Wat houdt het in en wat betekent het voor het onderwijs?

Didam-arrest

Nog veel vragen over onderhands verhuren

Naomi de Haan, vastgoedjurist bij Bouwstenen voor Sociaal

Door: Emma Heinhuis

In 2021 oordeelde de rechtbank dat gemeenten vastgoed niet zomaar aan één partij mogen aanbieden. Dat levert problemen op voor gemeenten en voor Integrale Kindcentra. Naomi de Haan, vastgoedjurist bij Bouwstenen voor Sociaal, legt uit wat het arrest inhoudt.

Eind 2021 werd vastgoedland opgeschud door het Didam-arrest. Uit de uitspraak van de rechtbank MiddenNederland bleek dat gemeenten vastgoed niet onderhands mogen verhuren of verkopen. Ze mogen het gebouw ook niet zomaar aanbieden aan één partij, als ze kunnen verwachten dat meerdere partijen interesse hebben. De verkoop of verhuur moet aan het publiek bekend gemaakt zijn en moet verantwoord kunnen worden.

Niet zomaar verkopen

Gemeenten zitten met veel vragen over de uitwerking van het arrest en hun rechtspositie. Mogen gemeenten bijvoorbeeld wel onderhands verkopen als de overeenkomst al vóór het arrest is gesloten? Nee, blijkt uit een uitspraak van de rechtbank Midden-Nederland in maart 2022. Het is nu de vraag wat er met dergelijke overeenkomsten moet gebeuren. Diverse gemeenten zetten daarom de verhuur- en verkoopprocedures 'on hold'.

Ze mogen het vastgoed wel aan één partij aanbieden als ze de keuze motiveren met toetsbare, redelijke en objectieve criteria en dit openbaar gemaakt hebben. Wat houden deze criteria in? “Voor gemeenten is het van belang dat je in je beleid selectiecriteria opneemt waar de koper of huurder aan moet voldoen”, legt Naomi de Haan uit, vastgoedjurist bij Bouwstenen voor Sociaal.

“Of je moet vastleggen wat de doelen voor een gebouw zijn”, zegt ze. ‘Bijschrift van de foto’ “Voor een IKC zullen dat criteria zijn

die aansluiten bij leerlijnen van een onderwijsinstelling. Bijvoorbeeld over duurzaamheid of bewegingsonderwijs. Met die criteria kun je verantwoorden waarom je het verhuurt aan een specifieke partij.”

Uitzonderingen voor maatschappelijk vastgoed

Gemeenten zijn nu druk bezig met het vastleggen van die criteria. Zo ook in Amstelveen, waar Rachid Maachou portefeuillemanager vastgoed is. "In Amstelveen leggen we de criteria voor verhuur en verkoop vast in onze vastgoednota”, zegt hij. “Zo hoeven we niet bij elke transactie te verantwoorden waarom we een uitzondering maken voor maatschappelijk vastgoed. Maar we lopen tegen vragen aan waarover experts ook nog geen uitsluitsel kunnen geven. Met name of we gesubsidieerde partijen voorrang kunnen geven."

Naomi buigt zich over de vraag: “Kijk, in principe moet je het gebouw altijd aan iedereen aanbieden. Maar bij maatschappelijk vastgoed, gebouwen met een publieke functie zoals scholen, is best veel ruimte om uitzonderingen te maken. Zolang je dat vastlegt in je beleid. Je kan criteria opstellen zodat alleen bepaalde partijen voldoen aan de wensen van de gemeente en je dus gegrond voor één partij kunt kiezen.” Rachid Maachou, portefeuillemanager vastgoed

Wachten op een rechtszaak

Wat het voor multifunctionele gebouwen ingewikkeld maakt, is dat je voor commerciële partijen niet zulke criteria mag opstellen. “Stel, je hebt een sportorganisatie, een BSO of een kinderdagverblijf die een deel van het gebouw wil huren. Dat is eigenlijk een commerciële partij”, legt Naomi uit. “Wat het lastig maakt, is dat deze partijen wel een maatschappelijk doel dienen. Vanwege dat doel wil je graag een bepaalde partij in je gebouw.” vooralsnog niet geweest. Het werkveld moet dus nog wachten op een uitspraak van een rechter om te weten of er een uitzondering gemaakt kan worden voor commerciële partijen met een maatschappelijke functie.

