SAKLI TAR‹H Sinan Meydan
Fenerbahçe'nin Kurumsal Kimli¤ine Sald›rman›n Dayan›lmaz Hafifli¤i
B
ir süredir Türkiye’de “flike soruflturmas›” kapsam›nda, Türkiye Cumhuriyeti ile yafl›t bir büyük kulüp Fenerbahçe, o kulübe gönül vermifl milyonlarca taraftar›n›n ve dünyan›n gözü önünde adeta “linç” ediliyor. 57
BD A⁄USTOS 2011
aber kanallar›nda, Fe-
H
nerbahçeli yöneticilerin ve futbolcular›n “flike soruflturmas› kapsam›nda” göz alt›na al›nd›¤›n› duyuran ve geliflmeleri anlatan fanatik spor-haber spikerleri, gözlerinin içi parlayarak, Fenerbahçe’nin flampiyonlu¤unun elinden al›n›p 2. lige düflürülece¤ini anlat›yorlar sevinç içinde; hem hakim, hem savc› edas›nda, güya kulislerden ald›klar› son haberleri aktar›yorlar... Utanmasalar, dü¤ün bayram yap›p göbek atacaklar... Fenerbahçeli baz› yöneticilerin baz› “alengirli ifllerin” içinde olduklar› kan›tlansa bile bu durum, yüzy›l› aflk›n bir geçmifle sahip olan, Kurtulufl Savafl›’ndaki katk›s›yla Cumhuriyetin
harc›nda al›n teri olan Fenerbahçe’nin “kurumsal kimli¤ine” hiçbir zarar vermeyecektir. Nas›l ki Türkiye’yi yöneten hükümetlerin yanl›fllar›, hatalar› varsa onlar› elefltirmek gerekirse, FB’li yöneticilerin yanl›fllar› hatalar› varsa da onlar› elefltirmek gerekir: Baflka bir flekilde ifade etmek gerekirse, Tayyip Erdo¤an karfl›tl›¤› baflka fleydir, Türkiye’yi Tayyip Erdo¤an yönetiyor diye Türkiye düflman› olmak çok baflka fleydir. Bunun gibi Aziz Y›ld›r›m karfl›tl›¤› baflka fleydir, FB’yi, Aziz Y›ld›r›m yönetiyor diye FB düflman› olmak çok baflka fleydir. Hiçbir yöneticinin hatas› yönetti¤i kurumu “linç” etmeyi gerektirmez. Bugün “FB’liler flike yapt›!” diye Fenerbehçe’ye, Fenerbahçe’nin kurumsal kimli¤ine, 25 milyonluk FB camias›na sald›ranlar, hep birlikte görece¤iz, çok yak›nda o as›rl›k Sar›-Lacivert engin denizde bo¤ulacaklard›r. T›pk› FB gibi, bu cumhuriyetin kurulufl harc›nda al›n teri olan GS ve BJK’nin sa¤duyulu yöneticileri ve taraftarlar›n›n fanatizmden uzak “olgun durufllar›n›n”, onlar›n neden “büyük kulüp” oldu¤unun en aç›k iflareti oldu¤u gibi. Büyük Olmak Baflka fieydir
Fenerbahçe'nin Kurtuluş Savaşı'ndaki faaliyetlerinin anlatıldığı kitap. (Sinan Meydan) 58
Üç büyüklerin büyüklü¤ü, flampiyonluk say›lar›yla, al›nan kupalarla ve kazan›lan maçlarla ölçülen bir büyüklük de¤ildir; üç büyüklerin büyüklü¤ü, Çanakkale Savafl›’nda verdikleri flehit futbolculardan, Kurtulufl Savafl›’nda iflgal kuvvetlerine karfl› kazand›klar› maçlarla Türk insan›na afl›lad›klar› umuttan, silah ve cephane yoklu¤unda ‹stanbul’dan gizlice Anadolu’ya silah
BD A⁄USTOS 2011
