ΟΜΟΡΦΟΙ ΕΞΟΡΙΣΤΟΙ

παρουσίαζαν διαφοροποιήσεις ακόμα

ανάμεσα στα οποία ήταν και

της σχέσης του όσο το δυνατόν περισσότερο. Από παλιά υπήρξα θαυμάστρια της Μάρθα Γκέλχορν και της δουλειάς της. Καθ’ όλον δε τον καιρό που έγραφα για τον Έρνεστ Χέμινγουεϊ και παρά τα ελατ τώματά του, άρχισα σιγά

θαυμάζω

the

«City at War»·

The Starched Blue Sky of Spain

Looking for Trouble

Χερμπστ· σε σημειώματα εκείνης της περιόδου γραμμένα από τον Τεντ Άλαν, που τα ανέβασε ο γιος του στο διαδί κτυο στο normanallan.com, και στην ταινία «The Spanish Earth». Το Hotel Florida της Αμάντα Βάιλ, το οποίο κυκλοφόρησε ενώ η συγγρα φή του παρόντος βιβλίου είχε προχωρήσει πολύ, ήταν μια εξαιρετική πηγή πληροφοριών που με βοήθησε να βάλω σε μια τάξη αυτή την μπερδεμένη

νωρίτερα!

«Obituary of a Democracy» για

μετέφερε δυναμίτη· τα «Blood on the Snow», «Death in a Present Tense» και «Bombs from a Low Sky» για τον καιρό που πέρασε στη Φινλανδία. Για τον «μήνα του μέλιτος» που

στο «Mr. Ma’s Tiger» από το Travels with Myself and Another, όπως και στο Hemingway on the China Front: His WWII Spy Mission with Martha Gellhorn του Πίτερ Μορέιρα. Το τελευταίο με

και για να γράψω

«The Hemingways in Sun

The

The Women

εισαγωγή της στο βιβλίο The View from the Ground. Τα Hemingway: The 1930s και Hemingway: The Final Years του Μάικλ Ρέινολντς, το Hemingway του Τζέφρι Μέγιερς και το Heming way: A Life without Consequences του Τζέιμς Ρ. Μέλοου ήταν αυτά στα οποία βασίστηκα για να γνωρίσω τον Χέμινγουεϊ, μαζί με τα Ernest Hemingway: Selected Letters 1917-1961 σε επιμέλεια του Κάρλος Μπέι κερ, Hemingway in Cuba της Χίλαρι Χέμινγουεϊ και της Καρλίν Μπρέ νεν, το «The Art of Fiction», συνέντευξη που έδωσε ο Χέμινγουεϊ στον Τζορτζ Πλίμπτον για το ανοιξιάτικο τεύχος του The Paris Review στα 1958, το «Hemingway in Cuba» που δημοσιεύτηκε στο Atlantic, καθώς βεβαίως και

μυθιστορήματά του, ιδίως στο For Whom the Bell Tolls. Το «Hemingway’s Spanish Civil War Dispatches» του Ουίλιαμ

Hemingway Review φώτισε

τον Έρνεστ Χέμινγουέι. Επιπλέον πηγές στις οποίες βασίστηκα περιλαμβάνουν τα Eleanor Roosevelt Vol.2: The Defining Years (1933-1938) της Μπλανς Βίσεν Κουκ· Ernest Hemingway on Writing σε επιμέλεια του Λάρι Φίλιπς· Heming way’s Boat του Πολ Χέντρικσον· Hemingway and Fitzgerald του Μάθιου Μπρούκολι· Hemingway in Cuba της Χίλαρι Χέμινγουεϊ και της Καρλίν Μπρένεν· The Hemingway Women της Μπερνίς Κερτ· «The Survivor: Martha Gellhorn and Ernest Hemingway» από τη Λέσλι Μακ Ντάουελ· Between the Sheets: An Unfinished Woman της Λίλιαν Χέλμαν και το Dorothy Parker: What Fresh Hell is This? της Μάριον Μιντ. Δύο αρχεία pdf

του Λ. Χάρτμαν Spanish Civil War και

βρήκα

Martha Gellhorn and Ernest Hemingway: a

παραπάνω τον Κρις, γιατί τα δικά του διαβάσματα μου άνοιξαν τα μάτια στην απόλαυση του Έρνεστ Χέμινγουεϊ. Και τελευταίος, πάνω απ’ όλους και απ’ όλα, ο Μακ Κλέιτον είναι υπέροχος, αδιάκοπα και από κάθε άποψη.

