Digital Finance Τεύχος 011

011 | IΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

ISSN: 2732-7361

ΑΙ: Πόσος δίκαιος είναι τελικά ο αλγόριθμος; 24

ΤΟ PORTFOLIO DIVERSIFICATION ΠΕΡΝΆ ΑΠΌ ΤΑ DIGITAL ASSETS

8

ΓΙΑΤΊ Η AGILE ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΉ ΠΑΊΡΝΕΙ ΠΡΟΒΆΔΙΣΜΑ ΣΤΟ BANKING

14

ΠΩΣ ΤΟ RANSOMWARE ΓΙΓΑΝΤΏΝΕΙ ΤΟ CYBER INSURANCE

presents

E A R LY B -20% ΕΩΣ 2 I R D 3.02.202

2

Future of Work Conference

Reimagine the world of work DATE !

E H T E SAV

23 ● 03 ● 2022 HYBRID EVENT

Work is making the world go round and nowadays is changing rapidly.

Are leaders ready to tackle the new challenges and create the new workplace? www.futureofwork.gr Συμμετοχές: Μαίρη Καλλιφείδα, Τ: 210 6617777 (εσωτ. 333), Ε: mkalifida@boussias.com Χορηγίες: Μαρίνα Καφέζα, T: 210 6617777 (εσωτ. 252), E: mkafeza@boussias.com Περιεχόμενο: Χρύσα Δέμη, Τ: 210 6617777 (εσωτ. 171), Ε: cdemi@boussias.com

Official Publication

ΠΕΡΙΕ ΧΟΜΕΝ Α

Proxima Nova Bold, Regular

Digital Finance T E C H N O L O G Y

&

I N N O V AT I O N

I N

F I N A N C I A L

S E R V I C E S

OUTLINE

20 Analysis σχέση των cryptos με το asset Η management είναι πιο δυνατή από όσο νομίζαμε

23 World ρευνα: Η εισβολή των θεσμικών Έ επενδυτών στα cryptos

24 Feature Story ο portfolio diversification περνά Τ από τα digital assets

28 Feature Story Ι: Πόσος δίκαιος είναι, τελικά, ο Α αλγόριθμος;

34 End User Σπύρος Ρεντετάκος, Manager του Ο Τομέα Small Banking Division της Alpha Bank, αναλύει τις ευκαιρίες που φέρνει για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις το Ταμείο Ανάκαμψης

38 Bank Management Conference νέα ταυτότητα του banking και η Η επόμενη ημέρα

6 News στρατηγική της ERGO ασφαλιΗ στικής, η εξαγορά της ICAP από την CRIF, η απόκτηση του 35% της N7 από τη VivaWallet και η αλλαγή των hedge funds λόγω πανδημίας

8 F eature Story Γ ιατί η agile στρατηγική παίρνει προβάδισμα στο banking

13 Analysis ο ιστορικό της εξαγοράς της HSBC Τ – Εν αναμονή της κίνησης της Τράπεζας Πειραιώς

14 Feature Story ως το ransomware γιγαντώνει το Π cyber insurance

44 Digital Game Changers Ξενοφών Λιαπάκης γράφει για τη Ο βελτίωση των δεξιοτήτων στη νέα κανονικότητα

46 Startup Corner ρευνα Found.ation: Το Ελληνικό Έ fintech απογειώνεται. H In4Capital δημιούργησε ένα χώρο για να ταιριάξει startups και επενδυτές

HEAD OF BUSINESS UNIT Βίκυ Παυλάτου E: pavlatou@boussias.com ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ Βαγγέλης Βαγγελάτος ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΙ ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ Γιάννης Ριζόπουλος, Γιάννης Μουρατίδης ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΠΩΛΗΣΕΩΝ Νένα Γιαννακίδου ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Λίζα Αντωνιάδη E: lantoniadi@boussias.com CREATIVE DIRECTOR Γιώργος Τριχιάς ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Αλέξανδρος Καρβουτζής ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ Κορνήλιος Σαραντίογλου Θωμάς Αρσένης IMAGE BANK www.stock.adobe.com ΤΜΗΜΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ Aµαλία Ψιλούδη E: apsiloudi@boussias.com ΥΠΕYΘΥΝΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡIΑΣ Ρίτα Κανδάκη ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Δήµητρα Σπανού ΕΚΤΥΠΩΣΗ-ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ Pressious Arvanitidis ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ/ΕΝΘΕΣΗ/ ΕΠΙΚΟΛΛΗΣΗ Presstime ΛΟΓΙΣΤHΡΙΟ Κωσταντίνος Χασιώτης, Αλέξης Σουλιώτης, Λίνα Γκολοµάζου ΕΚΔΟΤΗΣ: Μιχάλης Μπούσιας ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ Κατερίνα Πολυμερίδου ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: Κλεισθένους 338, 153 44 Γέρακας Τ: 210 6617777, F: 210 6617778,

49 Opinion Παναγιώτα Κοβάνη γράφει για τις Η νέες τάσεις στην ασφάλιση

50 Emerging Tech Γιάννης Ριζόπουλος παρουσιάζει Ο μερικές από τις σημαντικότερες τάσεις στο χώρο των fintech DIGITAL FINANCE

AΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣ Άγγελος Ανδρέου E: aandreou@boussias.com

3

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

www.boussias.com www.digital-finance.gr ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ (ΕΤΗΣΙΕΣ) Εταιρειών: €99 Στελεχών/Ιδιωτών: €60 Φοιτητών: €50 Κύπρου-Εξωτερικού: €150 Κωδικός ΕΛΤΑ : 210186 ISSN 2732-7361

ΕDITORIAL

ΑΓΓΕΛΟΣ ΑΝΔΡΕΟΥ

Αρχισυντάκτης

2022 χωρίς… γεύση Η επέλαση του Όμικρον δεν άφησε ασυγκίνητο το Digital Finance, που εκτός από τον αρχισυντάκτη του, άφησε χωρίς γεύση και το εξώφυλλο του.

Ε

ίναι ορισμένες φορές που δεν μπορείς να τα ελέγξεις όλα. Ειδικά αν πρόκειται για μια παγκόσμια πανδημία που σου χτυπάει την πόρτα. Ευτυχώς, για εμάς οι συνέπειες της Covid-19 μας επηρέασαν στο ελάχιστο, καθώς το μόνο που άφησε πίσω του το στέλεχος Όμικρον είναι μια μικρή αίσθηση αοσμίας και αγευσίας στον αρχισυντάκτη του περιοδικού και ένα τεύχος χωρίς εξώφυλλο. Είχαμε προετοιμάσει μια εξαιρετική φωτογράφιση και συνέντευξη για το τεύχος Ιανουαρίου, η αλήθεια είναι, αλλά τελευταία στιγμή ο κορωνοϊός μάς τίναξε τα σχέδια στον αέρα. Έτσι λοιπόν, θα αρκεστούμε στα εξαιρετικά αφιερώματα των συντακτών του περιοδικού – πραγματικά ο Βαγγέλης Βαγγελάτος, ο Γιάννης Ριζόπουλος και ο Γιάννης Μουρατίδης ετοίμασαν μερικά εξαιρετικά και πλούσια αφιερώματα τα οποία είναι τόσο επίκαιρα για το fintech. Παράλληλα, θα διαβάσετε την πάντα πολύ ενδιαφέρουσα στήλη του Ξενοφώντα Λιαπάκη, Digital Game Changers που μιλά για την ενίσχυση των soft skills στην ψηφιακή εποχή, ενώ από αυτό το τεύχος είναι χαρά μας να καλωσορίσουμε τη μόνιμη στήλη της Παναγιώτας Κοβάνη, head of insurance της βρετανικής BearingPoint, η οποία από δω και στο εξής θα καταγράφει τις τάσεις και τις αλλαγές που επέρχονται στον ασφαλιστικό κλάδο. Παράλληλα, η «ραχοκοκκαλιά» του fintech, που είναι οι startup εταιρείες, βρίσκεται και πάλι στο προσκήνιο, ιδωμένη από την αναλυτική ματιά του Found. ation, η οποία εξέδωσε την ετήσια έκθεση της για το ελληνικό οικοσύστημα και μας DIGITAL FINANCE

4

παραχώρησε πολύ χρήσιμα insights για το πού κινείται στην Ελλάδα ο fintech χώρος και τι περιμένουμε να δούμε από τις νεοφυείς επιχειρήσεις την επόμενη χρονιά. Με το τεύχος Ιανουαρίου κλείνουμε αισίως τον έναν χρόνο από την πρώτη κυκλοφορία, και είμαστε ευτυχείς που συνεχίζουμε να προσφέρουμε περιεχόμενο εφάμιλλο της ζήτησης της αγοράς. Όπως θα δείτε ήδη από αυτό το τεύχος έχουμε προσθέσει μια ακόμη «βαριά βιομηχανία» της χρηματοοικονομικής αγοράς, αυτή του asset management, την οποία έχουμε ως στόχο για την καινούρια χρονιά να αναπτύξουμε και να αναδείξουμε ως πρωταγωνιστή του ψηφιακού μετασχηματισμού του κλάδου. Σε αυτό το τεύχος, αποφασίσαμε να καταπιαστούμε με τα ψηφιακά assets και γιατί οι επενδυτές από όλο τον δυτικό κόσμο συρρέουν προς τις επενδυτικές πλατφόρμες που διαχειρίζονται τα digital assets, και τι σημαίνει αυτό για το παραδοσιακό asset management και την συμπεριφορά των επενδυτών τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Μπορεί, λοιπόν, το cover story στο τεύχος Ιανουαρίου να απουσιάζει, ωστόσο ηχηρά ονόματα και στελέχη της αγοράς και αυτή τη φορά βρίσκονται στην πρώτη γραμμή του περιοδικού, για να καταγράψουν τις τάσεις, τα προβλήματα και τις συνθήκες που επικρατούν στην τεχνολογία και τον χρηματοοικονομικό κλάδο. Είμαστε μείον ένα cover story. Όλο το υπόλοιπο Digital Finance είναι ακριβώς όπως το έχετε συνηθίσει και αγαπήσει. Καλή ανάγνωση!

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

presents

Corporate Governance

ΤΡIΤΗ

15 ● 02 ● 2022

LIVE ON YOUR SCREEN

Conference

Η επόμενη μέρα στην Εταιρική Διακυβέρνηση: Best practices ● Lessons learned ● Looking into the future

Μερικούς μήνες μετά την εφαρμογή του νόμου 4706/2020, κορυφαίοι Έλληνες και διεθνείς εισηγητές σκιαγραφούν την επόμενη μέρα στην εταιρική διακυβέρνηση μοιράζονται καλές πρακτικές, συζητούν για τον αντίκτυπο της εταιρικής διακυβέρνησης στην ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη, την αλληλεπίδραση με το πλαίσιο ESG, τις προκλήσεις και τα οφέλη της συμμόρφωσης.

SPEAKERS Michael Herskovich

Global Head of Stewardship, BNP Paribas Asset Management

Βασιλική Δεληστάθη

Νομική Σύμβουλος, Επικεφαλής της Διεύθυνσης Νομικών Υπηρεσιών, Όμιλος Quest | Εταιρική Γραμματέας στo ΔΣ της μητρικής εταιρείας «Quest Holdings»

Ιωάννης Καραγιάννης

Επικεφαλής της Ομάδας Εργασίας του ΣΕΒ για την Εταιρική Διακυβέρνηση | Mέλος ΔΣ, ΣΕΒ | Eκτελεστικός Πρόεδρος, Όμιλος OLYMPIA

Ιωάννης Α. Αψούρης Γενικός Διευθυντής Νομικών Υπηρεσιών,

Όμιλος ΕΛΠΕ

Αθανάσιος Στ. Κουλορίδας

Πρ. Διοικούσας Επιτροπής, Ένωση Εισηγμένων Εταιρειών | Επίκουρος Καθ. Δικαίου Εταιρειών & Κεφαλαιαγοράς, ΟΠΑ

Σμαράγδα Ρηγάκου

Group Legal Counsel & Head of Compliance Unit, Όμιλος Χρηματιστηρίου Αθηνών

Αναστασία (Νατάσα) Στάμου

Β’ Αντιπρόεδρος, Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς

Λήδα Κοντογιάννη Διευθύντρια Εταιρικής Διακυβέρνησης και Εταιρικός Γραμματέας,

MYTILINEOS

www.corporate-governance.gr

Συμμετοχές: Μαρία Βασιλικούδη, Τ: 210 6617 777 (εσωτ. 109) E: mvasilikoudi@boussias.com Χορηγίες: Λήδα Πλατή, Τ: 210 6617 777 (εσωτ. 271) E: lplati@boussias.com Περιεχόμενο: Αλεξάνδρα Βαρλά, Τ: 210 6617 777 (εσωτ. 118), E: avarla@boussias.com

Official Publication

NEWS

Η CRIF ΕΞΑΓΌΡΑΣΕ ΤΗΝ ICAP

Η

CRIF, παγκόσμια εταιρεία που εξειδικεύεται σε credit bureau και επιχειρηματική πληροφόρηση, καθώς και σε προηγμένες ψηφιακές λύσεις για την επιχειρηματική ανάπτυξη και την ανοιχτή τραπεζική – ανακοίνωσε την εξαγορά της ICAP – του μεγαλύτερου ομίλου B2B υπηρεσιών στην Ελλάδα, με ισχυρή παρουσία και στις Ρουμανία, Βουλγαρία και Κύπρο. Η ICAP ιδρύθηκε το 1964. Το 2007 το South Eastern Europe Fund, της Global Finance, απέκτησε το πλειοψηφικό πακέτο, με την Coface, μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες ασφάλισης πιστώσεων και παροχής επιχειρηματικής πληροφόρησης στον κόσμο, και την διοικητική ομάδα, να συμμετέχουν στην εξαγορά. «Είμαστε εξαιρετικά χαρούμενοι που γινόμαστε μέλος της CRIF, παγκόσμιου ηγέτη στις Λύσεις Πιστωτικού Κινδύνου. Πιστεύω ακράδαντα ότι η ICAP ταιριάζει άριστα με την CRIF και μαζί θα επιταχύνουμε τη βιώσιμη ανάπτυξη της ICAP στην Ελλάδα, στη Ρουμανία, στη Βουλγαρία και στην Κύπρο» σχολίασε ο Νικήτας Κωνσταντέλλος, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της ICAP. «Τοσο η CRIF όσο και η ICAP επικεντρώνονται πλήρως στην παροχή λύσεων ικανών να ελαχιστοποιήσουν τις απώλειες χαρτοφυλακίου, να μεγιστοποιήσουν τις αποδόσεις και να βοηθήσουν τη μακροπρόθεσμη ανά-

πτυξη των πελατών μας. Μέσω αυτής της εξαγοράς, η CRIF θα συνδυάσει την τεχνογνωσία και τις καινοτόμες λύσεις της με τη γνώση της αγοράς και τις υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας της ICAP, βοηθώντας τόσο τις τοπικές εταιρείες όσο και τους παγκόσμιους πελάτες μας να συνεχίσουν να αναπτύσσονται και να καινοτομούν», δήλωσε ο Carlo Gherardi, Πρόεδρος της CRIF.

TO 35% ΤΗΣ N7 ΑΠΈΚΤΗΣΕ Η VIVA WALLET Orange, T-Mobile, Dolby κλπ. Αυτή η επένδυση φέρνει τη Viva Wallet ένα βήμα πιο κοντά στον στόχο της εταιρείας να αναπτύξει περεταίρω την εξειδικευμένη ομάδα software development της με τη δημιουργία Technology Hubs στην Ευρώπη. Τα Technology Hubs της Viva Wallet αποσκοπούν να προσελκύσουν κορυφαία ταλέντα του τεχνολογικού χώρου από όλη την Ευρώπη, προσφέροντας εξαιρετικές προοπτικές ανάπτυξης, αλλά και μεγάλες δυνατότητες μέσω του share options plan (δικαίωμα προαίρεσης μετοχών) για τους υπαλλήλους της. Με το ίδιο σκεπτικό, η Viva Wallet πρόσφατα επέκτεινε το share options plan της σε πάνω από 200 υπαλλήλους της, όλοι εκ των οποίων πλέον μοιράζονται ένα μέρος της ραγδαίας αυξανόμενης αξίας της εταιρείας. Η εταιρεία εξασφάλισε επιπλέον χρηματοδότηση 80 εκατομμυρίων δολαρίων το δεύτερο τρίμηνο του 2021 από επενδυτές στον χώρο της τεχνολογίας και των οικονομικών υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένης της Tencent και της Breyer Capital, με τον τέταρτο γύρο επενδύσεων (Series D) να έχει προγραμματιστεί για το τέταρτο τρίμηνο του 2022.

Η Viva Wallet, η πανευρωπαϊκή neobank με τοπική παρουσία σε 23 χώρες, ανακοίνωσε πρόσφατα την απόκτηση του 33,5% της «N7 mobile», μίας εξειδικευμένης εταιρείας software development. Η N7 mobile δραστηριοποιείται στην πολωνική αγορά για πάνω από μία δεκαετία, έχοντας αναπτύξει εκατοντάδες προγράμματα software σε native, server, backend και υβριδικές τεχνολογίες για πελάτες στην Πολωνία και την υπόλοιπη Ευρώπη, όπως οι Microsoft,

DIGITAL FINANCE

6

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

ΜΑΘΉΜΑΤΑ ΑΠΌ ΤΗΝ ΠΑΝΔΗΜΊΑ ΠΉΡΑΝ ΤΑ HEDGE FUNDS Την ώθηση για το επόμενο κεφάλαιο του κλάδου των hedge fund θα δώσουν οι γνώσεις που αποκτήθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας σχετικά με τις δυνατότητες των ανθρώπων και των τεχνολογιών του κλάδου, η σημασία των επενδυτικών σχέσεων, καθώς και η μοναδική κουλτούρα του, σύμφωνα με νέα ευρήματα από την Ένωση Διαχείρισης Εναλλακτικών Επενδύσεων (Alternative Investment Management Association - AIMA) και την KPMG. Αυτά τα διδάγματα επέτρεψαν στον κλάδο να προσαρμοστεί στρατηγικά και να κάνει μια στροφή ώστε να βρεθεί στην κατάλληλη

θέση για να εκμεταλλευτεί τις επικείμενες επενδυτικές ευκαιρίες. Η καινοτομία των προϊόντων, που ενθαρρύνεται από τη ζήτηση των επενδυτών, αποτελεί κορυφαία ανησυχία πολλών διαχειριστών και ωθεί πολλούς από αυτούς να προσφέρουν νέες μορφές εξατομικευμένων επενδυτικών προϊόντων καθώς και να εισέρχονται σε νέα επενδυτικά πεδία, ειδικά όσον αφορά τις ιδιωτικές αγορές. Λίγο λιγότεροι από τους μισούς προβλέπουν ότι τα υβριδικά προϊόντα αντιστάθμισης κινδύνου/ιδιωτικών κεφαλαίων θα είναι τα πιο δημοφιλή τους επόμενους 12 μήνες.

ERGO: ΕΝΙΣΧΎΕΙ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΊΑ ΣΤΙΣ ΑΣΦΆΛΕΙΕΣ ΖΩΉΣ Την ενίσχυση της παρουσίας της ERGO Ασφαλιστικής στην Υγεία και τη Ζωή ανακοίνωσε ο CEO της εταιρείες, Νίκος Αντιμησάρης. Σε πρόσφατη ομιλία του, ο κ. Αντιμησάρης δήλωσε: «Κύριος άξονας της στρατηγικής της ERGO Ασφαλιστικής για τα επόμενα χρόνια αποτελεί η ενίσχυση της παρουσίας της στις Ασφαλίσεις Ζωής και Υγείας με στόχο να αναδειχθεί ηγέτης και σε αυτούς τους κλάδους ασφάλισης.». Η εταιρεία προχώρησε σε μια σειρά ανακοινώσεων προς τους συνεργάτες της. Συγκεκριμένα, ανακοινώθηκε η πλήρης αυτοματοποίηση της διαδικασίας υποβολής της αίτησης ασφάλισης μέσω της εφαρμογής ERGO SalesBOX. Η νέα αυτή ψηφιακή διαδικασία επιτρέπει την άμεση και εύκολη πρόσβαση και διαχείριση προσφορών και αιτήσεων στους ασφαλιστικούς διαμεσολαβητές, για το σύνολο των προϊόντων Ζωής και Υγείας, ενώ ταυτόχρονα δίνεται η δυνατότητα στον πελάτη, με ένα κλικ, να υπογράφει ηλεκτρονικά την αίτηση, μέσω της εφαρμογής ERGO eSign. Μέσω της ηλεκτρονικής αίτησης ασφάλισης καταργείται η γραφειοκρατία και τα χειρόγραφα έγγραφα, ενώ μειώνεται σημαντικά ο χρόνος έκδοσης και παραλαβής των ασφαλιστηρίων συμβολαίων.

DIGITAL FINANCE

ΣΥΜΜΕΤΟΧΉ ΤΗΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΉΣ ΤΡΆΠΕΖΑΣ ΗΠΕΊΡΟΥ ΣΕ ΕΚΔΉΛΩΣΗ ΤΟΥ ΣΕΒ

Η

Συνεταιριστική Τράπεζα Ηπείρου παρευρέθηκε στη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης που διοργάνωσε ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Βιομηχανιών (ΣΕΒ) στα Ιωάννινα με θέμα τις προκλήσεις και ευκαιρίες που αντιμετωπίζει η επιχειρηματική κοινότητα της Περιφέρειας Ηπείρου. Ο Διευθύνων Σύμβουλος της Συνεταιριστικής Τράπεζας Ηπείρου, κ. Ιωάννης Βουγιούκας, δήλωσε σχετικά: «Ο ρόλος της Συνεταιριστικής Τράπεζας Ηπείρου ως μοχλός ανάπτυξης της Ηπείρου είναι κομβικός και η στήριξη της τοπικής επιχειρηματικότητας αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα για εμάς. Η παρουσία ενός κοινωνικού εταίρου όπως ο ΣΕΒ στις προσπάθειες ανάπτυξης των τοπικών επιχειρήσεων είναι πολύ σημαντικός και χαιρόμαστε ιδιαίτερα που είναι σύμμαχος στις προσπάθειες της επιχειρηματικής κοινότητας. Ως Τράπεζα είμαστε πάντα δίπλα στις τοπικές επιχειρήσεις παρέχοντας κατάλληλες συμβουλευτικές υπηρεσίες και προϊόντα».

7

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

F E AT U R E S T O R Y

Agile Banking: Τo μέλλον απαιτεί ευελιξία Φιλοσοφία ή πρακτική, project management μεθοδολογία ή «ΙΤ-trick», το agile πέρασε τα τελευταία χρόνια από τις τεχνολογίες πληροφορίας στο banking, προκειμένου η παραδοσιακή τραπεζική να προλάβει τον fintech ανταγωνισμό, αλλά και τις ψηφιακές ανάγκες ενός κόσμου που μετασχηματίζεται ραγδαία.

Τoυ Β Α Γ Γ Ε Λ Η Β Α Γ Γ Ε Λ ΑΤ Ο Υ DIGITAL FINANCE

8

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

«

Β

Βασισμένο στην lean μεθοδολογία, το agile επικεντρώνεται στην σύντομη παράδοση αξίας, βασισμένη στις πραγματικές ανάγκες του πελάτη

ασικός παράγοντας κλειδί για τον ψηφιακό μετασχηματισμό του banking είναι οι τραπεζικοί οργανισμοί να αγκαλιάσουν την agile μεθοδολογία» δήλωσε πρόσφατα η Jennifer Borchardt, Vice President of User Experience & Strategy της U.S. Bank και της Wells Fargo. Εντοπίζοντας μάλιστα την ανάγκη για τη δυναμική του agile «όχι μόνο στην ανάπτυξη των τραπεζικών software προϊόντων αλλά και ολόκληρης της τραπεζικής λειτουργίας στο σύνολο της, ώστε να επιτυγχάνονται οι αντικειμενικοί στόχοι καλύτερα και γρηγορότερα».

DIGITAL FINANCE

9

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

F E AT U R E S T O R Y

Οι δηλώσεις έρχονται όχι πολύ μετά την και ανακατατάξεις στα περιβάλλοντα όπου διαπίστωση της ΜcKinsey ότι το agile, όχι δραστηριοποιούνται, θα περίμενε κανείς μόνο δεν είναι πια συστατικό αποκλειότι μέχρι τώρα θα είχαν “λεπτή σιλουέτα” στικά της ΙΤ μεθοδολογίας, αλλά προ(χωρίς περιττός λίπος), θα ήταν “ευέλικύπτει και ως ιδανικό εργαλείο banking κτες” και “ευκίνητες” σε ότι έχει να κάmanagement, υποσχόμενο όπως ανέφερε νει με την προσαρμοστικότητά τους στις σε δημοσίευμα του, να μειώσει, μέχρι και ανάγκες των πελατών τους» σχολιάζει ο πέντε φορές το time to market, βελτιώ- H κουλτούρα των Δρ. Βασίλης Α. Μασούλας, MSc, MBA, νοντας την εστίαση στα pain point των MPhil, Agile Lean Six Sigma Master Coach, πελατών και αυξάνοντας την αποδοτικό- τραπεζών αποτρέπει της ειδικευμένης στο agile management τητα όπως ακριβώς κάνει χρόνια με το ΙΤ τις απαραίτητες συμβουλευτικής εταιρείας Changeland. management. «Η πραγματικότητα είναι διαφορετική: η αλλαγές και χωρίς Όπως μάλιστα υπερθεματίζει και ο Dennis κουλτούρα των τραπεζών αποτρέπει τις Gala του CIO Magazine «η agile κουλ- εξωτερική βοήθεια, απαραίτητες αλλαγές και χωρίς εξωτερική τούρα πρέπει να αναπτύσσεται σε ολό- φαίνεται να υστερούν βοήθεια, φαίνεται να υστερούν σε σχέση κληρους οργανισμούς και όχι μόνο στις σε σχέση τόσο με τόσο με τις ανάγκες της αγοράς όσο και με innovation teams, όχι για να καλύπτουν τον ανταγωνισμό νέων παρόχων τραπεζιτις ανάγκες τους σε καινοτομία, αλλά για τις ανάγκες της κών υπηρεσιών». να βρίσκονται μπροστά από τις εξελίξεις αγοράς όσο και με τον Σύμφωνα με την εμπειρία του, όλες οι και όχι πίσω τους». τράπεζες που συνεργαστήκαν με την ανταγωνισμό νέων Το agile banking είχε ήδη κάνει εντυπωChangeland στον agile μετασχηματισμό σιακή είσοδο στις συζητήσεις του τρα- παρόχων τραπεζικών τους, τον υιοθέτησαν διότι συνειδητοπεζικού οικοσυστήματος, από όταν η JP υπηρεσιών ποίησαν ότι η agile είναι μια ουσιαστική Morgan Chase & Co, -των 2,5 τρισεκατομπροσέγγιση για να γίνουν πολύ πιο απομυρίων assets παγκοσμίως και με πελατοτελεσματικές, αποδοτικές και ανταγωνιλόγιο που καλύπτει σχεδόν το 50% των ΒΑΣΊΛΗΣ ΜΑΣΟΎΛΑΣ στικές. αμερικανικών νοικοκυριών- στρεφόταν σε CHANGELAND Ήξεραν ότι η προσέγγιση που έως τότε αυτό για να επιταχύνει τον ψηφιακό μεταακολουθούσαν οδηγεί σε επένδυση τεσχηματισμό της. Εσχάτως όμως έχει γίνει ράστιας προσπάθειας για την κατασκευή το δυνατότερο buzzword στο χώρο του digital banking. Γιατί; αχρησιμοποίητων εφαρμογών λογισμικού και δομών. Στην παραγωγή και προσφορά μηδαμινής αξίας προς τον πελάτη Banking μεταξύ fintech όταν ένα έργο διακόπτεται στα μισά του δρόμου λόγω αλλαγής και lockdown συμπληγάδων προτεραιότητας. Αρκετά πριν την πανδημία, το banking βρισκόταν ήδη υπό Σε απογοητευμένους εργαζόμενους με αρνητική διάθεση, επίθεση από τις fintechs. Οι τράπεζες -όπως οι περισσότεροι που αντιμετωπίζονται ως μηχανές, με έμφαση στη μεγιστοπαραδοσιακοί επιχειρηματικοί κολοσσοί που βασίζονταν ποίηση της αξιοποίησής τους και πολύ χαμηλή απόδοση. Από σε ανάλογα brick and mortar δίκτυα- έχασαν το μεγαλύτε- “μικροδιευθυντές” που είναι απασχολημένοι στο να χειραγωρο πλεονέκτημα που αυτά τους έδιναν, όταν ο ψηφιακός γούν τους υπαλλήλους τους και να ελέγχουν τις καθημερινές τρόπος ζωής διέρρηξε τα business model στεγανά τους. Με τους δραστηριότητες, αντί για εξυπηρετικούς ηγέτες που την έλευση των lockdown, από την μία ο χαρακτήρας του εκπέμπουν όραμα και ασχολούνται με την οικοδόμηση της επιδημικού κατεπείγοντος και από την άλλη η επέλαση στρατηγικής και των δομών που χρειάζονται για το μέλλον. των ανταγωνιστικών fintech -που έβγαζαν apps πριν καλά καλά στεγνώσει το μελάνι στα συμβόλαια χρηματοδότησης Τι είναι όμως το Agile Banking; τους- έδειξαν ότι το μόνο που οι τράπεζες δεν έχουν είναι Οι ρίζες του φτάνουν πίσω στο ξεκίνημα της παντοκρατορίας το πολυτιμότερο αγαθό που υπάρχει: χρόνο. της Silicon Valley και είναι εξέλιξη του τρόπου που μικρές ομάΤο παραδοσιακό banking προσπαθούσε από την μία να προ- δες -πολύ συχνά απλές παρέες- από αντισυμβατικούς τύπους λάβει λαχανιασμένο τους «εκ γενετής» ψηφιακούς ανταγω- δοκίμαζαν εξίσου αντισυμβατικές μεθόδους και τεχνολογίες. νιστές του και από την άλλη να διαφυλάξει την νοοτροπία Χωρίς να δίνουν δεκάρα για τις «επίσημες στρατηγικές» και διοίκησης ενός old school υπερ-οργανισμού, με την τσιμε- «βέλτιστες επιχειρηματικές μεθόδους» των υπαρχόντων κεντένια ιεραρχία, τον κεντρικό έλεγχο και τον από τα επάνω ντρικά ιεραρχημένων βιομηχανιών. σχεδιασμένο ψηφιακό μετασχηματισμό. Εξερευνώντας συνεχώς νέους δρόμους, με «trial and error» Ο οποίος συνήθως επέβαλε την ψηφιοποίηση μιας «παλιάς προσεγγίσεις που θα μας οδηγούσαν σε αυτό που σήμερα καλής αναλογικής διαδικασίας» αντί τη δημιουργία ενός ζούμε ως ψηφιακό σύμπαν και διαταράσσοντας στην πορεία εξολοκλήρου νέου προϊόντος, σε μια digital first φιλοσοφία. κάθε γνωστή ισορροπία, σε κάθε υπάρχουσα βιομηχανία στην «Καθώς οι τράπεζες αντιμετωπίζουν διαρκώς διαταραχές οποία εισέβαλαν.