kaç›rarak Mustafa KeÜç büyüklerin büyüklü¤ü, mal Atatürk’e verdik- Çanakkale Savafl›’nda verdikleri leri destekten gelen bir flehit futbolculardan, Kurtulufl büyüklüktür. Üç büSavafl›’nda iflgal kuvvetlerine yüklerin formalar›, sadece siyah beyaz, sar› karfl› kazand›klar› maçlarla Türk k›rm›z› ve sadece sar› insan›na afl›lad›klar› umuttan, lacivertle boyanmasilah ve cephane yoklu¤unda m›flt›r; o renklerlerin yan›nda bir de kimse- ‹stanbul’dan gizlice Anadolu’ya nin göremedi¤i, ama silah kaç›rarak Mustafa Kemal formalara ifllemifl bir Atatürk’e verdikleri destekten de kan k›rm›z›s› vargelen bir büyüklüktür. d›r. Nitekim daha çok üç büyüklerden oluflan Milli Tak›m Kuvvetleri Komutan› ‹ngiliz General formas›nda karfl›m›za ç›kar o kan Harrington, “FB’lileri Anadolu’daki milliyetçilere silah kaç›rmakla suçlak›rm›z›s›... Bu nedenle üç büyüklere “sald›- y›p” kulübü kapatacakt›. Mustafa Kemal, kulüpten ayr›lr›rken”, “küfrederken”, “hakaret ederken” çok dikkatli olmak gerekir. Yok- madan önce maroken kapl› kulüp defsa maazallah “O forma kutsald›r…” terine flu unutulmaz sat›rlar› yazm›flt›r: “Fenerbahçe Kulübü’nün her tatezahürat›nda oldu¤u gibi o kutsal forrafta mahzar-› takdir olmufl bulunan ma bir gün sizi çarpar!... fiimdi gelin GS ve BJK’nin kutsal asar-› mesaisini iflitmifl ve bu kulübü formalar›n› “sayg›yla” bir kenara ko- ziyaret ve ebedi hamiyeti tebrik etmeyi yup, FB’nin o kutsal formas›ndan söz vazife etmifltim. Bu vazifenin ifas› edelim; söz edelim ki, FB’nin kurum- ancak bugün müyesser olabilmifltir. sal yap›s›na sald›ranlar “kimle dans Takdirat ve tebriklerimi buraya kayd ile mübahiyim. ettiklerini” anlas›nlar! 3 May›s 1334 (1918) Mustafa Kemal” Mustafa Kemal ö¤leden sonra kuAtatürk’ün Fener’e Verdi¤i lüpten ayr›lm›flt›r. Ancak ayr›l›rken Görev Tarih 3 May›s 1918 Cuma Kurtulufl bir kay›kla karfl›ya geçmek istemifltir. Savafl›’n›n gizli kurtulufl planlar›n› Amac› buradan k›y›lar› takip ederek yapan Mustafa Kemal Atatürk, Fener- Anadolu’ya silah kaç›rman›n mümkün bahçe Spor Kulübünü ziyaret etmifl, olup olmad›¤›n› bizzat tecrübe etmekKulüp yöneticilerinden Mustafa Elkatip tir. Mustafa Kemal, Mustafa Elkatip Bey’in de aralar›nda bulundu¤u yöne- Bey’in çekti¤i kay›¤a binerken geri ticilerle üç saat süren gizli bir görüflme dönmüfl ve Baflkan Sabri (Toprak) yapm›flt›. O gün o görüflmede konuflu- Bey’e bakarak, “FB’ye ebedi muvaflanlar, üç y›l sonra anlafl›lacakt›r: ‹flgal fakiyetler dilerim” demifltir. 59
BD A⁄USTOS 2011
Hiç gündeme getirilmemesine karfl›n, sonradan yaflanan geliflmeler, o günkü toplant›da Mustafa Kemal'in, FB’ye Anadolu’ya silah kaç›rma görevi verdi¤ini göstermektedir. Fener’in ‹flgal Y›llar›ndaki Politikas›
FB, Kurtulufl Savafl›’n›n gizli örgütlerinden Mim Mim Grubu gibi örgütlerle koordineli bir flekilde çal›flarak Kurtulufl Savafl›’n›n en önemli ayaklar›ndan birini oluflturmufltur. Nitekim, Mustafa Kemal’in Samsun’a ç›kt›¤› 19 May›s 1919 tarihinde FB’nin Alt›yol’daki kulüp binas›nda çok özel bir toplant› yap›lm›flt›r. FB’nin önde gelen yöneticilerinden Ali Naci Karacan ve baz› arkadafllar› bir y›l kadar önce Mustafa Kemal’in de oturdu¤u