Κάτσκραντλ Κότατζ, Ουαλία 1994 Αρχίζουμε πηγαίνοντας πολύ πίσω, με γράμματα κυρίως. Ο γιος μου διάβασε τα λόγια της Μάτι προς εμένα («Μάρθα, πολυαγαπημένη μου») και τα δικά μου προς εκείνη, γράμ ματα σε λεπτό γαλάζιο χαρτί, σαν παραδείσια πουλιά που πήγαιναν κι έρχονταν. Διάβασε από τις επιστολές που αντάλλασσα με συντά κτες εφημερίδων, με τον Χ. Τζ. Γουέλς1 και την Έλινορ Ρούζβελτ (εγώ ήμουν στα χειρότερά μου, παρ’ όλο που εκείνη δεν θα το έλεγε ποτέ), μια αλληλογραφία που στο μεγαλύτερο μέρος της την είχα καταχω νιάσει

τα αρχεία στη Βοστόνη.

γαλαζωπές και κόκκινες φλόγες ώσπου έγινε στάχτη. Δεν χρειαζόταν να δω το μελάνι για να καταλάβω ποιος υπέγραφε: «Ο σύντροφός σου, Ε» στις αρχές, ενώ αργότερα «με αγάπη, το Σκαθάρι σου» ή «το Ρινο κεράκι σου». «Ρινοκεράκι»… Ένα από τα διάφορα παρατσούκλια με τα οποία αποκαλούσαμε ο ένας τον άλλον εκ περιτροπής. Ωστόσο, εγώ στην πραγματικότητα ποτέ δεν υπήρξα το «Ρινοκεράκι» του, έστω κι αν είχα αυτή την αξίωση, έστω κι αν το ήθελα ή το προσπαθούσα. Το μόνο που ήμουν ήταν

Γκέλχορν, ακόμα και μετά αφό του έγινα κυρία

σύζυγος του Έρνεστ.

Κι Ουέστ, Φλόριντα Δεκέμβριος 1936

ένας απαίσιος χαμός εκείνο τον καιρό, τον χειμώνα που γνώρισα τον Έρνεστ. Εκείνα τα Χριστούγεννα είχε κλείσει ένας χρόνος από τότε που πέθανε ο μπαμπάς, εγώ ήμουν είκοσι οχτώ χρόνων, κι ενώ η Μάτι έδειχνε να το αντέχει, το γαλάζιο των ματιών της είχε ξεθωριάσει

στο Σεντ Λού ις χωρίς τον μπαμπά,

αλλά στο Μαϊάμι κο ντεύαμε να τρελαθούμε από τη βαριεστημάρα. Έτσι

μπήκαμε

των ποδιών μας και τσουβαλιαστήκαμε ιδρωμένοι μέσα στο αυτοκίνητο ξανά για να ψάξουμε να βρούμε ένα μέρος όπου θα μπορούσα να ξε μπερδέψω τα μαλλιά μου τα οποία είχαν γίνει τζίβα από τον αέρα και να κάνω κι ένα δροσερό μπάνιο. Ωστόσο, στη μαμά μου δεν χαλούσα ποτέ χατίρι, όπως άλλωστε ούτε κι εκείνη σε μένα. Ο μπαμπάς ήταν αυτός που χαλούσε χατίρια. Εμείς ήμασταν που είδαμε πρώτοι τον Χέμινγουεϊ ή εκείνος εμάς; Οι άνθρωποι μέσα σε ένα σκοτεινό μπαρ γυρίζουν να κοιτάξουν το φως που μπαίνει

