ur’a göre inovasyon sistemlerine yap›lan yat›r›mlar›n getirileri k›sa vadeli de¤il, zaman gerektiriyor. Oysa kamuda politik nedenlerle k›sa vadede yüksek getiri isteniyor. Bu nedenle de kamuda inovasyona örnek gösterilecek iyi bir uygulama yok.

Tüyap Teknoloji Yat›r›mlar› San. ve Tic. A.fi’de Uluslararas› Projeler Koordinatörü olarak çal›flan Doç. Dr. Hüseyin U¤ur, 18 y›l çal›flt›¤› TÜB‹TAK’ta 85 milyon dolarl›k yat›r›mla Ulusal Metroloji Enstitüsü (UME) kurdu. UME’nin 12 y›l yöneticili¤ini yapan Dr. U¤ur toplam de¤eri 190 milyon dolar olan 23 projeyi haz›rlad›. U¤ur, KalDer Yönetim Kurulu üyeli¤i s›ras›nda TÜS‹AD - KalDer Ulusal Kalite Ödülü’nün 5 y›l boyunca yöneticili¤ini (KÖYK) yapt›. Metroloji, akreditasyon, uygunluk de¤erlendirme ve kalite altyap›s› konular›nda dünya çap›nda sayg›n bir otorite olan U¤ur, Dünya Bankas› ve Avrupa Birli¤i projeleri çerçevesinde çeflitli ülkelerde sistem kurma, strateji planlama ve proje haz›rlama konular›nda çal›fl›yor. AB teflvikleri, ArGe, Sanayi teflvikleri (TEYDEB, KOSGEB, TTGV) ve uluslararas› proje haz›rlama ve yürütme konular›nda uzman olan U¤ur’un kamuda inovasyon konusunda söyleyecek çok sözü var. Kamu yap›s›n›n kurumdan kuruma çok de¤iflti¤ini söyleyen U¤ur, politik müdahalenin kamuda

inovasyona en büyük engel oldu¤unu düflünüyor. U¤ur’a göre Türkiye’de kamuda inovasyona iyi bir örnek bulunmuyor. Kamuda inovasyonda ön plana ç›kan konular nedir? Öncelikle kamu kurulufllar›n›n inovasyona bak›fl›, bu konuda kamu kurulufllar›ndaki uygulamalar ön plana ç›k›yor. ‹kinci olarak kamunun ald›¤› tedbirlerle ülke çap›nda inovasyon bilinci ve uygulamalar›n› teflvik etmesi, baz› durumlarda yönlendirmesi, ç›kt›lar›n ve al›nan sonuçlar›n ölçümü, analizi ve ilgili kifli ve kurulufllarla paylafl›m› önemli. Son olarak da kamu dedi¤imiz fleyin bütün toplum oldu¤unu düflünürsek halk› ilgilendiren bütün uygulamalar› anlayabiliriz. Kurumlar bakanl›klara göre daha inovatif Türkiye’de kamu yönetimi nas›l de¤erlendiriyorsunuz? Hayatta hemen her olayda gördü¤ümüz gibi bu da bir da¤›l›m gösteriyor. Oldukça iyi, gurur duydu¤umuz uygulamalar olabildi¤i gibi yönetim verimlili¤i aç›s›ndan hiçbir fley

yap›lmayan, modern yönetim prensip ve tekniklerinin hiç kullan›lmad›¤› yerler de var. Kamuyu yönetim aç›s›nda üçe ay›rabiliriz: Kurumlar, belediyeler ve bakanl›klar. Genellikle kurumlar yönetim aç›s›ndan kurulufl kanunlar›n verdi¤i esneklikle güncel geliflmeleri takip edebiliyorlar, daha modern yöntemleri uygulayabiliyorlar, ifle daha özel sektör gibi bakabiliyorlar. Burada kastetti¤im girdi / ç›kt›, kar / zarar iliflkileri gibi unsurlar. Kamu kurumlar›nda genellikle mali tablolar önemli parametreler olarak görülebiliyor. Do¤al olarak kamu kurulufllar› da kendi içinde bir da¤›l›m gösteriyor. Bunlar›n da çok iyi ve verimli olanlar› oldu¤u gibi yak›ndan bak›nca insan› hayrete düflüren, “Bu devirde bu nas›l yönetim” dedirtenleri de var. Bakanl›klar ise çok daha tutucu yönetimlere sahip. Burada biraz önce bahsetti¤im özel sektör kavramlar›n› göremiyoruz, mali konular ise geri planda kal›yor, Devlet Planlama Teflkilat› (DPT) onaylarsa ve Maliye Bakanl›¤› ödene¤i serbest b›rak›rsa ifller yap›l›yor, aksi takdirde ödenek yetersizli¤inden ifller duruyor. Ancak ifllerin yürümesi ve ba-

flar› ile özlük haklar›n›n iliflkisi zay›f oldu¤undan, hatta fazla ifl yapman›n risk alma ve gelecek iktidar taraf›ndan suçlanma olas›l›¤›ndan, ifl yapmama bahanelerinin s›k kullan›ld›¤›n› görüyoruz. Buna örnek verebilir misiniz? ISO 9000 belgesini alman›n bile ne kadar problem oldu¤unu düflünürsek bakanl›klardaki durumu daha iyi anlayabiliriz. Belediyeler ise arada bir yerlerde. Gerçekten gayret eden hizmet verdi¤i halk› ile iletiflim kuran, kendisinden ne beklendi¤ini alg›lay›p gere¤ini yapmaya çal›flanlar›n yan› s›ra, kiflisel veya ailesel menfaatlerini ön planda tutan, mensubu oldu¤u gruplara ç›kar sa¤lamaya çal›flanlar›n da oldu¤unu hepimiz biliyoruz.

netiminde, özel olarak da insan kaynaklar›n›n gelifltirilmesinde. Ben modern bir kamu yönetim sisteminin inovasyonu ön planda tutaca¤› ve bu sayede kamu yönetim verimlili¤inin büyük ölçüde artaca¤›n› düflünüyorum. Bu da her alanda inovasyonu teflvik edecektir ve yayg›nlaflt›racakt›r. Ancak do¤ru yönetim do¤ru insanla olur. Buradaki do¤ru kelimesini hem ifle uygunluk hem de dürüstlük anlam›nda kulland›m. ‹nsanlar›n do¤rulu¤unun ise büyük ölçüde e¤itim ve ö¤renimleri ile ilgili oldu¤unu düflünüyorum. ‹flte bu nedenlerce ben-

m›fl düflünceler, bulufllar, parlak fikirler s›kça örnek veriliyor. Bence bunlar tek at›ml›k ifller. Çok yararl›lar ve her toplumda mutlaka olmas› gerekirler. Ancak ben inovasyonun daha genifl oldu¤unu, bir sistem oldu¤unu düflünüyorum. ‹novasyon sisteminin biraz önce tek at›ml›k diye nitelendirdi¤im son ürünlerin ortaya ç›kmas›n›n yolunun aç›lmas› diye düflünüyorum. Bu aç›dan bakt›¤›m›zda kamuda inovasyon ülkemizde yeni bafll›yor ve ben henüz çok fazla çarp›c› örnekleriyle karfl›laflmad›m. Buna karfl›n baz› güzel örnekler var. Ancak

ce en çok kamu yönetimi ve insan kaynaklar›n›n geliflmesinde inovasyona gerek var.

burada bir noktay› göz önüne almam›z gerekiyor. Bunlar bir gecede olacak ifller de¤il.

‹novasyon bir gecede yap›lm›yor

Bu nas›l yap›labilir? Bu uzun soluklu bir süreç. Ne yaz›k ki inovasyon sistemlerine yap›lan yat›r›mlar›n getirileri k›sa vadeli de¤il, zaman istiyor. E¤er kamu yönetimi politik nedenlerle yapt›¤› yat›r›mlara k›sa vadede yüksek getiri istiyorsa inovasyonu pek düflünemiyor. Ancak, uzun vadede inovasyonun getirisi çok yüksek. Bütün bir ülkenin çehresi de¤iflebiliyor. Ülkemiz-

Politik müdahale inovasyonu köreltiyor Kamuda inovasyona en büyük engel nedir? Her üç grup kamu yönetiminde de ortak nokta politik müdahale. Politik müdahalenin bol oldu¤u kurulufllarda yönetim kurumsallaflam›yor, kendi içinde bir evrim geçiremiyor. Buna karfl›n kendini politik müdahaleden koruyabilenlerde ise ifller çok daha iyi gidebiliyor. Benim bugün için kamu yönetimi aç›s›ndan gördü¤üm en büyük s›k›nt› politik müdahale. Politik müdahalenin ortadan kalkmas›yla flafl›rt›c› bir kamu yönetim evrimi yaflayabiliriz. Kamuda inovasyon nereden bafllamal›? Ben iki alanda inovasyonun çok önemli oldu¤unu düflünüyorum. Genelde kamu yö-

Kamuda daha önce yap›lm›fl inovasyonlara örnekler verebilir misiniz? Bence inovasyon tek olay de¤il, bir bütün, bir sistem. Bugün kat›ld›¤›m›z toplant›larda, takip etti¤imiz yay›nlarda, dinledi¤imiz konuflmalarda inovasyona örnek olarak zekice düflünülmüfl ve uygulan-

Vizyon

de vatandafll›k numaras›, adrese dayal› nüfus sistemi gibi e-devlet uygulamalar›n›n inovasyon sistemleri aç›s›ndan güzel örnekler oldu¤unu düflünüyorum. Bu alanda art›k ba¤nazca düflünmedi¤imizi, teknolojinin verdi¤i olanaklar› kullanmak için yarat›c› fikirler gelifltirdi¤imizi ve bunun da teflvik edildi¤ini görüyorum. Baflka ülkelerden örnekler var m›? Benim kulland›¤›m inovasyon tan›m›na göre bence büyük inovasyonlar, demokrasinin oluflmas›, sanayi devrimi, paran›n, pasaportun kullan›lmaya bafllanmas›, kalite sistemlerinin ortaya ç›kmas›, kamu yönetiminde kamu kurulufllar›n›n rolünün azalt›lmas›, sivil toplum örgütlerinin yayg›n olarak bir kamu yönetim arac› olarak kullan›lmas›, vergilerin azalt›larak vergi gelirlerinin artt›r›lmas› gibi örnekler. Bunlar gibi yüzlerce örnek var. Bu tür inovasyonlar ülkemizde ne zaman görülür sizce? ‹nsano¤lu ne zaman “Her fleyi en iyi ben bilirim, benim dedi¤imi uygulay›n” düflüncesinden s›yr›l›p “Bu konuda herkes ne düflünüyor, baflkalar›na da dan›flal›m, belki çok iyi fikirler ortaya ç›kabilir” düflüncesine geçti¤inde ve bunu samimiyetle hissetti¤inde inovasyon konusunda çok önemli bir ad›m atm›fl oluyor. Bunun ötesinde her alanda “Var m› iyi bir fikri olan, ben bunu destekleyece¤im” dendi¤inde ise sistemin ana fikri oluflmufl oluyor. Burada önemli olarak kolektif düflünce yolunun aç›lmas›, yeni ve yarat›c› fikirlerin ortaya ç›kar›l›p teflvik edilmesi, yeni fikirlerin oluflmas›na yard›m edilmesi, eski 14

köye yeni adet olarak görülmemesi. Ek olarak kiflinin devaml› kendini gelifltirmeye çal›flmas›, bu ruh halini içinde bulundu¤u ortama yans›tmas› da inovasyon için gerekli bir ö¤e. Ancak bir toplumda insanlar› kazand›¤›yla yetinmeye teflvik edip, yetinmeyeni de “Mezara m› götüreceksin?” diyerek ay›plad›¤›m›zda inovasyondan uzaklaflm›fl oluyoruz. Bu nedenlerle inovasyon tak›m çal›flmas›na yatk›n, giriflimci özelli¤i bulunan toplumlarda daha ön planda oluyor. Kifliselli¤in bask›n oldu¤u, kültürel olarak giriflimcili¤in desteklenmedi¤i tutucu toplumlarda ise yeterince h›zla geliflemiyor. Türkiye’de kamuda inovasyona neden ihtiyaç var? Daha h›zla kalk›nmam›z, refah seviyemizi artt›rmam›z, mutlu ve sa¤l›kl› yaflamam›z için inovasyona gerek duyuyoruz. ‹no-

vasyonu yeni, yarat›c› ve faydal› bir ürüne dönüflebilen bilgi olarak düflünebiliriz. ‹novasyon sistemini de bu bilginin oluflabilmesi için gereken altyap› olarak tan›mlayabiliriz. Güvenlikten, ülke savunmas›ndan, sa¤l›¤a, çevreden gelir düzeyimizin artmas›na kadar her alanda yeni ve etki faktörü yüksek bilgiye gereksinim duyuyoruz. Aksi takdirde mevcut bilgimizle neden daha iyi bir konumda olmayal›m? Bu yeni ve etkili bilgiye ise ancak inovasyon yoluyla ulafl›labilir.

Makale - Endüstri Mühendisi, Teknoloji Yönetimi Dan›flman› Müfit Akyos

Ça¤dafl yenilikçi yerel yönetimlere… Bir kentin asli yetkinlikleri üzerine kurulu alanlarda en iyi olabilme hedefiyle uzmanlaflmas› için kentsel giriflimcilik gibi yarat›c›l›k ve yenilikçili¤e gereksinimi var. Yarat›c›l›k yeni düflüncelerin üretildi¤i süreç, yenilikçilik ise bunlar›n uygulanma süreci olarak tan›mlanabilir.

Yaklafl›k 50 y›ld›r yaflad›¤›m büyük kentte hiçbir yerel yönetim ne kentin bütünü ne de yak›n çevremi ilgilendiren konularda ne düflündü¤ümü ve daha iyi bir “yaflam kalitesi” için isteklerimin neler olabilece¤ini ö¤renme gere¤i duymad›. Son yar›m yüz y›ld›r, bütün dünyada oldu¤u gibi ülkemizde de kentleflmenin giderek artan h›z›n›, demografik yap›daki de¤iflimleri, çeflitlenen ve artan talepleri, demokratik kat›l›m iste¤inin artmas›n›, yerel dinamiklerin bölgesel kalk›nma konusunda artan iddialar› gibi derin etkiye sahip de¤iflimleri bir düflünelim. “Geleneksel belediyecilik” kavram› ve ülkemizde genellikle “bir bölü bilmem kaç ölçekli” planlar çerçevesinde yürütülen yerel yönetimcili¤in, artan mutsuz kentli nüfusa bak›ld›¤›nda, yeterli olamayaca¤› görülüyor. Ülkemizde de son y›llarda kentsel veya bölgesel düzeyde yerel dinamiklerin bafl›n› çekti¤i “kalk›nma” giriflimlerine rastlan›yor. Ancak bu giriflimler, genel bir siyasan›n (devlet veya hükümetler taraf›ndan belirlenen) parças› de¤iller. Ço¤unlukla bölgeye yeni yat›r›mlar›n çekilmesi amac›yla s›n›rl› iyi niyetli çabalardan olufluyorlar. Genellikle hepsi bölge için gelifltirilmifl, ülke ve dünya ile bütünlefltirmeyi amaçlayan bir stratejiden ve “kalk›nman›n gereklerini” içeren yenilikçi bir eylem plan›ndan yoksunlar. Bir anlamda sezgisel denebilecek bu giriflimler, de¤iflen, alt üst olan tar›msal alandan kentlere y›¤›lan niteliksiz nü-

fusla bafl edebilecek kent siyasalar›na, sorunlar› çözümleyebilecek kentsel yönetimlere ve araçlara flimdilik sahip görünmüyor. Bütün dünyada küresel rekabetin olumsuz bütün etkilerine aç›k kentlerin yönetimleri, de¤iflen koflullar›n getirdi¤i sorunlarla bafl edebilmek için yerel yönetim kavram› etraf›nda yeni aray›fllar, tart›flmalar ve uygulamalar içerisinde. Bunlar›n içinde en ilgi çekici olanlar› “yarat›c› ve yenilikçi kent” genel bafll›¤› alt›nda “yenilikçi yerel yönetim hizmetlerinin“ tasar›m› olarak öne ç›k›yor. Kent nedir? Konumuzun öznesi olmas› nedeniyle öncelikle “kent”i irdeleyecek olursak; Ça¤dafl uygarl›k, kentleflmedir. Ülkemiz, kent nüfusunun art›fl h›z› esas al›nd›¤›nda dünyan›n en h›zl› kentleflen ülkesi. Günümüzde kentler yaflamsal önemde. Çünkü; • Kent; bilginin üretildi¤i yer. • Kent; yeni kalk›nma ve politik yönetiflim formlar› için kilit bölge. • Kent; yönetmeyi ö¤renmek ve enformasyon devrimini bireysellefltirmek (vatandafla indirmek) için stratejik bir yer. • Kent; yeni enformasyon ve telekomünikasyon teknolojilerinin topluma ve yurttafla mal edilmesi için uygun bir yer.

Sonuç olarak; kent insani yüzü olan bir a¤yap› toplumu oluflturmay› denemek ve yat›r›m yapmak için ideal bir aland›r. Yeni bir kent evresinin do¤du¤u görüflü ile yürütülen tart›flmalarda; ‘ekonomik rekabetçilik, sosyal uyum, duyarl› yönetiflim, çevresel sürdürebilirlik’ bafll›klar›ndan da anlafl›ld›¤› gibi toplumun ekonomik, sosyal, siyasi ve çevresel aray›fllar›n›n oda¤›nda kentler bulunuyor. Güncel bir saptama olarak Avrupa Komisyonu’nun sosyal d›fllama konusunda AB kentlerini inceleyen “URBAN Audit 1” raporunda afla¤›daki sonuçlar yer al›yor • Kentlerin teker teker nüfus düzeyleri istikrarlafl›rken yak›n yerleflimleri ve topluluklar› içine alan bileflik kent bölgelerindeki nüfus art›yor. • Kentler daha uluslararas› ve kozmopolitan oluyor. • Kentler iflsizli¤in yükünün gerçek tafl›yanlar›. • Gelir farklar› ve fakirlik art›yor. • Kentlerdeki baz› sa¤l›k hizmetlerinde, e¤itim düzeyinde, ev ve özel araba sahipli¤inde ve suç oranlar›nda art›fl, kamu ulafl›m›nda ise gerileme var. • Servis sektöründeki istihdam art›yor. Yenilikçilik ve kent Yenilik, anl›k akla geliveren parlak fikirler ve bunlar›n hesaps›z uygulamalar› de¤ildir. Büyük kent belediyelerinde ve taflra belediyelerinde s›kça görülen böylesi örnekler öncelikle kaynak kayb› olmak üzere vatandafl gözünde güvensizli¤i pekifltiriyor. ‹novasyon, ifllevselli¤e ve süreçlerin ak›fl›na farkl› bakabilenlerin gelifltirdi¤i yenilikçi fikirlerin tan›ml› de¤erlendirme süreçlerinden (Gereksinim, talep, olabilirlik, yap›labilirlik, sürdürülebilirlik, kamu de¤eri yaratma gibi ölçütlerin kullan›ld›¤›) geçirilerek uygulamaya sokulmas›d›r. Bir kentin asli yetkinlikleri üzerine kurulu alanlarda en iyi olabilme hedefiyle uzmanlaflmas› için kentsel giriflimcilik gibi yarat›c›l›k

ve yenilikçili¤e gereksinimi var. Yarat›c›l›k yeni düflüncelerin üretildi¤i süreç, yenilikçilik ise bunlar›n uygulanma süreci olarak tan›mlanabilir. Kapasite ve yetenek inflas› Kapasite ve yetenek inflas›; bir kurumun sahip oldu¤u insan kaynaklar›, bilgi kaynaklar›, teknolojik altyap›s› ve teknoloji kullanma becerileri, kurumsal birikimleri ve kaynaklar›n›n kurumun stratejik hedeflerini sa¤lamak üzere de¤erlendirilerek gereksinimlerinin karfl›lanmas› anlam›na gelir. Kapasite ve yetenek inflas›nda çok önemli bir mekanizma iflbirlikleri gelifltirebilmektir. ‹flbirlikleri veya ortakl›klar, kurumlar›n gereksinim duyduklar› bilgi ve becerilere; yenilikçi ve do¤rulanm›fl metodolojilere, a¤yap›lara ve yeni finansman olanaklar›na, toplumsal gereksinimlerin karfl›lanmas›nda ve kaynaklar›n yönetiminde tekrarlanabilir modellere, organizasyon yönetimi ve yönetiflim seçeneklerine eriflmelerini sa¤lar. Kent ortakl›klar› ve kentsel yenilenme Kentlerin yenilenmesine yönelik siyasalar›n önemli dayanaklar›ndan birisi, yerel yönetim, ifl dünyas› ve gönüllü organizasyonlar aras›ndaki kent ortakl›klar›d›r. Yönetimde bilgi girdisinin esas al›nd›¤›, hizmet ve süreçlerde yarat›c›l›¤›n, yenilikçili¤in yaklafl›m olarak benimsendi¤i iyi bir yönetiflime sahip olabilmek için “kent ortakl›klar›” kurulmal›d›r. Söylenenleri açmak üzere fiekil 1, ve fiekil 2’ye bak›labilir. Kenti yarat›c› / yenilikçi yapan nedir? Bir kenti yarat›c›/yenilikçi yapan özeliklerin en önemlilerinden ikisi özgünlük ve otantikliktir. Otantiklik, “geçmiflten gelen de¤iflmemifl özellikler” olarak tan›mlan›rsa, yenilikçi kentlerde inovasyon, farkl› ve yeni bir fleyler yapma gereksinimi aras›nda bir gerilim olmas› da do¤ald›r. Bu özelli¤i ile yenilikçi kentler farkl› görüfllerin, de¤erlerin ve kültürlerin fi-

Makale

kirlerin çapraz döllendi¤i ve birbirine kar›flt›¤›, huzursuz ve dinamik yerlerdir. Özetle yarat›c› kentler, “yer, insanlar ve yat›r›m”› bir araya getirmede üstünlük sa¤larlar. Bunlar› açacak olursak;

Hall’un kilometre tafl› niteli¤indeki kitab›; Cities in Civilization’da belirtti¤i gibi, bu kentler “tarih boyunca insan zekas›n›n gizli alevinin ve hayal gücünün tutuflturuldu¤u yerler olmufltur.” (1)

• Yer: Do¤al ve yapay yeflil alanlar›, artistik bölgeleri, iyi planlanm›fl caddeleri ve alanlar› içeren otantik ve özgün nitelikli yerlerdir. Bu tür yerler yaflayanlar›n yarat›c›l›klar›n› besler ve bölgeye di¤er yarat›c› kiflileri de çeker.

Bilgi yo¤un ça¤›m›zda kentler, yo¤un yüz yüze etkileflimlerle yeni fikirlerin ve inovatif uygulamalar›n ortaya ç›kt›¤› ideal co¤rafi boyut ve sosyal aland›r. Yenilikçi kentler, ekonomik inovasyon, sosyal kat›l›m, demokratik çabalar ve çevresel sürdürülebilirlik gibi konularda yerel ve ulusal hedeflere kayda de¤er katk›larda bulunurlar. Yarat›c›l›k için her düzeyde siyasi aktörleri, devlet organlar›, devletin farkl› kademeleri, özel kesim, toplumsal yap›lanmalar, sanat ve fikir insanlar› dahil gönüllü vatandafllar›n iflbirli¤i ve birlikte çal›fl›lmas› yaflamsal önemdedir.