o masan›n etraf›nda oturtarak, iflgal boyunca FB’nin izleyece¤i politikay› tart›flm›fllard›r. O toplant›n›n sonunda al›nan kararlar, FB’nin iflgal ‹stanbul’unda toprak sahalarda yapaca¤› maçlar›n art›k “ulusal ç›karlara” hizmet edece¤ini göstermektedir. Ali Naci Karacan, o gün ald›klar› kararlar› sonradan flöyle aç›klam›flt›r: 1. FB’yi Mütareke döneminin ‹stanbul’a döktü¤ü iflgal kuvvetlerine mensup tak›mlarla çarp›flt›rarak, mümkün oldu¤u kadar galibiyetlere sevk etmek. 2. ‹ngilizler, Frans›zlar, ‹talyanlar ve bilhassa Rumlar, Ermeniler ve bunlar›n muhtelifleriyle yap›lacak maçlar› gazetelerde mümkün oldu¤unca anlatarak, FB’yi milli bir mücadele bayra¤› haline koymak ve halka sevdirmek. 60
3. Bir taraftan ve mütemadiyen maçlar ve di¤er taraftan bu maçlar›n gazetelerde propagandas›n› yaparak büyük kitlelerin futbola karfl› alakas›n› hareketlendirmek….” Özetle, Kurtulufl Savafl› y›llar›nda FB ayn› anda iki maça birden ç›kacakt›: Hem Derea¤z›’ndan Anadolu’ya gizlice silah ve cephane kaç›rarak Kurtulufl Savafl›’na sürekli lojistik destek sa¤layacak, hem de ‹stanbul’a iflgal güçleriyle ve az›nl›k tak›mlar›yla yapaca¤› karfl›laflmalar› kazanarak halk›n moralini yükseltip, ulusun k›r›lan onurunu bir nebze de olsa onaracakt›. Asl›nda “vatan savunmas›” FB’nin kurulufl felsefesiydi… Kurulufl Tüzü¤ündeki 2. Madde’nin S›rr›
1900’lerin bafl›nda Osmanl› Devleti emperyalist bir kuflatmayla çevrilmiflti. Ruhen ve bedenen sa¤l›kl› gençlere çok ihtiyaç vard›. FB’nin Enver Bey ve Zeki Bey gibi vatansever kurucular› bu durumun fark›ndayd›. FB’yi kurarken hem Abdülhamit istibdad›na karfl› mücadele etmeyi hem de sporla u¤raflan sa¤l›kl› genç nesillerin yetiflmesini amaçlam›fllard›. 1913 y›l›nda ‹kdam matbaas› taraf›ndan bas›lan FB Tüzü¤ü’nün 2. maddesinde kulübün kurulufl amac› flöyle ifade edilmiflti: Madde 2: Kulübün takip etti¤i amaç ve gaye memlekette bedeni ve fikri terbiyenin yay›lmas›na çal›flmak ve vatan gençlerini vatan›n korunmas›na, zorluklara ve askeri seferberliklere al›flt›rmakt›r.” Balkan ve Çanakkale Savafllar›n-
da BJK ve GS liler gibi cepheden cepheye koflan FB’liler, flimdi de bir ölüm kal›m savafl›nda Kurtulufl Savafl›’nda mücadele edeceklerdi. Belki de dünyada ilk kez bir futbol kulübü, bir ulusun ba¤›ms›zl›k mücadelesinde bu kadar büyük bir etkiye sahip olacakt›. FB Derea¤z›’ndan Anadolu’ya gizlice silah kaç›r›rken ‹ngiliz ‹flgal Kuvvetleri'nin bask›n›na u¤ram›fl ve bu bask›n sonunda iki futbolcusu “flehit” olmufltu. Bu olaydan sonra FB Baflkan› Sabri Bey de Malta adas›na sürgün edilmiflti. Mustafa Kemal’in arkadafllar›ndan Sabri (Toprak) Bey’i en çok kahreden esir olmak de¤il, ‹ngiliz askerlerinin Moda’daki evini bas›p onu çocuklar›n›n gözleri önünde yaka paça d›flar›ya sürüklemeleriydi. O an› ömrü boyunca hiç unutmayacakt›. Sabri Bey, daha sonra Kurtulufl Savafl›’na