ανοίγει και οι κόρες των ματιών μας αιφνιδιάστηκαν

αντίθεση που έκανε ο εκτυφλωτι κός ήλιος και

αμυδρό φως, τα ανοιχτόχρω μα ξύλινα

με

τους σε μια θορυβώδη

βάλει λεφτά γύρω γύρω στο τραπέζι του

προσδώσουν

για να ορθώσω την πλάτη μου δίχως

μου, ενώ εγώ προσπαθούσα να χωνέψω ότι εκείνος ο ξυπόλυτος άνδρας με το ασύμμετρο κοκοράκι στα μαλλιά του, που αντί για ζώνη φορούσε στο παντελόνι του σκοινί, ήταν όντως ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ. Το ήξερα αυτό το κοκοράκι, όπως κι εκείνα τα θλιμμένα, σαγηνευτικά μάτια· κάθε πρωί στο Μπριν Μαρ ξυπνούσα και έβλεπα εκείνα τα μάτια να με ατενίζουν από μια φωτο γραφία κολλημένη στον τοίχο του υπνοδωματίου μου. «Είμαι η Έντνα Γκέλχορν, κι αυτός είναι ο γιος μου ο Άλφρεντ», είπε η Μάτι στον Έρνεστ Χέμινγουεϊ. «Κι από δω η Μάρθα». Σκέτο «Μάρθα», όχι «η κόρη μου η Μάρθα». Όπως αντιλαμβάνεστε αυτό θα μπορούσε να τον είχε αφήσει με την εντύπωση ότι ο αδελφός μου κι εγώ ήμασταν τίποτα νιόπαντροι που μόλις είχαμε κατέβει από καμιά θαλαμηγό. Όμως ήμουν χαμένη στις σκέψεις μου, ο Έρνεστ Χέ μινγουεϊ, διάολε, ο οποίος έπρεπε να βρίσκεται και να ψαρεύει κάποιον ασύλληπτα μεγάλο ξιφία στις ακτές της Κούβας ή να σκοτώνει κάνα απίστευτα άγριο θηρίο στην Κένυα ή να γράφει στο Παρίσι όπου, στα χρόνια που ζούσα εκεί, μονίμως ήλπιζα να τον πάρει κάπου το μάτι μου, όπως ακριβώς η κάθε συγγραφέας ελπίζει να πετύχει κάπου τυ χαία τον ήρωα του βιβλίου της. Αυτόν και τον Φ. Σκοτ Φιτζέραλντ,

με

συνωμοτικό τόνο που φανέρωνε πραγ ματική φιλία, ίσως επειδή ήταν κι οι δυο τους τόσο μεγαλόσωμοι. «Τι θα έλεγες να φτιάξεις κάνα Πάπα Ντομπλ2 γι’ αυτούς εδώ τους φίλους μου από το Σεντ Λούις;» Γι’ αυτούς εδώ τους φίλους μου. Ήξερε ότι αυτό θα μας κολάκευε, κι εγώ κατάλαβα ότι το ήξερε, αλλά παρ’ όλα αυτά ένιωθα κολακευμένη και ανακουφισμένη που δεν μας είχε ήδη βαρεθεί. Σίγουρα αυτός ο Χέμινγουεϊ έδειχνε να ταιριάζει περισσότερο στη γενιά της Μάτι παρά στη δική μου, αλλά κάτι στο ασουλούπωτο παρουσιαστικό του φάντα ζε τεράστιο και αγαπητό, όπως όταν έβλεπες μια μπαλενοφόρο κητώδη –μια τεράστια γαλάζια φάλαινα– να αναδύεται μέσα απ’ τη θάλασσα. Καθώς ο Γδάρτης έστυβε τέσσερα υπέροχα γκρέιπφρουτ και οχτώ καθαρά μοσχολέμονα το ένα μετά το άλλο μέσα σε ένα σκουριασμένο μίξερ, ρίχνοντας από πάνω μια τρομαχτική ποσότητα ρούμι και μια ιδέα μαρασκίνο, ο Χέμινγουεϊ μας είπε: «Το γνώρισα το Σεντ Λούις στα νιάτα μου. Όλες οι γυναίκες στον κόσμο που άξιζε τον κόπο να τις γνωρίσει κανείς ήταν από εκεί». Και οι

για τους θανάτους εκείνων των βετεράνων,

ως αποτέλεσμα να εξαγρι ώσει τη Μάτι. Κατά τη διάρκεια της διακοπής, το μάτι μου πήρε μια κομμένη στέκα του μπιλιάρδου πάνω στον τοίχο, πίσω από την μπάρα. «Ο Γδάρτης και η στέκα του. Ω! Μα στην Αβάνα δεν υπάρχουν αυτά;» Ρώτησα, καθώς θυμήθηκα κάτι μέσα σε ένα σχετικά πρόσφατο αν δρικό περιοδικό που μου το είχε δείξει ο αδελφός μου, μία επιστολή από μια σειρά επιστολών που είχε στείλει ο Χέμινγουεϊ από διάφο ρα εξωτικά μέρη – αυτή η συγκεκριμένη μιλούσε για έναν μπάρμαν ο οποίος είχε πρόχειρη μια στέκα του μπιλιάρδου για να την κοπανάει πάνω σε κεφάλια όταν ξεσπούσαν καβγάδες. «Στην Αβάνα;» είπε ο Χέμινγουεϊ. «Ψαρεύατε στην Κούβα. Tο “Γράμμα από την Αβάνα”; Στο περιο δικό Esquire». «Εγώ ψάρευα στην Κούβα ενώ ο κακομοίρης ο Γδάρτης ήταν εδώ πέρα στο Κι Ουέστ, κάνοντας τα μαγικά του με τα ποτά». Ο Γδάρτης σέρβιρε τα ποτά και τα μοίρασε