• ‹nsanlar: Farkl›l›klar›n alan› olan yenilikçi kent için fikirlerin, esin ve h›rs tafl›yacak yetenekli insanlar›n desteklenmesi ve çekilmesi yaflamsald›r. Kenti planlayanlara düflen toplumu dinlemek ve onlar›n kat›l›m›n› sa¤lamak üzere bütün engelleri kald›rmakt›r. • Yat›r›m: ‹nsanlar›n temel ekonomik ve sosyal gereksinimlerinin karfl›lanmas›n›n yan› s›ra hepsi inovasyonu destekleyecek olan fiziksel çevrenin iyilefltirilmesi için, kültürel organizasyonlar, sosyal a¤yap›lar ve bilgi üreten kurumlar›n oluflturulmas› gerekmektedir. Yarat›c› kent Yarat›c› kentin ay›rt edici özellikleri Neil Bradford’un baflar›l› tan›mlamas›yla: • Yarat›c› kentler, yeni fikirlerin yeflerdi¤i ve her alandan kiflilerin içinde yaflad›klar› toplumu daha yaflanabilir ve çal›fl›labilir k›lmak için bir araya geldikleri, deneyselli¤in ve inovasyonun dinamik alanlar›d›r. Karmafl›k meselelerin üstesinden yarat›c› bir biçimde gelebilmek için de¤iflik bilgiler bir araya getirilir, yayg›n kamusal kat›l›m özendirilir. Karar verilmesinde bütünsel düflünmeye de¤er verilir ve ekonomik, sosyal, çevresel ve kültürel hedeflerin karfl›l›kl› ba¤›ml›l›¤› üzerine çal›fl›l›r. Bütün kentler nüfus yo¤unlu¤u ve kurumsal yak›nsall›klarla karakterize edilirken yaln›zca yarat›c› kentlerde bu özellikler; uzun y›llardan beri süren bar›nma, yo¤unluk, kat›l›m, koruma ve geliflme gibi kentsel sorunlara iflbirli¤ine dayal› çözüm gayretlerinde olanaklar / varl›klar olarak de¤erlendirilir. Sir Peter

Yarat›c› / yenilikçi kent neden önemlidir? Kentlerin yarat›c›l›k ve yenilikçilik kapasitesinin yükseltilmesinde kültür ve sanat›n önemli bir ifllevi oldu¤u genel kabul gören bir yaklafl›md›r. Bu ba¤lamda baflar›l› görülen yerlerle yarat›c›l›k aras›ndaki iliflkinin etkisi olabilecek alanlar; yönetiflim inovasyonu, yerel yönetimde inovasyon, ekonomik inovasyon, sosyal inovasyon ve sanatsal ve kültürel inovasyon alanlar›d›r. Örne¤in bir yerel yönetim kültür ve sanat ekonomisi gelifltirme amac›yla “bireysel yarat›c›l›k-ekonomik güçlülük-sosyal inovasyon” ayaklar›na dayal› bir kültür stratejisi gelifltirebilir. Böylesi bir stratejinin vizyonu: “Sanat ve kültürün estetik, karfl›l›kl› anlay›fl ve iletiflim oluflturmadaki önemi tan›narak, kültürel çeflitlili¤in benimsenip, yarat›c›l›¤›n özendirildi¤i; vatandafllar›n günlük yaflamlar›nda yarat›c› faaliyetlere kat›lmaktan keyif ald›¤› bir yer meydana getirmek, sanat ve kültürün e¤itimin ayr›lmaz bir parças› oldu¤u ve yarat›c›l›¤›n bilgi ça¤›nda de¤eri ölçülemez bir beceri oldu¤u, sanat ve kültürün ruhsal, entelektüel ve sosyal yararlar› kadar ekonomi için de önemli bir role sahip oldu¤unun de¤erlendirildi¤i bir ortama sahip bir kent oluflturmak” (2) olabilir.

Kentin böylesi bir vizyonu yaflama geçirecek bir strateji gelifltirmesi için bugüne kadar al›fl›la gelen yerel yönetim yönetme yöntem ve araçlar›ndan farkl› olarak yenilikçi fikirlere ve bu fikirlerin vizyonu gerçeklefltirmede araç olacak hizmet biçimlerine dönüfltürülmesi gerekir. Bu amaçla kurumsal gelece¤i tan›mlayan bütün stratejik süreçlerin, vatandafla hizmet ve iflbirli¤i süreçlerini tan›mlayan bütün kilit süreçlerin, çal›flanlar, vatandafllar ve bütün paydafllar›n deste¤i ve kat›l›mlar› sa¤lanarak iyilefltirmesi ve yeniden gözden geçirilmesi at›lacak ilk önemli ad›mlardan olacakt›r.

De¤erlendirme Genel olarak kamu yönetimi içinde merkezi yönetimin etki alan› içinde yer alsalar da yerel yönetimlerin yenilikçi uygulamalar içinde olabilmeleri ve öncelikle kendi yap›lar› içinde yenilikçi bir kültür oluflturabilme olas›l›klar› daha fazla olabilir. Merkezi yönetimlerin de¤iflim süreçlerini engelleyen etmenler daha fazlad›r. (3) Küresel rekabeti giderek daha fazla hisseden yerel yönetimler yerel dinamiklerini (ay›rt edici, fark yarat›c› co¤rafi, tarihi, kültürel, beceri ve bilgiye dayal› özellikler) oluflturacaklar› stratejik hedefler do¤rultusunda harekete geçirmek için daha yarat›c› ve yenilikçi olmak zorundad›rlar.

Yenilikçi kente geçifl için öneriler Yukar›da ana bafll›klar alt›nda önemi ve özellikleri verilmeye çal›fl›lan “yenilikçi kent” yaklafl›m›n› yaflama geçirmede yard›mc› olabilecek ve her biri ayr› bir proje bafll›¤›na dönüfltürülebilecek faaliyetlere örnek olmak üzere öneriler: • Yenilikçi kent hizmetleri stratejisi gelifltirme • Yenilikçi yap›lanmalar ve örgütlenmeler • Hizmet maliyetlerini düflürücü kat›l›mc›l›¤›n sa¤lanmas› • ‹letiflim teknolojilerinin etkin ve yayg›n kullan›m›n›n sa¤lanmas› • Kurumsal kapasitelerin gelifltirilmesi • Yerel yönetim, ifl dünyas› ve gönüllü organizasyonlar aras›ndaki kent ortakl›klar›n›n oluflturulmas› • Bilgi yönetimi stratejisinin oluflturulmas› • Kentin katmanl› haritaland›r›lmas› (yoksulluk, göç, suç, altyap› v.b) • Kentli olma faaliyetlerinin planlanmas› ve araçlar›n›n gelifltirilmesi • Yerel yönetimler – üniversite iflbirlikleri araçlar›n›n oluflturulmas› (bilgi, ö¤renme, servis alma, e¤itim, bilimsel araflt›rmalar v.b)

Yerel yönetimlerin etki alanlar›ndaki (hizmet vermekle yükümlü olduklar›) bölgeyi “nereye ve nas›l” yönlendireceklerini olabildi¤ince aç›k ve esnek bir biçimde tan›mlamalar› gerekir. Bu yönelim belirlenirken, baflta bölgenin sahip oldu¤u varl›klar› tan›mlanarak, gelecekte bölgenin yeni konumlanmas›n› sa¤layacak kaynaklar›n, yetkinliklerin ve kurumsal kapasitelerin tan›mlanmas› da gerekecektir. Söz konusu konumlanma; yenilikçi bilgi kentlerinden, nifl ekonomik kalk›nmaya; kültürel bileflenlerle yerel toplumsal/ekonomik kalk›nmadan, “yenilikçi kente” uzanan ve bunlar›n ara kesitlerinden oluflan bir çeflitlenme gösterebilir. Kentleri, ya¤maya aç›k bir nesne olmaktan ç›karmak üzere toplumsal, sosyolojik ve ekonomik boyutlar›yla ele alan ülke düzeyinde uygulanacak bir “mega proje”nin oluflturulmas›na gerek vard›r. Bu projenin esas alaca¤› ve a¤yap›laflma, kümeler, ö¤renen kent, bölgesel inovasyon, yenilikçi kent v.b kavramlar› içeren siyasan›n oluflturulmas›, söz konusu mega projenin ön ad›m› olarak düflünülebilir.

Kaynakça 1- Bradford Neil, Creative Cities: Structured Policy Dialog Report 2- Nancy Duxbury, Creative Cities: Principles and Practices 3- Akyos M., Kamuda Yönetiminde Yenilikçilik, www.inovasyon .org

Dosya - Gülizar Büyükkara

Yönetim süreci izin verirse kamuda inovasyon olur 22

Kamu kelime anlam› olarak devlet kurumlar› ve kamu yasalar›yla yönetilen, kamu kaynaklar› ile finanse edilen ve kamu yönetimi alan›na giren kurumlar› anlatmak için kullan›lan bir kelime. “Kamuda inovasyon” ise iflte bu kurumlar›n yönetimleri, sistemleri, insan kaynaklar› ve uygulamalar› konusunda yenileflim anlam›na geliyor. Pek çok ülkede en büyük ekonomik gücü, yat›r›mlar›n ve istihdam›n büyük bölümünü elinde tutan kamunun inovasyon ihtiyac› özel sektörden daha fazla asl›nda. Kamuda inovasyon bu büyük ekonomik kayna¤›n daha etkin ve verimli kullanmas› anlam›na geliyor. Milyonlarca kiflinin çok daha iyi, kaliteli ve h›zl› hizmet almas› da yine kamunun uygulamalar›ndaki iyileflmelerle mümkün. Ancak yap›s› gere¤i inovasyonun zor oldu¤u kamuda, belki de en baflta yap›lmas› gereken fley yönetiflim sisteminde inovasyon.

Uzun kuyruklar, çok kolay gibi gözüken bir ifllem için büyük bir binan›n tüm kat›n› dolaflmalar, ilgisiz çal›flanlar, bazen aylarca al›namayan belgeler, a¤›r aksak bir sistem… Bunlar›n yan›nda rüflvet, adam kay›rmac›l›k, kadrolaflma, yolsuzluk gibi daha da olumsuz taraflar… ‹nsanlar›n akl›ndaki kamu kurumlar› imaj›n›n bir parças› ne yaz›k ki bu sayd›klar›m›zdan olufluyor. Di¤er taraftan Türkiye’de devlet sevgisi, kamu çal›flanlar›na sayg› “devlet baba” sözüyle de perçinlenen kamuya güveni de hepten silip atmamak gerekiyor. Kamu hayat›m›z›n her yerinde, bizimle ilgili pek çok konu kamuyla ilgili. Hepimizin hemen her gün devletle bir ifli oluyor. Sa¤l›ktan, e¤itime, finansal konulardan, medeni ifllerimize, ulafl›mdan, ifl hayat›m›za kadar her fley kamunun bizim için oluflturdu¤u sistem içinde yürüyor. ‹flte bu nedenle inovasyon belki de en çok kamuda gerekiyor. Kamu kelime anlam› olarak devlet kurumlar› ve kamu yasalar›yla yönetilen, kamu kaynaklar› ile finanse edilen ve kamu yönetimi alan›na giren, sosyal güvenlik, adalet,

güvenlik, e¤itim, sa¤l›k, kültürle ilgili kurumlar› ifade ediyor. ‹novasyon kelimesi ise belirli bir alanda yenilik anlam›na geliyor. Bir kamu kuruluflunun, ekonomik, toplumsal veya çevresel de¤er ve fayda yaratmak için daha geliflkin veya yeni hizmetler, ürünler, süreçler, sunum yöntemleri, politikalar ve politika araçlar› gelifltirmesi ve bunlar› uygulamaya almas› eylemi kamuda inovasyon olarak tan›mlanabilir. Kamu da inovasyona muhtaç Kamunun inovasyon faaliyetleri, kamu hizmetlerinin sunuluflunda iyilefltirmelerin sa¤lanmas›n›, verimlili¤i art›rmay› amaçlayan yeni yönetim ve çal›flma yöntemlerinin gelifltirilip kullan›lmas›n› kaps›yor. Ayr›ca etkileflimli politika tasar›m› gibi yeni yönetiflim sistemlerinin uygulanmas›n›, eski al›flkanl›k ve uygulamalarda de¤ifliklikler ve iyilefltirmeler yap›lmas›n› ve yeni uygulamalar›n gelifltirilmesini de içeriyor. Art›k dünyadaki pek çok devletin kamusunda da de¤ifliklik çabalar› göze çarp›yor. Gelece¤i gören devlet yönetimleri operasyonellikten yöneticili¤e,

sahiplikten ortakl›¤a, hiyerarfliden tak›m çal›flmas›na yöneliyor. Bilgili vatandafllar›n daha fazla fleffafl›k ve etkileflim beklentilerinin artmas›, devlet yönetimlerini operasyonlar›n›, hizmet verme flekillerini ve paydafllar›yla iflbirliklerini yeniden gözden geçirmeye zorluyor. Bu flekilde, liderler yenilikçili¤i bürokratik yeteneklerini gelifltirerek artan beklentileri karfl›layacak bir yol olarak görüyor. Bu konuda son dönemlerin en iyi örneklerinden biri ABD Baflkan› Barack Obama’n›n seçim kampanyas› boyunca yürüttü¤ü strateji. Obama, bugüne kadar yürütülmüfl en iyi seçim kampanyalar›ndan birini uygulad› ve kat›l›mc›l›¤› en üst noktaya tafl›d›. ‹nsanlar Obama’n›n seçilmesi için kendi çevrelerinde topluluklar oluflturdular ve büyük stratejinin bir parças› haline geldiler. Özellikle gençlerin sürece bu kadar heyecanla kat›lmas› büyük bir yenilik oldu. Zaten yürütülen kampanya boyunca en çok kullan›lan anahtar kelime “de¤iflim”di. Bu kampanyadaki en dikkat çekici özellik, internetin ve sosyal iletiflim a¤lar›n›n aktif bir flekilde kullan›lmas› ve gençlerin internet üze23

Dosya

rinden örgütlenmesiydi. Bu kampanyan›n bir parças›yd› ancak bu kadar büyük çaplarda bir örgütlenmeyi kampanyay› yapanlar bile beklemiyordu. Böyle bir seçim sürecinden sonra Obama adete kamuda de¤iflimin, devlette kat›l›mc›l›¤›n bir simgesi haline geldi. ABD’den al›nan izlenimler insanlar›n umutlu olduklar› ve art›k kam› yönetiminde köklü de¤ifliklikler bekledikleri yönünde. Artan maliyetler ve de¤iflen arz-talep dengesi kamu

sektörünün vatandafllara sundu¤u geleneksel kamu hizmetlerinde farkl› yaklafl›mlar benimsemeye itiyor. Günümüzde devlet yönetim programlar›n›n baflar›s› vatandafllar, toplumun farkl› kesimleri ve sanayiciler için yarat›lan gerçek avantajlarla ölçülüyor. Yerel yönetimlerin devletin daha verimli ve daha kolay ulafl›labilir olmas›nda oynad›¤› rol ise her geçen gün daha fazla önem kazan›yor. Ve bu noktada yönetiflim ve yeni ifl modelleri, yeni-

likçi bir kamu idaresi yarat›lmas›nda büyük önem tafl›yor. Öte yandan, kamu hizmetleri uzun y›llara dayanan sabit bir kurumsal kültüre ba¤l›. Yönetiflim ve yenilikçilik gibi farkl› e¤ilimlerine aç›k de¤il. Oysa de¤iflen konjonktürde devlet yönetimleri geçmiflin hiyerarfli ve kontrol prensiplerinden uzaklafl›p, günümüzün ve gelece¤in zorluklar›n›n karfl›s›nda durabilmek istiyorlarsa, yarat›c› düflünceyi kucaklamaya

Margaret Thatcher döneminde vatandafl müflteri oldu Dr. Fikret Üçcan - Bilkent Üniversitesi Ö¤retim Görevlisi ve Baflbakanl›k ve Kültür Bakanl›¤› eski Müsteflar› “Kamuda, etkinlik ve verimlili¤i hizmetin asli unsurlar› aras›nda saymak son y›llarda çok al›fl›lm›fl bir söylem haline geldi. Ama, bunun ciddi olarak benimsendi¤ini gösteren emareler pek fazla de¤il. Kamu kurumlar›n›n baz› birimlerinin ad›n›, biraz da özel sektör özentili¤iyle, de¤ifltirip bunlara etkinlik ve verimlilik denetimi yapma görevi vermek baz› idarecilerin tutkusu haline geldi. 1980’lerin bafl›nda ‹ngiltere’de Margaret Thatcher’in baflbakanl›¤› s›ras›nda bafllat›lan idarede reform çal›flmalar›nda, “vatandafl de¤il müflteri” anlay›fl› gündeme dahil edildi. Hatta o kadar ki, hizmette etkinlik ve verimlilik anlay›fl› abart›ld›. “Vatandafl kamudan ald›¤› hizmetin bedelini müflteri gibi ödemelidir” düflüncesi, Türkiye’de de o dönem iktidarlar›n›n bak›fl aç›s›n› flekillendirdi. Kamunun vatandafltan zorla vergi ald›¤›, ödemeyeni icab›nda mal›ndan mülkünden edip hapse bile att›¤›, mecburi hizmetler, yükümlülükler tesis etti¤i adeta unutulup, devlet kurumlar› iflverenmifl gibi, verdikleri hizmetten kâr sa¤lamalar› gerekti¤i düflüncesi kamu yöneticilerine dayat›ld›. Onlar da bu politikay› benimsediler. Vatandafl, tercih hakk› olmadan tek ve belirli bir kaynaktan almak zorunda kald›¤› düflük kaliteli, eksik ya da kesintili hizmet için, adeta kendi iste¤iyle sat›n alm›flças›na bedeller ödemeye mecbur b›rak›ld›. Hizmetlerin birço¤unun kalitesi düzeldi ama hâlâ devletin kendisini özel sektör zannetmesi yan›lg›s› ortadan kalkmad›. Gerçekten öyle olsayd›, kamuda inovasyona önem verilir, inovatif düflünceler teflvik edilir, etkinlik ve verimlili¤i art›r›c› çareler aran›rd›. Bütün bunlara ra¤men, kamuda inovasyona yönelik çal›flmalar yok de¤il. Meselâ Milli E¤itim Bakanl›¤›n›n bir yenilikçi anlay›fl› gerçeklefltirerek e¤itime biliflim deste¤i sa¤lad›¤›n›, Matematik, Fen ve Teknoloji, Türkçe ve Sosyal Bilgiler dallar›nda TTNETV‹TAM‹N, ‹ngilizce ö¤reniminde DynEd gibi uygulamalar›n e¤itimde inovasyona yönelik iyi uygulama örnekleri oldu¤unu düflünüyorum. Di¤er baz› e-Devlet uygulamalar›nda da dijital ortam›n inovatif yaklafl›mlar› dikkati çekiyor” 24

mecburlar. Yani, inovasyon ihtiyac› art›k kamunun da kap›s›n› çald›. Peki, bugüne kadar kap›n›n arkas›nda yani, Türkiye kamusunda neler oldu? Bilkent Üniversitesi Ö¤retim Görevlisi ve Baflbakanl›k ve Kültür Bakanl›¤› eski Müsteflar› Dr. Fikret Üçcan, kamuda yap›lan çal›flmalar ve y›llar içinde yaflanan de¤iflimler konusunda bilgili bir isim. Kamuda toplam çal›flma süresi 42 y›l› afl›yor. D›fliflleri Baflkanl›¤›’ndan Devlet Planlama Teflkilat›’na kadar kamunun pek çok kurumunda görev alm›fl. Kamuda inovasyon kiflisel çabalarla oluyor Üçcan kamuda inovasyonun, bir sanayi kuruluflunda oldu¤u gibi, yeni bir ürün veya yeni bir hizmet sunulmas› ya da yeni bir prosesin uygulanmaya konmas› gibi kolayca tarif edebilece¤imiz bir kavram olmad›¤›n› söylüyor. Çünkü kamunun amac› kâr etmek ya da zarar›na çal›flmamak gibi ölçülerle s›n›rlanam›yor. Kamu kurumlar›, vatandafllar›n yarar›n› gözeten bir hizmet ya da prosesi, maliyet hesab›na hiç bakmadan, gelir getirip getirmedi¤ini hiç düflünmeden, baflka kaynaklardan sa¤lad›¤›,

hatta borçlanarak elde etti¤i gelirleri harcayarak yürürlü¤e koyabiliyor. Bu nedenle kamuda inovasyon ticari olmaktan çok verimlili¤i ve etkinli¤i ifade ediyor. Üçcan “Kamuda kanun, tüzük ve yönetmelikleri dar anlamlar›yla uygulama yaklafl›m› hakimdir. Bu nedenle inovasyon ancak, rizikosu kendine ait olan bireysel çabalarla gerçeklefltirilebiliyor. Bireysel çabalar› da dünyay› ya da Türkiye’yi de¤ifltiren büyük devrimler, reformlar fleklinde alg›lamamak gerekiyor” derken asl›nda kamunun inovasyonu henüz pek de benimsemedi¤ini ifade ediyor. Bireysel çabalarla yap›lan ifllerin ise pek de kal›c› olmad›¤›n› söylüyor. Üçcan “Kamuda inovasyon çal›flmalar›n›n kal›c› olmas›n› hangi flartlar›n etkiledi¤i sorusunun cevab›n› bilmek kolay de¤il. Kamu kuruluflunun asli hizmet konular›n›n içinde veya d›fl›nda olmas› m›d›r? Yoksa kuruluflun hizmetiyle ilgili bir bask› grubunun ya da bir menfaat grubunun beklentilerine cevap verip vermedi¤i mi önem tafl›maktad›r? Bunlar›n d›fl›nda, “Zaman›n Ruhu”yla (Zeitgeist) izah edebilece¤imiz bir olgu mudur?” diyerek yap›lan çal›flmalar› sorguluyor.

Üçcan kamuda inovasyon örneklerinden biri olarak 1965’te cumartesi günleri saat 13.00’e kadar çal›fl›lmas›n›n son bulmas›n› gösteriyor: “Okullar, bankalar bile o saatte tatil olurdu. ‹smet ‹nönü’nün Baflbakanl›¤› s›ras›nda çok genç bir memur olarak Baflbakanl›kta yap›lan bir toplant›ya amirlerimce gönderildi¤imi ve kendi hesab›ma cumartesinin tatil edilmesini hararetle destekledi¤imi hat›rl›yorum. Sonras›nda bu uygulama kalkt›, bu bir inovasyondu. Çünkü uzun y›llar›n gelene¤i bir anda de¤ifliverdi.” Kanuni s›n›rlar, inovasyonu engelliyor Türkiye Teknoloji Gelifltirme Vakf›’n›n kurulmas›n› da bir inovasyon oldu¤una dikkat çeken Üçcan, bu fikrin Dünya Bankas› uzman›yla birlikte kendisinden ç›kt›¤›n› anlat›yor. “Fikir benden, imkânlar›n seferber edilmesi ondan oldu. Bu fikri ortaya att›¤›m›z günlerde flansl›yd›k, çünkü Hazine Müsteflar›yla yak›nd›k ve o da bu ifle s›cak bakt›” diyen Üçcan fikrin zamana ve zemine uygun bir fikir oldu¤unu ifade ediyor. Vak›f kurulduktan sonra birkaç y›l içinde ifllemeye bafllam›fl. Üçcan “Ku25

Dosya

rulufltan sonra iyi ifller de yapt›klar›n› biliyorum. Fakat kendini yenilemeyen bu gibi kurulufllar zamanla hayata gelifl nedenlerini kaybediyorlar” diye ekliyor. Üçcan, DPT Sosyal Planlama Baflkanl›¤› s›ras›nda açt›klar› Türkiye Teknoloji Gelifltirme Vakf›, Kültür Bakanl›¤› Müsteflarl›¤› s›ras›nda oluflturulan Tarihi Kentler Birli¤i, Baflbakanl›k Müsteflarl›¤› s›ras›ndaki e-Dönüflüm Türkiye ‹cra Kurulu, Kamu Etik Kurulu gibi uygulamalar› da inovasyon örnekleri olarak gösteriyor. Teknoparklar›n kurulma döneminde Beyaz Nokta Geliflim Vakf› Baflkan› T›naz Titiz’in Devlet Bakan› ve ‹stihdam› Gelifltirme Yüksek Koordinas-

yon Kurulu Baflkan› oldu¤unu anlat›yor. Titiz, iflsizlikle mücadele konusunda yararl› oldu¤una inand›¤› Teknopark modelini Türkiye’de uygulamaya karar vermifl ve Teknopark ad›n› da kendisi koymufl. Bir giriflimcinin, yeni ve ileri teknolojilere dayal› olarak kurdu¤u iflin, bir üniversitenin yan› bafl›nda daha kolay geliflme imkân› bulaca¤› düflüncesine dayal› olan bu konu, baflta üniversiteler ve baz› sanayi odalar› olmak üzere çeflitli yerlerde anlat›lm›fl. Üçcan birileri, ‘Biz onu zaten yap›yoruz’ dedi mi ifl iyice zora koflulur. Yapt›klar›n›n sizin anlatt›¤›n›zla uzaktan yak›ndan bir iliflkisi olmad›¤›n› etraftakilere izah etmek çok zor-

dur. Bir di¤er tehlike de, baz› kurumlar›n ‘O ifli yapmak, kurulufl kanunumuza göre bizim yetki alan›m›zdad›r’ fleklindeki iddias›d›r. Bunu öne süren kurumlar, o ifli ne o güne kadar yapm›fllard›r, ne de baflkas›n›n yapmas›na izin verirler. Böylece yap›lmadan kalan ifller o kadar çoktur ki” diyor. Teknopark konusunda da öyle olmufl. Üçcan, giriflimcilerin teknoparklarda yerleflmesinin devlet taraf›ndan çok avantajl› hale getirilince, teknoloji giriflimcilerini ve onlar›n yarataca¤› inovasyonlar yerine, bu avantajlardan yararlanmak isteyen iflletmeler ile avantajlar› onlarla paylaflmak isteyen ev sahibi kurumlar› buluflturan bir sisteme dönüfltü¤ünü söylüyor.