Schoolbesturen kennen arrest niet

“Strikt genomen is er bij commerciële partijen nauwelijks ruimte voor een uitzondering. Maak je die uitzondering toch, dan moeten de uitkomst en de argumenten daarvoor wel gepubliceerd worden. Over de houdbaarheid van de argumenten zal een rechter zich dan ‘Bijschrift van de foto’moeten buigen.” Zo’n rechtszaak is er

Een ander probleem dat speelt in de onderwijssector is dat schoolbesturen vaak nog niet voldoende op de hoogte zijn van het Didam-arrest. Er is een aantal gemeenten dat de verhuur van ruimtes van het IKC uitbesteedt aan de schoolbesturen in het IKC, omdat zij vaak beter kunnen inschatten welke organisatie goed aansluit bij de school en het gebouw. Naomi: “Op deze manier kan je het Didam-arrest in theorie omzeilen, omdat het alleen voor gemeenten geldt. Maar de inschatting is dat rechters dit in de praktijk als onrechtmatig zullen zien. Natuurlijk mag je als gemeente het kiezen van huurders uitbesteden aan een schoolbestuur. Maar je moet wel duidelijk de regels meegeven, zodat schoolbesturen zich ook aan het arrest kunnen houden.”

Meer vragen & antwoorden

Bouwstenen voor Sociaal verzamelde meer vragen uit het werkveld over het Didam-arrest en zocht naar antwoorden. Bekijk de volledige verzameling vragen en antwoorden nu via de QR code!

‘Bijschrift van de foto’

Challenge:

Hergebruik je papier

Papier apart inzamelen is gelukkig vrijwel overal al heel gebruikelijk. Het voelt gewoon niet fijn om papier bij het restafval te gooien. Maar ook recyclen kost transport en energie. Als we het nou eens niet zien als "afval" maar als geschikt materiaal? Laten we het zelf hergebruiken. Dat scheelt veel en is echt leuk!

Waarom?

Gemiddeld gebruikt een Nederlander per jaar circa 8 volwassen bomen en dus honderden kilo's aan papier. 86% van ons papier wordt gerecycled. Maar... papierpulp die van hout gemaakt is, kan maximaal 7 keer hergebruikt worden. Na een paar keer is de kwaliteit al slechter en na 7 keer hergebruiken is het papier onbruikbaar en veranderd in restafval. Het is restafval dat veel gif bevat: chloor, inkt en lijm en dus niet zo geschikt voor compost. Papier is dus helemaal niet circulair.

Laten we het een extra leven geven. Dat kan minstens 25% uitstoot schelen. Want papier ophalen, tot pulp maken en zuiveren, weer papier van maken en enkele keren transporteren kost veel energie. En dus meer CO2-uitstoot én geld. Hergebruik dus zelf nog een keer!

Die leuke post-its, notitieboekjes of vrolijke boodschappenlijstjes zijn vaak extreem goedkoop. We kopen ze bij de Action of Blokker dus ik weet wel dat de prijs van mijn notitiepapiertjes elders in de wereld betaald wordt. Veel transport = uitstoot en vaak geen zuivere koffie qua beleid en arbeidsomstandigheden. Mijn vuistregel: is iets goedkoop? Dan koop ik het alleen als ik weet dat de prijs klopt. Liever lokaal, zelfgemaakt en dan maar wat meer geld betalen. "Het kost geen drol" zou een alarmbelletje moeten zijn.

Er is een tijd gedacht dat digitaal per definitie beter was, maar dat is niet correct. Stukken op een computer lezen is niet per se duurzamer: als je iets driemaal downloadt, had het beter eenmaal uitgeprint kunnen worden. Energiegebruik van de cloud en digitale documenten is dus ook iets om rekening mee te houden. Vuistregel: gebruik je het document kort? Doe het digitaal. Ga je het meerdere keren of langdurig gebruiken? Print het uit. Liefst dubbelzijdig en bij voorkeur in zwart/wit. Hoe?

