Spoorgrenzend wonen by Birgit

Spoorgrenzend wonen Masterproef Birgit Sterckx 2013-2014

Dit afstudeerproject is het sluitstuk van het mastertraject REAL van de opleiding Master of Science in Architectuur. De design studio REAL is een masterprogramma van twee jaar dat architectuur binnen een breder draagvlak bekijkt en in dialoog gaat met andere disciplines (kunst, dans, muziek, literatuur...). REAL is gericht op exploratief en kritisch ontwerpen en grensverleggend onderzoek. Het traject staat open voor de verbeelding omtrent de hedendaagse architectuurpraktijk doorheen bijzondere, communicerende vormen van ontwerpstudio en onderzoek. REAL, dat staat voor RESEARCH, EXPLORATION, ARCHITEConderzoeken, verkennen en uit te testen. In het vierde semester formuleert de student zelf de opdracht. (http://www.realtrajectories.be)

Master Architectuur KU Leuven - Faculteit architectuur Campus Sint-Lucas Brussel (@Luca) Docent atelier: Thierry Lagrange Docent theoretische component: Nel Janssens Mentor: Lotte Van den Audenaeren

Academiejaar 2013-2014 Gepubliceerd op 2 juni 2014

Spoorgrenzend Wonen Masterproef Birgit Sterckx

Eigen beeld, 2011 Eating, the daily meeting point

p 7 p 12 p 14 & p 30

Visie & Discipline Aanzet Liefde voor

p 18 p 20 & p 30 p 22 & p 31

Slitscan, onvoorspelbare beeldvervorming

p 26

Blootstelling

p 34

Verandering

p 36 p 39

Zonder gluren

p 40

Ongegeerde plek: Beekkant

p 52

Conceptvertaling

p 56 p 63 p 68 p 70 p 78

Woningclusters

p 68

Woningcluster 1

p 98

Woningcluster II

p 106

Woningcluster III

p 118 p 119 p 120

Inspiratiebronnen 5

Visie&Discipline concrete beelden en vertalingen. Tijdens mijn bachelorproef kon ik

Tijdens mijn master REAL (Research, Exploration, Architecture, Laboraty) kreeg ik het gevoel dat ik op de juiste plek zat. Bij REAL kon ik architectuur-concepten via mixed media overbrengen, architectuur benaderen vanuit een totaal ander standpunt dan het klassieke dat

Elk semester in REAL begon met een intu誰tief/associatief uittes-

Ook de masterproef startte als een eerder grillig pad, een aftastend proces, dat langzaam kon transformeren tot het soort eindproject dat ik eerder al in mijn hoofd had geprent. Ik zie de masterproef als -

Ketelvest Gent Eigen beeld: Bach sem 6, 2011

8 Ketelvest Perspectiefsnede Schaal 1/20

Installatie: Gesture of a door Dissipativity and Layering Eigen beeld, REAL sem 1 2012

In ter space Extracting elements of time and movement Eigen beeld, REAL sem 2 2013

out of moving ima-ges vations. Translating these observations into static, daily used space.

In ter space Eigen Snede, REAL sem 2 2013

Aanzet

Voor de masterproef vorm kreeg, lag het al vast dat deze tot een -

uitersten kunnen samenbrengen: Het dagdagelijkse individuele en -

Liefde voor

Stedelijk beeld

Eigen beeld: Stedelijk beeld- intieme exterieur

Eigen beeld: Brussel-Noord 2014 slitscan achtergevel

Slitscan, onvoorspelbare beeldvervorming

Eigen beeld: Brussel-Noord 2014 Slitscan

Langgerekte gevels

Eigen beeld: Brussel-Noord 2014 verknipte achtergevel Slitscan

Underexposed

Eigen Fotomontage Brussel-Noord 2014

Liefde voor In een parallelle toekomst ben ik reeds 2 jaar fotografe, in dit leven

Het is net dit hele menselijke, dagdagelijkse (pannenkoek-aan-de-ontbijttafel verhaal) karakter dat hier boeiend is. Vanuit de trein kan je in deze verhalen vluchtig binnenkijken en tegelijkertijd, afhankelijk van

ruimte en beeld. er een contrast ontstond tussen de menselijke en stedelijke schaal. in relatie tot de stad.