DIGITAL FINANCE

10

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

Απόλυτα φυσιολογικό σαν πρακτική, αφού Αλλά και η ηγεσία της επιχείρησης και όταν άνοιγαν πρώτοι έναν νέο δρόμο στο οι ομάδες ανάπτυξης αλληλοεπιδρούν άγνωστο μέχρι τότε τοπίο, δεν απέκλειαν στενά προκειμένου να ορίζουν διαρκώς εντελώς το ενδεχόμενο να πάρουν λάθος νέα τέτοια πειράματα. κατεύθυνση και να πρέπει να ξαναξεκινήσουν προς μια νέα, αντί να ακολουθήσουν Ο πελάτης στο κέντρο την λάθος ως το τέλος. Ξανά και ξανά. του agile σύμπαντος Τι «ακριβώς» είναι όμως το agile; Μεθοδολο- Συζητάμε “τι θέλει Η «εκ των έσω» των τραπεζικών πυλών γία, φιλοσοφία ή πρακτική; Για τον Βασίλη άποψη της Σοφίας Δράκου, Senior Digital Μασούλα είναι ένας συγκεκριμένος τρόπος ο τελικός πελάτης; Product Owner των Digital Innovation σκέψης, μια νοοτροπία, η οποία μόλις υιο- Ένα δάνειο εύκολα Τeams της Alpha Bank, όπως ακούστηκε θετηθεί, μπορεί να μεταφραστεί σε όλα τα και απλά από και στο 19ο Bank Management Conference παραπάνω. «Όταν πρωτοεμφανίστηκε, το της Boussias τον επιβεβαιώνουν. Αλλά Agile Manifesto παρείχε έναν νέο τρόπο σκέ- όποιο κανάλι και εστιάζουν και στην πραγματική αφετηρία ψης που, ειδικά για τις τράπεζες, απαιτούσε αν επιλέξει”. Και κάθε agile banking ταξιδιού: την εκάστοτε επανεξέταση σε διαφορετικά επίπεδα» μας ξεκινάμε ρωτώντας ανάγκη του πελάτη. εξηγεί. «Ο agile τρόπος δουλειάς προωθεί πάρα Στην agile νοοτροπία όπως την αναλύει, η “τι κάνουμε για πολύ τον διάλογο και την επικοινωνία εστίαση σε ομάδες και σε επικοινωνία υψη- αυτό;”. Eίναι ένα μεταξύ των ομάδων, κάτι που φαίνεται λής ποιότητας αποδίδουν καλύτερα αποτε- περίπλοκο πρόβλημα πραγματικά στον τρόπο δουλειάς και λέσματα από τις αυστηρές διαδικασίες και κάνει πραγματική διαφορά στην καθητα καλά καθορισμένα εργαλεία. Ο πειραμα- και ιδιαίτερα σύνθετο μερινότητα των εργαζομένων. Και είναι τισμός και η βιωματική μάθηση είναι πολυτι- έργο να καλύψεις αυτό που δημιουργεί και ένα περιβάλμότερη για τη γρήγορη εξεύρεση λύσεων από end to end μια τέτοια λον εμπιστοσύνης και ασφάλειας που την ολοκληρωμένη τεκμηρίωση. Η οικοδότους ενδυναμώνει ώστε να έρθουν και μηση συνεργατικής σχέσης με (εσωτερικούς «απλή» ανάγκη να προτείνουν καινοτόμες λύσεις για και εξωτερικούς) πελάτες, έχει μεγαλύτερη να καλύψουμε την ανάγκη του πελάτη. αξία από μια λεπτομερή και νομικά άρτια Γιατί τελικά όλα κινούνται γύρω από την ΣΟΦΊΑ ΔΡΆΚΟΥ σύμβαση. Η έγκαιρη προσαρμογή στην αλανάγκη ενός πελάτη και συνήθως οι ανάALPHA BANK λαγή, είναι πολύ πιο αποτελεσματική από γκες του πελάτη είναι μια λέξη: «θέλω την τυφλή εκτέλεση ενός προκαθορισμένου να ανοίξω έναν λογαριασμό» ή «θέλω να σχεδίου. πάρω ένα δάνειο» εύκολα και απλά. Πολύ Βασισμένο στην lean μεθοδολογία, το agile επικεντρώνεται εύκολο να το πει κάποιος, πολύ δύσκολο για μια τράπεζα να στην σύντομη παράδοση αξίας (βασισμένη στις πραγματικές συντονιστεί και να προκαλέσει, να οργανωθεί και να καλύψει ανάγκες του πελάτη). Αναζητά συνέχεια μονοπάτια για συ- αυτό το πολύ «απλό» πράγμα» όπως αναφέρει χαρακτηριστικά. χνή ανατροφοδότηση, ενθαρρύνει την συνεχή βελτίωση και «Όταν ξεκινάμε να πιάσουμε ένα customer journey, για παράενδυναμώνει την ομάδα στον ηγετικό τρόπο σκέψης, πάντα δειγμα το δάνειο, ξεκινήσαμε να συζητάμε “τι θέλει ο τελικός με τη χρήση σύνθετων διαδικασιών πληροφορικής και R&D πελάτης; που οπτικοποιούν διεργασίες και αποτελέσματα, ώστε να Ένα δάνειο εύκολα και απλά από όποιο κανάλι και αν επιλέμπορούν να παρακολουθούν και να αξιολογούν την εξέλιξη ξει”. Και ξεκινάμε ρωτώντας “τι κάνουμε για αυτό;”. Eίναι ένα κάθε project. περίπλοκο πρόβλημα και ιδιαίτερα σύνθετο έργο να καλύψεις Στο banking αυτό μεταφράζεται στο να γίνουν όλοι πιο ευέ- end to end μια τέτοια «απλή» ανάγκη. Πως το έχουμε κάνει λικτοι και ευκίνητοι και συνεπάγεται ότι οι οργανισμοί μπο- μέχρι τώρα; Ακολουθώντας τον agile τρόπο δουλειάς» εξηγεί ρούν να προσαρμοστούν γρήγορα, αβίαστα, στην οποιαδήποτε με αμεσότητα. απαιτούμενη αλλαγή. Σε αυτή την πορεία εντοπίζει μάλιστα τα βασικά σημεία που «Ο γρήγορος πειραματισμός γίνεται ένας προτιμώμενος τρό- η ομάδα της μαθαίνει την τριβή με τον agile τρόπο δουλειάς. πος εργασίας. Ωστόσο, για να υιοθετήσουν πραγματικά αυτήν «Όταν μιλάμε για end to end customer journey το agile αποτην προσέγγιση, οι διευθυντές, λειτουργώντας ως ηγέτες, θα τελεί τον βέλτιστο τρόπο για να δουλέψεις. Απαιτεί δυνατές πρέπει να εκτιμούν την εξερεύνηση και να εμπιστεύονται και δυναμικές ομάδες, όπου οι υπάλληλοι πρέπει ν νιώθουν τους υπαλλήλους τους να πειραματίζονται, και να μαθαίνουν ενδυναμωμένοι να έχουν λόγο και να βγουν μπροστά να εκπροσυνεχώς από τα λάθη τους» εξηγεί ο Βασίλης Μασούλας. σωπήσουν τον εκάστοτε χώρο τους και να προτείνουν μία λύση Συμπληρώνοντας ότι ακόμα οι εργαζόμενοι πρέπει να αισθά- με στόχο πάντα την ικανοποίηση του τελικού πελάτη. Από την νονται ότι μπορούν να πειραματιστούν, και ότι είναι αποδεκτό άλλη πρέπει όλοι -και οι συμμετέχοντες και οι stakeholders και ότι άλλοτε θα πετύχουν, ενώ άλλοτε θα αποτύχουν χωρίς οι sponsors του έργου- να μπορούν να αποδεχτούν ότι είναι αρνητικές συνέπειες για αυτούς. αδύνατον να ξέρουμε τα πάντα από την αρχή.

DIGITAL FINANCE

11

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

F E AT U R E S T O R Y

Πρέπει να μπορούν να νιώθουν ασφαλείς μέσα στην ασάφεια που έχει ένα τόσο σύνθετο έργο». Η ερώτηση που φυσικά προκύπτει όπως αναγνωρίζει και η ίδια είναι «πως προσπερνάμε αυτή την ασάφεια με τρόπο που να μη νιώθουμε εκτεθειμένοι;». Και η απάντηση θα μπορούσε να είναι μονολεκτική. «Δοκιμάζοντας. Δεν πρέπει να φοβόμαστε να κάνουμε πειράματα. Δοκιμάζουμε κάτι και αν δεν πετύχει περνάμε στην επόμενη λύση, μαθαίνοντας κάτι από το προηγούμενο. Από εκεί και πέρα η συμμετοχή του πελάτη είναι κριτικής σημασίας στην επιτυχία κάθε έργου. Είναι πάρα πολύ σημαντικό να τον εμπλέκουμε στη διαδικασία ήδη από τα wireframes, από τα πρωτόλεια, για να πάρουμε άμεσα το feedback του και να προσαρμοζόμαστε, ενώ σε κάθε τι που φτιάχνουμε δεν πρέπει να ξεχνάμε το αρχικό pain point. “Αυτό το καινούργιο πράγμα που φτιάχνω έρχεται να νικήσει το pain point που είχε ο πελάτης όταν ξεκίνησα;». Υπογραμμίζει βέβαια ότι πρέπει όλοι εξ αρχής να αποδεχθούν ότι δεν θα μπορέσουν ποτέ να καλύψουν “day -one” όλες τις ανάγκες και πάντα πρέπει να κάνουν focus σε ένα πράγμα. «Για να μπορέσουμε να βγάλουμε κάτι γρήγορα στην παραγωγή -το minimum viable product- να το δώσουμε για να πάρουμε πίσω feedback. Άρα το θέμα της προτεραιοποίησης έρχεται πάρα πολύ ψηλά στην ατζέντα των agile έργων. Φυσικά ο ρόλος των stakeholders είναι κριτικής σημασίας αφού είναι αυτοί που θα επιταχύνουν το έργο που θα λύσουν τα τυχόν προβλήματα που θα παρουσιαστούν και είναι αυτοί που θα κρατήσουν και το involvement όλων των μελών των ομάδων ενεργό» εξηγεί. «Και εννοείται ότι τίποτε από όλα αυτά δεν έχει κανένα νόημα αν δεν φροντίσουμε να τα μετρήσουμε» συνεχίζει. «Δεν θα μπορέσουμε ποτέ να αποδείξουμε πως ότι κάναμε ικανοποίησε και είχε νόημα για τον πελάτη αν δεν αφιερώσουμε προσπάθεια και χρόνο, ώστε από την αρχή να στήσουμε ένα σύστημα μέτρησης για να παρακολουθούμε τα KPIs μας». Τονίζει μάλιστα ότι ειδικά για έργα μετασχηματισμού που αφορούν στις end to end διαδικασίες εξυπηρέτησης, ο agile τρόπος δουλειάς είναι ο ιδανικός. «Για να έρθεις κοντά στον πελάτη και να καταλάβεις τι θέλει και τελικά είναι ο πιο ασφαλής τρόπος για να του δώσεις αυτό που θέλει. Γιατί τελικά αυτό που θέλει είναι μια εμπειρία. Είναι πολύ σημαντικό ότι ο agile τρόπος δουλειάς σε κάνει να αποφύγεις αυτό που δεν θέλουμε. Να κάνεις απλό digitalization μιας υφιστάμενης κατάστασης διαδικασίας στο κατάστημα. Θέλουμε να φύγουμε από αυτό. Δεν είμαστε πια στην εποχή που κάναμε απλά ψηφιοποίηση, είμαστε στην εποχή που δημιουργούμε εμπειρίες. Digital εμπειρίες».

Οι πελάτες των οποίων η πρόταση απορρίφθηκε ειδοποιούνται. Παράλληλα, όταν τα νικητήρια χαρακτηριστικά ενσωματωθούν στην εφαρμογή (συνήθως εντός δύο εβδομάδων), τα χαρακτηριστικά αυτά παίρνουν το όνομα του πελάτη που τα πρότεινε. Έτσι η ικανότητα του οργανισμού να δημιουργεί πραγματικό διάλογο με τους πελάτες του και τις ανάγκες τους παρέχει πολλά πλεονεκτήματα. Φέρνει τους πελάτες πραγματικά στο επίκεντρο. Το νιώθουν και το ξέρουν. Το προϊόν είναι αυστηρά προσαρμοσμένο στις ανάγκες της αγοράς. Η ομάδα πίσω από αυτό είναι ενθουσιώδης – ξέρει «γιατί». Παρόλα αυτά υπάρχουν και μειονεκτήματα. «Το κύριο μειονέκτημα του γρήγορου πειραματισμού είναι η ανάγκη “αναίρεσης” ή “επαναφοράς”, όταν καταλαβαίνουμε ότι έχουμε ακολουθήσει ένα αδιέξοδο μονοπάτι. Μια τέτοια συνειδητοποίηση, εάν δεν αντιμετωπιστεί σωστά εκ των προτέρων, ή όταν εμφανιστεί, μπορεί να προκαλέσει απογοήτευση και μια αίσθηση σπατάλης χρόνου και/ή πόρων” μας εξηγεί ο Βασίλης Μασούλας. Επιπλέον, στον πυρήνα της η agile απαιτεί «εξυπηρετική ηγεσία» και αλληλεπιδράσεις που βασίζονται στην εμπιστοσύνη, την αξιοπιστία και τη σαφήνεια. Μπορεί να χρειαστεί χρόνος για να αποκτηθούν αυτά σε κάθε σημείο του τραπεζικού οργανισμού. «Υιοθέτηση της Agile χωρίς αυτά μπορεί να ενέχει ρίσκα!». Επιπλέον μια παραδοσιακή τράπεζα μπορεί να αντιμετωπίσει εμπόδια στο να υιοθετήσει την agile μεθοδολογία. Κυρίως την σημαντική αλλαγή κουλτούρας που απαιτεί αυτή η «μεταμόρφωση». «Οι τραπεζίτες μισούν τους κινδύνους, και ως εκ τούτου μισούν τους πειραματισμούς. Η καινοτομία είναι σπάνια (δεν διαθέτουν πνεύμα «lean Startup»). Οι τράπεζες είναι εξαιρετικά ιεραρχικές και η εξουσία κατανέμεται προσεκτικά και αραιά σε όλη τη διοικητική ιεραρχία – έτσι οι αποφάσεις δεν κατανέμονται σχεδόν ποτέ. Αυτό προκαλεί έλλειψη ενδυνάμωσης μιας διατμηματικής ομάδας. Δεδομένου ότι τα βασικά τραπεζικά πληροφοριακά συστήματα έχουν περάσει ελάχιστα από τη διαδικασία «εκσυγχρονισμού», η “Συνεχής Βελτίωση” είναι δύσκολο να επιτευχθεί και οι βασικές πρακτικές Μηχανικής Αριστείας (όπως η Συνεχής Ενοποίηση και η Συνεχής Παράδοση) δεν συναντώνται συχνά στις τράπεζες».

Η ικανότητα του οργανισμού να δημιουργεί πραγματικό διάλογο με τους πελάτες του και τις ανάγκες τους παρέχει πολλά πλεονεκτήματα - φέρνει τους πελάτες πραγματικά στο επίκεντρο

Τα θετικά και τα αρνητικά

Ένα από τα βασικότερα πλεονεκτήματα του agile banking είναι το διαρκές feedback με τους πελάτες. Όπως μας εξηγεί ο Βασίλης Μασούλας σε μία από τις τραπεζικές εφαρμογές (banking apps) για παράδειγμα, οι πελάτες ενθαρρύνονται να υποβάλουν προτάσεις βελτίωσης. Κάθε εβδομάδα οι προτάσεις φιλτράρονται και ιεραρχούνται. Οι επιλεγμένες προτάσεις νέων χαρακτηριστικών της εφαρμογής οδηγούνται αμέσως στη φάση ανάπτυξης.

DIGITAL FINANCE

12

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

A N A LY S I S

Deal Τράπεζας Πειραιώς – HSBC: «Ωδίνες» ως την τελευταία στιγμή Η φημολογούμενη εξαγορά της HSBC από την Τράπεζα Πειραιώς και οι επανειλημμένες προσπάθειες της βρετανικής τράπεζας να αποποιηθεί τα υποκαταστήματά της στην Ελλάδα. Τoυ Γ Ι Α Ν Ν Η Ρ Ι Ζ Ο Π Ο ΥΛ Ο Υ

Ό

πως συμβαίνει στις πραγματικές γεννήσεις, έτσι και η «γέννηση» κάθε επιχειρηματικής συμφωνίας έχει κι αυτή τις «ωδίνες» της. Την αλήθεια αυτού του «αξιώματος» διαπιστώσαμε άλλη μια φορά, πριν από λίγες ημέρες, με την υπόθεση της εξαγοράς του ελληνικού σκέλους της HSBC από την Τράπεζα Πειραιώς. Το deal, που πολλοί θεωρούσαν «σιγουράκι» και θέμα ημερών, ως την ώρα που γράφονται τούτες οι γραμμές δεν είχε ακόμα κλείσει. Να θυμίσουμε, λοιπόν, πως η προσφορά της Τράπεζας Πειραιώς κατατέθηκε παραμονές Χριστουγέννων και οι αρκετές αργίες που μεσολάβησαν έπαιξαν σίγουρα τον ρόλο τους, στην καθυστέρηση της απάντησης από τα κεντρικά του Λονδίνου, όσο κι αν το θέμα επείγει. Η «νύφη» για την οποία υπήρξαν κι άλλοι «μνηστήρες» στο απώτερο παρελθόν (Eurobank) και στο πρόσφατο (Εθνική), πριν μείνει τελικά μόνος διεκδικητής η Πειραιώς, ξεκίνησε τη δραστηριότητά της στη χώρα μας το 1981 και διαθέτει -σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών- 14 καταστήματα στην Αθήνα κι ένα στη Θεσσαλονίκη, απασχολώντας συνολικά περισσότερους από 300 εργαζομένους. Το ενεργητικό της έφτανε το 1,8 δις ευρώ (στοιχεία 2020), ενώ στην ίδια οικονομική χρήση παρουσίασε ζημιά 8,33 Μ€, με το χαρτοφυλάκιο των χορηγήσεων να φτάνει τα 470 εκατ. ευρώ.

Στην τελική ευθεία

Όπως όλα δείχνουν, η τελική ευθεία μπορεί να μη έχει μεν αγωνία, αφού ο «δρομέας» τρέχει μόνος του, αλλά αυτό καθόλου δεν εξασφαλίζει τη νίκη. Τα δυο προηγούμενα «προξενιά» είχαν χαλάσει λόγω διαφωνιών ως προς την αποτίμηση συγκεκρι-

Στόχος της HSBC είναι να εξελιχθεί μέσα στην επόμενη πενταετία στον μεγαλύτερο διαχειριστή περιουσίας στην Ευρώπη, αφήνοντας πίσω άλλους, ζημιογόνους τομείς DIGITAL FINANCE

μένων περιουσιακών στοιχείων της εδώ HSBC, αλλά και τις αποζημιώσεις του management team – έχει γραφτεί, χωρίς να διαψευσθεί, ότι τρία κορυφαία στελέχη, ο CEO, Peter Yeates, ο επικεφαλής των τομέων Retail Banking και Wealth Management, Στέλιος Πιρπινιάς, και ο Head of Global Markets, Ντίνος Καμάρης, έχουν συμφωνήσει σε αποζημίωση 1 εκατ. € για τον καθένα, άμα τη αποχωρήσει τους. Στον αντίποδα, είναι άγνωστο το μέλλον των εργαζομένων της τράπεζας, καθώς τα περισσότερα καταστήματα της HSBC θα κλείσουν, στο πλαίσιο της αναδιαμόρφωσης του επαυξημένου πλέον δικτύου της Πειραιώς, αν η συμφωνία κλείσει.

Αλλαγή πορείας της μητρικής

Αξίζει να σημειωθεί ότι η HSBC -που είναι ο μεγαλύτερος δανειστής στην Ευρώπη και συνολικά έχει δραστηριότητες σε 64 χώρες παγκοσμίως- συμφώνησε στις 18 του περασμένου Ιουνίου να πωλήσει τον κλάδο λιανικής τραπεζικής της στη Γαλλία στο αμερικανικό fund Cerberus, αντί του (συμβολικού) ποσού του 1 ευρώ. Σύμφωνα με δημοσίευμα της Wall Street Journal, η βρετανική τράπεζα θα χάσει -στο πλαίσιο αυτού του deal- περί τα 3 δις δολάρια, εκ των οποίων 2,3 δις σε προ φόρων ζημίες και 700 εκατ. Δολάρια σε παραγραφές χρεών, ως το 2023 όταν θα ολοκληρωθεί η υλοποίηση της συμφωνίας. Η αποχώρηση από τη Γαλλία δεν ήταν, πάντως, η μοναδική για την HSBC, στη διάρκεια του περασμένου χρόνου. Στα τέλη Μαΐου είχε ανακοινώσει την πώληση των 80 από τα 148 καταστήματά της στις ΗΠΑ στη Citizen Bank κι άλλων 10 στην Cathay Bank, ενώ κατήργησε καταστήματά της σε άλλες 40 τοποθεσίες. Μάλιστα, ανώτερο στέλεχος της HSBC είχε δηλώσει στο Bloomberg, επεξηγώντας τις εξελίξεις στη Γαλλία, πως στόχος τους είναι να εξελιχθούν μέσα στην επόμενη πενταετία στον μεγαλύτερο διαχειριστή περιουσίας στην Ευρώπη, αφήνοντας πίσω άλλους, ζημιογόνους τομείς. Ήδη, τον περασμένο Φεβρουάριο, η τράπεζα είχε ανακοινώσει την πρόθεσή της να διαθέσει πρόσθετους πόρους 6 δις $ (τα μισά ειδικά στον κλάδο διαχείρισης περιουσίας), προκειμένου να χρηματοδοτήσει την επέκτασή της στο Χονγκ Κονγκ, την Κίνα και τη Σιγκαπούρη, προσλαμβάνοντας περισσότερους από 5000 νέους συμβούλους.

13

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

F E AT U R E S T O R Y

Το ransomware αλλάζει τα δεδομένα στον τομέα του cyber insurance Η ασφαλιστική αγορά εξελίσσεται συνήθως μετρώντας τις απώλειες της. Το ransomware που μέχρι πριν μερικά χρόνια ήταν μια ασήμαντη απώλεια, απέκτησε επαρκές μέγεθος για να αναγκάσει τις ασφαλιστικές εταιρείες να διαμορφώσουν μια νέα πολιτική για τους πελάτες τους. Τoυ Γ Ι Α Ν Ν Η Μ Ο Υ ΡΑΤ Ι Δ Η DIGITAL FINANCE

14

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

Τ

ο ζήτημα των κυβερνοεπιθέσεων Πλέον οι επιθέσεις εκτός από το κλείδωέχει αποτελέσει ιδίως τα τελευταία μα των συστημάτων στοχεύουν και στην χρόνια έναν μεγάλο «πονοκέφαλο» κλοπή δεδομένων, τα οποία στη συνέχεια για τις ασφαλιστικές εταιρείες που αναοι εγκληματίες χρησιμοποιούν ως μέσο γκάζονται να εισάγουν νέα προγράμματα εκβιασμού. Παράλληλα, οι ασφαλιστιασφάλισης προς τις επιχειρήσεις προκεικές εταιρείες προετοιμάζονται για ένα μένου να ανταπεξέλθουν στις συνεχείς μεγαλύτερο κύμα επιθέσεων, οπότε σύμαποζημιώσεις για επιθέσεις στα εταιρικά φωνα με τον Νίκο Γεωργόπουλο, έχουμε Μια επίθεση συστήματα. μπροστά μας αρκετές ακόμα αυξήσεις Οι κυβερνοεπιθέσεις τύπου ransomware που είναι πιθανό να τιμών μέχρι να φτάσουμε σε μια σταθεβλέπουν τα φώτα της δημοσιότητας είναι ενεργοποιήσει ροποίηση. η κορυφή του παγόβουνου, σύμφωνα με πολλες ασφαλιστικές Η αγορά του cyber insurance το Μιχάλη Μίγγο, IT Director της TicTac, η οποία ειδικεύεται στην παροχή υπηρεσιών καλύψεις ενός είναι παγκόσμια προς εταιρείες και ιδιώτες που έχουν πέσει ασφαλιστηριου Αν και οι καταστροφές εξαιτίας των καιθύματα ransomware, “Συχνά, οι οργανισμοί ρικών φαινομένων τα τελευταία χρόνια συμβολαίου. Αν για αποφεύγουν να δημοσιεύσουν στοιχεία σχεείναι αρκετά πιο σφοδρές σε σχέση με τικά με το ύψος των λύτρων, ενώ σε πολλές παράδειγμα υπάρχει το παρελθόν, τυφώνες, όπως αυτοί που περιπτώσεις δεν δημοσιοποιούν ούτε το διαρροή δεδομένων, έπληξαν την πολιτεία του Κεντάκι και περιστατικό της επίθεσης. Επομένως, είναι είχαν ως αποτέλεσμα την απώλεια πάνω ενεργοποιούνται πολύ δύσκολο να προκύψουν ασφαλή στααπό 100 ανθρώπινων ζωών, δεν είναι συασφαλιστικές τιστικά στοιχεία.” νηθισμένοι στη χώρα μας. Η μελέτη της Sophos (The State of ransom- καλύψεις που Ενώ όμως η σφοδρότητα των καιρικών ware 2020), η οποία δημοσιεύτηκε το Μαϊο εξαρτάται άμεσα από τη γεαφορούν την ευθύνη φαινομένων του 2020, στο σύνολο των επιθέσεων που ωγραφία μιας περιοχής, δεν ισχύει το ίδιο πραγματοποιήθηκαν το 73% ήταν πετυχη- της εταιρίας για και για τη σφοδρότητα των κυβερνοεπιμένες. θέσεων, οι οποίες μπορεί να ξεκινήσουν την ασφάλεια των Το μέσο κόστος ανά επίθεση, όσον αφορά την από οπουδήποτε και να δημιουργήσουν δεδομένων που πληρωμή λύτρων διαμορφώθηκε στα 760.000 ζημιές σε δεκάδες γεωγραφικές περιοχές δολάρια. Από τις εταιρείες που δέχτηκαν διατηρεί, αλλά και ταυτόχρονα. επίθεση το 84% είχαν ένα συμβόλαιο cyber οι ασφαλιστικές Σύμφωνα με τα όσα γνωρίζουμε από μια insurance, αλλά το 64% είχαν κάλυψη για έρευνα που πραγματοποίησε η Kaspersky, καλύψεις που περιστατικά τύπου ransomware. Η αξιοπιστία η Ελλάδα κατατάσσεται στην 5η θέση των ασφαλιστικών εταιρειών ήταν πολύ υψη- έχουν σχέση με στον κόσμο ως προς τον αριθμό επιθέλή την περασμένη χρονιά, καθώς στο 94% απώλεια εσόδων σεων σε βιομηχανικά συστήματα. των περιστατικών τα λύτρα πληρώθηκαν. Γενικότερα, όμως οι πληροφορίες για τον λόγω διακοπής Ο Νίκος Γεωργόπουλος, Cyber Insurance αριθμό των επιθέσεων ανά χώρα και ανά Advisor, μας λέει “Μέχρι τώρα για επιθέ- λειτουργιών του τομέα είναι πολύ φειδωλές, καθώς οι πεσεις ransomware που έγιναν το 2021, τα οργανισμού. ρισσότεροι οργανισμοί επιλέγουν να μη λύτρα που έχουν ζητηθεί είναι περίπου 650 δημοσιοποιούν τα περιστατικά. εκατομμύρια δολάρια σε λύτρα. Ωστόσο δε Δύο σημαντικές βιομηχανίες της Ελλάγνωρίζουμε το ποσό που καταβλήθηκε ή θα ΝΊΚΟΣ δας, ο τουρισμός και η ναυτιλία έχουν καταβληθεί τελικά.” ήδη βρεθεί στο στόχαστρο κυβερνοεΓΕΩΡΓΌΠΟΥΛΟΣ Ένα ποσοστό των λύτρων πληρώθηκε από γκληματιών.