που

γεμάτη με τη δουλειά του Χέμινγουεϊ για να καθίσει, ο Χέμινγουεϊ ύψωσε το ποτήρι του προς τη Μάτι και μένα και έκανε πρόποση: «Καλωσορίσατε στη μικρή μου γωνιά, στην κόλαση». Κάρφωσε το βλέμμα του στη Μάτι καθώς έπινε μια γουλιά – δεν ήταν το πρώτο

ούτε καν το δεύτερο. (Ο Κάστερ,3 σε μια τελευταία του

προσπάθεια λίγο πριν από την ήττα στον πίνακα που κρεμόταν πάνω από την μπάρα, σίγουρα συνοφρυώθηκε.)

Μάτι, με μεγάλη άνεση, λες κι ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ ήταν ο οποιοσδήποτε, πήρε τον λόγο.

γιος μου όπου να ’ναι τελειώνει την Ιατρική,

μπορέσω

μιλήσω

που είχα συγκεντρώσει περιδιαβαίνοντας τις Χούβερ βιλς4 – τις ετοιμόρροπες καλύβες και τα αντίσκηνα μέσα στα βρομό νερα, τις ανοιχτές αποχετεύσεις που ήταν γεμάτες ακαθαρσίες, τις μύγες, τα κουνούπια, τους αρουραίους, τις θλιβερά κοκαλιάρικες γά τες, σκύλους και κατσίκες και τους ακόμα πιο θλιβερά λιπόσαρκους, αρρωστιάρηδες ανθρώπους. Δεν υπήρχε τίποτα να κάνω παρά να προσπαθήσω να δώσω σε κείνους τους ανθρώπους αυτά τα λίγα που είχα δίχως να προσβάλω την αξιοπρέπειά τους και να αποτυπώσω στο χαρτί

«Για μυθιστόρημα πρόκειται, αλλά οι ιστορίες είναι αληθινές, σα φώς», του

μυθιστορηματική μορφή, για να

κορίτσι

αρνούνταν να του κάνουν ενέσεις, διότι έλειπαν είκοσι πέντε σε ντς, διάολε. Είχα μείνει

το νοσοκομείο γι’ αυτό το τοσοδούλικο, ετοιμοθάνατο μωρό με το μεγαλοπρεπές, ελπιδοφόρο όνομα: Άμπιγκεϊλ Τζουν. Ο Χέμινγουεϊ σχολίασε: «Είναι σημαντικό να γράφεις για κάτι που μιλάει τόσο πολύ στην ψυχή σου, δεν είναι; Μόνο έτσι θα έπρεπε να γράφουμε όλοι μας, με μια κοφτερή ακίδα σφηνωμένη ανάμεσα στην καρδιά και την πλάτη μας». Τότε ο αδελφός μου συνέχισε τη συζήτηση. «Ένας βιβλιοκριτικός παρομοίασε τη Μάρτι με τον Ντοστογιέφ σκι, τον Ντίκενς και τον Βίκτορ Ουγκό, και τους τρεις, και η φωτο γραφία της μπήκε στο εξώφυλλο της Σαββατιάτικης Επισκόπησης της Λογοτεχ…» «Έχω διαβάσει όλα σας τα βιβλία, κύριε Χέμινγουεϊ». Πετάχτηκα, απόλυτα σίγουρη ότι αν ήμουν εγώ ο Έρνεστ Χέ μινγουεϊ θα είχα φύγει τρέχοντας μακριά από αυτή την τρελή οικο γένεια που φανταζόταν ότι η συγγραφέας-κόρη τους άξιζε να μου την αναφέρουν. «Ο Αποχαιρετισμός στα Όπλα, αυτό ήταν καταπληκτικό!» Ο οδηγός του ασθενοφόρου ήταν καλύτερα δοσμένος ως ήρωας απ’ όσο η νοσοκόμα, αλλά και πάλι, η ιστορία ήταν συγκινητική. «Μόλις διάβασα αυτό το βιβλίο, παράτησα τα πάντα, άρπαξα τη γραφομηχανή μου κι έβαλα πλώρη για τη Γαλλία». «Υπέροχη σκέψη αυτή· η δουλειά μου να ενθαρρύνει κορίτσια να παρατάνε το σχολείο».

την Ivy League,5 τα κουτσο μπολιά

κοπέλες, θέλωντας να πι στεύουν πως

παράτησα το κολέγιο για

άλλες.