Bol ödüllü Ulusal Yarg› A¤› Projesi Kamuda inovasyona verilebilecek pek çok örnek de var asl›na. Son dönemlerde örnek gösterilebilecek projelerden biri Ulusal Yarg› A¤› Projesi, yani UYAP. Bu projede, zaman kaybetmeden adaletin yerine getirilerek vatandafl›n ma¤dur olmas›n› engellemek, Türkiye Cumhuriyeti Adli Sistemi’nin iflleyiflinin güvenirli¤ini ve do¤rulu¤unu koruyarak sisteme h›z kazand›rmak amaçlan›yor. Adalet Bakanl›¤› ve ba¤l› kurulufllar› bünyesinde yürütülen faaliyetlerin ve yarg› sistemi ile ilgili ifllevlerin

bilgisayar yard›m›yla tam entegre bir flekilde otomasyona geçirilmesi hedefleniyor. UYAP projesi sayesinde vatandafl art›k bir SMS göndererek, Türkiye’nin herhangi bir yerinde kendi hakk›nda aç›lan veya devam eden bir dava olup olmad›¤› ö¤renebiliyor. SMS’le çal›flan sistem hem vatandafllar›n hem de avukatlar›n ifllerini büyük ölçüde kolaylaflt›r›yor. Sistemin yan›t verdi¤i 4 türlü SMS var; Sorgu SMS Taraf›n UYAP sistemi üzerinden cep telefonu ile T.C. Kimlik numaras› ve dosya numaras›n› yazarak anl›k sorgulama yapabilmesi Bilgi SMS Kay›tl› abone olan taraf›n cep telefonuna dosyas› ile ilgili bilgi mesaj› gönderilmesi

Avukat SMS Avukat›n vekili oldu¤u dosyalar için Sorgu SMS ve Bilgi SMS’ten faydalanabilmesi UYAP SMS UYAP ekran›ndan dosya taraflar›na SMS gönderimi için kullan›lmas›. UYAP Amerika'da “Bilgisayar Dünyas› Biliflim Teknolojileri Ödülleri Vakf›” taraf›ndan düzenlenen Bilgisayar Dünyas› Onur Program›’nda "Seçkin" (Laureate) Proje onuruna lay›k görüldü ve 21. Yüzy›l Baflar› Ödülleri için finale kalma flans›n› yakalad›. UYAP, Avrupa Birli¤i Komisyonu ve Avrupa Konseyi Adaletin Kristal Terazisi yar›flmas›nda 2. oldu. Ayr›ca 2004, 2005, 2008 y›llar›nda eTR Büyük Ödülü kazand›. SMS Bilgilendirme Servisi’nden haberdar olmayan va-

tandafllar hala Adliye koridorlar›nda tüm günlerini geçirebiliyorlar. Bunun engellenmesi vatandafllar›n cep telefonlar› ile bu hizmetten faydalanabilecekleri, bu flekilde de vatandafllar›n yap›lan bu kamu hizmetinden etkin flekilde haberdar olmalar› hedefleniyor. “TCK‹ML‹KNO ABONE” yazarak 4060'a göndererek siste-

me üye olunuyor. Ayr›ca Vatandafl Portal ve Avukat Portal arac›l›¤›yla vatandafllar ve Avukatlar kendileri ile ilgili dava bilgilere internet üzerinden de eriflebiliyorlar. Bu projenin bir baflka özelli¤i de tan›t›m için televizyonu da kullanmas›. Projeyi daha genifl kitlelere ulaflt›rmak için 2

TV dizisinden faydalan›ld›. Yaprak Dökümü ve Melekler Korusun isimli dizilerde UYAP’›n sadece bir parças› olan, cep telefonuyla adliyede hakk›n›zda aç›lan bir icra takibi veya dava olup olmad›¤›; var ise kiflinin davas› hakk›nda cep telefonuna UYAP sistemi taraf›ndan bilgi gönderilmesi konusu ifllendi.

Mobil Demokrasi ile fleffaf kent yönetimi Mobil Demokrasi projesi de kamuda inovasyon projelerine güzel bir örnek. Mobil Demokrasi mobil platformlar arac›l›¤› ile kat›l›m kültürünü art›rmay› amaçl›yor. 2004 y›l›nda bafllayan çal›flma Mobil Demokrasi Derne¤i’nin çat›s› alt›nda devam ediyor. Mobil Demokrasi kentli ile yerel yönetimler aras›ndaki iletiflim köprüsünü sa¤layan, gerekti¤inde yine cep telefonunda kent yönetimine demokratik tercihleri kulland›ran bir sosyal yaflama tekni¤i. Bu a¤a cep telefonunun hücre bilgisinden 888 Belediye Yay›n Kanal›'n› açarak üye olunabiliyor. Bu kanal flimdilik sadece Turkcell kullan›c›lar› için aktif. Bu kanal arac›l›¤›yla gün içinde gelen mesajlarla yaflan›lan kentle ilgili bilgilere ulafl›l›yor. Ayr›ca ayn› sistem üzerinden kentle ilgili demokratik tercihler ifade edebiliyor. Mobil de-

mokrasi yerel yönetimler ile halk›n iletiflimi en etkin, en h›zl› flekilde sa¤layarak, demokrasinin ifllerli¤ine katk›da bulunuyor. Uygulama flu anda 35 kentte, 7 milyon nüfusa hitap ediyor. Sistemde belediyeler vatandafllar›na günde 3 kez cep telefonlar›na yay›n yaparak kent ile ilgili bilgi gönderiyorlar. Duyuru bilgileri (Sa¤l›k, kültür, e¤itim, nöbetçi eczane, kan anonsu) gibi bilgilerin yan›nda çevre bilinci (kald›r›mlara park etmeyin, park kullan›m›, çevre temizli¤i, kent yaflama kurallar›) bilgileri ile de toplumun duyarl›l›¤› oluflturuluyor. Bu bilgi içeriklerinde siyasi propagandalara izin verilmiyor. Projenin ikinci platformu daha var. 3870 kat›l›m kanal› arac›l›¤› ile oluflturulan bu platformla vatandafl cep telefonunda ilgili kentin ad›n› yaz›p 3870 SMS atarak tüm flikayetlerini ve önerilerini yerel yönetime ile-

tebiliyor. Ayn› kanal üzerinden belediyenin “Park yap›ls›n m› yap›lmas›n m›?” gibi referandumlar›na kat›lmak mümkün oluyor. 3G geldikten sonra bu platformandan bütün operatörlerin aboneleri faydalanabilecek. Mobil Demokrasi Derne¤i Baflkan› Arif Muti gönderilen yay›n içeriklerinin iyi oluflturuldu¤u kentlerde projenin halk taraf›ndan çok benimsendi¤ini söylüyor. Tar›m, sa¤l›k, nöbetçi eczane gibi binlerce konuda bilgi alan vatandafl, ayn› zamanda gönderdi¤i öneri ve flikayetlerle kentine karfl› aidiyet duygusu kazan›yor. Muti “Bu yenilikçi kat›l›m kültürü ile bilgi al›p-vermesi sayesinde aktif toplum olma niteli¤i ivme kazand›. Bilgi edinme kanunu ile ortaya konulan bilginin eriflebilirli¤i için bilgi edinme bilinci ve bilgiyi edinme kolayl›¤› sa¤land›” diyor.

Arif Muti - Mobil Demokrasi Derne¤i Baflkan› “Uygulama boyunda sosyolog, kent bilimci arkadafllar›m›z ile sürekli yenilikler ekleyerek isteklerden bir ad›m önde gitmeye çal›fl›yoruz. fiimdilerde mobil demokrasi platformuna (www.mobildemokrasi.com) ücretsiz üye olarak elektronik platformdan da görüfl ve isteklerini bildirebiliyorlar. Bu yaklafl›m›z ile e-dönüflümü ve m-dönüflümü (Mobil dönüflüm) ayn› anda sunabiliyoruz. Yine sistemde gelifltirilen “bizim sokak” projesi çevre duyarl›l›¤›n›n en önemli kriterlerinden biri olan komfluluk iliflkilerimize de katk› sa¤l›yor. Yüzy›llard›r tebaa alg›lamas› ile yönetilme al›flkanl›¤›na sahip toplumumuza, en çok kullan›lan teknolojik aletle yani cep telefonuyla duyarl›l›klar›n› dile getirme imkan› sa¤l›yoruz.” 27

Röportaj

‘Kent Güvenlik Yönetim Sistemi’ ile ‹zmir art›k daha güvenli bir flehir ‹zmir Valili¤i, Siemens IT Çözümleri ve Hizmetleri’nin iflbirli¤i ile ‹zmir Kent Güvenlik Yönetim Sistemi (KGYS) projesini hayata geçirdi. Proje kamu kurumlar›n›n teknolojiyi daha etkin kullanmas›n› ve flehirde güvenli¤in artmas›n› sa¤layacak. Böylece devlet de kaynaklar›n› daha verimli kullanabilecek.

Evde, okulda, iflte, sokakta ve pek çok ifllemde tek muhatab›m›z merkezi ya da yerel yönetimlere ait flirketler. Özellikle büyüdükçe yönetimi zorlaflan kentlerde kamunun sosyal hayat›m›z›n iyilefltirmek için inovatif projelere ihtiyac› var. ‹zmir’de yap›lan ‹zmir Kent Güvenlik Yönetim Sistemi (KGYS) projesi asl›nda bu tür inovasyonlara iyi bir örnek. MOBESE sistemiyle çal›flan 22 milyon TL’lik bu projenin altyap›s› Siemens IT Çözümleri ve Hizmetleri taraf›ndan yap›ld›. Siemens, KGSY’yi tamamlay›p anahtar› ‹zmir Valili-

¤ine teslim etti. Siemens IT Çözümleri ve Hizmetleri’nden Portföy ve Teknoloji Yönetimi K›s›m Müdürü Orçun Özalp, projenin kamuya teknolojiden en iyi flekilde yararlanma f›rsat› sundu¤unu, vatandafl›n güvenli¤ine katk› sa¤lad›¤›n›, devlete ise kaynaklar›n› verimli kullanma imkan› verdi¤ini söylüyor. Özalp, projenin, kamuda birlikte çal›flabilirlik esaslar›n›n ve standartlar›n geliflmesine katk› yapaca¤›n› ifade ediyor. ‹zmir Kent Güvenlik Yönetim Sistemi (KGYS) projesinin amaçlar› nelerdir? Günümüzde insanlar çok yüksek bir oranda kentlerde yaflamay› seçiyor. Kentlere özellikle de büyük kentlerde yaflamaya olan bu e¤ilim öncelikle mega kentlerin h›zla oluflmas›na neden oluyor. Buradan hareketle her geçen gün büyüyen flehirlerin tüm kaynaklar› göz önünde bulundurularak etkin bir flekilde yönetilmesi yüksek önem tafl›yor. Ülkemizde kentleflme h›z›n›n yüksek olmas›, kent güvenli¤i ve acil durum baflta ol-

mak üzere kent yönetimini karmafl›klaflt›r›yor. ‹zmir Kent Güvenlik Yönetim Sistemi (KGYS) projesi, ‹zmir’de insanlar›n daha güvenli yaflayaca¤› bir yönetim sistemini oluflturmay› amaçl›yor. Siemens bu sistemi, tüm kamu kurulufllar›n›n birlikte çal›flabilirlik esaslar› çerçevesinde hayata geçiriyor. Projenin kapsam› nedir? Proje, mevcut izleme, soruflturma ve müdahale kaynaklar›nda riskin azalt›lmas›n›, haz›rl›l›¤›n artmas›n› ve daha k›sa sürede müdahale edilmesini sa¤layacak. Bu do¤rultuda projenin konusu; • Merkezi, bölgesel ve yerel izleme, • Olay, alarm ve ça¤r› yönetimi,

• Kaynaklar yönetimi, • Görüntü ve veri yönetimi ile analizi, • Plaka tan›ma ve araç takip, • Komuta kontrol, gibi temel fonksiyonel bileflenlerdir. Siemens bu bileflenleri destekleyen altyap› unsurlar›ndan oluflan Kent Güvenlik Yönetim Sistemi’ni (KGYS) anahtar teslim olarak kurdu. Ard›ndan ‹zmir Valili¤i’ne teslim etti. Projenin bütçesi 22 milyon 218 bin 234 TL.

ca ba¤›ms›z çal›flacak. Böylece teknolojiden en fazla katma de¤eri alacak ve kendi as›l ifline odaklanabilecek. Vatandafllara ise daha güvenli bir flehir sa¤lanacak. Tabii ki devlet de kaynaklar›n› en optimum flekilde kullanma olana¤› bulacak.

Proje kamu kurumlar›na neler katacak? KGYS sayesinde kamu kurumlar› art›k insan›n s›n›rl› yeteneklerinden mümkün oldu¤un-

Yurtd›fl›nda benzer örnekler var m›? Yurtd›fl›nda sadece Siemens taraf›ndan gerçeklefltirilen 20’ye yak›n ülkede benzer örnekler çal›fl›yor.

Proje fikri nas›l ortaya ç›km›flt›? Proje, fikri ‹çiflleri Bakanl›¤›’n›n anayurt güvenli¤i yaklafl›m› çerçevesinde ortaya ç›kt›.

Bu tür projelerin kamusal dönüflümdeki yeri nedir? Proje, kamuda kurumlar aras› iflbirli¤ini birlikte çal›flabilirlik esaslar› ve standartlar çerçevesinde sa¤layacak önemli ad›mlardan biri. Kamusal yap› bu tür projelere haz›r m›? Kamusal yap› bu tür projelere haz›r. Tüm ülke genelinde MOBESE bafll›kl› projeler yap›l›yor. Ancak yaz›l›m a¤›rl›kl› komuta kontrol fonksiyonu ‹zmir d›fl›nda gerçeklefltirilmeye çal›fl›lan projelerde olmad›¤›ndan flehir yönetimi ve güvenli¤i hedefine ulaflma sürecinde bir miktar yavafl ilerleniyor. 29

U‹G’den Notlar

Cemil Ar›kan, Selçuk Karaata

Toplumsal refah›n yolu ‘kamuda inovasyon’ Kamu yönetimi, sa¤l›k, adalet, e¤itim, bay›nd›rl›k hizmetleri ve savunma gibi alanlarda vazgeçilmez yat›r›mc› olma rolüne sahip bulunuyor. Toplumsal refah için, kamu yönetiminin, inovasyon odakl› geliflme stratejisini benimsemesi gerekiyor. Yaz›m›zda kamu inovasyon programlar› hakk›nda kapsaml› bir araflt›rmadan örnekler vererek Ulusal ‹novasyon Giriflimi’nin görüfllerini aktaraca¤›z.

Kamu sektörü, sadece Türkiye’de de¤il, dünyan›n geliflmifl ya da geliflmekte olan tüm ülkelerinde inovasyonun en önemli aktörlerinden biri. Asl›nda vatandafl›na hizmet üretim sürecinde sürekli yeni ürünler, hizmetler, örgütlenme biçimleri gelifltirmek durumunda olan, bir bak›ma kendisi de yenilikçi olmak zorunda olan kritik bir bileflen. Sa¤l›k, adalet, e¤itim, bay›nd›rl›k hizmetleri ve savunma gibi alanlarda son derece vazgeçilmez yat›r›mc› olma rolüne sahip olan kamu yönetiminin, toplumsal refah için inovasyon odakl› geliflme stratejisini benimsemesi gerekiyor. Yaz›m›zda kamu inovasyon programlar› hakk›nda kapsaml› bir araflt›rmadan örnekler vererek Ulusal ‹novasyon Giriflimi’nin görüfllerini aktaraca¤›z. PricewaterhouseCoopers’dan Sandford Borins (2001), kamu sektöründe bugüne kadar yürütülen en kapsaml› inovasyon araflt›rmalar›ndan birini gerçeklefltirdi. Bu çal›flma, 300’den fazla say›da, dünyan›n çeflitli yerlerinde yürütülen kamu inovasyon program›n› inceledi. Borins’in kapsaml› araflt›rmas›nda ortaya ç›kan, Türkiye’deki kamu sektörü için yararl› oldu¤unu düflündü¤ümüz baz› sonuçlar› bu yaz›m›zda paylaflaca¤›z. ‹ncelenen inovasyon programlar›nda ana yap›tafl› olarak 5 ortak özellik ortaya ç›k›yor. Bunlar;

a. Sistem yaklafl›m›: Bu kavram, bir kurumun planlad›¤› inovasyonun di¤er örgütlerlerle ve bu örgütlerin ilgi duyduklar› alanlarla iliflkisine bakmak, bunu anlamak, gelifltirmek 30

ve yürütmek; yani inovasyonu daha genifl bir biçimde ele almay›, birbiriyle ba¤lant›l› olarak çal›flmay› ifade ediyor. Baflar›l› inovasyon programlar› 3 yaklafl›m› ortaya koyuyor. 1- Gündeme al›nan sorunun di¤er çal›flmalarla nas›l bir iliflkisi oldu¤u; di¤er çal›flmalardan nas›l etkilendi¤i ve onlar› nas›l etkiledi¤ine dair sistemik bir çal›flma yürütmek 2- ‹novasyonun tasar›m›ndan gerçeklefltirilmesine kadar olan süreç boyunca kurumlararas› koordinasyonu güçlendirmek 3- Kamunun hizmet götürdü¤ü bireyin ihtiyac›n›n karfl›lanmas›nda, bireyin ihtiyaçlar›na bütünsel bir biçimde yaklaflmak ve çok yönlü bir flekilde hizmetlere odaklanmak. Burada yine bütünsellik ortaya ç›k›yor, vatandafl›n ihtiyac›n›n kompartmanlara/bölümlere ay›rmaktansa; ihtiyaçlar›n›n tümüne hizmet edecek biçimde bir yaklafl›m› ortaya koyman›n önemi hissediliyor. b. Biliflim teknolojilerinin kullan›m›: Yeni teknolojilerden etkin bir biçimde yararlanmak, inovasyon programlar›n›n uygulanmas›nda bir katalizör-çözücü görevi üstleniyor, kamunun hizmet sunumunda ve örgütsel operasyonlarda önemli ölçüde etkinlik yarat›yor. Yeni teknolojiler, organizasyonlar›n ifllerini yürütmelerinde benimsedikleri anlay›fl için gerek duyulan dönüflümlerde yeni f›rsatlar yaratabiliyor.

c. Süreç iyilefltirme: Bu kavram, kamu sektörünün daha h›zl›, daha dostça ve daha ulafl›labilir bir biçimde sundu¤u hizmetlerdeki inovasyonun tasarlanmas› anlam›n› tafl›yor. Burada söz konusu olan yenilikler, Pareto Kural›n›n uygulamalar›na paralel bir özellik bar›nd›r›yor. Pareto Kural›na göre; olaylar›n yüzde 20’sinin sorumlulu¤u, bütünün yüzde 80’inden kaynaklan›r. Veya tam tersi bir durum söz konusudur. d. Özel sektörün veya gönüllü kurulufllar›n dâhil edilmesi: Kamu hedeflerine ulaflma yönündeki çal›flmalar›na özel sektörün veya gönüllülük esas›na dayal› çal›flan kurulufllar›n kat›labilmesi için gereksinimleri flu flekilde özetlemek mümkündür:

daha da olas› hale gelmifl oluyor. Borins’in çal›flmas›nda kamu sektörünün inovasyon yetene¤inin art›r›labilmesi için afla¤›daki önerilerde bulunulmufltur: • Üst yönetim inovasyon kültürünü desteklemelidir. Üst yönetimin her aflamada deste¤ini almak ihtiyac›yla birlikte özellikle, inovasyona rehberlik ederek kurumsal öncelikleri belirlemek; inovasyon yapanlar› tan›mak ve takdir etmek, ödüllendirme mekanizmalar›n› gelifltirmek; yenilikçi çal›flmalar›n parças› olan çal›flanlar› merkezi örgütün s›n›rland›rmalar›ndan mümkün oldu¤u ölçüde uzaklaflt›rabilmek gerekir. • Yenilikçi bireylerin ve tak›mlar›n ödüllendirilmesi önemlidir.

Yeni teknolojilerden etkin bir biçimde yararlanmak, inovasyon programlar›n›n uygulanmas›nda bir katalizör-çözücü görevi üstleniyor, kamunun hizmet sunumunda ve örgütsel operasyonlarda önemli ölçüde etkinlik yarat›yor. Yeni teknolojiler, organizasyonlar›n ifllerini yürütmelerinde benimsedikleri anlay›fl için gerek duyulan dönüflümlerde yeni f›rsatlar yaratabiliyor.

1- Kamu sektörünün özel sektör rekabetine aç›lmas› 2- Özel sektörün de hizmet sunabilece¤i ortakl›klar›n gelifltirilebilmesi 3- Kamu hizmetlerinin sunulmas›nda gönüllü vatandafllar›n ve gönüllülük esas›na dayal› çal›flan kurumlar›n da kullan›lmas›. e. Sosyal gruplar›n/vatandafllar›n ve kamu çal›flanlar›n›n yetkilendirilmesi: Baflar›l› inovasyon programlar›n›n arkas›nda, vatandafllarla fikir al›flveriflini gerçeklefltirecek biçimde vatandafllar› uygulama süreçlerine dâhil etmenin ve fikirlerini alman›n önemi ortaya ç›k›yor. Yan› s›ra, kamu personelinin yetkilendirilmesinin desteklenmesi, personelin risk almas›nda örgütsel tolerans düzeyinin art›r›lmas›, vatandafla bankolarda hizmet veren kamu personelinin cesaretlendirilmesi gibi tüm unsurlar, de¤iflim için inisiyatif al›nmas›n› sa¤l›yor. Böylece kamu sektöründe inovasyonun desteklenmesi, inovasyon alt ve üst yap›s›n›n güçlendirilmesi

• ‹novasyon için yeterli mali kaynaklar›n ayr›lmas›: Borin’in çal›flmas›na göre, inovasyon programlar›n›n bafl etmekte en çok zorland›klar› konu kaynak elde edilmesidir. Bir organizasyonun sahip oldu¤u iç kaynaklar›n aktar›labilmesi için mali yönetim reformlar›na ihtiyaç duyulmaktad›r. Mali reformlara alternatif veya tamamlay›c› olarak ise, kamu sektöründeki yenilikçi fikirlerin desteklenebilmesi için merkezi örgütler taraf›ndan fonlar›n oluflturulmas› gerekir. ‹srail’in risk sermayesi alan›nda gelifltirdi¤i Yozma Modelini iyi bir örnek olarak hat›rlatmak yerinde olacakt›r. • Kamu çal›flanlar›n›n geçmifllerinin farkl› alanlardan gelmesi: ‹novasyon, gündemi farkl› bir bak›fl aç›s›yla görebilme yetene¤ine gereksinim gösterir. Bu nedenle; bir kurumun çal›flanlar›n›n farkl› geçmifl, farkl› disiplinler, farkl› meslek gruplar› ve birikimlerden gelmeleri, inovasyon olas›l›¤›n› art›rabilecek bir alan olarak karfl›m›za ç›kabilir. • D›fl dünyadaki geliflmeleri izlemek: özellikle k›yaslama-benchmarking yöntemleri ile inovasyon yetene¤ini desteklemek olas›d›r. 31

U‹G’den Notlar

Üst yönetim inovasyon kültürünü desteklemelidir. Üst yönetimin her aflamada deste¤ini almak ihtiyac›yla birlikte özellikle, inovasyona rehberlik ederek kurumsal öncelikleri belirlemek; inovasyon yapanlar› tan›mak ve takdir etmek, ödüllendirme mekanizmalar›n› gelifltirmek; yenilikçi çal›flmalar›n parças› olan çal›flanlar› merkezi örgütün s›n›rland›rmalar›ndan mümkün oldu¤u ölçüde uzaklaflt›rabilmek gerekiyor. • ‹novasyon tüm kademelerde tüm çal›flanlar›n sorumluluk almalar›n› gerektirir: Bir organizasyon içinde hiyerarflik yap›dan ba¤›ms›z biçimde her kademede, her e¤itim seviyesinde inovasyon yapabilecek, inovasyona katk›da bulunabilecek çal›flanlar› görevlendirmek gerekir. Ezber bozan anlay›fl›n oturmas› için bu alana özellikle dikkat etmek gerekir. • Deneyimlerden ö¤renme: gerek baflar›lardan, gerekse de baflar›s›zl›klardan ders ç›karabilen kurumlar, inovasyon için daha uygun bir iklim yaratabilmektedir. Pilot uygulamalara imkân verecek güvenli alanlar yaratabilmek, inovasyonu destekleyecek deneysel ortamlar yaratabilmek ö¤renme için uygulama

alan› bulan örnekler aras›nda say›labilir. • ‹novasyon de¤erlendirme gerektirir: ‹novasyon politika ve programlar›n› de¤erlendirmek için ölçüm birimlerine ve ölçme-de¤erlendirme yaklafl›mlar›na ihtiyaç duyulmaktad›r. Kamuda inovasyona dair yaz›m›z› Ulusal ‹novasyon Giriflimi’nin Toplumsal Refah için ‹novasyon Raporu’nda (www.uig.gen.tr) Ortak Vizyon ve Genel Gereksinimler bölümüyle tamamlamak istiyoruz. Bu iki bölümde yer alan hedeflere dönük çal›flmalar›n Türkiye’de kamu ve özel sektör, üniversite ve sivil toplum kurulufllar›n›n çok daha yenilikçi bir bak›fl aç›s›na sahip olmalar›na katk›da bulunaca¤›na inan›yoruz.