Voornamelijk bij valavond lijkt het alsof je langs een stripverhaal rijdt afspeelt, zo dicht bij elkaar, maar zich toch niet van elkaars nabijheid

(Figuur 1: Beeld uit â&#x20AC;&#x153;Rear Windowâ&#x20AC;?, A., Hitchcock, 1954)

Slitscan De handelingen van de slitscan en het nemen van de trein zijn beide dezelfde, maar de uitkomst steeds anders. Het in de trein zitten is Langerekte gevels het proces. -

De strookbeelden van de achterzijde bevatten een heleboel karakterstieken. Het zijn momentopnames die de gevel fragmenteren. We kunnen de beelden linken aan snelheid, aan frames/seconden. Geen

reert. Gebruik primeert.

zijn belangrijke aspecten in het onderzoek. De beelden van de voorgevel geven een duidelijk, statisch beeld te registreren. De beelden van de achterzijde daarentegen zijn verknipt en gefragmenteerd, ze overlappen, verdubbelen, ze getuigen

(Figuur 2

Verhalen die zich in elkaars nabijheid afspelen

0sec

30sec

15 - 02 - 2014

22 - 03 - 2014

08 - 04 - 2014

Brussel-Noord 2014

Verandering

een bijna verbrokkelde, puzzelachtige achterkant met zijn herkenbare

Naast de afstand tot de gevel, is de snelheid en de tijd bijzonder belangrijk in het benoemen van de verschillen. De voetganger heeft de keuze rustig de gevels te bekijken, op een zelfgekozen snelheid, meestal aan een relatief traag tempo. De treinreiziger daarentegen heeft slechts de mogelijkheid het voorbijglijdende beeld vluchtig te

enkele passage, noch de ervaring ooit hetzelfde zijn. tegenover de voorgevel. Dankzij het passerende treinverkeer zijn er

Er is een verschil tussen de anonimiteit van de voorkant en de openanonimiteit.

in de rustige straat. Merk op dat de grens ook afhankelijk is van het tijdstip. Wanneer het donker is, vervaagt de grens omdat de gevel een soort van doorzichtigheid genereert en dit zorgt ervoor dat de die de graad van blootstelling bepaalt. De veranderlijkheid van de situatie is hier heel belangrijk. Tijdens het verloop van de dag naar de Een ander opmerkelijk verschil is de afstand tot de gevel en de snel-

Tijd

Afstand

Eigen beeld Brussel-Noord 2014

“Besc herm d”

“Ope “Besc herm d”

“und

erexp o

sed”

Gren so

mgev ingExclu s i e Were ve ld

Cent rum

“Ope

n”

Voor gev Binne el n

Circu lati

n” “over expo sed”

e b in

nen i n

Binne Achte n rgeve l

Spore n

Passag e

tig de huiskamer en het interieur. Via zijn blik bezoekt de passant de het klassieke rijhuis in de voorgevel de grens van binnen en buiten vaak -

kaert,z.d., p.7), de straat is het tussengebied tussen de verschillende intieme, persoonlijke ruimtes, net zoals het gebrek aan contact met de passanten, onbreekt er vaak contact met de omgeving. De karakteristieken die een grote rol spelen in het overbruggen van gekoppeld aan de passant maar komen ook ter sprake bij de relatie

Focus

Zonder gluren

(Bekaert, z.d. p.3) De omgeving -

ken net die omgeving naar binnen toe. In plaats van dat de passant

De bedoeling is om ontmoetingen en/of vluchtige contacten te geen passant. Wanneer is die passant geen anonieme binnendringer spreken over de gradatie van de verschillende lagen. sporen- passage -

sage op een intieme, persoonlijke schaal. Het gaat om een erkennen

steeds veranderen. ning te betrekken en passage en circulatie als leidraad tij-

Ongegeerde plek Tussen de metrostations Beekkant en Weststation in Sint-Jan-Molenongegeerde plek. Het is de bedoeling de vondsten van de site aan

(Lacaton et Vasal, 2014)

zijn verschillende mogelijkheden. -

de bedding, die bij de onderzoeksite misschien eerder een nadelig

zijn maar verandering toelaten en genereren. Socialiserend in de zin

sage is draaglijk omdat de ontmoeting net kortstondig en anoniem is.

zoals bij het project van Jean Nouvel, Nemausus, is de beslissing over is van binnenuit en dat zich concentreert op het menselijk gebruik.