και όταν έγραψα, μπορεί το πρώτο

να ήταν μονάχα για ερωτικές περιπέτειες κολεγιοκόριτσων και μπούρδες (αυτή ήταν εξαρχής η ετυμηγορία του μπαμπά), αλλά το δεύτερο ήταν καλύτερο· ήταν το καλύτερο που θα μπορούσα να έχω γράψω. «Ένα λαμπρό, καλό κορίτσι όπως εσύ, δουλεύεις κάποιο καινούρ γιο βιβλίο;» ρώτησε ο Έρνεστ. «Δεν είμαι τίποτα αν δεν γράφω, κύριε Χέμινγουεϊ». «Έρνεστ», είπε εκείνος. «Έρνεστ», επανέλαβα, και σκέφτηκα ότι, τελικά, η συγγραφή ήταν το μόνο πράγμα που με έσωζε, που με κρατούσε

βουλιάξω μέσα

αμφιβολία.

Εντούτοις, όλες μου οι προσπάθειες

ενδιαφέρθηκε. Έτσι, μάζεψα κουτσά

εισιτήριο για το Παρίσι (όπου οι πάντες

κατσουφιασμένοι, επειδή ήταν αναγκασμένοι να στρώνουν μόνοι τους τα κρεβάτια τους στα πολυτελή ξενοδοχεία), και από κει για τη Στουτγκάρδη και το Μόναχο. Τα μισητά ναζιστικά καθάρματα μου προκάλεσαν τόση οργή, ώστε με το που γύρισα πίσω έκατσα να γράψω όλ’ αυτά μέσα σε ένα καινούργιο μυθιστόρημα, για έναν Γερμανό ειρηνόφιλο και τέτοια. «Μόλις ολοκληρώσω το μυθιστόρημα, έχω σκοπό να πάω στην Ισπανία, να δω τι γίνεται με τον εμφύλιό τους», ανέφερα. Τότε πιάσαμε μια μακρά συζήτηση για την Ισπανία, την εμπροσθο φυλακή για να συγκρατήσει τη σαπίλα του Φασισμού. «Το αίμα κυλάει ποτάμι, έτσι λένε. Κι ολόκληρος ο κόσμος κοιτά ζει απ’ την άλλη, διάολε». «Πλήρωσα τα εισιτήρια σε δύο εθελοντές που πήγαν να πολε μήσουν με τη

Ταξιαρχία, κι έχω σκοπό να στείλω δεκαπέντε χιλιάδες δολάρια, τόσα έβγαζε ο περισσότερος κόσμος μέσα σε έναν χρόνο, για

οι Ρεπουμπλικάνοι», ισχυρίστη κε ο Χέμινγοεϊ. «Ναι, αλλά τα

αγοράσουν

απάντησα. «Θα

βαλίτσα γι’ αυτό». «Μπαούλο!» «Ένα κομψό,

μπαούλο». Σχολίασε εκείνος και όλοι ξεσπάσαμε σε γέλια. Ύστερα έγνεψε στον Γδάρτη να μου φέρει ακόμα ένα Πάπα Ντομπλ. Τα ποτήρια της Μάτι και του αδελφού μου ήταν ακόμη γεμάτα. Έβγαλα άλλο ένα τσιγάρο και κείνος πήρε τον αναπτήρα απ’ τα χέρια μου λέγοντας: «Ο πόλεμος είναι ένα από το δυσκολότερα πράγματα για να τον περιγράψει κανείς με αληθοφάνεια·

να φανεί σαν κάτι ασήμαντο και εσένα». Τράβηξα

μου, για να κρυφτώ πίσω

μικρό

όνομα.

της ιστορίας

Σειρήνα της Μαρτινίκα – η ιστορία ενός άνδρα που πάνω στην προσπάθειά του να κρατήσει την οικογένειά του μακριά από τη φτώχεια βρίσκεται να μεταφέρει ρούμι

υπόθεση να

ακατέργαστο ακόμα υλικό του καινούρ γιου έργου· συνειδητοποίησα ότι στα πρώιμα στάδια της συγγραφής ενός βιβλίου ακόμα και ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ δεν ήταν ο Έρνεστ Χέ μινγουεϊ. Ήμουν σίγουρη ότι αν άκουγα με πολλή προσοχή, θα κατα λάβαινα πώς το έκανε, πώς κάρφωνε το καρφί τής κάθε λέξης ώσπου να μπει για τα καλά μέσα στο ξύλο της ιστορίας, και ίσως να μπορούσα να το κάνω κι