CYBER INSURANCE ADVISOR τις ασφαλιστικές εταιρείες, με τις οποίες τα Σύμφωνα με τον Σπύρο Λαθούρη, head θύματα είχαν συνάψει συμβόλαια, οπότε τα of IT και cyber risks expert του ομίλου βάρη για τους ισολογισμούς των εταιρειών ήταν μικρότερα από Howden Matrix, οι οργανισμοί των δύο αυτών τομέων έδειτο παραπάνω ποσό. Χρειάζεται όμως να συνεκτιμήσουμε ότι το ξαν το περασμένο έτος ενδιαφέρον για τις υπηρεσίες cyber ποσό αυτό δεν περιλαμβάνει τις οικονομικές ζημιές που υπέ- insurance. στησαν οι οργανισμοί, λόγω της μειωμένης λειτουργικότητάς Όπως αναφέρει ο ίδιος, γενικότερα εξαγωγικές εταιρείες και τους από τη στιγμή της επίθεσης και μέχρι να αποκατασταθεί εταιρείες που συνεργάζονται με το εξωτερικό, είναι αυτήν την πλήρως η λειτουργία των πληροφορικών τους συστημάτων. περίοδο περισσότερο ευαισθητοποιημένες, γιατί ακούν πιο Επομένως, είναι λογικό να υποθέσουμε ότι μια από τις αιτίες συχνά από συνεργάτες τους διάφορα περιστατικά, αλλά και για την αύξηση του κόστους των ασφαλίσεων από 50% έως γιατί υποχρεώνονται στη χρήση υπηρεσιών cyber insurance, και 60% ήταν η “διπλή” απειλή μιας επίθεσης με ransomware. προκειμένου να μπουν σε μια συνεργασία.

DIGITAL FINANCE

15

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

F E AT U R E S T O R Y

Πλέον οι ασφαλιστικές δεν δέχονται να τους ασφαλίσουν όλους

Οπότε, ίσως θα βοηθούσε αν στο μέλλον οι ασφαλιστικές εταιρείες φρόντιζαν να υπάρχει μια πιο τυποποιημένη διαδικασία underwriting.”

Της συμφωνίας ασφάλισης κινδύνων που προέρχονται από κυβερνοεπιθέσεις προηγείται μια διαδικασία (underwriting), η οποία έχει στόχο να αξιολογήσει τις προετοιμασίες Οι αυξήσεις των τιμών, οφείλοπου έχει κάνει ο οργανισμός, προκειμένου νται στην αλλαγή της φύσης να προστατευτεί. Πρόκειται για ένα μοντέλο Συχνά, οι του κινδύνου και την επανατιμοανάλογο με αυτό που ισχύει για μια ασφάλεια λόγησή του. οικίας, όπου εάν ο ιδιοκτήτης έχει φροντίσει οργανισμοί Δεν είναι μόνο οι άμεσες αυξήσεις στις τιμές να εγκαταστήσει πόρτα ασφαλείας και συνα- αποφεύγουν να των υπηρεσιών που διαμορφώνουν τον τομέα γερμό έχει χαμηλότερο κόστος ασφάλισης δημοσιεύσουν του cyber insurance. Οι απαλλαγές της ασφααπό κάποιον άλλο που δεν έχει λάβει τα ίδια λιστικής από τους καλυπτόμενους κινδύνους στοιχεία σχετικά μέτρα προστασίας. διαμορφώνονται σε υψηλότερα ποσά. Όπως Στην περίπτωση που η ασφαλιστική εταιρεία με το ύψος μας λέει ο Νίκος Γεωργόπουλος, “Μια επίκρίνει ότι ο κίνδυνος είναι πολύ μεγάλος, είναι των λύτρων, θεση είναι πιθανό να ενεργοποιήσει πολλες πολύ πιθανό να μη δεχτεί την ασφάλιση του, ασφαλιστικές καλύψεις ενός ασφαλιστηριου κάτι που όπως λέει ο Κώστας Βούλγαρης, επι- ενώ σε πολλές συμβολαίου. κεφαλής του κλάδου Χρηματικών Απωλειών περιπτώσεις δεν Αν για παράδειγμα υπάρχει διαρροή δεδομέτης AIG στην Ελλάδα “Συμβαίνει πλέον αρκε- δημοσιοποιούν νων, ενεργοποιούνται ασφαλιστικές καλύψεις τά συχνά στον τομέα του cyber insurance. Αν που αφορούν την ευθύνη της εταιρίας για την και η πρακτική αυτή ακούγεται ως αδιέξοδο ούτε το ασφάλεια των δεδομένων που διατηρεί, αλλά στην πράξη είναι ένα κίνητρο για τους ορ- περιστατικό και οι ασφαλιστικές καλύψεις που έχουν σχέγανισμούς, ώστε να δουν τις αδυναμίες τους της επίθεσης. ση με απώλεια εσόδων λόγω διακοπής λεικαι να τις διαχειριστούν. Ακόμα και η ίδια η τουργιών του οργανισμού.” διαδικασία του underwriting είναι ένα πρώτο Επομένως, είναι Οι ειδικοί σε θέματα ασφάλειας δηλώνουν ιδιβήμα, καθώς πολλοί οργανισμοί αποκτούν για πολύ δύσκολο αίτερα ανήσυχοι για τα όσα μας επιφυλάσσει πρώτη φορά αυτογνωσία μέσω αυτής. η νέα χρονιά. Σύμφωνα με έρευνα που έγινα προκύψουν Ωστόσο, όπως αναφέρει η κυρία Δήμητρα νε για λογαριασμό της HP, οι επιθέσεις στην Ξηντάρα, senior cyber risk strategist και data ασφαλή στατιστικά εφοδιαστική αλυσίδα είναι πιθανόν να είναι protection officer του Ομίλου Eurolife FFH, στοιχεία. περισσότερες φέτος. “Πριν ακόμα φτάσει σε αυτό το στάδιο ένας Άλλωστε, όπως είδαμε και το 2021, δύο από οργανισμός, θα πρέπει να έχει φροντίσει τα σημαντικότερα περιστατικά ransomware για την εκπαίδευση των executive στελε- ΜΙΧΆΛΗΣ ΜΊΓΓΟΣ αφορούσαν στην εφοδιαστική αλυσίδα και μάχών που θα εμπλακούν στη διαδικασία του TICTAC λιστα ένα εξ αυτών στο πληροφοριακό σύστηunderwriting. Όπως λέει ο Σπύρος Λαθούρης, μα της Colonial Pipeline σχεδόν παρέλυσε ένα “Oι πελάτες πολύ συχνά δεν καταλαβαίνουν τι προσφέρουν οι μεγάλο ποσοστό της τροφοδοσίας καυσίμων στην ανατολική υπηρεσίες που τους πουλά μια ασφαλιστική εταιρεία και ακόμα ακτή των ΗΠΑ. περισσότερο δεν καταλαβαίνουν γιατί πρέπει να κάνουν όλα Αναζητώντας τις αιτίες του φαινομένου, οι συντάκτες της αυτά που τους ζητάει η διαδικασία του underwriting. έρευνας, προβλέπουν ότι τα λογισμικά ανοιχτού κώδικα θα “Πολύ συχνά ακούμε από εν δυνάμει πελάτες να απορούν περιλαμβάνουν συχνότερα κακόβουλο κώδικα. Από τη μια γιατί χρειάζονται μια ασφαλιστική υπηρεσία, δεδομένου ότι οι ακούγεται λογικό μια εταιρεία που εμπορεύεται λογισμικό να εφαρμογές του λειτουργούν πάνω στο ασφαλές cloud της τάδε θέλει να ευαισθητοποιήσει τους αγοραστές που επιλέγουν το εταιρείας. Οπότε δεν κατανοούν ότι ανάμεσα στη Microsoft και λογισμικό ανοιχτού κώδικα. τον οργανισμό παρεμβάλλονται εφαρμογές, οι οποίες ανοίγουν Από την άλλη και δεδομένου ότι το λογισμικό ανοιχτού κώδικα την πόρτα στο 14% των κυβερνοεπιθέσεων.” επιβλέπεται από εκατομμύρια μάτια, είναι πολλοί αυτοί που Η όλη κατάσταση είναι φρέσκια και για τις ασφαλιστικές εται- ισχυρίζονται ότι είναι δυσκολότερο να υπεισέλθει σε αυτό κακόρείες, οι οποίες σίγουρα τα ερχόμενα χρόνια θα πρέπει να κά- βουλος κώδικας, σχετικά με απροσεξίες που έχουμε συνηθίσει νουν ενέργειες ώστε να μειώσουν την πολυπλοκότητα του σε εμπορικά λογισμικά. Και ενώ θα μπορούσε να πει κάποιος udnerwriting. ότι στο παραπάνω θέμα, τα συμπεράσματα της έρευνας είναι Όπως αναφέρει ο Κώστας Βούλγαρης, “Στόχος όλων των αμφιλεγόμενα, καμία αμφιβολία δε χωράει στο συμπέρασμα stakeholders είναι να κάνουν πιο ασφαλίσιμο τον κίνδυνο. Ο της σχετικά με τις επαναλαμβανόμενες επιθέσεις στους πιο μεσίτης που θα χρειαστεί να πάει 3 προσφορές σε έναν πελάτη ευάλωτους οργανισμούς. θα χρειαστεί να πάει και 3 διαφορετικά χαρτιά αξιολόγησης Ενώ όμως η αύξηση των επιθέσεων με την πρώτη ματιά ακούτων υποδομών. γεται ως κάτι δυσάρεστο και πράγματι είναι, ανοίγει και ένα DIGITAL FINANCE

16

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

THE MARKET’S VOICE

CYBER INSURANCE

Ο ρόλος της αξιολόγησης του επιπέδου κυβερνοασφάλειας μέσω της BitSight στον ασφαλιστικό τομέα Με ποια κριτήρια κοστολογείτε τους πελάτες σας;

Η πλατφόρμα βοηθά επίσης τους ασφαλιστές να καταλήξουν στο καταλληλότερο κόστος ασφάλισης. Η BitSight, σε συνεργασία με ομάδες ασφαλιστικών καλύψεων και κοστολόγησης, έχει δημιουργήσει μοντέλα για την εκτίμηση της πιθανότητας ενός Data Breach και μπορεί να συνεργαστεί με τους ασφαλιστικούς οργανισμούς βοηθώντας στην ενσωμάτωση των δεδομένων στα μοντέλα αξιολόγησης και κοστολόγησης.

Λαμβάνετε υπόψιν την κυβερνοασφάλεια του χαρτοφυλακίου των πελατών σας;

Η

πρόσφατη εκρηκτική αύξηση των επιθέσεων ransomware, προκάλεσε ανυπολόγιστες ζημιές σε πολλούς οργανισμούς, αυξάνοντας την ανάγκη ασφάλισης κατά των κινδύνων που προέρχονται από τον κυβερνοχώρο. Η κάλυψη αυτής της ανάγκης υστερεί λόγω της έλλειψης επαρκών δεδομένων και των ταχέως μεταβαλλόμενων απειλών καθώς δυσκολεύει τους ασφαλιστές να αξιολογήσουν συνολικά τον κίνδυνο και τις πιθανές ζημίες, ώστε να προσφέρουν την κατάλληλη κάλυψη. Η πρωτοποριακή λύση της BitSight, είναι μια εύχρηστη SaaS πλατφόρμα βαθμολογιών ασφαλείας που επιτρέπει στους ασφαλιστικούς οργανισμούς να αξιολογούν συνεχώς τον κίνδυνο που σχετίζεται με την κυβερνοασφάλεια των πελατών τους. Αξιοποιεί εξωτερικά παρατηρήσιμα δεδομένα, αντίθετα με τα ερωτηματολόγια που συμπληρώνουν οι πελάτες, παρέχοντας μια αμερόληπτη αξιολόγηση. Οι βαθμολογίες ανανεώνονται καθημερινά, παρέχοντας πληροφορίες στους ασφαλιστές που βοηθούν στην αξιολόγηση, κοστολόγηση, διαχείριση χαρτοφυλακίου και τον έλεγχο ζημιών.

Η πλατφόρμα βοηθά στη διαχείριση ρίσκου του χαρτοφυλακίου, επιτρέποντας στους ασφαλιστές να παρακολουθούν τον κίνδυνο τρίτων εταιριών που μπορούν να επηρεάσουν την κυβερνοασφάλεια των πελατών τους (π.χ. Service Providers), κατανοώντας έτσι τον αυξανόμενο κίνδυνο που διατρέχουν οι πελάτες τους (π.χ. WannaCry).

Έχετε μηχανισμούς που βοηθούν τους πελάτες με τη διαχείριση του ρίσκου;

Η BitSight βοηθά τους ασφαλιστές να περιορίσουν τους κυβερνοκινδύνους των πελατών τους, προσφέροντας στους ασφαλισμένους πρόσβαση στην αξιολόγηση τους μέσω της πλατφόρμας, ώστε να συλλέξουν τις πληροφορίες για να αντιμετωπίσουν άμεσα τις ευπάθειες και τις μολύνσεις του οργανισμού τους. Η SysteCom είναι πιστοποιημένος συνεργάτης της BitSight σε Ελλάδα και Κύπρο τα τελευταία 5 χρόνια. Διαθέτει την απαραίτητη εξειδίκευση και τεχνογνωσία για να βοηθήσει συμβουλευτικά τους πελάτες της ώστε να αξιοποιήσουν αποτελεσματικά τις δυνατότητες της λύσης.

ADVERTORIAL

Πώς αξιολογείτε το επίπεδο κυβερνοασφάλειας των υποψηφίων πελατών;

Η πλατφόρμα βοηθά τους ασφαλιστές να αξιολογήσουν το ρίσκο της αιτούμενης προς ασφάλιση εταιρείας. Οι βαθμολογίες ασφαλείας προσφέρουν την τρέχουσα εικόνα της κυβερνοασφάλειας του αιτούντα, καθώς και την πορεία της στους τελευταίους 12 μήνες. Οι ασφαλιστικές εταιρείες χρησιμοποιούν την BitSight για να υποστηρίξουν την επιχειρηματική τους στρατηγική και να αναπτύξουν κατευθυντήριες γραμμές στην αξιολόγηση των εν δυνάμει πελατών τους.

DIGITAL FINANCE

A: Λ. Αμφιθέας 34, 17564 Π. Φάληρο Τ: +30 211 1809000 E: technology@systecom.gr www.systecom.gr

17

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

F E AT U R E S T O R Y

παράθυρο αισιοδοξίας για δύο λόγους. Ο ένας είναι ότι περισσότεροι οργανισμοί θα κινητοποιηθούν ώστε να προστατέψουν καλύτερα τις πληροφορικές τους υποδομές. Παράλληλα και καθώς οι επιθέσεις θα αυξάνονται, περισσότεροι οργανισμοί θα επιλέγουν την αγορά ασφαλιστικών υπηρεσιών, το οποίο αν συμβεί είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε μείωση της τιμής των παρεχόμενων υπηρεσιών. Το ίδιο έχει συμβεί στο παρελθόν και με την ασφάλιση άλλων κινδύνων, όπως τα οδικά ατυχήματα και οι ασφαλίσεις οικιών, οπότε είναι λογικό να περιμένουμε ότι θα συμβεί και σε αυτόν τον τομέα. Ακόμα και αν κάναμε την υπόθεση ότι οι ασφαλιστικές εταιρείες αποζημίωσαν για το σύνολο λύτρων που πληρώθηκαν το 2021, το ποσό είναι ελάχιστο μπροστά στο ύψος των αποζημιώσεων που αφορούν φυσικές καταστροφές, οι οποίες για το 2020 έφτασαν τα 210 δισεκατομμύρια δολάρια, από 166 δισεκατομμύρια το 2019. Δεδομένου ότι οι φυσικές καταστροφές είναι περισσότερο απρόβλεπτες σε σχέση με μια κυβερνοεπίθεση, είναι αναμενόμενο ότι βραχυπρόθεσμα οι ασφαλιστικές εταιρείες θα μπορέσουν να σταθμίσουν καλύτερα τους κινδύνους και με τη βοήθεια των οργανισμών να διαμορφώσουν σε πιο ανεκτά επίπεδα τις τιμές των ασφαλίστρων.

Θα μπορούσε ενα περιστατικό παραβίασης ασφάλειας να ενεργοποιήσει και ασφαλιστήρια που αφορούν ευθύνες στελεχών

Στα μάτια του κοινού αλλά και των αρχών, οι ομάδες που κάνουν επιθέσεις τύπου ransomware εντάσσονται περισσότερο στην κατηγορία των σκληρών εγκληματιών, μια εικόνα που έχει ενισχυθεί από επιθέσεις που έγιναν ακόμα και σε πληροφοριακά συστήματα που είχαν άμεση σχέση με την ανθρώπινη ζωή, όπως σε νοσοκομεία και αεροδρόμια. Δεδομένης της κατάστασης, θα μπορούσε ένας οργανισμός να εξετάσει το ενδεχόμενο, κάποιος εργαζόμενος σε υψηλά ή χαμηλά κλιμάκια της διοίκησης, ο οποίος ισχυρίζεται ότι έπεσε θύμα phishing, να θεωρηθεί ύποπτος ως συνένοχος σε μια επίθεση τύπου ransomware. Σε αυτήν την περίπτωση, ο ύποπτος θα μπορούσε να θεωρηθεί συνένοχος μέχρι αποδείξεως του εναντίον. Προσωρινά, δεν έχουν αναφερθεί τέτοια περιστατικά για εργαζόμενους σε χαμηλές βαθμίδες του οργανισμού, αυτό όμως δε σημαίνει ότι δεν θα μπορούσε να συμβεί στο μέλλον, αν οι ζημιές γίνουν συχνότερες ή μεγαλύτερες για τους οργανισμούς.

Υπάρχουν περιστατικά που η κακή διαχείρισή τους ενεργοποίησε και άλλες εποπτικές αρχές, όπως η Αμερικανική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς η οποία επέβαλε πρόστιμα σε στελέχη εισηγμένων εταιριών γιατί η μη ανακοίνωση των περιστατικών αυτών και η μη σωστή απεικόνιση του κόστους τους ή η παράλειψη αναφοράς του στις χρηματοοικονομικές καταστάσεις τους αλλοίωσαν τα οικονομικά αποτελέσματα της εταιρίας και έβλαψαν τους μετόχους της. Επίσης, η πληρωμή λύτρων σε περιπτώσεις κυβερνοεκβιασμού μπορεί να επιφέρει πρόστιμα από τις αρχές ξεπλύματος μαύρου χρήματος. Θεωρώντας τις παραβιάσεις πληροφοριακών συστημάτων σε ένα ιστορικό πλαίσιο, βλέπουμε ότι η απαίτηση λύτρων από κυβερνοεγκληματίες είναι ένα σχετικά φρέσκο δεδομένο στο οικοσύστημα του κυβερνοεγκλήματος. Στο παρελθόν, οι hackers αντιμετωπίζονταν συχνά και ως ήρωες ή ως διφορούμενες προσωπικότητες μια εκ των οποίων ήταν και αυτή του Ρομπέν των Δασών. Δεν είναι λίγες οι κινηματογραφικές ταινίες που έχουν αναδείξει τους hackers για την ευφυΐα τους, ενώ πολύ περισσότερες είναι οι περιπτώσεις που hackers έχουν γίνει συνεργάτες των οργανισμών που έχουν παραβιάσει. Όταν όμως ο παράγοντας του οικονομικού οφέλους γίνεται πρωταγωνιστής σε μια κυβερνοεπίθεση, είναι πιθανότερο το άτομο ή συνήθως η ομάδα που την υλοποίησε να χαρακτηριστούν ως εγκληματίες και με αυτή την εικόνα να αποτυπωθούν στο ευρύτερο κοινό. Θεωρούμε ότι σε αυτήν τη φάση βρισκόμαστε τώρα, καθώς στις επιθέσεις που έχουν γίνει γνωστές, δεν έχουν δημοσιευτεί στοιχεία που να δείχνουν ότι το κοινό καλό ήταν μια από τις αιτίες τους.

DIGITAL FINANCE

Οι ειδικοί σε θέματα ασφάλειας δηλώνουν ιδιαίτερα ανήσυχοι για τα όσα μας επιφυλάσσει η νέα χρονιά. Σύμφωνα με έρευνα οι επιθέσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα είναι πιθανόν να είναι περισσότερες φέτος 18

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

03● 02● 2022 LIVE ON YOUR SCREEN

www.seeitsmc.gr

ITSM EVOLUTION

Empowering The Digital Future of Business Συμμετέχουν τα δύο ισχυρότερα itSMf chapters της Ευρώπης. Σημαντικοί keynote speakers ενισχύουν το διεθνή χαρακτήρα του συνεδρίου.

KEYNOTE SPEAKERS

SPEAKERS • STEPHAN BRENDEL itSMF Germany, CFO

• NIKOS ANGELOPOULOS Group Chief Information Officer, ΜTN

• JOHN THEOPHILOS DAVID CANNON

BRYAN FINSTER

CLAIRE AGUTTER

KAREN BRUSCH

Axelos Lead Editor

US Air Force and Value Stream Management Architect

Director at ITSM Zone, Director at Scopism, Serv. Management Trainer, Consultant and Author

itSMf UK, Chair

Head of IT & Telecoms, Fraport

• GEORGE ATHANASIOU CTO

• DIMITRIS PAPASTERGIOU Mayor of Trikala, President of KEDE

• ANNA KANARI Division Learning & Development Manager @ Dyfry AG, Psychotherapist

STEFAN KRUELL

JOHANN BOTHA

STEPHEN MANN

MOSTAFA HAMMAM

itSMF Germany, CEO

CEO getITright, ITSM Innovation Strategy Expert

Principal Analyst, ITSM. tools, Quick Content Limited

IT Operations Delivery Manager, Emirates NBD

Θα δοθούν P στους πιστ DUs οπ συμμετέχο οιημένους ντες

Θα δοθούν βεβαιώσεις παρακολούθησης στους συμμετέχοντες

ΜΕΓΑΛΟI ΧΟΡΗΓΟI

Συμμετοχές: Kατερίνα Μπότη, K: +30 694 6122 866 E: kboti@boussias.com Χορηγίες: Λίζα Αντωνιάδη, T: +30 210 6617777 (ext. 158), E: lantoniadi@boussias.com Θάνος Θώμος, T: +30 210 6617777 (ext. 322), E: tthomos@boussias.com

TIMHTIKH YΠΟΣΤΗΡΙΞΗ

Official Publication

A N A LY S I S

Η σχέση των cryptos με το asset management είναι πιο δυνατή από όσο νομίζαμε Τα cryptos δεν είναι ένα παράταιρο κομμάτι του digital finance και μπορούν να ενσωματωθούν και να εναρμονιστούν πλήρως με το volatility της χρηματιστηριακής αγοράς και κυρίως με το asset management, όπως αποδεικνύει πρόσφατη γερμανική έρευνα. Τoυ Γ Ι Α Ν Ν Η Μ Ο Υ ΡΑΤ Ι Δ Η DIGITAL FINANCE

20

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

Ethereum, τα οποία βρήκαν καλή ιδέα να κάνουν ανάλογες βουτιές. Οπότε, επανήλθαν στη συνειδητή σκέψη ερωτήματα, όπως “μήπως η αγορά είναι χειραγωγήσιμη;”, “μήπως είναι μύθος ότι τα κρυπτονομίσματα δεν έχουν σχέση με άλλους δείκτες της αγοράς;”, “μήπως η κλιματική αλλαγή χρησιμοποιείται από κάποιους ανάλογα με τις διαθέσεις τους;” Αρκετό καιρό πριν συμβούν αυτά τα ευτράπελα, η Iconic Funds, μια εταιρεία μελετών με έδρα στη Φρανκφούρτη, είχε αναθέσει σε δύο ερευνητές της, τους Robert Richter και Philipp Rosenbach να εξετάσουν το ενδεχόμενο “Η μηδενική συσχέτιση μεταξύ κρυπτονομισμάτων και δεικτών αγοράς, να μην είναι τελικά τόσο μηδενική”.

Και ναι δεν είναι

Μ

ε βουτιά άνω του 10%, το bitcoin αντέδρασε στη διπολική συμπεριφορά του Elon Musk, ο οποίος ενώ στα τέλη του περασμένου Φεβρουαρίου είχε πει ότι η Tesla θα δέχεται τα bitcoins από αγοραστές των προϊόντων της, ανακάλεσε αυτήν την απόφαση στις αρχές Μαΐου. Η επίσημη δικαιολογία του ιδρυτή της Tesla, η οποία, το Φεβρουάριο, είχε αγοράσει bitcoins αξίας 1,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ήταν ότι το bitcoin επιβαρύνει την κλιματική αλλαγή, γιατί οι υπολογιστές που το εξορύσσουν, σπαταλούν πολύ ηλεκτρική ενέργεια. Μάλιστα ο Elon Musk φρόντισε να τονίσει ότι οι σπάταλοι ενεργειακά υπολογιστές είναι κυρίως στην Κίνα, η οποία δεν είναι ακόμα αρκετά φιλική προς το περιβάλλον γιατί καίει μολυσματικούς άνθρακες. Το γεγονός θορύβησε αρκετούς κατόχους και άλλων κρυπτονομισμάτων εκτός του bitcoin, όπως το dogecoin και το DIGITAL FINANCE

Όπως λένε οι δύο ερευνητές στην εισαγωγή του άρθρου που προέκυψε από την έρευνα τους, μέχρι το bitcoin και άλλα κρυπτονομίσματα να αποκτήσουν ευρεία αποδοχή, υπήρχε η υπόθεση ότι δεν ήταν σχετιζόμενα με άλλες κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων. Ωστόσο, τον περασμένο Μάρτιο, μια βουτιά της αγοράς, για την οποία καταλυτικό ρόλο έπαιξε η έναρξη της πανδημίας, η αξία των κρυπτονομισμάτων ακολούθησε παρόμοια πορεία την ημέρα που χαρακτηρίστηκε ως “Black Thursday”. Αν αφήσουμε προσωρινά στην άκρη τη δεισιδαιμονική στάση απέναντι στο μαύρο, θα διαπιστώσουμε, όπως άλλωστε έκαναν και οι ερευνητές της Iconic Funds ότι η “υπόθεση είναι η χειρότερη μορφή επιστήμης”. Δεδομένου ότι η έρευνα με τίτλο “Investigating the Myth of Zero Correlation Between Crypto Currencies and Market Indices” είναι δωρεάν διαθέσιμη, δε θα σταθούμε στη μεθοδολογία, η οποία περιγράφεται αναλυτικά στις σελίδες της, αλλά θα πάμε απευθείας στα αποτελέσματα. Τα αποτελέσματα της ανάλυσης συσχετισμού είναι διαθέσιμα στον πίνακα 2. Ο πίνακας δείχνει τα Pearson correlations σε ποσοστιαίες μονάδες. Τρεις είναι οι γενικές παρατηρήσεις που έλκουν τη ματιά μας με την πρώτη ανάγνωση του πίνακα. Το Tether φαίνεται να πολύ χαμηλή συσχέτιση με όλα τα υπόλοιπα κρυπτονομίσματα. Το αποτέλεσμα αυτό θεωρείται αναμενόμενο, καθώς το Tether ανήκει στην οικογένεια των stable coins, οπότε η αξία του είναι περιορισμένη στη γειτονιά του $1. Η δεύτερη παρατήρηση είναι το LEO φαίνεται επίσης να έχει χαμηλή συσχέτιση με τα υπόλοιπα κρυπτονομίσματα. Το γεγονός αυτό ίσως οφείλεται ότι το LEO έχει διαφορετική “νοοτροπία” από τα υπόλοιπα κρυπτονομίσματα, καθώς οι δημιουργοί του δεν το προόρισαν να γίνει μια παγκόσμια μέθοδος συναλλαγών. Επιπλέον, οι αρχικές πωλήσεις του LEO έγιναν σε μικρό ιδιωτικό κύκλο, οπότε περιορίστηκε η έκθεση του. Εκτός από αυτά τα δύο κρυπτονομίσματα, τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν ότι ο συσχετισμός των άλλων είναι από μέτριος μέχρι υψηλός. Οπότε, τα υπόλοιπα κρυπτονομίσματα θα πρέπει να θεωρούνται ως συγκοινωνούντα δοχεία με την αγορά. Επίσης, επειδή γνωρίζουμε ότι τα κρυπτονομίσματα διαγράφουν περίπου παράλληλες πορείες, είναι φυσικό να αναμένουμε ότι οι μεταβολές των αγορών θα τα επηρεάζουν σχεδόν εξίσου.

