GLOSARIUSZ ELASTYCZNOŚĆ Zdolność dostosowywania się sieci elektrycznej do dynamicznych, zmiennych warunków wytwarzania energii oraz popytu, np. dzięki magazynowaniu energii. Działania mające zapewnić elastyczność polegają między innymi na równoważeniu podaży i popytu w odstępach minutowych lub godzinnych bądź wdrażaniu przez lata nowych instalacji wytwarzających i przesyłających energię. Celem takich działań jest zapewnienie nieustannej dostępności energii pozwalającej zaspokoić popyt.
ENERGIA BRUTTO A ENERGIA KOŃCOWA Energia brutto obejmuje zużycie energii na własne potrzeby w sektorze energetycznym oraz straty energii w trakcie przesyłu. Energia końcowa oznacza ilość energii trafiającej do konsumenta jako energia elektryczna lub paliwo. Nie obejmuje ona strat związanych z produkcją ani przesyłem.
ENERGIA PIERWOTNA Ilość energii trafiającej do wytwórczego systemu energetycznego, którą należy odróżnić od „energii użytkowej” (przesyłanej do konsumenta). Dla przykładu: tony węgla trafiające do elektrowni stanowią energię pierwotną, natomiast energię elektryczną, która opuszcza elektrownię, nazywamy energią wtórną. Elektrownia węglowa o 40% efektywności zużywa 2,5 razy więcej energii pierwotnej (węgla) niż wytwarza w formie prądu (energia wtórna). W przypadku wiatru i energii słonecznej różnica między energią pierwotną a wtórną jest nieistotna.
EUROPEJSKA SIEĆ OPERATORÓW SYSTEMÓW PRZESYŁOWYCH Sieć ta znana jest również jako ENTSO-E i obejmuje 43 operatorów systemów przesyłowych z 36 krajów Europy. Sieć została powołana i działa na podstawie Trzeciego pakietu w sprawie wewnętrznego rynku energii z 2009 roku, którego celem jest szersza liberalizacja rynków gazu i energii elektrycznej w UE.
EUROPEJSKI SYSTEM HANDLU UPRAWNIENIAMI DO EMISJI Znany również pod nazwą EU ETS Europejski System Handlu Uprawnieniami do Emisji jest największym programem handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych na świecie. Został utworzony w 2005 roku w ramach przeciw-
56
ATLAS ENERGII 2018
działania zmianie klimatu i stanowi główny filar polityki klimatycznej UE. Zgodnie z zasadą „cap-and-trade” („ograniczaj i handluj”) system określa dopuszczalne limity łącznej ilości gazów cieplarnianych emitowanych przez wszystkie sektory i podmioty objęte systemem. Takie uprawnienia emisyjne następnie są przydzielane w ramach aukcji (lub za darmo), po czym można nimi handlować. Jeżeli emisje danego podmiotu przekraczają liczbę posiadanych uprawnień, powinien on nabyć uprawnienia od innego podmiotu. Podmiot, który skutecznie ograniczył wielkość swoich emisji, może sprzedać nadwyżkę uprawnień. Teoretycznie takie rozwiązanie powinno zagwarantować, że system w najbardziej opłacalny sposób ograniczy emisję bez znacznej interwencji rządu. Niestety jednak system EU ETS był dotąd nieefektywny ze względu na nadmierną ilość uprawnień oraz wynikającą z tej sytuacji niską cenę za tonę emisji.
GAZY CIEPLARNIANE Gazy, które pochłaniają i emitują energię promieniowania w zakresie termalnej podczerwieni. To właśnie ten proces jest główną przyczyną efektu cieplarnianego. Podstawowymi gazami ziemskiej atmosfery są para wodna, dwutlenek węgla, metan, podtlenek azotu i ozon. Gdyby nie wpływ gazów cieplarnianych, średnia temperatura przy powierzchni Ziemi wynosiłaby ok. -18°C. Od czasu rewolucji przemysłowej działalność człowieka przyczyniła się do 40% wzrostu stężenia dwutlenku węgla w atmosferze. Zdecydowana większość emitowanego przez człowieka dwutlenku węgla jest efektem spalania paliw kopalnych, głównie węgla, ropy i gazu ziemnego. Do emisji, ale w sposób umiarkowany, przyczynia się również wycinka lasów, zmiany w użytkowaniu terenu, erozja gleby oraz rolnictwo.
INTEGRACJA SEKTORÓW Integracja różnych typów konsumentów końcowych energii: sektora budowlanego (ogrzewanie i chłodzenie), transportu oraz przemysłu. Sektor energetyczny często jest uwzględniany z uwagi na znaczenie energii elektrycznej. Integracja sektorów będzie mieć kluczowe znaczenie dla skutecznej transformacji energetycznej.
INTELIGENTNA SIEĆ ENERGETYCZNA Sieć energetyczna, która obejmuje rozmaite rozwiązania funkcjonalne oraz energetyczne, w tym inteligentne liczniki, działające w optymalnym czasie inteligentne urządzenia, odnawialne źródła energii, a także rozwiązania zapewniające energooszczędność. Cyfrowa kontrola zapewnia elastyczność wytwarzania, dystrybucji oraz