όταν στο κατώφλι του

άνδρας, ο οποίος

Γκέλχορν

του εξήγησε ο Έρνεστ. «Ο σύζυγος της Έντνα ήταν γιατρός εκεί». Η Μάτι τον είχε ήδη γοητεύσει. Του άρεσε που ήταν γυναίκα για τρού, όπως και η δική του μητέρα αλλά συνάμα δεν έμοιαζε σε τίποτα με τη δική του, καθώς ήταν ανοιχτή με τον τρόπο που θα έπρεπε να είναι μια γυναίκα, και όχι αυταρχική. Ο Τόμσον μας χαιρέτισε. Ήλπιζε πως το Κι Ουέστ μας άρεσε και ο αδελφός μου τον διαβεβαίωσε πως ναι. «Μα, Έρνεστ, όλοι περιμένουν για το δείπνο», επανέλαβε ο Τόμ σον. «Πολύ καλά, πολύ καλά. Φάτε». «Η Πολίν με έστειλε να σε φέρω μαζί μου», επέμεινε ο Τόμσον. «Να μη σε κρατάμε από τους καλεσμένους σου για το δείπνο, Έρ νεστ», αντέδρασε η Μάτι. «Φάτε, Τόμσον», ξαναείπε ο Έρνεστ. «Πες στην Πολίν ότι εγώ θα φάω κάτι εδώ, να μην ανησυχεί ότι θα πεθάνω της πείνας. Πες της ότι θα έρθω να σας βρω όλους αργότερα, για ποτά στης Πένια». Κι άφησε τον άνθρωπο να δώσει ραπόρτο στην Πολίν ότι ο άνδρας της ήταν πολύ απασχολημένος πίνοντας ποτά και δεν μπορούσε να παρευρεθεί στο ίδιο του το δείπνο. Ο δε Τόμσον, ελάχιστη αναφο ρά θα έκανε στη Μάτι και στον αδελφό μου. Θα έδινε έμφαση στην ξανθιά, με τα μακριά πόδια και το μαύρο φόρεμα θαλάσσης, λες κι αυτές οι λεπτομέρειες μπορούσαν να με περιγράψουν με έστω λίγη ακρίβεια.

Ουέστ,

κοριτσάκι ήμουν ψηλή για την ηλικία μου, άχαρη και μισή Εβραία, όταν το να είσαι οτιδήποτε άλλο εκτός από καθαρόαι μος Προτεστάντης και λευκός σαν τον αναθεματισμένο κρίνο της Πασχαλιάς απέβαινε εις βάρος σου. Υπήρχαν και άλλα πράγματα για να αποβούν εις βάρος μου, επίσης. Η μητέρα μου ήταν ξανθιά και γοητευτική, μια γυναίκα που θα μπορούσε να έχει τον οποιονδήποτε κομψευόμενο δανδή, όμως εκείνη επέλεξε έναν ευφυή και άξιο για τρό, ο οποίος παραήταν Πρώσσος και φαλακρός και αντίθετος με τα καθιερωμένα, κι

γούστα της κοινωνίας του Σεντ Λούις. Η Μάτι, ωστόσο, δεν

καμία εκτίμηση γι’ αυτή την κοι νωνία. Προτιμούσε έναν άνδρα που δεν θα την έκανε ποτέ να βαρεθεί, και ο μπαμπάς ήταν

με τα οποία με έβαζαν να χορεύω δεν ήταν, με αποτέλεσμα τα μάτια τους να καρφώνονται κατευθείαν στα στήθη μου που φούσκωναν. Μικρά

κι αυτά, που φαντάζονταν τους εαυτούς τους

ως παιδιά, δίχως καμία μανία για έρωτες, απ’ αυ τήν που είχε ήδη κυριεύσει εμάς τα κορίτσια. Η καλύτερή μου φίλη ήταν στρουμπουλή, απίστευτα κοκκινομάλ λα και γεμάτη φακίδες ενώ εγώ ήμουν ψηλή και φλύαρη και έσπευδα αμέσως να γελάσω με τα ίδια μου τα αστεία. Οι γονείς της, όπως και οι δικοί μου, την ανάγκασαν να παρακολουθήσει τα μαθήματα Χορού, με τις μανάδες και τους πατεράδες μας να μας φαντάζονται να χο ρεύουμε με χάρη φοξ-τροτ με καθωσπρέπει αγόρια, ενώ η ουσία του πράγματος ήταν πως