kat›lacak ve Posta Telgraf Müdürü olarak görev yapacakt›. FB’nin bir numaral› kurucu üyesi Enver Bey, vatan ve hürriyet mücadelesi veren bir vatanseverdi. FB’yi de bu amaçla kurmufltu. Kulüp sayesinde gençleri bilinçlendirmeyi amaçl›yordu. Enver Bey, Kurtulufl Savafl› y›llar›nda Sirkeci Gümrük Bafl Müdürlü¤ü yapm›flt›. Asl›nda bu görev sadece bir kamuflajd›; onun gerçek görevi Anadolu’ya silah ve cephane kaç›rmakt›. Gümrük sorumlusu olmas› silah kaç›rma iflinde büyük kolayl›k sa¤l›yordu. ‹ngilizler bir süre sonra onu da yakalayacaklard›. Mustafa Kemal, Kurtulufl Savafl› s›ras›ndaki büyük yararl›l›klar›ndan
Atatürk’ün, Fenerbahçe Kulübü’nü ziyareti
dolay› ‹stiklal Madalyas› ile ödüllendirilen Enver Bey’e “Korkusuz Türk” unvan›n› verecekti. FB’nin 1921 y›l›ndaki baflkan› fiehzade Ömer Faruk Efendi’ydi. ‹stanbul Hükümeti ve Osmanl› Padiflah› Vahdettin ‹ngilizlerle birlikte Milli Hareketi yok etmek için çabalarken, FB’li flehzade Ömer Faruk Efendi, Milli Harekete kat›lmak için Anadolu’ya geçmiflti. 61
BD A⁄USTOS 2011
Baz› FB’lilerin gizlice Anadolu’ya silah kaç›rd›klar›, baz›lar›n›n elde silah cepheden cepheye kofltuklar› dikkate al›nacak olursa FB’nin yetersiz kadrosuyla iflgal tak›mlar›na karfl› elde etti¤i baflar›n›n boyutlar› çok daha iyi anlafl›lacakt›r. Uzun ve yorucu ve Şükrü Saraçoğlu ac›mas›z savafl y›llar› ülkeyi oldu¤u kadar futbol tak›mlar›n› da y›prat›yordu. Ege’de Kuva-y› Milliyeci k›l›¤›nda Cepheye giden futbolcular birer ikifler Yunanla savaflan “Efe Baflvekil” fiükflehit ve gazi olunca ligler çocuk yaflrü Saraço¤lu’nu da unutmamak geretaki futbolcularla oynanmaya bafllakir elbette… FB tarihinde, FB’ye s›zan Doktor m›flt›r. FB’de 14-16 yafllar› aras›nda Naz›m gibi Atatürk ve Cumhuriyet çok say›da genç futbolcu vard›. Bu düflmanlar› da olmufltur kuflkusuz, maçlarda sadece top oynanm›yor, her ama bu bünye onlar› çok fazla bar›n- seferinde vatan›n gerçek sahipleriyle iflgalciler kap›fl›yordu. FB’nin iflgal d›rmam›flt›r… güçlerinin tak›mlar›na karfl› kazand›¤› ‹ngilizlerin Fener’den Çekti¤i maçlar›n zafer haberleri, dönemin gaFB, Kurtulufl Savafl› y›llar›nda, adeta zetelerinde genifl yer al›yordu. Ve bir üzerine ölü topra¤› serilen, iflgal alt›n- strateji dehas› olan Mustafa Kemal, daki ‹stanbul’un tek gurur ve nefle bu zafer haberlerinin yer ald›¤› gazekayna¤› haline gelmiflti. Çünkü FB, teleri Türk cephelerine ulaflt›r›yordu. O günlerin FB’sini Ali Naci Kaiflgal ‹stanbul’unda ‹ngiliz-Frans›z iflgal tak›mlar›yla 50 maç yapm›fl, bun- racan flöyle anlatm›flt›r: “Mütareke döneminde halk›n ifllar›n 41’ini kazan›p 4’ünde berabere kal›rken sadece 5’ini kaybetmifltir. Bu gal kuvvetlerine h›nc› o derece idi ki maçlarda düflman filelerine 193 gol FB’nin hemen her Pazar giriflti¤i bu atan FB sadece 37 gol yemifltir. FB, maçlar, daha do¤rusu ‘futbol oynuyoayr›ca Ermeni ve Rum tak›mlar›yla rum’ diye yapt›¤› o milli kavgalar, yapt›¤› 16 maç›n da tamam›n› kazan- inan›lmaz bir ilgi uyand›rd›. FB öyle m›flt›r. Toplam 66 maç yapan FB, müthifl bir silindir haline geliyor ve bunlar›n 57'sini kazanm›fl, sadece 5'ini maç yapa yapa öyle idmanl› olyordu ki, karfl›s›nda bu ecnebi tak›mlar›ndan kaybetmifltir. 62
