UBÓSTWO ENERGETYCZNE
MIESZKAJĄC W ZIMNIE I CIEMNOŚCI Wyobraźmy sobie życie w domu bez odpowied niego ogrzewania, prądu czy ciepłej wody. Takie warunki są oczywiście znane w krajach rozwijają cych się, zaskakująco często występują jednak również w UE. Energia ze źródeł odnawialnych jest częścią rozwiązania tego problemu.
S
zacuje się, że 50-125 milionów obywateli UE (10-25% populacji) jest zagrożonych ubóstwem energetycznym. Ma to poważne konsekwencje zarówno dla jednostek, jak i całego społeczeństwa: niską jakość życia i problemy zdrowotne, ale też wywołuje efekty gospodarcze i środowiskowe – nielegalną wycinkę drzew, zanieczysz czenie powietrza wskutek spalania nieodpowiednich paliw. Nie ma wspólnej definicji ubóstwa energetycznego na poziomie UE. Tylko jedna trzecia państw oficjalnie je uznaje, a zaledwie cztery z nich – Cypr, Francja, Irlandia i Wielka Brytania – wprowadziły prawną definicję zjawiska. Na agendzie politycznej kwestia ta zaistniała w roku 2016, w przemówieniu Maroša Šefčoviča, wiceprzewodniczącego Komisji Europejskiej. Ubóstwo energetyczne jest szczególnie wyraźne na wschodzie i południu Europy. W Bułgarii i na Litwie 30-46% gospodarstw domowych ma problem z ogrzewaniem. W Bułgarii brak dostępu do energii po przystępnych cenach i nieuczciwe praktyki ze strony monopolistów energetycznych doprowadziły do protestów, a nawet ustąpienia rządu w 2013 roku. W Portugalii, Grecji czy na Cyprze ubóstwo energetyczne dotyka 20-30% gospodarstw domowych. Zjawisko to ma związek z niedostatecznymi dochodami, ale nie jest z nimi tożsame. Mimo ubóstwa ekonomicznego problem ubóstwa energetycznego może danego
gospodarstwa domowego nie dotyczyć z uwagi na dostęp do osiedlowej sieci ciepłowniczej, zapewniającej ciepło po przystępnych cenach. Czasem gospodarstwa o wyższym statusie ekonomicznym płacą wyższe rachunki i ze względu na wysokie ceny energii oraz słabe ocieplenie budynku nie są w stanie odpowiednio go ogrzać. Kluczową rolę w stworzeniu wspólnej definicji ubóstwa energetycznego odegrać mogą inicjatywy EU Fuel Poverty Network i European Energy Poverty Observatory. Opracowują one wskaźniki mierzące poziom ubóstwa energetycznego, szerzą informację na jego temat i działają na rzecz zaangażowania w walkę z nim. Większość inicjatyw zmniejszających ubóstwo energetyczne koncentruje się na zwiększaniu przychodów gospodarstw domowych w sposób pośredni i długofalowy, np. poprzez poprawę efektywności energetycznej budynków i promocję wytwarzania energii na własne potrzeby, np. za pomocą paneli słonecznych. Picardie Pass Rénovation to francuska organizacja dzia łająca na rzecz modernizacji i renowacji budynków. Inwestycje budowlane finansowane są z przyszłych przewidywanych oszczędności. Les Amis d’Enercoop, paryska spółdzielnia energetyczna, zbiera datki w rachunkach za energię swoich członków i wykorzystuje te środki na lokalne inicjatywy zwalczające ubóstwo energetyczne. Członkowie katalońskiej spółdzielni Som Energia ponoszą dodatkową opłatę, pokrywającą część rachunku za energię osób w trudnej sytuacji.
Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii może przerwać zaklęte koło ubóstwa, zadłużenia i zimna, pomagając ograniczyć poważne problemy społeczne i konsekwencje zdrowotne.
JAK OZE MOGĄ POMÓC W WALCE Z UBÓSTWEM ENERGETYCZNYM Mapa powiązań przyczyn, skutków oraz środków
wpływ na zdrowie
20
ATLAS ENERGII 2018
stygmatyzacja społeczna
wsparcie inwestycji
zużycie paliw
efektywność budynku
magazynowanie energii
koszt energii
wytwarzanie energii z OZE
ogrzewanie pomieszczeń, prąd, ciepła woda
dostęp do sieci
dochód
opłaty za energię stres
zadłużenie
wykluczenie społeczne
ENERGY ATLAS 2018 / OR, TRINOMICS
zapotrzebowanie, zużycie oraz wydatki na energię elementy polityki OZE czynniki społeczne i gospodarcze skutki ubóstwa energetycznego
wiek/ sposób zaprojektowania budynku