21

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

A N A LY S I S

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΚΡΥΠΤΟΝΟΜΙΣΜΑΤΩΝ Bitcoin

Ethereum

XRP

Tether

Litecoin

EOS

BinanceCoin

Ethereum

33% ***

XRP

33% ***

32% ***

Tether

4%

-3%

3%

Litecoin

63% ***

38% ***

62% ***

1%

EOS

61% ***

60% ***

50% ***

9%

59% ***

BinanceCoin

33% ***

29% ***

15% *

10%

18% **

13%

Tezos

45% ***

50% ***

27% ***

0%

40% ***

36% ***

44% ***

Chainlink

48% ***

61% ***

42% ***

2%

41% ***

27% ***

57% ***

UNUS SED LEO

17%

37% **

40% ***

8%

41% ***

41% ***

* Significant at the 10% level

** Significant at the 5% level

Μόνο τα stable coins γλιτώνουν από τα κύματα των αγορών Όπως φαίνεται στον πίνακα 4, τα Bitcoin, Ethereum και Chainlink είναι τα νομίσματα που παρουσιάζουν την πιο αξιόλογη στατιστικά συσχέτιση με τους σημαντικότερους δείκτες της αγοράς. Αν και αρχικά, αυτή η παρατήρηση μπορεί να στηρίξει την υπόθεση ότι τα κρυπτονομίσματα δεν είναι σχετιζόμενα με την αγορά, αν στα αποτελέσματα αυτά συνεκτιμηθεί η ρευστότητα, η κατάσταση αλλάζει. Όταν πρωτοεμφανίστηκαν τα κρυπτονομίσματα, η ρευστότητα τους στη δευτερογενή αγορά ήταν περιορισμένη, γεγονός που ισχύει ακόμα και για το bitcoin στα πρώτα του βήματα. Σε αυτά τα αρχικά στάδια, ελάχιστοι έκαναν συναλλαγές με κρυπτονομίσματα, οπότε εξ’ ορισμού οι συσχετισμοί με άλλους δείκτες της αγοράς θα έπρεπε να είναι κοντά στο μηδέν. Επομένως,

Τα κρυπτονομίσματα θα πρέπει να θεωρούνται ως συγκοινωνούντα δοχεία με την αγορά, ενώ οι μεταβολές των αγορών θα επηρεάζουν σχεδόν εξίσου όλα τα cryptos DIGITAL FINANCE

22

23%

Tezos

Chainlink

35% *** 16%

18%

*** Significant at the 1% level

εκείνη την περίοδο οι μεταβολές των τιμών τους ήταν τυχαίες και δεν θα μπορούσαν να επηρεαστούν από κάποια λογική μεταβολή της αγοράς. Οπότε, οι μελετητές πρόσθεσαν στην έρευνα τους δύο σενάρια. Στο πρώτο σενάριο, ο ημερήσιος όγκος συναλλαγών για κάθε κρυπτονόμισμα ήταν κοντά στα $100 εκατομμύρια. Όλες οι παρατηρήσεις πριν από την ημέρα αυτή εξαιρέθηκαν από τη μελέτη. Στο δεύτερο σενάριο το όριο αυξήθηκε στα 500 εκατομμύρια δολάρια. Αν και αυτά τα μεγέθη είναι ασήμαντα για τις υπόλοιπες αγορές περιουσιακών στοιχείων, για τα κρυπτονομίσματα είναι επαρκή. Τα αποτελέσματα των αναλύσεων παρουσιάζονται στους πίνακες 5 και 6. Παρατηρούμε ότι τα stable coins, όπως το Tether συνεχίζουν να μην επηρεάζονται από τους δείκτες, αλλά για τα υπόλοιπα νομίσματα οι συσχετισμοί αυξάνονται όσο αυξάνεται ο όγκος συναλλαγών. Επίσης παρατηρούμε ότι τα κρυπτονομίσματα δεν συσχετίζονται εξίσου με όλους τους δείκτες. Η συσχέτισή τους με τους δείκτες MSCI World και commodity είναι ακόμα περιορισμένη, αλλά στατιστικά αξιοπρόσεκτη. Αντιθέτως, η συσχέτισή τους με private equity funds και infrastructure funds είναι σημαντική. Οπότε σε γενικές γραμμές θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα κρυπτονομίσματα δεν είναι ισχυρά συνδεδεμένα με τις παραδοσιακές αγορές. Τέλος στον πίνακα 7 βλέπουμε ότι η κρίση της πανδημίας, ενδυνάμωσε το συσχετισμό των κρυπτονομισμάτων με τις αγορές, όπως αναμένονταν να συμβεί και με τους συσχετισμούς άλλων περιουσιακών στοιχείων. ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

WORLD

Στην «αγκαλιά» των θεσμικών επενδυτών τα digital assets Μπορεί μόλις μια τριετία πριν οι θεσμικοί επενδυτές να «σνόμπαραν» ή ακόμα και να «πολεμούσαν» τα crypto assets, ωστόσο οι καιροί ου μενετοί, και το παιχνίδι φαίνεται ότι γυρίζει: Ο αγώνας των asset managers να αποκτήσουν digital assets έχει αρχίσει και σκληραίνει. Τoυ Α Γ Γ Ε Λ Ο Υ Α Ν Δ Ρ Ε Ο Υ

Τ

ο 2022 ίσως είναι η χρονιά που παραδοσιακοί asset managers και θεσμικοί επενδυτές θα πρωταγωνιστήσουν στη διεθνή αγορά των digital assets και θα «κανονικοποιήσουν» τα cryptos, που φαίνεται ότι σιγά σιγά χάνουν την αίγλη τους ως cutting edge financial technology. Σύμφωνα με έκθεση της Coalition Greenwich, εταιρείας ερευνών του Ηνωμένου Βασιλείου, που δημοσιεύτηκε τις πρώτες ημέρες του 2022 με τίτλο: «Digital Asset Market Structure: Institutions Take the Reins», το οικοδόμημα των digital assets , που αρχικά χτίστηκε για να καλύψει τις ανάγκες των retail επενδυτών, υπόκειται στην αυξανόμενη επιρροή των θεσμικών επενδυτών. «Υπάρχει ένας φαινομενικά αμέτρητος αριθμός εταιρειών που κινούνται για να καλύψουν τα κενά στη θεσμική διαπραγμάτευση digital assets, όπως εταιρείες που παρέχουν πλατφόρμες συναλλαγών, prime services, market making, surveillance, analysis, custody και settlement», αναφέρει σε δήλωση του στην έκθεση ο David Easthope, senior

analystis για την Coalition Greenwich. Οι δραστικές αλλαγές των παικτών των crypto assets, που πέρασε από την άμεση διαπραγμάτευση και τη φυσική ιδιοκτησία στην ιδιοκτησία τόσο φυσικών όσο και χρηματοπιστωτικών μέσων, συμπεριλαμβανομένων, για παράδειγμα, των συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης και των ETF, οδήγησαν την αγορά να αρχίσει να προσαρμόζεται στις παραδοσιακές ανάγκες των θεσμικών επενδυτών.

Τα τελευταία χρόνια έχουν εμφανιστεί πλήρως αποκεντρωμένες trading πλατφορόμες για να προσφέρουν νέα μοντέλα και ανταγωνισμό DIGITAL FINANCE

23

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

H έρευνα από τη Coalition Greenwich διαπίστωσε ότι τα κεφάλαια/προϊόντα που διαπραγματεύονται στο χρηματιστήριο προτιμώνται από το 61% των buy-side ιδρυμάτων, σε σύγκριση με το 27% από τους retail traders. Επιπλέον, καθώς η αναζήτηση ρευστότητας μετατρέπεται από αίτημα για προσφορά (RFQ) σε τιμές ροής και βιβλία παραγγελιών, η Coalition Greenwich υποστηρίζει ότι έχουν εμφανιστεί πλήρως αποκεντρωμένες trading πλατφορόμες για να προσφέρουν νέα μοντέλα και ανταγωνισμό σε χρηματιστήρια, brokerdealers και εναλλακτικά συστήματα συναλλαγών (ATS). «Αυτή η επόμενη φάση στην εξέλιξη των digital assets θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τον τρόπο με τον οποίο οι συμμετέχοντες στην αγορά προσεγγίζουν το εύρος των crypto assets και τον τρόπο με τον οποίο οι ρυθμιστικές αρχές εξισορροπούν την προστασία των επενδυτών και διασφαλίζουν την ακεραιότητα της αγοράς, ενώ παράλληλα υποστηρίζουν την τεχνολογική καινοτομία και την ανάπτυξη αγορών με πολλή ρευστότητα», είπε ο Easthope.

F E AT U R E S T O R Y

Το portfolio diversification περνά από τα crypto assets Μπορεί μέχρι πρότινος τα κρυπτονομίσματα να είχαν ζήτηση σχεδόν αποκλειστικά από το retail κομμάτι του finance, ωστόσο τον τελευταίο χρόνο οι θεσμικοί επενδυτές έχουν αρχίσει να εκδηλώνουν έντονο ενδιαφέρον προς τα digital assets, προκειμένου να διευρύνουν τα portfolio τους. Τoυ Α Γ Γ Ε Λ Ο Υ Α Ν Δ Ρ Ε Ο Υ DIGITAL FINANCE

24

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

Τ

ο Μάρτιο του 2017, έσκασε σα βόμλακτικό κοινό, αυτό των θεσμικών επενβα η εξαγορά μια εκ των πιο δημοδυτών, καινούριες πηγές επενδύσεων. φιλών dark pools στην Ευρώπη. Η Ο Ulrik Lykke, Executive Director της BATS Global Markets, η μικρή αλλά ιδιαιalternative asset management εταιρείτέρως αγαπητή στο ευρωπαϊκό asset manας, ARK36, που έχει έδρα την Κύπρο, agement κοινό, πωλήθηκε στον «γίγαντα» ήταν από τους πρώτους που εισήγαγαν CBOE, τον αμερικανικό χρηματιστηριακό και στο portfolio τους τα crypto assets. κολοσσό του Σικάγο. Η εξαγορά αυτή χαρα«Διαχειριζόμαστε εναλλακτικά funds, τα Θεωρούμε ότι τα κτηρίστηκε από πολλούς κίνηση – ματ για οποία είναι πλήρως εναρμονισμένα με την επενδυτική πλατφόρμα, η οποία, αντι- crypto assets είναι ο τα τρέχοντα νομοθετικά πλαίσια στην λαμβανόμενη τις αλλαγές των καιρών και καλύτερος τρόπος για Ευρώπη. Συμβαίνει, αυτά τα εναλλακτικά υπό την ασφυκτική πίεση του ευρωπαϊκού assets, να είναι κρυπτονομίσματα,» λέει έναν asset manager κανονιστικού πλαισίου MiFID II και του στο Digital Finance o Lykke. «Θεωρούμε αμερικανικού Dodd-Frank Act, θέλησε να για να επιτύχει έναν ότι τα crypto assets είναι ο καλύτερος βρει την ευελιξία που της έλειπε στη λει- υψηλό βαθμό diverτρόπος για έναν asset manager που θέλει τουργία μιας μικρής αλλά forward-thinking έχει έναν υψηλό βαθμό diversification sification στο portfo- να εταιρείας. στο portfolio του αλλά και να βελτιώσει Αμέσως μετά την εξαγορά, η CBOE ανακοί- lio του αλλά και να το performance του». νωσε κάτι που κανείς δεν περίμενε. Σε μια βελτιώσει το perforΕξάλλου, όπως λέει, αγορά των κρυπτοεκδήλωση Τύπου και επενδυτών, η αμερινομισμάτων έχει αλλάξει δραματικά τα mance του. κανική επενδυτική πλατφόρμα παρουσίασε τελευταία χρόνια, κάνοντας τα digital την πρωτοβουλία της να συμπεριλάβει crypto assets πολύ πιο ασφαλή επενδυτικά assets στη διαπραγμάτευση των συναλλαγών ULRIK LYKKE προϊόντα, όπου το ρίσκο είναι το ίδιο, της με τη μορφή future, όπου sell side και ή σχεδόν το ίδιο, με τα παραδοσιακά ARK36 buy side θα μπορούσαν σε ένα regulated πεassets. «Το πρόβλημα με τα crypto assets ριβάλλον να διαπραγματευτούν τα – μέχρι ήταν κυρίως στις πλατφόρμες που διαπρότινος – unregulated κρυπτονομίσματα. Η κίνηση αυτή χειρίζονταν τις συναλλαγές. Στην αρχή – και για πολύ μεγάλο τάραξε τα νερά της παγκόσμιας επενδυτικής κοινότητας, διάστημα – υπήρχε μια έλλειψη επαγγελματισμού από το δεδομένου ότι την εποχή εκείνη, τα digital assets ήταν ακόμα μεγαλύτερο μέρος των trading platforms που φιλοξενούσαν «προνόμιο» των algo και crypto trading platforms, τα οποία crypto assets, γιατί ήταν κάτι τελείως νέο, δεν υπήρχαν θεέβλεπαν όλοι με μισό μάτι, αφού είχαν δύο σοβαρά προβλή- σμικά κανονιστικά πλαίσια, και ο καθένας από το γκαράζ του ματα: δεν υπόκειντο σε κανενός είδους ρυθμιστικό πλαίσιο πατρικού του σπιτιού, μπορούσε να φτιάξει μια τέτοια πλατκαι το volatility τους ήταν τόσο έντονο που μόνο retail traders φόρμα», λέει ο Lykke. υψηλού ρίσκου τα προτιμούσαν. «Το άλλο μεγάλο πρόβλημα ήταν ότι δεν υπήρχε καθόλου Η επιφυλακτικότητα των θεσμικών επενδυτών τη δεδομένη διαφάνεια στην αγοραπωλησία των digital assets. Είναι λίγο στιγμή ήταν δικαιολογημένη. Μη ξεχνάμε ότι το blockchain, ειρωνικό αυτό αν το σκεφτούμε δεδομένου ότι το blockchain η τεχνολογία στην οποία στηρίζονται τα crypto assets μέχρι – η τεχνολογία πίσω από τα cryptos – δημιουργήθηκε ακριεκείνη τη στιγμή δεν είχε να επιδείξει τίποτε αξιόλογο πέρα βώς για να καταπολεμήσει το πρόβλημα της διαφάνειας στο από διάσπαρτα proof-of-concepts και το αδικαιολόγητο – κατά finance. Ωστόσο, στις trading πλατφόρμες των crypto assets τη γνώμη του γράφοντος – hype που τη συνόδευε και τη συ- δεν υπήρχαν εργαλεία reporting, μετά το πέρας ούτε των ημενοδεύει ακόμα. ρήσιων ούτε των μεμονωμένων συναλλαγών και για μας αυτό Επιπλέον, ο κόσμος των crypto είναι γεμάτος από ανθρώπους αποτελούσε τεράστιο πρόβλημα, μιας και είμαστε μια fully που αναζητούν εύκολο και γρήγορο χρήμα, χωρίς καμία προ- regulated εταιρεία διαχείρισης κεφαλαίων.» ηγούμενη εκπαίδευση ή εμπειρία στις επενδύσεις, και άρα η Σιγά σιγά, ωστόσο, τα πράγματα ξεκαθαρίζουν και στο τοπίο τιμή των digital assets ήταν τόσο ευάλωτη σε καιροσκοπισμούς των crypto/algo trading platforms, με τις πλατφόρμες που που ήταν σχεδόν αδύνατο κανείς να κάνει προβλέψεις για έχουν μείνει να προσφέρουν όλα τα reporting εργαλεία που σταθεροποίηση του επενδυτικού περιβάλλοντος γύρω από χρειάζεται ένας asset manager. Ο Oliver Yates, CEO της χρητα cryptos. ματιστηριακής πλατφόρμας Sheeldmarket, υποστηρίζει πως πλέον στην αγορά έχουν μείνει πλατφόρμες που σέβονται Βάζοντας τάξη στο crypto-χάος τα θεσμικά πλαίσια και υποχρεώσεις της θεσμικής αγοράς. Τα επόμενα χρόνια, τη σκυτάλη της CBOE, πήραν asset «Βρισκόμαστε σε μια φάση όπου σιγά σιγά η αγορά των cryptos management εταιρείες που προσέφεραν εναλλακτικά assets απαλλάσσεται από ερασιτέχνες και προσφέρει ένα επαγγελμαστους επενδυτές. Παρ’ όλο που αυτοί η αξία των alternative τικό, σταθερό χρηματιστηριακό περιβάλλον, όπου επενδυτές funds δεν είχε τον όγκο που έχουν τα παραδοσιακά assets, εν και asset managers μπορούν να έχουν στη διάθεση τους όλα τούτοις ήταν μια καλή αρχή να εισάγουν σε ένα πολύ επιφυ- τα εργαλεία που χρειάζονται», λέει ο Yates.

DIGITAL FINANCE

25

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

F E AT U R E S T O R Y

Το πρόβλημα που εξακολουθεί να υπάρχει ωστόσο σε πολλές trading πλατφόρμες είναι ότι δεν υπάρχει standardization των data, ωστόσο αυτό είναι κάτι που μπορεί να αντιμετωπιστεί με εργαλεία που προσφέρει ξεχωριστά μια χρηματιστηριακή πλατφόρμα στους πελάτες της. «Εμείς, ως πλατφόρμα, έχουμε καταφέρει να αντιμετωπίσουμε όχι μόνο παθογένειες που ακολουθούν τον κλάδο από τη γέννηση του, αλλά και να προσφέρουμε εργαλεία για να αντιμετωπιστεί το μεγάλο πρόβλημα του market fragmentation στην αγορά των cryptos. Με το bitcoin και το Ethereum τα πράγματα είναι σχετικά διαχειρίσιμα, ωστόσο αν κάποιος θέλει να αγοράσει άλλα πιο μικρά cryptos, τότε είναι δύσκολο να βρεις το liquidity που χρειάζεται δεδομένου ότι τα μικρότερα κρυπτονομίσματα είναι διασκορπισμένα σε διάφορες πλατφόρμες και τα διαθέσιμα σου είναι περιορισμένα».

Βρισκόμαστε σε μια φάση όπου σιγά σιγά η αγορά των cryptos απαλλάσσεται από ερασιτέχνες και προσφέρει ένα επαγγελματικό, σταθερό χρηματιστηριακό περιβάλλον.

«Είναι μια κατάσταση όπου εγώ μπορεί να αναγνωρίζω ένα potential σε ένα crypto asset, αλλά δεν υπάρχει καθορισμένη τιμή, ούτε μπορώ να το αντιστοιχήσω με κάποιο benchmark, όπως αυτό του bitcoin ή του δολαρίου, για παράδειγμα,» εξηγεί ο Lykke. «Οπότε για να μπορέσω να εκπληρώσω τα reporting requirements θα πρέπει κάπως να ξεπεράσω το σκόπελο του benchmark και αυτό είναι λίγο πονοκέφαλος».

Η εισβολή των θεσμικών

Μια αγορά που έχει αρχίσει να βρίσκει τα πατήματά της, και να βάλει μια υποτυπώδη τάξη και να «συμμαζέψει» τουλάχιστον ένα πολύ μεγάλο μέρος του ερασιτεχνισμού που την ταλάνιζε από τη γέννηση της, είναι φυσικό ότι θα προσελκύσει παίκτες από την παραδοσιακή αγορά – είναι απλώς το επόμενο βήμα σε μια κανονικοποίηση που σίγουρα θα αργά ή γρήγορα θα γινόταν. Ο Γιώργος Τζέκας, οικονομολόγος, που στον Το αγκάθι των μικρών cryptos κόσμο των cryptos είναι γνωστός με το όνοΈνα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που μα CryptoCapitalist, λέει στο Digital Finance DAVID YATES εξακολουθεί να έχει αγορά των κρυπτονομιπως οι θεσμικοί επενδυτές άρχισαν να εκδηSHEELDMARKET σμάτων είναι το πολύ μεγάλο volatility που λώνουν ενδιαφέρον πριν από περίπου δύο παρουσιάζουν τα μη δημοφιλή κρυπτονομίσματα. «Η αγορά χρόνια. «Κατά κύριο λόγο, τα digital assets είναι μια αγορά είναι ακόμα ανοιχτή για όποιον θέλει να πειραματιστεί στην που απευθύνεται σε μικρούς παίκτες. Ξεκίνησε ωστόσο μια έκδοση cryptos,» λέει ο Yates. «Αυτό από τη μία είναι καλό, μεγάλη αποδοχή από τις αρχές του 2020 του bitcoin από ένα γιατί πρόκειται για νέα assets που ενδεχομένως να έχουν μια σημαντικό ποσοστό θεσμικών επενδυτών. Μεγάλες εταιρείες, πολύ καλή απόδοση στο μέλλον και τα returns να είναι εξαι- εισηγμένες στο Χρηματιστήριο, πλέον έχουν στο αποθεματικό ρετικά για τους πελάτες σου. Ωστόσο, μπορεί να πρόκειται για τους έχουν bitcoin. Τα digital assets είναι εναλλακτικά γι’ αυτές μια μεγάλη παγίδα, από έναν καιροσκόπο που να εξαφανιστεί assets ως αντιστάθμισμα κινδύνου έναντι του πληθωρισμού», μέσα σε δυο χρόνια». λέει ο κ. Τζέκας. Εκτός από τον καιροσκοπισμό, υπάρχει και το θέμα του Η ώθηση αυτή έχει υποστηριχθεί και από μια προσπάθεια των reporting για τους asset managers, οι οποίοι με τα μικρά cryptos regulators τόσο σε Ευρώπη όσο και στις Ηνωμένες Πολιτείες, έχουν πρόβλημα στην εκπλήρωση των αποτελεσμάτων των να θέσουν κάποια πλαίσια στην αγορά των digital assets. «Έχει συναλλαγών, ειδικά σε ό,τι αφορά το μηνιαίο reporting. ήδη ξεκινήσει ένα κύμα ρυθμίσεων στην αγορά του crypto, ειδικά στην Αμερική. Από εκεί και πέρα, δυστυχώς αυτοί που παίρνουν τις αποφάσεις είναι φανερό ότι δεν γνωρίζουν ακόμα καλά το προϊόν για να μπορέσουν να ρυθμίσουν σωστά την αγορά, και αυτό μπορεί να έχει ένα μικρό αντίκτυπο στην επαφή των θεσμικών επενδυτών με τα crypto assets.»

O κόσμος των crypto είναι γεμάτος από ανθρώπους που αναζητούν εύκολο και γρήγορο χρήμα, χωρίς καμία προηγούμενη εκπαίδευση ή εμπειρία στις επενδύσεις, και άρα η τιμή των digital assets ήταν τόσο ευάλωτη σε καιροσκοπισμούς

DIGITAL FINANCE

Εκτίναξη της ζήτησης

Υπάρχουν πολλές έρευνες που αποδεικνύουν τη ζήτηση που έχουν τα cryptoassets στις προτιμήσεις των θεσμικών επενδυτών, ωστόσο η τελευταία πιο γνωστή έρευνα, αυτή της Coalition Greenwich, που δημοσιεύτηκε στις αρχές του νέου έτους, αποκαλύπτει το μέγεθος της μεταστροφής της θεσμικής επενδυτικής αγοράς προς τα digital assets. Σύμφωνα με την έρευνα, τα digital assets που διαπραγματεύονται στο χρηματιστήριο με τη μορφη ETF ή άλλων παραγώγων προτιμώνται από το 61% των buy-side ιδρυμάτων, σε σύγκριση με το 27% από τους retail traders.

26

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

«Υπάρχει ένας φαινομενικά αμέτρητος αριθτη στιγμή στην αγορά. «Πρόκειται για μός εταιρειών που κινούνται για να καλύψουν ένα προϊόν που είναι μοναδικό. Η μεγάτα κενά στη θεσμική διαπραγμάτευση digital λη καινοτομία των crypto assets είναι ότι assets, όπως εταιρείες που παρέχουν πλατμπορεί να έχεις κάτι το οποίο να είναι φόρμες συναλλαγών, prime services, market 100% ψηφιακό αλλά παράλληλα να έχει making, surveillance, analysis, custody και μια ταυτότητα.» settlement», αναφέρει σε δήλωση του στην Παράλληλα, τα digital assets ενισχύουν έκθεση ο David Easthope, senior analyst για το diversification του portfolio ενός asset Έχει ήδη ξεκινήσει την Coalition Greenwich. Σύμφωνα με την manager. «Το ιδανικό ξεκίνημα είναι το έρευνα, οι δραστικές αλλαγές των παικτών ένα κύμα ρυθμίσεων asset allocation σε crypto assets να μην των crypto assets, που πέρασε από την άμεση στην αγορά του ξεπερνά το 5 με 10% του συνολικού διαπραγμάτευση και τη φυσική ιδιοκτησία portfolio, έτσι ώστε να μειώνεται ο κίνcrypto, ειδικά στην στην ιδιοκτησία τόσο φυσικών όσο και χρηδυνος,» λέει ο Lykke. «Με την προσθήματοπιστωτικών μέσων, συμπεριλαμβανο- Αμερική. Από εκεί κη λοιπόν των crypto assets στο portfolio μένων, για παράδειγμα, των συμβολαίων και πέρα, δυστυχώς σε μικρό ποσοστό έχεις την έκθεση που μελλοντικής εκπλήρωσης και των ETF, οδήχρειάζεται σε ένα νέο, πολλά υποσχόμεαυτοί που παίρνουν γησαν την αγορά να αρχίσει να προσαρμόζενο επενδυτικό προϊόν, και παράλληλα ται στις παραδοσιακές ανάγκες των θεσμικών τις αποφάσεις είναι μειώνεται ο επενδυτικός κίνδυνος». επενδυτών. φανερό ότι δεν «Η αλήθεια είναι ότι υπάρχει ζήτηση ειδικά Τι μέλλει γενέσθαι γνωρίζουν ακόμα το τελευταίο διάστημα, και όσο υπάρχει αυτή Είναι σίγουρα ακόμα πολύ νωρίς να γίη ζήτηση θα υπάρχει και η προσφορά,» λέει καλά το προϊόν για νουν εκτιμήσεις για το πώς θα κινηθεί η ο οικονομολόγος κ. Τζέκας. «Υπάρχει ένα να μπορέσουν να αγορά των digital assets. ζήτημα που πρέπει να το δούμε εις βάθος, για μια νέα πολλά υποσχόμενη ρυθμίσουν σωστά την Πρόκειται γιατί όλη αυτή η ζήτηση έχει ένα υπόβαθρο, αγορά, η οποία ωστόσο έχει πολλά ακόδεν είναι τυχαία. Μεσούσης της πανδημίας, αγορά. μα θέματα να επιλύσει κυρίως λόγω του οι κεντρικές τράπεζες των ΗΠΑ και της Ευ«αμαρτωλού» παρελθόντος της, ωστόσο ρώπης άρχισαν να εκτυπώνουν χρήμα χωρίς η εισβολή τόσο των regulators όσο και σταματημό, και άρα όλη αυτή η ενισχυμένη ΓΙΏΡΓΟΣ ΤΖΈΚΑΣ των θεσμικών επενδυτών αναμένεται να ρευστότητα που εισέβαλλε στην αγορά χρει- CRYPTOCAPITALIST φέρει - και ήδη δείχνει τέτοια σημάδια – άζεται κάπου να επενδυθεί». Κατά τον ίδιο μια κανονικοποίηση που την έχει ανάγκη. λοιπόν, τα digital assets είναι μια διέξοδος επένδυσης για τους «Ακόμα και στην Ελλάδα σιγά σιγά φαίνεται ότι αρχίζουν οι asset managers. «Ειδικά τα securities που έχουν να κάνουν με θεσμικοί και ενδιαφέρονται για τα cryptos», λέει ο κ. Τζήκας.