BD A⁄USTOS 2011
bir tanesi bile dayanam›yor ve sahaya ç›kmalar› ile birlikte kalelerine üzüm salk›mlar› gibi goller as›l› kal›yordu. Karfl›m›za ç›kan iflgal kuvvetlerini yenince bu sefer onlar›n karmalar›n› yapmaya, karfl›m›za bu flekilde ç›kmaya sevk etti. Ayr› ayr› o kadar kolay yeniyorduk ki, maçlar›n biraz enteresan olabilmesi için onlar› birbirleriyle anlaflarak kuvvetlendirmeye biz sevk ediyorduk. Sevk ediyorduk ve yeniyorduk. Mütareke’nin o elim günlerinde ›st›raptan bunalm›fl halka, bu galibiyetlerin ne büyük teselli teflkil etti¤ini, ancak o maçlarda bulunanlar anlayabilir….” General Harrington Fener’i Kapatt›
t›lm›fl ve kap›s›na kilit vurulmufltur. ‹ngiliz Kuvvetleri, kulüpten ayr›l›rken yöntemcilerden Ömer Naz›m Bey’in eline bir bildiri tutuflturdular. General Harrington, imzas›n› tafl›yan bildiride FB’ye yönelik flu suçlamalar vard›: 1. Fenerbahçe Spor Kulübü, ‹ttihat ve Terakki F›rkas›’n›n bir flubesi olup spor maskesi alt›nda siyasi faaliyette bulunmaktad›r. 2. Fenerbahçe, Müttefik kuvvetlere karfl› düflmanca duygular beslemekte ve bunu her f›rsatta ifade edip ahaliyi k›flk›rtmaktad›r. 3. Kulüpte yuvalanan baz› kimse-
‹flgalci ‹ngilizlerin Anadolu’daki kabusu Mustafa Kemâl, ‹stanbul’daki kâbusu ise Fenerbahçe’ydi.
‹flgalci ‹ngilizlerin Anadolu’daki kâbusu Mustafa Kemâl, ‹stanbul’daki kâbusu ise Fenerbahçe’ydi. Bu nedenle ‹flgal Kuvvetleri Komutan› ‹ngiliz General Harrington, ‹stanbul’daki kabusundan kurtulma planlar› yapm›flt›. ‹flgalcilere ‹stanbul’u dar eden, kazand›¤› maçlarla Türk halk›n›n milli hislerini okflayan, ulusa yeniden öz güven kazand›ran FB’yi etkisiz hale getirmek gerekiyordu. ‹flte tam da o günlerde General Harrington’un kula¤›na, FB’nin Derea¤z›’ndan Anadolu’daki Millicilere silah ve cephane kaç›rd›¤› haberi gelmiflti. General Harrington bekledi¤i f›rsat› bulmufltu. ‹flgal kuvvetleri, 1920 Haziran›’nda Fenerbahçe’nin Kufldili’ndeki kulüp binas›n› bas›p s›k› bir arama yapm›flt›r. Aramadan sonra kulüp boflal-
ler, Anadolu’daki asilere silah ve mühimmat sevk etmektedir. 4. Görülen lüzum üzerine, Fenerbahçe Spor Kulübü süresiz olarak kapat›lm›fl ve azalar› her türlü sosyal faaliyetten men edilmifltir.” General Harrington, FB’den ebediyen kurtuldu¤unu düflünürken hiç beklemedi¤i bir tepkiyle karfl›laflm›flt›. ‹stanbul’un iflgaline bile sessiz kalan Müslüman ahali, FB’nin kapat›lmas›na karfl› ola¤anüstü bir tepki göstermiflti. ‹flgalcileri destekleyen gazeteler bile FB’nin kapat›lmas›n› elefltirerek bunun Anadolu’daki Milli Harekete güç verece¤ini yazm›fllard›. Kulüp Baflkan› fiehzade Ömer Faruk Efendi ve baz› sarayl›lar araya girerek FB’nin aç›lmas›n› sa¤lam›fllar63