μου, για

να υπάρχει τίποτα που να σκληραίνει πιο γρήγορα την καρδιά ενός κοριτσιού από το να είναι οχτώ χρόνων και να το αποφεύγουν τα υπόλοιπα κορίτσια στην αίθουσα του φαγητού. Όσο ξανθά μαλλιά και γαλάζια μάτια και να είχα, δεν νομίζω πως αρκούν για να αναπληρώσουν το ότι έτρεχα να κρυφτώ σε ένα αποδυτήριο, όταν ήμουν δεκατριών χρόνων και μόλις άρχισα να διαμορφώνω την εικόνα που είχα για τον εαυτό μου, ούτε καν αφότου αντιλήφθηκα πόσο άγουρα και αδιάφορα ήταν εκείνα τα αγόρια, πόσο περισσότερο θα προτιμούσαν να περάσουν τα σαββατιά τικα απογεύματά τους διαβάζοντας κόμικς ή βασανίζοντας βατράχια. Κι έτσι, ακόμα κι όταν έδειχνα στα καλύτερά μου και καμιά φορά μπορεί να έμπαινα μέσα σε έναν χώρο με τα μακριά μου πόδια, τα ξανθά μου μαλλιά και τα γαλάζια μάτια μου και ένιωθα τους άνδρες να με κοιτάζουν, κάποια άλλη ήταν αυτή που θαύμαζαν, κάποια που παρίστανε πως ήταν μια άλλη, κάποια που δεν είχε κρυφτεί ποτέ από τα αγόρια που συναντούσε κάθε δεκαπέντε μέρες ή από τα κορίτσια στην αίθουσα του φαγητού. Ανέκαθεν ήξερα πως μια πιο προσεκτική ματιά αρκούσε για να αποκαλύψει την αποκρουστική αλήθεια: το κά τισχνο πιγούνι μου, τη γαμψή μου

οι διακοπές του από την Ιατρική Σχολή, εγώ νοίκιασα ένα δωμάτιο στο ξενοδοχείο «Clonial» στην οδό Ντιβάλ για καμιά δυο βδομάδες ακόμη, προκειμένου να γράψω. Την ημέρα που έφυγαν, ο Έρνεστ με προσκάλεσε σε ένα πάρτι με δείπνο στο τεράστιο πέτρινο αρχοντικό όπου έμενε μαζί με την Πολίν στην οδό Γουάιτχεντ. Μου είπε ότι έπρεπε να φτάσω αργά το απόγευ μα και θα μου έδειχνε τους κήπους, ενώ παράλληλα θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για τη συγγραφή χωρίς να κάνουμε τους υπόλοιπους να πλήξουν. Ήταν ξακουστός για τη γενναιοδωρία του απέναντι στους άλλους συγγραφείς, κι αν στον κόσμο τούτο υπήρχε μία συγγραφέας που δεν μπορούσε να δεχτεί λίγη γενναιοδωρία στη ζωή της, δεν νο μίζω πως ήθελα να την ξέρω. Προσφάτως είχε αγοράσει μια ψαρόβαρκα, μου το ανέφερε τη στιγ μή που καθίσαμε σε έναν πάγκο, στη σκιά που έριχνε το σπιτάκι μέσα στο οποίο πήγαινε κι έγραφε, με μια άσπρη γάτα στην αγκαλιά του, και χρησιμοποίησε το ψάρεμα για να μιλήσει σχετικά με το πώς έγραφε. «Είτε πρόκειται για τις στάλες του νερού πάνω στην πετονιά, κα θώς τεντώνεται σαν σκοινί για κρέμασμα είτε για τις σταγόνες που τινάζει το ψάρι όταν χτυπιέται – αυτές είναι λεπτομέρειες που χρειά ζεται να ξέρεις. Να θυμάσαι τους θορύβους, το φως, το τι ακριβώς έγι νε που σου προκάλεσε έξαψη,

και ο οποί ος μπορούσε να μιλάει με εννιασύλλαβες λέξεις. Ο ίδιος ο Έρνεστ δεν τα πήγαινε καλά με τις μεγάλες λέξεις, οπότε ίσως να μην μπορούσε να τα βγάλει πέρα με τον Μπερτράν πάνω στην κουβέντα. Ωστόσο, το μόνο που έκανα ήταν να απλώσω το χέρι μου και να αγγίξω το πε ρίσσιο μικρό δαχτυλάκι της γάτας. Ήμουν σίγουρη ότι αν άφηνα τον Έρνεστ να μιλάει θα έφτανε ακόμα και σε όσα δεν γνώριζα ή σε πράγ ματα, όπως η συζήτηση για τα ψάρια, τα οποία στην ουσία δεν ήξερα καλά, και θα μπορούσα να χρησιμοποιήσω πιο επιδέξια τη γνώση εκεί όπου θα τη συναντούσα καθώς θα έγραφα. «Μην ξεχνάς τον καιρό στα βιβλία σου», συνέχισε. «Ο καιρός είναι τρομερά σημαντικό πράγμα». «Ο καιρός είναι ζεστός και πνιγηρός». Σχολίασα, σπρώχνοντας τα μαλλιά μου –που ήταν ακόμα νωπά από το απογευματινό μου μπάνιο στη θάλασσα με τον Σουηδό– προς τα πίσω για να μην πέφτουν στο μέτωπό μου. «Πνιγηρός; Μόνο αν είσαι δυστυχισμένη, Μάρτι, και πώς γίνεται

