Wnioski dla Polski: islamofobia i dystans wobec Europy Zachodniej Opisane powyżej procesy integracji politycznej społeczności muzułmańskich w UE są obecne w debacie publicznej w Polsce w bardzo ograniczonym stopniu. Olbrzymia większość Polaków nie ma wiedzy na ten temat. Dominuje negatywny obraz europejskich muzułmanów jako grupy kompletnie obcej, jednolitej i niebezpiecznej, niezdolnej do integracji42. Na tle państw Europy Zachodniej Polska wyróżnia się zdecydowanie wyższym poziomem islamofobii43, która wzrosła wyraźnie w ostatnich latach i jest powiązana z bardzo niskim poziomem społecznej wiedzy o islamie44, a także minimalnymi doświadczeniami w kontaktach z muzułmanami. Nie można jej łączyć z rosnącą i problematyczną migracją wyznawców islamu. Polscy muzułmanie są bardzo niewielką i dobrze zintegrowaną społecznością. Popularność islamofobii w polskim społeczeństwie jest pochodną wzrostu nastrojów ksenofobicznych rejestrowanego przez różne badania socjologiczne. Oprócz czynników społecznych i ekonomicznych fundamentalne znaczenie dla rozwoju islamofobii ma otwarcie demonstrowana przez Prawo i Sprawiedliwość (PiS), narodowo-populistyczną partię rządzącą oraz nawet na większą skalę przez opozycyjną skrajnie prawicową Konfederację, niechęć do europejskich muzułmanów. W ten sposób partie te zdobywają głosy oraz kształtują tożsamość Polaków, wzmacniając etniczny i natywistyczny charakter ich identyfikacji narodowej. Problem jednak wykracza poza elektorat tych partii. Badania CBOS-u pokazują, że choć islamofobia jest szczególnie silna u wyborców Konfederacji oraz Prawa i Sprawiedliwości, to występuje również, choć na znacznie mniejszą skalę wśród wyborców centrowych, a nawet lewicowych. Raport Centrum Badań nad Uprzedzeniami UW na temat polaryzacji politycznej w Polsce opublikowany na początku 2019 r. świadczy o tym, że muzułmanie są jedyną grupą, do której większość zwolenników liberalnej opozycji odczuwa niechęć. Znaczne różnice w nastawieniu do niektórych grup, np. LGBT+, odróżniające wyraźnie elektorat PiS-u od wyborców partii opozycyjnych, w wypadku podejścia do muzułmanów – były stosunkowo niewielkie. Stereotypowy i negatywny obraz islamu 42 Bardziej spokojnemu i merytorycznemu opisowi sytuacji w Europie z pewnością nie sprzyja emocjonalny charakter debaty publicznej w Polsce oraz radykalne zmniejszenie się zainteresowania polskich mediów tematyką międzynarodową. 43 Według badań opublikowanych przez Pew Research Centre jesienią 2019 r. około dwie trzecie Polaków ma negatywny obraz muzułmanów mieszkających w ich kraju, zaś jedynie 25% – pozytywny. Regularnie przeprowadzane badania CBOS-u na temat stosunku Polaków do innych narodów pokazują, że Arabowie są zdecydowanie najbardziej nielubianym przez nich narodem (dwie trzecie badanych), a wysoko w rankingu antypatii sytuują się Turcy. Nie można tego zjawiska wytłumaczyć zaszłościami historycznymi czy współczesnym zagrożeniem, ponieważ Polacy zdecydowanie bardziej nie lubią Arabów niż Rosjan. Często w mediach zachodnia Europa jest przeciwstawiana wschodniej części kontynentu pod względem stosunku do islamu. Jednak społeczeństwa wschodnioeuropejskie nie stanowią monolitu w tej kwestii i Polacy są znacznie bardziej niechętnie nastawieni do muzułmanów niż Chorwaci, Bułgarzy, Rosjanie, Rumunii czy Ukraińcy (aneks 2). 44 W badaniach ignorancji przeprowadzanych regularnie przez IPSOS MORI Polacy na tle Europy wykazują jeden z najwyższych poziomów niewiedzy na temat wyznawców islamu. Na przykład w 2018 r. Polacy uznali, że muzułmanie stanowią 5% mieszkańców Polski, około 75 razy więcej niż w rzeczywistości.
Integracja polityczna przedstawicieli społeczności muzułmańskich w elitach Europy Zachodniej
29/39