ETFs για τα NFTs και τα DeFis έχουν την τιμητική τους,» λέει «Τα επόμενα ένα με δύο χρόνια, όταν ξεκαθαρίσουν λίγο τα ο κ. Τζέκας. πράγματα με την πανδημία θα φανεί η πλήρη δυναμική που θα έχει στην ελληνική επενδυτική κοινότητα – προς το παρόν Η φυσική εξέλιξη της αξίας η χώρα μας ακολουθεί και παρακολουθεί τις εξελίξεις». Στον αντίποδα, υπάρχουν οι εκτιμήσεις και οι απόψεις πως αυτή η ζήτηση για τα digital assets, που εκ πρώτης όψεως μοιάζει να είναι τεχνητή και υπονοεί την ύπαρξη μιας φούσκας που δε θα κρατήσει για πολύ, είναι εν τούτοις μια φυσική εξέλιξη του πως η αγορά αντιλαμβάνεται την αξία των επενδύσεων. «Θα μπορούσα να σκεφτώ ένα εκατομμύριο λόγους για τους οποίους ένας θεσμικός θα πρέπει να επενδύσει στα crypto assets», αναφέρει ο Lykke της ARK36. «Ωστόσο, στην ουσία Τα digital assets ή crypto assets δεν είναι πια στο του, πρόκειται για την φυσική εξέλιξη του πώς αντιλαμβα"περιθώριο" του finance, με έναν μεγάλο όγκο νόμαστε την αξία. θεσμικών επενδυτών να προσπαθεί με κάθε τρόπο Το να ρίξεις χρήματα σε ένα crypto που θεωρείς ότι αυτό το να προσεγγίσει την crypto αγορά προκειμένου να επεκτείνει το porftolio του αλλά και να επωφεληθεί νόμισμα θα λύσει κάποιο πρόβλημα στον πραγματικό κόσμο, από το "hype" που έχει δημιουργθεί τα τελευταία γιατί μην ξεχνάμε ότι το κάθε κρυπτονόμισμα έχει τη δική χρόνια. Παρ' ΄όλο που ακόμα η αγορά των cryptos του φιλοσοφία και λειτουργία και έχει δημιουργηθεί για έναν είναι ρευστή και μη επαρκώς θεσμοθετημένη, συγκεκριμένο σκοπό. Θα έλεγα λοιπόν ότι επενδύεις σε ένα εν τούτοις, τα πράγματα φαίνεται ότι σιγά σιγά καλύτερο μέλλον». αλλάζουν. Σύμφωνα με τον ίδιο, τα crypto assets δεν έχουν κάποια σύγκριση με κάποιο άλλο επενδυτικό προϊόν που υπάρχει αυτή

ΕΝ ΟΛΙΓΟΙΣ

DIGITAL FINANCE

27

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

F E AT U R E S T O R Y

ΑΙ: Πόσος δίκαιος είναι, τελικά, ο αλγόριθμος; Σε μια εποχή που όλο περισσότερες κρίσιμες αποφάσεις στον τραπεζοασφαλιστικό τομέα (κι όχι μόνο, βεβαίως) λαμβάνονται με τη βοήθεια και τη συμβολή της Τεχνητής Νοημοσύνης, είναι ευνόητο να αναρωτιόμαστε πόσο -πέρα από την τεχνολογική αποτελεσματικότητά του- σωστό μπορεί να είναι ένα σύστημα όπου οι αλγόριθμοι (άρα οι άνθρωποι που τους επινοούν) έχουν τον πρώτο λόγο σε σημαντικά ζητήματα, όπως η πρόσβαση ενός πολίτη σε δανεισμό ή σε κάποια ασφαλιστική κάλυψη.

Δ

εν υπάρχει αμφιβολία πως η είσοδος της Τεχνητής Νοημοσύνης στην καθημερινότητά μας αποκτά ολοένα ισχυρότερα ερείσματα, καθώς η αξιοποίησή της επεκτείνεται πλέον σε πλήθος τομείς, συμβάλλοντας με πολλούς και καινοτόμους τρόπους στην παρακολούθηση, τη διαχείριση και την πρόβλεψη, σε συνδυασμό με τη λήψη κρίσιμων αποφάσεων. Η κρίση του αλγόριθμου συχνά υπερισχύει εκείνης των ανθρώπων, ως πιο αμερόληπτη και αδέκαστη – είναι, όμως, έτσι στην πραγματικότητα; Σε ποιο βαθμό μπορούμε να εμπιστευτούμε τα απρόσωπα συστήματα; Και πώς μπορούμε να εξασφαλίσουμε ότι η κρίση τους θα είναι διαφανής, δίκαιη και υπεύθυνη, χωρίς αποκλεισμούς; Το Digital Finance ζήτησε τη γνώμη των εκπροσώπων τριών χαρακτηριστικών φορέων – όλων βασικών stakeholders στη διαμορφούμενη «νέα κανονικότητα»: μιας ψηφιακής ασφαλιστικής εταιρίας, μιας τεχνολογικής – παρόχου λύσεων, αλλά κι ενός κοινωνιολόγου, ηγετικού στελέχους θεσμικού φορέα, αρμόδιου σε θέματα Τεχνο-ηθικής.

Συνδυάζουμε αλγορίθμους και ανθρώπινη εμπειρία

Τις επιλογές της Hellas Direct, «μιας αμιγώς ψηφιακής ασφαλιστικής εταιρίας επόμενης γενιάς», σχετικά με την αξιοποίηση του ΑΙ, καταθέτει στο Digital Finance o συνιδρυτής και CEO της, Αλέξης Πανταζής. Αποκαλύπτει ότι διαθέτουν δική τους, πολυμελή ομάδα για την ανάπτυξη λογισμικού αποκλειστικής χρήσης, που βοηθά στη γρήγορη λήψη αποφάσεων, αλλά -σε κάποιες περιπτώσεις- καταβάλλεται προσπάθεια αυτό να συνδυαστεί με την ανθρώπινη εμπειρία.

Σε ποιο βαθμό αξιοποιείτε την Τεχνητή Νοημοσύνη στο λογισμικό σας και για να καλύψετε ποιες ανάγκες; Η Hellas Direct είναι μία αμιγώς ψηφιακή ασφαλιστική εταιρία επόμενης γενιάς. Η χρήση μηχανικής μάθησης και τεχνολογιών αιχμής είναι στο DNA μας από την ημέρα ίδρυσής μας και αποτελεί σημαντικό συγκριτικό πλεονέκτημα της εταιρίας. Έχουμε χτίσει μία εσωτερική ομάδα με 50 εξειδικευμένους προγραμματιστές, επιστήμονες δεδομένων και αναλογιστές, η οποία αναπτύσσει λογισμικό αποκλειστικής χρήσης και επεξεργάζεται μια κεντροποιημένη βάση μαζικών δεδομένων, σε πραγματικό χρόνο. Αυτό μας επιτρέπει να παίρνουμε γρήγορες αποφάσεις -πολλές φορές απόλυτα αυτοματοποιημένες- σε όλη την αλυσίδα αξίας της DIGITAL FINANCE

28

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

Τoυ Γ Ι Α Ν Ν Η Ρ Ι Ζ Ο Π Ο ΥΛ Ο Υ

DIGITAL FINANCE

29

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

F E AT U R E S T O R Y

εταιρίας, από την πρώτη αξιολόγηση και αναδοχή ενός ρίσκου, μέχρι και την τελική διευθέτηση μιας ζημιάς.

κλίσεων στην αξιολόγηση του κόστους μιας σειράς από ζημιές από 48 έμπειρους διακανονιστές, οι οποίες διαφέρουν κατά μέσο όρο 55%! Αυτά τα περιθώρια σφάλματος και Αυτό το λογισμικό είναι δικό σας στατιστικού θορύβου δεν μπορεί να είναι (δημιούργημα των δικών σας μηαποδεκτά σε μία σύγχρονη, τεχνολογικά χανικών) ή «έτοιμη» διεθνής λύση, ανεπτυγμένη ασφαλιστική εταιρία. έστω παραμετροποιημένη; Όπως συμβαίνει και σε πολλούς άλλους Στις περισσότερες Η ομάδα μας χρησιμοποιεί διάφορες κλάδους όμως, η ευρύτερη αποδοχή της γλώσσες προγραμματισμού και εφαρμο- περιπτώσεις, οι Τεχνητής Νοημοσύνης στον ασφαλιστικό γές ανοιχτού κώδικα, αλλά η ανάπτυξη αποφάσεις της χώρο εξαρτάται από πολλές άλλες παραμέτων μοντέλων και αλγορίθμων που χρη- μηχανής είναι πολύ τρους - π.χ. την ευκολότερη πρόσβαση σε μη σιμοποιούμε στην μηχανική μάθηση έχει ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα (βλέπουμε αναπτυχθεί από εμάς και για δική μας, πιο ακριβείς από τις κάποιες ενθαρρυντικές κινήσεις στο χώρο ανθρώπινες, ιδίως αποκλειστική χρήση. της κινητικότητας από το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης), την συγκατάθεση του όταν οι αποφάσεις Πώς εξασφαλίζετε την «ανθρώπικαταναλωτή στην επεξεργασία ευαίσθητων νη» διάσταση (αυτή που διέθετε, σχετίζονται με προσωπικών δεδομένων (πάντα με βάση το παλιά, ο ασφαλιστής) στις αποφά- την αξιολόγηση GDPR και ξεκάθαρους περιορισμούς στη σεις της μηχανής; Υπάρχει κάποια ή τιμολόγηση χρήση αυτών των δεδομένων), την πρόσλη«επίβλεψη» ή συνεργασία των δυο ψη του κατάλληλου επιστημονικού προσωμερών στις τυχόν αμφισβητούμενες κάποιου ρίσκου. πικού από ασφαλιστικές εταιρίες κλπ. περιπτώσεις ή ό,τι πει η μηχανή εί- Εκεί, η απόφαση της Ο λόγος ύπαρξης της Hellas Direct είναι η ναι νόμος; παροχή δικαιότερης τιμής και καλύτερης μηχανής αποτελεί Αυτή είναι μία εύστοχη ερώτηση κι ένα εξυπηρέτησης σε συγκεκριμένες κατηγορίες θέμα το οποίο μας απασχολεί συχνά. Τα νόμο για μας και δεν καταναλωτών που πιστεύουμε ότι αδικούμοντέλα τα οποία αναπτύσσουμε και οι δίνουμε οποιοδήποτε νται από την ασφαλιστική αγορά. Ο τρόπος αλγόριθμοί μας ενημερώνονται καθημερινά περιθώριο στον με τον οποίο εξελιχθήκαμε τα τελευταία με καινούρια δεδομένα και εξελίσσονται χρόνια ήταν πάντα το feedback των 250.000 συνεχώς. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ανθρώπινο πελατών μας. Ακούμε τον κάθε πελάτη μας οι αποφάσεις της μηχανής είναι πολύ πιο παράγοντα. και προσαρμόζουμε κατάλληλα την προσέγακριβείς από τις ανθρώπινες (όση εμπειρία γισή μας, ώστε να βελτιώσουμε τον τρόπο και να έχει κανείς), ιδίως όταν οι αποφάλειτουργίας μας. Αυτό αφορά (α) βελτιώσεις σεις σχετίζονται με την αξιολόγηση ή τιμο- ΑΛΈΞΗΣ ΠΑΝΤΑΖΉΣ σε επίπεδο προϊόντος (το 2015 λανσάραμε λόγηση κάποιου ρίσκου. Εκεί, η απόφαση HELLAS DIRECT την ασφάλιση με τη μέρα - μία παγκόσμια της μηχανής αποτελεί νόμο για μας και δεν πρωτοτυπία τότε - μετά από σχόλιο πελάτη δίνουμε οποιοδήποτε περιθώριο στον ανθρώπινο παράγοντα. μας), (β) βελτιώσεις στον τρόπο λειτουργίας (έχουμε συνδεθεί Σε άλλες περιπτώσεις, όπως αποφάσεις που σχετίζονται με διαδικτυακά με 2.500 φανοποιεία σ’ όλη την Ελλάδα για να τη διερεύνηση κάποιας πιθανής απάτης ή την επιλογή της μειώσουμε το χρόνο διευθέτησης μιας επισκευής - πάλι έπειτα σωστής διαπραγματευτικής στρατηγικής σε μία δικαστική από παρότρυνση πελάτη μας), και (γ) βελτιώσεις στα μοντέλα υπόθεση, η ανθρώπινη εμπειρία μπορεί να έχει σημαντική μηχανικής μάθησης που χρησιμοποιούμε (όπου αλλάζουμε τις συμβολή και τείνουμε προς μία συμβιβαστική προσέγγιση μεταβλητές παραμέτρους καθημερινά, με βάση feedback που που συνδυάζει και τα δύο. λαμβάνουμε από πελάτες μας, ακόμα κι από όσους επέλεξαν να μην ασφαλιστούν σε εμάς).

Βλέπετε να αυξάνει η εμπλοκή του ΑΙ στον ασφαλιστικό χώρο και, αν ναι, χρειάζονται κάποιοι έλεγχοι / βελτιώσεις / ενημερώσεις; Γίνονται βάσει feedback από τους πελάτες σας, πόσο συχνά συμβαίνει αυτό και ποιος αναλαμβάνει την υλοποίηση; Σίγουρα! Η τεχνητή νοημοσύνη θα αλλάξει ριζικά τον ασφαλιστικό κλάδο και εταιρίες που δεν θα προλάβουν να προσαρμοστούν στις καινούριες συνθήκες δεν θα μπορέσουν να επιβιώσουν. Αυτό αναφέρει και στο τελευταίο του βιβλίο ο Daniel Kahneman (το βιβλίο λέγεται "Noise" και το συνιστώ ανεπιφύλακτα). O Kahneman περιγράφει μία μελέτη των αποDIGITAL FINANCE

30

Σημείο εκκίνησης η θέσπιση βασικών αρχών

Την καίρια άποψη μιας εταιρίας τεχνολογίας, με σημαντική εμπειρία και σπουδαίες επιδόσεις στις εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης μεταφέρει, απαντώντας στα ερωτήματά μας, ο Άγγελος Βλαχόπουλος, Διευθυντής Πωλήσεων του τομέα Λογισμικού στην ΙΒΜ Ελλάδας & Κύπρου, τονίζοντας ότι προβληματισμός και ανησυχίες βεβαίως υπάρχουν. Όμως, η θέσπιση βασικών αρχών (η ΙΒΜ έχει το δικό της «Ευαγγέλιο», για τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης) μπορεί να συμβάλει στην αποκατάσταση κλίματος εμπιστοσύνης. ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

Ποια είναι η φιλοσοφία της ΙΒΜ, όσον αφορά στη σχέση ανθρώπου – μηχανής, με δεδομένη την ταχύτατη εισβολή της Τεχνητής Νοημοσύνης στην καθημερινότητά μας; Όπως ισχύει με κάθε ανατρεπτική τεχνολογία, η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να μεταμορφώσει τη σύγχρονη εποχή και να βοηθήσει την κοινωνία και την οικονομία να φτάσουν σε νέα ύψη, κάνοντάς μας πιο υγιείς, ευημερούντες και βιώσιμους. Καθώς αναμένονται οι τεράστιες δυνατότητες της Τεχνητής Νοημοσύνης, υπάρχουν ερωτήματα και ανησυχίες, πολλά από τα οποία θα χρειαστούν περισσότερο χρόνο, έρευνα και ανταλλαγή απόψεων για να απαντηθούν - καθώς η κοινωνία θα πρέπει να εμπιστευτεί την Τεχνητή Νοημοσύνη για να την αξιοποιήσει. Πιστεύουμε ότι η θέσπιση βασικών αρχών είναι το σημείο εκκίνησης για την οικοδόμηση της Τεχνητής Νοημοσύνης, περισσότερο δίκαιης, υπεύθυνης και χωρίς αποκλεισμούς.

Η ΙΒΜ έχει ιδιαίτερα καλές επιδόσεις στον τραπεζοασφαλιστικό κλάδο, άρα διαθέτει πλούσιο feedback από το σύνολο σχεδόν της ελληνικής και διεθνούς αγοράς. Τι προβλήματα έχει αποκαλύψει αυτή η ανάδραση, σχετικά με τη χρήση του ΑΙ, και πώς τα αντιμετωπίσατε εσείς και οι συνεργάτες σας;

Το unbiased AI θα συνεχίσει να απασχολεί φορείς, επιχειρήσεις, οργανισμούς και κυβερνήσεις. Το \ εξηγήσιμο AI είναι τόσο σημαντικό, ώστε ένα τεράστιο ποσοστό των επιχειρήσεων δηλώνουν ως κρίσιμη την ικανότητά τους να μπορούν να εξηγούν πώς κατέληξαν σε μια απόφαση. ΆΓΓΕΛΟΣ ΒΛΑΧΌΠΟΥΛΟΣ

Οι λύσεις AI της IBM έχουν εφαρμογή IBM στον ελληνικό χώρο, τόσο στην Κεντρική Διοίκηση (πχ. AI chatbot στο υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, για την αντιμετώπιση των νέων αναγκών που έφερε η πανδημία), όσο και σε πολλούς τομείς του ιδιωτικού τομέα όπως η υγεία, οι μεταφορές, το εμπόριο και ειδικότερα ο ελληνικός τραπεζοασφαλιστικός κλάδος, όπου η ΙΒΜ έχει παραδοσιακά ισχυρή και διαχρονική παρουσία. Η ως τώρα εμπειρία αναδεικνύει έναν από τους πιο σημαντικούς παράγοντες για τη δυνατότητα υλοποίησης και ικανότητα κλιμάκωσης της Τεχνητής Νοημοσύνης κι αυτός είναι η θέσπιση επαναλαμβανόμενων και αξιόπιστων διαδικασιών. Συγκεκριμένα, • Εμπιστοσύνη στα δεδομένα: επικέντρωση στη διακυβέρνηση δεδομένων και στην πηγή τους.

• Εμπιστοσύνη στα μοντέλα Τεχνητής Νοημοσύνης: διασφάλιση επαρκούς διαχείρισης κινδύνου των μοντέλων ώστε να επιτευχθεί η βέλτιστη συνεργασία ευφυών εκθετικών τεχνολογιών και ανθρώπων, και τέλος, • Εμπιστοσύνη σε διαδικασίες και επιχειρηματικά μοντέλα: αύξηση της παραγωγικότητας με την ενσωμάτωση μιας αξιόπιστης πλατφόρμας Τεχνητής Νοημοσύνης.

DIGITAL FINANCE

Επιπλέον, η IBM έχει θεσπίσει μια σειρά αρχών που διέπουν τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης: (α) Σκοπός της είναι η επαύξηση κι όχι η αντικατάσταση της Ανθρώπινης Νοημοσύνης, Κρίσης και Διαίσθησης, (β) Διαφάνεια στις πηγές που τροφοδοτούν και εκπαιδεύουν τέτοιες λύσεις, στην εξαγωγή των συμπερασμάτων, αλλά και στην πνευματική ιδιοκτησία των πελατών μας, κατά την χρήση του IBM AI, και τέλος (γ) Δεξιότητες που θα πρέπει να αναπτύξουν φοιτητές, επαγγελματίες και πολίτες ώστε να αλληλοεπιδράσουν με την Τεχνητή Νοημοσύνη με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα. Μάλιστα, πρόσφατα, η IBM ανακοίνωσε τη δέσμευσή της να συνεισφέρει στην εκπαίδευση 30 εκατομμυρίων ανθρώπων όλων των ηλικιών ως το 2030, με τις νέες δεξιότητες που απαιτούνται για να στελεχώσουν την αγορά εργασίας όπως πλέον διαμορφώνεται, συμπεριλαμβανομένου, βεβαίως, του τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης.

Έχοντας στη διάθεσή σας την «προίκα» του Watson και το πλήθος των προηγμένων λύσεων, μπορείτε να διασφαλίσετε τη μείωση ή ακόμα και την παντελή απουσία bias στη διαχείριση των project τα οποία καλούνται να φέρουν εις πέρας, στην εποχή του Ψηφιακού Μετασχηματισμού των πάντων; Κι αν ναι, με ποιόν τρόπο;

Πράγματι, η αμερόληπτη Τεχνητή Νοημοσύνη (unbiased AI) είναι ένα θέμα που απασχολεί και θα συνεχίσει να απασχολεί φορείς, επιχειρήσεις, οργανισμούς και κυβερνήσεις. Το αξιόπιστο και εξηγήσιμο AI είναι τόσο σημαντικό, ώστε ένα τεράστιο ποσοστό, της τάξης του 91%, των επιχειρήσεων που χρησιμοποιούν Τεχνητή Νοημοσύνη, δηλώνουν ως κρίσιμη την ικανότητά τους να μπορούν να εξηγούν πώς κατέληξαν σε μια απόφαση, αξιοποιώντας το AI.

Σε ποιο βαθμό μπορούμε να εμπιστευτούμε τα απρόσωπα συστήματα; Και πώς μπορούμε να εξασφαλίσουμε ότι η κρίση τους θα είναι διαφανής; 31

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

F E AT U R E S T O R Y

Οι μισές από αυτές δηλώνουν πως υπάρχουν εμπόδια που οφείλονται κυρίως σε έλλειψη ικανοτήτων, ευέλικτων εργαλείων, biased data κ.α. Όσο οι οργανισμοί υλοποιούν τον ψηφιακό μετασχηματισμό τους - ειδικά τώρα, στη μετά πανδημία εποχή- τόσο θα αυξάνουν οι επενδύσεις στο AI. Η ΙΒΜ εστιάζει σε τρεις σημαντικούς πυλώνες: την αυτοματοποίηση του ΙΤ και των διαδικασιών, την οικοδόμηση εμπιστοσύνης στα αποτελέσματα που παράγει η Τεχνητή Νοημοσύνη και στην κατανόηση των νέων αναγκών των επιχειρήσεων. Οι επενδύσεις θα επιταχύνονται, όσο οι πελάτες μας αναζητούν νέους, καινοτόμους τρόπους να οδηγήσουν τον Ψηφιακό Μετασχηματισμό τους με όχημα το Hybrid Cloud και το AI.

Βλέπετε να αυξάνει η εμπλοκή της Τεχνητής Νοημοσύνης στον τραπεζοασφαλιστικό κλάδο; Θεωρείτε ότι χρειάζονται έλεγχοι / βελτιώσεις / ενημερώσεις της αρχικής λύσης; Πόσο συχνά πρέπει να συμβαίνει αυτό και ποιος αναλαμβάνει την υλοποίηση;

Οι τραπεζοασφαλιστικοί οργανισμοί οφείλουν να αξιοποιούν εξειδικευμένο προσωπικό για τη διασφάλιση της ορθής λειτουργίας και υπεύθυνης χρήσης των τεχνολογικών συστημάτων, καθώς και για την εφαρμογή δικλίδων ασφαλείας για την ενίσχυση της προστασίας των δεδομένων.

«enterprise» που λειτουργεί οπουδήποτε, σε Red Hat OpenShift, και ενσωματώνει δεδομένα διάσπαρτα σε περιβάλλοντα hybrid cloud. Η εξέλιξη είναι συνεχής, μέσω της στόχευσης του Watson AI στην καινοτομία κρίσιμων τομέων, όπως η αυτοματοποίηση, η αναγνώριση φυσικής γλώσσας και το αξιόπιστο AI, αλλά και της ανάπτυξης ανοιχτού οικοσυστήματος συνεργατών. Οι λύσεις συνεχίζουν να βελτιώνονται και να πλαισιώνονται αφού, μόνο τους τελευταίους μήνες, η IBM επένδυσε στον τομέα Έρευνας (IBM Research), μέσω εξαγορών, όπως συνέβη με τις Turbonomic, Instana, MyInvenio και WDG RPA Automation, αλλά και στρατηγικών συνεργασιών, όπως αυτές με τις εταιρίες Palantir και ServiceNow.

Βούληση για τήρηση τεχνο-ηθικής στάσης στην ΕΕ

Τις μεροληψίες και προκαταλήψεις, μαζί με την έλλειψη διαφάνειας, όσον αφορά στη λήψη αποφάσεων από τους αλγορίθμους στη λογική του «μαύρου κουτιού» και τις πιθανές παραβιάσεις της ιδιωτικότητας και των προσωπικών δεδομένων, αναγνωρίζει ως μείζονα ρίσκα και προβλήματα κατά Παρόλο που σύμφωνα με το ετήσιο IBM την ολοένα εντονότερη χρήση της ΤεχνηGlobal AI Adoption Index, η χρήση του AI τής Νοημοσύνης στον τραπεζοασφαλιήταν σταθερή το 2020, ένας στους τρεις ΧΑΡΆΛΑΜΠΟΣ στικό τομέα, ο αντιπρόεδρος της Εθνικής επαγγελματίες IT δηλώνουν ότι η επιΕπιτροπής Βιοηθικής & Τεχνοηθικής και ΤΣΈΚΕΡΗΣ χείρησή τους σκοπεύει να επενδύσει σε ερευνητής στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών δεξιότητες και λύσεις που αφορούν στην ΕΘΝΙΚΉ ΕΠΙΤΡΟΠΉ Ερευνών, Χαράλαμπος Τσέκερης, που επίΤεχνητή Νοημοσύνη τους επόμενους 12 ΒΙΟΗΘΙΚΉΣ & ΤΕΧΝΟΗΘΙΚΉΣ σης απάντησε στα ερωτήματα του Digital μήνες.

Finance, υπογραμμίζοντας την κοινή βούληση στην ΕΕ για Έλεγχοι, βελτιώσεις και ενημερώσεις είναι συνεχείς και εντα- τήρηση τεχνο-ηθικής στάσης. τικοποιούνται. Το IBM Watson για επιχειρήσεις εξελίχθηκε σε μια δεκαετία από ερευνητικό και πειραματικό σε πλατφόρμα Η εξατομίκευση των συναλλαγών στον τραπεζοα-

σφαλιστικό τομέα με αξιοποίηση των δυνατοτήτων της Τεχνητής Νοημοσύνης τι κινδύνους κρύβει από πλευράς bias και προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων του καταναλωτή;

Αν και η υιοθέτηση του ΑΙ στον ευρωπαϊκό τραπεζοασφαλιστικό τομέα βρίσκεται σε σχετικά πρώιμο στάδιο, υφίσταται ήδη ρυθμιστικό πλαίσιο που αποτελεί σημείο αναφοράς για μια δεοντολογική προσέγγιση DIGITAL FINANCE

Στο πλαίσιο της τεχνοηθικής και της ψηφιακής δεοντολογίας, μείζον πρόβλημα της Τεχνητής Νοημοσύνης στον τραπεζοασφαλιστικό τομέα είναι η έλλειψη διαφάνειας και εξηγησιμότητας ή ερμηνευσιμότητας των «έξυπνων» αλγορίθμων της, η μη πρόσβαση στο πώς ένα σύνολο δεδομένων κατέληξε να πάρει συγκεκριμένες αποφάσεις. Πέρα από το πρόβλημα του «μαύρου κουτιού», τα ηθικά ρίσκα αφορούν, επίσης, στις κάθε είδους μεροληψίες (biases) και προκαταλήψεις που μπορεί να εμφωλεύονται στις αποφάσεις αυτές, οδηγώντας σιωπηλά σε αναπαραγωγή στερεοτύπων και ενίσχυση διακρίσεων και ανισοτήτων (που, πιθανώς, θα επιβαρύνουν και μελλοντικές γενιές).

32

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

Εκτός από τις αλγοριθμικές αδικίες, αυτό που μας απασχολεί ιδιαίτερα είναι η δυναμική της παραβίασης της ιδιωτικότητας και των προσωπικών δεδομένων, των οποίων η προστασία και ορθή χρήση αποτελούν επιτακτική ηθική ανάγκη.

Πώς μπορούμε να μειώσουμε, αν όχι να εξαλείψουμε αυτούς τους κινδύνους; Η μείωση ή εξάλειψη των παραπάνω κινδύνων προϋποθέτει ότι η αξιοποίηση της Τεχνητής Νοημοσύνης θα υπακούει σε κανόνες ηθικής και αρχές δεοντολογίας. Ολοένα και περισσότερο κερδίζει έδαφος η οργανωσιακή στρατηγική του εξαρχής ηθικού σχεδιασμού των συστημάτων, η λεγόμενη «ηθική-εκ-βάθρων» (ethics-by-design), και η διατήρηση μιας ανθρωποκεντρικής προσέγγισης. Εξίσου σημαντική είναι και η στρατηγική της εκπαίδευσης των στελεχών σε ζητήματα τεχνοηθικής, ψηφιακής δεοντολογίας και ψηφιακής νοημοσύνης, με μελλοντοστραφή οπτική. Επιπλέον, οι τραπεζοασφαλιστικοί οργανισμοί οφείλουν να αξιοποιούν εξειδικευμένο προσωπικό για τη διασφάλιση της ορθής λειτουργίας και υπεύθυνης χρήσης των τεχνολογικών συστημάτων, καθώς και για την εφαρμογή δικλίδων ασφαλείας για την ενίσχυση της προστασίας των δεδομένων.

Υπάρχει ομοφωνία ως προς την αντιμετώπισή τους, ας πούμε εντός των κόλπων της ΕΕ; Γενικά, η ηθική αποτελεί πεδίο αντιπαράθεσης. Ωστόσο, εντός των κόλπων της ΕΕ, η βούληση για την τήρηση μιας τεχνοηθικής στάσης είναι κοινή. Αν και η υιοθέτηση του ΑΙ στον ευρωπαϊκό τραπεζοασφαλιστικό τομέα βρίσκεται σε σχετικά πρώιμο στάδιο, υφίσταται ήδη λεπτομερές ρυθμιστικό πλαίσιο (βλ, πχ, Markets in Financial Instruments Directive) που αποτελεί σημείο αναφοράς για μια δεοντολογική προσέγγιση. Σημειωτέον ότι η χρήση ΑΙ για την πιστοληπτική αξιολόγηση φυσικών προσώπων χαρακτηρίζεται ως «εφαρμογή υψηλού ρίσκου» στο Σχέδιο Κανονισμού για την Τεχνητή Νοημοσύνη. Στην ίδια κατεύθυνση κινείται και η πρόταση για την εγκαθίδρυση Ευρωπαϊκού Χώρου Χρηματοοικονομικών Δεδομένων. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, όπως αναφέρει το Brookings Institution, οι ΗΠΑ δεν διαθέτουν ακόμα επαρκείς νομικές και ρυθμιστικές δομές προστασίας απέναντι σε μεροληπτικές και άδικες συμπεριφορές συστημάτων Τεχνητής Νοημοσύνης στον τραπεζοασφαλιστικό τομέα. Ωστόσο, αναμένονται σχετικές θεσμικές πρωτοβουλίες, καθώς τέτοιου είδους συζητήσεις έχουν ήδη έρθει στο προσκήνιο και συμπεριλαμβάνονταν στο προεκλογικό πρόγραμμα του προέδρου Μπάιντεν.

