RADMILO SODA

SODA BODYFIT

De invloed van stress op de training en het behalen van doelen

Het vak personal training wordt met de dag populairder en het lijkt alsof steeds meer mensen van deze diensten gebruik gaan maken. Personal trainers zijn dagelijks met de gezondheid van mensen bezig. Het gaat verder dan alleen mensen in beweging brengen, althans, dat zou het moeten zijn. Wij als personal trainers kunnen (en in onze ogen moeten) bijdragen aan een gezonde samenleving. Om dit te bereiken moeten personal trainers niet alleen charismatisch, sociaal en motiverend zijn, maar ook veel kennis hebben van de werking van het menselijk lichaam en de effecten van verschillende trainingsvormen, eetpatronen en leefstijlen op het lichaam en het leven. Doe je dit goed, dan kan je echt een positieve en blijvende verandering maken in het leven van jouw klant. In een reeks artikelen die in dit tijdschrift zullen verschijnen, proberen wij elke maand een beetje van onze kennis over te dragen aan de lezers. Hierin zullen wij onder andere verschillende trainingsvormen, voeding, hypes en veel voorkomende factoren die een training kunnen beïnvloeden.

Tegenwoordig zijn we allemaal druk. ‘Druk’ lijkt ook een aanvaard antwoord te zijn op de vraag hoe het met je gaat. Of het nu met werk, gezin, studie of sport te maken heeft, we zijn er allemaal maar druk mee. Dit constant letterlijk en figuurlijk in beweging zijn maakt dat we niet altijd meer genoeg rust krijgen. Rust is iets wat we tegenwoordig ‘in moeten bouwen’ in ons leven. Zo zien wij als personal trainers ook steeds meer klanten die druk zijn. De groep waar dit het meest voorkomt is de werkende groep met een gezin. In de levensfase cirkel die al eerder naar voren is gekomen, kijken we dus weer naar een nieuwe fase in het leven (zie figuur 1). Deze mensen hebben vaak drukke banen en moeten daarnaast ook een gezin, hun sociale leven en de fysieke fitheid onderhouden. Niet heel gek dat deze mensen soms vergeten goed voor zichzelf te zorgen, en daarnaast vaak onder stress staan. Natuurlijk gaat de één daar anders mee om dan de ander. Bij de één zal je in de training niet veel merken, maar anderen komen de sportschool binnen en hebben ‘geen tijd gehad om te eten’ of hebben een hartslag van 100 al voordat zij begonnen zijn met de training. Als personal trainer moet je weten wat voor effect dit heeft op het lichaam van jouw klant en wat het gevolg is voor de gestelde doelen. Denk daarbij na of een bepaald doel wel haalbaar is als een klant zoveel (langdurige) stress ervaart. Wat doe je nu als een klant al vermoeid binnen komt? Moet je de training hierop aanpassen, en zo ja, wat ga je juist wel en wat ga je juist niet doen? Om dit te bedenken zul je eerst moeten weten wat stress nu precies voor effect op het menselijk lichaam heeft.

Figuur 1: De Levensfase cirkel, ontwikkeld door Radmilo Soda. In de buitenste cirkel zijn de verschillende fases in het leven afgebeeld. De cirkel daarbinnen is de energie cirkel, die de factoren bevat die invloed hebben op jouw gezondheid en energie. In het midden de kern, afgebeeld als een cel, want ons hele lichaam bestaat uit cellen. De twee cirkels eromheen bevatten factoren of fases die invloed hebben op deze cellen.

Vermoeidheid die ontstaat uit druk zijn en het ervaren van stress gaat vaak samen met een verminderde motivatie en concentratie, en de motoriek van de klant wordt vaak (tijdelijk) aangetast. Het is dus altijd van belang om aan het begin van een training te vragen hoe de klant zich voelt. Heeft de klant last van stress? Is hij of zij vermoeid? Heeft de klant (goed) gegeten? Als er vermoeidheid of veel stress in het spel is zal je extra moeten letten op de uitvoering van oefeningen en of de klant het wel volhoudt. De klant kan door de vermoeidheid een groter risico hebben op blessures door een verslechterde coördinatie en concentratie. Veel stress kan er ook voor zorgen dat de bloeddruk omhoog gaat. Wanneer een klant heel gestresst binnenkomt kan het goed zijn om de bloeddruk eerst te meten en daar eventueel rekening mee te houden in de training. We hebben allemaal wel eens stress en dit hoeft geen probleem te zijn. Een gezonde stressreactie trekt namelijk ook redelijk snel weer weg. Sporten kan ontspannend werken, doordat de klant afgeleid wordt van de stressgedachte en bezig is met de workout. Wanneer deze stress niet wegtrekt en weken tot maanden aanhoudt, spreek je van chronische stress, wat wel voor klachten en problemen kan zorgen.

Bij chronische stress, wat vaak gepaard gaat met weinig of slechte slaap, zul je je als trainer moeten beseffen

dat met deze klant misschien niet meteen de gewenste doelen behaald kunnen worden. Neem bijvoorbeeld een klant met overgewicht die wil afvallen, als deze klant voortdurend gestresst is door werk of de thuissituatie, wordt er veel cortisol (stresshormoon) aangemaakt. Cortisol zorgt onder andere voor spierafbraak en een verminderd concentratievermogen, ook kan het ‘cortisolbuikje’ ontstaan (een opgezette buik door cortisol). Dit maakt het dan ook erg lastig om het gewenste resultaat te behalen, eerst zal deze stress verminderd moeten worden. Dit vereist vaak een aanpassing van de leefstijl, maar ook door de juiste training kan het cortisol gehalte, en ook de bloeddruk, verlaagd worden. Als personal trainer kan jij hierin een belangrijke rol spelen. Jij bent namelijk gespecialiseerd in het veranderen van de leefstijl en het goed indelen van de training.