ORTAK V‹ZYON Kalk›nma ve büyüme için en temel gereksinimlerden biri oldu¤una inan›lan, toplumun tüm kesimlerinin üzerinde mutab›k kald›¤› bir inovasyon vizyonuna ihtiyaç var. Bu gerçekten hareketle ve Türkiye’nin küresel inovasyon ekonomisi çerçevesinde; inovasyona dayal› kalk›nman›n ve büyümenin evrensel ve ulusal gereklerini yerine getiren; ülke çap›nda inovasyona dayal› fikri mülkiyet odakl› bir ekonomik ve sosyal geliflme sürecini gerçeklefltirmeye yönelen; bu hedefe göre kaynak da¤›l›m› ve örgütlenmeyi sa¤layabilen bir ülke haline gelmesi ‘ortak vizyon’ olarak öneriliyor. ‹novasyonun toplumun tümünü ilgilendirmesi, bütüncül boyutuyla birlikte ortak-kolektif bir sorumluluk anlay›fl› gerektirmesi nedeniyle, Türkiye’nin tüm paydafllar› ile birlikte ortaya konan bu vizyonu hayata geçirebilmesi için bir ulusal mutabakat›n sa¤lanmas› gerekiyor. GENEL GEREKS‹N‹MLER ‹novasyon kat›l›mc› bir süreçtir. Aç›k, kat›l›mc› ve paylafl›mc› bir anlay›fl›n temelleri ise iyi iflleyen bir demokratik rejimin varl›¤›na dayan›yor. Ça¤dafl ve demokratik bir toplum düzenine kavuflulmas› durumunda, bilgi ve inovasyona dayanan bir ekonomik sistemi yap›land›rmak çok daha h›zl›, etkin ve sürdürülebilir olacakt›r. Bu çerçevede demokratikleflmenin inovasyona dayal› kalk›nma ve büyüme için olmazsa olmaz bir girdi olarak kabul edilmesine ihtiyaç duyuluyor. ‹novasyon yapan bir toplum içinde; düflünen, sorgulayan, yarg›layan ve yarat›c›l›¤› geliflmifl genç nesillere; genç nesillerle birlikte kendilerini hayat boyu de¤iflime yan›t verecek biçimde güncelleme azmi içinde olan yetiflkin yafltaki yeteneklere gerek duyuluyor. Böylesine bir insan kayna¤›n› içinde bar›nd›ran inovasyona dayal› kalk›nma ve büyüme ilke ve prensiplerini benimsemifl olan sosyal ve ekonomik sistem için, Avrupa Birli¤i’ne tam üye olmay› kendisine hedef olarak koymufl olan Türkiye’nin, demokraside en geliflmifl AB standartlar›na ulaflmay› özellikle dikkate almas› önemlidir. Kaynakça 1- Ulusal ‹novasyon Giriflimi, Toplumsal Refah için ‹novasyon Raporu, Ekim 2005, www.uig.gen.tr 2- Innovation in Public Services Literature Review, uploaded on IDeA Knowledge 09/05 3- Borins, S. (2001): The Challenge of Innovating in Government, The PricewaterhouseCoopers Endowment for The Business of Government, February 2001 (bir önceki kaynak içinde mevcuttur)

Ne Yap›yoruz Ne Yapmal›y›z

Leyla Arsan

Kamuda inovasyon için kat›l›mc› olal›m Kamuda inovasyondan bahsetmek için en önemli kriter, kat›l›mc›l›¤› ve fleffafl›¤› sa¤layabilmek. Bu kavramlar› devletimizin kurumlar› idrak etmedi¤i sürece, istedi¤imiz kadar en yeni teknolojileri kullanal›m, en iyi uygulamalar› gerçeklefltirelim, hiçbir ifle yaramayacak.

2001 y›l›n›n bafllar›. Türkiye yeniden bir ekonomik krizin efli¤inde. Avrupa Birli¤i Genel Sekreterli¤i’ne bir Avrupa Birli¤i iletiflim stratejisi kapsam›nda Topluluk Portal› gelifltiriyoruz. ‹smi www.euturkey.org. Amac›; devlet, AB, özel sektör, STK’lar, medya, üniversiteler ve bireyler (vatandafl, uzmanlar) aras›nda AB’ye uyum konular›nda etkileflimli, iletiflimi ve bilgisi aç›k bir ortam yaratmak. AB’ye uyum sürecini kolaylaflt›rmak üzere çal›flmalar yapmak, kat›l›mc› ve fleffaf bir ortam yaratmak, devletin de kendi süreçlerini ayn› fleffafl›kta vatandaflla, toplumla paylaflmas›n› sa¤lamak. Ekonomik krize girdi¤imiz dönemin hemen ard›ndan, portal da gelifltirilmifl ve uygulamaya konmufltu ki, 2002 y›l›nda TÜS‹AD taraf›ndan verilen Türkiye eDevlet teknolojileri ödülünü ald›. Ald› da, ald›¤› ödülün kategorisi ne fleffafl›kt›, ne kat›l›mc›l›k, ne de etkileflimdi. Ald›¤› ödül, tamamen web portal›n›n altyap›s›n› oluflturan içerik yönetim sisteminin devlete çok uygun olmas› nedeniyle, “en iyi merkezi web yönetim sitesi” ödülü idi. Biz kat›l›mc›l›k, fleffafl›k ad›na kurdu¤umuz bu hayali bugün hala gerçeklefltiremedik. Bu bir hayaldi, çünkü bundan 8 y›l önce de bunu uygulamaya niyet etti¤imizde devlet bizden bunu istemedi, biz kendimiz “bu böyle olmal›” diye ifle bafllad›k. Ama olamad›. En iyi merkezi web yönetim sitesi

olmas› ayn› zamanda, daha fleffaf ve daha kat›l›mc› olmay› sa¤layan her türlü esnekli¤i de sa¤l›yordu, ancak ne var ki; siyasi iflleri aflamad›k. Kat›l›mc› ve fleffaf olal›m 2009’da, Devlet Planlama Teflkilat›’n›n (DPT) ulusal temas noktas› oldu¤u CIP-ICT PSP (AB Rekabet Edebilirlik ve Yenilikçilik Program›’n›n alt program› olan Bilgi ve ‹letiflim Teknolojileri Politika Destek Program›) çerçevesinde, eParticipation (eKat›l›mc›l›k) proje teklif ça¤r›s› aç›ld›. Bu proje teklif ça¤r›s›nda amaç; devlet ile vatandafl aras›ndaki etkileflimi art›rmak, vatandafl ile sivil toplumun politika yapma ve karar verme süreçlerine kat›l›m›n› art›rmak, eriflilebilir¤i ve kullan›labilirli¤i art›rmak, devlet ile vatandafl aras›ndaki sosyal networking kapasitelerini gelifltirmek üzere Web 2.0 teknolojilerinden yararlanmak. Tam 8 y›l sonra, devlet bunu AB ile bütünleflmede, henüz geçenlerde imza att›¤› programa kat›l›m karar›yla ister duruma geldi. Ancak, bugünkü durum da bu süreçte olas› sorunlar› aflmaya yeterli mi henüz bilemiyoruz. Yine de, DPT’nin bu programa kat›l›m› ve bu yöndeki aktif çabalar›n› desteklemeliyiz. Biz ne kadar desteklersek, bu konuda o kadar ileri gideriz.

Kamuda inovasyondan bahsetmek için en önemli kriter, kat›l›mc›l›¤› ve fleffafl›¤› sa¤layabilmek. Bu kavramlar› devletimizin kurumlar› idrak etmedi¤i sürece, istedi¤imiz kadar en yeni teknolojileri kullanal›m, en iyi uygulamalar› gerçeklefltirelim, hiçbir ifle yaramayacak. Buradaki özellikle uygulamadaki di¤er önemli noktalardan ikisi de, “usability” (kullan›labilirlik) ve “accessibility” (eriflilebilirlik). Bu demektir ki, sadece devlet kurumlar›nda kat›l›mc›l›k ve fleffafl›k kavramlar›n›n oturmas› yetmiyor, bunun bir ad›m ötesinde kullan›labilir ve eriflilebilir bir ortam sa¤lamak gerekiyor.

ile belediye aras›nda her fley gizli kal›yor, ya da belediye istedi¤i zaman istedi¤i bilgiyi fleffaflaflt›r›yor, istemedi¤i bilgiyi gizleyebiliyor. ‹flte burada e¤ilmemiz gereken konu: eriflilebilirlik ve kullan›labilirlik olmal›. Web 2.0 teknolojileri bize bunu kolayca sa¤l›yor. Ülkemiz bireyleri, vatandafllar› bu tip uygulamalara son derece yatk›n. Facebook tarz› uygulamalar ile ortak paylafl›m ve kat›l›m davran›fl biçimlerini çoktan edinmifl durumda. S›ra, devletimiz kurumlar›nda.

Bilgi Ça¤›’n›n Aral›k 2007’de ç›kard›¤› eDevlet teknolojileri ile ilgili say›s›nda yine bu sayfalardaki yaz›mda bu konuya de¤inmeye çal›flm›flt›m. Temel olarak, ePractice.eu AB eDevlet ödülleri ile eTR aras›ndaki fark›n vatandafla eriflim ve kullan›labilirlik ile ilgili farkl›l›klar oldu¤undan bahsetmifltim. Ülkemizde, B‹T konusunda çok yarat›c› ve uygulama düzeyi yüksek eDevlet portallar› ve yaz›l›mlar gelifltiriliyor. Hatta öyle ki; Avrupa’da kullan›lmayan, uygulanmayan özellikle mobil teknolojilerin kullan›ld›¤› çok farkl› eDevlet, mDevlet uygulamalar› var.

Benim görüfllerim ve deneyimleri bir kenara b›rak›p, olay› bir de daha bilimsel bir aç›dan inceleyelim. Kamuda inovasyon için olmazsa olmaz bir konu, Bilgi ve ‹letiflim Teknolojileri. Geçenlerde The Economist Intelligence Unit taraf›ndan eReadiness Rankings 2009 Raporu yay›mland›. Tüm dünyada, 7 ana kategoride ülkelerin bilgi ve iletiflim teknolojilerini sosyal ve ekonomik faydaya dönüfltürme kapasitelerini ölçen Danimarka’n›n ilk s›rada yer ald›¤› bu araflt›rmada, Türkiye geçen y›l oldu¤u gibi yine 70 ülke aras›nda 43. s›radaki yerini korudu.

Ancak, hepsindeki ortak özellik; paylafl›ml›, ortak kat›l›ml› ya da fleffaf olmamalar›. Belediyenin bir uygulamas›nda vatandafl

Bu y›l kategoriler ve a¤›rl›klar› flöyle belirlenmifl: Ba¤lanabilirlik ve teknoloji altyap›s› yüzde 20, ifl ortam› yüzde 15, sosyal ve

Türkiye 43. s›rada eHaz›r

Grafik 1

Ne Yap›yoruz Ne Yapmal›y›z

eReadiness Ranking’de ülke olarak eksikliklerimizin araflt›r›ld›¤› ve bu konuda iyilefltirme önerilerinin gelifltirildi¤i bir uzmanl›k veya dan›flmanl›k çal›flmas› yap›lmal›. Bu konu e-Dönüflüm Türkiye ‹cra Kurulu taraf›ndan üstlenilmeli. Kurul, geç olmadan yeni baflkan›yla birlikte çal›flmalar›n› h›zland›rmal›.

kültürel ortam yüzde 15, yasal ortam yüzde 10, kamu politikalar› ve vizyonu yüzde 15, tüketici ve ifl düyas›n›n uyumu yüzde 25. Genel s›ralamada 10 üzerinden 5,34 puan alan Türkiye, Ba¤lant›’da 4,85, ‹fl Ortam›’nda 5,94, Sosyal ve Kültürel Ortam’da 5,93, Yasal Ortam’da 5,45, Kamu Politikalar› ve Vizyonu’nda 5,35, Tüketici ve ‹fl Dünyas›n›n B‹T Kullan›m›’nda 4,98 puan ald›. Bu kategoriler aras›nda kamuda inovasyonu do¤rudan etkileyen 2 kategori var: Kamu politikalar› ve vizyonu ile sosyal ve kültürel ortam. Öncelikle sosyal ve kültürel ortama bakt›¤›m›zda, ölçüm kriterleri e¤itim düzeyi, internet okur yazarl›¤›, giriflimcilik düzeyi, iflgücünün teknik becerileri, inovasyon düzeyi olarak belirtiliyor. Orta Do¤u ve Afrika’da bölgesel liderler 7,5 puanla ‹srail, 5,93 puanla Türkiye. Grafik 2’de de görülece¤i üzere, bölgesel liderler aras›nday›z ama en düflük puanla yer al›yoruz.

eHaz›rl›k eksiklerimizi iyilefltirmeli Kamu politikalar› ve vizyonu kategorisinde, kifli bafl›na kamunun B‹T harcamalar›, say›sal geliflim stratejisi ve eDevlet stratejisi, online sat›n alma, vatandafllar ve ifl dünyas› için online kamu hizmetlerinin uygunlu¤u, eKat›l›mc›l›k (BM eKat›l›mc›l›k endeksi baz al›n›yor) ölçüm kriterleri olarak belirtiliyor. Türkiye bu kez, 5.35 ile sosyal ve kültürel ortamdan daha düflük bir puan alm›fl görünüyor. Türkiye’nin bu puan›, Vietnam, Filipinler ve Romanya ile eflit. AB ile bütünleflme sürecinde olan, eDönüflüm ‹cra Kurulu ve çal›flmalar› olan ve ayn› zamanda eDevlet stratejileri ortaya koyup, uygulamay› teflvik etmek üzere her y›l eTR ödülleri da¤›tan ülkemizin puan›ndaki düflüklük, yukar›da bahsetti¤im kiflisel ve deneyimsel görüfllerimle ba¤dafl›yor. Bununla birlikte yap›lmas› gereken, bu istatistikleri ciddiye al›p, buradaki sorunlar› bilimsel bir çal›flmayla araflt›rmak ve bu konuda öneriler gelifltirmek üzere bir çal›flma bafllatmakt›r. Bu

Grafik 2

araflt›rma ve iyilefltirme çal›flmas›n›n da yine e-Dönüflüm Türkiye ‹cra Kurulu taraf›ndan sahiplenmesi gerekiyor. Web 2.0 ve eKat›l›mc›l›k eReadiness Rankings 2009 Raporunda, devletin B‹T stratejilerinde politika ve vizyon gelifltirmede eKat›l›mc›l›k’›n rolünden de bahsediliyor. Bunun için de, Birleflmifl Milletler eKat›l›mc›l›k endeksi baz al›nm›fl. Raporda, bizde 4 s›ra yukar›da olan Meksika, çok daha düflük s›ralarda yer alan Ürdün ve Vietnam’›n vatandafllar›na destek ve dan›flmanl›k için birçok say›sal kanal› kullan›labilir hale getirdi¤i ve bu anlamda eKat›l›mc›l›k’ta ilerledi¤i belirtiliyor. Raporda belirtilen önemli bir baflka konu da, ekonomik kriz nedeniyle, eDevlet eylemlerinde baz› tehditlerin olufltu¤u. Örne¤in Ocak 2009’da Çin’deki Ulusal Sertifikasyon ve Akreditasyon ‹daresi’nin 19 farkl› tipteki bilgi güvenli¤i ürününde ürün sertifikasyonu zorunlulu¤u getirmesi, Çin’deki B‹T ve endüstri oyuncular›n›n, yabanc› teknolojilerin yurda giriflinin h›zlanaca¤› korkusunu yaratt›. Bununla birlikte, birçok devletin eReadiness (eHaz›rl›l›k) konusundaki politikalar›n› uygulamaya odaklanmay› sürdürecekleri belirtiliyor. Afla¤›daki grafikte kamu politikalar› ve vizyonunda bölgesel liderler aras›nda Türkiye yer alm›yor. ABD tüm ülkeler aras›nda en bafl› çekiyor. Güney Kore ve Danimarka ard›ndan geliyor. Meksika, (BM eKat›l›mc›l›k endeksinde 7. s›rada) eMexico program› ile çoklu bilgi ve yüksek eriflimli portallarla düzeyini art›rm›fl görünüyor. Genel olarak, eKat›l›mc›l›k kavram›n›n Web2.0 ve di¤er sosyal medya uygulamalar› kullan›larak yap›lan politik fark›ndal›k kampanyalar› ile daha da yayg›nlaflt›¤› ortaya ç›k›yor. ABD’nin yeni baflkan› Barak Obama’n›n seçim kampanyas›n›n eKat›l›mc›l›k

(tour de force) uygulamas› kullanmas›yla, yurtd›fl›nda yaflayan ABD vatandafllar›n›n kat›l›m›n›n baflar›l› olarak gerçekleflti¤i belirtiliyor. Bu arada Türkiye’nin en düflük puan ald›¤› kategori de, ba¤lanabilirlik kategorisi. Bilgi Teknolojileri ve ‹letiflim Kurumu’nu ilgilendiren bu konuda da acil önlemlerin al›nmas› gerekli. Kurum, “youtube” gibi siteleri Türk kullanc›lar›na kapatma uygulamas› ile zaman harcamak yerine zihniyeti biraz de¤ifltirip, “D›fl dünyada neler olup bitiyor, biz neredeyiz” diye düflünse ülkemiz ve hepimiz için çok daha yararl› olacak.

ÖNER‹LER ä eReadiness Ranking’de ülke olarak eksiklikleri-

ä ä

mizin araflt›r›ld›¤› ve bu konuda iyilefltirme önerilerinin gelifltirildi¤i bir uzmanl›k ve/veya dan›flmanl›k çal›flmas› yap›lmal› ve e-Dönüflüm Türkiye ‹cra Kurulu taraf›ndan üstlenilmeli e-Dönüflüm Türkiye ‹cra Kurulu geç olmadan yeni baflkan›n› belirlemeli ve çal›flmalar›n› h›zland›rmal›. eParticipation proje teklif ça¤r›s› henüz aç›ld› ve 23 Eylül 2009’a kadar Avrupal› ortaklarla iflbirli¤i için projeleri bekliyor. Yerel Yönetimler baflta olmak üzere, kamu kurumlar› ve destekleyici B‹T kurumlar› ortak projeler için AB’de networking yapmal› ve iflbirlikleri kurmal›. Bilgi Teknolojileri ve ‹letiflim Kurumu organizasyonel süreçlerini AB ile bütünleflme do¤rultusunda daha fleffaf ve kat›l›mc› olmak üzere yeniden yap›land›rmal› TÜB‹TAK ‹fiBAP fonundan faydalanarak, kamuda inovasyona yönelik teknolojik çal›flmalar için çözüm sa¤lay›c› özel sektör kurumlar› özellikle yerel yönetimler ve di¤er kamu kurumlar› ile iflbirli¤i yapmal›. Vatandafl›n do¤rudan hizmet ald›¤› kamu web sayfalar›n›n daha yüksek düzey kullan›labilirlik ve eriflilebilirli¤e sahip olabilmesine yönelik fark›ndal›k çal›flmalar›n›n yap›lmas› için projeler üretilmeli, bu projelere de e-Dönüflüm Türkiye ‹cra Kurulu öncülük etmeli ya da fon ay›rmal›

Röportaj

Kam‹n projesi kamuda inovasyon için ideal sistemi ar›yor Dan›flmanl›k firmas› Technopolis Group, Maliye Bakanl›¤›’yla birlikte Kamuda ‹novasyon projesini gerçeklefltiriyor. Henüz bir pilot uygulama olan proje, kamu için gereken inovasyon sistemini tasarlamay› amaçl›yor. Proje kapsam›nda yerli yabanc› uzmanlar›n kat›l›m›yla hedef kitlelere yönelik seminerler, konferanslar ve e¤itim faaliyetleriyle fark›ndal›k çal›flmalar› da yap›l›yor. Technopolis Group Türkiye Direktörü fiirin Elçi, projenin kamuda inovasyonun önünü açmak için önemli bir ad›m oldu¤unu söylüyor.

Dan›flmanl›k firmas› Technopolis Group geçti¤imiz y›l kamuda inovasyon altyap›s›na katk› sa¤layacak bir proje bafllatt›. Kamuda ‹novasyon (Kam‹n) projesinin pilot uygulamas› flu anda Maliye Bakanl›¤› Strateji Gelifltirme Baflkanl›¤› ile yürütülüyor. Technopolis Group Türkiye Direktörü fiirin Elçi, projenin kamuda inovasyon altyap›s›n› güçlendirmek amac›yla

oluflturuldu¤unu söylüyor. Kamunun inovasyon konusunda özel sektörün sahip oldu¤u deneyime sahip olmad›¤›n› ifade ediyor. Elçi’ye göre henüz pilot olan bu uygulama kamuda daha büyük inovasyonlar›n önünü açacak. fiu anda pilot projeyle araflt›rmalar yap›l›yor, ortaya ç›kan sonuçlarla kamu kurulufllar› için gerekli inovasyon sistemini tasarlan›yor.