BD A⁄USTOS 2011
Mustafa Kemal, Büyük Taarruz’dan bir ay kadar önce ordu tak›mlar› aras›nda bir futbol turnuvas› düzenlemifltir. Bu turnuvan›n final maç›n› seyrederken savafl planlar›n› silah arkadafllar› ile paylaflmay› planlam›flt›r. Yunanlar, Mustafa Kemal’in bu futbol ilgisi karfl›s›nda “Kemal yenilece¤ini anlad›, flimdi de futbola merak sald›” diFenerbahçe Kulübü binası’ndan cepheye yerek onunla dalga geçerken, Charsilah aktarımı temsili figürü (Fenerbahçe les H. Sherril, an›lar›nda bu maçtan Müzesi’nden) flöyle söz etmifltir: “Bu büyük futbol maç›yla ilgili d›. Mim Mim Grubu, FB’yi kapatan haberler, gazetelerde ön planda yer General Harrrington’un bu davran›fl›n› al›yordu. Bu durumdan Yunanlar da cezas›z b›rakmamaya karar vermiflti. hoflnut görünüyordu. Zira Türk orduÖyle bir fley yapacaklard› ki, ‹ngiliz sunun hiç olmazsa yak›n bir gelecekte generali önce iflgal güçlerine sonra da herhangi bir harekatta bulunmas› söz tüm dünyaya rezil olacakt›. konusu olmayacakt›. Çünkü Türkler Mim Mim Grubu’ndan Topkap›l› Cambaz Mehmet, General Harring- flimdilik yaln›zca futbolla ilgileniyorton’un otomobilini çalarak ‹nebolu du”. 28 Temmuz 1922’de Mustafa Keüzerinden Mustafa Kemal’e göndermifl, mal, 1. ve 2. ordu aras›nda oynanacak birkaç hafta sonra Mustafa Kemal o final maç›n› izlemek için Akflehir’e otomobilin üzerinde görüntülenmiflti. gelmifltir. Mustafa Kemal, ‹smet Pafla, Atatürk’ün Futbol Stratejisi Fevzi Pafla ve Yakup fievki Pafla ile Savafl ve strateji dehas› Mustafa Ke- birlikte sadece maç› izlememifl, savafl mal, kurtulufl savafl› y›llar›nda gerçek- planlar›n›n ayr›nt›lar›n› da konuflmuflten de futboldan bir silah olarak yarar- tur. Böylece düflman hiç bir fleyden lanm›flt›. Mustafa Kemal, Fenerbah- kuflkulanmadan Büyük Taarruz haz›rçe’nin Anadolu’ya silah kaç›rmas› ve l›klar›na son flekil verilmifltir. 30 A¤ustos 1922’de Baflkomutan iflgalcilerle yapt›¤› maçlar d›fl›nda, Mustafa Kemal’in önderli¤inde Yubüyük taarruz öncesinde de “futbolnan ordusunu bozguna u¤ratan Türk dan” yararlanm›flt›r. 64
BD A⁄USTOS 2011
Kahvehanelerde, camilerde, Tepebafl› ve Taksim Bahçelerinde ve bo¤az›n öteki taraf›nda Moda’da, Üsküdar’da Harrington Kupas› herkes bu maç› konuflmaya bafllam›flt›. ‹ngilizler, Mustafa Kemal’i yenme Bu ilan› FB kendisine yönelik bir maç flans›n› kaybetmifllerdi, ama yine de daveti olarak alg›lam›fl ve ‹ngilizlere ellerinde son bir flans vard›: gitmeden ayn› gün flu yaz›l› cevab› vermiflti: önce FB’yi yenerek ac›lar›n› biraz ol“‹stanbul ve Havalisi Müttefik sun hafifletmek istiyorlard›. ‹flgal Kuv- Kuvvetleri Komutanl›¤› Cenab-› Alivetleri Komutan› General Harrington si’ne; ‹stanbul’u flöyle bir a¤›z tad›yla iflgal Fenerbahçe Spor