Iedere school legt naast de printer een leuk versierde doos, waarin men alle mislukte eenzijdige printjes legt. (Let op: geen printjes met AVG-gevoelige tekst). Ook in je klas of kantoor kan zo'n bak staan voor mislukte tekeningen, gemaakte werkbladen of toetsen en eenzijdig gebruikt papier.

Leerlingen gebruiken deze "lelijke" A4-tjes voor kladpapier, tekenpapier en knutselen. Als je de A4-tjes in 4 of 6 stukken snijdt en met een leuke knijper vastzet heb je meteen een stapel boodschappenlijstjes. Of je snijdt ze op maat en legt ze in je bakje met vierkante notitieblaadjes op je bureau. Nóóit meer naar de Action.

Je kunt ook een "paper battle" aangaan met een andere school. De Green Business Club op de Zuidas heeft een “paper save challenge” gedaan en zo in twee maanden tijd een half miljoen A4-tjes uitgespaard!

Elke maand verzint Etske Thie, klimaataanjager bij Flores Onderwijs, een nieuwe duurzaamheidschallenge op de website van Schoolfacilities. Bekijk alle andere challenges van Etske op www.schoolfacilities.nl

‘Bijschrift van de foto’

Creatieve brainstorms

Vanaf het haalbaarheidsonderzoek in gesprek met eindgebruikers: wie zijn zij, hoe werken zij, wat hebben ze nodig? Die wensen vertalen we naar een ontwerp waar de eindgebruiker zich in herkent. Dát vinden wij klantgerichtheid.

Als schoolbestuur of docent denk je niet dagelijks na over functionele gebouweisen, maar weet je wel precies wat belangrijk is voor het dagelijks gebruik. Een creatieve brainstorm daagt uit om anders naar de toekomst van onderwijs te kijken. Dus gaan we regelmatig met knutselmateriaal, notitievellen en Legoblokken op pad.

Hoe zo’n creatieve brainstorm eruit ziet? Een ietwat chaotische middag waarin eindgebruikers aan de hand van een gerichte opdracht met knutselmateriaal of Lego samen aan de slag gaan om hun dromen te delen. Het resultaat? Een interactieve sessie met verrassende oplossingen.

“We zijn toch geen kinderen?” Klopt! Toch zijn kinderen wel eindgebruikers mét een visie. Waar ontwerpers neigen naar felle kleuren, kiezen basisschoolleerlingen eerder voor rustige kleuren. Nutteloze hoekjes worden door kinderen gewaardeerd om hun geborgenheid en duurzaamheid blijkt echt een thema te zijn dat kinderen bezighoudt, zo hoorden we tijdens een brainstormsessie met leerlingen.

Juist door te knutselen of te spelen met Lego wordt creativiteit zichtbaar en maak je het proces minder abstract. Het brengt nieuwe inzichten en zorgt voor draagvlak bij al die mensen die eerst nog een bouwproces door moeten.

Samen met architecten en adviseurs vertalen we jullie dromen - binnen de gestelde kaders - naar een uitvoerbaar, exploiteerbaar ontwerp. Hiermee krijg je een schoolgebouw dat echt aansluit bij de onderwijsvisie. Wanneer speelde jij voor het laatst met Lego?

www.synarchis.nl

Lumia van Rentokil

Laadpaal op school

Je zult het zelf wel hebben gemerkt: steeds meer mensen rijden elektrisch. Uit de laatste cijfers blijkt dat 53% van de automobilisten eraan denkt om op korte termijn een elektrische auto aan te schaffen. Geen wonder dat steeds meer facility managers laadpalen op het parkeerterrein willen. Alleen de kosten zorgen voor twijfel.

Om scholen en universiteiten tegemoet te komen, heeft Pluq ‘charging as a service’ ontwikkeld. Wij financieren en installeren de laadpalen en nemen tien jaar lang het onderhoud en beheer voor onze rekening. De laadunits worden aangesloten op de meterkast van je instelling. Om de wereld nog groener te maken, laten we Trees for All twee bomen in een bos planten voor elke laadpaal.