(Figuur 3: beeld van Nemausus, J., Nouvel, 1987)

Weststation

Beekkant

70 m x 420 m Oppervlakte: 29,400 m2

maakt die de nabijheid van de passage aftasten, die met de openingen de tijds-of snelheidimpact meenemen en de algemene invloed van verandering testen. Elementen en karakteristieken die hiervoor ge-

gehouden. gezocht naar hoe negatieve factoren kunnen transformeren in posi-

Is niet organische vormen Is lengtes ritme afstand nabijheid motoriek tijdsverandering circulatie verandering veranderlijk toevallig manipulaties beeld verplaatsing fragmenteren perspectief verlenging inkorting schakeren versmelten onstabiel ontmoeten

Site Beekant- Weststation

Overzciht site

Aanzicht site Oost-gevel

N Z

Fragment site

N Z

Frontaal inzicht of zijzicht

Concept-vertaling volgens bepaalde principes uit het proces -

zijn buur vanuit zijn eigen trappenhal, tegelijkertijd heeft de passant op verschillende momenten van de dag, op de voor-en/of achtergevel inkijk, vanaf de straat of vanaf de passerel die boven de trein hangt. verhaal.

Axiometrie concept-vertaling

Woning concept-vertaling

Mens Wagen Trein

Rijhuis

Verhoudingen project

N Z

Gevel-snede van een mogelijk project:

Zuid-Gevel

X r eb pee den n a se V hon Alp

at s tr a oom

Site Beekant - Weststation

het gevoel krijgt een verhaal-strook binnen te kijken. De beplaatsing van muren en openingen. sluiten van de leefruimtes en zo de inkijk te beperken.

Concept binnen-buiten verhaal. De gevel-beeldstrook die aan de oorsprong van het project ge-

Fragment

over de lengte van de site. Binnenin is de typologie van het rij-

elk op een andere ligging tegenover de trein bevinden en zo andere contacten genereren. Het is de bedoeling een fragment van de site

Net zoals bij Design and Living (Jan Krebs, 2007) er een opdeling een opdeling gemaakt tussen ruimtes die gebruik kunnen maken van de passage van de trein en ruimtes die rust nodig heb-

ken maar tegelijkertijd oplossingen te bieden voor lichten en zichten. -

het midden een patio ontstaat die sociale interactie genereert. De ruimtes hebben telkens een onderling contact, al dan niet op een subtiele manier en staan telkens in contact met de

van het concept. -

Circulatie

omgeving aan te gaan. De circulatie-buitensschil is een transitie-zone

omringende circulatie

met de passage van de trein. De kamers die grenzen aan de trein -zijde staan rechtstreeks en visueel in contact met de passage van de -

Baden

(Figuur 4: Berkbeekschauw, De Vylder J., Vinck I., Taillieu J., 2011)

Eten Eating, the daily meeting point

Koken

Snede 1:100

75 Snede 1:100

het grid anders ingevuld. (ANONIIEM, 2013)

â&#x20AC;&#x153;De porch

2 3

88 m

Spoorgrenzend wonen Aanzicht Zuid gevels Schaal 1:500

Alpho

nse Van denpe erebo o

mstraat

Beekant

Weststation

Alpho

nse Van denpe erebo o

mstraat

Beekant Weststation

Basis pakket

Woning cluster 1 -

geslotenheid of de blootstelling van het interieur van de kunstgalerij. De facade heeft als functie een scheiding te vormen tussen binnenen buitenruimte.

gebruikt in de aangrenzende circulatie, lijkt het net dat de circulatie het verlengde is van de kamers. De grens tussen binnen en buiten menteerde aspect van de eerste beeldstroken komt naar boven. -

een boeiend verhaal. Het is daarom net fundamenteel om meerdere

(Figuur 5&6: Storefront for art and architecture, S., Holl, V., Acconci, 1993)

Noord-Oost gevel

Woningcluster 1: Model

Noord-gevel

Noordgevel

Gevels Woningcluster 1

Oost-gevel

Oostgevel

Zuid-gevel

Zuidgevel

West-gevel

Westgevel

Noordgevel bij valavond

Zuidgevel met aangrenzende buur

Model 1 Plan gelijkvloers Schaal 1:100

Model 1 Plan +2 Schaal 1:100

Model 1 Plan +1 Schaal 1:100

Model 1 Plan +2 Schaal 1:100

12m

Model 1 Oost-West snede Schaal 1:100

11m

12m

Model 1 Oost-West snede Schaal 1:100 Kijken en bekeken worden

11m

Een fotografisch ontwerp-onderzoek naar blootstelling en passage als organiserend principe voor dagdagelijks wonen

Woning cluster 2 “Gebouwen die nog woningen of huizen willen zijn. Maar die al samengekomen zijn. Want samen maakt sterk. Samen geeft zorg. En tenslotte; die aansluiting zoeken en vinden met de zorginstelling. (De Vylder Vinck Taillieu, z.d..)