κανονιστικής ρύθμισης και συμμόρφωσης μέσω ανεξάρτητων αρχών, ενώ ενδιάμεση κατάσταση αποτελούν τα μοντέλα της συρρύθμισης (co-regulation). Θα πρέπει, ωστόσο, να έχουμε υπόψιν ότι οι λύσεις που δίνονται από την τεχνολογία στον τραπεζοασφαλιστικό τομέα και όχι μόνο είναι -και θα συνεχίσουν να είναι- πάντοτε ατελείς και μαχητές. Η ανθρώπινη επαγρύπνηση και εποπτεία οφείλουν να είναι διαρκώς «εκεί», ώστε να διασφαλίζεται η πρακτική εφαρμογή των ηθικών κανόνων και δεοντολογικών αρχών.

ΕΝ ΟΛΙΓΟΙΣ Μπορεί η Ευρώπη (άλλη μια φορά «μπροστάρης») να επιμένει στην τήρηση μιας τεχνο-ηθικής στάσης, όσον αφορά στη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης, όμως τα προβλήματα εφαρμογής (στον τραπεζοασφαλιστικό κλάδο, στην περίπτωσή μας) παραμένουν, ιδιαίτερα αν οι εταιρίες και οργανισμοί που εξ ανάγκης την αξιοποιούν, δεν εφαρμόζουν κάποιο εσωτερικό πρωτόκολλο ή κώδικα βασικών αρχών, με κατάλληλες δικλίδες σε θέματα διαφάνειας και πάγιο ζητούμενο μια δίκαιη, υπεύθυνη και χωρίς αποκλεισμούς χρήση.

Ποιος θα ελέγξει την εφαρμογή των (επικαιροποιημένων, αν και όταν υπάρξουν) κανόνων, από το μέγα πλήθος των επιχειρήσεων και των οργανισμών, που αξιοποιούν τέτοιες λύσεις; Σε γενικές γραμμές, ένας τέτοιος έλεγχος μπορεί να υλοποιηθεί ακολουθώντας είτε μια προσέγγιση αυτορρύθμισης (που επιτρέπει στους ίδιους τους οργανισμούς να ορίζουν και να επιβλέπουν τους σχετικούς κανόνες), είτε μια προσέγγιση DIGITAL FINANCE

33

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

END USER

ΣΠΎΡΟΣ ΡΕΝΤΕΤΆΚΟΣ

Σε κρίσιμο σημείο η βιωσιμότητα των ΜμΕ Ο Σπύρος Ρεντετάκος, Manager του Τομέα Small Banking Division της Alpha Bank, αναλύει τις ευκαιρίες που φέρνει για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις το Ταμείο Ανάκαμψης και θεωρεί την συμβουλευτική τραπεζική καίριο κομμάτι της γενικότερης οικονομικής ανάκαμψης. Συνέντευξη στον ΑΓΓΕΛΟ ΑΝΔΡΕΟΥ

Η

ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις θα πρέπει να εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες που έρχονται το επόμενο διάστημα, με τις τράπεζες να γίνονται αρωγός της προσπάθειας ανάκαμψης τους από τις δραματικές επιπτώσεις που έφερε η πανδημία του Covid-19. Η ενημέρωση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων τόσο για τις χρηματοδοτήσεις του Ταμείου Ανάκαμψης όσο και των υπόλοιπων επενδυτικών ευκαιριών θα πρέπει να πραγματοποιείται και από το τραπεζικό σύστημα που οφείλει να διαδραματίσει τον κομβικό ρόλο της συμβουλευτικής δράσης των επιχειρήσεων. Ο Σπύρος Ρεντετάκος, Manager του Τομέα Small Banking Division της Alpha Bank, στα πλαίσια της συζήτησής μας ήταν σαφής, ότι τα παραπάνω σημεία είναι προϋποθέσεις για να στηριχθεί η ελληνική οικονομία και να βγει από την πανδημική κρίση σε καλύτερη κατάσταση και με ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.

Κύριε Ρεντετάκο, το ταμείο ανάκαμψης δημιουργεί μια τεράστια ευκαιρία για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ποιες είναι οι προκλήσεις που εγείρονται και πως μπορούν να αντιμετωπιστούν; Στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ελλάδα 2.0, η χώρα μας έχει μια μοναδική

ευκαιρία αναβάθμισης και αναμόρφωσης του παραγωγικού της μοντέλου. Και είναι μια μοναδική ευκαιρία που συνδυάζεται με μια σειρά μεταρρυθμίσεων που θα επιτρέψουν την προσέλκυση επενδύσεων που κατ’ επέκταση θα ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα, την ανθεκτικότητα και την καινοτομία της ελληνικής οικονομίας και βεβαίως και των επιχειρήσεων αυτής. Το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας όπως λέγεται αναμένεται να κινητοποιήσει στα επόμενα χρόνια πόρους περίπου 60 δισεκατομμυρίων ευρώ. Αν συμπεριλάβουμε και τα 40 δισεκατομμύρια ευρώ της νέας προγραμματικής περιόδου του ΕΣΠΑ 2021 -2027 τότε μπορούμε να πούμε πραγματικά ότι πρόκειται για μοναδική ευκαιρία που μπορεί να αντισταθμίσει το επενδυτικό κενό που προκάλεσε η υγειονομική κρίση. Και αυτή τη φορά συνειδητοποιούμε όλοι ότι αποτελεί εθνικό καθήκον να μην χάσουμε αυτή την πολύ μεγάλη ευκαιρία και να απορροφήσουμε αυτούς τους σημαντικούς πόρους που έχουν δεσμευτεί για την χώρα μας. Να πάμε δηλαδή με γρήγορους ρυθμούς στη μετάβαση με σύγχρονα πρότυπα βιωσιμότητας που συντάσσονται όμως με τους πυλώνες του Εθνικού Σχεδίου Ανάπτυξης και Ανθεκτικότητας. Όλοι πλέον συνειδητοποιούμε ότι το καταναλωτικό μοντέλο ανάπτυξης της οικονομίας έχει DIGITAL FINANCE

34

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

φτάσει οριστικά στο τέλος του με σαφή κατεύθυνση αλλαγής του παραγωγικού μείγματος και ανασύστασης του παραγωγικού ιστού -γιαυτό μιλάμε και για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις- στρέφουμε τις μελλοντικές επενδύσεις στην εξωστρέφεια και στην αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας -και είναι πολλά αυτά- στην αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας, στην κυκλική οικονομία, που απασχολεί όλο τον κόσμο και βεβαίως στις δεξιότητες του πολύτιμου ανθρώπινου δυναμικού μας. Τώρα για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που συνηθίζουμε να λέμε ότι αποτελούν την ραχοκοκαλιά της Ελληνικής οικονομίας, όντως έτσι είναι γιατί δημιουργούν το 57% της προστιθέμενης αξίας και απασχολούν το 83% των εργαζομένων, ποσοστά που ξεπερνούν κατά πολύ τους αντίστοιχους μέσους όρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αν αναλογιστούμε ότι από αυτές το 80% έχουν την μορφή της οικογενειακής επιχείρησης που αποτελεί και το βασικό κύτταρο της ελληνικής επιχειρηματικότητας. Καταλαβαίνουμε ότι το ενδιαφέρον στρέφεται στον προσανατολισμό τους και τα επόμενα βήματα. Βεβαίως αναγνωρίζουμε όλοι ότι οι επιπτώσεις τόσο των προγραμμάτων προσαρμογής όσο και της πρόσφατης υγειονομικής κρίσης, έχουν αφήσει ανεξίτηλα τα σημάδια τους στην ελληνική μικρομεσαία επιχειρημα-

τικότητα. Γι’ αυτό ακριβώς το λόγο οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις βρίσκονται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι για την βιωσιμότητα τους. Και στην κατεύθυνση αυτή χρειάζεται να υποστηριχθούν αποτελεσματικά. Χρειάζεται να αυξήσουν την παραγωγικότητα τους, την ατομική τους ικανότητα, να ενταχθούν σε άλλες ίδιας αξίας, να ενσωματώσουν ψηφιακές τεχνολογίες και νέες δεξιότητες που θα μπορούν να ενισχύσουν την εξωστρέφεια τους. Και δόξα το θεό επενδυτικές ευκαιρίες διαβλέπουμε σε στρατηγικούς κλάδους της οικονομίας μας, που θα αποφέρουν άμεσα αλλά και έμμεσα οφέλη σε όλους τους stakeholders αυτών των επενδύσεων. Θα μου επιτρέψετε να πω δύο λόγια για

αυτές τις προοπτικές και ευκαιρίες που βλέπουμε σε διάφορους κλάδους και δραστηριότητες όπως στον τουρισμό για παράδειγμα, που αποτελεί την βαριά βιομηχανία της χώρας και πρέπει να κεφαλαιοποιήσουμε καλύτερα το brand name της χώρας μας, αναβαθμίζοντας

και επεκτείνοντας το τουριστικό προϊόν, αλλά να έχει περιεχόμενο αυτό. Στην ενέργεια, έναν τομέας εξαιρετικού ενδιαφέροντος που ήδη συγκεντρώνει σημαντικό ενδιαφέρον από εγχώρια και ξένα κεφάλαια και που δένει άρρηκτα με τον πυλώνα της πράσινης ανάπτυξης του

Εκπαιδεύουμε τους επιχειρηματίες, αναγνωρίζουμε ότι κάθε μικρομεσαία επιχείρηση είναι μοναδική και τη στηρίζουμε ώστε να πάρει πρωτοβουλίες και να διεκδικήσει την επιτυχία DIGITAL FINANCE

35

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

END USER

Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Επίσης τον αγροδιατροφικό τομέα για τον οποίο η σωστή στρατηγική ανάδειξης του ελληνικού brand μπορούν να οδηγήσει σε αναβάθμιση της ποιότητας σε δημιουργία οικονομιών κλίμακας και εξαιρετικές προοπτικές εφαρμόζοντας μια καθετοποιημένη θα μπορούσα να πω διαχείριση από την παραγωγή και την τυποποίηση μέχρι και το πολύτιμο marketing και την πώληση ουσιαστικά των αγροτικών μας προϊόντων και στην Ελλάδα αλλά βεβαίως και στο εξωτερικό. Επίσης ένα εξαιρετικό ενδιαφέρον βλέπουμε στο τομέα των εμπορευματικών μεταφορών και logistics που εδώ οι ελληνικές επιχειρήσεις πρέπει να στοχεύσουν στις εφοδιαστικές αλυσίδες, που δημιουργούνται και να ενταχθούν γρήγορα σε αυτές. Η Ελλάδα πρέπει να διεκδικήσει και να γίνει ακόμα και ένα μετα-διαμετακομιστικό κέντρο θα μπορούσα να πω αξιοποιώντας την στρατηγική της θέση. Το location εδώ είναι εξαιρετικό γιατί η Ευρώπη είναι ξεκάθαρο ότι επιθυμεί να μικρύνει τις αποστάσεις από την δημιουργία ενός προϊόντος μέχρι την κατανάλωση αυτού και νομίζω ότι η γε-

ωγραφική θέση που έχουμε μας δίνει το δικαίωμα να μπορούμε να εκμεταλλευτούμε αυτή την ευκαιρία. Στο χώρο του real estate και της αστικής ανάπλασης που αποτελούν πυλώνες του Ταμείου Ανάκαμψης, εδώ είναι μπροστά μας οι προκλήσεις της ανθεκτικότητας, των κατασκευών στη χώρα με την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και των φυσικών καταστροφών και θα έκλεινα αυτή την αναφορά στις κλαδικές ευκαιρίες στην αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας που αποτελεί όρο επιβίωσης για την οικονομία και τις επιχειρήσεις. Η επόμενη γενιά θα είναι η πρώτη πραγματικά ψηφιακή γενιά, αυτό αποτελεί τεράστιο πλεονέκτημα για τις επιχειρήσεις σήμερα που προσαρμόζονται και υιοθετούν αυτές τις νέες τεχνολογίες. Η ιστορία δείχνει ότι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις που αντιλαμβάνονται και αντιδρούν γρήγορα στις παγκόσμιες προκλήσεις και προσαρμόζουν τα επιχειρηματικά τους μοντέλα αναπτύσσοντας τις στρατηγικές βιωσιμότητας σίγουρα θα έχουν περισσότερες ευκαιρίες να εξασφαλίσουν μακροπρόθεσμη επιτυχία.

DIGITAL FINANCE

36

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

Όλα αυτά όμως υπό μία βασική και ανελαστική προϋπόθεση. Να έχουν διαθέσιμη ρευστότητα. Τα χρηματοδοτικά εργαλεία υπάρχουν, είναι εδώ ειδικά μέσα από τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και προβάλλεται πραγματικά για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις μια ιστορική ευκαιρία υλοποίησης επενδύσεων με εξαιρετικά ελκυστικούς όρους.

Πόσο ενημερωμένες είναι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις για την άντληση πόρων από το Ταμείο; Η αλήθεια είναι ότι φαίνεται ότι με τα σημερινά δεδομένα ότι θα μπορούσε κανείς να πει ότι είναι λίγο νωρίς, ποτέ όμως δεν είναι και νωρίς από την άλλη. Φαίνεται να αγνοούν το ρόλο του Ταμείου Ανάκαμψης, αλλά και του τρόπου που μπορούν να αντλήσουν τους σχετικούς πόρους. Από την καθημερινή μας επαφή μαζί τους θα μπορούσα να εκτιμήσω ότι περίπου το 20% αυτών έχουν πλήρη γνώση των επιμέρους δράσεων του ελληνικού σχεδίου ανάπτυξης, που βεβαίως είναι ένα ποσοστό που συνδράμουμε και εμείς οι τράπεζες κατά το μέγιστο δυνατό βαθμό, αλλά και τα ενημερωτικά βεβαίως δίκτυα προκειμένου σιγά σιγά

το awareness να ενισχύεται ακόμα περισσότερο. Παρόλα αυτά όμως θα μπορούσα να πω ότι σήμερα περίπου ένα 30% δεν έχει καθόλου γνώση του ρόλου και της προστιθέμενης αξίας που διαδραματίζουν αυτού οι σχετικοί πόροι. Και αν εστιάσουμε και σε ακόμα πιο μικρές επιχειρήσεις τότε ο βαθμός εξοικείωσης είναι πολύ χαμηλότερος.

Ως τραπεζικό σύστημα πως προετοιμάζεστε για να στηρίξετε χρηματοδοτικά τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις; Και φυσικά να ανακάμψει και η οικονομία μέσα από αυτό; Το τραπεζικό σύστημα διαχειρίζεται αυτή τη στιγμή την πρόκληση της διαχείρισης αυτών των πόρων. Αυτοί οι πόροι θα διατεθούν στην ελληνική οικονομία και επιχειρήσεις με δύο μορφές. Με την μορφή των επιδοτήσεων και την μορφή των δανείων. Η διαδικασία αξιολόγησης της επιλεξιμότητας των επενδυτικών σχεδίων διενεργείται σε δύο στάδια. Και στο πρώτο στάδιο φαίνεται ο ρόλος ουσιαστικά του χρηματοπιστωτικού ιδρύματος, δηλαδή ο φάκελος επένδυσης έρχεται στο πιστωτικό τραπεζικό ίδρυμα προκειμένου να αξιολογηθεί η δυνατότητα δανειοδότησης του συγκεκριμένου επενδυτικού σχεδίου, με τραπεζικούς όρους και με την ιδεολογία αξιολόγησης που υιοθετεί το κάθε ίδρυμα. Μετά από την έγκριση την τραπεζική, ο φάκελος πάει σε πιστοποιημένο ανεξάρτητο ελεγκτή που συνεργάζεται με το ελληνικό δημόσιο για να αξιολογήσει ουσιαστικά την επιλεξιμότητα των επενδύσεων με τις κατευθυντήριες γραμμές του εθνικού σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας. Είναι η πρώτη φορά που υπάρχει ένα Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο και πρέπει το κάθε επενδυτικό σχέδιο της όποιας μικρομεσαίας επιχείρησης να ευθυγραμμιστεί με αυτή την προσέγγιση. Ακούγεται κάτι πολύ μεγάλο αλλά δεν είναι τόσο σύνθετα τα πράγματα. Μάλιστα το επιτόκιο χορήγησης αυτών των δανείων που θα μπορούν να χορηγηθούν από το ταμείο ανάκαμψης θα καθορίζεται με υπουργική απόφαση και εκτιμάται σε εξαιρετικά ελκυστικά επίπεδα. Δεν έχει ανακοινωθεί επισήμως και δεν θα ήθε-

λα να το αναφέρω αλλά είναι εξαιρετικά ελκυστικά τα επίπεδα και πόσο μάλλον τώρα όταν μιλάμε για μια μικρομεσαία επιχείρηση που καταλαβαίνουμε ότι η διαπραγματευτική της δύναμη πάντα φτάνει μέχρι ενός σημείου. Κατά συνέπεια ο ρόλος των τραπεζών εδώ είναι καθοριστικός και για την ορθή πιστωτική αξιολόγηση των επενδυτικών σχεδίων αλλά και στην παροχή συμβουλευτικής που είναι ένα κομμάτι πάρα πολύ κρίσιμο, για τι επιχειρήσεις τόσο για την διαμόρφωση και ωρίμανση αυτών των σχεδίων όσο και σε συνδυασμό βεβαίως με τις προτεραιότητες του Εθνικού Σχεδίου. Γιατί εδώ ως χώρα άρα και ως επενδυτικό σχέδιο κάθε μικρομεσαίας επιχείρησης υπάρχει μία προϋπόθεση. Ότι αυτές οι εκταμιεύσεις των πόρων θα πρέπει να καθοδηγηθούν σε ποσοστό τουλάχιστον 38% σε δράσεις που αφορούν την πράσινη μετάβαση, άρα να προστατευτούμε από την κλιματική αλλαγή. Και τουλάχιστον 20% για την στήριξη της ψηφιακής μετάβασης. Οπότε όλη αυτή η διαδικασία αποτελεί σήμερα μια πάρα πολύ μεγάλη άσκηση που καλούνται οι τράπεζες να απαντήσουν και στο πλαίσιο αυτό οργανώνονται σήμερα στο μέρος βεβαίως που αναλογεί σε αυτούς του πόρους στην κάθε τράπεζα. Παρόλα αυτά την ίδια στιγμή οι τράπεζες πρέπει και να διασφαλίσουν και συνολικές πιστώσεις ύψους 33 δις ευρώ για να μπορούν να στηρίξουν αυτούς τους πόρους του ταμείου ανάκαμψης. Σε αυτό το σημείο είναι κρίσιμο να αναφέρουμε και το ρόλο της συμβουλευτικής τραπεζικής στην οικονομική ανάκαμψη και την προσπάθεια των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Η συμβουλευτική τραπεζική ειδικά στην Alpha bank είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της επενδυτικής στρατηγικής μας και

πρέπει η ελληνική επιχειρηματικότητα η οποία δεν έχει σε όλο της το εύρος τη δυνατότητα να έχει πάντα έναν σύμβουλο δίπλα της και να την στηρίζει στο επόμενο βήμα, εδώ θα πρέπει να διαδραματίσουμε ένα πάρα πολύ σημαντικό και ουσιαστικό ρόλο στην εκπόνηση αυτών των σύγχρονων αναπτυξιακών πλάνων. Με κύριο στόχο την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας. Να δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας, εισοδήματα και υψηλές αποδόσεις. Με άξονα λοιπόν την εξωστρέφεια έχουμε οργανώσει αυτή την περίοδο ένα σαφάρι έγκαιρης ενημέρωσης των δυνητικά επιλέξιμων επιχειρήσεων αξιοποιώντας διάφορα data analytics που έχουμε στον οργανισμό, σχετικά με όλες τις δράσεις, -οι οποίες είναι πάρα πολλές- αλλά και στα υπόλοιπα αναπτυξιακά προγράμματα όπως ανέφερα πριν, το ΕΣΠΑ και πάει λέγοντας. Παρέχουμε λοιπόν τραπεζική και τεχνική υποστήριξη συνδράμοντας με ιδέες, επιχειρηματικά σχέδια που προωθούν εκσυγχρονισμό και πράσινη μετάβαση, με επιλογή του πλέον αποδοτικού προγράμματος ανά επιχειρηματικό σχέδιο. Γιατί αυτό είναι εκείνο που λείπει και από τον επιχειρηματία. «Ποιο από όλα τα προγράμματα ταιριάζει στις δικές μου ανάγκες». Έτσι εκπαιδεύουμε τους επιχειρηματίες, αναγνωρίζουμε ότι κάθε μικρομεσαία επιχείρηση είναι μοναδική και τη στηρίζουμε ώστε να πάρει πρωτοβουλίες και να διεκδικήσει την επιτυχία. Είμαστε με λίγα λόγια σύμβουλοι τους και όχι απλά δανειστές τους. Οπότε λοιπόν θα μπορούσαμε να πούμε ότι όλοι μαζί στο ίδιο τραπέζι στρέφουμε το βλέμμα στο μέλλον, οφείλουμε να προετοιμάσουμε το έδαφος για να είναι γόνιμο και φιλόξενο και έχουμε μπροστά μας μια πάρα πολύ μεγάλη ευκαιρία που πρέπει να αξιοποιήσουμε όλοι.

Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις βρίσκονται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι για την βιωσιμότητα τους και στην κατεύθυνση αυτή χρειάζεται να υποστηριχθούν αποτελεσματικά DIGITAL FINANCE

37

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

Σε μία ξεκάθαρα υπαρξιακή συζήτηση για το παρόν και το μέλλον των ελληνικών – και όχι μόνο – τραπεζών κινήθηκε το 19ο Bank Management Conference που διοργανώθηκε πρόσφατα από τη Boussias με τη συμμετοχή σύσσωμου του τραπεζικού κλάδου. Του ΑΓΓΕΛΟΥ ΑΝΔΡΕΟΥ

DIGITAL FINANCE

38

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

Ο επαναπροσδιορισμός της ταυτότητας της σύγχρονης τραπεζικής

Η

μετάπανδημική ατζέντα των ζητημάτων που απασχολούν τον τραπεζικό κλάδο περιλαμβάνει ένα και μόνο θέμα: πώς το ελληνικό τραπεζικό σύστημα θα ανταπεξέλθει στις ανάγκες μιας απολύτως ψηφιοποιημένης κοινωνίας, η οποία από το 2020 και μετά έχει δώσει το σύνθημα σε όλον τον επιχειρηματικό κόσμο ότι πλέον η ψηφιακή εποχή έχει όχι απλά επέλθει αλλά και εγκατασταθεί στη συνείδηση των καταναλωτών. Από εκεί και πέρα, η ευελιξία και η προσαρμοστικότητα των ελληνικών τραπεζών είναι το μεγαλύτερο ζητούμενο για ένα οικονομικό σύστημα που πρέπει, θέλοντας και μη, να συμβαδίσει με τη νέα «κανονικότητα», αν θέλει να έχει έναν διττό ρόλο: πρώτον να ικανοποιήσει τις ψηφιακές, πλέον, ανάγκες των καταναλωτών και δεύτερον να ανταγωνιστεί επί ίσοις όροις τον διεθνή ανταγωνισμό, ο

οποίος, με την καταστρατήγηση των ψηφιακών συνόρων, μπορεί πλέον πολύ πιο εύκολα να διεκδικήσει τη μερίδα του λέοντος σε μια αγορά που είναι έτσι κι αλλιώς πεπερασμένη σε αριθμούς. Αυτή η υπαρξιακή – και αξιακή θα έλεγε κανείς – κρίση μπορεί να γίνει μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για τις ελληνικές τράπεζες να εκμεταλλευτούν τις ικανότητες και τις δυνατότητες που ήδη διαθέτουν. Ήδη, από ό,τι φάνηκε και στο συνέδριο, πολλές τράπεζες έχουν αρχίσει να υλοποιούν σχέδια ψηφιοποίησης τόσο των υπηρεσιών τους όσο και των εσωτερικών τους λειτουργιών, ενώ χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Eurobank η οποία πρόσφατα προχώρησε στη δημιουργία ενός phygital καταστήματος, δίνοντας σάρκα και οστά σε αυτό που μέχρι στιγμής βρισκόταν μόνο στο τραπέζι των θεωρητικών συζητήσεων. Διαπιστώνουμε, με άλλα λόγια, πως το ελληνικό τραπεζικό σύστημα έχει αντιληφθεί πλήρως τις αλλαγές που χρειάζεται να πραγματοποιήσει, τόσο για να συγκρα-

DIGITAL FINANCE

39

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

τήσει τους πελάτες του και να επιβιώσει όσο και για να εκσυγχρονιστεί υπό το φως μιας παγκόσμιας ψηφιακής μεταστροφής που επισπεύθηκε τα τελευταία δύο χρόνια εξαιτίας μιας πανδημίας που οι σαρωτικές της συνέπειες άλλαξαν ριζικά τον τρόπο που σκέφτονται και ενεργούν οι πολίτες – καταναλωτές. Οι καλεσμένοι του 19ου Bank Management – υψηλόβαθμα στελέχη και πρωταγωνιστές των αλλαγών που βιώνει η τραπεζική αγορά – αποτύπωσαν ο καθένας ξεχωριστά και όλοι μαζί τη νέα ταυτότητα της σύγχρονης τραπεζικής. Μια ενδιαφέρουσα συζήτηση που ανέδειξε όχι μόνο τις τάσεις που διαμορφώνονται αλλά και πώς βλέπει το ίδιο το χρηματοοικονομικό σύστημα τη σχέση που χτίζει με μια νέα γενιά πελατών αλλά και την τεχνολογία που αξιοποιεί για την μεταμόρφωση της. Είναι χαρακτηριστικό πως φράσεις όπως «ψηφιακή ωριμότητα», «data analytics» και «customer onboarding» κυριάρχησαν στις περισσότερες ομιλίες και συζητήσεις, κάτι που δίνει και το στίγμα την επερχόμενης τραπεζικής γενιάς που παραδειγματίζεται από τις διεθνείς τάσεις και προσπαθεί να επαναπροσδιορίσει την ίδια την ταυτότητα του.

BANK MANAGEMENT CONFERENCE

Ιάκωβος Γιαννακλής General Manager of Retail Banking της Eurobank Ο κ. Γιαννακλής παρουσίασε το νέο phygital μοντέλο εξυπηρέτησης πελατών της τράπεζας. Όπως εξήγησε, τόσο στα φυσικά όσο και στα digital κανάλια οι πελάτες έχουν τη δυνατότητα να αλληλεπιδράσουν ψηφιακά με την Τράπεζα, έχοντας μάλιστα την ίδια εικόνα και την ίδια εμπειρία χωρίς διαφοροποίηση με τον υπάλληλο ή το μέσο. Έτσι, μία συναλλαγή μπορεί να ξεκινήσει στο m-banking και να ολοκληρωθεί μέσω ενός άλλου καναλιού, όπως το ebanking ή το κατάστημα. Μια αίτηση στεγαστικού δανείου μπορεί να ξεκινήσει στο site της Τράπεζας και να συνεχιστεί με video κλήση με εξειδικευμένο στέλεχος. Δεύτερον, οι λειτουργίες της τράπεζας αναδιαμορφώνονται εσωτερικά έτσι ώστε να χρησιμοποιείται η τεχνολογία προς το μέγιστο όφελος του πελάτη και να βελτιστοποιείται ο τρόπος δουλειάς των εργαζομένων. Η τράπεζα έχει δημιουργήσει υποδομές ώστε να μειώνονται τα έγγραφα που ζητούνται από τον πελάτη στο ελάχιστο δυνατό αξιοποιώντας υφιστάμενα, διαθέσιμα δεδομένα δικά μας ή αντλώντας από δημόσιες βάσεις δεδομένων. Οι συμβάσεις υπογράφονται και φυλάσσονται ψηφιακά και όχι φυσικά, ενώ για επαναλαμβανόμενες διαδικασίες χρησιμοποιείται η ρομποτική ώστε να αυξηθεί η ταχύτητα ανταπόκρισης και να απελευθερωθεί ο χρόνος των εργαζομένων για πιο σύνθετες και δημιουργικές εργασίες.