Zo werkt het:

• Stap 1. Pluq voert een technische schouwing uit en stelt een installatieplan op. • Stap 2. Pluq koopt en installeert de laadpalen en verzorgt het onderhoud. • Stap 3. Na installatie zetten we in alle laadpaal-apps dat op jouw locatie een elektrische laadpaal staat. • Stap 4. Wij verzorgen de bewegwijzering en de grondmarkering op de parkeerplaats. • Stap 5. Aan het eind van de maand betalen we de daadwerkelijk gemaakte energiekosten (inclusief transportkosten en energiebelasting) aan je terug. • Stap 6. Je kunt meedelen in de marge, maar je kunt ook een goede doelen laadpaal (KWF, Kika of het Ronald McDonald Kinderfonds) op je terrein laten plaatsen. Dan gaat een deel van de opbrengst naar een van deze organisaties.

De keuze is aan jou!

Meer info vind je op de website.

www.pluq.eu

Lumia van Rentokil

Kennis delen

Hoe versnellen we verduurzaming van de onderwijshuisvesting en verbeteren we tegelijkertijd het binnenklimaat? Deze vraag houdt scholen en gemeenten al lang bezig. Verduurzaming loopt nu vaak uit op trage processen om te komen tot Programma’s van Eisen (PvE’s) en realistische en betaalbare duurzame pakketten. Wat ook niet helpt is dat scholen en schoolbesturen nauwelijks kennis uitwisselen, zodat iedereen zelf opnieuw het wiel moet uitvinden. Dat is funest voor de snelheid.

Intussen ziet iedereen de effecten van klimaatverandering en kent iedereen de klimaatdoelstellingen en coronaproblematiek. Dat leidt nu al tot extra druk om het slechte binnenklimaat en de ventilatie in onderwijsgebouwen aan te pakken. Sneller werken aan verduurzaming en direct de oplossingen voor het binnenklimaat meenemen is dus een win-win. En dat is heel goed te doen. Bij schoolbesturen verschijnen diverse initiatieven voor processtandaardisering. Hiermee realiseren we duurzame versnelling.

Sommige schoolbesturen werken wél samen en delen kennis over standaarden in PvE’s. Nieuwbouw komt zo sneller tot stand. We weten dat 80% van de binnenklimaat- en duurzame maatregelen bij renovatie samenhangt met de Bouwbesluiteisen en dus redelijk standaard oplossingen heeft. Werken met standaardaanpakken voor deze 80% leidt tot duidelijker resultaten, kwaliteit in aanpak, uitwerking en snelheid van handelen. Dat geldt ook voor nieuwbouw overigens. Bovendien kan op deze manier de schaarse arbeidskracht vooral worden ingezet voor de echt bijzondere aspecten die elke school kenmerkt: ‘uniform waar het kan, specifiek waar het moet’!

Het vastleggen van deze productstandaarden in een digitale catalogus helpt de hele sector vooruit. Bovendien maakt dit oplossingen sneller beschikbaar, is het uiteindelijk goedkoper en organiseren we betere kwaliteit. Wij werken daaraan mee door zelf te innoveren en onze ervaringen te delen. We roepen de markt op ook kennis te delen en mee te doen met de ontwikkeling van een catalogus en zo de sector vooruit te helpen. Laten we nu samen stappen zetten voor een snellere verduurzaming en betere gebouwen!

www.arcadis.com

Ook partner worden?

Dat kan! Leuk als je je aansluit bij ons landelijke netwerk. Hier delen we kennis en komen we samen vooruit. Wie zich aansluit, krijgt ook een plekje in het vakblad Schoolfacilities.

Benieuwd?

Kijk voor meer informatie op onze website!

www.schoolfacilities.nl/meedoen

Lumia van Rentokil Lumia van Rentokil

8 december 2022

Kom ook naar de Maatschappelijk Vastgoeddag.