Kamuda ‹novasyon (Kam‹n) projesini yapmaya nas›l karar verdiniz? Technopolis olarak dan›flmanl›k ve e¤itim faaliyetlerimizin yan›nda ekonomik ve toplumsal kalk›nmaya yönelik bilginin üretilmesi konusuna büyük önem veriyoruz. Kuruluflumuzun 20 y›ll›k geçmiflinde, tabii ki akademik kökenli olman›n verdi¤i bir toplumsal misyonla araflt›rma ve gelifltirme faaliyetleri her zaman ön planda oluyor. Kam‹n projesini de bu misyonla bafllatt›k. Projenin en önemli özelli¤i, bafllad›¤›m›z dönem itibariyle dünyadaki ilklerden birisi olmas›yd›. Dolay›s›yla uluslararas› boyutta da Türkiye’de üretilen yeni bilginin di¤er ülkelere transferi konusuna da çok önemsedik ve bu konuda da bir yol kat ettik. Pilot uygulama sürüyor Böyle bir projenin amac› nedir? Bugün özel sektörü oldu¤u kadar kamu sektörünü de yak›ndan ilgilendiren ekonomik ve toplumsal geliflmeler, üstesinden gelinmesi gereken önemli güçlükleri ve yakalan-

mas› gereken f›rsatlar› beraberinde getiriyor. Vatandafllar›n taleplerine daha iyi yan›t verme ihtiyac›, daha s›n›rl› kaynak ve operasyonel kapasite ile daha genifl kesimlere hizmet sunma gere¤i inovasyonu zorunlu k›l›yor. Hizmet kalitesini art›rmak, hesap verebilir, sorumluluk sahibi, etkin ve verimli bir kamu sektörü oluflturmak gibi pek çok neden kamu kurumlar›n›n sürekli inovasyon yapmas›n› gerektiriyor. Ancak, uluslararas› düzeyde inovasyonun sistemli ve stratejik bir yönetim anlay›fl› haline gelmesine yönelik bilgi ve deneyim özellikle özel sektöre yönelik. Bu deneyimler bir kamu kuruluflunun kullanabilece¤i derinlikte de¤il. Biz bu projeye 2007’de bafllad›¤›m›zda konuyla ilgili dünya çap›nda çal›flan uzmanlar›n say›s› da bir elin parmaklar›n› geçmiyordu. Bugün bir firmaya çok rahatl›kla inovasyon sistemleri kurup yö-

netmelerini sa¤layabiliyoruz. Ama bir kamu kuruluflu için bunu söylemek, projenin bafl›nda mümkün de¤il. Dolay›s›yla Technopolis olarak “Kamuda ‹novasyon” (Kam‹n) projemizi bir araflt›rma ve gelifltirme projesi olarak bafllatt›k ve kamu kurulufllar› için gerekli inovasyon sisteminin tasarlanmas›n› ve pilot uygulamas›n› amaçlad›k. Proje nas›l ilerliyor? Projeye genifl çapl› literatür ve kapsaml› saha araflt›rmalar›yla bafllad›k. Türkiye’de ve dünyadan seçti¤imiz baflka ülkelerde karfl›laflt›rmalar› ekledi¤imiz bu araflt›rmalarla mevcut durumun bir resmini çektik. Daha sonra farkl› teknik ve yöntemler gelifltirerek bunlar› kamu kurumlar›m›zda test ettik. Pilot uygulaman›n yap›ld›¤› kuruluflumuz, Maliye Bakanl›¤›’n›n Strateji Gelifltirme Baflkanl›¤› oldu. Ayn› zamanda konuyu daha

genifl bir paydafl kitlesine yaymak ve araflt›rma ve gelifltirme çal›flmalar›n›n kritik aflamalar›nda geri beslemeler almak üzere “Kamuda ‹novasyon Liderleri Platformu” kurduk. Platformumuzda Türk kamu sisteminin önde gelen kurumlar›n›n üst düzey yetkilileri yer al›yor. Süreç boyunca inovasyonu tüm boyutlar›yla ele al›yoruz. Ayn› zamanda pek çok destekleyici faaliyet yürütüyoruz. Yerli yabanc› uzmanlar›n kat›l›m›yla hedef kitlelere yönelik seminerler, konferanslar ve e¤itim faaliyetleriyle de fark›ndal›k üzerinde çal›flmalar›m›z sürüyor. Projenin farkl› uzmanl›klar gerektiren farkl› aflamalar› ve alt projeleri var. Proje ekibimizdeki arkadafllar›m›z›n say› ve niteli¤i de buna göre farkl›l›k gösteriyor. Temelde projeyi 10 kiflilik bir çekirdek ekiple, yerli ve yabanc› uzmanlar›m›zdan oluflan genifl bir kadroyla götürüyoruz. 39

Röportaj

‹novasyon kamuda farkl›

E¤itime inovasyonu getirdik

Kamuda bu tür bir proje yapman›n zorluklar› var m›? Asl›nda kamu kurulufllar›m›zda yapt›¤›m›z uygulamalarda özel sektördekinden çok farkl› olmayan zorluklarla karfl›laflt›k. Çünkü temelde, inovasyona iliflkin bariyerlerimiz, ayn› kültürel ve sosyal unsurlardan kaynaklan›yor. Ancak, kamu kurulufllar›nda motivasyon, teflvikler ve iklim özel sektörden oldukça farkl›. Dolay›s›yla tasar›m boyutunda tüm bu faktörleri çok iyi analiz etmek ve bunlara cevap vermek gerekti. Test ve uygulamalarda buna göre farkl› boyutlarda gerçeklefltirildi. Tüm bunlara ra¤men, genel olarak kamu kurulufllar›m›za bakt›¤›m›zda en büyük engel, yönetici ve çal›flanlar›n h›zl› sirkülasyonunda görünüyor. Süreklili¤in büyük önem tafl›d›¤› bu tür dönüflüm hamlelerinde en kal›c› çözüm fark›ndal›k ve sahiplenmenin her seviyeden olabildi¤ince genifl kesimlere yay›lmas›. Biz de ilk günden bu yana konunun bu boyutuna büyük önem veriyoruz.

Proje, Türk kamu sektöründe neleri de¤ifltirecek? Bundan 5 y›l kadar önce, e¤itim sistemine inovasyonu entegre etmek hayaliyle, özel sektör ve sivil toplum olarak bafllatt›¤›m›z bir projemiz vard›: “Eski Köye Yeni Adet Getirin!” Bu projemizi de büyük hayallerle ama küçük ad›mlarla bafllatm›flt›k. Bafllang›çta, pilot uygulamay› yapt›¤›m›z okullardaki ö¤retmen ve ö¤rencilerimizle bir dönüflüm halkas› bafllatmak ve bunu olabildi¤ince geniflletmekle ifle koyulduk. Ama çok da uzun bir zaman geçmeden, yaklafl›k 1,5 y›l sonra, çabalar›m›z Milli E¤itim Bakanl›¤› Talim ve Terbiye Kurulu’nun dikkatini çekti ve birlikte çal›flarak Teknoloji Tasar›m program›n›, inovasyonu merkeze yerlefltirerek tasarlad›k. Sonra da ders yurt genelinde tüm okullarda okutulmaya bafllad›. O dönemden itibaren ö¤retmenlerimizin konuyla ilgili e¤itimlerine katk›m›z da sürüyor. Böylece, inovasyonu bir kavram olarak ö¤renen, anlayan ve uygulamalar›n› gerçeklefltiren bir nesil yetiflmeye bafllad›. Kam‹n’le de bu kadar k›sa sürede kapsay›c› ve kal›c› bir

fiu anda nas›l bir aflamaya geldiniz? fiu an itibariyle projenin gerektirdi¤i tasar›m ve testleri gerçeklefltirdik. Farkl› hedef kitlelere yönelik uygulama çeflitlendirmelerine devam ediyoruz. Uluslararas› boyutlar› da olan iki alt projeyi henüz bafllatt›k. Bunlar da araflt›rma gelifltirme boyutu olan alt projeler ve tamamland›¤› zaman sonuçlar›n› yayg›nlaflt›raca¤›z. Ayr›ca, konuya kullan›c› boyutunda daha genifl kesimleri dahil edecek çözümler üzerinde de çal›fl›yoruz. 40

sisteme ulafl›r m›y›z bilemiyorum ama tabii ki idealimiz bu yönde. Ayr›ca, özünde kültürel de¤iflimi bar›nd›ran ve çok genifl bir kitleyi kapsayan bu tür dönüflüm giriflimlerinde sab›rl› olmak ama durmadan çal›flmak gerekiyor. Bu tarz bir proje baflka ülkelerde var m›? Biz projeye bafllad›¤›m›zda di¤er ülkelerde benzer çal›flmalar yok denecek kadar azd›. Sadece konunun araflt›rma boyutunda belli kurumlar›n çabalar›n› görüyorduk. Gelifltirme aflamas›na gelmifl uygulamalar da pek bulunmuyordu. Bugün konuyu ulusal politika düzeyine ç›karan birkaç ülke var. Bunlar içinde en baflar›l›lar› ‹ngiltere ve Güney Kore. ‹ngiltere’nin bu sayede üçüncü nesil inovasyon politikalar›n› tasarlama ve uygulama boyutuna geçti¤ini de görüyoruz. Çok sistemli ve tüm kamu sistemini kapsayan bir giriflim fleklinde bunu bafllatt›lar ve bir inovasyon bakanl›¤› kurdular. Bizim konuyla çal›flmalar›m›z ‹ngiltere’de devam ediyor. Güney Kore ve çok sistemli olmasa da konuyu gündemlerine tafl›yan ülkelerle de bilgi ve deneyim paylafl›m›m›z› da sürdürüyor.

Röportaj

Kamuda inovasyonun önündeki engel ‘kat›, hiyerarflik yap›’ Teknoloji Yat›r›mlar› ve Dan›flmanl›k Sanayi ve Ticaret A.fi (TEKNOYAD) Yönetim Kurulu Baflkan› Ömer Kaymakçalan, kamuda inovasyonun sadece teknolojiyi de¤il pek çok alan› kapsad›¤›n› ifade ediyor. Kaymakçalan’a göre en acil inovasyonun, yönetim modeli ve mevzuatta yap›lmas› gerekiyor. Ayr›ca merkeziyetçi yönetim modelinin gevfletilmesi, yerel yönetimler reformunun yap›lmas› en önemli yenilik konular› aras›nda yer al›yor. Ancak kamudaki kat› hiyerarflik yap›, inovasyonun önünü t›k›yor.

Teknoloji Yat›r›mlar› ve Dan›flmanl›k Sanayi ve Ticaret A.fi (TEKNOYAD) Yönetim Kurulu Baflkan› Ömer Kaymakçalan, sanayi kurulufllar›n›n yönetiminde 30 y›ldan fazla deneyime sahip bir isim. 1991 – 2000 aras›nda Marmara Araflt›rma Merkezi’ni (MAM) yöneten Kaymak-

çalan, sanayi ve MAM aras›nda kurdu¤u yak›n iliflkilerle an›l›yor. Türk kimya endüstrisine katk›lar›ndan ötürü, Türk Kimya Derne¤i fieref Ödülü, ODTÜ Tar›k Somer Ödülünü alan Kaymakçalan, 2001’den bu yana TEKNOYAD’›n yönetimi üstleniyor. Kaymakçalan, kamuda inovasyona sadece teknolojik anlamda de¤il çok yönlü olarak ihtiyaç duydu¤umuzu ancak kamudaki hiyerarflik düzenin inovasyonu yavafllatt›¤›n› söylüyor. Anayasa de¤iflikli¤inin kamuda inovasyon için önemine de¤inen Kaymakçalan, Türkiye’de merkeziyetçi yönetim modelinin gevfletilmesi, yerel yönetimler reformunun yap›lmas›n›n en önemli ancak en zor yenilik konular› oldu¤unu belirtiyor. Türkiye’de kamu yönetiminde nas›l bir düzen hakim? Türkiye'de kamu yönetimine kat› bir hiyerarflik düzen hakimdir. Bunun sonucu olarak her karar en üst makamdan bekleniyor. Yöneticilerin inisiyatif kullanma haklar› yok. Bir yönetici inisiyatif kullanarak sonucu olumlu

bir ifl yapsa kendisine teflekkür edilmek yerine hesap soruluyor. Her karar için en üst makam›n onay› beklendi¤i için ifller çok yavafll›yor. Bu nedenle ifller çok geç sonuçlan›yor veya yap›lam›yor. Teknoloji kullan›m› geliflmekle birlikte yeterli olmad›¤›ndan vatandafla sunulan hizmet yavafl ve yetersiz kalitede. Teknoloji kullan›m›n›n yetersiz olmas› kamu faaliyetlerinin tamam›nda verim düflüklü¤üne sebep oluyor. Teknolojik yetersizli¤e, kat› hiyerarflik yap›dan kaynaklanan yönetim zaaf› da eklenince verim düflüklü¤ü daha da art›yor. Sorumlu yurttafl ve fleffaf devlet inovasyonun birer parças› Kamuda inovasyon deyince ne anlamam›z gerekiyor? Kamuda inovasyon deyince; • Bireyi devlete kul olmaktan ç›kart›p vergisinin hesab›n› soran sorumlu yurttafl yapacak, • Devleti yurttafl›na hizmet eden, hesap veren fleffaf devlet yapacak, • Kamu hizmetlerinde kalite ve h›z› art›racak,

• Kamu yönetiminde verimlili¤i art›racak, • Kamu giderlerinde maliyeti düflürecek de¤ifliklikleri ve yenilikleri anl›yoruz. Bu yeniliklerin sadece teknolojik olmas› gerekmiyor. Yönetim usulleri ve mevzuatta da önemli yenilikler yap›lmal›. En çok hangi alanlarda inovasyona ihtiyaç var? En çok ihtiyaç olan alan yönetim modeli ve mevzuatt›r. Bunu en üst düzeyde düflündü¤ümüzde akla yeni anayasa yap›lmas› gelir. Bireyin devlet karfl›s›nda kul muamelesi gördü¤ü kutsal devlet modelinden bireyin yurttafl oldu¤u, devletin yurttafl›na hizmet için var oldu¤u, vergisini veren yurttafl›n devletten vergisinin hesab›n› sorabildi¤i bir devlet yap›s› oluflturulmal›. Anayasa ile birlikte merkeziyetçi yönetim modelinin gevfletilmesi, yerel yönetimler reformunun yap›lmas› en önemli yenilik konular›. Bu konular en önemli olmalar›n›n yan›nda gerçeklefltirilmesi en zor olanlard›r da. Bu yeniliklerin gerçeklefltirilmesi ancak konuya sahip ç›kacak bir siyasi irade ile mümkün. Kamuda inovasyona en iyi örnek e-devlet AB’ye üyelik süresi kamuda inovasyona katk› sa¤lar m›? AB’ye üyelik sürecinde yap›lmas› gereken reformlar da h›zla gerçeklefltirmemiz gereken siyasal ve sosyal nitelikli yenilikler. Yap›lmas› istenen reformlar Türkiye AB'ye üye olmak istemese bile kendi yurttafl›n›n yaflam kalitesini art›rmak için yapmas› gerekli de¤ifliklikler / yeniliklerdir.

Bu yenilikler nedir? Vergi, nüfus, tapu gibi rutin ifllemlerde h›z ve kalite art›m›n› sa¤layacak e-devlet uygulamas› teknolojik yenilik ihtiyaçlar›n›n önde gelenlerinden biri. Bu alanda baz› baflar›l› uygulamalar yap›lm›fl olsa bile daha yap›lmas› gereken çok fley vard›r. E¤itim sektöründe gerek okul e¤itimi gerekse okul sonras› e¤itimde yap›lmas› gereken radikal de¤ifliklikler ve yenilikler ihtiyaç duyulan inovasyon konular›d›r. Kamuda yap›lm›fl inovasyon örnekleri var m›? Zaman zaman reform ad› alt›nda ç›kart›lan baz› kanunlar›n inovasyon niteli¤i tafl›d›¤›n› düflünüyorum. Fakat bu tip de¤ifliklikler ço¤unlukla eski devlet yap›s›n›n içinde etkisiz kalm›fl ve bir süre sonra sistem içinde yozlaflt›r›lm›flt›r. Uygulamaya yönelik ve baflar›l› tan›mlayabilece¤imiz iki örnekten biri son y›llarda bafllat›lan ve henüz sonuçlanmayan e-devlet uygulamas›, di¤eri ise 1984’te 17 say›l› kararnamenin yürürlükten kald›r›lmas›d›r. Yüzlerce sayfal›k mevzuat›n yürürlükten kald›r›l›p yerine 3-4 sayfal›k bir temel kural getirilmesi Türkiye'de ihracat›n patlamas›na sebep olmufltur. Yurtd›fl›ndan ise Tony Blair'in iktidara geldi¤i ilk dönemde yapt›¤› de¤ifliklikleri, Obama'n›n se-

çim kampanyas›nda uygulad›¤› yöntem ve teknikleri örnek verebilirim. Kamuda inovasyonun önemi nedir? 70 milyonluk Türk toplumu daha kaliteli, adil ve h›zl› kamu hizmeti istiyor. Özgürlüklerin ve demokrasinin gelifltirilmesini arzuluyor. Mevcut yasalar ve mevzuat bu istekleri karfl›lamakta yetersiz kal›yor. Kat› merkeziyetçi yönetim yap›s› yurttafl›n isteklerine yetiflemiyor. Yurttafl›n yaflam kalitesini art›racak kamudaki her türlü de¤ifliklik benim için kamuda inovasyondur. Ben inovasyonu dar kapsaml› olarak sadece teknolojik inovasyon olarak alm›yorum. Siyaset ve yönetim anlay›fl›ndan sosyal alanlara kadar birçok teknolojik olmayan alanda büyük inovasyon potansiyeli görüyorum.

Baflar› Öyküsü

‹novatif çözümlerle kent hayat› kolaylafl›yor Kamu kurumlar› için yaz›l›m üreten Sampafl Afi, liderli¤inde oluflturulan 21. Yüzy›l›n Ak›ll› Kentleri Platformu pek çok inovatif sistemi bir araya getiriyor. Belediyecilikte kifliye özel hizmet döneminin bafllamas›na ön ayak olacak bu platform, tüm belediyecilik sisteminin birlikte çal›flabilirli¤ini sa¤l›yor. Gelece¤in belediyecili¤ini flimdiden oluflturan Sampafl, gerçeklefltirdi¤i toplant›larla bu platformu 500’den fazla belediye çal›flan›na tan›tt›.

1981’de kurulan, 1983’te “yerel yönetimlere hizmet”te uzmanlaflma karar› alan Sampafl A.fi., bu alanda yaz›l›m çözümleri üreten ilk firma oldu. Belediyelere hizmet veren yaz›l›m firmalar› aras›nda pazar lideri olan Sampafl, yerel yönetimler için gelifltirdi¤i biliflim çözümleriyle vatandafla sunulan hizmet kalitesinin artmas›nda önemli rol üstleniyor. Yani kamu için yaz›l›m alan›nda inovasyonlar yap›yor. Sampafl bugüne kadar pek çok belediye ile paylaflt›¤› yaz›l›m ürünleri ile belediyecilik hizmetlerinin geliflmesine büyük katk› sa¤lad›. fiimdi tüm bu hizmetlerini birlefltirip belediyeler için yeni bir paket oluflturdu. Türkiye genelindeki ulafl›labilirli¤ini art›rmak için ‹stanbul, Ankara, ‹zmir ve Adana’da kurdu¤u Bölge Müdürlükleri ile çal›flmalar›n›

yürüten Sampafl’›n belediyelere sundu¤u Ak›ll› Kent Otomasyon Sistemi (AKOS), sektör için devrim niteli¤i tafl›yor. AKOS, bir kent için belediyenin sundu¤u tüm hizmetlerden vatandafl›n daha kolay bir flekilde yararlanmas›n› sa¤lamay› amaçl›yor. Ayn› zamanda kenti sosyoekonomik ve kültürel aç›dan da analiz ediyor. Böylece kentin gelifliminin ne yönde ilerleyece¤ine dair önemli göstergeler sunuyor. Detayl› bir veri taban› içeri¤ine sahip olan AKOS, kentle ilgili envanter çal›flmalar›na standart getirerek tüm bilgilerin tek bir veri taban›ndan incelenmesine imkan tan›yor. Sampafl, yerel yönetimlere sundu¤u Ak›ll› Kent Otomasyon Sistemi’ni (AKOS) daha kapsaml› bir hizmet haline getirmek için bunu bir platform haline getirdi. Böylece alanlar›nda uzman 25 kuruluflun oluflturdu¤u “21. Yüzy›l›n Ak›ll› Kentleri Platformu” oluflturuldu. Belediyeden kifliye özel hizmet Liderli¤ini, Sampafl A.fi.’nin üstlendi¤i 21 Yüzy›l›n Ak›ll›

500 Belediye yöneticisi kat›ld› Yerel yönetimlerin teknolojik imkanlardan daha fazla yararlanmas›n› amaçlayan 21. Yüzy›l›n Ak›ll› Kentleri Platformu, 31 May›s – 22 Haziran tarihleri aras›nda Adana, ‹zmir, Ankara ve ‹stanbul’da düzenlenen “21. Yüzy›l›n Ak›ll› Kentleri Platformu Sempozyumlar›”yla tan›t›ld›. Yerel yöneticilere ak›ll› kent uygulamalar› hakk›nda bilgiler verilen bu sempozyumlara 500’ü aflk›n belediye yöneticisi kat›ld›. Sempozyumda boyunca panellerde, ak›ll› kentler ve ak›ll› kentlerde vatandafl olman›n avantajlar› hakk›nda detayl› bilgiler verildi. 450 m2’lik bir alanda kurulan üç boyutlu örnek ak›ll› kentte hem belediyelerin hem de vatandafl›n hayat›n› kolaylaflt›racak çözümler tan›t›ld›. Ayr›ca bu hizmetlerden vatandafllar›n belediyeye gelmeden nas›l yararlanaca¤› anlat›ld›. Kentleri Platformu, telekomünikasyon, finans, bankac›l›k ve biliflim sektöründen 25 firman›n iflbirli¤iyle oluflturuldu. Ak›ll› kent vizyonu çerçevesinde bir araya gelerek oluflturulan bütünleflik bir çözüm sunan 21. Yüzy›l›n Ak›ll› Kentleri Platformu ortaklar›n›n hedefi; uluslararas› standartlar, geliflmifl teknolojiler ve bütünleflik hizmetler yard›m›yla kentlerde verimli, fleffaf, kat›l›mc› bir yönetiflim ilkesini oluflturmak. Yerel yönetimler sektöründe e-belediye ve vatandafl odakl› hizmet dönüflümünü sa¤lama amac›na hizmet eden 21. Yüzy›l›n Ak›ll› Kentleri Platformu, sunaca¤› çözümlerle uygar kentlerin oluflmas›na ve kentte yaflayanlar›n ekonomik, sosyal ve kültürel yönden kalk›nmalar›na katk› sa¤lamay› planl›yor.

Bu kentlerde vatandafl olmak hem kolay hem de daha konforlu. Platformun öngördü¤ü düzen içinde sahip olunan bir kartla hem otobüse binilebiliyor, hem sa¤l›k ve e¤itim hizmetlerden faydalan›l›yor. Bu kartla faturalar› ödemek, evlilik baflvurusu yapmak veya belediyenin baflka hizmetlerinden yararlanmak da mümkün. Platform sayesinde yaflan›lan flehir, en iyi hizmeti su-

nan 5 y›ld›zl› bir otele, vatandafl ise hat›rl› bir müflteriye dönüflüyor. Sampafl Genel Müdür Yard›mc›s› Selçuk Il›kcan “Bu platform birlikte çal›fl›labilirlik esas›na göre oluflturuldu. Her kurum platforma kendi inovasyonunu katt›. Teknolojik anlamda ifl zekas›, veri ambar›, vaka yönetimi gibi bileflenler var” diyor. Platform oluflturulurken ifllevsel anlamda, vatandafl›n hayat›n› kolaylaflt›racak pek çok alanda yenilik yap›lmas› amaçlanm›fl. Il›kcan vatandafl›n ihtiyac›na cevap verebilmek için çok karmafl›k ifllemlerin gerekti¤ini, bir belediyenin tek bafl›na bu isteklere yan›t vermesinin mümkün olmayaca¤›n› söylüyor. Bu platformda ise pek çok kurumunun birikimi bir araya geliyor. Üstelik sistem zamanla kifliyi tan›yor ve o kifliye göre hizmet sunuyor.

Sampafl’›n sistemi yerel yönetimlere ödül getiriyor 1988’de Türkiye’de, dördüncü kuflak programlama dili kullanarak yaz›l›m üreten ilk firma olan Sampafl, kuruluflundan bugüne belediyelerde görevli 20 binin üzerinde iflletmen ve operatöre e¤itim verdi. 2003’de yeniden yap›land›rd›¤› donan›m, yaz›l›m ve destek uzmanlar›ndan oluflan 40 kiflilik Ar-Ge ekibiyle hizmetlerini sürdüren Sampafl, kendi alanlar›nda lider 25 firma ile ifl ortakl›¤› yap›yor. Sampafl’›n gelifltirdi¤i biliflim otomasyon sistemlerini Türkiye’de kullanan 600’ü aflk›n yerel yönetim aras›nda, TÜS‹AD ve Türkiye Biliflim Vakf›’n›n düzenledi¤i “eTR Ödülleri”nde ödül alan birçok baflar›l› belediye de bulunuyor. 45

Avea’dan Haberler

Avea altyap›s› ve teknolojisiyle 3G’ye haz›r A¤ustos bafl›nda hayata geçecek olan 3G’nin Türkiye’ye gelmesini en bafl›ndan beri destekleyen Avea, yepyeni ürün ve hizmetlerini abonelerine sunmay› heyecanla bekliyor. 3G’yle en yeni teknolojileri gerçek fiyata sunan Avea, abonelerine pek çok sürpriz de haz›rl›yor.

Gelecek A¤ustos ay›nda hayat›m›za girecek olan 3G (3. Nesil) teknolojisi, telefonlar›m›zla iliflkimizi epeyce de¤ifltirecek. Avea, 3G teknolojisinin Türk tüketicisine sunulmas›n› en bafl›ndan beri desteleyen operatör oldu. 3G teknolojisi ile Türkiye’deki tüm cep telefonu kullan›c›lar› internet üzerinden merak etti¤i bilgiye diledi¤i zaman, her yerden ulaflabilecek. Bu da Türkiye’nin say›sallaflmas› ve bilgi toplumuna dönüflmesi yolunda büyük katk›lar sa¤layacak. Cep telefonlar› ve dizüstü bilgisayarlar üzerinden mobil ortamdaki internet eriflimi, yüksek h›zlara tafl›nacak. ‹nternet her yerde olacak. Her türlü bilginin en ücra köflelere kadar ulaflmas› ise dijital uçurumun kapanmas› için önemli bir ad›m olacak. Bununla beraber, katma de¤erli servislerde içerikler çeflitlenecek, uygulamalar artacak. Yani 3G’nin cep telefonu kullan›c›lar›n›n hayat›n› kolaylaflt›raca¤› bir gerçek hatta yaflam tarzlar›n› büyük ölçüde etkileyece¤ini de söylemek mümkün. 3G teknolojisi ile özellikle internetin her yerde ulafl›labilir hale gelmesi ile Avea, toplumun bilgi

ve fark›ndal›k düzeyinin büyük oranda artmas›na katk› sa¤larken yepyeni hizmet ve servisler ile 3G’nin yayg›n olarak kullan›lmas›n› amaçl›yor. 3G ile yepyeni hizmetler geliyor 3G ile film, müzik gibi e¤lence endüstrisinin yap› tafllar›n› oluflturan içeriklere yeni bir eriflim kanal› aç›lm›fl olacak. 3G ile özellikle UGC (User Generated Content) olarak adland›r›lan kullan›c›lar taraf›ndan üretilen içerikler, Facebook, Myspace gibi sosyal a¤ ortamlar› ve bunlarla bütünleflik çal›flabilen mobil uygulamalar daha fazla önem kazanacak.