Δημήτρης Πλέσσας Assistant General Manager Cards & Digital Business στην Εθνική Τράπεζα Η μετάβαση στην ψηφιακή τεχνολογία επιταχύνθηκε λόγω του COVID, οι ψηφιακοί χρήστες της Εθνικής Τράπεζας έφθασαν τα 3,2 εκατομμύρια, ξεπερνώντας κατά πολύ τις φιλοδοξίες πριν από την COVID. Η συμπεριφορά των πελατών παραμένει ακόμη και μετά από περιορισμούς μετακίνησης, μερίδιο μηνιαίων χρηματικών συναλλαγών σε υποκαταστήματα μικρότερο από 4%. Παράλληλα, οι τράπεζες έσπευσαν να μεταφέρουν πλήρεις διαδικτυακές διαδρομές πελατών από την ενσωμάτωση στη δέσμευση στις πωλήσεις προϊόντων και υπηρεσιών. Είναι γεγονός ότι ενσωμάτωση πελατών είναι ένα από τα πιο δύσκολα ταξίδια μετάβασης, η Εθνική ηγήθηκε με επιτυχία στην αγορά με την ενσωμάτωση πελατών. Το ψηφιακό περιβάλλον παρέχει πολλές ευκαιρίες για δέσμευση: λειτουργικότητα PFM, δυνατότητες εξατομίκευσης καρτών, δείκτες οικονομικής υγείας. Η ψηφιακή τραπεζική προσφέρει επίσης τη δυνατότητα προώθησης προϊόντων την κατάλληλη στιγμή, η χρήση των δεδομένων και των αναλυτικών στοιχείων των πελατών αποτελεί σημαντικό και ισχυρό εργαλείο. Με αυτά τα δεδομένα, ο ρόλος των υποκαταστημάτων αλλάζει: χωρίς μετρητά, συζήτηση, διαβούλευση, εκπαίδευση των πελατών για προσωπικά οικονομικά και επενδύσεις. Με άλλα λόγια, το μελλοντικό υποκατάστημα μπορεί κάλλιστα να είναι online στο metaverse.

DIGITAL FINANCE

40

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

Παναγιώτης Διβριώτης Chief Retail Officer της Attica Bank Φαίνεται ότι υπάρχει ένα consensus για το πού θα καταλήξει η ψηφιακή μεταστροφή των τραπεζών. Σίγουρα οδηγούμαστε σε ένα λειτουργικό επιχειρηματικό μοντέλο, όπου θα συνδυάζει τις ψηφιακές υπηρεσίες με την φυσική εξυπηρέτηση, την δια ζώσης εξυπηρέτηση πελατών δηλαδή. Πρόκειται για ένα πολυκαναλικό μοντέλο που θα προσφέρει μια βέλτιστη εμπειρία πελάτη. Αυτό που θα επιδιώξουμε είναι να δώσουμε τη δυνατότητα στους πελάτες να εκκινήσουν μια ενέργεια από οποιαδήποτε κανάλι και να μπορούν να σταματήσουν και ένα επανεκκινήσουν την διαδικασία σε οποιοδήποτε άλλο κανάλι. Αυτό το μοντέλο κάποιοι το ονομάζουν phygital άλλοι υβριδικό, ωστόσο το digital – only στην Ελλάδα είναι λίγο δύσκολο να επικρατήσει, παρ’ όλη τη ψηφιακή ωριμότητα των καταναλωτών. Ωστόσο, έχουν γίνει πολλά βήματα προς την ψηφιοποίηση, τόσο με την ώθηση που έδωσε η ψηφιοποίηση των υπηρεσιών του ελληνικού κράτους, αλλά και ο ανταγωνισμός από τις λεγόμενες neobanks. Σε ό,τι αφορά το φυσικό κόσμο, η εξυπηρέτηση αναμένεται να έχει περισσότερο συμβουλευτικό χαρακτήρα, γιατί – κακά τα ψέματα – οι τραπεζικές διαδικασίες μπορεί να μην είναι κατανοητές από όλους και η επίλυση προβλημάτων τίθεται στο προσκήνιο όλων των προσπαθειών των τραπεζών.

Δημήτρης Κυπαρίσσης CEO στην Optima Bank Η τράπεζα του μέλλοντος είναι αυτή που θα καταφέρνει να προσφέρει στον πελάτη, είτε είναι ιδιώτης, είτε επιχείρηση, τις λύσεις που χρειάζεται, με τον τρόπο που επιθυμεί να του προσφέρονται. Αναμφισβήτητα πρόκειται για μια phygital τράπεζα που θα πατά γερά πάνω σε δύο κόσμους, στον φυσικό και τον ψηφιακό. Αυτή, την τράπεζα του αύριο, επιδιώκουμε να φέρουμε σήμερα μέσω της Optima bank. Μέσα από μια διαφορετική φιλοσοφία, διαμορφώνουμε μια πρωτόγνωρη, βέλτιστη τραπεζική εμπειρία, προσφέροντας με τρόπο απλό και γρήγορο, εξατομικευμένα προϊόντα και υπηρεσίες που απαντούν στις ανάγκες κάθε πελάτη. Στόχος μας είναι να αποτελούμε έναν ουσιαστικό σύμμαχο για κάθε ιδιώτη που θέλει να επενδύσει τις οικονομίες του, αλλά και για κάθε επιχείρηση που θέλει να πάρει το μέλλον στα χέρια της. Με αυτόν τον τρόπο αποτελούμε ένα πραγματικό στήριγμα για την ελληνική οικονομία, προκειμένου να απελευθερώσει τις πραγματικές της δυνατότητες. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός δεν είναι αυτοσκοπός. Δεν είναι ένα κουτάκι στο οποίο πρέπει απλώς να κάνουμε τσεκ. Ακολουθεί ένα πολύ μεγαλύτερο σχέδιο και υπηρετεί έναν πολύ σημαντικότερο σκοπό. Στην Optima bank ο σκοπός αυτός εντοπίζεται στην παροχή της βέλτιστης εμπειρίας. Στη δημιουργία μιας τράπεζας που θα είναι κάθε φορά, ένα βήμα μπροστά από την εποχή της.

Παναγιώτης Τουρναβίτης CEO της Συνεταιριστικής Τράπεζας Καρδίτσας

Δημήτρης Στρογγυλόπουλος Senior Director, Digital Banking Division στην Alpha Bank

Η συμπεριφορά των πελατών και η σχέση τους με την τράπεζα έχει αλλάξει άρδην και τα ζητούμενα για εκείνους δεν είναι απλώς μια απλοποιημένη τραπεζική εμπειρία, αλλά και μια συνεχής δυνατότητα να μπορούν να αλληλεπιδρούν με την τράπεζα τους κάθε στιγμη της ημέρας. Η εξυπηρέτηση πελατών και ο τρόπος που τη διαχειρίζεται μια τράπεζα είναι το πιο βασικό συστατικό επιτυχίας μιας τράπεζας, που πλέον έχει αναχθεί σε ένα πολυδιάστατο εργαλείο και περιλαμβάνει πολλές παραμέτρους. Αρχικά, οι πελάτες επιζητούν μια εξυπηρέτηση που θα γίνεται με απλό και γρήγορο τρόπο, ωστόσο θα πρέπει επίσης να τους δίνει τη δυνατότητα εναλλατικών επιλογών. Παράλληλα, παρατηρούμε ότι ακόμα και παραδοσιακοί – και ίσως μεγαλύτεροι σε ηλικία – πελάτες είναι ανοιχτοί ή και επιζητούν διευρυμένα κανάλια τόσο στην εξυπηρέτηση τους όσο και στον τρόπο απόκτησης τραπεζικών προϊόντων. Βλέπουμε λοιπόν πως υπάρχει μια εξίσωση της σύγχρονης τραπεζικής με το retail, καθώς πελάτης και καταναλωτής είναι ακριβώς το ίδιο πρόσωπο, αναζητώντας την καλύτερη δυνατή εξυπηρέτηση που μπορεί να συγκριθεί με την εξυπηρέτηση ιδιωτικών retail επιχειρήσεων και μια παρόμοια εμπειρία αλληλεπίδρασης με την τράπεζα του.

Η πελατειακή βάση των τραπεζών έχει αλλάξει δραματικά τα τελευταία δύο χρόνια, καθώς η κοινωνία εξοικειώνεται όλο και περισσότερο με την ψηφιακή πραγματικότητα. Είναι χαρακτηριστικό ότι προ πανδημίας, ένας στους τέσσερις πελάτες επέλεγαν να εξυπηρετηθούν από το φυσικό υποκατάστημα μιας τράπεζας, ενώ στη μεταπανδημική εποχή, και μόλις ενάμιση χρόνο μετά, πλέον μόλις 1 στους 8 εξακολουθεί να αναζητά τη φυσική παρουσία στην τράπεζα του. Παράλληλα, παρατηρούμε μια «έκρηξη» στην ζήτηση για τραπεζικά προϊόντα μέσω του web, αφού το 40% των πελατών της Alpha Bank πλέον προχωρούν στην αγορά υπηρεσιών και προϊόντων μέσω του web banking. Αυτή όμως η ψηφιακή ωριμότητα έχει και ένα άλλο αντίκτυπο, καθώς έχει κάνει πολύ λίγο ανεκτικό τον πελάτη στην καθυστέρηση ή την πολυπλοκότητα της εξυπηρέτησης του. Η έκθεση των καταναλωτών σε διεθνείς digital κολοσσούς όπως την Apple και την Amazon έχει «κακομάθει», αν επιτρέπεται ο όρος, τον καταναλωτή, καθώς απαιτεί την ίδια άμεση και απλοποιημένη διαδικασία και από το τραπεζικό του πάροχο. Αυτό σημαίνει πως οι τράπεζες θα πρέπει να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζονται customer service, να το απλοποιήσουν και να προσφέρουν μια εμπειρία χρήστη εφάμιλλη των μεγάλων διεθνών digitalfirst επιχειρήσεων.

DIGITAL FINANCE

41

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

BANK MANAGEMENT CONFERENCE

Ιωάννης Τσαβδαρίδης Chief Information and Digital Officer της Συνεταιριστικής Τράπεζας Ηπείρου Το θέμα της κυβερνοασφάλειας στις τράπεζες είναι ίσως από τα πιο κρίσιμα, καθώς ο ψηφιακός μετασχηματισμός τόσο σε επίπεδο υπηρεσιών και προϊόντων όσο και σε επίπεδο εσωτερικών διεργασιών έχει καταστήσει τους οργανισμούς πιο εκτεθειμένους και ευάλωτους σε κυβερνοεπιθέσεις. Έχει παρατηρηθεί μάλιστα πως αυτές οι επιθέσεις έχουν αλλάξει σε ένταση, ρυθμό και τεχνολογικό επίπεδο, καθώς είναι πολύ πιο εξειδικευμένες και πιο ανθεκτικές σε σχέση με παλαιότερα. Αυτές οι εξελίξεις επιβάλουν στις τράπεζες να εξοπλιστούν με συστήματα που να μπορούν να ανταποκρίνονται αποτελεσματικά στις σύγχρονες ανάγκες της κυβερνοασφάλειας προκειμένου να προστατευτούν τόσο οι ίδιες όσο και οι πελάτες τους. Σίγουρα, βοηθά η υιοθέτηση μιας στρατηγικής που θα επιτρέπει σε έναν οργανισμό να θωρακίζεται ολιστικά σε όλο το φάσμα των διεργασιών της, και αυτό θα πρέπει να είναι προτεραιότητα για όλους. Το λάθος που γίνεται συχνά είναι να ρίχνουμε το βάρος της προσοχής μας στην τεχνολογική ανάπτυξη χωρίς παράλληλα να ενισχύεται η ασφάλεια των συστημάτων ή να θεωρούμε πως μια απλή θωράκιση είναι αρκετή για να ανακόψει τυχόν κακόβουλες επιθέσεις. Αυτό είναι μια νοοτροπία που μπορεί να στοιχήσει σε μια τράπεζα και άρα θα πρέπει να αναθεωρήσει τη στρατηγική της.

Σταυρούλα Καμπουρίδου CEO της ΔΙΑΣ Α.Ε. Η ανάγκη των πελατών των τραπεζών για άμεσες πληρωμές έχει οδηγήσει την ελληνικό τραπεζικό σύστημα να αγκαλιάσει το ευρωπαϊκό όραμα του TIPS, όπου οι πληρωμές πραγματοποιούνται μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα. Οι τράπεζες έχουν ήδη αφουγκραστεί τις αλλαγές που έχουν επέλθει στην συμπεριφορά τόσο των καταναλωτών όσο και των επιχειρήσεων, την εξοικείωση τους με τις ψηφιακές υπηρεσίες που προσφέρουν αμεσότητα και απλότητα στις τραπεζικές διαδικασίες, γι΄ αυτό και οι περισσότερες έχουν προσχωρήσει και υιοθετήσει το TIPS προκειμένου να προσφέρουν απρόσκοπτα άμεσες συναλλαγές. Μπορούμε να πούμε ότι ο σύγχρονος ψηφιακός πελάτης θέλει να μεταφέρει τα χρήματα του ακριβώς με την ίδια ταχύτητα που μπορεί να στέλνει ένα μήνυμα στο WhatsApp, και αυτό ακριβώς έρχεται να του προσφέρει το TIPS από τις αρχές της νέας χρονιάς. Οι τράπεζες έχουν στα χέρια τους πια τη δυνατότητα να αυτοματοποιήσουν τις διαδικασίες και να προσφέρουν μια εμπειρία χρήστη που θα ικανοποιήσει και τους πιο απαιτητικούς πελάτες. Είναι σαφές πως το TIPS θα προσφέρει μια σειρά από δυνατότητες που θα ωφελήσουν όχι μόνο τον τελικό καταναλωτή αλλά και τις επιχειρήσεις που στηρίζονται στις τράπεζες για να μπορέσουν να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους και να προσφέρουν μια καλή εμπειρία χρήστη.

DIGITAL FINANCE

42

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

Πέτρος Καπασούρης Γενικός Διευθυντής της Τειρεσίας Α.Ε.

Tο μεγαλύτερο μέρος των δεδομένων στην ανθρώπινη ιστορία έχει δημιουργηθεί τα τελευταία λίγα χρόνια και το σπουδαιότερο, ότι διεθνείς οργανισμοί εκτιμούν ότι ο ρυθμός ανάπτυξή τους δεν αναμένεται να ισορροπήσει σύντομα. Έχει ήδη θεσμοθετηθεί το «open banking» όπου παρέχεται η δυνατότητα στους ιδιώτες ή σε επιχειρήσεις να διαθέτουν ψηφιακά και αυτοματοποιημένα τα τραπεζικά δεδομένα κινήσεως λογαριασμών που τους αφορούν όποτε και όπου αυτοί επιθυμούν. Διευκολύνεται έτσι η διάθεση και η χρήση τέτοιων πληροφοριών κατά περίπτωση, με πλήρη διαφάνεια, έλεγχο και όταν κατά την κρίση του δικαιούχου εξυπηρετείται ο σκοπός του. Αυτή η τάση συζητείται να διευρυνθεί σε «open finance». Το open finance είναι μια πιο γενικευμένη πλέον χρήση οικονομικών πληροφοριών, πάντα κατ΄ εντολή των ιδιωτών ή των επιχειρήσεων που τους αφορά. Γίνεται αντιληπτό ότι πλέον, κατά περίπτωση, είναι δυνατόν με την ακριβέστερη πληροφόρηση και τη βελτίωση της εκτίμησης της φερεγγυότητας και της πιστοληπτικής ικανότητας να διευρυνθεί σε περισσότερους η διαθεσιμότητα οικονομικών προϊόντων και υπηρεσιών αν και όποτε το επιλέξουν οι δικαιούχοι των πληροφοριών. Ενισχύονται οι οικονομικές επιλογές για την κάθε επιχείρηση ή ιδιώτη ενώ ταυτόχρονα βελτιώνεται η δυνατότητα να λαμβάνονται καλύτερες και ασφαλέστερες αποφάσεις.

Χρυσοί Χορηγοί

Μεγάλοι Χορηγοί

Κωνσταντίνος Καλογεράκης FinTech Innovation Director στην Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα από το 2019 μετασχηματίζεται από έναν παραδοσιακά δημόσιο οργανισμό σε μια fintech, καθώς έχει αφουγκραστεί τις ριζικές και σαρωτικές αλλαγές που φέρνει η τεχνολογία στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Έχουμε περάσει στην εποχή του Web 3.0, το οποίο φέρνει περισσότερα data από ποτέ και έχει ως βασικό της εργαλείο την τεχνητή νοημοσύνη. Αυτό θεωρούμε ότι δίνει μια μεγάλη ευκαιρία στις τράπεζες, τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε ελληνικό επίπεδο, να μετασχηματίσουν τα λειτουργικά τους μοντέλα και να περάσουν σε μια νέα εποχή όπου θα αλλάξει ο ρόλος τους, μετατρέποντας τους από σημεία συναλλαγών σε εταιρείες παροχής δεδομένων αλλά και παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών. Θα μπορούν να δημιουργήσουν νέα efficiencies σε επίπεδο ανταλλαγής αξιών, και θα γίνουν data intermediator, όπου θα γίνουν διαχειριστές δεδομένων σε decentralized περιβάλλον. Εμείς ως Αναπτυξιακή Τράπεζα έχουμε την ευκαιρία να στήσουμε κάτι που θα προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα και θα αξιοποιήσουμε πολλές από τις τεχνολογίες που έρχονται στο προσκήνιο προκειμένου να περάσουμε στη νέα εποχή, μιας και είμαστε οργανισμός data aggregator. Έχουμε καταφέρει μέσα σε 2 χρόνια να εξυπηρετήσουμε ένα μεγάλο πλήθος πελατών, όπου τα δεδομένα αυτά είναι προφανώς αξιοποιήσιμα.

Χορηγοί

Τιμητική υποστήριξη

DIGITAL FINANCE

43

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

Χορηγός επικοινωνίας

D I G I TA L G A M E C H A N G E R S

ΞΕΝΟΦΏΝ ΛΙΑΠΆΚΗΣ

Η συνεχής βελτίωση των δεξιοτήτων στη νέα πραγματικότητα Ο Ξενοφών Λιαπάκης υποστηρίζει πως η βελτίωση και ενίσχυση των δεξιοτήτων αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της σύγχρονης εργασιακής συνθήκης.

Η

συνεχής αλλαγή ρόλων και οργανωτικών δομών στον επαγγελματικό μας βίο αποτελεί πλέον μέρος της νέας εργασιακής μας κανονικότητας. Για τον λόγο αυτό όλοι έχουν συνειδητοποιήσει ότι η συνεχής βελτίωση και ανάπτυξη τόσο των hard όσο και των soft δεξιοτήτων και ικανοτήτων τους είναι αναπόφευκτη. Οι hard δεξιότητες είναι αυτές που αποκτώνται μέσω της κατάρτισης, της εκπαίδευσης και της εμπειρίας ενώ οι soft δεξιότητες θεωρούνται συχνά εγγενή χαρακτηριστικά του χαρακτήρα ενός ατόμου. Οι soft δεξιότητες είναι πολύ πιο δύσκολο να ποσοτικοποιηθούν καθώς και να βελτιωθούν σε σχέση με τις hard δεξιότητες που σχετίζονται με την ικανότητα ενός ατόμου να εργάζεται τόσο σε ατομικό όσο και σε ομαδικό επίπεδο.

την προσφορά των επί σειρά ετών εργαζομένων τους και υιοθετούν και προχωρούν, ως προς την βελτίωση των hard skills τους, σε μια σειρά από upskilling και reskilling προγράμματα τα οποία στοχεύουν, μέσω της διαρκούς εκπαίδευσης, στην αναβάθμιση της τεχνογνωσίας τους ώστε να μπορούν να καλύψουν τους νέους ρόλους και τις ανάγκες που συνεχώς δημιουργούνται. Παράλληλα σχετικά με τα soft skills χρησιμοποιούν προηγμένα μοντέλα αξιολόγησης χαρακτηριστικών προσωπικότητας, όπως το OCEAN ή το CANOE, είτε κατά τη διαδικασία επιλογής του νέου προσωπικού τους είτε για να βοηθήσουν το υπάρχον προσωπικό τους να τα αναγνωρίσει, να τα ποσοτικοποιήσει, να τα καλλιεργήσει, να τα αναπτύξει ή να τα βελτιώσει.

Τα δύο είδη των soft skills

Υπάρχουν πολλών ειδών προσωπικά χαρακτηριστικά που αποτελούν τα soft skills και που συνθέτουν το προφίλ ενός εργαζόμενου. Μερικά από αυτά είναι τα ακόλουθα.

Openness: Να είσαι intellectual, να έχεις φαντασία, διορατικότητα, να δοκιμάζεις νέα πράγματα και εμπειρίες, να σκέφτεσαι έξω από το κουτί και να έχεις περιέργεια.

Conscientiousness: Να οργανώνεις και να εφαρμόζεις τα πλάνα που καταστρώνεις με αποτελεσματικότητα, να έχεις ευσυνειδησία, φιλοδοξίες, επιμέλεια, αυτοπειθαρχία, συνέπεια και αξιοπιστία.

Extraversion: Να έχεις εξωστρέφεια και κοινωνικότητα, να μην φοβάσαι να εκτίθεσαι, να επικοινωνείς και να συνδέεσαι και φυσικά να έχεις αυτοπεποίθηση.

Agreeableness: Να μην έχεις δική σου agenda, να μην βάζεις τις ανάγκες σου πάνω από τις ανάγκες των άλλων, να έχεις καλοσύνη, συμπόνια, διάθεση συνεργασίας, πίστη, διάθεση να βοηθήσεις και να συμβιβαστείς όποτε αυτό χρειαστεί.

Neuroticism: Να μην έχεις συναισθηματική αστάθεια, απαισιοδοξία, υπερβολικό και μη ελέγξιμο άγχος, ανασφάλεια, αυτοκαταστροφική σκέψη, εμμονές και φόβους.

Από τη μια πλευρά, υπάρχουν soft δεξιότητες και ικανότητες με τις οποίες γεννιόμαστε όλοι, όπως η περιέργεια, η φαντασία, η δημιουργικότητα, η ενσυναίσθηση και η ανθεκτικότητα. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι αυτές οι δυνατότητες δεν μεταβάλλονται, αντιθέτως μπορούν να καλλιεργηθούν μέσω της εμπειρίας και της άσκησης. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν soft δεξιότητες και ικανότητες που μπορούν να αναπτυχθούν και να βελτιωθούν με την πάροδο του χρόνου, όπως η προσαρμοστικότητα και η κριτική σκέψη, η ομαδικότητα, η κοινωνικότητα και η συναισθηματική νοημοσύνη. Δεξιότητες που οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν τη δυνατότητα να βελτιώσουν μέσω της εμπειρίας και της πρακτικής. Με απλά λόγια, τα hard skills είναι τεχνογνωσία, ενώ τα soft skills είναι προσωπικές συνήθειες και χαρακτηριστικά που επηρεάζουν τον τρόπο λειτουργίας μας στην καθημερινή μας εργασία. Όλοι οι οργανισμοί έχουν συνειδητοποιήσει ότι η υιοθέτηση πρακτικών συνεχούς βελτίωσης τους βοηθά να προσαρμοστούν ταχύτερα στη νέα εποχή, να βελτιώσουν την παραγωγικότητα των ομάδων τους και να γίνουν πιο καινοτόμοι. Αναγνωρίζουν DIGITAL FINANCE

44

Χαρακτηριστικά των soft skills

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

Οι letter-shaped κατηγορίες

Οι soft και hard δεξιότητες και ικανότητες είναι αυτές που κατατάσσουν τους εργαζόμενους σε ποια letter-shaped κατηγορία ανήκουν. Οι πιο σημαντικές από αυτές είναι οι: I-shaped: έχουν βαθύτερη γνώση και εμπειρία σε έναν τομέα, αλλά δεν έχουν το εύρος εμπειρίας και την ικανότητα να επικοινωνούν τόσο καλά με τους υπόλοιπους, όπως έχει ένας Τ-shaped εργαζόμενος.

T-shaped: είναι τα κλασικά ευέλικτα μέλη της ομάδας, με εξειδίκευση μεν αλλά έχουν επιπλέον μια σειρά έξτρα δεξιοτήτων όπως η πιο ανοιχτή και καλύτερη επικοινωνία μεταξύ cross-functional ομάδων, ισχυρότερο κοινό όραμα για τους επιχειρηματικούς στόχους, τη συνεργασία και τη δημιουργική καινοτομία. Διαπρέπουν στις βασικές τους ευθύνες και εκτελούν έξτρα καθήκοντα εξίσου αποτελεσματικά. Επιπλέον, διαθέτουν γνωστικές δεξιότητες όπως συναισθηματική νοημοσύνη και δημιουργικότητα. Η ικανότητά τους να συνεισφέρουν γενικότερα στη λύση προβλημάτων ενισχύει τη παραγωγικότητα ενός οργανισμού. Π-shaped: έχουν δύο ξεχωριστούς τομείς βαθιάς εξειδίκευσης συνδυάζοντας τα ταυτόχρονα τα χαρακτηριστικά ενός Τ-shaped και ενός Μ-shaped εργαζομένου, δημιουργώντας ένα πραγματικά προσαρμοστικό εργαζόμενο. Η-shaped: έχουν σε βάθος εξειδίκευση και τεχνογνωσία σε δύο τομείς, ενώ η οριζόντια γραμμή είναι η ικανότητα να συνδυάζουν αυτές τις δύο περιοχές δημιουργώντας συμπληρωματική αξία. Μ-shaped: έχουν δύο κάθετες ράβδους που σημαίνει περισσότερες από μία εξειδικεύσεις, τα οποία τους κάνουν να είναι πιο ευέλικτα, ενημερωμένα και υψηλών επιδόσεων μέλη διαλειτουργικών ομάδων από ένα Τ-shaped μέλος. Υ-shaped: έχουν μια design ειδικότητα και επιπλέον έχουν τις δεξιότητες που επιτρέπουν στους σχεδιαστές να επικοινωνούν αποτελεσματικά και να συνεργάζονται με επαγγελματίες πέρα από τον ειδικό τομέα τους. Ε-shaped: έχουν εξειδίκευση σε διάφορους τομείς, ειδικές δεξιότητες στην εκτέλεση ενώ είναι και πολύ εξερευνητικά μυαλά. Είναι πρόθυμοι να εξερευνήσουν για να ικανοποιήσουν την περιέργειά τους και να αναλάβουν το ρίσκο για να εκτελέσουν νέες ιδέες, να τις μετατρέψουν σε πραγματικότητα και να καινοτομήσουν.

Comb-shaped: έχουν πολλαπλούς, αλλά όχι σε βάθος, τομείς εξειδίκευσης που τους δίνουν την ικανότητα σε έναν όλο και πιο περίπλοκο, διασυνδεδεμένο και αλληλεξαρτώμενο κόσμο να συνεργάζονται καλύτερα και συχνά να είναι πιο πολύτιμοι από έναν ειδικό. Ζ-shaped: που κάνουν ζιγκ-ζαγκ μεταξύ των ατομικών δεξιοτήτων και της μάθησης, με δυνατότητα να ξε-μαθαίνουν και να μαθαίνουν εκ νέου, καθώς περνούν εύκολα από το ένα έργο ή έναν ρόλο στον άλλο. Άλλωστε μη ξεχνάμε ότι η πιο σημαντική πρόκληση της νέας ψηφιακής εποχής που ζούμε είναι η ικανότητα γρήγορης προσαρμογής μας στη νέα τεχνολογία. Χ-shaped: έχουν βαθιά εξειδίκευση, αλλά το βάθος του συνόλου των δεξιοτήτων τους είναι λιγότερο σημαντικό από τη συναισθηματική τους νοημοσύνη και τις ηγετικές τους ικανότητες που επικεντρώνονται κυρίως στη στρατηγική και τη διαχείριση της ομάδας. Με λίγα λόγια αυτό είναι το σχήμα της «εκτελεστικής» δεξιότητας και υπογραμμίζει την ικανότητα του ατόμου να χαράσDIGITAL FINANCE

σει στρατηγική, να οδηγεί, να εμπνέει και να παρακινεί την ομάδα. Νέα επιχειρηματική κουλτούρα βελτίωσης των δεξιοτήτων Το σίγουρο είναι ότι όλες οι παραπάνω κατηγορίες εργαζομένων χρειάζονται σε ένα οργανισμό, ανάλογα με το είδος της ομάδας που θα μετέχουν, τον ρόλο που θα κληθούν να υπηρετήσουν καθώς και το προϊόν που θα διαχειριστούν. Οι δε hard και soft δεξιότητες που χαρακτηρίζουν την κάθε μια από τις παραπάνω κατηγορίες, βελτιώνονται και αναπτύσσονται μέσω των κατάλληλων εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Ανταποκρινόμενοι στη νέα αυτή πραγματικότητα, οι περισσότεροι οργανισμοί χτίζουν μια κουλτούρα/νοοτροπία συνεχούς βελτίωσης, προγραμματίζοντας για τους υπαλλήλους τους που έχουν τη δυνατότητα να βελτιωθούν, τα κατάλληλα προγράμματα που έχουν σχέση με leadership, coaching και mentorship καθώς επίσης και αναβάθμισης των γνώσεων και δεξιοτήτων τους μέσω up-skilling και re-skilling προγραμμάτων. Κλείνοντας, τόσο οι ιδιώτες όσο και οι οργανισμοί, έχουν συνειδητοποιήσει ότι δεδομένης της ταχύτητας με την οποία αλλάζει ο κόσμος γύρω μας, η συνεχής βελτίωση των γνώσεων, δεξιοτήτων και δυνατοτήτων τους αποτελεί τον game changer εκείνο που τους δίνει τη δυνατότητα να προσαρμόζονται με ταχύτητα στα νέα δεδομένα και τις προκλήσεις που παρουσιάζονται.