περισ

ειρήνης». Ως το τέλος της εβδομάδας ο Έρνεστ μου είχε κολλήσει το παρατσού κλι «Γοργόνα», γιατί κατέφτανα στις απογευματιάτικες συναντήσεις μας με τα μαλλιά μου μονίμως βρεγμένα απ’ το κολύμπι. Μου έδωσε το χειρόγραφο από το μυθιστόρημά του με εκείνο τον τύπο που μετέ φερε λαθραία από την Κούβα για να το διαβάσω – ένα θέμα για μελέτη σχεδόν τόσο προκλητικό για μένα όσο φανταζόμουν ότι θα ήταν και ο πόλεμος. «Ένα σύγχρονο Πόλεμος και Ειρήνη, αυτό θα είναι όταν θα το τε λειώσω», σχολίασε. Ο αρχισυντάκτης και συνιδρυτής του Esquire του είχε προτείνει να φτιάξει το μυθιστόρημα χρησιμοποιώντας δύο από τα διηγήματά του. «Κι Ουέστ και Κούβα», αποκρίθηκε ο Έρνεστ. «Πλούσιοι και φτω χοί. Λαθρεμπόριο, διαφθορά και σεξ. Αυτά είναι που θα με ξαναφέ ρουν εκεί όπου ανήκω». Η καυχησιολογία του αυτή κάτι έκρυβε: Όταν ένας άνθρωπος κο μπάζει έτσι, τις περισσότερες φορές αυτόν που προσπαθεί να πείσει είναι τον ίδιο του τον εαυτό και, ασφαλώς, το Ο Ήλιος Ανατέλλει Ξανά ήταν ένα τρομερό βιβλίο, και το Αποχαιρετισμός στα Όπλα ίσως ακόμη καλύτερο, αλλά τι

μετά; Τρία βιβλία που δεν

1929

μεν πουλήσει περισ σότερο

έναν αλκοολικό γυναικά, τον δε Φ. Σκοτ Φιτζέραλντ –ο

τον Έρνεστ υπό την προστασία του, όταν ο Σκοτ ήταν ήδη απίστευτα διάσημος ενώ ο Έρνεστ δεν ήταν απολύτως τίποτα– τον είχε πλάσει ακόμα χειρότερο. Κι εκεί όπου η ιστορία θα έπρεπε να είναι σφιχτοδεμένη, η πλοκή ξέφευγε προς πάσα κατεύθυνση. Ωστόσο, ο τρόπος της γραφής του Έρνεστ –ποιητικός, με ροή– ήταν πάντα εκεί, κι αυτό ήταν δύσκολο να το ξεχάσει κανείς. Αφότου είχες διαβάσει Χέμινγουεϊ, ήθελες δεν ήθελες το γράψιμό σου ήταν αλλιώτικο. Οι διάλογοί του σε τούτο το καινούργιο του βιβλίο μου προκάλεσαν τρομερό δέος, και το τόνισα αυτό, το εκθείασα. Εκείνος απάντησε: «Οι αναθεματισμένοι οι κριτικοί με θέλουν μαζορέτα για τους Ρεντ, όμως, διάολε, τούτη εδώ είναι απλώς μια μικρή γωνίτσα στον κόσμο για να έχει ο Ντος Πάσος να σταθεί». «Πώς σκοπεύεις να τελειώσει το βιβλίο;» ρώτησα. «Ο ήρωάς μου θα σκοτωθεί από πυροβολισμούς που θα πέσουν σε μια ληστεία τράπεζας, ωστόσο ακόμη ψάχνω να βρω εκείνο το γνωστό θαύμα για το τέλος».

«Το “γνωστό θαύμα”;»

«Δεν γίνεται να ολοκληρώσεις ένα βιβλίο με τίποτ’ άλλο εκτός από ένα θαύμα, ρε κορόιδο».

Κορόιδο; Κι όμως, το είχε πει με τόση τρυφερότητα, σαν να ήταν τίτλος τιμής. «Και δηλαδή, ποιανού καλού κυρίου νομίζεις πως είμαι το κορόι δο, Χέμινγουεϊ;» αντέδρασα. «Ε, καλά, εκείνος ο τύπος που σε τριγυρίζει στην παραλία φαίνεται να νομίζει πως είσαι το κορόιδό