3G ile hayat›m›za girecek olan yenilikler bunlarla s›n›rl› de¤il. Mobil internet, mobil ticareti desteklemek amac›yla gelifltirilen teknolojiler ve bunlar›n olanak tan›yaca¤› sponsorlu hizmetler, reklam, mobil ödeme ve ticaret, mesajlaflma ile müzik, video servisleri h›zla geliflecek. 3G teknolojisi ile cep telefonlar› ve dizüstü bilgisayarlar üzerinden mobil ortamdaki internet eriflimi yüksek h›zlara tafl›nacak. Öte yandan, katma de¤erli servislerdeki içerik zenginleflmesi ve uygulama say›s› da artacak. Avea’n›n 3G yat›r›mlar› tamam Avea, 2007 y›l›nda Yeni Nesil fiebeke (NGN) yap›s›na yat›r›m yaparak 3G ve sonras› teknolojileri de destekleyen bir altyap›ya sahip oldu. Art›k trafi¤inin önemli bir k›sm›n› IP (Internet Protokolü) olarak isimlendirilen ve 3G teknoloji yap›lar›nda da kullan›lan sistemler üzerinden tafl›yor. Avea’n›n yat›r›mlar› 3G ile A¤ustos’ta artarak devam edecek. 3G ile birlikte yak›nsama teknolojileri konusunda da geliflmeler söz konusu. Ses, veri, medya içeri¤i, sabit ve mobil flebekeler, kullan›c›lar ve ci-

hazlar taraf›nda yak›nsama söz konusu olacak. Avea, yak›nsama teknolojileri üzerine, ana hissedar› Türk Telekom ve di¤er ifltirakleri ile birlikte çal›flmalar›n› sürdürüyor, ayr›ca hizmet altyap›s›n› gelifltirmek üzere de de¤iflik ortaklarla çal›fl›yor. Ericsson, Huawei ve ZTE flirketleri ile yapt›¤› anlaflmalarla teknolojik altyap›s›na büyük çapl› yat›r›m yapan Avea, 3G’nin yan› s›ra önümüzdeki dönemlerde gündeme gelebilecek teknolojilere de haz›r. Avea neler sunacak... Avea, abonelerine en kaliteli hizmeti, en yeni teknolojileri, en uygun koflullarla sa¤layabilmek için tüm gücüyle çal›fl›yor. Abonelerine 3G destekli cep telefonlar› üzerinden abonelerine mobil ortamda görüntülü telefon, yüksek h›zda internet, video konferans, bankac›l›k, VoIP, TV yay›nlar›na eriflim, oyun, canl› radyo gibi daha pek çok hizmet, suna-

cak. Böylece Avea, 3G teknolojisi ile abonelerinin hayat›n› kolaylaflt›r›rken, zengin katma de¤erli hizmetleri ile onlar› farkl› dünyalara götürecek. Avea, flimdiden Mobilvizyon, Windows Live Messenger, Nefleli Mesaj, Facebook uygulamalar› gibi servislerle abonelerinde gelece¤e yönelik fark›ndal›k yaratt›. 3G ihalesinden çok daha önce, yurtd›fl›na ç›kan Avea aboneleri, anlaflmal› birçok operatör üzerinden 3G teknolojisini kullanmaya bafllam›flt›. 3G teknolojisi sayesinde, yurtd›fl›na ç›kan Avea’l›lar, flu anda günlük hayatlar›nda kullanmaya al›flk›n olduklar› mobil internet üzerinden e-posta almak ve göndermek, video klipleri izlemek, her türlü bilgiye kolayca eriflebilmek gibi imkanlar› yüksek veri ak›fl h›z›yla kullanabiliyor. Yurtd›fl›nday-

ken 3G teknolojisinin kullan›m›, yurtd›fl›nda GPRS servisi kullan›m›yla ayn› flekilde ücretlendiriliyor. fiu anda 191 ülkede 533 operatör ile uluslararas› dolafl›m anlaflmas› bulunan Avea, 323 operatör ile 138 ülkede GPRS dolafl›m imkan› sunuyor. Avea özel 3G ve EDGE destekli USB Stick ile internete ulafl›m› kolaylaflt›racak. Dizüstü bilgisayarlardan internete ve e-postalara hareket halindeyken ulaflmay› sa¤layan bu sticklerle, Avea aboneleri, internete kablosuz olarak her an, her yerden ba¤lanabilecek.

3G’nin hayat›m›za getirece¤i en önemli yenilikler flunlar: • Mobil Geniflbant ‹nternet: Mobil geniflbant hizmetlerinde hayat›m›za girdi¤inde internet her yerde olacak. 3G USB stick’leri kullanarak bilgisayarlardan ya da 3G uyumlu cep telefonlar›ndan geniflbant internete eriflmek mümkün olacak. • Mobil TV: 3G sayesinde TV kanallar›, canl› olarak yüksek görüntü ve ses kalitesi ile izlenebilecek. • Görüntülü Konuflma: 3G ile bir bilim kurgu filmleri gerçe¤e dönüflecek, görüntülü konuflma gerçek olacak. • Mobil Video Takip: 3G teknolojisi ile cep telefonlar›yla evde güvenlik kameralar›na ba¤lan›p gerçek zamanl› görüntüler izlenebilecek.

Nedir bu 3G? 3G, yüksek h›zda mobil internet eriflimi, mobil TV ve görüntülü telefon gibi yüksek iletiflim h›z› ve band geniflli¤i gerektiren hizmetlerin sa¤lanmas› amac›yla tasarlanan geliflmifl bir hücresel haberleflme standard›n› ifade ediyor. 3G k›saltmas›ndaki “G” harfi, ‹ngilizcede “nesil” anlam›na gelen “generation” kelimesini temsil ediyor. 3G, görüntülü konuflma imkan›ndan TV kanallar›n› yüksek görüntü kalitesinde canl› izlemeye kadar birçok farkl› yüksek h›z gerektiren hizmeti mümkün k›lacak.

Makale - TÜS‹AD Yönetim Kurulu Üyesi ve Bilgi Toplumu ve Yeni Teknolojiler Komisyonu Baflkan› Hamdi Ak›n

‘eTR Ödülleri ile kamuda inovasyon’ Türkiye’nin bilgi toplumuna dönüflümünün ve ça¤dafl kamu yönetimi anlay›fl›n›n önemi do¤rultusunda 2003’te Türk Sanayicileri ve ‹fladamlar› Derne¤i (TÜS‹AD) ve Türkiye Biliflim Vakf› (TBV) iflbirli¤ine giderek ‘eTürkiye (eTR) Ödülleri ve Kongresi’ni oluflturdu. Bu etkinlik ile kamuda ve yerel yönetimlerdeki baflar›l› projeleri ortaya ç›karmak, kamuoyuna bu projeleri tan›tmak ve daha kaliteli hizmet için bir talep yaratmak hedeflendi.

Ekonomide ve toplumsal yaflamda kalitenin, verimlili¤in ve rekabet gücünün art›r›lmas›nda inovasyon itici güç rolünü üstleniyor. Ancak inovasyon deyince genel olarak, öncelikle özel sektöre atfedilen bir etkinlik ön plana ç›k›yor. Halbuki inovasyon, ticari aç›dan getiriyi mümkün k›lmakla beraber yüksek verimli ve kat›l›mc› bir yönetim anlay›fl›n› da beraberinde getiriyor. Kamuda inovasyonun, yeni yönetim yaklafl›m› ile hizmetlerin daha etkin sunumu ve kamu kurumlar›n›n fleffafl›¤›n› sa¤layan, demokratik bir yönetiflim anlay›fl›n› güçlendiren bir unsur olarak görülmesi gerekiyor.

bürokratik yükü azaltmak, bilgi ve iletiflim teknolojilerine uzak kalan vatandafllar› eDevlet imkânlar›ndan yararlan›r hale getiren kapsay›c› tedbirler almak ve demokratik kat›l›m ile fleffafl›¤› gelifltirmek politika öncelikleri olarak aç›kland›. Bu ba¤lamda bilgi ve teknolojiyi etkin bir araç olarak kullanabilen, küresel rekabette baflar›l› olan bir toplum olma yolunda AB üyelik sürecinin önemi büyük. Türkiye’de de AB’ye uyum politikalar› çerçevesinde gelifltirilen Bilgi Toplumu Stratejisi’nde mevcut durum tespit edildi, 2010 y›l› için hedefler belirlendi. eTR Ödülü bir prestij kayna¤›

Bu aç›dan yaklafl›ld›¤›nda, kamuda eDevlet uygulamalar› yönetim ve hizmet anlay›fl›nda inovasyon niteli¤i tafl›yor. Bir yandan internetin ve di¤er biliflim teknolojilerinin yayg›nlaflmas› sonucunda vatandafllar eDevlet uygulamalar› ile sunulan hizmetleri kullanmay› al›flkanl›k haline getirecek, bu da maliyetlerin azalmas›na ve verimlili¤in artmas›na yol açacakt›r. Öte yandan kamudaki süreçler etkin ve fleffaf bir flekilde takip edilebilecek, yüksek oranda tasarruf da mümkün olacakt›r. Kamu sektörü dahilinde önemli kavramlar olan dürüstlük ve tarafs›zl›k problem çözme, yenilikçilik ve yarat›c›l›k ile desteklenecektir. Teknolojik geliflmelerin, vatandafllar›n ve ifl dünyas›n›n kamu kurumlar› ile iliflkilerinde ve kamu hizmetlerinden beklentilerinde de¤iflime neden olmas›, Avrupa Birli¤i’ni de bu konuda politikalar oluflturmaya sevk etti. S›n›rlar aras› ifllem gerçeklefltirebilmek, hem vatandafl hem de ifl dünyas›n›n üzerindeki 48

Dünyadaki konumumuza genel olarak bakmak için çeflitli raporlardan yararlanmak mümkün. Ülkelerin bilgi ve iletiflim teknolojilerini sosyal ve ekonomik faydaya dönüfltürme kapasitelerinin ölçüldü¤ü “EIU e-Readiness Rankings” 2009 y›l› raporuna göre Türkiye 70 ülke aras›nda 43. s›rada yer ald›. Dünya Ekonomik Forumu'nun 2008-2009 y›l› için yay›nlad›¤› Küresel Bilgi Teknolojileri Raporu’na göre ise Türkiye’nin 134 ülkenin aras›nda önceki s›ralamaya göre alt› s›ra gerileyerek 61. oldu¤u görülüyor. Bu durum bilgi teknolojileri alan›nda daha rekabetçi olmak için ilerlememiz gereken uzun bir yolumuzun oldu¤unun göstergesi. Kamuda inovasyon, özellikle süreçlerin verimlili¤inin artmas› ve fleffafl›¤›n önem kazanmas› ile mümkün olacak ve ayn› zamanda bu sürecin de ilerlemesini sa¤layacak. Bu süreçte, sadece kamu kurumlar›na de¤il, özel sektöre ve

sivil topluma da görev düflüyor. Özel sektör, kamu projelerinin niteliklerinin artmas›na katk›da bulunacak projeler gelifltirmeli. Ayr›ca, bu dönüflümden do¤rudan etkilenecek toplum bireylerinin, dönüflümü do¤ru alg›lamalar›n› sa¤lamak üzere bilgilendirilmesi de hedefleniyor. Bu önemli görev de kamu, özel sektör ve sivil toplum iflbirli¤iyle ancak gerçekleflebilir.

toplant›lar düzenleniyor. Di¤er taraftan yurtd›fl›ndaki benzer ödül çal›flmalar› da takip edilip yenilikler gözden geçiriliyor. Yeri geldi¤inde kategoriler ve ölçütler de¤ifltiriliyor ya da çeflitlendiriliyor.

Türkiye’nin bilgi toplumuna dönüflümünün ve ça¤dafl kamu yönetimi anlay›fl›n›n önemi do¤rultusunda 2003’te Türk Sanayicileri ve ‹fladamlar› Derne¤i (TÜS‹AD) ve Türkiye Biliflim Vakf› (TBV) iflbirli¤ine giderek ‘eTürkiye (eTR) Ödülleri ve Kongresi’ni oluflturdu. Bu etkinlikle kamuda ve yerel yönetimlerdeki baflar›l› projeleri ortaya ç›karmay›, di¤er taraftan da kamuoyuna bu projeleri tan›tmay› ve daha kaliteli hizmet için bir talep yaratmay› hedefledik.

Örne¤in Avrupa’da 130’dan fazla flehir belediyesinin bir araya geldi¤i EUROCITIES Knowledge Society Forum-Telecities ve Deloitte taraf›ndan haz›rlanan “eCitizenship for All 2005” (Herkes için eVatandafll›k) k›yaslama çal›flmas›ndan esinlenerek 2007’den itibaren Türkiye’deki belediyeler çap›nda bir anket çal›flmas›na baflland›. Yerel yönetimlerin eDevlet’in yayg›nlaflmas›ndaki rolü büyük. Dolay›s›yla bu konuya da dikkat çekmek için anket çal›flmas›n›n sonucunda baflar›l› belediyelere ‘Özel Ödül’ takdim ediliyor.

Bugün bakt›¤›m›zda eTR Ödülleri’nin kazanan kurulufllar için bir prestij kayna¤› oldu¤unu görüyoruz. Kamu kurumlar› projeleri için bir tan›t›m imkan› yakalarken, çal›flanlar için de bir motivasyon kayna¤› yarat›lm›fl oluyor. eTR Ödülleri’nde baflar›l› olup Avrupa çap›nda düzenlenen Avrupa eDevlet Ödülleri’ne baflvuran projeler var. Böylece kendilerini yurtd›fl›ndaki projelerle de k›yaslama imkan›na sahip oluyorlar. Her y›l etkinli¤i gözden geçirip, ödül yap›s›nda yap›lmas› gereken yenilikleri enine boyuna tart›fl›yoruz. Hatta bunun için önerilerini almak üzere kamu kurumlar› temsilcileriyle

e-Devlet çal›flmalar›nda yerel yönetimin rolü büyük

Kazanan projelerin özellikleri aras›nda vatandafllar›n karar alma süreçlerine kat›l›m›n›n bilgi ve iletiflim teknolojileri yoluyla art›r›lmas›, karar alma süreçlerinde fleffafl›k, kat›l›mc›l›k ve hesap verebilirli¤in art›r›lmas›, süreçlerin basitlefltirilmesi ve kalitesinin yükseltilmesi gibi kavramlar›n yo¤un olmas›na dikkat ediliyor. 2009 itibariyle yedincisinin haz›rl›klar› içerisinde oldu¤umuz etkinli¤imize her sene daha çok baflvurunun al›nd›¤›n› görmek umut verici. Kamuda gerçekleflen yenilikçi projeleri tan›tt›¤›m›z etkinli¤imize Türkiye’nin bilgi toplumuna dönüflümüne tan›kl›k etmek isteyen herkesi davet ediyoruz. 49

Makale

TÜS‹AD – TBV 6. “eTR Ödülleri” - 2008 y›l› Ödül Kazanan Projeler “Kamudan Kamuya eHizmetler” Kategorisi: Orman Genel Müdürlü¤ü – “Orman Yang›n Yönetim Sistemi” Proje, ‹nternet Tabanl› Mobil Uygulamalar ile orman yang›nlar› ile mücadele konusunda etkinli¤i art›r›yor. Böylece yang›n ihbar› al›nd›¤›nda uygulay›c› birimlerin, verilen koordinata en yak›n yang›n söndürme ekip ve arac›n› hemen hareket ettirerek, yang›na k›sa sürede müdahale edilmesi sa¤lan›yor. “Kamudan ‹fl Dünyas›na eHizmetler” Kategorisi: Sanayi ve Ticaret Bakanl›¤› – “Garanti Belgesi ve Sat›fl Sonras› Hizmetleri Yeterlilik Belgesinde e‹mza ve eBelge Uygulamas›” Tüketicinin Korunmas› Hakk›ndaki Kanun çerçevesinde sürdürülen garanti belgesi ve sat›fl sonras› hizmetleri yeterlilik belgesi ifllemleri tamamen elektronik ortamda ve elektronik imza ile gerçeklefltiriliyor. Bu uygulaman›n Türkiye’de ilk ve tek elektronik belgelendirme uygulamas› oldu¤u belirtildi. “Kamudan Vatandafla eHizmetler” Kategorisi: Adalet Bakanl›¤› Bilgi ‹fllem Dairesi Baflkanl›¤› – “SMS Bilgi Sistemi” UYAP SMS Bilgi sistemi ile avukat ve vatandafllar›n adliyelere giderek ilgili olduklar› dosya ya da ifllemler hakk›nda bilgi almak için harcad›klar› zaman, emek ve masraf› ortadan kald›r›ld›. Adli ifllem bilgilerinin taraflara en h›zl› flekilde bildirilmesi, bilgilere her an her yerden ulafl›labilmesi, taraflar›n UYAP sistemindeki dosyalar›nda yap›lan ifllemlerden an›nda haberdar edilmesi, tebligat sürecinin k›salt›lmas› ile tebligat ve k›rtasiye giderlerinin azalt›lmas› hedeflendi. Baflbakanl›k Hazine Müsteflarl›¤› Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü - “Maddi Hasarl› Kaza Tespit Tutana¤› Uygulamas›” Maddi hasarl› trafik kazalar›nda, taraflar›n anlaflarak doldurduklar› kaza tespit tutanaklar› www.tramer.org.tr adresinden girifli yap›larak takip ediliyor. ‹nternet üzerinden kesintisiz 24 saat hizmet veren uygulama, tüm sigorta flirketleri, Türkiye Motorlu Tafl›t Bürosu (TMTB), Tutanak De¤erlendirme Komisyonu ve vatandafllar taraf›ndan kullan›l›yor. 50

Makale - Prof. Dr. Hacer Ansal* Dr. Umut Ekmekçi**

Teknoloji ve inovasyon yönetimi disiplininin geliflimi Bu çal›flmada, Türkiye’deki üniversitelerde sürdürülen “teknoloji ve inovasyon yönetimi” e¤itim programlar›n›n ve bu programlar›n müfredatlar›n›n yo¤unlaflt›¤› konular›n alt alanlar›n›n tespit edilmesi amaçlan›yor. Çal›flma teknoloji yönetimi alan›nda üniversitelerde yüksek lisans ve doktora seviyesinde tamamlanm›fl olan tez çal›flmalar›n›n konular›n›n incelenmesini de içeriyor.

“Teknoloji Yönetimi” kavram›, 1970’li y›llardan bu yana gerek akademik çevrede, gerekse endüstride ve ifl hayat›nda büyük ilgi çekiyor. Teknolojik geliflmelerin sosyal ve ekonomik hayata olan etkileri, özellikle geliflmifl ülkelerde teknoloji temelli ekonomik faaliyetlerin ekonomideki paylar›n›n giderek artmas›, küresel pazarlardaki rekabet koflullar›n›n ve ifl hayat›n›n gerektirdi¤i bilgi ve yeteneklerdeki de¤iflimler, teknoloji yönetimi kavram›n›n önemini art›r›yor. Hem ulusal ekonomilerin hem de firmalar›n uluslararas› rekabet gücünü elde edebilmesi ve sürdürebilmesi için, teknolojinin stratejik yönetimi, en kritik faktörlerden biri olarak tan›mlan›yor (Drejer, 1997).

lar›n alt alanlar›n›n tespit edilmesi ve teknoloji yönetimi alan›nda üniversitelerimizde yüksek lisans ve doktora seviyesinde tamamlanm›fl olan tez çal›flmalar›n›n konular› itibariyle incelenmesidir. Böylece ülkemizdeki teknoloji yönetimi e¤itimi ve araflt›rmalar›ndaki temel e¤ilimler tespit edilecek ve daha ileri aflamalarda yap›lacak olan uluslararas› karfl›laflt›rmal› çal›flmalar için temel oluflturulmaya çal›fl›lacak. fiekil 1: Teknoloji yönetimi alan›ndaki doktora ve yüksek lisans tez çal›flmalar›n›n say›lar›n›n y›llara göre de¤iflimi

Öte yandan, teknoloji ve mühendislik yönetimi e¤itim programlar›n›n nitelik ve nicelikleri de, son 40 y›ll›k dönemde önemli de¤iflimler gösteriyor. Kocao¤lu (1994) taraf›ndan yap›lan araflt›rma, mühendislik ve teknoloji yönetimi alan›nda e¤itim programlar›n›n say›s›n›n, 1994 y›l› itibar›yla 159’a ulaflt›¤›n› ve bu programlar›n 103’ünün ABD’deki üniversiteler taraf›ndan aç›ld›¤›n› gösteriyor. Hiç flüphesiz ki, birçok farkl› ülkede bu programlar›n say›s› son y›llarda daha da artm›fl ve program içerikleri de çeflitlilik göstermeye bafllam›flt›r. Bu çal›flman›n amac›, Türkiye’deki üniversitelerde sürdürülen “teknoloji ve inovasyon yönetimi” e¤itim programlar›n›n ve bu programlar›n müfredatlar›n›n yo¤unlaflt›¤› konu52

* Ifl›k Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, ‹nsan ve Toplum Bilimleri Bölümü ** ‹stanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü

Türkiye’de teknoloji ve inovasyon yönetimi e¤itimi

farkl› araflt›rma ve e¤itim alanlar›n› ifade etmektedir.

Bu çal›flmada Türkiye’deki yüksek lisans seviyesinde e¤itim vermekte olan tüm üniversitelerin e¤itim programlar› ve ders içerikleri incelenmifl, 1986 – 2003 aras›nda ilgili alanda yap›lm›fl bütün yüksek lisans ve doktora tez çal›flmalar› belirlenmifltir. Buna göre, Türkiye’deki üniversitelerde, teknoloji ve inovasyon yönetimi disiplininin seneler içinde nas›l bir geliflme gösterdi¤i ve yap›lm›fl çal›flmalar›n hangi özel konularda yo¤unlaflt›¤› saptanmaya çal›fl›lm›flt›r.

Birinci aflamada ulafl›lan sonuçlara göre; Türkiye’deki toplam 77 üniversitenin, 16’s›nda, teknoloji yönetiminin alt alanlar›ndan en az biriyle ilgili yüksek lisans ya da doktora seviyesinde e¤itim program› aç›lm›fl olup, bu programlar içerikleri göz önüne al›narak alt› farkl› kategoride de¤erlendirilebilir. Bu alanlar; 1. “Teknoloji Yönetimi” (Teknoloji ve Mühendislik Yönetimi), 2. “Mühendislik Yönetimi”, 3. “Bilim ve Teknoloji Politikalar›”, 4. “Yönetim Biliflim Sistemleri”, 5. “Bilgi Yönetimi” ve 6. “Strateji ve Stratejik Yönetim”dir. Bu alt kategoriler analiz edildi¤inde, e¤itim programlar›n›n en çok yo¤unlaflt›¤› alanlar›n; “Yönetim Biliflim Sistemleri” ve “Mühendislik Yönetimi” oldu¤u görülmektedir.