Woningcluster 2 bevindt zich in het midden van de site, met langs een zijde zicht op de sporen, langs de andere zijde zicht op de straat en de buren. De gelijkvloers doet dienst als leefruimte en keuken voor de be-

Wassen en plassen

Kokeneten

Ochtend aan het keukenraam

‘‘Madame, trois cafés s’il te plait!’’ Elsene 15 juni 2014

Leefruimte

Legende maquettes

geleiden. Op de bovenverdiepingen bevinden zich de privé- kamers van de sen en de gangen.

100

101

0 Eten Koken Leven

Model 2 Grondzichten Model 2 Grondzicht

102

12m

4,85m

Model 2 West-Oost snede Schaal 1:100

103

104

12m

Model 2 West-Oost snede Schaal 1:100 Kijken en bekeken worden

4,85m

105

Woning cluster 3 0 verdieping. er rondom hen gebeurt. De plaatsing van de ramen verdeelt de ramen die enkel op ooghoogte van jonge kinderen afgemeten zijn. Intern zijn er ramen geplaatst zodat er steeds in elke ruimte visueel

zorgt voor extra sociale controle en benadrukt het verhaal van kijken laat het binnen-en buiten-verhaal kantelen. De voordeur van het appartement of de studio bevindt zich op de gemeenschappelijke terrassen en ook hier is terras gang en omgeDe kamers geven op gepaste momenten voldoende inkijk of mogelijkheid tot bekijken van de passant.

106

Spoorgrenz

Masterproef B

Een fotografisch ontwerp-ond passage als organiserend princ

Wassen e

Kokenete

Ochtend aan het keukenraam

‘‘Madame, trois cafés s’il te plait!’’

Leefruim

Elsene 15 juni 2014

107

108

109

Noordgevel

110

Oostgevel

Zuidgevel

Westgevel

12m

2,5m

Model 3 Oost-West snede Schaal 1:100

111

112

12m

2,5m

Model 3 Oost-West snede Schaal 1:100 Kijken en bekeken worden

113

114

115

116

117

ANONIEM, Centraal Museum: Schrödingerhuis. Geraadpleegd op 24 mei 2014 via http://centraalmuseum.nl/bezoeken/locaties/rietveld-schroederhuis/ Baricco, A., (1999). City. Breda: De Geus Bekaert, G. (z.d.). mensen wonen, Uitgeverij onbekend De Vylder J., Vinck I., Taillieu J., (2011). Berkbeekschauw, Melle Hitchcock, A., (producer&director), (1954). Rear Window. Holl, S., Acconci, V (1992-1993). Storefront for art and architecture Storefront for art and architecture Krebs, J. (2007). Design and Living. Basel: Birkhäuser Lacaton et Vassal (24 april 2014), Auditorium 13-14: Lacaton & Vassal (Lezing). Stad en Architectuur Nouvel, J. & Assoc., (1987). Nemausus, Nimes Viola B., (2001). Catherine’s Room. Verenigde Staten: uitgeverij onbekend

118

Trein met vertraging

ooiio architecture, Municipality of Kuopio, (2013). Design kuopio , Finland

Rodney Graham, Graham, R., (1955). Lighthouse Keeper with Lighthouse Model, . Onbekend

Beeld Onbekend

David Hockney Hockney D., (1976). John St. Clair Swimming. Editions

Sshtoorrty. Onbekend: Funding Assistance, The Canada Council

... Occupied,

Abelardo Morell Image Latent (2013, februari) el mundo es su cรกmara . (Blog post) geraadpleegd via http://imaglatente.blogspot.be/2011/10/abelardomorell-el-mundo-es-su-camara.html

120

Spoorgrenzend Wonen Masterproef Birgit Sterckx

Dank aan Lotte Van Den Audenaeren, Nel Janssens, Thierry Lagrange, Liesbet Neesen, Birgit

121

Master Architectuur KU Leuven Faculteit architectuur 2013-2014