COACHING

Probeer uit te vragen waar de stress vandaan komt en wees realistisch naar de klant toe. Door goed te onderbouwen waarom bepaalde doelen niet realistisch zijn in deze situatie, maak je de klant bewust van de impact van stress. Kijk daarna naar de verschillende factoren die aangepakt kunnen worden om de stress te gaan verminderen. Ken hierin echter wel je grenzen! Weet wanneer je iemand beter door kan verwijzen naar een specialist, zoals een psycholoog. Dit betekent echter niet dat je niet verder kan met trainen en de begeleiding die jij geeft. Weet waar jouw sterke punten liggen en gebruik deze voor een optimale begeleiding. Daarnaast is het, zoals eerder gezegd, van belang om de juiste doelen te stellen. Zorg dat deze realistisch zijn, het zetten van doelen die daarna niet gehaald worden kan namelijk ook weer voor stress zorgen. Een betere aanpak zou zijn om kleinere doelen te stellen, om zo succeservaringen te creëren.

TRAINING

Uit onderzoek blijkt dat matig intensief sporten (60-80%HRR) het beste werkt om het cortisol gehalte in het bloed en de aanmaak hiervan te verlagen bij chronische stress. Té intensief trainen zorgt voor een verhoging van adrenaline en cortisol, wat je in deze situatie juist niet wil. Door matig intensief te sporten worden hormonen gestimuleerd die het effect van cortisol tegen gaan. Door dit regelmatig op een juiste manier te doen kan op termijn ook de bloeddruk verlaagd worden. Bij klanten met een hoge bloeddruk wordt aangeraden om niet te veel isometrisch te werken. In deze vorm stijgt de bloeddruk namelijk nog harder. Kijk daarnaast ook uit met zware gewichten bij deze mensen.

Een vakuil voor mensen met chronische stress of een burn-out, is dat zij vaak te veel willen. De taak van de personal trainer is hierin dan ook om dit te remmen, de juiste intensiteit training neer te zetten en te kunnen verklaren aan de klant waarom er in eerste instantie wordt gekozen voor een lagere intensiteit training.

ADEMHALING

Een ander gevolg van chronische stress kan een disfunctionele ademhaling zijn. In dit geval wordt er verkeerd geademd, wat ook wel (chronische) hyperventilatie genoemd wordt. Bij hyperventilatie denkt iedereen in eerste instantie aan heel snel en paniekerig ademhalen in een boterhamzakje, maar er bestaan ook andere vormen van hyperventilatie.

Tijdens het inademen nemen we een grote hoeveelheid zuurstof tot ons en bij het uitademen komt er koolzuur vrij. Dit proces van uitwisseling van stoffen tussen het bloed en de lucht in de longen heet diffusie en zorgt dat er steeds een nieuwe balans ontstaat. Het menselijk lichaam houdt ervan om in balans te zijn, wanneer het uit balans is door wat voor reden dan ook, zal het een nieuwe balans in proberen te stellen.

Koolzuur stimuleert de afgifte van zuurstof naar de cellen in het lichaam. Wanneer we te snel en oppervlakkig ademen krijgen we een tekort aan koolzuur in ons bloed en nemen we te weinig zuurstof op. Dit kan voor de volgende symptomen zorgen: benauwdheid, duizeligheid, druk op de borst, hartkloppingen, tintelingen, gespannen spieren en een (te) hoge bloeddruk. Een veel voorkomende oorzaak van een slechte ademhaling is stress. Als we veel stress ervaren, wordt ons lichaam meer gespannen en trekken we vaak de schouders (onbewust) op. Hierdoor komt er minder ruimte in de borstkas waardoor de ademhaling oppervlakkig wordt. Deze chronische hyperventilatie kan geheel onbewust plaatsvinden. Het is dus belangrijk voor een trainer om de klant zich bewust te maken van de eigen ademhaling en de belangen van een juiste ademhaling. Als personal trainer kun je jouw klant bewust maken van de ademhaling en ademhaling oefeningen uitvoeren.

Op de drie bovenstaande vlakken, ademhaling, training en coaching, kan jij als personal trainer een belangrijke rol spelen. Daarnaast zal er ook naar de voeding gekeken moeten worden, omdat het klaarmaken en inslaan en timen van goede voeding er snel bij inschiet. Bekijk hierbij eerst het huidige eetpatroon en geef daar wat aanpassingen op. Nu je weet wat stress voor invloed heeft op het menselijk lichaam, niet alleen mentaal, maar ook fysiek, kan jij je klant weer een stuk beter helpen. Zorg dat je deze kennis meeneemt, zeker in de huidige maatschappij, en toepast in de praktijk.

Geschreven door Nina te Lintel Hekkert

DON’T CHASE DREAMS, HUNT GOALS

- RADMILO SODA

T H E E Q U I P M E NT OF CHAMPIONS

Al jarenlang help ik mensen bij het bereiken van een gezonde levensstijl, waarbij zij zich zowel mentaal als fysiek t voelen. Een krachtig lichaam is één van de ingrediënten voor succes. Ik ben er trots op om nu samen te werken met het wereldwijd bekende sportmerk ZIVA. Met ZIVA BY SODA bundelen we onze krachten en bieden we personal trainers én sporters thuis de kans om te trainen met de kwalitatief beste en mooiste freeweights en tnesstools. - RADMILO SODA