Daha sonra yüksek lisans ve doktora düzeyinde yap›lm›fl olan tez çal›flmalar›n›n listelenmesi ve s›n›fland›r›lmas›na geçilmifl, bunun için YÖK (Yüksek Ö¤retim Kurulu) tez veritaban›ndan faydalan›lm›flt›r. Çal›flmam›z kapsam›nda öncelikle “Teknoloji Yönetimi” alan›n›n alt konu alanlar› tespit edilmifl, daha sonra her alt bafll›k, “tez konusu” kriteri kullan›larak tez veri taban›nda araflt›r›lm›flt›r. Söz konusu alt bafll›klar›n her biri, oldukça genifl bir kapsam› olan “teknoloji ve yenilik / inovasyon yönetimi” ana bafll›¤› alt›ndaki

16 üniversitedeki teknoloji yönetimi ile ilgili yüksek lisans ve doktora programlar›n›n toplam say›s› ise 26’d›r. Bu programlar›n 23’ü yüksek lisans seviyesinde, sadece 3 tanesi ise

Tablo 1- Teknoloji yönetimi alt alanlar›n›n ders programlar›nda yer alma s›kl›klar› Teknoloji yönetimi alan isimleri

Ders programlar›nda yer alma s›kl›¤›

Toplamdaki oran›

Biliflim Teknolojileri Yönetimi

37.84

Bilgi Yönetimi

11.49

Teknoloji Yönetimi

10.81

Proje Yönetimi

8.78

Stratejik Yönetim

5.41

Araflt›rma-Gelifltirme Yönetimi

4.05

Elektronik Ticaret

3.38

Yeni Ürün Gelifltirme

3.38

Giriflimcilik

2.70

Yenilik/‹novasyon(Yönetimi)

2.03

Teknoloji Politikalar›

2.70

Teknoloji Stratejileri

2.03

Yenilik Sistemleri

1.35

Teknoloji Transferi

0.68

Teknolojik Geliflme

2.03

Teknoloji Uzgörüsü

0.68

Teknoloji Öngörüsü

0.68

Teknolojik De¤iflim

0.00

Teknoparklar

0.00

Teknoloji Analizleri

0.00

Teknolojik ‹flbirlikleri

0.00

Makale

fiekil 2: Teknoloji yönetimi alt alanlar›n›n toplam yüksek lisans ve doktora tez çal›flmalar› içindeki oranlar› (%)

doktora seviyesindedir. Doktora seviyesindeki teknoloji yönetimi e¤itimi; “Bilim ve Teknoloji Politikalar› Çal›flmalar›”, “Bilgi ve Dokümantasyon Yönetimi” ve “Mühendislik Yönetimi” bafll›klar› alt›nda aç›lm›fl olan programlardan oluflmaktad›r. Bu yüksek lisans ve doktora programlar›n›n yo¤unlaflt›klar› teknoloji yönetimi alt alanlar›n›n tespit edilmesi amac›yla, ilgili tüm programlar›n ders listeleri incelenmifl ve belirlenmifl olan alt alanlara göre s›kl›klar› tespit edilmifltir. Buna göre,”Biliflim Teknolojilerinin Yönetimi” konusunun, ders programlar›nda en s›k yer verilen alt-alan oldu¤u görülmektedir. Benzer flekilde, “bilgi yönetimi”, “teknoloji yönetimi” ve ”proje yönetimi” gibi alanlarda da programlar›n ço¤unda yüksek lisans ve doktora seviyesinde dersler aç›lmaktad›r (Tablo 1). Türkiye’deki üniversitelerde teknoloji ve inovasyon yönetimi araflt›rmalar› Türkiye’deki üniversitelerde teknoloji yönetimi konular›yla ilgili olarak yüksek lisans ve doktora ö¤rencilerinin yapm›fl olduklar› tez çal›flmalar› YÖK veri taban› kullan›larak belirlenmifltir. Bu veri taban›na göre, teknoloji yönetimi kavram›n›n daha önceden tespit edilmifl alt alanlar›ndan herhangi biriyle iliflkili olarak, 1986-2003 y›llar› aras›nda tamamlanm›fl olan tezlerin toplam› 357 olarak saptanm›flt›r. Bu tezlerin 68’i doktora tezi, 289’u ise yüksek lisans tezidir. 54

fiekil 1’de görüldü¤ü üzere, hem yüksek lisans, hem de doktora seviyesinde, teknoloji yönetimi ile ilgili yap›lan tez çal›flmalar›, 1990’lar›n bafl›ndan itibaren art›fl göstermifl, ancak as›l art›fl, 2000’den sonra gerçekleflmifltir. Yaklafl›k olarak son 10 y›ll›k dönemdeki bu önemli art›fl›n sebeplerinden biri, bu alanda e¤itim veren yüksek lisans ve doktora programlar›n›n da yine ayn› dönemde art›fl göstermesi ve buna ek olarak, teknoloji takipçisi ülkeler s›n›f›nda tan›mlanabilecek olan ülkemizde teknoloji yönetiminin öneminin, teknoloji lideri ülkelere k›yasla, daha geç fark edilmesi ve e¤itim sisteminde yer bulmas›d›r denebilir. Teknoloji yönetimi kavram›n›n, daha önce belirlenmifl olan 18 alt-alan›n› temsil eden anahtar kelimeler kullan›larak yap›lan s›n›fland›rmaya göre, tespit edilmifl olan 357 yüksek lisans ve doktora tez çal›flmas›n›n da¤›l›m› fiekil 2’de gösteriliyor. Bu da¤›l›ma göre, ilgili konular›n araflt›rmalarda yer bulma s›kl›¤› göze al›nd›¤›nda, 3 farkl› seviye grubu aras›nda önemli bir ayr›m oldu¤u göze çarp›yor. Birinci grupta bulunan “bilgi yönetimi”, “yenilik / inovasyon yönetimi” ve ”teknoloji transferi” konular›, araflt›rmalar›n en s›k olarak yo¤unlaflt›¤› 3 alan› oluflturuyor. ‹kinci grup, “giriflimcilik”, “stratejik yönetim”, “araflt›rma ve gelifltirme”, “yeni ürün gelifltirme”, “teknolojik de¤iflim”, “teknoloji yönetimi”, “teknoparklar” ve “teknoloji politikalar›” alanlar›n› kaps›yor.

fiekil 3: Belirli teknoloji yönetimi alt-alanlar›nda tamamlanm›fl doktora ve yüksek lisans tez çal›flmalar›n›n say›s›n›n y›llara göre de¤iflimi

Bu grupta flafl›rt›c› olan sonuç, “teknoloji yönetimi” kavram›n›n kendisinin, tüm di¤er araflt›rma alanlar› içerisinde, beklendi¤i gibi büyük bir pay almamas›. Bu durum, teknoloji yönetimi kavram›n›n, tüm di¤er alt alanlar› kapsayacak bir flekilde bir üst kavram olmas›na karfl›n, araflt›rmalar›n temel olarak odakland›¤› alan olmad›¤›na iflaret ediyor. Yine ikinci grupta ilginç bir di¤er sonuç da, “teknoloji politikalar›” alan›nda yap›lan araflt›rmalar›n görece azl›¤›. Son olarak, üçüncü grupta yer alan kavramlar ise; “teknoloji analizleri”, “teknoloji stratejileri”, “ulusal yenilik sistemleri”, “teknolojik iflbirlikleri”, “teknolojik öngörü” ve “teknolojik uzgörü” alanlar›d›r. Teknoloji yönetimi e¤itimi düflük seviyede Yukar›da s›n›fland›r›lm›fl olan teknoloji yönetimi alt alanlar›ndan, araflt›rmalar›n en çok yo¤unlaflt›¤› belirli alanlardaki araflt›rma say›lar›n›n y›llara göre de¤iflimi ise fiekil 3’te gösteriliyor. Buna göre, “bilgi yönetimi”, üniversitelerdeki yüksek lisans-doktora seviyelerindeki araflt›rmalarda önemli bir paya sahip

ve 1997’den itibaren bu alandaki çal›flmalar›n say›s› h›zla art›yor. Çal›flmam›z›n bulgular›na göre, Türkiye üniversitelerinde yap›lmakta olan teknoloji yönetimi e¤itiminin ve tez çal›flmalar›n›n içerik analizlerine ve yo¤unlaflt›¤› temel konulara dayanarak ç›kard›¤›m›z sonuç, yap›lan tez çal›flmalar›n›n Nambisan ve Wilemon (2002, 2004) taraf›ndan yap›lm›fl olan uluslararas› çal›flmada tespit etmifl oldu¤u temel alanlardan farkl›l›k göstermesidir. Teknoloji yönetimi e¤itimi Türkiye’nin sosyal, ekonomik ve teknolojik koflullar›na uygun flekilde farkl› alanlarda yo¤unlafl›yor. Ancak, Türkiye’de teknoloji ve inovasyon yönetimi e¤itiminin, endüstrinin temel ihtiyaçlar›na ve önceliklerine cevap verecek nitelikte oldu¤unu söylemek son derece zor. Yüksek lisans ve doktora seviyesinde e¤itim yapan üniversitelerin ve bölümlerin say›ca azl›¤›, “teknolojik öngörü”, “teknoloji planlamas›”, “bilim ve teknoloji politikalar›”, “ulusal yenilik sistemi” gibi alanlar›n ders programlar› içerisinde alm›fl olduklar› çok küçük oran bu yarg›m›z› kan›tlar niteli¤inde.

Kaynakça • Drejer, A. (1996) ‘Frameworks for the management of technology: towards a contingent approach’, Technology Analysis and Strategic Management, Vol. 8, No. 1, s:9-20. • Kocaoglu, D.F., (1994). “Technology management: educational trends”. IEEE Transactions on Engineering Management November New York. Mallick, D. • Nambisan, S. and Wilemon, D. (2004) “Redefining the technology management education agenda: A call for greater industry involvement," Research-Technology Management, 47(6), 9-13. Nambisan, S. and Wilemon, D. (2003) “A global study of graduate management of technology programs,” Technovation, 23, s: 949-962. • Nambisan, S., Wilemon, D., (2002). “Graduate management of technology education: a global survey, critical issues and emerging trends”. International Journal of Technology Management Geneva.

Perspektif

Tulu Gümüfltekin

Bir zorunluluk olarak kamuda inovasyon Kamu kurumlar›n›n kar amac› gütmeyen kurulufllar olmas›ndan dolay› yenilikçi olma kayg›lar›n› ve motivasyonlar›n› farkl› etmenler flekillendiriyor. ‹novasyon her ne kadar özel sektörde rekabet gücü ve büyümenin belirleyicisi olsa da sadece özel sektöre özgü de¤il. Zira kamu sektörü mevcut kaynaklar›n önemli bir bölümünü kullan›yor. Zenginlik yaratmaya önemli katk› sa¤l›yor.

Küreselleflmeye ba¤l› ekonomik ve toplumsal geliflmeler, ifl dünyas› için oldu¤u kadar kamu kurumlar› için de üstesinden gelinmesi gereken önemli güçlükleri ve yakalanmas› gereken f›rsatlar› beraberinde getiriyor. Küresel pazarlar, uluslararas› ortakl›klar, d›fl kaynak kullan›mlar›, uluslararas› rekabet ve buna ba¤l› olarak de¤iflen talepler, flirketler taraf›ndan yeni ürün, hizmet ve yöntemlerin gelifltirilmesini gerektirirken, yine ço¤unlukla küreselleflmeye atfedilen geliflmeler, çözülmesi gereken sorunlar ve vatandafllar›n beklenti ve taleplerindeki art›fl, kamu idarelerinde de inovasyonu kaç›n›lmaz k›l›yor. Kamu idarelerinde inovasyona yönelim gereksinimi, daha az kaynak ile daha genifl kesimlere yüksek kalitede hizmet sa¤lama, vatandafl-odakl› sorumluluk sahibi etkin bir kamu yap›s› oluflturma ve vatandafllar›n taleplerine daha iyi yan›t sa¤lama gere¤i etraf›nda flekilleniyor. Kamu idarelerinde inovasyon kültürünü oluflturmay› ve inovasyon yönetim sistemlerini kurmay› gerektiren bu zorunluluklar, yeni bir kamu yönetimi yaklafl›m›n›n benimsenmesini, yeni ifl yap›fl yöntemlerinin gelifltirilmesini, farkl› prensiplerin ve stratejilerin haz›rlan›p uygulanmas›n› kaç›n›lmaz hale getiriyor. Günümüz koflullar›nda vatandafllar›n›n refah›n› ve yaflam kalitesini art›rma hedefi ile yola ç›kan kamu politikas›ndan; genel sistem içerisinde bir parças› oldu¤u teknolojik, sos-

yal ve kültürel de¤iflimlere uyum yetene¤ini de gelifltirmesi beklenir. Demokrasinin derinlefltirilmesi ve vatandafl-odakl› bir yap›ya kavuflturulmas› çerçevesinde, vatandafl›n kamusal konulara kat›l›m›n›n sa¤lanmas› hususu giderek daha fazla önem kazan›yor. Bunun neticesinde de yenilikçi kurumsal mekanizmalar›n, süreçlerin ve stratejilerin belirlenmesi ihtiyac› ortaya ç›k›yor. Kamuda yeni bir kavram: ‹novasyon Yönetiflimi Bu ba¤lamda, kamu kesiminin, kendi üretim faaliyetlerini gerçeklefltirirken, toplumsal gereksinimleri daha iyi karfl›lamak için, inovasyon kültürüne aç›k olmas› ve bu kültürün gelifltirilip derinlefltirilmesine yönelik bir ortam yarat›lmas›n› destekleyici bir yap›y› teflvik etmesi gerekiyor. Ancak, kamu sektörünü etkin ve ifllevsel hale getirilmesi, özellikle geliflmekte olan ve geçifl ekonomisi içindeki ülkeler için hiç de kolay olmuyor. Önemli bir siyasi kararl›l›k ile birlikte ulusal düzeyde sistematik ve entegre bir inovasyon politikas›n›n gelifltirilmesini zorunlu k›l›yor. Kuflkusuz ki etkin bir inovasyon politikas›n›n tasarlan›p uygulanmas›, kaç›n›lmaz bir flekilde, dinamik bir yönetiflim anlay›fl›n› da gerektiriyor. Karar alma ve uygulamaya yans›tma süreçlerinde fleffafl›k, aç›kl›k ve ilgili tüm aktörlerin kat›l›m›n› ve sorumluluk üstlenmelerini ifade eden yönetiflim kavram›, inovas-

yon stratejilerinin belkemi¤ini oluflturuyor. Zaten, bu iki kavram aras›ndaki örtüflme, “inovasyon yönetiflimi” olarak adland›r›lan bir kavramsallaflmaya gidilmesine de zemin haz›rlad›. Daha aç›k bir ifadeyle, vatandafl›n günlük yaflam›n› kolaylaflt›racak ve kamusal süreçlerde iyilefltirmeler sa¤layacak olan yenilikçi çözümlerin önemi ve bunlar›n sistematik bir flekilde idaresi gere¤i giderek art›yor. Entegre ve sistematik bir kamu inovasyonu politikas›, kamu sektöründe iyi iflleyen ve iyi kurgulanm›fl bir kurumsal yap›lanmay›, kurumlar aras› eflgüdüm ve entegrasyonu, ilgili taraflar›n kat›l›m›n› ve farkl› düzeylerdeki politikalar›n koordinasyonunu gerektiriyor. Ayr›ca, süreç içinde kamu çal›flanlar›na sistematik ve sürekli bir yat›r›mda bulunulmas› suretiyle kurum içi yeteneklerin ve çal›flanlar aras›nda yenilikçi düflünce yap›s›n›n gelifltirilmesi de, sürdürülebilirli¤i sa¤layan bir faktör olarak ortaya ç›k›yor. Böylelikle, kamu için benimsenen bir inovasyon politikas›, ayn› zamanda kamu çal›flanlar› için bir ö¤renme sürecini gerekli k›l›yor. Öte yandan kamu sektöründe inovasyon çerçevesinde yads›namaz bir gerçeklik de göz önünde bulundurulmal›: Günümüz ekonomik konjonktüründe uygulanmakta olan politikalar gere¤i, kamu sektörünün hizmet alan› giderek daral›yor. Bununla birlikte, bilhassa yaflanan son küresel kriz sonucunda, yaln›zca pazar›n ve özel sektörün kalk›nmay› h›zland›raca¤›, büyümenin öncüsü olaca¤›, eflitsizlikleri yok edece¤i ve yaflam› daha iyi yapaca¤› düflüncesinin olumsuz sonuçlar›n›n görülmesi, vatandafllar›n hükümetlerden, özellikle iflsizlik ve sosyal güvenlik katk›lar› yönündeki taleplerini art›rd› ve farkl› yaklafl›mlar›n gelifltirilmesini gerektirdi. ‹flte, kamu inovasyonunun önemi de bu noktada ortaya ç›k›yor. Kamunun karfl›laflt›¤› çeflitli sorunlara yönelik yenilikçi çözümler gelifltirmesi, içinde bulundu¤u koflullar› bir f›rsata dönüfltürme ortam›n› haz›rlayabilir. Hizmet maliyetlerini düflürmek suretiyle, azalan kaynaklara ve kapasite eksikli¤ine yarat›c› çözümler üretilmesi ve kamu idaresinin vatandafl-odakl› bir yap›ya kavuflturulmas›, bu tür f›rsatlara örnek teflkil edebilir.

Kamuda inovasyonun motivasyonu farkl› Bugüne kadar dünyada inovasyon ilgili yap›lan çal›flmalar, çok büyük oranda pazar yönelimli sektörlerin ve flirketlerin faaliyetleriyle ilgili. Kamu kurumlar›n›n kar amac› gütmeyen kurulufllar olmas›ndan dolay› yenilikçi olma kayg›lar›n› ve motivasyonlar›n› farkl› etmenler flekillendiriyor. Ancak, her ne kadar özel sektörde rekabet gücü ve büyümenin belirleyicisi olsa da, inovasyon, sadece özel sektöre özgü de¤il. Zira kamu sektörü mevcut kaynaklar›n önemli bir bölümünü kullan›yor. Zenginlik yaratmaya önemli katk› sa¤l›yor. Bu nedenle, kamu kurumlar›n›n ça¤a ayak uydurabilmesi için inovasyon kültürünün oluflturuluyor. Bununla birlikte de yeni bir yönetim yaklafl›m› ile farkl› prensiplerin ve stratejilerin benimsenmesi, yeni ifl yap›fl yöntemlerinin gelifltirilmesi, al›flkanl›klar›n de¤ifltirilmesi ve de¤er yaratan bir kültürün gelifltirilmesi kaç›n›lmaz. Öte yandan, kamu sektöründe inovasyon giriflimlerinin önemli bir boyutu da özel sektörü ilgilendiriyor. Buna göre, kamunun sat›n alma politikalar›yla özel sektörde inovasyonu teflvik etmesi ve yapaca¤› düzenlemelerle özel sektörün inovasyon faaliyetlerinin önündeki engelleri kald›rmas› gibi aç›l›mlar, kamuda inovasyon çal›flmalar›n›n önemli bir aya¤›n› oluflturuyor. Kamu inovasyonunda dikkat edilmesi gereken bir husus da, bu alanda di¤er ülkelerin strateji ve yönelimleriyle k›yaslamalar›n yap›l-

Lizbon Stratejisi çerçevesinde AB yaklafl›m›n› güncellefltirmek” çerçevesinde de, “kamu sektöründe inovasyon” hususunun teflvik edilmesi gere¤ine de¤iniliyor. Bu ba¤lamda, kamu ihaleleri sisteminin etkin, aç›k ve rekabetçi bir yap›ya kavuflturulmas› gerekti¤i kaydediliyor. Ayr›ca kamu sektörünün yeni tür hizmetleri teflvik etmesi ve e-hükümet, e-sa¤l›k, e-e¤itim gibi yap›lanmalara gidilmesi öneriliyor.

Perspektif

mas›, iyi uygulama örneklerinin belirlenip ülke flartlar›na uyarlanmas› ve uygulama araçlar›n›n de¤erlendirilmesi. Mevcut flartlarda en iyi olarak addedilen bu örnekler incelendi¤inde görülecektir ki, birtak›m temel ilkeler ve stratejiler hepsinde ortak. Özellikle, hizmetlerde çeflitlili¤in yan› s›ra, benzer hizmetlerin birlefltirilerek, vatandafla azami yarar sa¤lanmas› hedefleniyor. Verilen hizmetler vatandafla daha yak›n noktalara tafl›n›yor. Yerel düzeydeki gereksinimler dikkate al›n›yor ve hedef kitlesinin öncelik ve ihtiyaçlar›na yönelik etkin ve yenilikçi bir temele kavuflturuluyor. ‹yi uygulama örneklerinde tespit edilen di¤er bir kriter ise, kamu sektörü, özel sektör, sivil toplum kurulufllar› ve vatandafllar aras›nda oluflturulan ortakl›klardan yararlan›lmas› ve vatandafl›n sürece etkin kat›l›m›n›n amaçlanmas›. Avrupa Birli¤i’nde benimsenen kamu inovasyonu yaklafl›m›na bakarsak, kamu sektörünün farkl› firmalar, kurumlar ve sektörlerle karfl›l›kl› etkileflim ve birlikte ö¤renme sürecine dahil edilmesi; böylelikle de teknolojik geliflmenin kamu sektörünün yeteneklerinin gelifltirilmesine katk›da bulunmas› amaçlan›yor. Kamuda inovasyon standartlar› yükseltecek Avrupa Birli¤i seviyesinde kamu kurumlar›na iliflkin yürütülen politikalar, 2009 Avrupa Ya-

Kamunun karfl›laflt›¤› çeflitli sorunlara yönelik yenilikçi çözümler gelifltirmesi, içinde bulundu¤u koflullar› bir f›rsata dönüfltürme ortam›n› haz›rlayabilir. Hizmet maliyetlerini düflürmek suretiyle, azalan kaynaklara ve kapasite eksikli¤ine yarat›c› çözümler üretilmesi ve kamu idaresinin vatandafl-odakl› bir yap›ya kavuflturulmas›, bu tür f›rsatlara örnek teflkil edebilir.

rat›c›l›k ve ‹novasyon y›l› kapsam›nda gerçeklefltirilen etkinliklerle de gündeme geliyor. Örne¤in, May›s ay›nda Brüksel’de düzenlenen “Avrupa’n›n kamu sektöründe ‹novasyon ve Yarat›c›l›k: Radikal bir de¤iflimin zaman›” (1) konferans›, kamu kurumlar›n›n daha fazla inovasyon yaratarak nas›l daha yüksek standartlara ulaflaca¤› konusuna odakland›. Avrupa’da kamu sektörü, GSYIH içinde yüzde 40–55’lik bir oran ile dünyan›n di¤er k›s›mlar›na nazaran daha genifl bir pay sahibi. Bu kapsamda kamu sektörünün kaynaklar›n›n kamusal ve sosyal hizmetlere nas›l aktar›ld›¤›, Avrupa’n›n ekonomik ve sosyal geliflimi için önem teflkil ediyor. Tüm dünya ile birlikte Avrupa’n›n karfl› karfl›ya kald›¤› ve kamusal hizmetleri olumsuz etkileyen ekonomik krizin yan› s›ra, Avrupa’n›n öncülü¤ünü yapt›¤› refah devleti modeli, küreselleflme ile bunun getirdi¤i rekabetçilik ve de¤iflen demografik dengeler nedeniyle ciddi s›k›nt› yafl›yor. Demografik dengeler kapsam›nda, nüfusun yafllanma trendi, düflük do¤um oranlar› ve göçmenlerin entegrasyon sorunlar› sonucunda azalan çal›flan nüfus ve artan emeklilik giderleri, gerekli reformlar›n yerine getirilemedi¤i durumlarda kamusal hizmetlerin sürdürülebilirli¤ini riske at›yor. Avrupa kendi sistemi içerisindeki sosyal ve kamusal hizmetlere iliflkin yaflad›¤› bask›lara ek olarak, küresel ekonomide rekabetçili¤ini de korumak durumunda. Bu çerçevede, özellikle küresel düzeydeki bask›larla bafl edebilmenin yolu olarak nitelikli iflgücünün gelifltirilmesi ve inovasyonun, üretimin her zincirinde uygulanmas› fikri benimsendi. Avrupa Birli¤i, inovasyon ve yarat›c›l›¤›, Avrupa’n›n var olan sosyal standartlar›n› sürdürmesinin yegane yolu olarak görüyor. Bu çerçevede kamu sektörünün daha fazla inovasyona yönelmesi ve üretkenli¤ini art›rmas› gere¤ini ortaya koyuyor. E-devlet kamuda inovasyonun bir parças› Bununla birlikte, Avrupa Birli¤i, kamu sektörüne iliflkin olarak, sektörü daha etkin k›lacak s›n›r ötesi çözümlerin getirilmesi gere¤i-