Kulübü, bütün ettirmeyen FB’den giderayak intikam kulüplere vaki davetinize muttali olalmak istiyordu. mufltur. Kulübümüz, arzu duyulan futHarrington, gazetelere verdi¤i bol maç›n›, yine arzu buyrulan gün ilanlarda kendisine güvenen bir Türk ve saatte yaln›z kendi kadrosuyla oykulübüyle, ‹ngiliz Gardlar Karmas›’- namaya haz›r ve cevab›n›za muntaz›r n›n maç yapmak istedi¤ini belirtmiflti. oldu¤unu cenab-› alilerine bildirmekle ‹landa ayr›ca, kazanan tak›ma özel kesbi fleref eyler.” olarak yapt›r›lan Harrington Kupas›’FB bir kere daha iflgal kuvvetlerin›n verilece¤i belirtilmiflti. Haber ayn› ne meydan okuyordu: Kendi kadromgün ‹stanbul’un diline düflmüfltü: la, nerede istersen orada, ne zaman istersen o zaman!… Maç›n ad› konmufltu: Gardlar Karmas›-Fenerbahçe Harrington, Gardlar karmas›’n›n dünyaca ünlü ‹ngiliz Chelsea kulübünden getirtti¤i dört futbolcuyla takviye etmiflti. ‹stanbul bu haberle çalkan›yordu. Kurtulufl Savafl›, ‹stanbul’un kurtuluflu, Lozan görüflmeleri unutulmufl, herkes bu maça kilitlenmiflti. Maç›n önemi, di¤er tak›mlar› da harekete geçirmifl, FB’nin ezeli rakibi GS, baflta Aslan Nihat olmak üzere en iyi birkaç futbolcusunu FB’ye vermeyi teklif etmifl, ancak FB, ezeli rakibine teflekkür ederek bu maça kendi kadrosuyla ç›kaca¤›n› belirtmifltir. Maç, 29 Haziran 1923’te Taksim İşgal yıllarında Fenerbahçe’nin kazandığı Stad›’nda oynam›flt›r. Fenerbahçe, General Harrington kupası Gardlar Karmas›n› 2-1 yenmifl ve Har(Fenerbahçe Müzesi’nden) ordusu, imkans›z› baflar›p Kurtulufl Savafl›’n› kazanm›flt›r.
65
BD A⁄USTOS 2011
bahçe, her y›l Atatürk'ün Fenerbahçe'yi ziyaret etti¤i "3 May›s" günü Atatürk'ü and›. Bu anma toplant›lar›nda uzman konuklar, Atatürk'ten, Kurtulufl Savafl›'ndan, Devrimlerden ve Atatürk-Fenerbahçe iliflkisinden söz ettiler y›llar boyu... Fenerbahçe, tribünlerinde, flanl› tarihine yak›fl›r bir flekilde, hep o “Atam ‹zindeyiz” pankart› as›ld›. 2006 y›l›nda UEFA kupas›nda FB bir ‹spanyol tak›m›yla eflleflince ‹spanyol bas›n›, “Atatürk’ün Tak›m›yla Oynayaca¤›z” diye manflet att›. 2008 y›l›nda FB fiampiyonlar Ligi’nde Sevilla ile oynarken fiükrü Saraço¤lu Stad›’nda “Mustafa Kemal’in Askerleriyiz” afifli aç›ld›. Ve dönüfltürülmek istenen Türkiye’de birileri “Atatürk'ün izindeki” FB’den fena halde rahats›z oldular. Diyelim ki FB’li baz› yöneticiler gerçekten de suçlular! Gerçekten de "flike" olaylar›na kar›flt›lar! Diyelim ki FB’nin flampiyonlu¤u elinden al›nd›! Diyelim ki FB ikinci lige düflürüldü! Ne de¤iflir? “Çamura düflmekle alt›n de¤erinden ne kaybeder?” Bu durumda de¤erinden kaybedecek olan yaln›zca, o alt›n› çamura düflürenler de¤il midir? Hiçbir flah›s FB’nin 104 y›ll›k, tarihi flan ve flerefle dolu kurumsal yap›s›n› ba¤lamaz! Çünkü FB Türkiye’dir, Türkiye FB’dir: FB’nin yaflad›klar›n› Türkiye, Türkiye’nin yaflad›klar›n› FB yaflam›flt›r ve yaflamaktad›r!
