ENERGIA ELEKTRYCZNA
POD PRĄDEM Przejście na energię ze źródeł odnawialnych to nie tylko kwestia przeznaczenia kilku akrów na panele słoneczne, postawienia turbin wia trowych i włączenia ich do sieci. Konieczne jest staranne zarządzanie sieciami elektryczny mi, zapewniające równowagę między popytem a podażą, a to nie takie proste.
E
ENERGY ATLAS 2018 / ECOFYS
nergia odnawialna odgrywa coraz większą rolę w euro pejskim krajobrazie energetycznym. Dzięki rozwojowi technologii wiatr i promieniowanie słoneczne stają się w sprzyjających warunkach pogodowych i rynkowych dominującymi źródłami energii. Zaawansowanym technologicznie przedsięwzięciom jak morskie farmy wiatrowe udaje się przyciągnąć prywatne środki na rynkowych warunkach, bez konieczności państwowego wsparcia (taryf gwaranto-
ZA DUŻO PIENIĘDZY NA BRUDNĄ ENERGIĘ
Wydatki na badania, rozwój oraz promocję w 19 krajach UE, 1974–2007, w % 0,8
energia geotermalna
2,8 biopaliwa 2,4 energia wiatrowa 5,6 energia słoneczna 5,9 węgiel 66,0
4,1 ropa naftowa i gaz
energetyka jądrowa (rozszczepienie)
12,5 energetyka jądrowa (fuzja)
Obecne dotacje wg technologii oraz roku, mld euro (analiza z 2014 roku, dane z 2012 roku) energia jądrowa
biomasa
8,3
energia słoneczna
14,7
energia wodna
5,0
energia wiatrowa
11,2 8,6
27,4
węgiel
9,7
1,1 energia geotermalna, inne
6,6
13,7
wsparcie oszczędności energetycznych razem
99,4
*ulgi podatkowe itp.; zazwyczaj wspierają poszczególne paliwa proporcjonalnie do ich udziału w koszyku paliw. – Opracowanie opublikowane w 2014 r. na podstawie danych z 2012 r.
ATLAS ENERGII 2018
gaz
dodatkowe, darmowe prawa do emisji CO2 dla UE
wsparcie zapotrzebowania na energię*
24
6,6
wanych). Całościowy zwrot energetyczny nie nastąpi jednak natychmiast. Konieczne jest zapewnienie odpowiednich mechanizmów rynkowych, gwarantujących elastyczność, która pozwoli odnawialnym źródłom odgrywać większą rolę. Przy sprzyjającej pogodzie przeważa produkcja energii przez elektrownie wiatrowe i słoneczne. W przeciwieństwie do elektrowni wykorzystujących paliwa kopalne instalacje te nie generują kosztów związanych z zapewnieniem paliwa i emisją dwutlenku węgla, mogą zatem oferować niższe ceny, a ich energia jako najtańsza trafia do sieci jako pierwsza. Wiąże się to jednak z pewnymi wyzwaniami dla rynku energii. Podczas wietrznych, słonecznych dni turbiny wiatrowe i panele słoneczne pracują z całą mocą, przesyłając do sieci ogromne ilości energii. Jej cena spada zatem poniżej poziomu pozwalającego operatorom tych instalacji pokryć koszty początkowej inwestycji. Bez programów wsparcia nie są oni w stanie wygenerować zysku. Kiedy wiatr ustaje i zapada noc, produkcja energii z tych źródeł spada do zera. Trzeba wypełnić tę lukę energią z innych źródeł lub zapewnić wystarczająco pojemne magazyny energii. Aby zaradzić tym problemom, Komisja Europejska i liczne kraje członkowskie UE wdrożyły – lub to rozważają – różne mechanizmy. Mogą to być aukcje mocy wytwórczej, pozwolenia dla podmiotów wytwarzających prąd na prowadzenie obrotu zobowiązaniami dostarczania określonej ilości energii, równoważenie popytu i podaży pomiędzy różnymi strefami. Takie rozwiązania dałyby podmiotom zajmującym się wytwarzaniem i magazynowaniem energii w reakcji na popyt dodatkowe przychody, zależne od potencjału zapewnienia równowagi w sieci. Jeżeli takie płatności oparte na mocy wytwórczej miałyby promować transformację energetyczną, muszą umożliwiać inwestycje wspierające system wykorzystujący dużą ilość energii słonecznej i wiatrowej. Idealnie byłoby, gdyby nie były wykorzystywane jako wsparcie dla dalszych inwestycji w zbędną infrastrukturę bazującą na paliwach kopalnych. Trzynaście krajów europejskich, w tym Niemcy, Francja, kraje skandynawskie i Wielka Brytania, oferuje dziś podmiotom generującym energię płatności uzależnione od mocy wytwórczych (tzw. rynek mocy). Sieć energetyczna byłaby stabilniejsza, gdyby odpowied nio zarządzano ilością energii wykorzystywanej przez konsumentów. Jedną ze strategii jest grupowanie konsumentów, którzy są skłonni dostosować swe zużycie energii w sposób natychmiastowy. Firmy te – „agregatorzy popytu” – przekazują informacje o takich konsumentach operatorowi sieci. W przypadku niedoboru energii w sieci (np. w bezwietrzny pochmurny dzień) może on ograniczyć ilość energii zużywanej przez daną grupę – wystarczy, że każdy z konsumentów nieznacznie zmniejszy swoje zużycie. Podczas energetycznej nadwyżki operator może podnieść poziom zużycia energii przez konsumentów będących członkami grupy. Takie „reakcje po stronie
Z badań nad dotacjami i wydatkami na badania i rozwój w sektorze energetycznym wynika, że wciąż wydaje się miliardy euro na konwencjonalne źródła energii.