nin de alt›n› çiziyor. Bu çerçevede, üye ülkeler aras›nda daha kapsaml› bir eflgüdüm sa¤lanmas› ve Avrupa’da e-devlet etkinlikleri için pazarlar›n oluflturulmas›na yönelik benzer yaklafl›mlar›n benimsenmesi bir öncelik olarak ortaya ç›k›yor. Ayr›ca, kamu sektörü inovasyonunun, Birli¤in kendine hedef koydu¤u Lizbon Stratejisi’nin de bir parças› olmas› gerekti¤i vurgulan›yor. Türkiye’de 2003’te kabul edilen “5018 say›l› Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu”yla bafllayan süreçte kamu yönetimine yukar›da tan›mlanan gereklilikler çerçevede yeni bir yaklafl›m getirildi. Bu yeni yaklafl›m, stratejik yönetim anlay›fl›na ve performansa dayal› bir çal›flma prensibi benimseyen kamu idarelerimizle esnek ve etkili bir kamu sektörü oluflturulmas›n› hedefliyor. Ancak, bu konudaki çal›flmalar hala oldukça s›n›rl› kal›yor. Somut geliflme sa¤lanabilmesi için daha etkin bir uygulama gerekiyor. Öte yandan, Avrupa Birli¤i’nin inovasyon stratejisine uyumlaflmay› amaçlayan T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanl›¤›’n›n gündeminde bulunan “AB ‹novasyon Politikas› konusunda bildiri: Lizbon Stratejisi çerçevesinde AB yaklafl›m›n› güncellefltirmek” çerçevesinde de, “kamu sektöründe inovasyon” hususunun teflvik edilmesi gere¤ine de¤iniliyor. Bu ba¤lamda, kamu ihaleleri sisteminin etkin, aç›k ve rekabetçi bir yap›ya kavuflturulmas› gerekti¤i kaydediliyor. Ayr›ca kamu sektörünün yeni tür hizmetleri teflvik etmesi ve e-hükümet, e-sa¤l›k, e-e¤itim gibi yap›lanmalara gidilmesi öneriliyor. Bu çerçevede, kamu hizmetlerinde teknolojik bir s›çramay› ifade eden “e-devlet” kavram› s›kl›kla karfl›m›za ç›k›yor. “e-devlet”, yayg›n teknoloji ile vatandafllar›n yönetime kat›lmas›, kamu hizmetlerinin dönüfltürülmesi ve kamu sektörünün verimli çal›flmas› esas›na dayan›yor. Bilgi ve iletiflim çözümlerinin, art›k yönetimin bir parças› olmas› itibariyle, merkezi ve yerel yönetimlerin halk› yönetim süre-

cine dahil etti¤i ve hizmetlerini elektronik ortamda verdi¤i bir dönüflüm söz konusu. Vatandafl – devlet iliflkisinin do¤as›n›n de¤iflti¤i bu iklimde, vatandafl, böylelikle diledi¤i noktadan, talep etti¤i bilgi ve hizmete ulaflabiliyor. Ancak, genel olarak “e-uygulamalar” olarak tan›mlanan bu yenilikçi giriflimlerin, kapsaml› bir flekilde yayg›nlaflt›r›lmas› ve tasarlanan hizmetlerin kullan›m›ndaki altyap›n›n gelifltirilerek, genifl kitlelerin eriflimine olanak sa¤lamas›na dikkat edilmeli. Hem yönetimde hem sosyal hayatta inovasyon Genellikle yavafl, etkinlikten uzak, eriflilmesi güç ve kat›l›mc›l›¤a kapal› olarak nitelenen kamu hizmetlerinin ve kamu yap›lanmalar›n›n iyilefltirilmeye muhtaç oldu¤u ortak bir kan›. Bu durumun düzeltilmesinde önemli yasal ve yap›sal de¤ifliklikler gerektiren reform ve iyilefltirmeler kadar önemli olan bir di¤er de¤iflim arac› da, vatandafl›n günlük yaflam›n› kolaylaflt›racak kamusal süreçlerde iyilefltirmeler yaratacak olan inovatif çözümler. Kamu kurumlar›n›n etkinli¤inin art›r›lmas› konusunda esas olan, kamu kurumlar›n›n ö¤renme ve yarat›c›l›klar› ile özel kurulufllar ve sivil toplum kurulufllar› ile etkileflimlerinde bütünsel ve sistematik bir inovasyon yap›lanmas› oluflturulmas›. Kaynaklar›n darald›¤›, vatandafl isteklerinin çeflitlenerek artt›¤› bir dönemde yenilikçi yaklafl›mlar vatandafl›n yaflam kalitesini art›rmada ve hizmet maliyetlerini düflürmede etkili bir yöntem olarak kullan›labilir. Kabul etmek gerekir ki, kamuda inovasyon kültürünün yerleflmesi, belli bir zaman alacak. Ancak, h›zl› dönüflümlere sahne olan günümüz konjonktüründe zaman kaybetmeksizin, bir yandan inovasyon kültürünün yeflerece¤i bir iklim oluflturmak, di¤er yandan ise inovasyon çal›flmalar›n› h›zland›rmak, Türkiye’nin küresel dinamiklerin getirdi¤i yeni güçlüklere çabuk uyum sa¤lamas›nda belirleyici olacak.

Kaynakça 1 -“Innovation & Creativity in Europe's public sector: time for radical change”, 13 May 2009, by EPC

Görüfl

Semih Akçomak

Kamu sektöründe inovasyon hangi ölçüde? AB komisyonu, devlet sektöründeki inovasyonun boyutunu ölçmek için 1998-2002 y›llar› aras›nda PUBLIN ad› alt›nda bir dizi projeye büyük finansal destek sa¤lad›. Yaklafl›k 20 rapor ve bir o kadar da ülke örneklerinden oluflan bu genifl çapl› projeden, devlet sektöründeki kurumlar›n da ayn› özel iflletmeler gibi yenilikçi oldu¤unu ö¤reniyoruz.

Devlet sektöründeki müesseseleri büyük organizasyonlar olarak alg›layal›m. Her organizasyonda oldu¤u gibi devlet sektöründeki organizasyonlarda da inovasyon yap›ld›¤›n› söylemek yanl›fl olmaz. Özellikle inovasyonu, “bireylerin refah düzeyini ve yaflam kalitesini artt›rmak amac›yla yap›lan her türlü yenilik içeren uygulama” fleklinde genifl bir biçimde tan›mlarsak, devlet sektöründeki baz› uygulamalar›n inovasyon içerdi¤ini gözlemleyebiliriz. Pek ço¤umuzun gazete ve dergilerde okudu¤u ya da televizyonda haber olmufl baz› devlet uygulamalar›n›n, herhangi bir özel sektör iflletmesindeki inovasyon ölçüsünde yenilikçi oldu¤unu söyleyebiliriz. Birkaç y›l önce uygulanmaya bafllanan ve hareket kabiliyeti s›n›rl› olan emeklilere evlerinde maafl ödeme uygulamas› ya da akl›n›za gelebilecek her türlü e-devlet uygulamas› devlet sektöründeki yenilikçi faaliyetlerin örnekleridir. Yukar›da da belirtti¤im üzere kamu sektöründeki inovasyonun ana amac›, bir hizmetin, bu hizmetten faydalanan bireylerin ve kurumlar›n refah düzeyini art›rmak amac›yla, daha yenilikçi bir yöntemle sunulmas›d›r. Devlet sektöründeki inovasyonu bu flekilde genifl bir çerçevede alg›lay›p de¤erlendiren AB Komisyonu, devlet sektöründeki inovasyonun boyutunu ölçmek için 1998-2002 aras›nda PUBLIN ad› alt›nda bir dizi projeye büyük finansal destek sa¤lad›. Yaklafl›k 20 rapor ve bir o kadar da ülke örneklerinden (‹spanya, ‹ngiltere, Litvanya ve Slovakya gibi) oluflan bu genifl çapl› projeden, devlet sektöründeki kurumlar›n da ayn› özel iflletmeler gibi yenilikçi oldu¤u, ancak bunun seviyesinin ölçülmesinin çok da kolay olmad›¤›n›

ö¤reniyoruz. Asl›nda, inovasyonu ölçmek amac›yla yap›lan bu projede, kamu sektörü inovasyonunun tam anlam›yla ölçülemeyece¤ini ö¤renmek ilk bak›flta garip duruyor, ancak rapor pek çok bilinmeyeni göz önüne sermesi bak›m›ndan önem teflkil ediyor. Oy kayg›s› inovasyonun bir nedeni olabilir Raporda daha çok sa¤l›k ve sosyal güvenlik sistemi mercek alt›na al›narak, kamu sektöründeki inovasyonun ve befleri sermayenin, özel sektör iflletmeleri ile karfl›laflt›r›labilecek nitelikte oldu¤u vurgulan›yor. Özel sektör ve kamu sektörü, yap›s› ve inovasyon oluflumu aç›s›ndan farkl›l›klar gösteriyor. Bu farkl›l›klar› afla¤›daki tabloda befl ana bafll›k halinde özetledim. Kuflkusuz en merak edilen soru, kar amac› gütmeyen bir kurumun neden inovasyona gerek duydu¤udur. Ancak kamu kurumlar› da daha etkin, ucuz ve kaliteli hizmet sunmak amac›yla ürün ve süreç yenili¤ine gitmektedir. Siyasi iradenin oy kayg›s›, ço¤u devlet kurumu yöneticisini yenilikçi olmaya itmektedir. Sonuçta, yaflam koflullar›n›n iyileflmesi ve hizmetlerin çeflitlenmesi, önemli oy potansiyeli oluflturuyor. Sistemi bu flekilde zorlamayan siyasi partiler de zamanla yok olup gidiyor. Özel sektör iflletmelerini yenilikçi olmaya iten en önemli kayg› rekabettir. ‹flletmeler, rakipleri ile rekabet edebilmek ve ekonomik kar sa¤lamak amac›yla inovasyona yöneliyor. Yenilikçi olmayan iflletmeler de zamanla piyasay› terk etmek durumunda kal›yor. Özel sektördeki rekabet mekanizmas› ile kamu sektöründeki siyasi

iradenin oy kayg›s› ve kamu yöneticilerinin konumlar›n› koruma kayg›s› aras›nda ilginç benzerlikler var. ‹lk mekanizma özel sektör inovasyonunun, ikinci mekanizma ise kamu sektörü inovasyonunun ana belirleyici etmenleridir. Gelelim kamu sektöründeki inovasyonun ölçülmesine. Daha çok organizasyon yap›s›n› de¤ifltiren inovasyon ve hizmet inovasyonu olarak nitelendirebilece¤imiz kamu sektörü inovasyonunu ölçmek elbette çok zor. Zaten PUBLIN projesi kapsam›nda da böyle bir ölçüme gidilmemifl. Ar-Ge harcamalar› bütçeleflmedi¤i ve patent sistemi ifllemedi¤i için inovasyonun boyutuna gösterge oluflturabilecek de¤iflken maalesef bulunmuyor. Zaten yap›sal inovasyonu ve hizmet sektörü inovasyonunu özel sektör iflletmelerinde ölçmek bile çok kolay de¤il. Eurostat GSMH hesaplamalar›n›n de¤iflmesinin alternatif hesaplamalar için kaynak oluflturabilece¤i söyleniyor. Ancak henüz önümüze karfl›laflt›rmal› rakamlar koyabilecek çal›flmalar mevcut de¤il. Peki, PUBLIN projesinden inovasyon politikas› aç›s›ndan ne gibi ç›karsamalar yap›lm›fl? Projede afla¤›daki politika önerileri belirlenmifl: • Devlet kurumlar›n›n kendi içindeki ve kurumlar aras›ndaki koordinasyonu yenilik ve yenili¤i ö¤renme ve sunma aç›s›nda önemli. Bu yüzden ayn› kurumlar içindeki üst-ast iliflkisini yönetmek ve farkl› kurumlarda ayn› konumda bulunan yöneticilerin bilgi paylaflmas›n› sa¤lamak için çeflitli öneriler getirilmifl. Örne¤in, kurum içi rotasyon, ayn› konumdaki personelin farkl› uygulamalar› görmesi için kurumlar aras›nda rotasyon, yeni fikirlerin tart›fl›labilece¤i kurumlar aras› toplant›lar gibi. • ‹novasyon baz› durumlarda pek çok kurumu etkileyebilen sonuçlar do¤urabilir. Bunun için kurumlar aras› koordinasyona önem verilmeli. • Yenilik ve yeni politika araçlar› bulmay› ve uygulamay› görev tan›m› içerisinde de¤erlendirmek. Özel sektör iflletmeleri, çal›flanlar›n›n yenilikçi olmas›n› ister ve ilk etapta yenilikçi düflünebilen eleman istihdam etmek ister. Kamu sektöründeki kurumlar da bu mant›kla hareket edebilir. Tabi bunun için öncelikle kritik konumdaki personelin yenili¤e aç›k olmas› gerekiyor. • Kamu sektöründeki inovasyonun belli bir amaca yönelik olmas›, nas›l ve ne zaman yap›-

laca¤›n›n aç›k ve net olarak ortaya konmas› gerekiyor. • Kamu sektörü kar mant›¤› gütmedi¤i için kurumlar› ve çal›flanlar› yenili¤e özendirecek yöntemlerin bulunmas› oldukça önemli. ‹kramiye, terfi ve yurtiçi ve yurtd›fl› gezileri gibi mekanizmalar bu amaçla kullan›labilir. • Devlet sektörünün, devletin inovasyon politikas›na dahil olmas› gerekiyor. Özel sektör nas›l teflvik ediliyorsa, kamu kurumlar› da ayn› flekilde yenilikçi olmaya teflvik edilebilir. Politika önerilerine bakt›¤›m›zda, kurumlar aras› koordinasyon ve inovasyon politikas›n›n mevki gözetmeksizin, kurumlar›n tüm çal›flanlar› taraf›ndan benimsenmesi ve uygulanmas› öne ç›k›yor. Bunu göz önünde bulundurursak, kamu sektöründeki yap›salc› fikir ve görüfl yap›s›n› de¤ifltirmek ve devlet kurumlar›n› daha yenilikçi flekilde düzenlemek için Türkiye’nin önünde çok önemli bir f›rsat var. AB’ye uyum çerçevesinde pek çok kurum ve hizmet yeniden yap›land›r›l›yor. Bu yeniden yap›land›rman›n, ayn› zamanda yar›nlar›n yenilikçi devlet kurumlar›n› tasarlamak aç›s›ndan da büyük önem tafl›d›¤›n› düflünüyorum. Umar›m siyasi irade önünde duran bu f›rsat› kaç›rmaz. Özel sektör ve kamu sektörü inovasyonu aras›ndaki farklar Özel iflletmeler

Kamu kurumlar›

Ana amaç

Kar etmek ve kazanc› belli bir düzeyde tutmak

Kar amac› gütmeden kamu hizmetleri sa¤lamak

Yap›lanma

Çeflitli boyutlarda iflletmeler, piyasa durumuna göre rekabetçi ve yeni iflletmelerin girmesine müsait ortam

Kar›fl›k bir yap›lanmayla birbirine eklemlenmifl bir sistem

Performans kriteri

Yat›r›mdan sa¤lanan gelir (kar)

Çeflitli kriterler ve amaçlar (siyasi iradenin oy kayg›s›, bürokrat›n konum kayg›s› vs.)

Yönetim

Zaman kavram›

Pek çok yönetici yat›r›m ve yönetim kararlar› konusunda ba¤›ms›z ya da yönetim kurulu vas›tas›yla karar alma K›sa süreli ancak uygun durumlarda uzun dönemli yat›r›mlar

Bürokratlar siyasi irade bask›s› alt›nda karar al›rlar K›sa süreli. ‹novasyon, seçim dönemi içerisinde olumlu sonuç göstermeli

Ab F›rsatlar - TAGES Yard›mc› Dan›flman› Gurbet Deniz Yavuz

e-Kat›l›mc›l›k için AB’den 7 milyon Avro AB, e-Kat›l›mc›l›k projelerine toplam 7 milyon Avro fon ay›rd›. Proje bafl›na sa¤lanacak destek miktar› ise 2-2,5 milyon Avro. e-Kat›l›mc›l›k proje teklif ça¤r›s›na 23 Eylül 2009’a kadar proje sunabilir ya da Avrupa’da baflka kurumlar taraf›ndan haz›rlanan projelere ortak olarak kat›labilirsiniz. Projelerde en az 4 ülkeden kurumlar yer alacak ve proje süresi 36 aya kadar olabilecek.

Demokrasi, Avrupa Birli¤i’nin temel tafllar›ndan birisi. Avrupa’da demokratik toplumun geliflmesi, karar alma süreçlerinde fleffafl›¤›n sa¤lanmas›, vatandafllar›n karar alma ve politika yap›m› süreçlerine do¤rudan kat›l›m›n›n sa¤lanmas› da Avrupa Birli¤i’nin öncelikleri aras›nda geliyor. Bu nedenle, AB, Bilgi ve ‹letiflim Teknolojileri (B‹T) kullan›lmas› yoluyla bu amaca yönelik çözümler gelifltirecek projelere 7 milyon Avro’luk bir destek sa¤layacak. Avrupa Birli¤i, Bilgi ve ‹letiflim Teknolojileri Politika Destek

Program› (ICT PSP) kapsam›nda vatandafllar›n karar alma süreçlerine aktif kat›l›m›n› sa¤lamak üzere gelifltirilecek projelere fon sa¤lamak üzere 5 Haziran 2009’da bir proje teklif ça¤r›s› açt›. Bu teklif ça¤r›s› ile Avrupa Birli¤i e-Kat›l›mc›l›k konusundaki projelere destek sa¤layacak. Program›n as›l amac›, politika yap›m›nda ve karar alma süreçlerinde politikac›lar ve vatandafllar aras›ndaki ba¤› güçlendirerek demokrasi aç›¤›na karfl› mücadelede ve vatandafllar›n karar alma süreçlerine kat›l›m›n› sa¤lamada B‹T tabanl› çözümlerin kullan›lmas›.

e-Kat›l›mc›l›kta B‹T tabanl› çözümler desteklenecek e-Kat›l›mc›l›k proje teklif ça¤r›s› ile vatandafllar›n karar alma süreçlerine kat›l›m›n›n bilgi ve iletiflim teknolojileri yoluyla art›r›lmas›, karar alma süreçlerinde fleffafl›k, kat›l›mc›l›k ve hesap verebilirli¤in art›r›lmas›, süreçlerin basitlefltirilmesi ve kalitesinin art›r›lmas› amaçlar›na yönelik projeler fonlanacak. Fonlacak projelerin özellikle afla¤›daki konulardan en az birinin kapmas›na girmesi bekleniyor:

• fieffaf karar alma ve politika yap›m›n› sa¤lama. Bu konuda önerilen pilot çözümlerin yasamaya iliflkin yaz›l› dokümanlar›n vatandafllar için anlafl›labilir olmas›n› sa¤layarak vatandafllar›n süreçlere kat›l›m›n› kolaylaflt›racak nitelikte olmas› bekleniyor. • Vatandafllar›n karar al›c›larla iletiflim ve etkileflimini art›rarak, do¤rudan karar alma süreçlerine kat›l›m›n› sa¤lama. • Sosyal iflbirli¤i kapasitelerinin gelifltirilmesi ve yeni arabuluculuk modellerini kullanma ve ortak girdi oluflumu (veri toplama, ortak bilgi birikimini paylaflma, web 2.0 teknolojileri) ile vatandafllar›n karar alma süreçlerine kat›l›m›n› art›rma. Fonlacak projelerin belirli say›da vatandafl›n kat›l›m›n› içeren pilot uygulamalar içermesi, projede karar al›c›lar›n ve vatandafllar›n ihtiyaçlar›n›n dikkate al›nmas›, önerilen çözümlerin bir AB yasama ve karar alma sürecini gelifltirmeyi hedeflemesi ve halk›n kat›l›m›n› art›rmas› destek kriterlerinden baz›lar›. Projede önerilen çözümlerin ise özellikle kolay anlafl›labilir ve uygulanabilir çözümler olmas› bekleniyor. Ayn› zamanda gelifltirilecek projelerin, Pilot B tipi projeler olmas› yani henüz uygulamas› olmayan yenilikçi

e-Kat›l›mc›l›k proje teklif ça¤r›s› ile vatandafllar›n karar alma süreçlerine kat›l›m›n›n bilgi ve iletiflim teknolojileri yoluyla art›r›lmas›, karar alma süreçlerinde fleffafl›k, kat›l›mc›l›k ve hesap verebilirli¤in art›r›lmas›, süreçlerin basitlefltirilmesi ve kalitesinin art›r›lmas› amaçlar›na yönelik projeler fonlanacak.

yaklafl›mlar içermesi ve B‹T tabanl› yenilikçi hizmetlerin uygulamas›n› esas almas› gerekiyor. Baflvurular için son tarih 23 Eylül 2009 AB, e-Kat›l›mc›l›k projelerine toplamda 7 milyon Avro fon ay›rd›. Proje bafl›na sa¤lanacak destek miktar› ise 2-2,5 milyon Avro. e-Kat›l›mc›l›k proje teklif ça¤r›s›na 23 Eylül 2009’a kadar proje sunabilir, ya da Avrupa’da baflka kurumlar taraf›ndan haz›rlanan

projelere ortak olarak kat›labilirsiniz. Projelerde en az 4 ülkeden kurumlar yer alacak ve proje süresi 36 aya kadar olabilecek. De¤erlendirme sonucunda baflar›l› bulunan projelerin, 2010’un ilk aylar›nda bafllat›lmas› düflünülüyor. Program hakk›nda daha detayl› bilgiye Türkiye’de program yürütücüsü olan DPT’nin Bilgi Toplumu web sayfas›ndan ulaflabilirsiniz: http://www.bilgitoplumu.gov.tr/

F›rsatlar

Yap› endüstrisi

Bilgi teknolojileri

RFID sistemi

Polonyal› bir firma, patentli bir dönen merdiven üretim süreci gelifltirdi. Dönen merdiven teknolojisi inflaatta, yap› endüstrisinde ve hafif dönen merdiven yap›m›na ihtiyaç duyulan her yerde kullan›labiliyor. Firma lisans sözleflmesi ve ticari sözleflmelerle ilgileniyor. Ref: 09 PL 64BD 3DQP

Bilgi teknolojileri (IT) hizmetleri, bak›m, destek ve dan›flmanl›¤›nda faaliyet gösteren bir Romanya firmas› benzer flekilde tan›nan firmalar›n temsilcili¤ini (franchise), ortak yat›r›m yapmay› veya benzer faaliyet gösteren bir firman›n tafleronu olmay› istiyor. Ref: 20090619013

Bir Romanya firmas›, farkl› alanlardan uygulamalar (Geçifl kontrol, lojistik ve otomasyon) için kullan›labilecek uzun mesafe RFID (radyo frekans› tan›mlama) sistemi gelifltirdi. Firma teknik iflbirli¤i için bir araflt›rma kurumu ve teknik destekli ticari anlaflmalar için lojistik firmalar ar›yor. Ref: 09 RO 66BW 3CNG

Yüzey temizleme

Bal›k çiftli¤i a¤lar›

Az ifllenmifl sebzeler

Bir ‹ngiliz firmas› yüzeylere üstün bir kir ve toz direnciyle birlikte, bu¤ulanmay› önleyici özellik kazand›ran, farkl› yüzeylerde uygulanabilen bir yüzey temizleme teknolojisi gelifltirdi. Ürünün cam, plastik, yap› malzemeleri, metaller ve boyal› yüzeylerle s›n›rl› olmayan genifl bir uygulama alan› mevcut. Firma yeni uygulamalar› gelifltirerek test etmek ve yeni pazarlara aç›lmak için ortaklar ar›yor. Ref:09 GB 42O1 3E4J

Bir fiili firmas› bal›k çiftli¤i a¤lar›n›n bak›m sürecinin otomasyonu için bir teknoloji gelifltirdi. Firma, bal›k çiftli¤i a¤lar›n›n bak›m›, akua-kültür ve bal›kç›l›k faaliyetleri için uzman sistemler konular›nda know-how teklif ediyor. Ref: 08 CL 85FE 27GT

Endüstriyel otomasyon

Ahflap ürün imalat›

Endüstriyel kurulum ve otomasyonla ilgili mühendislik ifllerinde faaliyet gösteren bir Romanya firmas› tafleronluk, ortak yat›r›m veya karfl›l›kl› üretim yapacak benzer firmalar ar›yor. Ref: 20090619008 -

Keten elyaf ve keten iplik Keten elyaf ve keten iplik üretiminde faaliyet gösteren bir M›s›r firmas› distribütörler ve tafleronlar ar›yor. Ref: 20090621004 64

Bir ‹talyan araflt›rma enstitüsü az derecede ifllenmifl sebzelerin raf ömrünün ozon kullan›m›yla uzat›lmas›n› sa¤layan bir teknoloji gelifltirdi. Artan raf ömrü pazarlamay› etkileyip, yabanc› ürünlerle rekabeti artt›rabilir. Enstitü teknik ve ticari iflbirli¤iyle ilgileniyor. Ref: 09 IT 55W9 3E13

Yay üretimi ‹ngiltere’den yay üreticisi bir firma, karfl›l›kl› gönderim için yay sa¤layan firmalar ar›yor. Ref: 20090622030 F›rsatlar hakk›nda daha genifl bilgi için afla¤›daki adreslere baflvurabilirsiniz.

Ahflap ürünlerin imalat›nda (masif ahflap mobilya, merdiven, iç dekorasyon) faaliyet gösteren bir Litvanya firmas› ticari arac›lar (acenteler, temsilcilikler, distribütörler) ar›yor. Ref: 2009061002

Ege Üniversitesi Ege Bilgi ve Yenilik Merkezi EBIC-EGE Elif KAYRAN Adres:

Ege Üniversitesi Kam. EBILTEM Binas› Bornova ‹zmir TR-35100 ‹zmir

Telefon: Email:

0 232 343 4400 -150 elif@ebiltem.ege.edu.tr