Fenerbahçe bir kez daha iflgal kuvvetlerine meydan okuyordu: Kendi kadromla, nerede istersen orada, ne zaman istersen o zaman!… rington Kupas›’n› alm›flt›r. Bu kupa bugün FB Müzesi’nde sergilenmektedir. ‹flgal kuvvetleri giderayak FB’den unutamayacaklar› bir tokat yemiflti. Zafer haberi k›sa sürede Türkiye s›n›rlar›n› aflm›fl ‹sviçre’ye kadar gitmiflti. Lozan Görüflmelerini yürütmek için ‹sviçre’de bulunan ‹smet Pafla, FB’nin ‹ngiliz Gardlar Karmas›’n› yenerek Harrington Kupas›’n› ald›¤›n› duyunca çok sevinmifl ve bir telgrafla FB’yi tebrik etmifltir: ‹smet Pafla’n›n FB’ye gönderdi¤i telgraf flöyle bitiyordu: “Heyetimiz ad›na meserretle gözlerinizden öperim… ‹smet.” "Atam ‹zindeyiz!" D‹yen Bir Fenerbahçe Aradan y›llar geçti, Türkiye çok de¤iflti! Zaman içinde tabi ki Fenerbahçe de de¤iflti; ama 104 y›ld›r her hafta milyonlar›n kalbini çarpt›ran Fenerbahçe, "Atatürk Cumhuriyetini" dönüfltürmek isteyenlere direndi: O, Derea¤z›’nda Anadolu’ya silah kaç›ran, o ‹ngiliz-Frans›z tak›mlar›n› Taksim Stad›’nda yenen, Atatürk’ün ziyaret etti¤i ve o fleref defterini imzalad›¤› Fenerbahçe olarak varl›¤›n› hep sürdürdü… Türkiye’de nice kurumlar Atatürk ad›n› bile anmaktan korkarken Fener66
BD A⁄USTOS 2011
Ortada gerçekten bir suç ve suçlu varsa, gere¤inin yap›lmas›n› bekleyerek, f›rsattan istifade as›rl›k ç›nar FB'nin kurumsal yap›s›na sald›ranlara karfl› durarak inad›na ve gururla, fiükrü Saraço¤lu’ndaki o pankart› okuyorum: “Atam izindeyiz!” sinanmeydan@butundunya.com.tr Kaynaklar: Rüfltü Da¤laro¤lu, Fenerbahçe Kulübü Tarihi, (1907-1957), ‹stanbul Matbaas›, 1957 / Sinan Meydan, Sar› Lacivert Kur-
tulufl, "Kurtulufl Savafl›'nda Fenerbahçe ve Atatürk", ‹stanbul, 2006 / Turgut Özakman, Cumhuriyet, 1. Kitap, 30. bs. ‹stanbul, 2009 "Atatürk ve Fenerbahçe", Fenerbahçe Dergisi, Mart 2003 / Selahattin Duman, "Fenerbahçe'nin Gizli Tarihi", Sabah gazetesi, 22 A¤ustos-7 Eylül 1996 / Ergun Hiçy›lmaz, Ömrüm Seni Sevmekle Nihayet Bulacak Fenerbahçe, 3.bs, ‹stanbul, 2004 / Ali Naci Karacan, "Fenerbahçe Defterinden Sayfalar", Olimpiyat Dergisi, S.166-168, Haziran, 1934 / Cemal Granda, Atatürk'ün Ufla¤› ‹dim, ‹stanbul, 1973 67