Τα hard skills είναι τεχνογνωσία, ενώ τα soft skills είναι προσωπικές συνήθειες και χαρακτηριστικά που επηρεάζουν τον τρόπο λειτουργίας μας στην καθημερινή μας εργασία 45

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

S TA R T U P C O R N E R

To ελληνικό fintech απογειώνεται To ελληνικό startup οικοσύστημα βρίσκεται σε συνεχή άνθηση τα τελευταία χρόνια, με αποκορύφωμα τη φετινή χρονιά, κατά την οποία το βλέπουμε να απογειώνεται και στην πρόσφατη έκθεση του Found.ation «Startups in Greece 2021/2022» Τoυ Β Α Γ Γ Ε Λ Η Β Α Γ Γ Ε Λ ΑΤ Ο Υ

Λ

ίγες μόλις ημέρες μετά την δημοσίευση του report «Startups in Greece 2021/2022» o Δημήτρης Καλαβρός - Γουσίου, Co-Founder & Partner του Found.ation & Velocity.

Partners μας μιλά για την δυναμική του

ελληνικού startup και fintech οικοσυστήματος. Τα δεδομένα της έκθεσης που, για 5η συνεχή χρονιά, παρουσιάστηκαν από το Found.ation και το EIT Digital (τμήμα του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Καινοτομίας), σε συνεργασία DIGITAL FINANCE

46

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

με την Velocity.Partners, τον κάνουν ιδιαίτερα αισιόδοξο. Αφού όπως μας λέει το 2021 ήταν μια χρονιά ρεκόρ για τις ελληνικές startup με συνολικές επενδύσεις πάνω από μισό δισ. ευρώ. «Δηλαδή τρεις φορές

περισσότερες σε σχέση με το 2020 - και σίγουρα τα καλύτερα έρχονται» όπως σχολιάζει χαρακτηριστικά. Σε αυτή τη χρονιά φτάνουμε στο κλείσιμο της περιόδου της επενδυτικής πλατφόρμας EquiFund, που έτρεξε από το 2017 έως το 2021 και τα στατιστικά αναφέρουν ότι, αυτή την τετραετία, οι κλάδοι που χρηματοδοτήθηκαν περισσότερο ήταν οι SaaS, HealthTech, Biotechnology. «Αλλά και ο χώρος του FinTech βρίσκεται κοντά στις κορυφαίες κατηγορίες. Πρόκειται για κλάδους που παρουσιάζουν ιδιαίτερη ανάπτυξη και θα απασχολήσουν ιδιαίτερα το ελληνικό οικοσύστημα και τα επόμενα χρόνια». Όπως μας εξηγεί σχετικά, ειδικά το ελληνικό fintech startup κομμάτι, παρουσιάζει, τα τελευταία δύο χρόνια, εξαιρετικά ενδιαφέροντες ρυθμούς ανάπτυξης. Αποδίδει την δυναμική του κυρίως στις τελευταίες ρυθμίσεις και αλλαγές που έχουν προέλθει από τη νέα πραγματικότητα του open banking, αλλά και την αναθεωρημένη οδηγία PSD2 της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γύρω από τα ανοιχτά δεδομένα στον χώρο των τραπεζικών υπηρεσιών. Έτσι όπως λέει «…σιγά σιγά, έχουν αρχίσει και αναδεικνύονται στον χώρο του fintech εταιρείες, οι οποίες δεν περιλαμβάνουν στην ενασχόλησή τους μόνο το B2B κομμάτι και το enterprise software, αλλά διαθέτουν και consumerfacing χαρακτηριστικά, δηλαδή προϊόντα και υπηρεσίες που απευθύνονται στον τελικό καταναλωτή. Πρόκειται για μία τάση που αναμένουμε να δούμε να αναπτύσσεται ακόμη περισσότερο μέσα στα επόμενα χρόνια».

Εποχή για χρηματοδοτήσεις και ευκαιρίες

Δημιουργήθηκε έτσι ένα ενδιαφέρον momentum αυτή την περίοδο, όπως εξηγεί, που περιλαμβάνει την ανακύκλωση ταλέντου από άλλες startup εταιρείες και το πάντρεμά τους με στελέχη από τον χώρο των χρηματοπιστωτικών και τραπεζικών κλάδων και γιαυτό «… βλέπουμε ομάδες που προκύπτουν από αυτές τις δύο συγκεκριμένες δεξαμενές και η εκτίμησή μας είναι ότι αυτό το πάντρεμα εμπειριών έχει μεγάλο ενδιαφέρον για τη δημιουργία νέων προϊόντων και υπηρεσιών».

«Όταν κάπου υπάρχει ευκαιρία, το κεφάλαιο ακολουθεί» μας λέει χαρακτηριστικά. «Έχουμε ήδη δει ότι μέσα στο top 10 των ελληνικών most-funded startups για το 2021 υπάρχουν και fintech εταιρείες». Ανάμεσα στις πιο σημαντικές επενδύσεις για τη χρονιά που διανύουμε και αφορούν το χώρο του fintech, όπως καταγράφεται και στο report «Startups in Greece 2021-2022», ξεχωρίζει εταιρείες όπως οι Belvo, Finloup, Plum. «Και φυσικά η Viva Wallet. Θεωρούμε ότι η τάση αυτή θα συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια και ότι, καθώς δημιουργούνται προϊόντα και υπηρεσίες για τις νέες γενιές (millennials & Gen Z), θα δούμε ολοένα και περισσότερα κεφάλαια να διοχετεύονται και στη χώρα μας και σε ευρωπαϊκό επίπεδο - αυτό είναι κάτι αρκετά σημαντικό να τονιστεί». Όπως ήταν αναμενόμενο η ερώτηση για το αν τελικά η Ελλάδα είναι κατάλληλο περιβάλλον για την ανάπτυξη startups και ιδιαίτερα fintechs έρχεται φυσικά στην κουβέντα. Τελικά που είναι πιο εύκολο για μια ελληνική fintech να βρει χρηματοδότηση και να εξελιχθεί και γιατί; Με βάση την εμπειρία του θεωρεί ότι όπως συμβαίνει σε όλες τις περιπτώσεις, είναι πολύ πιο εύκολο να βρεθεί θεσμική χρηματοδότηση από κάποιο venture capital fund από τη χώρα προέλευσης. Γ ιατί όπως εξηγεί, με αυτόν τον τρόπο, μπορούν οι founders μίας startup να επιβεβαιώσουν όλα τα assumptions τα οποία έχουν στο business plan, στο χαρτί και στο μυαλό τους και, με της βοήθεια αυτής της πρώτης χρηματοδότησης, να βρουν το product-market fit τους και στη συνέχεια, να βγουν σε μία δεύτερη χώρα. Η Ελλάδα όπως μας λέει, αποτελεί κατάλληλο πεδίο ανάπτυξης για μία startup και ο λόγος είναι απλός: «Έχει να κάνει με το ότι υπάρχει ενδιαφέρουσα συγκέντρωση σε επίπεδο δραστηριότητας διαφόρων πλευρών του χρηματοπιστωτικού προϊόντος, όπως κάρτες κ.λπ. Είναι κατάλληλο πεδίο ανάπτυξης, καθώς αναφερόμαστε σε προϊόντα και υπηρεσίες, οι οποίες έχουν περιφερειακή λογική και δυναμική σε έναν αρκετά μεγάλο βαθμό, καθώς συνήθως το κομμάτι της νοτιοανατολικής Ευρώπης DIGITAL FINANCE

47

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

Σιγά σιγά, έχουν αρχίσει και αναδεικνύονται στον χώρο του fintech εταιρείες, οι οποίες δεν περιλαμβάνουν στην ενασχόλησή τους μόνο το B2B κομμάτι και το enterprise software, αλλά διαθέτουν και consumer-facing χαρακτηριστικά, δηλαδή προϊόντα και υπηρεσίες που απευθύνονται στον τελικό καταναλωτή. ΔΗΜΉΤΡΗΣ ΚΑΛΑΒΡΌΣ ΓΟΥΣΊΟΥ Found.atrion

υπολείπεται 2-3 χρόνια σε σχέση με τις εξελίξεις σε άλλες, πιο ανεπτυγμένες αγορές. Επίσης, το κομμάτι των unbanked και των underbanked στη χώρα μας είναι υψηλό, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι υπάρχει πεδίο δόξης λαμπρό για νέα fintech που μπορούν να δώσουν απαντήσεις και λύσεις σε κομμάτια χρηστών στους οποίους οι παραδοσιακές τράπεζες δεν μπορούν να προσφέρουν προϊόντα ή απλά τα προϊόντα τους δεν τους είναι ελκυστικά».

S TA R T U P C O R N E R

μεγάλους οργανισμούς, ενώ κατέχουμε σημαντική θέση στο οικοσύστημα καινοτομίας όντας μια από τις εταιρείες με τη μεγαλύτερη εμπειρία και δραστηριότητα σε hackathons και σε εκπαίδευση digital skills».

Το λαμπρό μέλλον του ελληνικού fintech

Ο ρόλος του Found.ation στο ελληνικό startup οικοσύστημα

Σε αυτή την πορεία των ελληνικών startups προς τις χρηματοδοτήσεις και την ανάδειξη τους ο ρόλος του Found. ation μπαίνει στο κέντρο της συζήτησης. Η αποτύπωσή του ελληνικού οικοσυστήματος με το ετήσιο report «Startups in Greece», σε συνεργασία με το EIT Digital και την Velocity.Partners, με σκοπό την καταγραφή των ευκαιριών χρηματοδότησης και των προφίλ των startups στην Ελλάδα, αποτελεί βασικό εργαλείο τόσο για την επιχειρηματική όσο και την startup κοινότητα. «Πριν λίγες μέρες, δημοσιεύσαμε το φετινό report «Startups in Greece 20212022», που φέτος έχει νέους στρατηγικούς συνεργάτες και υποστηρίζεται από την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων (HDBI), ενώ τελεί υπό τη χορηγία των Eurobank | egg – enter•grow•go | Corallia και Oracle for Startups» μας λέει. Στο report καταγράφονται όλες οι επενδύσεις που έχουν πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο του χρηματοδοτικού προγράμματος EquiFund, αλλά και από επενδυτικά σχήματα της Ελλάδας και του εξωτερικού και αναλύεται το προφίλ των εταιρειών που έχουν ενισχυθεί, με

στόχο να προβληθεί το ελληνικό οικοσύστημα περισσότερο στο εξωτερικό και να προσελκυθούν επενδυτές, συνεργάτες, αλλά και ταλέντα. «Το Found. ation - μια εταιρεία που εμείς οι ίδιοι θεωρούμε ότι είναι startup - βρίσκεται από την αρχή της ίδρυσής της κοντά στο οικοσύστημα, τόσο ως χώρος coworking, όσο και ως χώρος όπου πραγματοποιούνταν meetups και συνέδρια. Ακόμη, χάρη στην πολυετή συνεργασία μας με το EIT Digital, υλοποιούμε ένα μοναδικό πρόγραμμα επιτάχυνσης και οικονομικής ενίσχυσης πολύ πρώιμων startups, που τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχει επενδύσει €465.000, βοηθώντας να δημιουργηθούν 33 εταιρείες. Τέλος, λειτουργούμε ως σύνδεσμος ανάμεσα σε ανεπτυγμένες startups και

Και μιας και το τέλος της χρονιάς πλησιάζει, ζητήσαμε και μια πρόβλεψη για το μέλλον του ελληνικού fintech. «Σύμφωνα με όσα βλέπουμε, ίσως η πρώτη χρονικά έξοδος εταιρείας με αποτίμηση πάνω από το 1 δισ. ευρώ (η πρώτη unicorn στη χώρα μας, η εταιρεία Viva Wallet) θα προκύψει από τον χώρο του fintech. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα εκθετικό φαινόμενο και θετικά απόνερα για την επόμενη φάση της αγοράς μας. Άνθρωποι που θα απολαύσουν τους καρπούς αυτής της εξόδου, είτε ως στελέχη είτε ως επιχειρηματίες, από αυτή την πρώτη unicorn, θα επανέλθουν στην αγορά κατέχοντας άλλους ρόλους, είτε ως επενδυτές είτε ως επιχειρηματίες, ώστε να δώσουν πνοή σε μία νέα γενιά υπηρεσιών και προϊόντων. Επομένως, θεωρούμε ότι το επόμενο έτος είναι πολύ ενδιαφέρον για τον χώρο αυτό, καθότι μία μεγάλη έξοδος, όπως αυτή που περιμένουμε, στο επίπεδο που την περιμένουμε για την Viva Wallet, μπορεί να έχει πολύ έντονο, πολλαπλασιαστικό αντίκτυπο αποτύπωσης στην ευρύτερη αγορά μας, όχι μόνο της fintech, αλλά και ευρύτερα της startup κοινότητας, με τον ίδιο τρόπο που, για παράδειγμα, το Skype αποτέλεσε για πολλά χρόνια σημείο αναφοράς και έμπνευση για την εσθονική startup σκηνή».

Ειδικά το ελληνικό fintech startup κομμάτι,παρουσιάζει τα τελευταία δύο χρόνια, εξαιρετικά ενδιαφέροντες ρυθμούς ανάπτυξης, λόγω του open banking, αλλά και του αναθεωρημένου PSD2 DIGITAL FINANCE

48

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

OPINION

Της Π Α Ν Α Γ Ι Ώ ΤΑ Σ Κ Ο Β Ά Ν Η

Ανάπτυξη και εκσυγχρονισμός μέσα από τις αντιξοότητες Η Παναγιώτα Κοβάνη, Head of Insurance της BearingPoint UK, αναλύει για το Digital Finance, τα key insights για το παρόν και το άμεσο μέλλον του κλάδου ασφαλειών.

Τ

ο 2021 υπήρξε μια ακόμη χρονιά μη προσδόκιμων μεγάλων αλλαγών για τον κλάδο των ασφαλειών παγκοσμίως. Μεγάλης εκτάσεως φυσικές καταστροφές, όπως το απροσπέλαστο που δημιουργήθηκε στο κανάλι του Σουέζ -με τη γνωστή ιστορία του Ever Given-, η παγκόσμια αναστάτωση και δυσκολίες στον κλάδο του supply chain, καθώς και η συνέχιση της πανδημίας, δημιούργησαν καινούριες προκλήσεις, αλλά και ευκαιρίες για τον κλάδο. Το 2022 δεν αναμένεται να είναι πολύ διαφορετικό, σε ό,τι αφορά τις προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει ο κλάδος. Ωστόσο, οι οικονομικές προβλέψεις είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικές: σύμφωνα με έρευνα του Swiss Re Institute, η παγκόσμια ζήτηση για ασφαλιστικές παροχές προβλέπεται να αυξηθεί ως και 3.9% -με τα premiums να ξεπερνούν τα 7 τρισεκατομμύρια δολάρια ως τα μέσα του 2022- σημαίνοντας έτσι τη μεγαλύτερη ραγδαία αύξηση που ο κλάδος έχει δει μέχρι τώρα. Παρά τη θετική πρόβλεψη των επιστημόνων του κλάδου όμως, ο κόσμος των ασφαλειών θα αντιμετωπίσει οικονομικές και άλλες δυσκολίες: από την αύξηση του πληθωρισμού, την περαιτέρω ανησυχία και επικαιροποίηση του κλιματικού ρίσκου, μέχρι τις γρήγορες αλλαγές στις προτιμήσεις των καταναλωτών και τη συνεπαγόμενη δημιουργία καινούριων προϊόντων. Καταλυτικός παράγοντας, στο πως και πόσο γρήγορα οι ασφαλιστικοί φορείς θα αντιδράσουν στις επερχόμενες αλλαγές, θα είναι η βελτιστοποίηση του customer

experience. Από την εμπειρία χρόνων και έχοντας δουλέψει σε παρόμοια project, ο κοινός παρονομαστής ήταν η βελτίωση της πελατειακής εμπειρίας, λαμβάνοντας πάντοτε υπόψη τα εσωτερικά silos και όρια που έχει η εκάστοτε ασφαλιστική, λόγω συστημάτων, ανθρώπων, διαδικασιών κλπ. Οι προσπάθειες βελτίωσης της πελατειακής εμπειρίας θα γίνουν πλέον πιο εξωστρεφείς και ο πελάτης θα είναι πλέον στο κέντρο των ασφαλιστικών δι-

Aναμένεται να δούμε αλλαγή στον υπολογισμό του ρίσκου και τον υπολογισμό των premiums, όπως επίσης και της ρευστότητας των εταιρειών αδικασιών. Η οποιαδήποτε προσπάθεια αλλαγής εσωτερικών διαδικασιών, για λόγους efficiency and effectiveness, θα έχει αφετηρία και κέντρο τον πελάτη. Τα προϊόντα θα εξειδικευθούν και θα δημιουργούνται για να εξυπηρετήσουν ένα συγκεκριμένο πελάτη, αντί για ένα συγκεκριμένο δημογραφικό ή μερίδα, όπως ίσχυε μέχρι τώρα. Μοχλός στην όλη προσπάθεια θα είναι η βαθιά γνώση του αντικειμένου του customer experience, όπως DIGITAL FINANCE

49

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

επίσης και η βαθιά γνώση του κλάδου. Η μάχη για την προσέλκυση ταλέντου έχει γίνει πιο σύνθετη από ποτέ, δεδομένου ότι τα κριτήρια του ανθρώπινου δυναμικού έχουν πλέον προχωρήσει παραπέρα από αυστηρά οικονομικά, στη σωστή εξισορρόπηση δουλειάς και προσωπικής ζωής. Σε έρευνα που διεξήγε το μέσο κοινωνικής δικτύωσης LinkedIn, οι συμμετέχοντες ερωτήθηκαν ποια μορφή θα ήθελαν να έχει η δουλειά τους μετά την πανδημία. Η συντριπτική πλειοψηφία του 78% απάντησε ζητώντας μια υβριδική μορφή, όπου στο μεγαλύτερο μέρος του χρόνου η εργασία διεξάγεται διαδικτυακά (με τηλεργασία) και μικρότερο μέρος αυτής με φυσική παρουσία στο γραφείο. Οι ασφάλειες θα πρέπει θα επανεξετάσουν το θέμα αυτό (με πολλές ήδη να εφαρμόζουν καινούριες πολιτικές), όπως επίσης και το πως να προσελκύσουν και να διατηρήσουν το high-level talent που κατέχουν, την πολυπόθητη γνώση του κλάδου technology και ειδικά δεξιότητες πάνω στο data analysis. Τέλος, σε ότι αφορά τη διαμόρφωση της στρατηγικής των επόμενων χρόνων και όχι μόνο για το 2022, μέσα στους κύκλους των multinational ασφαλιστικών, γίνεται λόγος για την προετοιμασία για μια άλλη μελλοντική πανδημία, όπως επίσης και την κάλυψη κενών που ενδέχεται να προκληθούν από φυσικές καταστροφές. Επομένως, αναμένεται να δούμε αλλαγή στον υπολογισμό του ρίσκου και τον υπολογισμό των premiums, όπως επίσης και της ρευστότητας των εταιρειών.

EMERGING TECH

Quo Vadis, Fintech? Ο Γιάννης Ριζόπουλος παρουσιάζει μερικές από τις σημαντικότερες τάσεις που διαγράφονται στον χώρο των fintech, οι οποίες αργά ή γρήγορα θα περάσουν στην καθημερινότητά μας, προσαρμόζοντας τον χρηματοοικονομικό κλάδο στην εποχή της «νέας κανονικότητας». Τoυ Γ Ι Α Ν Ν Η Ρ Ι Ζ Ο Π Ο ΥΛ Ο Υ

Π

ολλοί λένε -και η εμπειρία έχει δείξει πως έχουν δίκιο- ότι σε δύσκολους και ανήσυχους καιρούς, σαν τους σημερινούς, τις λύσεις στα νέα προβλήματα και ανάγκες που προκύπτουν σε μια αγορά, συνήθως τις δίνει το πιο δυναμικό και ευέλικτο κομμάτι της. Στον χρηματοοικονομικό τομέα, στις μέρες μας, αυτό είναι οι fintech, μικρές κατά κανόνα εταιρίες που συνεισφέρουν καινοτόμες ιδέες, ανοίγοντας νέους δρόμους. Σ’ αυτές πέφτει ο «κλήρος» να προτείνουν τις λύσεις που θα αξιοποιήσουμε στην εποχή της «νέας κανονικότητας» και σ’ αυτές θα προστρέξουμε για emerging trends και emerging tech. Άραγε, πού πηγαίνει (όπως ερωτά ο κλασικός λατινικός -και διάσημος κινηματογραφικός- τίτλος) η χρηματοοικονομική τεχνολογία, το ’22 και τα επόμενα χρόνια; Ανθολογήσαμε τις κατά τη γνώμη μας σημαντικότερες τάσεις σχετικά με τις fintech, απ’ όσες έχουν κάνει την εμφάνισή τους τις τελευταίες εβδομάδες στη διεθνή ειδησεογραφία, γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι αρκετές από αυτές δεν θα επικρατήσουν: άλλες θα ατονήσουν στην πορεία επηρεασμένες από απρόβλεπτους παράγοντες κι άλλες θα μεταλλαχθούν σε κάτι διαφορετικό, που όμως προσφέρει καλύτερες λύσεις. Κάποιες άλλες, όμως, θα εξελιχθούν σε mainstream, θα περάσουν στην καθημερινότητά μας και θα γίνουν μέρος της. Με κύριους άξονες την ακόμα καλύτερη αξιοποίηση των δεδομένων, προφανώς με τη βοήθεια Τεχνητής Νοημοσύνης, Μηχανικής Μάθησης και Analytics, την αδιαπραγμάτευτη φροντίδα για βέλτιστη εμπειρία

του χρήστη και την ολοένα εντονότερη απουσία μετρητών (έχουν δει το φως τη δημοσιότητας έρευνες που προβλέπουν cashless society για τη Σουηδία κι άλλες Βόρειες χώρες από το ’23, με το Ηνωμένο Βασίλειο να ακολουθεί ως το ’26), οι fintech έχουν μπροστά τους πεδίο δόξης λαμπρό. Έχοντας ως «προίκα» από την απελθούσα χρονιά άφθονη χρηματοδότηση και «λαϊκή στήριξη» που εκδηλώθηκε (ας όψεται η πανδημία) με την εκθετική αύξηση του ηλεκτρονικού εμπορίου και των ψηφιακών πληρωμών σε εθνικό και διασυνοριακό επίπεδο, οι fintech πρέπει πλέον να δώσουν πρακτικές λύσεις σε θέματα όπως οι ψηφιακές πληρωμές Β2Β σε πραγματικό χρόνο, υπό καθεστώς πλήρους ασφάλειας και συμμόρφωσης με το «φρέσκο» κανονιστικό πλαίσιο. Στον χώρο του B2C, επίσης, πρέπει να δοθούν μέσα στη χρονιά ανάλογες ικανοποιητικές λύσεις στο θέμα του embedded finance, δηλαδή της ενσωμάτωσης εύκολης και απόλυτα φιλικής προς τον χρήστη λύσης για την αποστολή και λήψη χρημάτων,

Oι fintech πρέπει πλέον να δώσουν πρακτικές λύσεις σε θέματα όπως οι ψηφιακές πληρωμές Β2Β σε πραγματικό χρόνο DIGITAL FINANCE

50

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

σχεδόν σε πραγματικό χρόνο. Αμφότερα θα ανοίξουν το δρόμο για το open banking, την ανοικτή τραπεζική, η οποία θα μετασχηματίσει όλον τον κλάδο – ως προς αυτό, όμως, έχουμε ακόμα αρκετό δρόμο, καθώς φαίνεται. Με το διασυνοριακό ηλεκτρονικό εμπόριο να «σηκώνει ατμό» και τις digital-only τραπεζικές συναλλαγές να πυκνώνουν, το επόμενο βήμα (πολλοί λένε πως το «πόδι» έχει ήδη σηκωθεί και είναι μετέωρο) δεν είναι άλλο από την ολοένα μεγαλύτερη χρήση του blockchain, ως ανάχωμα απέναντι στην ηλεκτρονική απάτη, μέσο καλύτερου-αμεσότερου ελέγχου και απάντηση σε κρίσιμες κανονιστικές απαιτήσεις. Προφανώς, σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις θα παίξει η αξιοποίηση όλου του περί την Τεχνητή Νοημοσύνη οικοσυστήματος (βλέπε Μηχανική Μάθηση και Robotic Process Automation), όπως και η υιοθέτηση από οργανισμούς και επιχειρήσεις λύσεων Platform-as-a-Service, που θα συμβάλουν στην αναβάθμιση του επιπέδου συνεργασίας, αλλά και στην καλύτερη διαχείριση των πόρων, των πληρωμών και των πιστωτικών κινδύνων. Τέλος, φέτος και τα επόμενα χρόνια θα δούμε να διαμορφώνονται ακόμα ισχυρότερες -κι όχι απλώς ευκαιριακές- συνέργειες μεταξύ τραπεζών και fintech, με τις τελευταίες να δίνουν λύσεις και στον χώρο του payroll, όπως ήδη δίνουν στις αγορές με τη λογική του Buy-Now-Pay-Later, ενώ προβλέπεται απογείωση και στις πληρωμές μέσω κινητού. Κι αν για κάποιες τάσεις υπάρχουν αμφιβολίες και δισταγμοί, για κάτι άλλο δεν υπάρχει αμφιβολία: η πλήξη θα είναι φέτος άγνωστη λέξη.

Proxima Nova Bold, Regular

Digital Finance T E C H N O L O G Y

&

I N N O V AT I O N

I N

F I N A N C I A L

S E R V I C E S

Τ Ο 2 0 2 2 Μ Π Ε Ι Τ OUTLINE Ε ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΟΥ

Το νέο περιοδικό της BOUSSIAS φέρνει στο προσκήνιο τη σχέση της τεχνολογίας με τον Χρηματοοικονομικό και Πιστωτικό τομέα. Μέσα από την πλατφόρμα του Digital Finance, οι επαγγελματίες του κλάδου διαμορφώνουν άποψη για το μέλλον. Αναλύσεις των πλέον επιδραστικών τάσεων, αποκλειστικές συνεντεύξεις με opinion leaders, θεσμικές τοποθετήσεις, παρουσιάσεις μοναδικών projects και key players, συνθέτουν τον κόσμο του Digital Finance.

Γίνετε συνδρομητής: www.digital-finance.gr Υπεύθυνη συνδρομών: Αμαλία Ψιλούδη Τ: 210-6617777 (Εσωτ. 231) E: apsiloudi@boussias.com

5th

presents

InsurTech

Conference

25 01 2022 



LIVE ON YOUR SCREEN www.insurtechconference.gr

Customer-first Insurance-The Τech-led Growth leap Στο 5ο Insurtech Conference αναλύονται οι Ανατροπές στο Ασφαλιστικό Τοπίο και οι Παρεμβάσεις από την Ασφαλιστική Βιομηχανία

SABINE VANDERLINDEN Μη χάσετε την “Insurtech Queen”, Co-Founder & Managing Partner, Alchemy Crew στο 5th Virtual Insurtech Conference η οποία θα συντονίσει το Πάνελ συζήτησης με θέμα “An InsurTech lens on customer-first business models. What works and what works less”, όπου πρωτοπόρες Γυναίκες-Στελέχη του Insurtech οικοσυστήματος και του Ασφαλιστικού Κλάδου στην Ευρώπη θα αναλύσουν στρατηγικές σκέψεις πάνω στις κρίσιμες προκλήσεις αναδεικνύοντας τις ανάγκες της αγοράς και πως οι Insurtech μπορούν να τις ικανοποιήσουν, την σκιαγράφηση του προφίλ των μελλοντικών πελατών στην εποχή της πανδημίας και της κλιματικής κρίσης, ενώ θα προδιαγράψουν “έξυπνες” προσεγγίσεις και νέα business models.

JANTHANA KAENPRAKHAMROY CEO, Tapoly “Insurance on Tap”

ERIKA KRIZSAN

CEO, InsuranceFactory, Austria

CHRISTINA DI NOLFO

Global Head of Solutions, Delta Capita

GOLD SPONSOR

SPONSORS

GRAND SPONSOR

ΣΥΜΜΕΤΟΧΕΣ: Χαρά Κατσαρού,Τ: 210 6617777 (εσ.233), M: 6951007127, E: xkatsarou@boussias.com ΧΟΡΗΓΙΕΣ: Λίζα Αντωνιάδη, T: 210 6617777 (εσωτ. 158), E: lantoniadi@boussias.com | Θάνος Θώμος, T: +30 210 6617777 (εσωτ. 322), E: tthomos@boussias.com ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ: Βίκυ Παυλάτου, T: 694 3627 371, E: pavlatou@boussias.com

CORPORATE PARTICIPATION

MEDIA SPONSOR

Official Publication Proxima Nova Bold, Regular

Digital Di it l Finance T E C H N O L O G Y

&

I N N O V AT I O N

I N

OUTLINE

F I N A N C I A L

S E R V I C E S